Pondres Social Media Onderzoek 2013

34
#SMO_13 Powered by Pondres social media onderzoek 2013

description

Voor het derde Pondres Social Media Onderzoek benaderde Pondres de marketeers van 553 Nederlandse bedrijven. Met een vragenlijst over het gebruik van social media, strategie en de verwachtingen voor de toekomst. Zowel kleine, middelgrote als zeer grote (meer dan 17.000 medewerkers) bedrijven zijn in het onderzoek meegenomen. Zowel vorig jaar als dit maal ben ik verantwoordelijk voor het onderzoek.

Transcript of Pondres Social Media Onderzoek 2013

Page 1: Pondres Social Media Onderzoek 2013

#SMO_13Powered by Pondres

social media onderzoek 2013

Page 2: Pondres Social Media Onderzoek 2013

Beste lezer,

Inmiddels zijn we weer toe aan het derde Pondres social media onderzoek.

De afgelopen maanden hebben 553 bedrijven meegewerkt aan het

onderzoek en waardevolle input geleverd om ook dit jaar weer een helder

beeld te krijgen inzake het gebruik van social media binnen het Nederlands

bedrijfsleven. Pondres social marketing is als strategische adviesorganisatie

erg benieuwd naar het gedrag van Nederlandse bedrijven binnen social

media. We zijn dan ook erg trots in dit rapport onze bevindingen van

afgelopen maanden te kunnen delen.

Zowel klein, middel als grootbedrijf geven inzicht in het social media

gebruik. Zo gaan we dieper in op de strategische inzet van social media, de

verschillende sociale netwerken en bijbehorende doeleinden. Onderwerpen

als monitoring, ROI, strategie en capaciteit worden wederom nadrukkelijk

toegelicht binnen deze rapportage. SMO_13 zoomt dit jaar ook wat

verder in op het belang en de werkzaamheden rondom webcare en

communitymanagement.

Graag spreken wij namens Pondres onze oprechte dank uit naar de 553

bedrijven die hebben meegewerkt aan het onderzoek. Dank gaat ook uit

naar MWM2, voor het beschikbaar stellen van haar onderzoeksadvies en

top of the bill online enquête software en Wijdoendingen voor de creatieve

uitvoering van de website, het logo en het document.

Tot slot willen wij de blogs bedanken voor de verspreiding van de enquête

en het uiteindelijke onderzoek.

Namens Pondres

Tim de JongConsultant online marketing/social media manager@T_de_Jong

Martijn DirvenOnderzoeker@martijn_d

Page 3: Pondres Social Media Onderzoek 2013

Een aantal belangrijke bevindingen

Ten aanzien van het voorgaande onderzoek zijn er een aantal zaken

veranderd. Onderstaande hebben we een aantal van de belangrijkste

bevindingen op een rijtje gezet.

Inzet social media groeit door

Evenals vorig jaar stelden we

het Nederlandse bedrijfsleven

de vraag of men binnen de

bedrijfsvoering social media inzet.

Vorig jaar gaf 65,6% te kennen dit

communicatiemiddel in te zetten.

Uit de resultaten van het huidige

onderzoek blijkt dat de inzet van

social media nog steeds groeit. Dit

maal geeft 69,3% van de bedrijven

aan social media in te zetten.

Social media wordt door

bedrijven nog steeds belangrijk

geacht

Ondanks een kleine afname (7,7%)

ten opzichte van voorgaand

onderzoek wordt social media nog

steeds als belangrijk gezien. 47%

van de bedrijven geeft aan dat social

media een belangrijk onderdeel van

het bedrijf uitmaakt. 23% acht social

media zeer belangrijk. De afname is

deels te verklaren door een stijging

binnen de categorie neutraal. Deze

kent nu een percentage van 25%,

waar dit vorig jaar 19,9% was.

Facebook haalt Twitter in

Met een inzet van 87% is Facebook

op dit moment het meest populaire

social media kanaal, terwijl deze

plek bij het voorgaand onderzoek

nog door Twitter werd ingevuld.

Facebook wordt wel op de voet

gevolgd door Twitter (78%) en

LinkedIn (75%). Op plaats vier

staat Youtube met een inzet van

50%. Ook een weblog (36%),

Google+ (31%) en Hyves (25%) zijn

veelgebruikte kanalen.

We blijven hangen in aantal

volgers, fans, vrienden

Welke KPI’s hanteert het Nederlands

bedrijfsleven? Het wordt duidelijk

dat het aantal volgers, fans etc. ook

dit jaar als belangrijk wordt gezien

(88%). Wederom staat ook het

meten van traffic naar de website

hoog in de lijst van social media

metrics. De focus op interactie lijkt

achter te blijven. Ook het aantal

orders en leads daalt ten aanzien

van het vorige onderzoek. Zou er

een verband zijn?

Twitter meest intensief gebruikt

Wanneer we het gebruik van de

gemeten social media kanalen

tegen elkaar afzetten is Twitter

met afstand het meest intensief

gebruikte kanaal. Voornamelijk

door grote bedrijven wordt Twitter

meerdere malen per dag ingezet om

informatie te zenden of interactie

aan te gaan.

Grote bedrijven hanteren vaker

een strategie dan kleine bedrijven

Bedrijven die aangeven geen

strategie te hanteren stelden wij

de vraag of zij van plan zijn de

komende 12 maanden een strategie

te formuleren. De grote bedrijven

geven met 51% aan zeker te

weten een social media strategie

te hanteren. Dit is een aanzienlijk

verschil met de middelgrote en

kleine bedrijven. Zij geven met

respectievelijk 32% en 31% aan dat

ze zeker weten dat er een strategie

wordt gehanteerd.

Dit is slechts een greep uit de bevindingen van het onderzoek. We wensen je veel leesplezier!

Page 4: Pondres Social Media Onderzoek 2013

Afbeelding 2 Afbeelding van Flickr, fotograaf Marlon Dijkstra

We blijven hangen in aantal volgers, fans, vrienden

Welke KPI’s hanteert het

Nederlands bedrijfsleven? Het

wordt duidelijk dat het aantal

volgers, fans etc. ook dit jaar als

belangrijk wordt gezien (88%).

Wederom staat ook het meten van

traffic naar de website hoog in de

lijst van social media metrics. De

focus op interactie lijkt achter te

blijven. Ook het aantal orders en

leads daalt ten aanzien van het

vorige onderzoek.

Page 5: Pondres Social Media Onderzoek 2013

Zet uw bedrijf momenteel social media in?

Nee 31%

Ja 69%

Grafiek 1 n=553

Page 6: Pondres Social Media Onderzoek 2013

SMO_13 Social media statistieken

6

Social media statistieken

De eerste tabellen en grafieken van het Social Media Onderzoek 2013 geven

u een inzicht in het algemene gebruik van social media. Bij deze grafieken

over de inzet is onderscheid gemaakt in onder ander bedrijfsgrootte en

bedrijfsachtergrond.

Inzet social media groeit door

Evenals vorig jaar stelden we

het Nederlandse bedrijfsleven

de vraag of men binnen de

bedrijfsvoering social media inzet.

Vorig jaar gaf 65,6% te kennen dit

communicatiemiddel in te zetten.

Uit de resultaten van het huidige

onderzoek blijkt dat de inzet van

social media nog steeds groeit. Dit

maal geeft 69% van de bedrijven

aan social media in te zetten.

Inzet social media versus

bedrijfsgrootte

Middelgrote en grote bedrijven

lopen voorop in de strijd, kleine

bedrijven blijven, ten aanzien

van het landelijk gemiddelde,

achter wat betreft de inzet van

social media (65%). De redenen

waarom social media niet wordt

ingezet belichten we later in dit

onderzoek. Maar liefst 87% van

de grote bedrijven geeft aan

momenteel social media in te zetten

als communicatiemiddel. Ook de

middelgrote bedrijven doen het niet

onverdienstelijk met 82%.

Zet uw bedrijf momenteel social media in?

Grafiek 2 n=553

Ja

65%Nee

35%

0 - 50 medewerkers 50 - 250 medewerkers meer dan 250 medewerkers

Ja

82%Nee

18%Ja

87%Nee

13%

Page 7: Pondres Social Media Onderzoek 2013

SMO_13 Social media statistieken

7

U geeft aan dat uw bedrijf geen gebruik maakt van sociale media.Wat is de belangrijkste reden dat er geen social media wordt ingezet?

Grafiek 4 n=170

Inzet social media versus

bedrijfsachtergrond

De verschillen met betrekking tot

de inzet van social media versus

bedrijfsachtergrond lijken minimaal.

Bijzonder is wel dat B2C, evenals

vorig jaar, in mindere mate is

vertegenwoordigd op de sociale

kanalen. Non Profit is de grote

stijger ten aanzien van vorig jaar.

Deze categorie kent een groei van

ruim 10%. Waar men in 2011

de weg nog richting de sociale

netwerken nog maar amper wist te

vinden , laat staan hoe deze in te

zetten, lijkt deze “achterstand” als

sneeuw voor de zon verdwenen.

Een mooi voorbeeld van een Non

Profit organisatie die zeer actief is

op de sociale kanalen is de 1% club .

Deze organisatie is sinds

2007 actief aan de slag gegaan

met hun online platform ten

behoeve van de internationale

ontwikkelingssamenwerking

en zetten onder andere sociale

netwerken in voor crowdfunding en

crowdsourcing.

Social media heeft geen

meerwaarde of is nog in

ontwikkeling

Aan de 170 respondenten die geen

social media inzetten legden wij

de vraag voor wat de belangrijkste

reden voor het niet inzetten van

social media is. 34% gaf aan geen

meerwaarde te zien in het gebruik

van social media. Ook het feit dat

social media nog in ontwikkeling

is voor het bedrijf, is met 25% een

belangrijke reden.

Zet uw bedrijf momenteel social media in?

Grafiek 3 n=553

Nee

29%Ja

71%

Business to Business (BtoB) Business to Consumer (BtoC) Non Profit (NP)

BtoB en BtoC Zowel BtoB, BtoC als NP

Nee

41%Ja

59%

Nee

28%Ja

72%

Nee

24%Ja

76%

Nee

22%Ja

78%

Is nog in ontwikkeling 25%

Geen kennis 11%

Geen budget 8%

Geen tijd /capaciteit 12%

Anders 4%

Weet ik niet 6%Heeft in onze ogen geen meerwaarde 34%

Page 8: Pondres Social Media Onderzoek 2013

SMO_13 Social media statistieken

8

Minder dan 1 jaar geleden

1 tot 2 jaar geleden

2 tot 3 jaar geleden

3 tot 4 jaar geleden

4 tot 5 jaar geleden

Langer dan 5 jaar geleden

Afgelopen drie jaar veel

beweging in de markt

Uit het onderzoek wordt duidelijk

dat de markt de afgelopen drie jaar

flink in beweging is gekomen. Het

grootste gedeelte (40%) van de

bedrijven geeft aan dat zij een tot

twee jaar geleden zijn gestart met

de inzet van social media. 4% van

de bedrijven behoort tot de early

adaptors en startten meer dan vijf

jaar geleden met social media.

Hoe verhoudt zich dat tot de

bedrijfsgrootte?

Het onderscheid tussen recent gestarte

bedrijven is minimaal. Wel blijkt dat

grote bedrijven zoals verwacht tot

de early adaptors behoren. 19% in

deze categorie geeft aan drie tot vier

jaar geleden met social media te zijn

gestart.

Wanneer is uw bedrijf gestart met de inzet van social media?

Grafiek 5 n=337

Wanneer is uw bedrijf gestart met de inzet van social media?

Grafiek 6 n=337

0 - 50 medewerkers 50 - 250 medewerkers meer dan 250 medewerkers

Minder dan 1 jaar geleden

1 tot 2 jaar geleden

2 tot 3 jaar geleden

3 tot 4 jaar geleden

4 tot 5 jaar geleden

Langer dan 5 jaar geleden

22%40%

23%

7%

4%

4%

24%

38% 24%

6%

4%4%

16%

55%16%

3%

3%7% 43%

22%

19%

3%

14%

Page 9: Pondres Social Media Onderzoek 2013

SMO_13 Social media statistieken

9

Hoe belangrijk is de inzet van social media binnen uw bedrijf?

Grafiek 8 n=337

Hoe belangrijk is de inzet van social media binnen uw bedrijf?

Grafiek 7 n=337

Social media wordt door

bedrijven nog steeds belangrijk

geacht

Ondanks een kleine afname (7,7%) ten

opzichte van voorgaand onderzoek

wordt social media nog steeds

als belangrijk gezien. 47% van de

bedrijven geeft aan dat social media

een belangrijk onderdeel van het

bedrijf uitmaakt. 23% acht social media

zeer belangrijk. De afname is deels te

verklaren door een stijging binnen de

categorie neutraal. Deze kent nu een

percentage van 25%, waar dit vorig

jaar 19,9% was.

Mate van belang versus

bedrijfsgrootte

Het belang lijkt alleen bij de grote

bedrijven toe te nemen. 19% van de

grote bedrijven kenmerkt social media

als zeer belangrijk, een ruime 5% groei

ten opzichte van het vorige onderzoek.

Bij de kleine- en middelgrote bedrijven

constateren we een kleine daling

binnen de categorie zeer belangrijk.

0 - 50 medewerkers 50 - 250 medewerkers meer dan 250 medewerkers

45%

25%

1%

25%

4%

58%

22%

7%13%

22%

3%3% 19%

54%

Zeer belangrijk

Belangrijk

Neutraal

Onbelangrijk

Zeer onbelangrijk

23%

1%4%

47%

25%

Zeer belangrijk

Belangrijk

Neutraal

Onbelangrijk

Zeer onbelangrijk

Page 10: Pondres Social Media Onderzoek 2013

SMO_13 Social media statistieken

10

Op het gebied van social media beschouw ik het bedrijf waar ik werk als:

Grafiek 9 n=337

Hoe ervaren is het Nederlands

bedrijfsleven?

Slechts een enkeling geeft aan zeer

ervaren te zijn op het gebied van social

media. De meeste bedrijven achten

zich gemiddeld ervaren tot ervaren.

Ten aanzien van het voorgaande

onderzoek is de groep onervarenen

met ruim 5% afgenomen. Oefening

baart kunst zeggen we dan maar!

Middelgrote bedrijven in

tweestrijd?

Wanneer we naar de ervaring in

combinatie met de bedrijfsgrootte

kijken achten kleine en grote

bedrijven zich ervaren. Het zijn juist de

middelgrote bedrijven die zich minder

ervaren achten. Zouden zij meer

outsourcen of twijfelen ze wellicht

nog te veel over het inzetten van een

“social media expert”? Een vraag waar

we volgend jaar wat dieper induiken.

Zeer ervaren

Ervaren

Gemiddeld

Onervaren

Zeer onervaren

8%3%

44%

17%

Op het gebied van social media beschouw ik het bedrijf waar ik werk als:

Grafiek 10 n=337

0 - 50 medewerkers 50 - 250 medewerkers meer dan 250 medewerkers

44%

16%8%

31%

2%

48%

29%

7%

13% 16%

5% 8%

24%

46%

Zeer ervaren

Ervaren

Gemiddeld

Onervaren

Zeer onervaren

28%

3%

Page 11: Pondres Social Media Onderzoek 2013

SMO_13 Sociale netwerken

11

Sociale netwerken

Welke sociale netwerken werden er in 2012 het meest ingezet? En wat

kunnen we verwachten van de inzet in 2013? Is Facebook of Twitter nu

het meest populair en wat mogen we van Google+ verwachten? U ziet het

allemaal in de volgende tabellen.

Facebook haalt Twitter in

Met een inzet van 87% is Facebook

op dit moment het meest populaire

social media kanaal, terwijl deze

plek bij het voorgaand onderzoek

nog door Twitter werd ingevuld.

Facebook wordt wel op de voet

gevolgd door Twitter (78%) en

LinkedIn (75%). Op plaats vier

staat Youtube met een inzet van

50%. Ook een weblog (36%),

Google+ (31%) en Hyves (25%) zijn

veelgebruikte kanalen.

2013, het jaar van Pinterest en

Google+?

Wij vroegen onze respondenten

welke kanalen zij in 2013

verwachten te gebruiken. Facebook,

Twitter en LinkedIn blijven net als

in 2012 de meest gebruikte kanalen

met respectievelijk 89%, 82% en

80%. De grootste stijgers zijn

Pinterest (+15%), Google+ (+11%)

en Youtube (+10%). De grootste

daler is Hyves; het verwachte

gebruik daalt met 11%. Google+

krijgt ondanks de vele kritiek in

2012 nog steeds veel vertrouwen.

Wij zijn ervan overtuigd dat

de introductie van de Google+

communities en de toenemende

impact op SEO hier een grote

bijdrage aan leveren.

LinkedIn

Youtube

Twitter

Google+

Slideshare

Vimeo

Facebook

Yammer

Hyves

Pinterest

Foursquare

Weblog/blog

Forum

Instagram

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%

Heden n=331

2013 n=331

Grafiek 11 en 12

Welke social media kanalen gebruikt uw bedrijf momenteel?

Welke social media kanalen verwacht uw bedrijf te gebruiken in 2013?

Meerdere antwoorden mogelijk

Page 12: Pondres Social Media Onderzoek 2013

SMO_13 Sociale netwerken

12

Facebook haalt Twitter inMet een inzet van 87% is Facebook

op dit moment het meest populaire

social media kanaal, terwijl deze

plek bij het voorgaand onderzoek

nog door Twitter werd ingevuld.

Facebook wordt wel op de voet

gevolgd door Twitter (78%) en

LinkedIn (75%). Op plaats vier

staat Youtube met een inzet van

50%. Ook een weblog (36%),

Google+ (31%) en Hyves (25%) zijn

veelgebruikte kanalen.

Afbeelding 2 Afbeelding van Flickr, fotograaf Mike Baird

Page 13: Pondres Social Media Onderzoek 2013

SMO_13 Doelstellingen

13

Doelstellingen

Het is duidelijk dat social media steeds meer ingezet wordt. Echter is de vraag

met welk doel dit gebeurt. Onderstaande tabellen geven u een inzicht over

de doelen van social media.

Vergroten naamsbekendheid

voornaamste doel

Naast de verschillende kanalen

hebben we de respondenten

gevraagd met welk doel zij social

media inzetten.

Met 89% is vergroten van de

naamsbekendheid overduidelijk

het belangrijkste doel van de

inzet van social media, op gepaste

afstand gevolgd door PR (72%)

en klantbehoud/retentie (65%).

Ten aanzien van ons voorgaande

onderzoek stijgt het doel

klantbehoud met 10%. Dit kenmerkt

ook de positie van social media

binnen de lifecycle. Langzaamaan

ontstaat er een meer volwassen

status.

Ook in 2013 wordt ingezet

op het vergroten van de

naamsbekendheid

Ook in 2013 is vergroten van

de naamsbekendheid veruit het

belangrijkste doel. Maar liefst 92%

van de respondenten geeft aan dit

als doel van de social media inzet te

zien. Daarnaast blijven PR (79%) en

klantbehoud/retentie (71%) ook in

2013 belangrijke doelen. Een goede

4e plaats is er voor het verbeteren

van de zoekmachinepositie (68%).

Het gebruik van social media ten

behoeve van interne communicatie

kent weinig groei. Daardoor

lijkt het gebruik van social media

richting een social business voor de

meeste bedrijven nog een jaartje

over te moeten wachten.

Met welk doel zet uw bedrijf momenteel social media in?

Met welk doel denkt uw bedrijf social media in te zetten in 2013?

Grafiek 13 en 14

0% 20% 40% 60% 80%

Recruitment

Public Relations

Service verlening / webcare

Klantbehoud / Retentie

Vergroten naamsbekendheid

Kostenbesparing

Interne communicatie

Zoekmachine positie

Leadgeneration / sales

Database verrijking

Product ontwikkeling / innovatie

Actiemarketing

Crisis management

Monitoring

Community vorming

Ledenwerving Heden n=324

2013 n=326

Meerdere antwoorden mogelijk

Page 14: Pondres Social Media Onderzoek 2013

SMO_13 Doelstellingen

14

Waar zetten we de sociale netwerken voor in? (grafiek 15 t/m 19)

We constateerden eerder dat het vergroten van de naamsbekendheid als

belangrijkste doel wordt gezien. We selecteerden aan aantal grote sociale

netwerken en onderwierpen de gebruikers van het netwerk aan dezelfde

vraag. Met welke doeleinden zet men de desbetreffende netwerken in?

Crisis management

Product ontwikkeling/innovatie

Interne communicatie

Kostenbesparing

Ledenwerving

Database verrijking

Recruitment

Service verlening/webcare

Monitoring

Actiemarketing

Community vorming

Leadgeneration/sales

Zoekmachine positie

Klantbehoud/retentie

Public Relations

Vergroten naamsbekendheid

Grafiek 15 t/m 19

LinkedIn n=246

Youtube n=164

Twitter n=257

Google+ n=103

Facebook n=286

0% 25% 50% 75% 100%

Meerdere antwoorden mogelijk

Page 15: Pondres Social Media Onderzoek 2013

SMO_13 Doelstellingen

15

Twitter meest intensief gebruikt (grafiek 20 t/m 24)

Wanneer we het gebruik van de gemeten social media kanalen tegen

elkaar afzetten is Twitter met afstand het meest intensief gebruikte kanaal.

Voornamelijk door grote bedrijven wordt Twitter meerdere malen per dag

ingezet om informatie te zenden of interactie aan te gaan.

Met welke frequentie is uw bedrijf online op Social Media

Meerdere keren per dag

1 x per dag

1 x per 2 dagen

1 x per 3 dagen

1 x per week

Minder dan 1 x per week

16%

0 - 50 medewerkers

LinkedIn

50 - 250 medewerkers Meer dan 250 medewerkers

11%

5%

21%5%

42%

19%

3%6%

13%

22%

37%

20%

19%

8%9%

21%

24%

Grafiek 20 n=246

10%

10%

8%

4%

16%

53%

10%

10%

80%

6% 3%6%

3%

21%62%

Youtube

0 - 50 medewerkers 50 - 250 medewerkers Meer dan 250 medewerkers

Grafiek 21 n=164

0 - 50 medewerkers 50 - 250 medewerkers Meer dan 250 medewerkers

Grafiek 22 n=257

Twitter

41%

18%

10%

9%

10%

11%

48%

15%

7%

4%

15%

11%

64%8%

3%

11%

6%

8%

0 - 50 medewerkers 50 - 250 medewerkers Meer dan 250 medewerkers

Grafiek 23 n=103

Google+

21%

14%

8%12%

16%

29%

71%

14%

14%

20%

20%

30%

30%

Page 16: Pondres Social Media Onderzoek 2013

SMO_13 Strategie

16

Strategie

Het is duidelijk dat social media een veel gebruikt communicatiemiddel is.

Steeds meer bedrijven zien het belang van social media, maar zien zij ook het

belang van een passende strategie? En wordt deze dan ook daadwerkelijk

gehanteerd?

Geen eenduidige keuze voor het hanteren van een strategie

Met 33% geven de meeste bedrijven aan zeker te weten een strategie te

hanteren. 22% denkt dat het bedrijf een social media strategie hanteert maar

weet dit niet zeker. Daarentegen geeft 17% aan dat zij denken dat ze geen

strategie hanteren. Tot slot geeft nog 29% aan zeker te weten dat er geen

specifieke social media strategie gehanteerd wordt.

Hanteert uw bedrijf momenteel een specifieke social mediastrategie om uw

doeleinden te realiseren?

Grafiek 25 n=337

Ja, dat weet ik zeker

Ja, ik denk van wel

Nee, ik denk van niet

Nee, ik weet zeker van niet

0% 10% 20% 30% 40%

Met welke frequentie is uw bedrijf online op Social Media

0 - 50 medewerkers 50 - 250 medewerkers Meer dan 250 medewerkers

Grafiek 24 n=286

Facebook

40%

18%

12%

6%

14%

10%

40%

20%4%

8%

16%

12%

37%

26%

6%

17%

9%6%

Meerdere keren per dag

1 x per dag

1 x per 2 dagen

1 x per 3 dagen

1 x per week

Minder dan 1 x per week

Page 17: Pondres Social Media Onderzoek 2013

SMO_13 Strategie

17

Grote bedrijven hanteren vaker een strategie dan kleine bedrijven

Bedrijven die aangeven geen strategie te hanteren stelden wij de vraag of

zij van plan zijn de komende 12 maanden een strategie te formuleren. De

grote bedrijven geven met 51% aan zeker te weten een social media strategie

te hanteren. Dit is een aanzienlijk verschil met de middelgrote en kleine

bedrijven. Zij geven met respectievelijk 32% en 31% aan dat ze zeker weten

dat er een strategie wordt gehanteerd.

Verdeeldheid over strategie in de toekomst

Er is veel verdeeldheid over het hanteren van een strategie in de toekomst.

37,3% van de respondenten geeft aan komend jaar een strategie te gaan

hanteren, tegenover 30,7% die dit niet gaat doen. Daarnaast geeft 32% aan

nog niet te weten of zij komend jaar een social media strategie formuleren.

Hanteert uw bedrijf momenteel een specifieke social mediastrategie om uw

doeleinden te realiseren?

Grafiek 26 n=337

0 - 50 medewerkers 50 - 250 medewerkers meer dan 250 medewerkers

Ja, dat weet ik zeker

Ja, ik denk van wel

Nee, ik denk van niet

Nee, ik weet zeker van niet

18%

28% 31%

13%

36% 32%

19% 11%

27%

51%

11%

23%

Is uw bedrijf van plan om binnen 12 maanden een social mediastrategie

te formuleren om uw doeleinden te realiseren?

Grafiek 27 n=153

Ja

Nee

Weet ik niet

0% 10% 20% 30% 40%35%

Page 18: Pondres Social Media Onderzoek 2013

SMO_13 Strategie

18

Ruim de helft van de grote bedrijven gaat komend jaar een social media

strategie hanteren

50% van de grote bedrijven geven aan komende jaar een social media

strategie te gaan hanteren. De middelgrote bedrijven zijn hier echter minder

zeker van (47%). De kleine bedrijven geven met 35% aan dat ze volgend jaar

een social media strategie zullen hanteren.

Social media is nog in ontwikkeling

Als belangrijkste reden voor het ontbreken van een social media strategie

geven onze respondenten aan dat social media nog in ontwikkeling is (29%),

maar ook wordt er met 24% aangegeven dat een social media strategie geen

prioriteit heeft. Daarnaast zijn, geen behoefte (16%), geen capaciteit (12%) en

geen kennis (11%) belangrijke redenen voor het ontbreken van een strategie

11%

6%

16%

12%24%

29%

3%

Grafiek 29 n=153

Is uw bedrijf van plan om binnen 12 maanden een social mediastrategie te

formuleren om uw doeleinden te realiseren?

Grafiek 28 n=337

0 - 50 medewerkers 50 - 250 medewerkers meer dan 250 medewerkers

Ja

Nee

Weet ik niet

34% 35%

27%

27%

47%

21%

50%

29%

32%

Wat is de belangrijkste reden voor het ontbreken van een social mediastrategie?

Geen kennis

Geen budget

Geen behoefte

Geen capaciteit

Geen pioriteit

Social media is voor ons bedrijf nog in ontwikkeling

Anders

Page 19: Pondres Social Media Onderzoek 2013

SMO_13 Strategie

19

Behoefte aan social media strategie onder klein en middelgroot bedrijf

Als belangrijkste reden voor het ontbreken van een social media strategie

geven onze respondenten aan dat social media nog in ontwikkeling is (29%),

maar ook wordt er met 24% aangegeven dat een social media strategie geen

prioriteit heeft. Daarnaast zijn, geen behoefte (15%), geen capaciteit (12%) en

geen kennis (11%) belangrijke redenen voor het ontbreken van een strategie

Met name de kleine en middelgrote bedrijven geven aan dat er weinig

behoefte is aan een social media strategie. Grote bedrijven geven als reden

voor het ontbreken van de strategie aan dat social media voor hen geen

prioriteit kent of het juist nog in ontwikkeling is.

Partner? Wij doen het liever zelf

Slechts een klein deel van de respondenten geeft aan een partner in te

schakelen voor de inzet van social media. 13% van de bedrijven geeft

aan gebruik te maken van een vaste partner waar 13% campagnematig

overweegt welke partner wordt aangehaakt. 74% van de bedrijven geeft aan

geen gebruik te maken van een partner. Eerder dit jaar gaf onder andere

Nike al te kennen social media in eigen beheer te nemen om dichter bij haar

fans te komen. We zijn erg benieuwd hoe dit zich in de komende jaren gaat

ontwikkelen. Worden de bureaus overbodig of gaan zij voornamelijk een

adviserende in plaats van een uitvoerende rol innemen?

Maakt uw bedrijf gebruik van

een partner voor de social media

strategie en/of uitvoering van de

social media inspanningen

Grafiek 31 n=337

We maken geen gebruik van een partner

Wij gebruiken 1 vaste partner

We bekijken per situatie welke partner we inzetten

74%

13%

13%

Wat is de belangrijkste reden voor het ontbreken van een social mediastrategie?

Grafiek 30 n=153

0 - 50 medewerkers 50 - 250 medewerkers meer dan 250 medewerkers

Geen kennis

Geen budget

Geen behoefte

Geen capaciteit

Geen pioriteit

Social media is voor ons bedrijf nog in ontwikkeling

Anders

27%

17%

20%

27%

20%

7%

36%43%

23% 13%

7%

2% 10%20%

13%

14%

Page 20: Pondres Social Media Onderzoek 2013

Ja 51%

Nee 45%

Worden de resultaten van de social media

inspanningen voor uw bedrijf gemeten?

Grafiek 32 n=337

Ja 51%

Nee 45%

Weet ik niet

4%

Page 21: Pondres Social Media Onderzoek 2013

SMO_13 Meten

21

Meten

Het meten van de resultaten van social media is erg belangrijk. Enkel door

te meten kan men achterhalen wat het rendement is. De volgende tabellen

laten duidelijk zien hoe de respondenten denken over het meten van de

resultaten en in hoeverre er op dit moment gemeten wordt.

Inzicht in ROI lijkt voor een kleine minderheid nog ver weg

Met 51% geeft net iets meer dan de helft van de respondenten aan dat zij de

resultaten van de social media inspanningen meten. In vergelijking met vorig

jaar zien we een kleine stijging van ruim 5%. Gezien het stadium waarin social

media verkeert hadden we een iets grotere toename verwacht. 49% geeft aan

de resultaten niet te meten en de overige 4% weet niet of de social media

inspanningen gemeten worden.

Worden de resultaten van de social media inspanningen voor uw bedrijf

gemeten?

Grafiek 33 n=337

0 - 50 medewerkers 50 - 250 medewerkers meer dan 250 medewerkers

Ja

Nee

Weet ik niet

46% 49% 48% 52%

3%

68%

30%

2%

Grote bedrijven nemen het

voortouw

Volgens verwachting nemen

de grote bedrijven ook het

voortouw wanneer het aankomt

op het inzichtelijk maken van de

resultaten. Budgetten voor tooling

en outsourcing liggen bij het grote

bedrijven een stuk hoger dan bij

kleine en middelgrote bedrijven.

Waar er bij de grote bedrijven door

68% gemeten wordt, is dat bij de

middelgrote nog maar 52% en de

kleine bedrijven sluiten de rij met

49%.

Wat is de belangrijkste reden dat uw bedrijf de social media

inspanningen niet meet?

Grafiek 34 n=151

Geen kennis

Geen onderdeel van strategie

0% 10% 20% 30% 40%

Social media is voor ons bedrijf nog in ontwikkeling

Geen prioriteit

Geen budget

Geen tijd

Anders

Page 22: Pondres Social Media Onderzoek 2013

SMO_13 Meten

22

Is uw bedrijf van plan de social mediainspanningen in de toekomst te gaan meten?

Meten heeft geen prioriteit

Vanzelfsprekend zijn wij benieuwd naar de redenen waarom de inspanningen niet worden gemeten. Het is tenslotte

toch een van de marketingkanalen. Op zijn minst opmerkelijk is dan ook dat 31% aangeeft dat meten op dit moment

geen prioriteit heeft. Met name middelgrote bedrijven geven met 47% aan dat het meten geen prioriteit kent.

Het feit dat social media nog in ontwikkeling is wordt ook als belangrijke reden genoemd (28%). Als derde reden geeft

men met 14,6% aan dat er onvoldoende kennis aanwezig is om de resultaten in kaart te brengen. Laatstgenoemde

reden is vooral afkomstig van grote bedrijven (27%).

Wat is de belangrijkste reden dat uw bedrijf de social media inspanningen niet meet?

Grafiek 35 n=151

0 - 50 medewerkers 50 - 250 medewerkers meer dan 250 medewerkers

Geen kennis

Geen onderdeel van strategie

Social media is voor ons bedrijf nog in ontwikkeling

Geen prioriteit

Geen budget

Geen tijd

Anders

9%

27%47%

13%

27%

9%

9%

9%4%

31%

10%

4%14%

7%

27%7%

9%

36%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50%

Grafiek 36 n=164

Ja

Nee

Weet ik niet

Page 23: Pondres Social Media Onderzoek 2013

SMO_13 Meten

23

Onduidelijkheid over meten in de

toekomst

We stelden de bedrijven die de

social media inzet niet meten de

vraag of zij dit in de toekomst

überhaupt van plan zijn. 46% van

de respondenten geeft aan nog

niet te weten of ze de social media

inspanningen in de toekomst wel

gaan meten. Daarnaast geeft 34%

aan dit wel te zullen doen en nog

21% gaat ook in de toekomst de

social media inspanning niet meten.

Grote bedrijven lijken het hier over

eens te zijn, in de toekomst worden

de inspanningen gemeten.

Wanneer we meten, dan meten

we structureel

Hoe meet men de social media

inzet? Gebeurt dit structureel

of meten bedrijven alleen de

campagnes? Duidelijk is de

voorkeur voor het structureel meten

van de social media inspanningen.

Iets meer dan driekwart van de

bedrijven geeft aan structureel te

meten, tegenover een kwart die

voornamelijk campagnematig (ad

hoc) meten.

De onderlinge verschillen tussen

kleine, middelgrote en grote

bedrijven zijn minimaal te noemen..

Ja

Nee

Weet ik niet

0 - 50

50 - 250

Meer dan 250

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% 55% 60%

Is uw bedrijf van plan de social mediainspanningen in de toekomst te gaan meten?

Grafiek 37 n=164

Meet uw bedrijf deze resultaten campagnematig of structureel?

Campagnematig (adhoc)

Structureel

25%

75%

Grafiek 38 n=173

Page 24: Pondres Social Media Onderzoek 2013

SMO_13 Meten

24

We blijven hangen in aantal volgers, fans, vrienden

Welke KPI’s hanteert het Nederlands bedrijfsleven? Het wordt duidelijk dat

het aantal volgers, fans etc. ook dit jaar als belangrijk wordt gezien (85%).

Wederom staat ook het meten van traffic naar de website hoog in de lijst van

social media metrics. De focus op interactie lijkt achter te blijven. Ook het

aantal orders en leads daalt ten aanzien van het vorige onderzoek.

Ver boven verwachting

Boven verwachting

Zoals verwacht Onder verwachting

Ver onder verwachting

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Hoe beoordeelt uw bedrijf het rendement uit de social media

inspanningen?

Grafiek 40 n=173

Op welke manier meet uw bedrijf de resultaten?

aantal volgers/aantal fans

aantal subscribers (nieuwsbrief)

Aantal bezoekers website

aantal links geklikt

aantal retweets

aantal vermeldingen (mentions)

aantal replies

sentiment

bereik

conversieratio’s

aantal orders

aantal leads

aantal herhaalaankopen

behaalde omzet

anders, namelijk

Grafiek 39 n=173 (meerdere antwoorden mogelijk)

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%

Page 25: Pondres Social Media Onderzoek 2013

SMO_13 Meten

25

Rendement uit social media zoals verwacht

Ruim de helft van de respondenten geeft aan dat het rendement uit de social

media inspanningen zoals verwacht is. 24% geeft zelfs aan dat het rendement

boven verwachting is.

Maakt uw bedrijf voor het meten van de scoial media inspanningen gebruikt van

een gratis- of betaalde tool?

Grafiek 42 n=173

59%

9%

26%

6%

Gratis tool

Betaalde tool

Zowel een gratis als betaalde tool

Weet ik niet

Hoe beoordeelt uw bedrijf het rendement uit de social media

inspanningen?

Grafiek 41 n=173

Ver boven verwachting

Boven verwachting

Zoals verwacht Onder verwachting

Ver onder verwachting

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

0-50

50-250

Meer dan 250

Page 26: Pondres Social Media Onderzoek 2013

SMO_13 FTE’’s en budgetten

26

FTE’’s en budgetten

De volgende tabellen geven een duidelijk beeld van de budgetten die

gebruikt worden voor de inzet van social media. Naast de budgetten is er dit

jaar ook onderzocht hoe de urenbesteding aan social media is.

Urenbesteding social media

minimaal

Meer dan de helft van de

respondenten (56%) besteedt

1-10 uur aan de inzet van social

media. Naarmate de bedrijfsgrootte

toeneemt, nemen ook het aantal

uren voor de uitvoering van social

media toe. Met name de kleine en

middelgrote bedrijven geven te

kennen niet meer dan 20 uur te

besteden aan de inzet van social

media. Slechts een kleine groep

respondenten uit de categorie

tot 250 werknemers geeft aan er

meer dan 20 uur per week aan te

besteden.

Groot bedrijf, meer uren

Uit de verdeling in bedrijfsgrootte

blijkt dat vooral grote bedrijven

meer tijd aan social media besteden

dan kleine bedrijven. 11% van de

grote bedrijven besteedt hier meer

dan 40 uur aan, terwijl dit bij de

kleine bedrijven maar 2% is.

1-10 11-20 21-30 31-40 Meer dan 40 uur

Weet ik niet

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Hoeveel uren worden er per week voor uw bedrijf besteed aan de

uitvoering van social media?

Grafiek 44 n=337

0-50

50-250

Meer dan 250

Grafiek 43 n=337

Hoeveel uren worden er per week

voor uw bedrijf besteed aan de

uitvoering van social media?

1 - 10 uur

11 - 20 uur

21 - 30 uur

31 - 40 uur

Meer dan 40 uur

Weet ik niet

56%

25%

6%

4%

3%6%

Page 27: Pondres Social Media Onderzoek 2013

SMO_13 FTE’’s en budgetten

27

Marketingbudget

Het merendeel van de respondenten (52%) geeft aan dat het bedrijf in 2012

een marketingbudget tot €12.500 ter beschikking had. In 2013 wordt in die

categorie een kleine daling verwacht en lijkt het budget langzaam weer te

worden opgeschroefd.

Social mediabudget

Natuurlijk zijn we benieuwd hoe dat zich verhoudt tot het budget dat het

Nederlandse bedrijfsleven beschikbaar stelt voor de social media activiteiten.

61% van de bedrijven geeft aan dat het budget maximaal €12.500 bedraagt.

Ook bij het social mediabudget mogen we in 2013 een lichte stijging

verwachten. 23% geeft aan dat er geen specifiek budget beschikbaar is. Zeer

waarschijnlijk zijn marketing en social mediabudget in elkaar verweven.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%5%

2012

2013

Wat is uw jaarlijkse totale marketingbudget in 2012 en 2013?

0-12.500

12.501-25.000

25.001-50.000

50.001-100.000

100.001-250.000

250.001-500.000

500.001-1.000.000

1.000.001-2.500.000

2.500.001-5.000.000

Meer dan 5.000.000

Weet ik niet

Grafiek 45 en 46 n=337

Wat is het jaarlijkse budget voor social media in 2012 en 2013

0 10% 20% 30% 40% 50% 60%5%

2012

2013

0-12.500

12.501-25.000

25.001-50.000

50.001-100.000

100.001-250.000

250.001-500.000

500.001-1.000.000

1.000.001-2.500.000

2.500.001-5.000.000

Meer dan 5.000.000

Geen specifiek social media budget

Weet ik niet

Grafiek 47 en 48 n=337

Page 28: Pondres Social Media Onderzoek 2013

SMO_13 Communities

28

Kunt u aangeven hoe belangrijk het opbouwen en onderhouden van een

community voor uw bedrijf is?

Grafiek 50 n=88

Kunt u aangeven hoe belangrijk het opbouwen en

onderhouden van een community voor uw bedrijf is?

Communities

Een community kan een belangrijke rol spelen bij het binden van klanten.

Bekend gegeven is dat een waardevolle community bijdraagt aan het behalen

van bepaalde organisatiedoelen. Superpromoters, superfans, ambassadeurs

of hoe ook genoemd, kunnen van enorme waarde zijn voor bedrijven, zolang

maar in de fanbase wordt geïnvesteerd. Wij zijn benieuwd hoe Nederlandse

bedrijven over de bijdrage van een community denkten. Daarom hebben we

dit jaar een aantal korte vragen aan dit onderwerp gewijd. Daarnaast hebben

we de respondenten welke social media inzetten een aantal vragen omtrent

webcare gesteld.

Een goede community is

belangrijk

Wij stelden de respondenten die

eerder al aangaven social media in

te zetten voor communityvorming,

de vraag of zij kunnen aangeven

hoe belangrijk het opbouwen en

onderhouden van een community

voor het bedrijf is. De respondenten

zien duidelijk het belang van

het opbouwen en onderhouden

van een community. Een grote

meerderheid (77%) geeft aan dat

een community een belangrijk tot

zeer belangrijk onderdeel uitmaakt

van het bedrijf.

Onderlinge resultaten tussen de

verschillende bedrijfsgroottes zijn

aanwezig. Deze beperken zich

voornamelijk tot de categorie

belangrijk tot zeer belangrijk. 57%

van de grote bedrijven duidt de

rol van een community als zeer

belangrijk aan, waar kleine en

middelgrote dit met 34% en 42%

doen. In het diagram is terug te

zien dat een klein deel neutraal

tegenover de bijdrage van een

community staat.

39%

3%

18%

39%

1%

Zeer belangrijk

Belangrijk

Neutraal

Onbelangrijk

Zeer onbelangrijk

Grafiek 49 n=88

0 - 50 medewerkers 50 - 250 medewerkers meer dan 250 medewerkers

3%

25%

8%

42%

57%

7%

19%

42%

34%

2%

25%36%

Page 29: Pondres Social Media Onderzoek 2013

SMO_13 Communities

29

0 10% 15% 20% 25% 30%5%

Grafiek 51 n=337

Binnen 1 uur

Binnen 2 uur

Binnen 4 uur

Binnen 8 uur

Binnen 12 uur

Binnen 24 uur

Binnen 48 uur

Geen mening

Stel: U krijgt een klacht of vraag binnen via social media. Hoe snel moet er dan in uw ogen gereageerd worden?

0 - 50

50 - 250

Meer dan 250

Binnen 1 uur

Binnen 2 uur

Binnen 4 uur

Binnen 8 uur

Binnen 12 uur

Binnen 24 uur

Binnen 48 uur

Geen mening

0 10% 15% 20% 25% 30%5% 35% 40%

Grafiek 52 n=337

Page 30: Pondres Social Media Onderzoek 2013

SMO_13 Communities

30

Snelle webcare gewenst

De respondenten die social media inzetten stelden we een aantal algemene

vragen rondom de webcare op de social netwerken. Indien er een vraag of

klacht binnen de community wordt geadresseerd is ruim 29% het er over eens

dat er binnen 1 uur moet worden gereageerd. Binnen 2 en 4 uur is wordt ook

acceptabel geacht door respectievelijk 17% en 18%. De resultaten betreffende

de categorieën binnen 8 uur en binnen 12 uur zijn klein in vergelijking met

die van binnen 24 uur. 16% geeft namelijk aan dat een reactie binnen 24 uur

ook nog acceptabel is. Met betrekking tot de laatste categorie zijn we erg

benieuwd wat de opinie van klanten is. Natuurlijk valt er een onderscheid te

maken tussen een aantal zaken zoals urgentie, aard van het medium .

Het zijn met name kleine en grote bedrijven die een snelle service hoog in het

vaandel hebben staan. In de grafiek is te zien dat middelgrote bedrijven de

reactietijd iets ruimer nemen.

Binnen ons bedrijf worden momenteel de volgende communicatiemiddelen

ingeschakeld:

Direct mail

Mobile marketing

Zoekmachinemarketing

E-mail

Televisie

Radio

Social media

Website

Dagbladen/magazines

Sponsoring

Geen van deze

Weet ik niet

Anders

20% 40% 60%0% 30% 50% 70%10% 80% 90%

Grafiek 53 (meerdere antwoorden mogelijk) n=337

Page 31: Pondres Social Media Onderzoek 2013

SMO_13 Communities

31

Social media wederom een van de meest ingezette kanalen

Vorig jaar stond social media op

nummer 1 als meest ingezette

communicatiekanaal. Kleine

kanttekening: we waren destijds de

website als communicatiekanaal

vergeten. De website is dan ook

met 90% het meest gebruikte

communicatiemiddel. Op korte

afstand volgt social media met 87%

en op de 3e plaats staat e-mail met

83%.

Afbeelding 3 Afbeelding van Flickr

Page 32: Pondres Social Media Onderzoek 2013

Over het onderzoek

In totaal hebben 553 bedrijven meegewerkt aan het

onderzoek. In eerste instantie heeft Pondres een verzoek van

deelname aan het onderzoek geplaatst op de volgende blogs:

www.dutchcowboys.nl

www.marketingfacts.nl

www.molblog.nl

www.powerpr.nl

www.bijgespijkerd.nl

Pondres is voor het onderzoek de samenwerking aangegaan met MWM2,

bureau voor online onderzoek en datacollectie. MWM2 heeft het

onderzoek vervolgens een boost gegeven door nog ruim 300 bedrijven

te benaderen voor deelname aan het onderzoek. Pondres heeft in

samenwerking met MWM2 een selectie gemaakt waarbij gekeken is

naar de bedrijfsgroottes en branche om deze aan te vullen en een zo

volledig mogelijk beeld te scheppen van het Nederlands bedrijfsleven.

De vragenlijst bestond uit vragen waarop in sommige gevallen meerdere

antwoorden mogelijk zijn waardoor het cumulatieve percentage ver

boven de 100% ligt.

Tevens heeft Pondres bij het bepalen van de steekproefgrootte rekening

gehouden met het betrouwbaarheidsniveau. Voor de vragen waarbij

553 respondenten geantwoord hebben mogen wij uitgaan van een

betrouwbaarheidspercentage van minimaal 95% ten opzichte van het

Nederlandse bedrijfsleven.

Een aantal vragen heeft een lager aantal respondenten waardoor het

betrouwbaarheidspercentage lager ligt dan 95%.

De achtergrond van de deelnemende bedrijven is in de volgende tabellen

weergegeven.

Page 33: Pondres Social Media Onderzoek 2013

SMO_13 Respondenten

33

Respondenten

Vanzelfsprekend proberen we ieder jaar met het onderzoek zo dicht mogelijk

bij de relatieve verhouding binnen het Nederlands bedrijfsleven te komen.

Ook dit jaar hebben we getracht hetzelfde te doen. Onderstaande vindt je

dan ook de brancheverdeling, verdeling in bedrijfsgrootte en achtergrond.

In welke branche bent u momenteel werkzaam?

Groothandel, detailhandel en ambachten 20%

Zakelijke dienstverlening (marketing, communicatie, consultancy etc.) 25%

Onderwijs 4%

Recreatie, sport, cultuur en horeca 9%

Openbaar bestuur en overheidsdiensten 2%

Goede doelen 2%

Media 5%

Gezondheids -en welzijnszorg 5%

Industrie & Bouwnijverheid 15%

Persoonlijke dienstverlening 4%

Financiële instellingen en verzekeringswezen 2%

IT/Telecom 4%

Energiebedrijven 1%

Anders 2%

Tabel 25

Beschrijf de achtergrond van uw bedrijf

Business to Business (BtoB) 35%

Business to Consumer (BtoC) 28%

Non Profit (NP) 11%

BtoB en BtoC 16%

Zowel BtoB, BtoC als NP 10%

Tabel 25

Wat is de grootte van uw bedrijf? Antwoorden hebben betrekking op het aantal werknemers

0-50 79%

50-250 9%

meer dan 250 12%

Tabel 25

Page 34: Pondres Social Media Onderzoek 2013

34

Nawoord

Het blijft interessant om te zien hoe het Nederlands bedrijfsleven tegen social

media aankijkt en wat de toekomstplannen zijn ten aanzien van dit relatief

nieuwe communicatiemiddel. Pondres heeft drie social media onderzoeken

verricht en bij elk onderzoek zien we dat de markt meer en meer in beweging

is en komt.

Pondres bepaalt zelf de vragen, maar is ook erg benieuwd wat onze lezers

graag terug zien in ons onderzoek. Heb jij nou waardevolle input voor ons

onderzoek, vragen over het onderzoek of wil je gewoon eens sparren over

social media in het algemeen? Laat het ons dan gerust weten via

@Pondressocial of tweet over #SMO_13 en wij vangen je vraag of opmerking

op.

Colofon

Dit onderzoek is mede mogelijk gemaakt door Pondres en MWM2

Namens Pondres

Tim de JongConsultant online marketing/social media manager@T_de_Jong

Martijn DirvenOnderzoeker@martijn_d