ACNE VULGARISAcne wordt veroorzaakt door een ontsteking van de talgklierfollikel. Deze talgklierfollikel komt voorla voor in het gelaat en is gevoeliger voor androgenen dan de terminale haarfollikel en de vellushaarfollikel. Het beeld gaat gepaard met comedonen, papels, infiltraten en pustels. Meestal ontstaat het met de puberteit; het is bij 85% van de mensen voor het 25e jaar verdwenen. Vanwege de frequentie van optreden (90% van de mannen en 80% van de vrouwen) beschouwen sommigen het wel als een fysiologisch verschijnsel van de puberteit. De psychische gevolgen kunnen echter groot zijn, waarbij soms een opvallende discrepantie bestaat tussen de ernst van de afwijkingen en de beleving van de patiënt.

PathogeneseDe talgklierfollikel bestaat uit grote conglomeraten van talgklieren en heeft een wijde uitvoergang met daarin een dunne haar. In de uitvoergang bevinden zich sebum, afgestoten epitheelcellen, bacteriën en gisten: Propionibacterium acnes (P.acnes), Malassezia furfur (Pityrosporum ovale )en staphylococcus epidermidis.Acne ontstaat ten gevolgen van een aantal factoren, zoals:

- toegenomen sebumproduktie,- hyperkeratose en obstructie van d uitvoergang,- kolonisatie van de talgklier met Propionibacterium acnes- ontstekingsreactie rond de follikel onder invloed van ontstekingsmediatoren.

De sebumproductie neemt toe onder invloed van androgene hormonen, waarvan de totale hoeveelheid niet is verhoogd (wel is bij 50-75% van de vrouwelijke patiënten met acne een verhoogde spiegel niet-gebonden testosteron of dehydro-epiandosteron aanwezig). Verder bestaat er een verhoogde gevoeligheid op receptorniveau van de talgklier voor het hormoon.

Hyperkeratose van de follikelmond ontstaat onder invloed van androgenen en vrije vetzuren; er vormt zich een hoornprop die de talgkleir afsluit, waarna bacteriele kolonisatie optreedt. De talgklier zwelt op, met eerst vorming van een comedo, later een papel of een papulo-pustel. In het geval van een zwarte comedo (open comedo, blackhead comedo) bevindt de afsluiting zich vlak bij de opening van de uitvoergang. (De zwarte kleur berust op melanine bevattend keratine). Bij een witte comedo (gesloten comedo, whitehead comedo) is er een verstopping op een lager niveau.

P.acnes zet met behulp van lipase de triglyceriden uit de talg om in vrije vetzuren, die een chemotactische werking hebben op ontstekingscellen. Onder invloed van chemotactische factoren, producten van P.acnes, antigene substanties, prostanglandines en complementactivatie ontstaat een ontstekingsreactie rond de talgklierfollikel waarbij de follikelwand beschadigd wordt en vrije vetzuren in het omliggend weefsel vrijkomen die daar een chemische ontstekingsreactie veroorzaken.

Acne wordt nadelig beïnvloed door een verhoogde vochtigheid waardoor keratine in de follikelopening opzwelt en verdere afsluiting optreedt. Het verergert ook vaak premenstrueel, waarschijnlijk door veranderde hydratie van de huid, net als bij overmatig transpireren. De samenstelling van het dieet is niet van invloed.

Vormen van acne- acne vulgaris- acne conglobata- acne tarda- acne infantum- acne excoriée des jeunes filles- acne door andere oorzaken

ACNE VULGARIS\

Dit is de meest gebruikelijke vorm. De laesies bij acne vulgaris zijn gelokliseerd in het gelaat en soms ook op de borst en schouders. Het beeld beperkt zich tot papels, pustels en comedonen.ACNE CONGLOBATA

Dit is een hevige vorm van acne. Papulopustels conflueren tot grote cysteuze holten met een uitgebreide ontsteking eromheen. Na genezing kunnen forse littekensoverblijven. Karakteristiek is het optreden van dubbel- en tripelcomedonen, gelegen in een groepje met onderhuidse sinusjes waardoor ze met elkaar in verbinding staan. Soms is er vorming van zeer ontsierende en pijnlijke littekens.

Acne conglobata

Een aparte vorm van acne conglobata die voorkomt in de liezen en/of oksels wordt ook wel acne ectopica of acne inversa genoemd. Deze zeer hinderlijke en moeilijk te behandelen vorm komt vrijwel uitsluitend voor bij vrouwen. Acne ectopica (links in de oksel, rechts in de liezen)

ACNE TARDAAcne die – de novo – ontstaat bij vrouwen tussen 30-40 jaar. Hierbij kan sprake zijn van hormonale afwijkingen, wat kan blijken uit een onregelmatige menstruatie. Soms is het een verschijnsel van het polycysteus ovariumsyndroom. Meestal worden echter geen hormonale afwijkingen gevonden en is er dus geen duidelijke oorzaak voor het late optreden van de acne.

ACNE INFANTUMTreedt op tijdens de zuigelingenleeftijd of peuterleeftijd zonder dat doorgaans een endocriene stoornis aanwezig is. Hierbij zitten de wangen vol met comedonen, papeltjes en papulopustels. Met behandeling (bijvoorbeeld erytromycinelotion) treedt genezing op in een aantal maanden.

ACNE EXCORIEE DES JEUNES FILLESDoor excessief manipuleren ontstaan excoriaties bij acne vulgaris die resulteren in gepigmenteerde lenticulaire restlaesies.

ACNE DOOR ANDERE OORZAKENExogene acne, ontstaan door mechanische invloeden (wrijvingen tegen rugleuning van rolstoel of bij violisten in de hals), teer, olie, gechloreerde koolwaterstoffen, cosmetica.Door geneesmiddelen: papels en comedonen bij gebruik van lokale of systemische corticosteroiden, INH, jodium, broom, lithium, groeiremmers gebruikt in de puberteit.

Differentiele diagnose van Acne vulgaris

- Rosacea: hierbij zijn geen comedonen zichtbaar, maar wel erytheem en teleangiëctasieën; betreft doorgaans een oudere leeftijdsgroep.

- Dermatitis perioralis: perioraal gelokaliseerde roodheid met fijne pustels, waarbij vrije zone direct rond lippenrood. Meestal door lokale corticosteroiden geïnduceerd en soms door cosmeticagebruik. Geen comedonen.

- Folliculitis: veroorzaakt door S.aureus, doorgaans acuter beeld, geen comedonen.

Folliculitis barbae

- Impetigo vulgaris: meer acuut beeld met pustels, die snel kapot gaan, waardoor geel-bruine ingedroogde purulente crustae ontstaan, die het beeld domineren. Geen comedonen.

- Dermatomycose met vooral pustelvorming: vaak asymmetrisch, positief KOH-preparaat, geen comedonen.

- Pseudofolliculitis barbae door ingroeiende baardharen.

- Miliën of miliuncysten: kunnen enigzins lijken op gesloten comedonen. Het zijn meestal multipele speldenknopgrote laesies in het bovenste tweederde deel van het gelaat, vooral rond de ogen. Het zijn oppervlakkige retentiecysten van de follikels, die gevuld zijn met hoornmassa.

- Pityrosporum-folliculitis: eveneens geen comedonen, meer monomorf beeld, voornamelijk op de romp, jeukend.

Pityrosporum-folliculitis

pity

pi- Acne conglobata: kan geïsoleerd voorkomen

in de oksels en liezen (acne ectopica) en is dan zeer moeilijk te onderscheiden van hidradentis suppurativa. Volgens de nieuwste inzichten is hidradenitis suppurativa geen ziekte van de apocriene zweetklieren, maar een afwijking van het follikelepitheel en daarmee niets anders dan acne ectopica (ook wel acne inversa genoemd). De term hidradenitis suppurative kan daarom beter worden verlaten.

BehandelingBegeleiding kan nodig zijn vanwege gevoelens van schaamte en minderwaardigheid, resulterend in depressie en sociale isolatie en obsessieve handelingen (uitdrukken). Door te hoge verwachtingen kan de behandeling teleurstellend zijn.De verschillende vormen van behandeling zijn gebaseerd op het beïnvloeden van de verhoorningsstoornis, de verhoogde sebumproductie, de abnormale microflora en de ontstekingsreactie.Bij lichte tot matige acne kan lokale behandeling voldoende zijn. Bij ernstige vormen is het meestal nodig in- en uitwendige behandeling te combineren, waarbij de inwendige therapie dient ter ondersteuning van de lokale behandeling.