Dichterliebe2
-
Upload
ian-borthwick -
Category
Economy & Finance
-
view
1.166 -
download
0
Transcript of Dichterliebe2
![Page 1: Dichterliebe2](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081403/556c19bed8b42a852a8b5293/html5/thumbnails/1.jpg)
Dichterliebe
![Page 2: Dichterliebe2](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081403/556c19bed8b42a852a8b5293/html5/thumbnails/2.jpg)
Liederencycli
• Beethoven: An die ferne geliebte (1816) – 6 liederen muzikaal aan elkaar gebonden
• Schubert: Die Schöne Müllerin (1823) - 20 losse liederen
• Schubert: Winterreise (1827) - 24 losse liederen.
• Schumann: Dichterliebe (1840) – 20 uiteindelijk 16 liederen
![Page 3: Dichterliebe2](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081403/556c19bed8b42a852a8b5293/html5/thumbnails/3.jpg)
Uitvoeringspraktijk van het lied in de 19e eeuw
• Liederen in de eerste helft van de 19e eeuw komen sporadisch voor op concertprogramma’s
• Éen of twee liederen werden gezongen vooral als afwisseling tijdens een instrumentaal concert. Vaak werden aria’s uit opera’s en oratorio’s gezongen in plaats van liederen
![Page 4: Dichterliebe2](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081403/556c19bed8b42a852a8b5293/html5/thumbnails/4.jpg)
Het lied als muziekgenre in de eerste helft van de 19e eeuw
• In publieke concerten waren liederen sporadisch gezongen. Liederen hoorde meer bij Hausmusik – denk aan de beroemde Schubertiaden
• Componisten componeerden liederen niet als hoge kunst voor een grote publiek.
• Liederen werden als minder beschouwd dan bijna alle andere muziek genres
![Page 5: Dichterliebe2](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081403/556c19bed8b42a852a8b5293/html5/thumbnails/5.jpg)
Liederencyclus• Vanuit de uitvoeringsprakitijk geen vraag naar
een liederencyclus.• Voor componisten een manier om meer status te
geven aan het componeren van liederen• Desalniettemin gingen componisten als
Schubert en Schumann niet vanuit dat de liederen van een liederencyclus ooit als geheel zouden worden uitgevoerd.
• Beethovens An die ferne geliebte uitzondering omdat het onmogelijk is om de liederen los van elkaar te zingen
![Page 6: Dichterliebe2](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081403/556c19bed8b42a852a8b5293/html5/thumbnails/6.jpg)
Eerste uitvoeringen van bekende liederencycli
• Die schöne Müllerin werd voor het eerst compleet uitgevoerd in 1856
• Die Winterreise in 1860• Dichterliebe pas in 1861
in Hamburg door Julius Stockhausen (bariton) met Johannes Brahms aan de piano
![Page 7: Dichterliebe2](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081403/556c19bed8b42a852a8b5293/html5/thumbnails/7.jpg)
Publicatiedata van Schumanns liederenverzamelingen uit 1840
• Liederkreis op 24 (Heine) 1840
• Liederkreis op 39 (Eichendorff) 1842
• Frauenliebe und Leben op 42 (Chamisso)1843
• Dichterliebe 1844
![Page 8: Dichterliebe2](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081403/556c19bed8b42a852a8b5293/html5/thumbnails/8.jpg)
![Page 9: Dichterliebe2](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081403/556c19bed8b42a852a8b5293/html5/thumbnails/9.jpg)
Gedichtevon Heinrich Heine
20 Lieder und Gesängeaus dem Lyrischen Intermezzo im Buch der Lieder
für eine Singstimme und das Pianofortecomponirt
undHrn. Dr. Felix Mendelssohn Bartholdy
Freundschaftlich zueeignetVon
Robert Schumann.2ter Liederkreisaus dem Buch der Liederop. 29. Heft 1. u. 2.
![Page 10: Dichterliebe2](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081403/556c19bed8b42a852a8b5293/html5/thumbnails/10.jpg)
![Page 11: Dichterliebe2](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081403/556c19bed8b42a852a8b5293/html5/thumbnails/11.jpg)
Dichterliebe 1840 of 1844
• In 1840 koos Schumann 20 gedichten van de 65 gedichten in Heines Lyrisches Intermezzo voor zijn liederenccyclus
• Schumann componeerde de 20 liederen in de laatste week van mei 1840.
• Schumanns keuze van Heines gedichten een eenheid in compositie.
• Niet zozeer een organisch werk zoals in een klassieke symfonie of sonate
![Page 12: Dichterliebe2](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081403/556c19bed8b42a852a8b5293/html5/thumbnails/12.jpg)
Schumanns keuze uit de Lyrisches IntermezzoSchumann handschrift
Lyrisches Intermezzo
Gedrukteversie
651620
431519
561418
551317
5416
4615
451214
391113
401012
20911
22810
1879
1168
757
66
55
444
333
222
111
![Page 13: Dichterliebe2](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081403/556c19bed8b42a852a8b5293/html5/thumbnails/13.jpg)
Lyrisches Intermezzo• Onderdeel van Buch der
Lieder (1827) de bron Schumann gebruikte voor Dichterliebe
• Lyrisches Intermezzo uitgegeven in 1823 als: Tragödien, nebst einem Lyrischen Intermezzo. In deze uitgave ontbreekt o.a. Im wunderschönen Monat Mai (nr. 1) en Ich grolle nicht (nr. 18)
![Page 14: Dichterliebe2](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081403/556c19bed8b42a852a8b5293/html5/thumbnails/14.jpg)
Liederen en een liederencyclus• Dichterliebe is eerder een verzameling van
fragmenten in de vorm van liederen dan een organische compositie
• Tegenwoordig is het ondenkbaar om de liederen uit een liederencyclus los van elkaar uit te voeren.
• In de eerste helft van de 19e eeuw was het uitvoeren van een liederencylus als geheel ondenkbaar
![Page 15: Dichterliebe2](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081403/556c19bed8b42a852a8b5293/html5/thumbnails/15.jpg)
Schumann en Dichterliebe
• Waarschijnlijk voorzag Schumann Dichterliebe als één geheel voor publicatie
• Een nieuwe vorm in compositie• In mei 1840 was Schumann naast deze
liederen ook met een operatekst bezig• Schumann bood de 20 liederen als geheel
aan de uitgevers Bote & Bock.
![Page 16: Dichterliebe2](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081403/556c19bed8b42a852a8b5293/html5/thumbnails/16.jpg)
Van compositie naar publicatie• Naar de afwijzing van Bote & Bock heeft
Schumann tot 1843 gewacht totdat hij de liederen weer aanbood voor publicatie.
• Bood de 20 liederen nog aan Breitkopf und Härtel (augustus 1843)
• Uiteindelijk bood Schumann de liederen aan de uitgever Peters. Voor het eerst op 27 december krijgen de liederen hun titel van Dichterliebe
![Page 17: Dichterliebe2](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081403/556c19bed8b42a852a8b5293/html5/thumbnails/17.jpg)
Dichterliebe (eerste druk) 1844• Tot eind 1843 schreef Schumann steeds over 20
liederen en zonder de titel Dichterliebe• Het werk is niet langer opgedragen aan
Mendelssohn maar aan Frau Wilhelmine Schröder Devrient – een bekende opera zangeres, de meest ideale dramatische zangeres volgens Schumann
• Waarom 16 liederen in plaats van 20?• Waarom de titel Dichterliebe?
![Page 18: Dichterliebe2](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081403/556c19bed8b42a852a8b5293/html5/thumbnails/18.jpg)
![Page 19: Dichterliebe2](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081403/556c19bed8b42a852a8b5293/html5/thumbnails/19.jpg)
Dichterliebe gepubliceerd• Pas in 1844 is de liederencyclus verschenen als
Dichterliebe en dan met 16 in plaats van 20 liederen
• We weten niet wat precies de beweegredenen hiervoor werden.
• Is de titel op verzoek van de uitgever bedacht?• Was de uiteindelijk samenstelling van
Dichterliebe het idee van de uitgever of van Schumann?
![Page 20: Dichterliebe2](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081403/556c19bed8b42a852a8b5293/html5/thumbnails/20.jpg)
Kenmerken van Schumanns liederen
• Piano veel belangrijker dan voorheen in het lied – een partner voor de stem maar dan een begeleiding
• Uitgebreide naspelen voor piano zonder stem• Schumann doet in zijn liederen veel meer dan
het toonzetten van een tekst• Schumann verweeft de inhoud van de tekst in
zijn muziek en voegt zijn eigen commentaar toe. Hierdoor kan de versmelting van poëzie en muziek plaatsvinden.
![Page 21: Dichterliebe2](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081403/556c19bed8b42a852a8b5293/html5/thumbnails/21.jpg)
Schumanns Dichterliebe
• De eerste zeven liederen komen overeen met de volgorde in de Lyrisches Intermezzo Daarna gaat Schumann kiezen. Omdat er geen verhaal is levert de keuze geen problemen op
• De meeste liederen kunnen niet los van de context van Dichterliebe fungeren.
![Page 22: Dichterliebe2](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081403/556c19bed8b42a852a8b5293/html5/thumbnails/22.jpg)
Im wunderschönen Monat Mai
• Im wunderschönen Monat Mai Im wunderschönen Monat Mai• War ich in einer Bücherei Als alle Knospen sprangen• Gar tief Vergraben Tag für Tag Da ist in meinem Herzen • So fern dem Nachtigallenschlag Die Liebe aufgegangen• So fern dem Blüthenregen
• (Friedrich Rassmann 1821) (Heine 1821)
![Page 23: Dichterliebe2](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022081403/556c19bed8b42a852a8b5293/html5/thumbnails/23.jpg)
Thema’s van de gedichten
• Liefde• Liederen• Bloemen• Dromen• Tranen