Deelsessie 3 Leerkracht in samenwerken: netwerken rond...
2
Deelsessie 3 Leerkracht in samenwerken: netwerken rond brede scholen Dr. Jacqueline van Swet, lector Fontys OSO en drs. Marianne den Otter, docent Fontys OSO Toelichting: Samenwerken kan leerkrácht opleveren, met de nadruk op kracht: energie voor alle betrokkenen en vooral natuurlijk voor de betreffende leerling. In de praktijk is samenwerken echter een ingewikkeld proces dat niet altijd naar ieders wens verloopt (Van Swet 2014, p.13). Binnen brede scholen en kindcentra is het een uitdaging om met de vele betrokkenen, vanuit ieders eigen perspectief en bijdrage aan de ontwikkeling van een leerling, op zo’n manier samen te werken dat er een samenhangend geheel ontstaat. Wat is de rol, taak en verantwoordelijkheid van de leraar binnen deze professionele netwerken? Is de leraar lijdend en ervaart hij of zij de oproep tot netwerken als van buiten? Of is hij of zij leidend en neemt hij of zij de regie bij het vormen van zijn/haar professionele netwerk? Leerkrachten werkzaam in een brede school werken samen met leerlingen, ouders en professionals van verschillende disciplines. Zij krijgen te maken met professionals die allen vanuit hun expertise bij hun leerlingen betrokken zijn en hun bijdrage willen en kunnen leveren aan de ontwikkeling van de leerling(en). De samenwerking vindt plaats zowel binnen formele lijnen als in meer spontane en incidentele contacten. Engeström (2010) gebruikt de term ‘knotworking’ (p.20) voor de meer flexibele manieren van samenwerken, zonder tevoren vastgestelde regels of centrale leiding, waarbij knopen (‘knots’) zich vormen, weer losmaken en op een nieuwe manier vormen, zonder vooropgezet(te) deadline of eindpunt. De leraar neemt in zo’n knotwork, samen met ouders en de leerling zelf, een belangrijke – vanzelfsprekende – plek in en kan daarin op een bepaalde wijze de regie nemen (Van Swet, 2014). Samenwerken kán leiden tot het opbouwen van ‘sociaal kapitaal’ waarbij ieders expertise wordt ingezet en ieders eigen professionaliteit wordt ontwikkeld (Forbes, 2012). Bronstein (2003) spreekt in dat kader van ‘interdependence’ (wederzijdse afhankelijkheid) in het samenwerken. Het gaat om samenwerken waarbij de verschillende professionals elkaar nodig hebben om het gezamenlijke doel te bereiken. In deze sessie komen de volgende thema’s aan bod: Wat zijn de rol, de taak en de verantwoordelijkheden van leraren als het gaat om samenwerken? In hoeverre en wanneer kan een leerkracht leidend zijn in welk type netwerk? Ten behoeve van wie is het netwerk? Gaat het om het netwerk rondom de leraar of netwerken rondom de leerlingenzorg/passend onderwijs? Wie maken deel uit van het professionele netwerk (intern/extern)? Wat betekent dit voor lerarenopleidingen? In hoeverre leiden we onze studenten op tot ‘netwerkers’? We gaan actief aan de slag met: - het ontwerpen van netwerken met de methode van de ‘Rich Picture’; - de ecologie van het netwerk van de brede school; vanuit het perspectief van de leerling, de ouder, de leraar, de begeleider, de schoolleider.
Transcript of Deelsessie 3 Leerkracht in samenwerken: netwerken rond...
Deelsessie 3 Leerkracht in samenwerken: netwerken rond brede scholen Dr. Jacqueline van Swet, lector Fontys OSO en drs. Marianne den Otter, docent Fontys OSO Toelichting: Samenwerken kan leerkrácht opleveren, met de nadruk op kracht: energie voor alle betrokkenen en vooral natuurlijk voor de betreffende leerling. In de praktijk is samenwerken echter een ingewikkeld proces dat niet altijd naar ieders wens verloopt (Van Swet 2014, p.13). Binnen brede scholen en kindcentra is het een uitdaging om met de vele betrokkenen, vanuit ieders eigen perspectief en bijdrage aan de ontwikkeling van een leerling, op zo’n manier samen te werken dat er een samenhangend geheel ontstaat. Wat is de rol, taak en verantwoordelijkheid van de leraar binnen deze professionele netwerken? Is de leraar lijdend en ervaart hij of zij de oproep tot netwerken als van buiten? Of is hij of zij leidend en neemt hij of zij de regie bij het vormen van zijn/haar professionele netwerk? Leerkrachten werkzaam in een brede school werken samen met leerlingen, ouders en professionals van verschillende disciplines. Zij krijgen te maken met professionals die allen vanuit hun expertise bij hun leerlingen betrokken zijn en hun bijdrage willen en kunnen leveren aan de ontwikkeling van de leerling(en). De samenwerking vindt plaats zowel binnen formele lijnen als in meer spontane en incidentele contacten. Engeström (2010) gebruikt de term ‘knotworking’ (p.20) voor de meer flexibele manieren van samenwerken, zonder tevoren vastgestelde regels of centrale leiding, waarbij knopen (‘knots’) zich vormen, weer losmaken en op een nieuwe manier vormen, zonder vooropgezet(te) deadline of eindpunt. De leraar neemt in zo’n knotwork, samen met ouders en de leerling zelf, een belangrijke – vanzelfsprekende – plek in en kan daarin op een bepaalde wijze de regie nemen (Van Swet, 2014). Samenwerken kán leiden tot het opbouwen van ‘sociaal kapitaal’ waarbij ieders expertise wordt ingezet en ieders eigen professionaliteit wordt ontwikkeld (Forbes, 2012). Bronstein (2003) spreekt in dat kader van ‘interdependence’ (wederzijdse afhankelijkheid) in het samenwerken. Het gaat om samenwerken waarbij de verschillende professionals elkaar nodig hebben om het gezamenlijke doel te bereiken. In deze sessie komen de volgende thema’s aan bod:
Wat zijn de rol, de taak en de verantwoordelijkheden van leraren als het gaat om samenwerken?
In hoeverre en wanneer kan een leerkracht leidend zijn in welk type netwerk?
Ten behoeve van wie is het netwerk? Gaat het om het netwerk rondom de leraar of netwerken rondom de leerlingenzorg/passend onderwijs?
Wie maken deel uit van het professionele netwerk (intern/extern)?
Wat betekent dit voor lerarenopleidingen? In hoeverre leiden we onze studenten op tot ‘netwerkers’?
We gaan actief aan de slag met:
- het ontwerpen van netwerken met de methode van de ‘Rich Picture’; - de ecologie van het netwerk van de brede school; vanuit het perspectief van de leerling, de
ouder, de leraar, de begeleider, de schoolleider.
CV: Jacqueline van Swet is lector ‘Leerkracht in Samenwerken’ bij Fontys Hogescholen Opleidingscentrum Speciale Onderwijszorg (OSO) dat masteropleidingen verzorgt voor leerkrachten die zich willen bekwamen in onderwijsinnovatie en passend onderwijs. Zij heeft vele jaren gewerkt als orthopedagoog en klinisch/gz-psycholoog op verschillende terreinen van de jeugdhulp. Samenwerken met de school was voor haar altijd vanzelfsprekend. Ieder kind gaat immers naar school, brengt daar veel uren door en dikwijls is hun leraar een belangrijke persoon in hun leven. Afstemmen tussen school en externen kan daarom zeer effectief zijn. Zij werkte daarnaast aan lerarenopleidingen. Nu in het lectoraat doet zij, samen met de kenniskringleden en de studenten van de masteropleiding (S)EN, onderzoek naar dit samenwerken en naar de rol en positie van de leerkracht daarin. Contactgegevens: Organisatie: Fontys Hogescholen Opleidingscentrum Speciale Onderwijszorg Contactpersoon: Jacqueline van Swet Adres: Prof. Goossenslaan 1-05 (P2) Postcode en plaats: 5022 DM Tilburg E-mailadres: [email protected] Telefoonnummer: (088) 507 54 31 Marianne den Otter is orthopedagoog, docent en kenniskringlid bij het lectoraat ‘Leerkracht in Samenwerken’ bij Fontys Hogescholen OSO, M EN. Zij werkt samen met het werkveld in een diversiteit aan contexten (samenwerkingsverbanden, besturen, scholen, kennisnetwerken) en inhouden bij de invoering van passend onderwijs. Haar thema’s van belangstelling zijn: inclusie, voicing, holistisch perspectief, beeldbegeleiding. Bij voorkeur ontwikkelt zij kennis in interactie en samenwerking met anderen. Contactgegevens: Contactpersoon: Marianne den Otter e-mail adres: [email protected]
