De nieuwe Commodore’s1

Commodore Plus/4:de ‘geprogrammeerde voor studie, beroep enthuis

Semi—professioneel— en thuisgebruik gaan met deCommodore Plus/4 hand in hand, want deze computer heeft een uitgebreidere, op de toepassingafgestemde, geheugencapaciteit (64 kB RAM),waarvan voor de gebruiker 60 kB ter beschikkingstaat. De ingebouwde ‘toepassingsprogrammatuur’maakt de Plus/4 tot op zekere hoogte een individuele computer, waarbij niet alleen is gedacht aan tekstverwerking bestandsbeheer, cml—culatieçrogramma’s en degelijke, maar ook aandc’ onderwijstaal LOCO. Een enkele druk op deknop geeft u het gewenste programma voor semi—professioneel gebruik in uw bedrijfsvoering,omdat deze programmatuur standaard is ingebouwd.Het zeer ruime werkgeheugen van 60 kB RAM, datzelfs indrukwekkend mag worden genoemd in vergelijking met veel duurdere en grotere computers deze prijsklasse, draagt er toe bij datde Plus/4 in de markt zijn gelijke niet vindt.Andere opvallende eigenschappen zijn: een uitgebreidere Basic, waarmee de mogelijkheden (enhet gemak) voor het zelf schrijven van programma’s groter worden. Fantastische kleuren—toepassingen door het toevoegen van 8 helder—heidsniveaus aan de 16 basiskleureri.De Plus/4 heeft een moderne vormgeving en isvoorzien van een volledig schrijfmachinetoet—senbord. Voor de besturing van de aanwijzer(cursor) is voorzien in een viertal apartetoetsen in de vorm van pijlen, die deze besturing sterk vereenvoudigen. Verder is er een‘help—toets, die de gebruiker behulpzaam isbij het programmeren. Als er een programmeer—fout wordt gemaakt, zal het indrukken van de‘help’—toe:s tot gevolg hebben, dat de gemaaktefout op het beeldscherm kenbaar wordt gemaakt.Voor klein—zakelijk gebruik is het belangrijk,dat er meteen bij de introductie randapparatuurverkrijgbaar is. Bestaande randapparatuur kanworden aangesloten, zoals de schijfgeheugens enregeldrukkers, die ook bij de C64 worden gebruikt, evenals de C-l7Ol monitor, die in samenwerking met de computer een perfect beeldgeeft.Nieuw zijn de 1531 cassetterecorder en de joy—sticks. Beide zijn voorzien van een nieuw typesteker en ze kunnen alleen woden gebruikt op denieuwe generatie Commodore computers. Commodorezal voor de Plus/4 een geheel nieuwe generatieprogrammatuur uitbrengen, die gebruik zal kunnen maken van de meerdere mogelijkheden van deze nieuwe computer.

C0~MODORE PLUSI4Produkt specificatles

Geheugencaoacitejt 64 l(b RAII; de gebruiker heeft daarvan maar liefst60 tb tot zijn beschikking voor BASIC—programma—tuur en data

Besturingssysteem 32 Xb R0?i Is standaard aanwezig. In deze ruimtebevinden zich het operating systeem, de BASIC—Interpreter, het BOS en de machinetaal monitormet mini—asseabler.

Naast deze ROM kan er nog eens 32 Kb BOM extraworden ingebouwd voor software die direct bij hetopstarten aanroepbaar is. De PLUS/4 computer kangeleverd worden met maximaal 4 Ingebouwdesoftware pakketten

(leuren 121 kleurtinten: 16 kleuren, elk met 8verschillende helderheidsnjveaus

Tekenset Hoofd— en kleine letters, cijfers, symbolen.Tekens kunnen ook in diapositief wordenweergegeven, of knipperend. Alle grafischekarakters eveneens aanwezig.

Display Op het scherm kunnen tekeningen weergegevenworden, al of niet in combinatie met de vastekarakterset. Resolutie Is 320 (hrz.) bij 200(vert.) punten

2 Toongeneratoren: btokgolf en witte ruis

Regelbaar op 8 niveaus

Normaal formaat schrijfaachinetoetsenbord

parallel user port, serieel randapoaratuurbus,Ingang voor cartridges en paraliele diskdrives, 2joystick ingangen, Ingang voor 1531 cassetterecorder, uitgang voor kleuren lv (kanaal 36),monitor uitgang: composlet video of chrominancie/luminancie, audio in en uitgang, aansluitingvoor netvoeding.

Ingebouwde Microsoft BASIC interpreter, niveau3.5 met meer dan 75 com mando’s waaronder veel.instrukties voor grafisch werk en werken metgeluid, Ingebouwde ~achlnetaal monitor met o.a.m ini—asse m bier en disasse m bIer, split—screenmogelijkheid, mogelijkheid tot inbouwen van extraprogram matuur.

Werkt met alle rendaaparatuur van de C—16 familiecomputers zoals de SFS—481 snelle diskdrive, de1542 diskdrive en de 1520 plotter. Het merendeelvan de serial—randapn~raten van de tom modore 64,w.o. de MPS—80x p~-x,ters en de 1541 Disk Drivezijn eveneens aansluitbaar. -

Lijst van beschikbate basic ccxrnsando’s in de C—16 a1 de PE~US/4FOR I’EXT OATA

IISPUT 01fl REA0 LETRUN 1F RESTORE GOSUBREM STOP ON L~~ITSAVE VERIFY DEF POKEPRINT CONT LIST CLRSYS OPEN CLOSE GETTAB( TO FN SPC(

STEP -

t A!”LI 0R= ç S135 INTUSR FRE POS SORLOO E)<P COS SINATN PEEK LEN STR*ASC CHR* LEFTS RIOHT$GO ROR RCLR RLUMROOT DEC HE><S ERRSELSE RESUIE TRAP TRONSDU~ VOL AUTO PUOEFPAINT CHAR BO>( CIRCLESSHAPE ORAW LOCATE COLORSCALE -~ELP DO LOOPOIRECTORY OSAVE DLOAO HEADERCOLLECT COPY RE1’kq1.~ BACKUPRE1’IJFEER KEY 5’B~NZTOR US1~IJ-IILE

Eoterne monitor of TV (niet inbegrepen). Erworden 25 regels met elk 40 karaktersWeergegeven.

geluid

Volume instelling

Toetsenbord

en uitgangen

Bijzonderheden

Randapparatuur

Inbouwprcgram ma’s

Microprocessor

I1’PUTWIOTORETURNLOADFR INTNCt’UI’EWTI-i ENe

ABS

TANVALMIDSJOYINSTRTROFFGRAPH ICOSHAPESC1’CLREMITSCRATCHOELETEUNTIL

Type 7501 van ?IOS—Technology. Klokfrequentie is0.89 tot 1.75 MHz

v

De nieuwe Commodore’s1~

Commodore Basic 3.5 - een overzicht van denieuwe functies en commando’s in Vrij willekeu—rige volgorde

CONTROL -S-Tijdens het printen of listen op het scherm kanhet schrijven worden gestopt. Doorgaan:druk opeen andere toets.

C= toets en SHIFT (C= betekent: Cornmodore)Wisselen van tekenset

C= toets (C= betekent: Commodore toets)Vertragen van opschuiven van tekst tijdens lis—ten en printen

Knipperende tekensNieuw bij Commodore. Druk op Control en Flashen daarna de tekens. Net knippereffect stoptbij drukken op Control/Flash 0ff, Return of Es-cape.

Escape codesEr is een hele serie nieuwe opmaakfuncties aan—, wezig, die toegankelijk zijn door middel vanescape codes: druk eerst op Escape, vervolgensop de bijbehorende letter:

A automatische tussenvoegfunctie- aan (insert)B bepaal rechter onderkant van afbeeldingsven

sterC opheffen van de tussenvoegfunctieD verwijder regel, waarop de aanwijzer (cur—

sor) zich bevindt1 voeg een regel tussenJ verplaats de aanwijzer naar het begin van de

regelIK verplaats de aanwijzer naar het einde van de

tekst op de regelL beeldschuiffunctie (scroll) aanschakelenM beeldschuiffunctie (scroll) uitschakelenN afbeeldingsvenster 40 x 25 tekensO insert, quote, reverse, flash mode opheffenP wis vanaf aanwijzer tot begin van de regelQ wis vanaf aanwijzer tot eind van de regelR verklein afbeeldingsvenster naar 38 x 23 te—

kensT bepaal linker bovenkant van het afbeeldings—

venster, ‘1 verschuif beeld een regel omhoogW verschuif beeld een regel omlaagX annuleer escape

KEYEr zijn acht programmeerbare functietoetsen,gemerkt Pl tot en met F8. Onder deze toetsenkunnen strings worden geprogrammeerd, die bijhet indrukken van de F—toetsen in het ‘keystro—ke’ register worden geplaatst. Bij hetopstarten zijn de volgende functies aanwezig:

Onder de F—toets kan een andere string wordengeplaatst met de syntax:KEYnr,string dus bijvoorbeeld: KEY1,chr$(147)

wis het scherm ofKEY2, “POKE” geeft bij indrukken POKE

HELP de aard van de fout worden opgevraagd. DeBasic—regel met de fout wordt op het scherm afgedrukt; de fout wordt in knipperende tekensgemarkeerd.

Ingebouwdo programmatuurBij het arnzetten van de Plus/4 verschijnt ophet scherm een lijstje met de namen van de ingebouwde programmapakketten. Druk de corresponderende functietoets in, gevolgd door (return)om het pakket te starten.

DLOADDLOAD is het commando voor het laden van programma’s van schijf. De syntax is:

DLOAD “naam”,Dnr,Unr, waarbij:Dnr=drive nummerUnr=unit (device) nummer

Het laden van programma ‘test’ van drive 1 vandevice 9 is dus:

DLOAD”TEST”,D1,U9Defaultwaarden (standaard door het systeem toe—gekende waarden) voor drive en unit zijn 0 en 8

HEA DERCommando voor het indelen (formatteren) vannieuwe (niet eerder gebruikte) schijven:

HEADER”naam”, Dnr, Unr, lxxwaarbij

Dnr=drive, Unr=unit (device) en Ixx=identityxx bestaat uit twee letters/cijfers

DSAVECommando voor het wegschrijven van programma’snaar schijf. De syntax is gelijk aan DLOAD. Hetoverschrijven van programma’s gebeurt door de‘apestaart’ voor de programmanaam te plaatsen(zie de vertaalde handleiding van de 1541 indeze PBE jaargang)

DIRECTORY of CATALOGMet dit commando wordt de directory (‘inhoudsopgave’) van een schijf op het scherm of op deprinter afgedrukt. De syntax is:

DIRECTORY”rnasker” Dnr, UnrDrive, unit en masker zijn niet vereist.

AUTOAutomatische nummering van programmaregels tijdens het intypen van programma’s.AUTO nr geeft steeds een verhoging van het regelnummer met de waarde nr.AUTO zonder achtergevoegd getal schakelt deAUTO functie weer uit.

BACKUPMet BACKUP wordt in een dubbel schijfgeheugeneen copie gemaakt van de ene schijf op de andere.

BACKUP DO TO Dl maakt een copie van schijf 0naar schijf 1BACKUP Dl TO DO maakt een copie van schijf 1naar schijf 0

COLLECTCOLLECT is het V—commando uit Basic 2COLLECT DO of COLLECT Dnr is de juiste syntax,eventueel uitgebreid met het unitnummer:

COLLECT DO,Unr

COPYMet COPY kan een file (cf een groep files, programma’s) worden gecopieerd, al dan niet meteen andere naam.

F1 GRAPHICF2 DLOAD”F3 DIRECTORY (return)F4 SCNCLR (return)

F5 DSAVE”F6 RUN (return)F7 LIST (return)F8 HELP (return)

HELP commandoBij het optreden van een fout (error) kan met

119

DELE TEOpmaak (edit) commando voor het verwijderen vanregels of groepen regels uit een Basic programma: - _________

lbx,lby,rox,royhoek vullenhoeft niet te worden ingevuld, of1 =voorgrondk leuris de x—coordjnaat van de linker—bovenhoekis de y—conrdinaat van de linker—bovenhoekrechtsonderrechtsondergraden notatie, niets invullen is0 graden

(hoef t

LOCATEEr is op de Plus/4 ook cao zogenaamde ‘pixelcursor. Deze PC kan op een plaats op hetscherm worden gezet:

LOCATE x,y x—y coordinaten. De linkerbo—venhoek van het scherm is co—ordinaat 0,0

PAINTHet PAINT commando dient om een gebiedkleuren’

PAINT kleurbron,x,y,modekleurbron 0—3

0 =voorgrondkl eur1 =achtergrondkleur2=multicolorkleur 13=multicolorkleur 2

coordinaat referentiepunt

PRINTUSINGPUDEF Dit is het commando om tekens in een

printusing sequence om te kunnen zetten. AchterPUDEF staat een string van maximaal 4 tekens.Elk van de vier tekens van de string vervangtde formatteringstekens in een geprinte string:

eerste teken: spatiestweede teken: kommateken (zoals in Amerikaan

se duizendtallen)derde teken: decimale punt tekenvierde teken: munteenheid teken

PUDEF ., “ verandert tijdens het afdrukkenkomma’s in punten en omgekee1d

SCALEDe coordinateri in ‘hires’ lopen van 0 tot 319en van 0 tot 199; in multicolor bedrijf (mode)van 0 tot 159 en van 0 tot 199. Deze schaaljn—deling kan via SCALE worden verkleind tot 0 —

1023 in zowel x— als y—richting.SCALE 0 is normaalSCALE 1 is micro—schaal

S C NJC LRWist het scherm in alle afbeeldingstoestanden

SOUNDSOUND produceert een toon:

SOUND stemnr, freq, duurstemnr 1,2 (laag—hoog) of 3 (ruis)freq frequentie in Hertzduur in 1/60 van een seconde. Duur=360 is dus

een hele minuut

GETKEYGETKEY gevolgd door een string wacht tot de gegruiker een (aantal) teken(s) intikt:

GETKEY A$

GRAPHICEr zijn een vijftal afbeeldingsmogelijkheden:0 tekst1 ‘hires’ op het hele scherm2 ‘hires’ in ‘split—screen’ =gesplitst scherm3 multicolor grafiek4 multicolor grafiek, gesplitst schermHet commando ziet er uit als volgt:

GRAPHIC mode, drclr=O scherm niet schoonmaken, l=scherm wissen.Het GRAPHIC commando neemt lOK RAM in beslag,dat weer wordt vrijgegeven met CLR of NEW

lbx

1 by

roxroyhoek

‘in te

x,ymode 0 of 1

De nieuwe Commodore’s•~

DELETE -100 (vanaf begin t/m regel 100)DELETE 100—200 (alleen regels 100—200)DELETE 200— (vanaf regel 200 tot eind)

R E NU MD EROpmaak (edit) commando voor het hernummeren vanprogrammaregels in een Basic programma:

RENUMBER startrir, stapgrootte, vanaf regelnr

SCRATCHCommando voor het wissen van files van schijf.

SCRATCH “naam”, Dor, Unr

BOXTekent een rechthoek of vierkant op een ‘hires’scherm:

BOX kleur,kleur 0—3

0—319

0—199

0—3190—1990—3 60

vullen 0=niet kleuren; l=box inkleurenniet te worden ingevuld)

CHARCHAR wordt gebruikt om tekst in een ‘hires’scherm te ‘tekenen’:

CHAR kleur,x,y,string,reversekleur 0-3 als bij BOXx en y coordinaat, waar de tekst moet komen

te staanstring tekststringreverse 0=normaal; l=reverse

opm. : kleur en reverse zijn optioneel

CIRCLECIRCLE wodt gebruikt om ellipsen, cirkels ofdelen ervan op een ‘hires’ scherm te tekenen:

CIRCLE kleur,cx, cy, sx, sy, sa, ea,hoek, incrkleur als BOXcx,cy coordinaten van het centrumsx,sy straal in x— en y-richtingsa startpunt van de tekening, in graden

vanaf zenithea eindpunt. Een complete cirkel is 360eincr stapgrootte in graden

opm. : de laatste drie gegevens zijn op—tioneel

COLORCOLOR kleurl, kleur2, helderheid

kleurl 0—5 is hetgeen van kleur moet gaan veranderen: 0=achtergrond, l=voorgrond—kleuren, 2=multicolor 1; 3=multicolordelen 2; 4=rand

kleur2 kleurnummer (1—16)helderheid 0—7

DO! LOOP/ WHILE/ UNTIL/EXITnisuwe Basic commando’s om programmeren tevergemakkelijken

DRAW‘Hires’ bedrijf (mode). De syntax is:

DRAW kleur,x,y TO x,y TO x,y enz.

[PBE~

RESUMEWordt gebruikt om na een ERROR TRAP door tegaan met het programma. RESUME kan worden gevolgd door een regelnummer of NEXT.

SSHAPE/GSHAPEDefinities van tekeningen op het scherm binnen

i2O~

mode 0=zoals hij ismode l=geinverteerdmode 2=OR shapemode 3=AND shapemode 4=XOR shape net plaat

singsgebied

Plus /4Plus/4 loopt van $0000tot $FFFF. De belang—

van type: Vie CSM 64 C—116 C—16 232 PUJS/4naar type:

ja nee nee nee neenee ja nee nee neenee nee ja ja janee nee ja ja janee nee ja ja janee ~1ee ja ja ja

ja ja nee nee nee neeja ja nee nee nee neeja ja ja ja ja jaja ja ja ja ja jaja ja ja ja ja jaja ja ja ja ja ja

?lachinetaa1progratn~a’s zijn over het alganeen niet uitwisselbaar tussen deverschi tiende typen.

RD~1packs zijn niet uitwisselbaar

De RA1I geheugens van de cat~piters kunnen niet on-.board wotden uitgebreid.

Canputertype: ViePeripheral

CSM 64 C-16 - Pws/4

CSM 1530 ja ja neeCSM 1531 nee nee ja jaCSM 1515 ja nee nee neeCSM 1525 ja ja nee neeCSM 1526 ja ja* Ja* ja*1PS801 nee ja ja jaMPS802 nee ja ja jaCSM 1541 ja ja ja jacSM 1542 nee ja ja jacSM 1520 ja ja ja jaCSM 1701 ja ja ja jaCSM 1702 ja ja ja jaCSM 1703 ntsc ntsc ntsc ntscSF5 481 nee nee ja jaInterpod ja ja ja jaVIC—switch ja ja ja jaUSER PORT ja ja nee ja1311/1312 ja ja nee nee1341/1342 nee nee ja jaIEEE—488 PI~ PI~ In* meBROT1IER 564 ja ja ja ja

ja*: alleen software versie 7h en hoger.Ina: via InterpodPI*: via mnterp’Dd of cSM/lEES interface

NaschriftAls we de C16 zien als opvolger van de VIC-20,is dat een schot in de roos: veel meer computervoor veel minder geld (ca f1. 500,=) bij de in—troductie. De schermopmaakmogelijkheden zijnuitgebreid (al moet je wel even een tabel naastde computer leggen omdat je alle functies nietmeteen zult onthouden) en er zijn nu standaard40 tekens per regel, een uitgebreidere Basic eneen machinetaalrnonitor aanwezig. Voor beginnersbetekent dit echter: hoe meer mogelijkheden,hoe moeilijker de computer is. Verder leert deervaring, dat het nog zeker een half jaar zalduren, voordat de eerste serie programma’s erzijn. In het begin is het dus weer echt ‘pionieren’. VIC—20 programma’s zijn eigenlijk onbruikbaar; C64 programma’s zijn gedeeltelijkbruikbaar, maar: je moet ze wel allemaal intikken, omdat C64 cassettes niet zijn in te lezen.Machinetaalprogramma’s doen het per definitieniet — dat geldt voor 99% van de mooiste C64spelletjes, die nu te koop zijn. Wil je veelmet ‘hires’ doen, dan ben je 8K van de 12Kkwijt en hou je maar 4K RAM over! J. Sm.

~I.

~ ,1~1:~Pir4i~i

De nieuwe Commodore’sr~12r aITL~~I1~~ •~~

rechthoekjes kunnen via SSHAPE in een stringworden opgeborgen:

SSHAPE string variabele,x,y,x,ybijvoorbeeld: A$10,10,20,20 stopt de rechthoek

10,10 tot 20,20 in string A$GSHAPE geeft zon definitie weer op het scherm

GSHAPE A$,x,y,mode

Leesbaarheld van tapes

VieCSM 64C—116C-16232Pius/4

BASIC-prograzmia’ S

naar type:

neeneejajajaja

VieCSM 64C—U6C-16232Pius/4

TRAP

Bij een foutconditie gaat het Basic programmanaar het aangegeven regelnummer (inclusief STOPtoets!). Door inspectie van de systeemvariabeleEL kan men zien, wat de foutconditie veroorzaakte.

TRON en TROFFBij het foutzoeken geven TRON en TROFF aan,waar het programma bezig is.

VOLInstellen van het volume in SOUND commando’s.Het niveau varieert van 0 tot 8. -

INSTRINSTR string l,string 2

JoyJOY nr geeft de toestand aan van elk van detwee joysticks.

RDOTGeeft de x— en y—coordina~t van de pixelcursor

0=x l=y 2=kleur: RDOT nr

ERR$(nr)Drukt foutnaam af, die hoort bij fout nr, bijvoorbeeld: ERR$ (EL)

HEX$(nr)Geeft de hexadecimale notatie van het getal nrtussen 0 en 65535

Monitorcommando sA assembler M memory dumpC compare memory R register displayD dissassembler S saveF fill T transierG go run W walkH hunt X exit to BasicL bad. assemble > modify ; registers

Geheugenindeling van deHet RAM gebied van detot $FCFF en van $FF4Orijkste adressen zijn:

scherm $OcOO of 3072 tot en met 4071kleur $0800 of 2048 tot en met 3047

BasiC tekstgebied: $1000 — (bit map uit)$4000 — (als ‘hires’ in ge

bruik is)Bitmap schermdata: $2000 — $3FFF