Onderzoek Arbeidsongeschiktheid

In opdracht van Loyalis

juni 2013

» Veldwerkperiode: 27 maart - 4 april 2013.

» Doelgroep: werkende Nederlanders

» Omdat er specifiek uitspraken gedaan wilden worden over de groepen Onderwijs (primair en

voortgezet), Bouw en Overheid (m.u.v. politie) en over de groep 30-40 jarigen in het

algemeen, zijn er relatief meer panelleden uit die sectoren uitgenodigd.

» In totaal hebben n=1096 mensen deelgenomen. Uiteindelijk zijn de subdoelgroepen als volgt

in de steekproef vertegenwoordigd:

• n=315 30-40 jarigen

• n=93 bouw

• n=135 onderwijs (primair en secundair)

• n=193 overheid (m.u.v. politie)

• n=676 overig

» De invultijd bedroeg gemiddeld 6 minuten.

Inleiding

Bijna een derde van de werkenden ervaart regelmatig voor langere perioden stress. Een derde

zegt ook vaker gestrest te zijn dan drie jaar geleden.

In de sector (primair en voortgezet) onderwijs is dit duidelijk sterker het geval; bijna de helft geeft

daar aan regelmatig stress te ervaren.

Vrouwen ervaren wat vaker structureel stress (37%) dan mannen (29%). In leeftijd is er weinig

verschil.

Stress lijkt toe te nemen, met name in onderwijs

Hieronder ziet u een aantal stellingen over stress en ziekte. In hoeverre komt dit overeen met uw persoonlijke situatie?

% eens met de stelling

Hoge werkdruk is de nr. 1 stress-veroorzaker gevolgd door de combinatie werk/privé. Vooral door

werkenden in het onderwijs worden deze aspecten veelvuldig genoemd.

De stress-veroorzakers zijn hetzelfde bij verschillende leeftijdsgroepen, zij het dat 40+ers wat

vaker aangeven in het geheel geen stress te ervaren (21% t.o.v. 13% tot 30 jaar en 11% 30-40).

In het primair/secundair onderwijs zegt slechts 12% geen stress te ervaren (tegenover 22% in

bouw of overheid).

Stress wordt met name veroorzaakt door hoge werkdruk

Als ik stress ervaar, dan wordt dit veroorzaakt door:

Ongeveer vier van de tien werkenden geven aan wel eens langer niet te hebben kunnen werken

wegens ziekte. In het (primair / secundair) onderwijs is dit slechts licht hoger.

Op geslacht is er geen verschil. Op leeftijd wel: hoe ouder hoe groter uitereraad de kans dat men

ooit wel eens langdurig ziek is geweest.

Vier van de tien werkenden wel eens langdurig uitgevallen

Bent u wel eens langdurig ziek geweest, waardoor u niet meer kon werken?

Rond vier van de tien geven aan dat psychische klachten (stress, burn-out, depressie) de

langdurige uitval van henzelf veroorzaakte (of één van de oorzaken was). Op de tweede plaats

staan lichamelijke klachten als rugpijn.

Met name binnen het onderwijs worden deze twee veel genoemd. Binnen deze groep worden er

ook meerdere oorzaken genoemd dan in andere sectoren.

Bij vrouwen worden psychische klachten vaker genoemd (52%) dan bij mannen (40%). Ook in de

leeftijdsgroep 30-40 zijn psychische klachten vaker reden voor uitval: 57% vs 43% bij 40+.

Psychische klachten belangrijkste reden voor uitval

Wat was daar de oorzaak van?

(basis: allen die aangeven zelf wel eens langdurig ziek te zijn geweest

Ongeveer acht van de tien werkenden geven aan dat zij iemand in hun directe omgeving kennen

die langdurig ziek of zelfs arbeidsongeschikt is. Werkenden in het (primair en secundair) onderwijs

geven relatief het vaakst aan (30%) dat zij meerdere gevallen in hun omgeving kennen.

Op geslacht en leeftijd is hierin nauwelijks verschil.

Bijna iedereen kent wel iemand die langdurig ziek is

Kent u iemand in uw directe omgeving die langdurig ziek of arbeidsongeschikt is/was?

Rond zes van de tien geven aan dat psychische klachten als stress de uitval veroorzaakte (of één

van de oorzaken was) bij de ziektegevallen in hun directe omgeving. Op de tweede plaats staat

lichamelijke klachten als rugpijn.

Psychische klachten ook hier belangrijkste reden voor uitval

Wat is of was daar de oorzaak van?

(basis: allen die aangeven iemand in hun directe omgeving te hebben die langdurig ziek is / was)

Ongeveer zeven van de tien werkenden geven aan dat zij iemand op het werk kennen die

langdurig ziek of zelfs arbeidsongeschikt is of was. Werkenden in het (primair en secundair)

onderwijs en de overheidssector geven relatief het vaakst aan (82%).

Binnen het onderwijs geeft men relatief vaker aan (27%) dat men zelfs meerdere collega’s kent die

langdurig uitvielen.

Velen kennen iemand op het werk die langdurig ziek is

Kent u op het werk of in uw werksector iemand die langdurig ziek

of arbeidsongeschikt is / was?

Rond zes van de tien geven aan dat ook op het werk psychische klachten als stress en burn-out

veelal de uitval van collega’s veroorzaakte (of één van de oorzaken was). Op de tweede plaats

staat weer lichamelijke klachten als rugpijn.

Ook hier is duidelijk dat stress als oorzaak van uitval vaker genoemd wordt in het onderwijs (82%)

dan door werkenden in andere sectoren (rond 60%).

Psychische klachten ook hier belangrijkste reden voor uitval

Wat is of was daar de oorzaak van?

(basis: allen die aangeven iemand op het werk te hebben die langdurig ziek is)

Psychische klachten als stress en burn-out zijn dus duidelijk verzuimfactor 1. Maar wat

veroorzaakt deze klachten?

Men schat in dat hoge werkdruk de belangrijkste veroorzaker van psychische klachten is in de

sector.

In het algemeen is de top 3 als volgt:

1: hoge werkdruk, 2: privéproblemen, 3: reorganisatie / ontslag

In overheidssector wordt reorganisatie / ontslag iets vaker gezien als veroorzaker van stress.

1: hoge werkdruk, 2: reorganisatie / ontslag, 3: privé problemen

Hoge werkdruk is belangrijkste oorzaak van stress

Wat denkt u dat – in het algemeen - de belangrijkste oorza(a)k(en) zijn van de psychische

klachten bij werknemers in uw werksector?

In de sector onderwijs is de inschatting nog unaniemer: de hoge werkdruk wordt gezien als de

belangrijkste veroorzaker van psychische klachten in de sector. Het takenpakket en grotere

klassen dragen uiteraard ook bij aan een hogere werkdruk.

In het primair en secundair onderwijs is de top 3 als volgt:

1: hoge werkdruk, 2: takenpakket, 3: grotere klassen

Hoge werkdruk is in onderwijs volgens 68% belangrijkste

oorzaak van stress

Wat denkt u dat – in het algemeen - de belangrijkste oorza(a)k(en) zijn van de psychische

klachten bij werknemers in uw werksector?

Ook in de sector bouw schat men in dat hoge werkdruk de belangrijkste veroorzaker van

psychische klachten is.

In de bouw-sector is de top 3 als volgt:

1: hoge werkdruk, 2: reorganisatie / angst voor ontslag, 3: combineren werk/privé.

Hoge werkdruk is ook in bouw belangrijkste oorzaak van stress

Wat denkt u dat – in het algemeen - de belangrijkste oorza(a)k(en) zijn van de psychische

klachten bij werknemers in uw werksector?

Gemiddeld zo’n drie op de tien werkenden zeggen dat het aantal mensen dat langdurig uitvalt in

hun omgeving is toegenomen.

Bijna de helft zegt dat het aantal mensen met stress is toegenomen.

De bouw springt er uit in positieve zin (minst gepercipieerde toename) en onderwijs in negatieve

zin. In de laatste sector ziet maar liefst 64% een toename in het aantal mensen in de directe

omgeving dat gestrest is.

Met name in het onderwijs lijkt stress snel toe te nemen

Het aantal mensen in mijn omgeving (werk- en privé-)

dat langdurig ziek is, is:

Het aantal mensen in mijn omgeving (werk- en privé-)

dat gestrest is, is:

De toename van langdurige uitval en/of stress specifiek onder jonge werkenden (30-40) wordt ook

gezien als toenemend. De toename wordt iets minder unaniem onderkend; het lijkt dus eerder een

fenomeen in het algemeen dan onder 30-40 jarigen specifiek.

Ook hier zien we meer gepercipieerde toename in de sector onderwijs.

Wanneer we kijken op leeftijd, zijn we dat 30-40 jarigen vaker een toename van stress inschatten

onder hun leeftijdsgenoten (52%) dan 40+ers (40%). Dit lijkt logisch te verklaren omdat men nu

eenmaal meer leeftijdsgenoten in de omgeving heeft.

Ook onder jonge mensen lijkt stress snel toe te nemen

Het aantal jonge mensen (30-40) in mijn omgeving

(werk- en privé-) dat langdurig ziek is, is:

Het aantal jonge mensen (30-40) in mijn omgeving

(werk- en privé-) dat gestrest is, is:

Een derde weet niet wat er gaat gebeuren op het moment dat hij/zij arbeidsongeschikt wordt. De

40+ers lijken hierin iets beter op de hoogte.

Twee op de vijf denkt dat er genoeg geld is (eigen geld, via de werkgever of de overheid) om rond

te komen.

Ongeveer een kwart geeft aan in dat geval niet meer rond te kunnen komen. Er is hierin weinig

verschil in sector of leeftijdsgroep.

Een derde weet niet wat er gebeurt als zij nu arbeidsongeschikt

wordt verklaard

Als u nu arbeidsongeschikt wordt verklaard, dan:

Een op de vijf heeft geen idee wat het gevolg is voor het inkomen op het moment dat men

arbeidsongeschikt wordt verklaard. Ouderen zijn duidelijk beter op de hoogte dan jongeren.

Ook veel onwetendheid over inkomen bij arbeidsogeschiktheid

Als u nu arbeidsongeschikt wordt verklaard, wat heeft dat dan voor gevolgen op uw

inkomen op langere termijn?

4%

48%

37%

11%

4%

41%

30%

25%

4%

55%

24%

18%

3%

38%

39%

20%

0% 20% 40% 60%

Mijn inkomen daalt niet

Mijn inkomen daalt 30%

Mijn inkomen daalt op termijn naarbijstandsniveau

Ik heb geen idee wat dit zoubetekenen voor mijn inkomen

bouw onderwijs overheid algemeen

2%

28%

37%

33%

2%

39%

33%

26%

4%

44%

36%

16%

0% 20% 40% 60%

Mijn inkomen daalt niet

Mijn inkomen daalt 30%

Mijn inkomen daalt optermijn naar bijstandsniveau

Ik heb geen idee wat dit zoubetekenen voor mijn

inkomen

jonger dan 30 30-40 41 en ouder

Twee op de vijf ondervraagden beschikt over een arbeidsongeschiktheidsverzekering, dan wel zelf

of via de werkgever afgesloten. Met name 41+ ers en werkenden binnen de overheidssector zijn

vaker verzekerd via de werkgever.

De jongeren hebben vaker geen idee of ze verzekerd zijn.

Vier van de tien hebben geen verzekering. Dit zijn met name jongeren. De belangrijkste reden om

geen arbeidsongeschiktheidsverzekering af te sluiten is dat men het te duur vindt (42%).

Daarnaast is er 23% die zegt dat ze er nog nooit bij stilgestaan hebben (relatief veel jongeren).

Vier op de tien zijn niet verzekerd tegen inkomstendaling bij

arbeidsongeschiktheid

Heeft u een arbeidsongeschiktheidsverzekering?

30%

15%

16%

31%

8%

24%

19%

19%

39%

1%

38%

17%

10%

31%

3%

24%

11%

16%

46%

3%

0% 20% 40% 60%

Ja, via mijn werkgever

Ja, die heb ik zelf afgesloten

Ik heb geen idee

Nee

Nu niet, maar die heb ik wel gehad

bouw onderwijs overheid algemeen

7%

7%

30%

57%

0%

20%

14%

20%

43%

3%

31%

14%

12%

39%

4%

0% 20% 40% 60%

Ja, via mijn werkgever

Ja, die heb ik zelf afgesloten

Ik heb geen idee

Nee

Nu niet, maar die heb ik wel gehad

jonger dan 30 30-40 41 en ouder

Multiscope

Postbus 2126

5202 CC ‘s-Hertogenbosch

t. 073-6212122

e. verkoop@multiscope.nl

w. www.multiscope.nl