Belle Vue op het Kanaal

De wandeling begint tussen de twee octrooipaviljoentjes van de Ninoofse Poort (1) aan de gelijknamige tram-halte en neemt ongeveer anderhalf uur in beslag.

De neoclassicistische paviljoentjes uit 1832 waren niet alleen wachtposten en paspoortcontroleposten voor wie de stad wou betreden, maar ook brugwachtershuisjes voor het nieuw aangelegde Kanaal en tolrechtpaviljoen-tjes waar handelaars belastingen moesten betalen op goederen die ze in de stad wilden verkopen. Dit systeem van directe fiscaliteit werd in 1860 vervangen door de oprichting van het Gemeentekrediet, de voorloper van het huidige Dexia. De afschaffing van het octrooistelsel zorgde voor een groot volksfeest: verkopers hoefden niet langer aan te schuiven aan de poorten van de stad en konden zonder belastingen te betalen hun goederen vrij invoeren in de vijfhoek. Tot voor kort woonde in een van deze huisjes nog een gepensioneerde sluiswachter. Nu huist in het rechterpaviljoen (als je met de rug naar het stadscentrum staat) een erfgoedstichting die er zijn biblio-theek heeft ondergebracht.

Loop voorzichtig over de tramsporen en volg het voetpad. Aan de overkant staat nog een restant van een oud café: L‘Ecluse. Vlak voor de octrooipaviljoentjes, waar nu de tramsporen liggen, liep vroeger het Kanaal Brussel-Charleroi. Even verderop maakte het Kanaal een winkelhaakbocht. Dit traject werd gedempt en het Kanaal werd honderd meter richting Molenbeek verschoven. In het café konden de sluiswachter en de schippers elkaar bij een pintje ontmoeten in afwachting tot de sluizen opnieuw werden geopend.

Steek op het einde van de straat voorzichtig de tram-sporen over, loop even langs de carwash (2) en steek nogmaals over tot aan het plantsoen. Het Brusselse Gewest heeft plannen om de loodsen, de carwash, en de leegstaande huizen te onteigenen en af te breken. Er zouden dan een park van één hectare, een nieuw woon-blok en een kantoorgebouw voor in de plaats komen. De bedoeling van de gewestelijke overheid is om van de Ninoofse Poort opnieuw een echte stadspoort te maken waardoor Brussel en de omringende gemeenten Ander-

lecht en Sint-Jans-Molenbeek beter op elkaar afgestemd worden. Nu is het zowel voor wandelaars als voor auto’s een helse toer om veilig van de Ninoofsesteenweg op de Kleine Ring te raken.

Neem de brug over het Kanaal. Het Kanaal Brussel-Char-leroi is eigenlijk een idee dat grotendeels werd uitgevoerd onder de Nederlandse koning Willem I, maar de water-weg tussen het Willebroekkanaal en de Henegouwse koolmijnstreek werd uiteindelijk pas in 1832 ingehuldigd. Dankzij de aanvoer van steenkool werd deze brandstof meteen 40% goedkoper. Voor Sint-Jans-Molenbeek had de aanleg van het Kanaal een grote impact. Het dorpje aan de Molenbeek groeide razendsnel uit tot een indus-triële reus: steenkool werd aangevoerd, net zoals metalen halffabricaten en landbouwproducten. Voor Brussel be-tekende de voltooiing van het Kanaal het verlies van zijn terminusfunctie: een aak die in Antwerpen vertrok, kon nu dwars door Brussel varen, richting Wallonië.

Achter de dispatching van de sluis doemt Terrassen aan de Sluis (3) op, een imposant gebouw in een opvallend lichtbruine baksteen en met donkergroene metalen terrassen. Het complex werd in opdracht van de Gewestelijke Ontwikkelingsmaatschappij van Brussel (GOMB) gebouwd om de buurt aantrekkelijk te maken voor de middenklasse. Meer dan 60% van de inwoners zijn Vlamingen, veelal jonge gezinnen die het huurder-schap hebben ingeruild voor het eigenaarschap van een gesubsidieerd appartement met terras.

Ook de afrastering en de bijgebouwen van de sluis tegen-over de dispatching kaderen in de opwaarderings-

Doe-het-zelf wandeling

De wandeling begint en eindigt bij het tramstation ‘Ninoofse Poort’. Reken op anderhalf uur stappen.

Buurt Ninoofse Poort / Kanaal

(Molenbeek)

Terrassen aan de Sluis © OPB

Doe-het-zelf wandeling Belle Vue op het Kanaal Pagina 1

politiek van de Haven van Brussel. ’s Nachts licht het geheel mooi op dankzij de ledverlichting die in de grond werd aangebracht. Het kanaal naar Charleroi functioneert ook als stormwaterbekken voor Brussel. Zonder dit bek-ken zouden er regelmatig overstromingen plaatsvinden in het centrum van de stad.

Steek de Ninoofsesteenweg over aan de halte ‘Driehoek’ en neem de Delaunoystraat. Volg die tot op het volgende kruispunt en steek de straat dan rechts over. Iets verder-op aan de linkerkant zie je de etalage van Maison Pel-grims, ooit een messenwinkel of coutellerie waar menig slager zijn gerief kwam kopen of zijn messen liet slijpen. Let op de vermelding dat er ook een stoommachine aanwezig was. Vroeger was de Ransfortstraat een drukke winkelstraat maar dat merk je nu alleen nog maar aan de vergane glorie van winkelpuien zoals deze. De naam van de straat verwijst naar de Ransforthoeve, een vierkants-hoeve die toebehoorde aan het Sint-Janshospitaal en de kloosterlingen voorzag van een gegarandeerde opbrengst. De boerderij werd in 1695 in brand gestoken door de troepen van maarschalk Villeroi. Achter de boerderij had deze maarschalk de artilleriebatterijen geïnstalleerd die in datzelfde jaar een groot deel van Brussel verwoestten.

Loop de Ransfortstraat verder door tot aan een poort op de rechterkant met daarop de openingsuren van een badhuis (4). Dit badhuis werd opgericht in 1911 toen het merendeel van de Molenbekenaars nog geen eigen sanitaire voorzieningen had. Deze gemeentelijke voorzie-ning, die tot vandaag nog altijd wordt gebruikt, was een groot succes. Zo werd er tussen 1 en 31 juli 1912 niet minder dan 28.627 keer een bad genomen!

Keer terug naar het kruispunt met de Verrept-Dekey-serstraat en sla deze straat rechts in. Aan de rechterkant valt onmiddellijk een ander GOMB-project op, dit keer geïnspireerd op de modernistische architectuur uit de ja-ren 1930. De strakke lijnen, eenvoudige volumes en lichte pastelkleuren doen denken aan Tel Aviv of Casablanca. Het is het handelsmerk van architect Pierre Blondel, die heel wat projecten realiseerde in Molenbeek. Met de slogan “Word eigenaar van een woning in Brussel voor minder dan € 670/m²” werd het project op 21 januari 2003 ingehuldigd. De rooilijn werd zelfs enkele meters verlegd zodat de straat nu een heel breed voetpad heeft. Dit project was voor de GOMB een testcase om na te gaan of er even snel zou worden ingegaan op het aanbod van eengezinswoningen als dat van appartementen. Dit bleek inderdaad het geval te zijn: alles was verkocht nog voor de eerste steen was gelegd.

Volg de Verrept-Dekeyzerstraat verder – voorbij het GOMB-project – tot aan het volgende kruispunt met de Olifantstraat. Waar nu op de rechterkant een park ligt, lag in de 19de eeuw een van de grootste fabrieken van België: Cail & Halot, een multinational met filialen verspreid over de hele wereld. Het bedrijf was gespecialiseerd in de productie van ketels en stoommachines. Het filiaal in Molenbeek stelde honderden arbeiders tewerk. Veel van hen waren de armoede van het Vlaamse platteland ont-vlucht om hun geluk te beproeven in “Le Petit Manches-ter”, zoals Sint-Jans-Molenbeek toen werd genoemd. Het Fonderiepark kwam er dankzij de inzet van een aantal wijkbewoners die er tien jaar lang voor hebben geijverd om van de overheid het park te bekomen waar deze wijk zo’n nood aan had. Het park werd aangelegd op de plaats waar vroeger de hoofdkoer lag van de enorme Fonderie-fabriek, waarover verder meer. De kasseien zijn onaange-roerd gebleven, de ingangsportiek van het park is nog die van de fabriek, de gietijzeren zuilen zijn omgevormd tot fonteinen. Talrijke bomen en hagen zorgen voor gezellige hoekjes. Het Fonderiepark symboliseert op deze manier de link tussen mens en arbeid, tussen verleden en heden.

Op het kruispunt met de Olifantstraat staat er links een fietsbox, bedoeld voor appartementsbewoners die thuis geen plaats hebben om hun fiets te stallen.

Neem de Olifantstraat naar links tot het volgende kruis-punt met de Delaunoystraat. Aan de linkerkant is pizzeria

Badhuis in de Ransfortstraat © OPB

Fonderiepark © OPB

Doe-het-zelf wandeling Belle Vue op het Kanaal Pagina 2

Bari gevestigd, opgericht door Zuid-Italiaanse immigran-ten die, zoals zoveel Vlamingen een eeuw eerder, de armoede van de Mezzogiorno ontvuchtten en hun geluk hier kwamen beproeven. Bari is een van de goedkoopste pizzeria’s van de stad maar moet zeker niet onderdoen voor de duurdere versies in de binnenstad. Waar kost een pizza zo groot als een karrenwiel nog 5 euro?!

Verderop in de Delaunoystraat staat links de Bottelarij (5). De Bottelarij was in het verleden de plaats waar de geuze van de firma Bellevue op flessen getrokken werd. De gebouwen worden nu verhuurd aan diverse gebrui-kers uit de sociale en culturele sector die hier resideren. Dito’Dito, De Krijtkring, Bl!ndman Kwartet, de theater-school De Kleine Academie en een fietsherstelplaats vonden hier hun stek. Verder vind je er ook enkele firma’s zoals de Brussels Event Brewery die evenementen orga-niseert voor bedrijven. Op de vierde verdieping zit het creatieve platform Addictlab en op de tweede verdieping is er een kerk gevestigd.

Neem terug de Olifantstraat en stap ze verder af. De straat dankt zijn naam aan burgemeester Hollevoet. In 1904 boog de gemeenteraad zich opnieuw over de straatnaam omdat hun vorige suggestie (rue de Bruxel-les) werd afgekeurd aangezien die naam elders al werd gebruikt. Burgemeester Hollevoet lanceerde het voorstel om de straat de naam te geven die de Molenbekenaars ook gaven aan de fabriek van Cail & Halot. Het voorstel van de burgemeester werd met gelach onthaald maar heeft het uiteindelijk toch gehaald.

De linkerzijde van de straat wordt bijna volledig gedomi-neerd door een blok appartementen uit de jaren 1970 van de gemeentelijke sociale huisvestingsmaatschappij, Le Logement Molenbeekois. De architectuur is wat banaal en inspiratieloos maar er is wel een lange wachtlijst om hier te mogen wonen. Aan de rechterkant staat een impo-sante jeugdherberg (6) “Génération Europe” van de Franstalige gemeenschap. Dit verklaart waarom in deze wat vergeten hoek van Molenbeek soms backpackers ronddwalen op zoek naar hun slaapplaats.

Neem aan de volgende Y-splitsing voor de Freinetschool de eerste straat links. Deze straat heet nu Paalstraat maar in de 19de eeuw was de naam rue des Allumettes omdat hier een grote luciferfabriek stond. Vlak voor het volgende T-kruispunt bevindt zich links de poort tot Vervloet (7). Het Huis Vervloet-Faes, fabrikant van decoratief bouw-beslag was vanaf 1905 gevestigd in de Elsense Waverse-steenweg en verhuisde in augustus 1992 naar de oude drukkerijen Malvaux in deze straat. Nu bestellen zelfs sjeiks hier de gouden deurklinken voor hun paleizen in Dubai.

Neem aan de T rechts de Zeepziederijstraat. Sla aan het volgende kruispunt de Vierwindenstraat rechts in. Loop tot aan het gezellige pleintje aan de linkerkant dat een aantal Albanese cafés telt. Het plein wordt gedomineerd door een buurthuis met opmerkelijke volumes dat ge-bouwd werd dankzij investeringen voorzien in het wijkcontract. Deze stedenbouwkundige renovatie-

campagne waarvan zowel gewest, gemeente als privé-ondernemingen de hoofdinvesteerders zijn, nam vier jaar in beslag.

Aan de kant van de Vierwindenstraat staat de hoofd­vestiging van Oxfam­Solidariteit (8). Het letter-woord Oxfam komt van Oxford Committee for Famine Relief en zag in 1942 het licht in Oxford. De organisatie wou in de eerste plaats hulp bieden aan de door hon-gersnood getroffen bevolking in Griekenland, dat door de Duitse nazi’s werd bezet. Ondertussen groeide deze derdewereldorganisatie uit tot een multinationale ngo met alleen al in België 800 inzamelpunten en 25 winkels.

Vervolg de Vierwindenstraat en sla de eerste straat rechts, de Kolomstraat, in. Halverwege de straat hangt aan de rechterkant een uithangbord van Bonnevie. Hier is een opleidingscentrum voor mecaniciens gevestigd. De naam verwijst naar het buurthuis in de Bonneviestraat dat al meer dan dertig jaar actief is in het centrum van Molenbeek. Eigenlijk is dit opleidingscentrum een spin-off van het buurthuis: oorspronkelijk opgericht binnen het buurthuis, om na verloop van tijd te verzelfstandigen.

Loop de Kolomstraat verder naar beneden tot aan het volgende kruispunt. Het rechterhoekgebouw aan dit kruispunt is een moskee met een Koranschooltje waar ouders hun kinderen kunnen toevertrouwen aan een imam tijdens schoolvakanties en in het weekend.

Loop verder in de Kolomstraat en steek het kruispunt met de Olifantstraat over. Links staat een typisch ap-partementenblok uit de jaren 1970: slecht ingepland en zonder enige link met het bestaande stadsweefsel. Aan de rechterkant bevindt zich La Rue. Dit café met een authen-tiek interieur uit de jaren 1930 werd in de jaren 1970 overgenomen door een geëngageerde buurtbewoon-ster die er maandelijks een concert organiseert. Het is een manier om in deze verpauperde buurt terug sociale banden te creëren tussen de migranten uit Marokko en de resterende Belgen.

Vervolg de Kolomstraat tot aan de Ransfortstraat. Op de hoek aan de rechterkant staat het buurthuis van La Rue (9). Net zoals Bonnevie in de jaren werd het buurthuis in 1970 opgestart als een ontmoetingsplek waar buurtbewoners terecht konden met vragen over de overheid of waar naschoolse opvang werd voorzien.

Café ‘La Rue’ © OPB

Doe-het-zelf wandeling Belle Vue op het Kanaal Pagina 3

Neem de Ransfortstraat rechts. Aan de rechterkant staat een groot gebouw met fabriekspoort. Hier was tot voor kort de drukkerij E. Guyot gevestigd, één van de oudste van Brussel. Ze werd opgericht in 1856 in de Pacheco-straat in het centrum van Brussel maar kreeg in april 1949 het bericht om te verhuizen wegens de werken aan de ondergrondse verbinding tussen het Noord- en Zuidstation. Heel wat overheidspublicaties werden hier gedrukt. Nu wordt het pand ook gebruikt door La Rue.

Loop verder tot aan de rechterkant het Museum La Fonderie (10) verschijnt. Hier was ooit een van de grootste bronsgieterijen van het land gevestigd: La Com-pagnie des Bronzes. De Brabofontein op de Grote Markt van Antwerpen, Jacob Van Artevelde op de Vrijdagmarkt in Gent, het standbeeld van Jan Breydel en Pieter De Coninck op de Markt in Brugge,…: allemaal werden ze in deze fabriek gegoten. Vanaf de poort kan je het hele productieproces nog altijd volgen: rechts zie je de studio’s van de tekenaars, links het directeurs- en conciërgegebouw en in de verte staan restanten van de gieterij zelf. Nu heeft het Museum La Fonderie hier zijn vaste stek. Deze organisatie wil het rijke industriële verleden van Brussel in de verf zetten door het erfgoed te bewaren, te archiveren en er mooie tentoonstellingen over te organiseren.

Neem de Ransfortstraat terug richting Kolomstraat maar sla de eerste straat rechts in, de Finstraat. Deze straat, vermoedelijk genoemd naar de grondeigenaar die het straatje in de 19de eeuw liet aanleggen, was tot diep in de 20ste eeuw een miserabel straatje met verschillende

arbeidersbeluiken: doodlopende steegjes met een koer en – in het beste geval – een pomp met daar rond een reeks arbeidershuisjes. In 1892 maakt een rapport nog melding van een dergelijke “cité” met 37 kamers voor 32 huishoudens, 2 waterpompen en slechts 4 toiletten voor ongeveer 200 personen.

Op de plaats van een voormalig café heeft het buurthuis La Rue moestuintjes aangelegd. Dat is te zien vanachter een poortje aan de rechterkant. In de 19de eeuw spoorde men de arbeiders aan om te tuinieren zodat ze in tijden van crisis in hun eigen voeding konden voorzien. Nu raken de moestuintjes terug in de mode maar vervullen ze vooral een recreatieve en sociale rol. Ze laten eng-behuisde bewoners ook toe om te composteren.

Bij de verbreding van de Finstraat valt meteen de kleur-rijke huizenrij op: het complex L’Espoir (11) werd in 2010 ingehuldigd en is eveneens een initiatief van het buurthuis Bonnevie en een organisatie die vluchtelingen helpt. Het uitzonderlijke aan deze veertien dubbelwonin-gen is dat het passiefwoningen zijn. Een ingenieus venti-latiesysteem en een uitstekende isolatie maken centrale verwarming hier overbodig. Op de funderingen na, die in beton zijn, bestaat de hele constructie uit hout. De Poolreiziger Alain Hubert was de peter van dit project: hij nam zelfs een straatbord van de Finstraat mee naar Antarctica, waar het nu aan het Prinses Elizabethstation hangt.

Volg de Finstraat tot aan de Brunfautstraat. Laten we even terugkeren naar het jaar 1870, toen de Brunfaut-straat nog Biljartstraat heette. Deze straat was misschien wel de drukste van de hele wijk. Naast een zeepfabriek, een stoffenververij, een lakfabriek, een witlooierij en een atelier waar hazen- en konijnenvellen werden bewerkt was er nog een privéslachthuis, een koeienstal, een atelier voor vlees- en visbereiding, een winkel waar paardenvlees en saucissen werden verkocht en een viswinkel. Ook blikslagers, een glasblazer, een bezemmaker, een ijzersmid en een kopersmelter hadden in deze straat hun atelier. Daarnaast bevonden er zich een kolenopslagplaats, een houtopslagplaats, een winkeltje waar brandhout werd verkocht en een vijftal schrijnwerkerijen. De straat werd in de jaren 1950 helemaal gesaneerd, tot zelfs de straat-naam toe: Fernand Brunfaut was de volksvertegenwoor-diger die er voor had gezorgd dat bijna iedereen zich

Bloemengevel in de Ransfortstraat © OPB

La Fonderie © OPB

Doe-het-zelf wandeling Belle Vue op het Kanaal Pagina 4

goedkoop een appartement kon aanschaffen.

Steek de straat over en dwars het pleintje. Het gebouw recht voor je is het Zwart Paard, een appartementen-complex uit 2010 in een oude brouwerij. In de appar-tementen kunnen kunstenaars tijdelijk verblijven. Het architectenbureau L’Escaut van de Brusselse bouwmees-ter Olivier Bastin liet tijdens de renovatie ronde vensters aanbrengen in plaats van traditionele ramen: zo komt er licht binnen zonder dat de buitengevel ontsierd wordt door rechthoekige vormen.

Ga voor de poort van dit nieuwe project staan en loop dan naar links. Daar staat aan de korte zijde van het plein nog een ander imposant complex waarvan de architec-tuur meteen opvalt: Romeinse daken, Franse en blauwe gevelstenen en hangende tuinen komen niet vaak voor in de sociale woningbouw. Het complex bestaat uit 98 sociale woningen. Toch doet het aan een “gated com-munity” denken: de bewoners hebben hun eigen pleintje boven op het dak van de gelijkvloerse verdieping. Wie geen sleutel heeft, komt er niet in.

Neem de Schippersstraat rechts en vervolgens de Zwart Paardstraat naar rechts. Deze straat ligt op het oude tracé van de verdedigingswallen die in de 17de eeuw waren aangelegd. Daarom ligt deze korte straat in een schuine hoek van ongeveer 30 graden ten opzichte van het Kanaal. Hou halverwege de straat even halt om rechts de andere kant van de kunstenaarskolonie te bewon-deren. De architecten wilden hier een hoge woontoren neerplanten, maar dat was buiten het gemeentebestuur gerekend: de toren die er nu staat is even hoog als de schoorsteen (die vanaf de straat niet te zien is).

Op het eind maakt de straat een scherpe hoek naar het Kanaal, dit is de Henegouwenkaai. Iets verder verschijnt aan de rechterkant de imposante Bellevuebrouwerij (12). De brouwerij is nu eigendom van de gemeente, die er twee hotels wil onderbrengen. Oorspronkelijk behoor-de de Bellevuebrouwerij tot La Brasserie Louis & Emile De Coster. Deze brouwerij werd opgericht in 1865 in de Fabriekstraat en stak 35 jaar later het Kanaal over om zich te vestigen aan de Henegouwenkaai De brouwerij was vooral gespecialiseerd in lambiek. Het complex bestond uit een mouterij, een eest (de ruimte waar de mout werd gedroogd), een plek waar de vaten werden gereinigd, een ruimte waar het bier werd gebrouwd en een paardenstal. Voor de ingangspoort zou een voetgangersbrug komen die deze toekomstige trekpleister moet verbinden met het geplande park aan de overkant van het Kanaal.

Loop langs het Kanaal verder tot aan het parkje. Aan de rechterkant torent er een ander project van de Logement Molenbeekois boven de omgeving uit. Het gebouw werd opgetrokken in de jaren 1960 volgens een toen nieuwe bouwtechniek waarbij de zestien verdiepingen opgetrok-ken werden rond een volledig metalen geraamte. Dit procedé was financieel voordelig en maakte het mogelijk om heel snel te bouwen. Helaas voor de huisvestings-maatschappij ging de bouwonderneming failliet voor de werken beëindigd waren. We laten even een van de eerste bewoners aan het woord, de heer Sys: “Ik heb de “Kartonnen Blok” omhoog zien komen. Het was een structuur volledig in ijzer, de balken werden met bouten aaneengeschroefd en aan elkaar gelast. Het was een indrukwekkend zicht want de buitenkant was volledig open. Dag en nacht werd er gewerkt, en elke keer als de centrale zuil met 22 cm verhoogd was, werd de ijzeren structuur eromheen gemonteerd. De wanden van de appartementen bestonden uit afgeschuinde gyprocplaten. Voor de scheidingswanden tussen de appartementen werden er gewoon vier op elkaar geplaatst. Vanzelfspre-kend hoorde men in het ene appartement alles wat er in het andere gebeurde. Soms waren de spleten niet eens gedicht en kon men in de andere kamer kijken. Wan-neer de mensen er hun bed en hun kasten neerzetten, verdwenen de poten van de meubelen in die spleet. Dat was dus een hele mislukking.”We sluiten deze wandeling af met een citaat van Claude Guillaume die in 1960 als loodgieter begon bij de Loge-ment Molenbeekois: “De mensen die hier in die periode woonden, waren totaal vervreemd. Deze mensen, die al 45 jaar lang enkel hun kleine winkel gewend waren, vonden niets meer terug. Men heeft ze gezegd: “Kijk, we zullen jullie huisvesten in een mooi gebouw met een prachtig uitzicht”. Maar ik heb mensen zien wenen van ’s ochtends tot ’s avonds omdat ze hun wijk verloren had-den”. Gelukkig zijn de tijden ondertussen veranderd en is Molenbeek momenteel het onderwerp van een dynami-sche stadsvernieuwing.

Steek iets verderop het Kanaal opnieuw over, zo kom je terug aan de tramhalte aan het Ninoofseplein.

(versie 09/12/2010)

Het Zwart Paard © OPB

Doe-het-zelf wandeling Belle Vue op het Kanaal Pagina 5

Voor deze wandellussen deed UiTinBrussel een beroep op de gidsenvereniging Bruksel­binnenstebuiten.

De gidsen van Brukselbinnenstebuiten tonen je de stad te voet, per bus of met de tram. Daarbij vertrekken ze steeds van de stedelijke realiteit, de vele tegenstellingen, uitersten en mogelijkheden van de stad. Maak kennis met volksbuurten zoals de Marollen of Oud-Molenbeek, de Europese instellingen in de Leopoldwijk of de TGV aan ’t Zuid. Luister naar boeiende verhalen over 19de-eeuwse grandeur onder Leopold II, de streling van de art nouveau bij de squares, of de charme van stedelijke parken. Maar hoor ook confronterende verhalen over sociale, politieke en economische achtergronden en mechanismen. Bruksel keert de hoofdstad binnenstenbuiten en heeft aandacht voor kleine gevoeligheden. Brukselgidsen praten dus niet vrijblijvend, ze houden van hun stad en die liefde geven ze je graag mee.

Goesting in meer Brussel? Op www.UiTinBrussel.be vind je naast een pak gratis downloadbare doe-het-zelf wandelingen ook de volledige cultuur- en vrijetijdsagenda van Brussel en een pak tips om de stad te ontdekken.

© UiTinBrussel

Kaartje voor Doe-het-zelf wandeling Belle Vue op het Kanaal

M

Ninoofse

Poort

Doe-het-zelf wandeling Belle Vue op het Kanaal Pagina 6

UiTinBrusselMuntplein Prinsenstraat 8 B-1000 Brussel0800 13 700info@uitinbrussel.bewww.uitinbrussel.be

BrukselbinnenstebuitenHopstraat 47 B-1000 Brussel02 218 38 78bruksel@skynet.bewww.brukselbinnenstebuiten.be

11

12

3

5

6

8

9

10

7

412

Vier-w

inden

straa

t

Onafhankelijkheidstr.