DEEL 2 - BOVENBOUW INHOUDSOPGAVE - EBP · NBN B 21-002 - Metselstenen - Specificaties voor...

UITBREIDING BESTAANDE VORMINGSINSTITUUT, AUTOWEG ZUID NR 3, AFSNEE GENT opdrachtgever : SYNTRA MIDDEN-VLAANDEREN VZW, STEENWEG OP GREMBERGEN 1, 9200 GREMBERGEN

architect Patrick Van den Broecke, Gentbos 10, 9820 Merelbeke 2 bovenbouw 1 | 40

DEEL 2 - BOVENBOUW INHOUDSOPGAVE

20. OPGAAND METSELWERK ......................................................................................................... 2

20.00. opgaand metselwerk - algemeen .......................................................................................... 2

20.10. binnenspouwblad - algemeen ............................................................................................. 15

20.14. binnenspouwblad - betonsteen |VH|m3 ........................................................................... 15

20.20. dragende binnenmuren - algemeen .................................................................................... 16

20.24. dragende binnenmuren - betonsteen |VH|m3.................................................................. 16

20.40. anticapillaire membranen - algemeen ................................................................................. 16

20.41. anticapillaire membranen - folies / PE |PM| ..................................................................... 17

20.44. anticapillaire membranen - butylrubber |PM| ................................................................... 17

21. NIET DRAGEND METSELWERK .............................................................................................. 18

21.00. niet dragend metselwerk - algemeen .................................................................................. 18

21.10. scheidingswanden - algemeen ............................................................................................ 18

21.12. scheidingswanden - baksteen / geperforeerd |VH|m2 ..................................................... 18

21.16. scheidingswanden - cellenbeton |VH|m2......................................................................... 19

21.40. anticapillaire membranen - algemeen ................................................................................. 19

21.41. anticapillaire membranen - folies / PE |PM| ..................................................................... 20

21.44. anticapillaire membranen - butylrubber |PM| ................................................................... 20

22. MUURISOLATIES BOVENBOUW ............................................................................................. 21

22.00. muurisolatie bovenbouw - algemeen .................................................................................. 21

22.10. spouwisolatie / thermisch - algemeen ................................................................................. 22

22.11.1 spouwisolatie / thermisch - minerale wol (MW) |VH|m2 ............................................... 24

22.11.2 spouwisolatie / thermisch - minerale wol (MW) |VH|m2 ............................................... 24

23. GEVELMETSELWERK .............................................................................................................. 26

23.00. gevelmetselwerk - algemeen ............................................................................................... 26

23.10. parement - algemeen .......................................................................................................... 26

23.11. parement - handvormsteen / machinaal |VH|m2 ............................................................. 35

23.40. vochtisolatie / spouw - algemeen..................................................................................... 35

23.41. vochtisolatie / spouw - folies / PE |PM| ............................................................................ 36

23.44. vochtisolatie spouw - butylrubber |PM| ............................................................................ 36

24. GEVELELEMENTEN / BOUWSTEEN ....................................................................................... 37

24.00. gevelelementen / bouwsteen - algemeen ........................................................................... 37

24.01. algemeen - blauwe steen ................................................................................................. 37

24.10. raam- & deurdorpels - algemeen ......................................................................................... 38

24.11. raam- & deurdorpels - blauwe steen |VH|m3................................................................... 39

24.61. muurdekstenen - blauwe steen |VH|m3 ........................................................................... 39



20. OPGAAND METSELWERK

20.00. opgaand metselwerk - algemeen

Omschrijving

De post "opgaand metselwerk" omvat alle elementen, werken en leveringen m.b.t. de bovengrondse metselwerken, dewelke noch met de grond in aanraking komen, noch aan weersinvloeden zijn blootgesteld. Hierin begrepen zijn alle dragende binnenmuren, binnenspouwbladen (het langs binnengelegen deel van de buitenmuren), alsook de massieve buitenmuren, welke worden voorzien van een gevelbepleistering. In overeenstemming met de bepalingen van het bijzonder bestek, dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens expliciete uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit, steeds te omvatten

• de voorbereiding van de werken, het plaatsen van de nodige stellingen, ...;

• de levering en voorbereiding van de stenen of blokken en de metselmortels, ...;

• de eigenlijke uitvoering van het metselwerk en de nodige beschermingsmaatregelen, ...;

• de nodige vochtisolaties/-folies tegen capillair vocht;

• de prefab deur- & raamlateien, alsook prefab verdeelbalkjes, voorzover niet afzonderlijk verrekend onder hoofdstuk 26 en/of 27;

• de nodige klossen voor de bevestiging van het binnen- en buitenschrijnwerk;

• de verbindingselementen en/of -wapeningen voor kruisende muren, alsmede alle verankeringen aan niet ingebonden achterliggende muren of van achterliggende muren aan een betonskelet;

• het meegaand voegwerk van alle zichtbaar blijvend metselwerk (desgevallend verrekend als supplement zie rubriek 20.30).

• een eventuele mortelbepleistering op de buitenzijde van het binnenspouwblad (betonsteen);

• het verwijderen van de voor de werken nodige beschermingen, stellingen, afdekzeilen, ...;

• het opruimen en schoonmaken van de bouwplaats.

Meting

Overeenkomstig de aard van het opgaand metselwerk, de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting steeds als volgt opgevat :

• meeteenheid : per m3, uitgesplitst volgens muurdikte, aard en toepassing (binnenspouwblad, dragende binnenmuren, ...).

• meetcode : de metselwerken wordt gemeten volgens hun geometrische vorm, alle afmetingen uitgedrukt in cm. De lengte van de muren wordt gemeten in de as van het onderdeel, bij ontmoetingen en kruisingen wordt de dikkere muur doorgemeten. Geen enkel volume wordt tweemaal in rekening gebracht. Openingen of geïncorporeerde bouwelementen met een ingenomen muuroppervlakte groter dan 0,30 m2 worden afgetrokken (bv. sommige lateien en ringbalken, voor zover zij althans afzonderlijk in rekening worden gebracht in hoofdstuk 26 en/of hoofdstuk 27). De opleg van draagvloeren op het dragend binnenspouwblad wordt afgetrokken; de dragende binnenmuren worden gemeten tussen de vloerlagen (cfr. meetcode 28.00 draagvloeren gewapend beton - algemeen). Het metselwerk rond rook- & verluchtingskanalen wordt als volle muur gemeten voor kokeropeningen tot 0,12 m2 (zie ook hoofdstuk 25).

•

Materialen

A. METSELSTENEN

REFERENTIENORMEN

NBN B 23-002 - Gevelbaksteen (met erratum) + addenda 1&2 - Vorstproef (1986) -> zie hoofdstuk 23 NBN B 23-003 - Baksteen voor niet-decoratief metselwerk + addendum - Vorstproef (1991) NBN B 21-001 - Metselstenen - Specificaties voor betonmetselstenen + addendum (1988) NBN B 21-002 - Metselstenen - Specificaties voor geautoclaveerde cellenbetonmetselstenen (1989) NBN B 21-003 - Metselstenen - Specificaties voor metselstenen van kalkzandsteen (1988) NBN B 24-001 - Metselstenen - Terminologie (1981) NBN B 24-002 - Metselstenen - Algemene begripsomschrijvingen (1986) NBN B 24-201 t/m 210 - Proeven op metselstenen + addenda (1974) NBN B 27-009 - Keramische producten voor wanden vloerbekledingen - Vorstbestandheid : Vorst/dooicyclussen (addendum 2 = vorstproef voor baksteen) (1996)



NBN B 27-010 - Vorstbestandheid - Vermogen tot wateropslorping door capillariteit (1983) NBN B 27-011 - Prestatiecriteria + addendum (1987) NBN EN 771 - deel 1 t/m 6 - Voorschriften voor metselstenen (2003)

NBN EN 772 - deel 1 t/m 20 - Proeven op metselstenen (2000) NBN EN 845 - deel 1 t/m 11 - Voorschriften voor metselwerktoebehoren (2001)

NBN EN 846 - 1 t/m 11 - Beproevingswijzen voor metselwerktoebehoren (2000) NBN B 04-001 - Maatafstemmingen voor gebouwen - Basisbegrippen - Gebruiksprincipes - Voorkeursmodulen (1981) NBN S 21-201 t/m 20 - Brandbeveiliging in de gebouwen met errata en addenda (1980) NBN 713-020 - Beveiliging tegen brand - Gedrag bij brand van bouwmaterialen en bouwelementen - Weerstand tegen brand van bouwelementen (met erratum + addenda) Brandveiligheid van gebouwen : KB van 7/7/1994, aangevuld met KB van 31/12/96 en vervangen door bijlagen 1 tot 5 van KB van 19/12/1997 prNBN S 01-400 - Akoestiek - Maatstaven voor geluidswering (1991) NBN S 01-401 - Akoestiek - Grenswaarden voor de geluidsniveaus om het gebrek aan comfort in gebouwen te vermijden (1987) NBN ISO 717-1 - Geluidsleer - Bepaling van de geluidsisolatie in gebouwen en van gebouwdelen - Deel 1 : Luchtgeluidsisolatie (1997) NBN ISO 717-2 - Geluidsleer - Bepaling van de geluidsisolatie in gebouwen en van gebouwdelen - Deel 2 : Kopgeluidsisolatie (1997) NBN B 62-002 - Berekening van warmtedoorgangscoëfficiënten van wanden van gebouwen (1987) + addendum 1 (2001) NBN B 62-200 - Bepaling in droge toestand van de thermische geleidbaarheid of van de thermische permeantie van de bouwmaterialen : Algemeenheden (1977) NBN B 62-201 - Bepaling in droge toestand van de thermische geleidbaarheid of van de thermische permeantie van de bouwmaterialen door de methode van de verwarmingsplaat met schutring (1977) NBN B 62-204 - Bepaling van de warmtetransmissiecoëfficient van bouwdelen (1979) -> vervangen door NBN EN ISO 8990

METSELSTENEN - INDELING VOLGENS GEOMETRISCHE VORM

Binnen de Belgische norm NBN B 24-001 - Metselstenen - Terminologie (1980) onderscheidt men drie soorten "metselsteen" volgens hun geometrische vorm :

• Volle metselsteen : Als volle metselsteen wordt beschouwd de steen waarvan de gaten of perforaties minder dan 20% van het totale volume beslaan. Deze steen kan dus zonder gaten zijn of met perforaties, op voorwaarde dat deze minder dan 20% van het volume uitmaken.

• Geperforeerde metselsteen : Als geperforeerde metselsteen wordt beschouwd de steen of blok waarvan de perforaties minstens 20% van het volume beslaan. De perforaties zijn verticaal, waarbij iedere perforatie, individueel gemeten, een sectie heeft die hoogstens 6 cm2 bedraagt en waarvan de korte zijde niet groter is dan 2 cm. Vingergaten met een grotere afmetingen om het vastgrijpen te vergemakkelijken zijn wel toegelaten.

• Geperforeerde (bak-)steen, waarvan het legvlak groter is dan 2dm2 en de hoogte groter of gelijk aan 90 mm, wordt in de handel snelbouw (SB) genoemd. Het meest courant toegepaste formaat voor opgaand metselwerk, waaraan geen bijzondere esthetische eisen gesteld worden en/of bestemd om te worden bepleisterd, is 290x140x140 mm.

• Holle metselsteen : Als holle metselsteen of kanaalsteen wordt beschouwd de steen of blok waarvan de perforaties of holten meer dan 20% van het totale volume beslaan. De perforaties zijn horizontaal, waarbij de sectie van elke holte afzonderlijk 6 cm2 overschrijdt. In België worden holle metselstenen uiterst zelden toegepast.

METSELSTENEN - INDELING VOLGENS GEBRUIKSBESTEMMING

Traditioneel onderscheidt men twee hoofdgroepen :

• Metselstenen (baksteen / betonsteen / kalkzandsteen / cellenbetonsteen / ... ) voor gewoon metselwerk (niet-decoratief metselwerk) : deze stenen voldoen voor wat betreft maattoleranties, vormeigenschappen, uitzicht en perforaties, aan de voorschriften van de Belgische norm (NBN B 23-003). De courante geperforeerde baksteen, wordt ook wel snelbouw of tralieblok genoemd.

• Metselstenen voor gevelmetselwerk (gevel(bak-)steen - decoratief metselwerk) : een gevelsteen is een steen die als zodanig door de fabrikant wordt verkocht, hetgeen impliceert dat deze de garantie biedt dat de onder deze benaming verkochte steen inderdaad voldoet aan de Belgische norm NBN B 23-002 (zie hoofdstuk 23 gevelmetselwerk).

METSELSTENEN - MECHANISCHE & FYSISCHE EIGENSCHAPPEN

De metselstenen voor dragend opgaand metselwerk voldoen aan de in het bijzonder bestek opgegeven specificaties volgens onderstaande criteria. Bij iedere levering van stenen worden



dienaangaande de nodige attesten en een certificaat van oorsprong bijgevoegd. De respectievelijke mechanische en fysische eigenschappen van de metselstenen of van het metselwerk waartoe ze behoren, staan volgens functie van het metselwerk aangegeven in de samenvattende tabel 1, van NBN B 23-003.

• Karakteristieke druksterkte (f'bk) : het betreft de druksterkte die door minstens 95% van de metselstenen uit een partij worden bereikt of overschreden. De vereiste karakteristieke druksterkte wordt in principe enkel opgegeven voor berekend dragend metselwerk, waarbij de vereiste f-klasse bepaald wordt op basis van NBN B 24-201 en de berekeningsresultaten volgens NBN B 24-301 - Ontwerp en berekening van metselwerk (1980).

• De vereiste druksterkte is in overeenstemming met de verscheidene vloerbelastingen, muurdikten, belastingswijze, volumemassa van het metselwerk en het voorziene aantal bouwlagen.

• De maximale en toelaatbare spanningen in metselwerk voor gebouwen tot vier niveaus staan vermeld in Bijlage I, Tabel I & II van STS 22 (1987).

• Gemiddelde druksterkte (f'bm) : Het betreft het rekenkundig gemiddelde van de gemeten individuele druksterkten voor een monstername van meerdere metselstenen - meestal 20 stuks. In de toekomstige Europese norm Eurocode 6 wordt hiermee rekening gehouden bij de berekening van het metselwerk.

• Gecorrigeerde karakteristieke druksterkte f'bk-corr) : Het betreft de karakteristieke druksterkte gedeeld door een vormfactor 'c', gezien ook de vorm van een proefstuk een belangrijke invloed heeft op het resultaat van de drukproeven. De norm NBN B 24-301 bevat tabellen om aan de hand van de druksterkte van de metselstenen en van de mortel, de karakteristieke druksterkte van het metselwerk te kunnen aflezen. Zo worden de proeven op volledige muren overbodig.

• Indien de f-klasse niet bepaald wordt in het bijzonder bestek moeten de snelbouw(bak-)stenen behoren tot volgende klassen :

Volumemassa f-klasse (*)

klasse ρ 1 (ρ < 1.000 kg/m3) f 6 (* f 4 indien de verhouding hoogte/breedte van de steen > 1,5)

klasse ρ 1,6 (ρ < 1.600 kg/m3) f 8 (* f 6 indien de verhouding hoogte/breedte van de steen > 1,5)

• Schijnbare droge volumemassa van de metselstenen ρ (rho), volgens NBN B 24-206 - Proeven op metselstenen - Schijnbare volumemassa van de metselsteen (1976)

klasse ρ (rho) 1,0 ρ < 1000 kg/m3 (enkel isolerende steen)

klasse ρ (rho) 1,1 ρ < 1100 kg/m3

klasse ρ (rho) 1,6 ρ < 1600 kg/m3

klasse ρ (rho) 1,6+ ρ > 1600 kg/m3 (enkel volle metselstenen)

• Vormstabiliteit volgens NBN B 24-208 - Proeven op metselstenen - Hygrometrische krimp en opzwelling (1974) : De respectievelijke criteria volgens materiaal staan weergegeven in onderstaande tabel :

Materiaal Thermische uitzetting Hygrometrische uitzetting εεεεr Verhardingskrimp

Baksteen < 0,005 mm/mk εr < 0,1mm/m Geen

Betonsteen < 0,01 mm/mk εr < 0,4 of 4,0 < ερ < 6,0 mm/m 0,2 tot 0,7 mm/m

Cellenbeton < 0,012 mm/mk εr < 0,4 of 4,0 < ερ < 6,0 mm/m 0,2 tot 0,7 mm/m

Kalkzandsteen < 0,012 mm/mk εr < 0,4 mm/m 0,5 tot 1,1 mm/m

⇒ de thermische uitzetting betreft de vormverandering die optreedt in functie van temperatuurschommelingen.

⇒ de hygrometrische krimp en uitzetting betreft de vormverandering tengevolge van het vastgehouden water, ook wel 'krimp' of 'kruip' genoemd.

⇒ de verhardingskrimp is de vormverandering die een materiaal ondergaat gedurende een ruime tijd na de vervaardiging

• Vorstbestendigheid : de metselstenen worden volgens NBN B 23-003 add.1 (1996) geklasseerd in 3 klassen, overeenkomstig de bekomen GC-waarden bij de capilariteitsproef volgens NBN B 27-010 en de rechtstreekse vriesproef (20 cyclussen op -15°C) volgens NBN B 27-009 - add. 2 :

Niet - vorstbestand (-) De stenen mogen niet gebruikt worden voor zichtbaar buitenmetselwerk

Gewoon - vorstbestand (+) (~ klasse 4 volgens NBN B 27-011)

De stenen mogen overal gebruikt worden met uitzondering van toepassingen, waarvoor "zeer vorstbestand" vereist is.

Zeer - vorstbestand (++) (~ klasse 5 volgens NBN B 27-011)

Vereist voor blootgestelde onbeschermde buitenmuren, buitenblad van niet verluchte spouwmuren, grondkeermuren, horizontale vlakken



• Warmteweerstand : de warmtedoorgangscoëfficient k (W/m2K) van een wand is afhankelijk van de gekozen wandopbouw en wordt berekend volgens NBN B 62-002/A1 - Berekening van warmtedoorgangscoëfficiënten van wanden van gebouwen /+ addendum 1 (2001).

• De wamtegeleidingscoëfficient λ (W/mK) van het metselwerk is afhankelijk van de volumemassa, vochtgehalte en het formaat van de steen, aangevuld met de eigenschappen van de mortel of lijm en is enkel op te geven bij warmteisolerend metselwerk (cellenbeton, isolerende baksteen, ...).

• Soortgelijke warmtecapaciteit (C) : De C- warmtecapaciteit per volume-eenheid dient enkel te worden vastgelegd voor warmtecapacitief metselwerk. De eis die aan C gesteld wordt is afhankelijk van het ontwerp.

• Brandweerstand (Rf) : De brandweerstand Rf-klasse (volgens KB van 19 december 1997) is de tijd gedurende dewelke het bouwdeel zijn functies in het gebouw volledig blijft vervullen. De brandweerstand van metselwerk is afhankelijk van de gekozen wandopbouw en mag niet verward worden met de brandreactie van de metselstenen.

• Geluidsverzwakkingsindex (I-categorie) : De geluidsverzwakkingsindex (categorie volgens NBN S 01-400) is enkel te bepalen voor geluidsisolerend metselwerk (woningscheidende wanden en wanden tussen appartementen) en is afhankelijk van de gekozen wandopbouw.

BAKSTEEN - INDELING VOLGENS ISOLERENDE EIGENSCHAPPEN

In de praktijk onderscheidt men twee soorten bakstenen volgens de schijnbare volumemassa :

• Gewone snelbouw met normale volumemassa (SB) : met ρ ( rho) tussen 1000 en 1.600 kg/m3

• Isolerende snelbouw met verlaagde volumemassa (ISO-SB) : met ρ (rho) meestal < 1.000kg/m3

BAKSTEEN - FORMAAT, VORM & UITZICHT

• De bakstenen worden bij voorkeur aangeduid aan de hand van hun technische coördinatiematen volgens NBN B 23-003. Elke fabricageafmeting is gelijk aan de technische coördinatiemaat min 12 mm, deze 12 mm komt respectievelijk overeen met de dikte van de mortelvoeg of pleisterlaag.

• De te gebruiken afmetingen stemmen overeen met de formaten (mm) opgegeven in het bijzonder bestek en/of de aangegeven muurdikten op de plannen (modulaire dikte van 15 cm voor dragend metselwerk). Bij afwezigheid van duidelijke specificaties worden de formaatkeuze m.b.t. de hoogte en lengte overgelaten aan het initiatief van de aannemer, na goedkeuring van de architect. De aannemer legt vooraf de nodige stalen ter goedkeuring voor aan het bestuur.

• Metselstenen die in lucht ontbindbare of zwelbare stoffen, oplosbaar zouten, ijzerdeeltjes, ijzerhoudende of ongebluste kalkpitten bevatten, die oppervlaktebeschadiging kunnen veroorzaken, mogen niet worden gebruikt.

• De vormkenmerken worden bepaald volgens de voorschriften van NBN B 24-207. De eisen gesteld aan de geometrische kenmerken zijn niet van toepassing op de ribben en de hoeken van de niet vlakke koppen en strekken van stenen met geribde oppervlakken. ⇒ De vlakheid van de oppervlakken is dusdanig dat de pijl van een hol of bol gebogen vlak niet groter

is dan 2% van de diagonaal van dat vlak. ⇒ De rechtheid van de hoeken is dusdanig dat de tangens van de hoekafwijking kleiner of gelijk is

aan 0,025.

• De stenen vertonen geen gebreken die hun mechanische en/of fysische karakteristieken kunnen aantasten. Voor het bepalen van de toelaatbare beschadigingen en fouten geldt NBN B 23-003. ⇒ Worden als beschadiging beschouwd : elke gebroken steen, elke baksteen die hoek of

randbreuken vertoont waarvan het volume groter is dan 20 cm3. Een levering mag niet meer dan 5 % beschadigde stenen bevatten.

⇒ Worden als fouten beschouwd : de aanwezigheid, in beide koppen of in beide strekken, van één of meerdere scheuren die langer zijn dan 1/3 van de hoogte van de steen en de aanwezigheid van insluitsels die door zwelling aanleiding kunnen geven tot afschilferingen in het oppervlak (afschilferingen met een diameter kleiner dan 20 mm worden niet beschouwd als fout). Het aantal bakstenen met fouten mag niet groter zijn dan 10% van de levering.

• Voor te bepleisteren metselwerk kunnen de stenen geribd of ruw zijn om een beter aanhechting van het pleisterwerk te verzekeren. Ze zijn goed recht en vertonen geen uitsteeksels, zodat de afwerking in één laag binnenbepleistering kan gebeuren.

• Voor zichtbaar metselwerk mogen uitsluitend onbeschadigde stenen, zonder zichtbare fouten, met een grote maatvastheid, volledig glad en goed recht gebruikt worden. De aannemer voert ze in zo groot mogelijke hoeveelheden aan en sorteert ze voor verwerking, zodat zo min mogelijk verschillen in kleur en textuur in de zichtvlakken merkbaar zijn.

• In geval een levering wordt geweigerd, kan de aannemer de steen op de bouwplaats sorteren; de afgekeurde stenen verwijdert hij van de bouwplaats.



B. METSELMORTELS

REFERENTIENORMEN

NBN B 14-001 - Metselmortel (1985) NBN B 14-201 t/m 221 - Proeven op mortel (1973-1984) NBN EN 998-2 - Specificaties voor mortels - Deel 2 : Metselmortel (2003)

NBN EN 1015 - Beproevingswijzen voor metselwerkmortel (1999) NBN EN 413-1 - Metselcement - Deel 1: Samenstelling, specificaties en conformiteitscriteria (2004) NBN ENV 413-2 - Metselcement - Deel 2 : Beproevingsmethoden (1995) NBN EN 13139 - Toeslagmaterialen voor mortel (2002) NBN EN 932-1 - Beproevingsmethoden voor algemene eigenschappen van toeslagmaterialen - Deel 1 : Methoden voor monsterneming (1996) NBN EN 933-1 - Beproevingsmethoden voor geometrische eigenschappen van toeslagmaterialen - Deel 1 : Bepaling van de korrelverdeling - Zeefmethode (1997) NBN EN 197-1 - Cement - Deel 1 : Samenstelling, specificatie en overeenkomstigheidscriteria voor gebruikelijke cementsoorten (2000) (vervangt NBN B 12-001)

NBN EN 197-2 - Cement - Deel 2 : Overeenkomstigheidsbeoordeling (2000)

NBN EN 459-1 - Bouwkalk - Deel 1 : Definities, specificaties en conformiteitscriteria (1995)

NBN EN 459-2 - Bouwkalk - Deel 2 : Beproevingsmethoden (1995)

NBN EN 934 - 3 - Hulpstoffen voor beton, mortel en injectiemortel - Deel 3: Hulpstoffen voor metselmortel - Definities, eisen, overeenkomstigheid, markering en etikettering (2004)

NBN EN 480 - Hulpstoffen voor beton, mortel en injectiemortel - Beproevingsmethoden (2002)

Nuttige informatie : 'Memento - Cement / Beton' van Febelcem en 'Handboek Snelbouwbaksteen' van de Belgische Baksteenfederatie.

BESTANDDELEN

• Het cement beantwoordt aan de voorschriften van NBN EN 197-1&2 en draagt het BENOR-keurmerk. Er zal geen cement gebruikt worden dat sulfaten bevat teneinde uitbloeiingen te voorkomen. De aanduiding van een cement moet de genormaliseerde benaming en de sterkteklasse bevatten.

• De norm onderscheidt 4 cementsoorten volgens type en benaming in onderstaande tabel :

Type Benaming Huidige benaming Oude benaming

I Portlandcement CEM I P

II Portland Composietcement CEM II/A-M PPz

CEM II/B-M PPz

III

Hoogovencement 36/65 CEM III/A HK

Hoogovencement 66/80 CEM III/B HL

Hoogovencement 81/95 CEM III/C LK

V Composiet Cement CEM V/A

• Er worden drie sterkteklassen voorzien: 32,5 - 42,5 - 52,5. De norm voorziet in een gewone versie (N-versie) en in een R-versie voor elke sterkteklasse. Bij de R-versie is de initiële druksterkte hoger en bijgevolg geschikt voor vroegtijdig ontkisten en voorspannen van beton.

• De poederkalk (kalkhydraat Ca(OH)2 of gebluste kalk) beantwoordt aan de voorschriften van NBN ENV 459-1&2.

• Met betrekking tot een verhoogd radongehalte valt het gebruik van hoogovencement af te raden.

• Het zand beantwoordt aan de voorschriften van:

NBN EN 932-1 - Beproevingsmethoden voor algemene eigenschappen van toeslagmaterialen - Deel 1 : Methoden voor monsterneming (1996)

NBN EN 13055-1 - Lichte toeslagmaterialen - Deel 1: Lichte toeslagmaterialen voor beton en mortel (2002)

NBN EN 13139 - Toeslagmaterialen voor mortel (2002)

• De mortel moet met scherp zand (klassen A, B of C met zandfractie van 0,08 tot 2 mm) worden aangemaakt (vet of leemhoudend zand, alsook fijn zand of zavel zijn ten zeerste af te raden en absoluut verboden bij ondergronds metselwerk). Het zand mag niet meer dan 0,05% organische bestanddelen bevatten en moet vrij zijn van oplosbare en niet-oplosbare substanties zoals



kleiresten, sulfaten, ijzerzouten. Het moet bovendien zodanig worden opgeslagen dat het niet kan worden bevuild wordt door vreemde bestanddelen. Let wel : Voor baksteenmetselwerk is de fijnheidmodulus van het zand begrepen tussen 1 en 1,9 (afhankelijk van o.a. het Hallergetal van de baksteen); indien het Hallergetal groter dan of gelijk is aan 50, moet de fijnheidmodulus van het zand tenminste gelijk zijn aan 1,4. Het aanmaakwater bedraagt 30 tot 35 % van het te verwerken volume en mag niet verontreinigd zijn door organische stoffen, zuren, zouten, alkaliën, suikers, industriële afvalstoffen of andere stoffen die de sterkte of de duurzaamheid van de mortel kunnen schaden.

• Hulpstoffen (luchtbelvormers, plastificeerders, dispersiemiddelen, ...) worden enkel onder voorbehoud toegelaten na voorafgaandelijk akkoord van de architect. Het gebruik en de juiste dosering moeten beantwoorden aan de richtlijnen van de leverancier en normen van de reeks NBN T 61 - Hulpstoffen voor mortel en beton. Bindingsvertragers (suiker en afgeleiden) zijn verboden.

SAMENSTELLING

• De aannemer past de mortelsamenstelling en keuze van toeslagstoffen aan in functie van de eigenschappen (druksterkte, porositeit, hardheid, ...) van de metselsteen en de vereiste sterkte van het type metselwerk. In verband hiermee draagt hij alle verantwoordelijkheid. De invloed van de kwaliteit van de mortel op de metselwerksterkte is daarbij des te belangrijker, naarmate de verhouding tussen de voegen baksteendikte hoog is. In twijfelgevallen omtrent de globale draagkracht van het metselwerk als geheel, kan deze worden getest door proeven op muurtjes volgens NBN B 24-301. De proeven gebeuren op kosten van ongelijk.

• De dosering van de cement in de mortel moet nauwkeurig gebeuren : te weinig cement levert een poreuze en niet-samenhangende mortel, overdosering leidt tot een sterk krimpende en slecht hechtende mortel. Het is een misvatting dat wat meer cement de mortel alleen maar sterker kan maken. Te veel water is nadelig voor de kwaliteit, de mortel wordt poreuzer en verhardt langzamer.

• De mortels worden onderverdeeld in genormaliseerde klassen volgens NBN B 14-001 (1985) :

CATEGORIE SAMENSTELLING

M1 (cementmortel) met een verbeterde karakteristieke sterkte (f'bk)corr groter dan 20 N/mm2.

Minimum 400 kg cement (sterkteklasse 32,5) per m3 droog zand (= 1 deel cement voor 3 delen zand)

M2 (cementmortel) met een verbeterde karakteristieke sterkte (f'bk)corr tussen 12 en 48 N/mm2.

Minimum 300 kg cement (sterkteklasse32,5) per m3 droog zand (= 1 deel cement voor 4 delen zand)

M3 (bastaardmortel) met een verbeterde karakteristieke sterkte (f'bk)corr tussen 8 en 32 N/mm2.

250 kg cement (sterkteklasse32,5) en 50 kg vette poederkalk per m3 droog zand (= 2 delen cement en 1 deel poederkalk voor 9 delen zand).


200 kg cement (sterkteklasse32,5) en 100kg vette poederkalk per m3 droog zand (= 1 deel cement en 1 deel poederkalk voor 6 delen zand)

M5 (bastaardmortel) met een verbeterde karakteristieke sterkte (f'bk)corr tussen 2,5 en 10 N/mm2.

150 kg cement en 150 kg vette poederkalk per m3 droog zand (= 1 deel cement en 2 delen poederkalk voor 8 delen zand)

MORTELBEREIDING

• Behoudens specifieke eisen in het bijzonder bestek heeft de aannemer de keuze tussen : ⇒ mortels, mechanisch bereid op de werf. ⇒ voorgemengde fabrieksmortels van het droge type : zij worden op de werf aangemaakt

overeenkomstig de voorschriften van de fabrikant. Indien het mengsel naast kalk en zand ook het cement bevat wordt de mortel enkel als droog mengsel in een waterdichte verpakking worden aangevoerd. In bulk aangevoerde mengsels zijn enkel toelaatbaar mits deze bij levering in gesloten silo's opgeslagen zijn.

⇒ voorgemengde fabrieksmortels van het natte type : gedoseerd en klaargemaakt zonder dat nog water wordt toegevoegd. De aannemer dient de leveringsbons met vermelding van herkomst en samenstelling aan de architect voor te leggen. De bons vermelden de geleverde mortelcategorie, de gebruikte cementklasse, de onderscheiden verhoudingen van de verschillende bindmiddelen voor bastaardmortel, de maximale verwerkingsduur en de aanwezigheid van hulpstoffen (bindingsvertragers).

• De aannemer verwerkt de bereide mortels binnen de 1,5 uur (1 uur bij een temperatuur hoger dan 20° C) na het aanmaken met water en in elk geval vooraleer de binding optreedt. Mortel die een begin van binding heeft ondergaan, mag niet opnieuw aangemaakt of verwerkt worden en wordt afgevoerd. Er wordt gebruik gemaakt van nagespoelde kuipen. Het gebruik van bindingsvertragers (suiker en afgeleiden) in op de werf aangemaakte mortels wordt niet toegestaan.



• De aannemer beschermt de mortel tegen weersinvloeden. Het gebruik van bastaardmortel bij vriesweer is verboden. Enkel dan is een matig, juist gedoseerd gebruik van zogenaamde schuimvormers toegelaten.

LIJMMORTELS (VOOR CELLENBETON / KALKZANDSTEEN / BAKSTEEN)

• De kleefmortels (of mortellijmen) bestaan uit een compleet mengsel, dat voor de mortelbereiding enkel toevoeging van zuiver water vergt en tot een smeuïge massa wordt vermengd. De samenstelling van het mengsel bestaat hoofdzakelijk uit Portlandcement, gewassen wit zand, desgevallend aangevuld met microvezelige bewapening en toevoegingproducten bestemd om de aanhechting van de mortel tussen de blokken te verbeteren.

• De aannemer dient vooraf de verenigbaarheid van de mortellijm met de te verwerken blokken/stenen na te gaan, dienaangaande volgt hij de voorschriften van de fabrikant. De lijmen moeten over een doorlopende technische goedkeuring beschikken.

• Bij de verwerking van de kleefmortels dient men erover te waken dat de omgevingstemperatuur minimaal 5° C en maximaal 35° C bedraagt. De klaargemaakte hoeveelheid moet binnen de 3 uur worden verwerkt.

C. VOEGMORTELS (VOOR ZICHTBAAR METSELWERK)

Voor alle meegaand opvoegwerk in binnenruimten wordt gebruik gemaakt van de metselmortel. Indien naderhand wordt opgevoegd, worden de voegen eerst uitgekrabd en zal de aannemer, onder zijn verantwoordelijkheid, de verenigbaarheid van beide mortels nagaan.

Uitvoering

REFERENTIENORMEN

STS 22 - Deel 3 - Uitvoering metselwerk voor laagbouw (1987) NBN B 04-001 - Maatafstemming voor gebouwen : basisbegrippen - gebruiksprincipes - voorkeursmodulen (1981) NBN B 24-211 - Proeven op metselwerk - Druk op muurtje + addendum (1978) NBN B 24-212 - Proeven op metselwerk - Druk op muur + addendum (1976) NBN B 24-301 - Ontwerpen en berekening van metselwerk (met erratum) (1980) NBN B 24-401 - Uitvoering van metselwerk (1981) NBN B 62-002 - Berekening van de warmtedoorgangscoëfficiënt van wanden van gebouwen (1987) NBN ENV 1996 -1-1 - Eurocode 6 - Ontwerp van metselwerk - Deel 1-1 : Algemene regels voor gebouwen - Regels voor gewapend en ongewapend metselwerk, samen met Belgische toepassingsrichtlijn (gehomologeerde versie + NAD) (2002)

NBN ENV 1996 -1-2 - Eurocode 6 - Ontwerp van metselwerk - Deel 1-2 : Algemene regels - Brandbeveiligend ontwerp, samen met Belgische toepassingsrichtlijn (gehomologeerde versie + NAD) (2002)

NBN ENV 1996- 1-3 - Eurocode 6 - Berekening van metselwerk - Deel 1-3 : Algemene regels voor gebouwen - Bijzondere regels voor zijdelingse belasting (NAD) (2001) NBN ENV 1996 -2 - Eurocode 6 - Berekening van metselwerk - Deel 2 : Ontwerp, keuze van bouwstoffen en uitvoering van metselwerk (2002) NBN ENV 1996 -3 - Eurocode 6 - Ontwerp van metselwerk - Deel 3 : Vereenvoudigde rekenwijzen en eenvoudige regels voor metselwerk (1999)

STUDIE - BEREKENING DRAGEND METSELWERK

De vereiste druksterkten van de metselstenen en mortels staan steeds in overeenstemming met de verscheidene vloerbelastingen, muurdikten, belastingswijze, volumemassa van het metselwerk en het voorziene aantal bouwlagen, zoals berekend volgens NBN B 24-301 - Ontwerp en berekening van metselwerk (1980). De maximale en toelaatbare spanningen in metselwerk voor gebouwen tot vier niveaus staan vermeld in Bijlage I, Tabel I & II van STS 22 (1987). Overeenkomstig het bijzonder bestek en/of bij het ontbreken van eenduidige prestatiecriteria, zal de aannemer op eigen verantwoordelijkheid, doch in overleg met de fabrikant van de stenen en de architect, instaan voor de juiste keuze van het type steen, overeenkomstig de aard van het toepassingsgebied.

LEVERING & OPSLAG MATERIALEN

Inzake bevoorrading, ouderdom, vervoer en opslag gelden de voorschriften van NBN B 24-401. De blokken/stenen worden geleverd op paletten en zijn verpakt in een kunststoffolie. De aannemer treft de nodige voorzorgen om de stenen op een vlakke ondergrond en droog op te slaan. Hij verwijdert de verpakking zo kort mogelijk voor het vermetselen. In het winterseizoen moet absoluut vermeden worden, dat niet vorstbestendige stenen nat zouden worden.



BESCHERMINGSMAATREGELEN

De nodige maatregelen worden genomen om het uitgevoerd metselwerk te beschermen tegen mechanische beschadigingen en tegen weersinvloeden :

• Om een voldoende hechting tussen mortel en steen te verkrijgen moet de vereiste van een voorafgaandelijke bevochtiging worden onderzocht in functie van de kenmerken van de steen, de mortel en de weersomstandigheden. In aanhoudende droge perioden worden de stenen de dag voor de verwerking bevochtigd. Nat maken door onderdompeling is evenwel verboden.

• Bij zeer warm en droog weer of felle bezonning, wordt het vers metselwerk regelmatig maar licht besproeid om uitdroging van de mortel, voor hij volledig verhard, is te voorkomen. Bij vriesweer zal de aannemer zich houden aan de voorschriften van het WTCB.

• Teneinde uitbloeiïngen te voorkomen dekt de aannemer, op het einde van elke werkdag en bij regenperioden, de bovenste lagen van het metselwerk af, zodat er zich geen water kan opstapelen in de steenholten. De bedekking moet minstens een hoogte van 60 cm beschermen, gerekend vanaf de top van de muur.

• Bij regenachtig weer moet vers gegoten beton overdekt worden met een waterdichte laag om te vermijden dat vrije zouten uit het beton gespoeld worden en in de bakstenen dringen, hetgeen achteraf uitbloeiingen kan veroorzaken.

• Inzake verharding van het metselwerk neemt men een termijn van minstens 16 uur in acht vooraleer vloeren op te leggen, minstens 24 uur voor het aanbrengen van puntlasten.

VERWERKINGSMODALITEITEN

Standaarduitvoering

De metselstenen en mortel worden verwerkt overeenkomstig NBN B 14-001 en NBN B 24-401.

• De metselstenen worden vol en zat in de mortel gelegd, horizontale en verticale voegen worden vol gemetseld, waarbij de kopse voegen over hun hele hoogte goed opgevuld worden. De uit de voegen puilende mortel wordt met het truweel afgeschraapt. De dichtheid van de voegen is bij woningscheidende wanden belangrijk voor een doeltreffende akoestische isolatie (STS 22.51.2).

• De voegen moeten horizontaal zijn en overal dezelfde dikte hebben. De gemiddelde voegdikte bedraagt nominaal 10 à 12 mm, rekening houdend met de toleranties op de gebruikte steen.

• Alle nodige voorzorgen worden genomen om aan het metselwerk een verzorgd en onbesmeurd uitzicht te geven en dit te behouden. Nesten van aarde of andere materialen in het metselwerk moeten worden voorkomen. Bij iedere gebeurlijke werkonderbreking verwijdert de aannemer, alle gebonden mortel boven een laatste laag stenen of blokken.

Zichtbaar blijvend metselwerk

• De zichtvlakken van het zichtbaar blijvend metselwerk worden zoveel mogelijk samengesteld uit hele en/of halve metselstenen. Het gebruik van gebroken elementen of elementen met een onregelmatige vorm of uitzicht wordt niet toegestaan. Het delen van hele stenen gebeurt door mechanisch verzagen, zodat nergens sporen van gekapte stenen zichtbaar zijn. Hoeken worden steeds in verband gemetseld.

• Ingewerkte muurklossen zijn niet zichtbaar in het dagvlak van het metselwerk. Bij het optrekken van zichtbaar blijvend metselwerk dienen elektriciteitsleidingen bij voorkeur gelijktijdig met het metselen ingewerkt te worden. In het zichtvlak van het metselwerk worden de nodige uitsparingen voor contactdozen voorzien of zorgvuldig uitgezaagd (zie ook hoofdstuk 70).

• Behoudens andere voorschriften worden de voegen achter de hand platvol (meegaand) gevoegd met de gebruikte metselmortel. Bij metselwerk dat naderhand gevoegd, bepleisterd of betegeld wordt, krabt de aannemer de voegen uit tot circa 10 à 12 mm achter het dagvlak. De voegen worden geborsteld en alle op de steen klevende mortelresten zorgvuldig verwijderd, de zichtvlakken van de stenen worden gereinigd en beschermd tegen verdere verontreiniging.

METSELWERKVERBAND - MAATVOERING - TOLERANTIES

Alle regels der kunst worden in acht genomen om aan het metselwerk een regelmatig en verzorgd uitzicht te geven, waarbij :

• alle muren loodrecht, haaks en goed vlak worden uitgevoerd : alle randen en muuropeningen staan volkomen in het lood, het dagvlak is goed effen. Per laag zal met de koord gemetseld worden. Het werk zal worden afgekeurd wanneer de toleranties inzake de venster- en deuropeningen niet nageleefd zijn.

• alle voegen overal even dik, horizontaal en rechtlijnig zijn. De gemiddelde voegdikte bedraagt nominaal 10 à 12 mm, rekening houdend met de toleranties op de gebruikte metselsteen. De gemiddelde voegdikte wordt gecontroleerd op 10 lagen metselwerk.

• alle stootvoegen verspringen. Behoudens andere bepalingen in het bijzonder bestek worden de muren opgetrokken in halfsteensverband (snelbouw).



• alle zichtvlakken van het zichtbaar blijvend metselwerk uitsluitend worden uitgevoerd met elementen met een lengte groter dan een halve metselsteen. Passtenen worden mechanisch verzaagd en niet gekapt.

WONINGSCHEIDENDE WANDEN

Woningscheidende wanden worden ontdubbeld en mechanisch onafhankelijk gescheiden door een spouw, zodat nergens spouwhaken of -ankers, noch vloerplaten ter plaatse van de fundering of tussen twee vloeren, de twee delen koppelen. Voor de thermische isolatie is een spouwmuur van 2x14 cm in principe voldoende om aan de eis k < 1 W/m2K te voldoen.

Om akoestische redenen wordt steeds een bijkomende geluidswerende isolatie voorzien volgens rubriek 22.20 spouwisolatie / akoestisch - algemeen. Dergelijke wandopbouw vermindert het risico op geluidslekken door mogelijk contact van mortelresten in de spouw. Voor een doeltreffende akoestische isolatie dient er tevens op gelet, dat bij het inslijpen van leidingen en plaatsing van wandcontactdozen, deze nergens symmetrisch t.o.v. elkaar worden voorzien.

SPOUWOPVATTING - GEVELOPENINGEN

• De spouwen moeten volledig vrij blijven van mortelresten, steenbrokken en ander afval. Hiertoe wordt de spouwmuur verplicht in drie afzonderlijke fasen opgetrokken (zie hoofdstuk 23 - gevelmetselwerk), zodat een vlotte controle op de goede uitvoering mogelijk blijft.

• Bij het traditioneel parementwerk, wordt ter hoogte van raam- en deuropeningen een standaard aanslag van 50 mm voorzien, met een maximale afwijking van 5 mm. De aanslagen laten toe de raamkaders tot circa 20 à 30 mm achter de dagkant van de ruwbouw te plaatsen en bijkomend te isoleren. Rechtstreeks contact tussen binnenspouwblad en parament wordt niet toegestaan.

• Aan de deuren raamopeningen wordt overeenkomstig de aanduidingen op de plannen : ⇒ geen retour voorzien. Er wordt steeds en vochtisolatie voorzien, dewelke tegen het

buitenspouwblad wordt aangedrukt d.m.v. een extra isolatielaag. De vochtisolatie wordt minstens 50 mm breder voorzien dan de eventuele contactzone. Het tussen te plaatsen isolatiemateriaal moet verenigbaar zijn met de voegvulling van het buitenschrijnwerk.

⇒ een retour voorzien. De aanslagen tussen binnen- en buitenspouwblad mogen enkel worden aangemetst mits tussenplaatsing van een vochtisolatie en isolatiestrook (bv. geëxtrudeerd polystyreen met een minimum dikte van 3 cm). De vochtisolatie wordt minstens 50 mm breder voorzien dan de eventuele contactzone. Het tussen te plaatsen isolatiemateriaal moet verenigbaar zijn met de voorziene voegvulling van het buitenschrijnwerk.

VOCHTWERENDE LAGEN

Overeenkomstig de regels van goed vakmanschap en/of volgens aanduiding op plans of detailtekeningen, worden overal waar nodig waterdichte lagen aangebracht, tegen opstijgend vocht en de afvoer van regen- of condensatiewater, d.w.z. aan de basis van de spouwmuren, overal waar de spouw wordt onderbroken en bij elke overgang van het buitenspouwblad van een binnen naar een buitenomgeving (hoger opgaande muren, dakdoorsteken van schouwen). Als regels van goed vakmanschap worden de richtlijnen en typedetails van het Informatieblad van het BUtgb “Geïsoleerde spouwmuren met gevelmetselwerk” (2003/1) in aanmerking genomen.

• Aan de basis van alle opgaand metselwerk worden anticapillaire membranen aangebracht. De folies worden geplaatst op alle funderingsmuren, zowel binnen- als buitenmuren, op een laag boven de pas van het gelijkvloers, hetzij minimum 2 cm tot maximum 6 cm. Behoudens specifieke bepalingen in het bijzonder bestek, heeft de aannemer inzake de materiaalkeuze voor de anticapillaire membranen vrije keuze uit rubriek 20.40 anticapillaire membranen - algemeen.

• De folies worden aangebracht over de volledige dikte van de muren en tussen 2 lagen rivierzandcementmortel gelegd. In de lengterichting worden de folies zoveel mogelijk in één stuk gelegd, naden zijn voorzien van een overlapping overeenkomstig de respectievelijke plaatsingsvoorschriften van de aangewende folie.

• Boven alle raam- en deurlateien wordt een waterdichte folie Z-vormig in de spouw aangebracht om binnengedrongen vocht af te voeren. De vochtisolatie dekt steeds de volledige breedte van het buitenspouwblad af en wordt geplooid met de afwatering naar buiten toe. Zijdelings wordt de vochtwerende laag opgeplooid om te verhinderen dat binnengedrongen vocht in de spouw loopt. De overlappende naden worden steeds gekleefd of met koudlasstroken bevestigd.

• Teneinde de vochtafvoer uit de spouw mogelijk te maken, worden de nodige verticale stootvoegen in de horizontale lagen boven de vochtkerende laag open gelaten à rato van circa 2 voegen per lopende meter en dit over hun gehele hoogte (tot onder de lintvoeg). Per twee bouwlagen wordt de Z-vormige spouwvochtafwatering niet enkel boven de lateien aangebracht maar doorgetrokken over het gehele gevelvlak.

• Bij ter plaatse gegoten balken boven deuren raamopeningen, worden tussen de balk en het buitenspouwblad aangepaste isolatiestroken (bv. geëxtrudeerd polystyreen, dikte 3 cm) voorzien,



met tussenvoeging van een vochtscherm. De bevestigingsankers van stalen lintelen worden door deze isolatie gestoken.

• Aan de voet van de spouwmuren wordt ter hoogte van het maaiveld bovendien een dubbele vochtwering geplaatst waarvan de bovenste in het binnenspouwblad wordt opgetrokken. Daar waar het buitenniveau niet horizontaal is, wordt de vochtisolatie trapsgewijze gelegd door boven elkaar geplaatste overlappende lagen. De plaatsing en plooiing van de lagen verzekeren een trapafwaartse afwatering. Desgevallend dient de vochtisolatie in de spouwen te steunen op een afgeschuinde, niet capillaire isolatiestrook (bv. geëxtrudeerd polystyreen, dikte 3 cm).

• Ook zal een vochtisolatie voorzien worden tussen alle contactpunten van de spouwmuren, onder het draagvlak van de gewelven, boven de kelders en de kruipruimten, boven alle betonlateien in buitenwanden, in de schoorsteenpijpen bij de dakdoorgangen (waarbij men trapsgewijze in de spouwmuur de helling van het dak volgt ), bij de aansluiting van de aanbouw tegen een hoger gelegen gevel (tegen het zakwater), en overal waar enig gevaar van waterinfiltratie (doorslaand regenwater, opstijgend grondwater, zakwater, enz.) kan bestaan.

• Bij bestaande muren wordt de dichtingslaag samen met het opgaand metselwerk geplaatst waarbij de slabben de volledige dikte van het parament overspannen en achteraan minstens 5 cm tegen het gevelvlak omhoog geplooid worden. De slabben worden in een voeg van de binnenspouwmuur gelegd en komen een paar lagen lager door het spouwblad naar buiten. Om het afvoeren van het binnengedrongen water mogelijk te maken, worden enkele stootvoegen opengelaten in de eerste laag parement metselwerk boven de slabben à rato van circa 2 voegen per lopende meter en dit over hun gehele hoogte.

HORIZONTALE BELASTINGEN - VERBINDINGEN & VERANKERINGEN

Om aan horizontale krachten te weerstaan zullen de bouwonderdelen zelf buigstijf zijn en moeten de verbindingen tussen horizontale en verticale onderdelen de schuifkrachten kunnen overbrengen. In de twee loodrechte richtingen dienen hiertoe een voldoende aantal dragende wanden voor te komen, die organisch met elkaar verbonden zijn. De daartoe vereiste verbindingen en verankeringen van het metselwerk, onderling en/of in samenhang met andere bouwelementen, dienen te beantwoorden aan de uitvoeringsprincipes zoals uiteengezet in STS 22.22-23.. De nodige stalen van de voorziene verbindings- en verankeringsmaterialen worden vooraf ter goedkeuring voorgelegd aan de architect. De onderlinge verbindingen en bijkomende verankeringen worden als volgt opgevat :

• Alle muren die een geheel vormen, worden tezelfdertijd opgetrokken. Verbindingen tussen gelijkaardig metselwerk moeten tot stand komen door de continuïteit van het steensverband.

• Haakse muren worden in verband in elkaar gewerkt (indien onmogelijk: om de laag verankeren met omgeplooide wapeningsstaven).

• Kruisende muren worden voorzien van een verbindingswapening bestaande uit 2 staven betonstaal diameter 6 mm in de voegen ingewerkt over een afstand van 50 cm ten opzichte van het kruispunt van beide muren. Er worden minstens 2 wapeningen per meter hoogte voorzien.

• Achterliggende of haakse muren worden overeenkomstig de voorziene metselstenen ⇒ in metselverband aan de doorgaande muren gekoppeld (standaard werkwijze). ⇒ met verbindingswapeningen uit betonstaal, diameter 6 mm, in de voegen van de doorgaande muur

ingewerkt. De wapeningen worden om de 60 cm geplaatst over een lengte van minimum 50 cm in beide muurdelen. In de doorgaande muur verlopen ze afwisselend links en rechts.

⇒ verbonden d.m.v. een doorlopende dwarswapening in diagonaalvorm, bestaande uit een geprefabriceerd netwerk samengesteld uit 2 geprofileerde langsdraden of een gelijkwaardig systeem ingewerkt in de voegen van de doorgaande muur. Een gelijkaardige wapening wordt in de voeg van de doorgaande muur geplaatst. Ten opzichte van het verbindingspunt heeft de wapening een lengte van 50 cm in elke richting. Er worden minstens 2 wapeningen per meter hoogte voorzien.

⇒ verbonden aan de doorgaande muur d.m.v. gegalvaniseerd bandijzers 40 x 2 mm van circa 35 cm lengte, die om de 60 cm met gegalvaniseerde nagels van 8 cm lengte per kant worden genageld in de langsvoeg.

• Betonkolommen worden om de 60 cm mechanisch met het metselwerk verbonden. De muren worden tegen het betonskelet aangesloten met bandijzer 40x2 mm om de 60 cm hoogte bevestigd aan de betonstructuur en over een afstand van 50 cm ingewerkt in het metselwerk.

• Andere structuurelementen worden verbonden met het metselwerk d.m.v. aangepaste ankers. De tussenafstand ervan bedraagt ten hoogste 60 cm.

• Verankeringen van muren aan bestaande constructies : in principe worden de muren verankerd door het inwerken in verband in de bestaande muren. Is dit niet mogelijk dan wordt om de 50 cm een voegband in het metselwerk ingewerkt en aan de bestaande constructie verankerd. Analoge verankeringen worden aangebracht om de 50 cm horizontaal en verticaal tussen de twee gedeelten van een muur, samengesteld uit twee maal een halve steen.



• Bij de verbinding van niet-dragende muren met vloeren wordt, indien gevaar bestaat tot scheuren en barsten, rekening gehouden met de mogelijke maatregelen zoals voorgesteld in STS 22.23.15.

• Vrijstaande muren worden geschoord tegen inwerking van de wind.

VERTICALE BELASTINGEN - OPLEG WELFSELS & LATEIEN

• De opleg van vloeren en lateien gebeurt volgens de bepalingen van STS 22.21.4 en STS 22.21.5.

• De muren mogen niet worden belast vooraleer het metselwerk een voldoende sterkte bereikt heeft ⇒ De wachttermijn vooraleer het metselwerk mag worden belast door een gelijkvormig verdeelde

belasting bedraagt 16 uur (onder normale omstandigheden van de metselmortel). ⇒ De wachttermijn vooraleer het metselwerk mag worden belast door een puntlast bedraagt 24 uur

(onder normale omstandigheden van de metselmortel).

• Niet-dragende muren mogen niet worden gebruikt als bekisting voor dragende delen. Ze mogen pas worden gemetseld nadat de dragende delen ontkist zijn.

• De opleglengte van (al dan niet geprefabriceerde) deur- & raamlateien is aangepast aan de belasting en bedraagt minimum 15 cm. De rand van de oplegging blijft minimum 40 mm verwijderd van de slag van de opening (zie ook hoofdstukken 26 & 27).

• Lateien op metselwerk van cellenbeton en kalkzandsteen worden los opgelegd door tussenvoeging van bv. een laag bitumenvilt. De opleg wordt uitgevoerd met een voeg in elastisch materiaal dat vochtongevoelig en rotbestendig is.

• Bij zware puntlasten en/of bij oplegging van balken loodrecht op de muur dient de geconcentreerde belasting doelmatig in het metselwerk gespreid te worden, door het voorzien van een verdeelbalk, ofwel door holle stenen op te vullen of te vervangen door volle of geperforeerde stenen.

• De vloerbelastingen worden gecentreerd in de aslijn van het oplegvlak, de opleglengte van geprefabriceerde welfsels bedraagt daartoe minimum 7 cm, hetzij minstens de halve dikte van de gewapende vloer. De opleglengte van breedvloerplaten bedraagt minimum 5 cm. De steundiepte wordt vermeerderd met 2 cm ⇒ bij overspanningen van meer dan 5 meter en/of te verwachten doorbuiging op lange termijn, ⇒ oplegging op muren van lichte metselstenen.

MAATREGELEN TEGEN SCHEUREN - UITZETTINGSVOEGEN

Overeenkomstig STS 22.23 en NBN B 24-401 - Uitvoering van metselwerk (1981), zijn de nodige uitzettingsvoegen te voorzien voor het opvangen van differentiële zettingen en hygrothermische bewegingen in het metselwerk. De afstand tussen de vereiste uitzettings- of dilatatievoegen is afhankelijk van de aangewende metselsteen :

Metselsteen Hygrometrische uitzetting (mm/m) Dikte van het metselwerk

d < 140 mm d > 140 mm

Baksteen < 0,1 mm/m 30 m 30 m

Betonsteen < 0,4 mm/m 8 m 12 m

Kalkzandsteen < 0,4 mm/m 8 m 12 m

Cellenbeton 0,4 < ∆r < 0,6 mm/m 6 m 8 m

Voor baksteen metselwerk zijn uitzettingsvoegen vereist op tussenafstanden van maximum 30 meter. Voor betonstenen en kalkzandsteen zijn uitzettingsvoegen vereist op tussenafstanden van max. 8 m. Voor cellenbeton zijn uitzettingsvoegen vereist op tussenafstanden van maximum 8 m voor muurdikten kleiner dan 150 mm en maximum 12 m voor muurdikten groter dan 150 mm.

• Voor gewapende muurdelen worden deze afstanden groter een berekeningsnota overeenkomstig de gegevens van de fabrikant van de wapeningen, dient aan de architect te worden voorgelegd.

• De juiste plaats van de voegen wordt aangegeven op de plannen en/of gebeurt volgens de stabiliteitsstudie, overeenkomstig het gebruikte type steen of -blok.

• De verticale krimpvoegen gaan doorheen de ganse dikte van de muur, de eventuele gevelsteen inbegrepen, en worden zodanig opgevat dat de muurdelen vrij en elastisch kunnen bewegen en de voeg waterdicht blijft. Zij hebben een vrije breedte van circa 10 mm.

• De beide muurdelen worden aan elkaar verankerd met veerankers uit gegalvaniseerd staal waarvan de benen aan het metselwerk bevestigd worden door 2 verzinkte nagels van 8 cm lengte.

• De voegen worden opgevuld met een hoogwaardige elastische kit, volgens STS 56.1 – Gevelmastiek en rubriek 43.20 voegvullingen, aangebracht op een voegbodem uit een rotbestendig synthetisch materiaal (rupsen of compri-banden). Het afdichtingsmateriaal moet een voldoende diepte hebben om goed aan de sponningen van de voeg te hechten.

DOORBREKINGEN

De nodige doorbrekingen en doorvoerbuizen moeten zoveel mogelijk worden voorzien tijdens de ruwbouwwerken. De aannemer zal dan ook op voorhand de nodige uitsparingen laten, teneinde latere doorkappingen tot een minimum te beperken (dit geldt voor alle zichtbaar blijvende delen). Indien de



aannemer verzuimt deze werken uit te voeren, zijn het eventueel later boren door hem (of door een van zijn onderaannemers) en alle nadelige gevolgen die hieruit zouden voortvloeien, volledig ter zijner laste. Geen enkele verrekening of termijnaanpassing uit hoofde van deze toestand wordt toegestaan.

VOORZIENINGEN VOOR VERANKERING VAN BINNENSCHRIJNWERK

• Ruwbouwopeningen die bedoeld zijn om afgewerkt te worden met binnendeuren of met loutere uitbekledingen, dienen dermate in de wand gesitueerd te worden, dat een volledige omlijsting (deklijsten) kan aangebracht worden.

• Bij metselwerk uitgevoerd in niet-spijkerbare of niet-schroefbare materialen, plaatst de aannemer in de dagkanten van raam- en deuropeningen de nodige ankerklossen of andere bevestigingsmiddelen voor de plaatsing van de kozijnen. De prijs is integraal begrepen in de post opgaand metselwerk. De ankerklossen voldoen aan onderstaande voorwaarden : ⇒ De spijkerklossen zijn zwaluwstaartvormig en zijn voorzien van de nodige groeven zodat een

optimale hechting in het metselwerk verzekerd is. Ze moeten goed nagelbaar en/of schroefbaar, krimpvrij en uitzetvrij zijn.

⇒ Ze zijn ofwel van verduurzaamd PNG of RND (vooraf gedrenkt in een bederfwerend product volgens STS 04.31.12), ofwel vervaardigd op basis van cement en rotbestendige, inerte materialen d.w.z. nagelbaar beton in baksteenformaat).

• Het metselverband mag niet onderbroken worden voor de plaatsing van de klossen. Ze mogen in geen geval de muurisolatie perforeren. De muurblokken worden goed verankerd in het metselwerk, waarbij de lengte van de muurblokken niet groter mag zijn dan de dikte van de muur. Bij zichtbaar blijvend metselwerk mogen de klossen niet zichtbaar zijn na afwerking.

• Waar brandwerend schrijnwerk komt, worden onbrandbare spijkerbare klossen aangebracht.

• Bij de wanden in gipsblokken, cellenbetonblokken en/of blokken in volle silicaatsteen worden de klossen vervangen door bevestiging d.m.v. roestvaste vijzen (RVS) en pluggen met aangepaste lengte volgens gebruik. Het aantal bevestigingen is recht evenredig met de stijfheid van het geheel.

• De plaatsen waar de klossen of andere hechtingsmiddelen worden ingewerkt, en het aantal te voorziene klossen is in overeenstemming met de corresponderende bepalingen voor het schrijnwerk (zie desbetreffende posten) ; de aannemer staat in voor een juiste coördinatie. ⇒ Zijaanslagen : op maximum 20 cm van de boven- en onderdagkant van de opening; de afstand

tussen 2 hechtingspunten bedraagt maximaal 60 cm. ⇒ Bovenaanslag :

o breedte van de opening < 1 m : geen hechtingspunt; o breedte van de opening > 1 m : 1 hechtingspunt per strekkende meter, deze

hechtingspunten zijn gelijkmatig verdeeld over de lateioverspanning. ⇒ Rolluikkasten : twee per dagkant.

• Afmetingen van de muurblokken : de hoogte = minimum 4 cm; de diepte = minimum 6 cm; de breedte bedraagt respectievelijk : ⇒ vensteropeningen : breedte = minimum 4 cm; ⇒ deuropeningen : breedte = gelijk aan de muurdikte; ⇒ zichtbaar metselwerk : breedte = respectievelijk 5-9-12 cm bij muurdikten van 9-14-19 cm;

Veiligheid

Overeenkomstig het veiligheids- & gezondheidsplan, zoals opgemaakt door de veiligheidscoördinator-ontwerp en gevoegd bij het bijzonder bestek. Alle richtlijnen terzake en concrete aanwijzingen van de veiligheidscoördinator-verwezenlijking zullen nauwkeurig worden opgevolgd.

Keuring

MATERIALEN

De levering, bemonstering en beproeving van de materialen gebeurt overeenkomstig de respectievelijke normen. Indien de metselstenen geleverd worden onder het BENOR-merk van overeenkomstigheid, kunnen zij volgens NBN B 23-003 worden vrijgesteld van de opgelegde proeven inzake de karakteristieken van de metselstenen zelf. Bij twijfelgevallen omtrent de kunnen drukproeven op muurtjes worden uitgevoerd overeenkomstig de methode beschreven in NBN B 24-211.

UITVOERING

Overeenkomstig NBN B 24-401 - Uitvoering van metselwerk (1981), aangevuld met NBN B 04-001 - Maatafstemming voor gebouwen : basisbegrippen - gebruiksprincipes - voorkeursmodulen en NBN B 06-008 - Grootste toelaatbare afwijkingen voor gebouwen - Steenachtige draagsystemen (1994).

• Alle muren hebben correcte afmetingen en worden loodrecht, haaks en goed vlak uitgevoerd, overeenkomstig NBN B 24-401.



⇒ per verdiepingshoogte (tussen 2,5 - 3,5 m) dient de maximale afwijking van de muur t.o.v; de loodrechte stand (schietlood) beperkt te blijven tot 8 mm.

⇒ de grootste afwijking op de lengte van een muur mag nooit meer dan 4 cm bedragen volgens onderstaande tabel :

Lengtemaat (m) Toegestane afwijking (cm)

L < 1,25 +/- 1

1,25 < L < 3,43 +/- 1,5

3,43 < L < 7,29 +/- 2

7,29 < L < 13,31 +/- 2,5

13,31 < L < 21,97 +/- 3

21,97 < L < 33,75 +/- 3,5

33,75 < L +/- 4

• Voor de toleranties inzake de raam- en deuropeningen bedragen de afwijkingen t.o.v. de nominale afmetingen maximaal : ⇒ bovenste maatverschil : 1 cm ⇒ onderste maatverschil : 0 cm

• Het werk kan worden afgekeurd indien bovenstaande toleranties niet nageleefd zijn. Wanneer de uitvoering van het metselwerk onderworpen is aan de controle door een onafhankelijke instelling (bv. in functie van het bekomen van een BENOR-merk) kunnen bijzondere uitvoeringstoleranties worden opgelegd : ⇒ de grootste afwijking op de hoogte van een muur bedraagt 7,5 mm op 3m en de grootste afwijking

op de volledige lengte bedraagt 5mm op 5m. ⇒ per verdiepingshoogte (2,95 m) dient de maximale afwijking van de muur t.o.v; de loodrechte stand

(schietlood) beperkt te blijven tot 3 mm. ⇒ het vlakheidsgebrek (over 2,5 m) dient beperkt te blijven tot 5 mm.

PROEVEN

NBN EN 1052-1 - Metselwerkproeven - Deel 1: Bepaling van de druksterkte (1998)

NBN EN 1052-2 - Metselwerkproeven - Deel 2: Bepaling van de buigsterkte (1999)

NBN EN 1052-3 - Metselwerkproeven - Aanvangsschuifsterkte (2002)

NBN EN 1052-4 - Metselwerkproeven - Schuifsterkte met inbegrip van de waterkerende laag (2000)



20.10. binnenspouwblad - algemeen

Omschrijving

Worden begrepen in deze rubriek : alle (dragende) binnenspouwbladen en desgevallend massieve (te bepleisteren) buitenmuren uitgevoerd in blokken of stenen. Het buitenspouwblad (parementmetselwerk) is voorzien in rubriek 23.10 parement - algemeen hetzij overeenkomstig de voorziene gevelbekledingen in hoofdstuk 44.

Meting

Overeenkomstig de aard van het opgaand metselwerk, de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting steeds als volgt opgevat :

• meeteenheid : per m3, uitgesplitst volgens muurdikte, aard en toepassing (binnenspouwblad, dragende binnenmuren, ...).

• meetcode : de metselwerken wordt gemeten volgens hun geometrische vorm, alle afmetingen uitgedrukt in cm. De lengte van de muren wordt gemeten in de as van het onderdeel, bij ontmoetingen en kruisingen wordt de dikkere muur doorgemeten. Geen enkel volume wordt tweemaal in rekening gebracht. Openingen of geïncorporeerde bouwonderdelen met een ingenomen muuroppervlakte groter dan 0,30 m2 worden afgetrokken (bv. de lateien en eventuele ringbalken, in zover zij afzonderlijk in rekening worden gebracht in hoofdstuk 26 en/of hoofdstuk 27). De opleg van draagvloeren op het dragend binnenspouwblad wordt afgetrokken; de dragende binnenmuren worden gemeten tussen de vloerlagen (cfr. meetcode 28.00 draagvloeren gewapend beton - algemeen). Het metselwerk rond rook- & verluchtingskanalen wordt als volle muur gemeten voor kokeropeningen tot 0,12 m2 (zie ook hoofdstuk 25).

• aard van de overeenkomst : VH

20.14. binnenspouwblad - betonsteen |VH|m3

Materiaal

De betonblokken zijn vervaardigd uit agglomeraten van inerte natuurlijke of kunstmatige granulaten, hydraulische bindmiddelen en eventuele hulpstoffen of additieven. Zij beantwoorden aan de voorschriften van NBN B 21-001 - Metselstenen - Specificaties voor betonmetselstenen (1988 + add.1-1996) en NBN EN 771-3 - Voorschriften voor metselstenen - Deel 3: Metselstenen van granulatenbeton (2003). De niet-minerale granulaten dienen van nature uit of door behandeling rotbestendig, onbrandbaar en onontvlambaar te zijn. Zij zijn minstens twee maanden oud alvorens ze op de werf te verwerken. De aannemer legt een staal en prestatiefiche ter goedkeuring voor aan de ontwerper.

Specificaties

• Nominale muurdikte : volgens aanduidingen op plan

• Formaat (l x b x h) : modulair formaat 190x90x90 en 190x140x90

• De stenen/blokken zijn : vol

• Oppervlaktetextuur : een fijn en regelmatig gekorreld aspect in een uniforme lichtgrijze tint.

Prestatiecriteria

• De karakteristieke druksterkte wordt enkel opgegeven voor berekend dragend metselwerk. In het geval van berekend dragend metselwerk wordt de vereiste f-klasse bepaald op basis van berekeningen volgens NBN B 24-301 - Ontwerp en berekening van metselwerk (1980).

• De betonblokken worden onderscheiden in kwaliteitscategorieën volgens de combinaties van de karakteristieke druksterkte (eerste cijfer uitgedrukt in N/mm2) en de schijnbare droge volumemassa rho-klasse (tweede cijfer uitgedrukt in ton/m3) volgens NBN B 24-206 - Proeven op metselstenen - Schijnbare volumemassa van de metselsteen (1976).

Uitvoering

De metselmortel (volgens NBN B 14-001) beantwoordt aan

(ofwel) categorie M4 (bastaardmortel) voor blokken met een schijnbaar soortelijk gewicht kleiner dan 1200 kg/m3.

(ofwel) categorie M3 (bastaardmortel) voor holle blokken met een schijnbaar soortelijk gewicht groter dan 1200 kg/m3 en volle blokken van de kwaliteitscategorie 4 -1,2 en 6 -1,6.

(ofwel) categorie M2 (cementmortel) voor holle blokken met een schijnbaar soortelijk gewicht groter dan 1900 kg/m3 en volle blokken van de kwaliteitscategorie 8 -1,9 en 10 -2,2 en 15 -2,2+.



Aanvullende uitvoeringsvoorschriften

• De muren en verticale aansluitvoegen worden meegaand gevoegd. (inbegrepen) o Alle zichtbaar blijvende zijden

� Zowel bij het binnenspouwblad � Als lokaalscheidende wanden

• Waar hoge drukspanningen in het metselwerk kunnen optreden worden de holle betonblokken volledig gevuld met beton (samenstelling 350kg cement sterkteklasse 40, 780l rolgrind 4/28 en 380l zand voor beton) voorzien van verticale wapeningsstaven en desgevallend door een berekening gerechtvaardigd.

• Spouwhaken : verzinkt staal diameter minimum 4 / ... mm

• Lateien : overeenkomstig artikel 26.24 geprefabriceerd beton - deur-& raamlateien / ...

• Vochtisolaties : overeenkomstig artikel 20.41 anticapillaire membranen - folies / PE en 23.41 vochtisolatie / spouw - folies / PE.

• Wanden met een totale dikte van 19cm worden uitgevoerd in blokken met formaat 190x90x90, in koppen en strekkenverband.

Toepassing

20.20. dragende binnenmuren - algemeen

Omschrijving

Dit artikel omvat het uitvoeren van de dragende binnenmuren met blokken/stenen die geen deel uitmaken van buitenwanden. In principe worden de dragende binnenmuren en deze van het binnenspouwblad afzonderlijk gemeten en opgenomen in de samenvattende opmeting. De niet dragende binnenmuren zijn afzonderlijk voorzien in hoofdstuk 21 - niet-dragend binnenmetselwerk. Niet-dragende binnenmuren die niet uit metselwerk bestaan zijn voorzien in hoofdstuk 51 plaatafwerkingen.

20.24. dragende binnenmuren - betonsteen |VH|m3

Zie artikel 20.14

20.40. anticapillaire membranen - algemeen

Omschrijving

Het betreft de nodige vochtisolaties in opgaand metselwerk tegen opstijgend vocht. Onverminderd de voorschriften in het bijzonder bestek en/of uitvoeringsdetails, dient de aannemer er voor te zorgen dat absoluut geen water van buitenuit of vanuit de onderbouw kan infiltreren in de bovenbouw. Een vochtwerende laag wordt hiertoe aangebracht op alle plaatsen waar capillair vocht kan opstijgen in de bovenbouw. De prijs is inbegrepen in de prijs van het metselwerk.

Meting

• aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM). Inbegrepen in de eenheidsprijs van het metselwerk.

Materialen

Indien de vochtisolaties niet nader worden gespecificeerd in het bijzonder bestek heeft de aannemer de keuze uit onderstaande producten, in zoverre deze verenigbaar zijn met de voorschriften van de fabrikant, de aard van de toepassing en de voorgeschreven materialen. De gebruikte membranen hebben een lage temperatuursgevoeligheid en zijn chemisch bestand tegen zuren, basen en zouten die aanwezig kunnen zijn in het grondwater en de gebruikte bouwmaterialen. Zij zijn waterdicht, rotvrij en scheurvast (hoge rek bij breuk). Een staal van alle aangewende vochtisolaties wordt voorafgaandelijk ter goedkeuring voorgelegd aan de ontwerper.

Uitvoering

De isolatie wordt aangebracht over het volledig te isoleren bouwdeel, de profielen stemmen overeen met de detailtekeningen. Daar waar het muurniveau niet horizontaal is, wordt de vochtisolatie trapsgewijze gelegd door boven elkaar geplaatste overlappende lagen. De contactvlakken zijn voldoende zuiver en glad zodat perforaties niet voorkomen. Onder de muurisolatie wordt een mortel afstrijklaag van 1 cm dikte aangebracht. De banen worden overeenkomstig de voorschriften van de



fabrikant aangebracht met voldoende overlapping en over het volledige oppervlak aan elkaar gekleefd of met koudlasstroken bevestigd. De te kleven oppervlakken moeten zuiver en droog zijn.

Toepassing

Alle binnenmuren op gelijkvloers of kelderniveau.

20.41. anticapillaire membranen - folies / PE |PM|

Materiaal

De vochtisolatie bestaat uit PE-banen vervaardigd uit polyethyleen met een hoge scheuren indrukweerstand. Het materiaal wordt vervaardigd op basis van minstens 0,900 g/cm3 aan polymeren, gemengd met een goed gedispergeerd carbon black. De PE-folie heeft een tweezijdig gewafeld of generfd oppervlak voor een verbeterde mortelhechting en tegen het zijwaarts afglijden van het metselwerk.

Specificaties

• Dikte : minimum 0,4 / 0,45 / 0,5 / … mm

• Temperatuurbestendigheid : ca -50 °C tot +80 °C

• Soortelijke massa : minimum 400 / 450 / 480 / … gr/m2

Uitvoering

De banen worden aangebracht met een overlapping van minimum 10 cm. De overlappende stroken worden over het volledige oppervlak aan elkaar gekleefd met een aangepaste (butyl-)lijm of band.

20.44. anticapillaire membranen - butylrubber |PM|

Materiaal

De vochtisolatie bestaat uit een laag butyl-rubber, een elastomeer met geringe onverzadigdheid, dat bekomen wordt door co-polymerisatie van isobutyleen en kleine hoeveelheden isopreen.

Uitvoering

De banen worden aangebracht met een overlapping van minimum 10 cm. De overlappende stroken worden over het volledige oppervlak aan elkaar gekleefd door middel van een hechtstrip en een rubberoplossing.


• Spouwvoetisolatie : Het hoogteverschil tussen de laag in het binnenspouwblad en het buitenspouwblad bedraagt minstens 10 / ... cm.

Toepassing



21. NIET DRAGEND METSELWERK

21.00. niet dragend metselwerk - algemeen

Omschrijving

De post "niet dragend metselwerk" omvat alle elementen, werken en leveringen voor de realisatie van de niet-dragende binnenmuren (scheidingswanden) opgevat in metselwerk. In overeenstemming met de bepalingen van het bijzonder bestek, dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens expliciete uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit, steeds te omvatten :

• de voorbereiding van de werken, het plaatsen van de nodige stellingen, beschermingen, ...;

• de levering en voorbereiding van de stenen of blokken en de voorgeschreven metsel- of lijmmortels;

• de eigenlijke uitvoering van het metselwerk en de nodige beschermingsmaatregelen, ...;

• de vereiste vochtisolaties tegen capillair vocht;

• de geprefabriceerde lintelen voor raam-& deuropeningen en verdeelbalkjes, in zover zij in de

samenvattende opmeting niet afzonderlijk worden verrekend onder hoofdstuk 26 en/of 27;

• de nodige klossen voor de bevestiging van het binnenschrijnwerk;

• alle nodige verankeringen, verbindingselementen en/of -wapeningen voor kruisende muren;

• het meegaand voegwerk bij zichtbaar blijvend metselwerk;

• het desgevallend plaatsen van buitenhoekbeschermers en schilderklaar afwerken van de vlakken (bv. gipsbokken / ...);

• het verwijderen van de voor de werken nodige beschermingen, stellingen, afdekzeilen, ...;


Meting

Overeenkomstig de aard van de scheidingswanden, de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting steeds als volgt opgevat :

• meeteenheid : m2 volgens muurdikte en aard.

• meetcode : netto uit te voeren oppervlakte, gemeten in het midden van de muur. Uitsparingen kleiner dan 0,5 m2 worden niet afgetrokken.

• aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH)

Materialen

Overeenkomstig artikel 20.00 opgaand metselwerk - algemeen

Uitvoering


Veiligheid

Overeenkomstig het veiligheids- & gezondheidsplan, zoals opgemaakt door de veiligheidscoördinator-ontwerp en gevoegd bij het bijzonder bestek. Alle richtlijnen terzake en de concrete aanwijzingen van de veiligheidscoördinator-verwezenlijking zullen nauwkeurig worden opgevolgd.

Keuring


21.10. scheidingswanden - algemeen

21.12. scheidingswanden - baksteen / geperforeerd |VH|m2

Materiaal

De geperforeerde bakstenen beantwoorden aan NBN B 23-003 - Baksteen voor niet-decoratief metselwerk (1991). De metselstenen bevatten verticale perforaties meer dan 20% van het totale volume van de steen, volgens NBN B 24-001. De aannemer legt een staal en prestatiefiche ter goedkeuring voor aan de ontwerper.

Specificaties

• Nominale muurdikte : volgens aanduidingen op plan

• Formaat (l x b x h) :modulair formaat op voorstel van de aannemer



Prestatiecriteria

• Karakteristieke druksterkte (f'bk) : minstens ... N/mm2 (MPa) (klasse f ...)

• Gemiddelde druksterkte (f'bm) : minstens 10 N/mm2

• Schijnbare volumemassa van de steen : 1000 < ρ (rho) < 1600 kg/m3 (volgens NBN B 24-206)

Uitvoering

Metselmortel : categorie M3 (bastaardmortel) / M2 (cementmortel) volgens NBN B 14-001

Toepassing

Alle binnenscheidingswanden behoudens deze uitgevoerd in plaatmaterialen opgenomen in post 51.

21.16. scheidingswanden - cellenbeton |VH|m2

Materiaal

De cellenbetonblokken zijn volle metselstenen in cellulair materiaal, bekomen na behandeling onder hogedrukstoom (autoclavering), van gemalen silicaathoudende grondstoffen, hydraulische bindmiddelen, een hulpstof bestemd om de cellulaire structuur te vormen en eventueel andere bestanddelen. De blokken zijn glad gestructureerd en hebben een witte tot heldergrijze kleur. Zij beantwoorden aan de bepalingen van NBN B 21-002 - Metselstenen - Specificaties voor geautoclaveerde cellenbetonmetselstenen (1989), aangevuld met NBN EN 771-4 - Voorschriften voor metselstenen - Deel 4 : Cellenbetonsteen (2003). Zij zijn drager van het Benor-keurmerk, bij iedere levering wordt een certificaat van oorsprong gevoegd. De blokken worden geleverd in een krimpfolie en in droge toestand gehouden tot verwerking. De aannemer legt een staal en prestatiefiche ter goedkeuring voor aan de ontwerper.

Specificaties

• Nominale muurdikte : overeenkomstig de aanduidingen op plan / …

• Formaat : (l x b x h) : modulair formaat op voorstel aannemer

• Oppervlaktetextuur : vlak / geribd

Prestatiecriteria

• Kwaliteitscategorie : C3-0,5 / C4-0,6 / … (aanduiding volgens tabel)

Klasse f (f'bk in N/mm2 (MPa)) rho-klasse (ρρρρ in kg/m3) Kwaliteitscategorie

f 2 (f'bk > 2 N/mm2) 0,4 (ρ < 400 kg/m3) C2 / 0,4

f 3 (f'bk > 3 N/mm2) 0,5 (400 < ρ < 500 kg/m3) C3 / 0,5

f 4 (f'bk > 4 N/mm2) 0,5 (ρ < 500 kg/m3) C4 / 0,5

f 5 (f'bk > 5 N/mm2) 0,6 (500 < ρ < 600 kg/m3) C4 / 0,6

f 6 (f'bk > 6 N/mm2) 0,8 (700 < ρ < 800 kg/m3) C6 / 0,8

• Hygrometrische krimp en opzwelling εr (epsilon) : < 0,4 / tussen 0,4 en 0,6 mm/m

• Thermische geleidbaarheid (bij 20° in droge toestand) : maximum 0,13 W/mk (categorie C3-05) / 0,16 W/mk (categorie C4-06)

• De schijnbare droge volumemassa ρ (rho) wordt bepaald volgens NBN EN 678 - Bepaling van de droge dichtheid van geautoclaveerd cellenbeton (1994)

• Thermische geleidbaarheid (bij 20° in droge toestand) : maximum 0,13 W/mk (categorie C3-05) / 0,16 W/mk (categorie C4-06)

Uitvoering

• De blokken worden vermetseld met een metselmortel M2 / M3 / M4 (volgens NBN B 14-001)

• Kruisende muren worden voorzien van een verbindingswapening bestaande uit 2 staven betonstaal diam. 6 m in de voegen ingewerkt over een afstand van 0,50m ten opzichte van het kruispunt van beide muren. Er worden minstens 2 wapeningen per meter hoogte voorzien.

• Er wordt gebruik gemaakt van aangepaste lateien in cellenbeton, overeenkomstig de voorschriften van de fabrikant. Lateien worden opgelegd met een steundiepte van minstens 19 cm. Lateien uit gewapend beton worden van het metselwerk gescheiden door een polyethyleenfolie.

21.40. anticapillaire membranen - algemeen

Overeenkomstig de respectievelijke bepalingen van rubriek 20.40



21.41. anticapillaire membranen - folies / PE |PM|

21.44. anticapillaire membranen - butylrubber |PM|



22. MUURISOLATIES BOVENBOUW

22.00. muurisolatie bovenbouw - algemeen

Omschrijving

De post "muurisolatie bovenbouw" omvat alle leveringen en werken, voor het realiseren van de op plan aangeduide en de in het bijzonder bestek voorziene thermische (spouw-)isolaties voor gevelmetselwerk en/of gevelbekledingen, en de voorziene akoestische isolaties tussen de woningscheidende wanden.

Let wel : de thermische isolatiematerialen bestemd voor rechtstreekse bezetting met een buitenbepleistering behoren tot systeem beschreven in rubriek 45.20 buitengevelisolatiesystemen.

Materialen

REFERENTIENORMEN

STS 08.82 - Materialen voor thermische isolatie - Algemene Terminologie (2003) NBN EN 822 t/m 826 - Materialen voor de thermische isolatie van gebouwen (1994) NBN EN 1602 t/m 1609 - Materialen voor de thermische isolatie van gebouwen (1997) NBN EN 12085 t/m 91 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen (1997) NBN EN 12429 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Conditionering tot vochtevenwicht bij gegeven temperatuur en vochtigheid (1998) NBN B 62-200 - Bepaling van de thermische geleidbaarheid of van de thermische permeantie van de bouwmaterialen - Algemeenheden (1978) NBN B 62-201 - Bepaling in droge toestand van de thermische geleidbaarheid of van de thermische permeantie van de bouwmaterialen door de methode van de verwarmingsplaat met schutring (1977) NBN EN 13172 - Warmte-isolatiematerialen - Overeenkomstigheidsbeoordeling (2001)

ISOLATIEWAARDE

De definities van de grootheden m.b.t. de thermische isolatie beantwoorden aan NBN B 62-

002/addendum 1. De λu-normwaarden per isolatiemateriaal stemmen in feite overeen met de hoogste

λd-gedeclareerde waarden volgens respectievelijke ATG’s, verhoogd met circa 10%. In onderhavig bestek en/of de bepalingen van het bijzonder bestek wordt volstaan met de opgave van de minimale dikte en de maximale lambda-waarde. Indien de aannemer een product (mits ATG) met een hogere lambda-waarde wil gebruiken, zal hij een grotere dikte moeten toepassen om gelijkwaardig te zijn.

Isolatiemateriaal maximale λd-waarde (W/mK) λu-normwaarde (W/mK)

Minerale wol (MW) 0,037 0,041

Geëxpandeerd polystyreen (EPS) 0,036 0,040

Cellenglas (CG) 0,044 0,048

Geëxtrudeerd polystyreen (XPS) 0,031 0,034

Polyurethaan (PUR) 0,025 0,028

Fenol (PF) 0,023 0,025

Geëxpandeerd perliet (EPB) 0,050 0,055

Uitvoering

REFERENTIENORMEN

TV 178 - Thermische isolatie van gevels (WTCB, 1989) NBN B 62-301 - Warmte-isolatie van gebouwen - Peil van de globale warmte-isolatie (1989) NBN B 62-001 - Hygrothermische eigenschappen van gebouwen - Thermische Isolatie : Winteromstandigheden NBN B 62-002 - Berekening van de warmtedoorgangscoëfficiënten van wanden van gebouwen (gedeeltelijk vervangen door NBN EN ISO 6946) (1987) +add.1 (2001) NBN EN ISO 6946 - Componenten en elementen van gebouwen - Warmteweerstand en warmtegeleidingscoëfficiënt - Berekeningsmethode (1996) NBN EN ISO 10211-1 - Koudebruggen in gebouwen - Warmtestromen en oppervlaktetemperaturen - Deel 1 : Algemene berekeningsmethoden (1996) NBN EN ISO 10211-2 - Koudebruggen in gebouwen - Berekening van warmtestromen en oppervlaktetemperaturen - Deel 2: Lineaire koude-bruggen (2001) NBN EN ISO 13789 - Thermische eigenschappen van gebouwen - Specifieke transmissiewarmteverliezen - Berekeningsmethode (1999) NBN EN ISO 14683 - Koudebruggen in gebouwen - Lineaire warmtegeleiding - Vereenvoudigde methoden en



standaardwaarden (1999) Handleiding voor controle op toepassing isolatie- & ventilatiereglementering - Deel 2 http://www.bbri.be/webcontrole/pdf/Deel2%20Alg%20proc.0700N.pdf

Handleiding voor controle op toepassing isolatie- & ventilatiereglementering - Deel 3 http://www.bbri.be/webcontrole/pdf/Deel3%20Informatie%20Vl%20Gewest.0900N.pdf

Handleiding voor controle op toepassing isolatie- & ventilatiereglementering - Deel 6 http://www.bbri.be/webcontrole/pdf/Deel6%20Isolatie.0401N.pdf

Veiligheid

Overeenkomstig het veiligheids- & gezondheidsplan, zoals opgemaakt door de veiligheidscoördinator-ontwerp en gevoegd bij het bijzonder bestek. Alle richtlijnen terzake en de concrete aanwijzingen van de veiligheidscoördinator-verwezenlijking zullen nauwkeurig worden opgevolgd.

22.10. spouwisolatie / thermisch - algemeen

Algemeen

Het globale warmte-isolatiepeil K, zoals berekend volgens NBN B 62-301 - Warmte-isolatie van gebouwen - Peil van de globale warmte-isolatie (1989)(+add 1, 2003), dient sedert 1 september 1993 maximaal K 55 te bedragen. Voor sociale woningbouw werd deze eis, in de Concept- & Ontwerponderrichtingen C 2001, verstrengd tot maximaal K 45. Teneinde een evenwichtige verdeling van de isolatie over alle bouwdelen te verkrijgen, worden door het Vlaams isolatiedecreet bovendien bijkomende voorwaarden gesteld aan de verschillende buitenwanden. De individuele warmteweerstand R (W/m2K) van een wand of wanddeel, is afhankelijk van de gekozen wandopbouw en wordt berekend volgens NBN B 62-002 - Berekening van warmtedoorgangscoëfficiënten van wanden van gebouwen + add1&2 (1987, add 1997, 2001& 2003).

Omschrijving

Het betreft een gedeeltelijke of volledige spouwvulling met stijve of halfstijve isolatieplaten. De spouwopvatting stemt overeen met de respectievelijke uitvoeringsmodaliteiten van het parement en/of de lichte gevelbekledingen (zie algemene bepalingen in hoofdstuk 23 gevelmetselwerk en/of hoofdstuk 44 gevelbekledingen).

Meting

Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat :

• meeteenheid : per m2

• meetcode : gemeten volgens netto oppervlakte, uitsparingen groter dan 0,5 m2 worden afgetrokken


Materialen

REFERENTIENORMEN

STS 08.82 - Thermische isolatiematerialen (1997)

NBN CR 245 - Warmte-isolatie - Indeling van bouwstoffen volgens hun warmteïsolerende eigenschappen (1986)

NBN EN 13162 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van minerale wol (MW) - Specificaties (2001)

NBN EN 13163 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van geëxpandeerd polystyreenschuim (EPS) - Specificatie (2001)

NBN EN 13164 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van geëxtrudeerd polystyreenschuim (XPS) - Specificatie (2001)

NBN EN 13165 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van hard polyurethaanschuim (PUR) - Specificatie (2001)

NBN EN 13166 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van fenolschuim (PF) - Specificatie (2001)

NBN EN 13167 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van cellulair glas (CG) - Specificatie (2001)

NBN EN 13168 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van houtwol (WW) - Specificatie (2001)

NBN EN 13169 - Producten voor thermische isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van geëxpandeerd perliet (EPB) - Specificatie (2001)

NBN EN 822 t/m 826 - Materialen voor de thermische isolatie van gebouwen (1994-1996)



NBN EN 1602 t/m 1609 - Materialen voor de thermische isolatie van gebouwen (1997)

NBN EN 12085 t/m 91 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen (1997)

NBN EN 13172 - Warmte-isolatiematerialen - Overeenkomstigheidsbeoordeling (2001)

Informatieblad van het BUtgb “Geïsoleerde spouwmuren met gevelmetselwerk” (2002/1)

Handleiding voor controle op toepassing isolatie- en ventilatiereglementering (WTCB) http://www.bbri.be/webcontrole/pdf/Deel6%20Isolatie.0401N.pdf http://www.bbri.be/antenne_norm/energie/nl/normen/isolatie.html

• De aangewende isolatiematerialen zijn weersbestendig, rotbestendig, niet ontvlambaar, niet onderhevig aan krimp en blijvend waterafstotend. De anorganische en amorfe structuur mag geen voedingsbodem vormen of doen ontstaan voor ongedierte, bacteriën of schimmels en tasten de andere bouwelementen niet aan. Beschadigde plaatdelen mogen niet worden verwerkt.

• De isolatiematerialen beantwoorden aan STS 08.82 - Materialen voor thermische isolatie (1997) inzake keurings- en toepassingsmodaliteiten.

• De gedeclareerde thermische geleidbaarheid λ (W/mK) van de isolatiematerialen wordt gemeten volgens NBN B 62-201 - Bepaling in droge toestand van de thermische geleidbaarheid van de bouwmaterialen door de methode van de verwarmingsplaat met schutring (1977) en gecertificeerd overeenkomstig de CEN/ISO-normalisatie en de richtlijnen van de BUtgb (Goedkeuring en

Certificering van λ-waarden in ATG's - 20/12/1995).

• Om het bijkomend isolatieverlies door koudebrugwerking van de mechanische bevestigingen in

rekening te brengen hanteert STS 08.82 een correctiefactor δk, voor een typische geïsoleerde

spouwmuur met spouwhaakjes van diameter 4 mm en circa 5 per m2, komt dit neer op een δk van 0,02 W/m2K (bv. een k-waarde van 0,60 wordt 0,62 W/m2K).

• Het formaat van de platen is afgestemd op de verticale tussenafstanden van de spouwhaken. De afstandhouders (bij onvolledige spouwvulling) die op de spouwhaken bevestigd worden, zijn aangepast aan het isolatiemateriaal. Een model wordt ter goedkeuring voorgelegd.

• De respectievelijke voorschriften volgens tabel 2 van het Informatieblad van het BUtgb “Geïsoleerde spouwmuren met gevelmetselwerk” zijn van toepassing en aan te vullen met de bepalingen van de specifieke ATG’s.

Uitvoering

• Op het thermisch isoleren van gevels gelden de bepalingen van TV 178 - Thermische isolatie van gevels (WTCB, 1989).

• Als regels van goed vakmanschap worden de richtlijnen en typedetails van het Informatieblad van het BUtgb “Geïsoleerde spouwmuren met gevelmetselwerk” (2002/1) in aanmerking genomen.

• De platen mogen pas worden aangebracht na voorafgaandelijke keuring van het binnenspouwblad, volgens de faseringen vermeld in hoofdstuk 23.

• De aannemer zal er over waken dat de isolatie een ononderbroken geheel vormt, koudebruggen en vervormingen van de isolatielaag worden vermeden. De platen worden daartoe in zo groot mogelijke afmetingen, nauwsluitend tegen de binnenzijde van de spouw en onderling goed aansluitend in verband geplaatst. Zij worden waar nodig mooi recht versneden voor een perfecte aansluiting tegen andere bouwelementen.

• Aan de hoeken wordt de isolatie steeds over de volledige dikte doorgetrokken. Ter hoogte van raam- en deuraanslagen wordt de isolatie 10 à 15 mm doorgetrokken teneinde een goede aansluiting te hebben met het buitenschrijnwerk.

• Perforaties van het isolatiemateriaal worden tot een minimum beperkt door een aangepaste keuze van de vorm en de plaatsingswijze van de spouwhaken. Zij worden lichtjes afhellend naar buiten geplaatst. De platen moeten per m2 op minstens 5 à 6 punten bevestigd worden. Bij een verluchte spouw met gedeeltelijke spouwvulling wordt verplicht gebruik gemaakt van aangepaste rozetten die licht tegen de isolatie worden aangedrukt.

• Waar vochtwerende lagen doorheen de isolatie dringen worden de platen zorgvuldig in vorm gesneden. Bij de aanzet op of onderbreking door de vochtisolatie worden de platen afgeschuind volgens de helling van de vochtisolatie ofwel wordt de waterkerende folie onder en achter isolatie doorgetrokken. Waar vereist voorziet de aannemer, ter hoogte van lateien en/of op plaatsen waar zich gebeurlijk koudebruggen zouden voordoen, aangepaste isolatiestroken (bv. geëxtrudeerd polystyreen, dikte min. 3 cm) tussen het parament, de dagkanten, betonnen lateien, e.d. ....

Keuring

Overeenkomstig hoofdstuk 23 - gevelmetselwerk wordt het parament verplicht (!) opgetrokken in drie afzonderlijke fasen. De goede onderlinge aansluiting en bevestiging van de spouwisolatie en vochtisolaties kunnen daardoor in betere omstandigheden worden gecontroleerd. In het bijzonder zal



worden toegezien op de goede aansluiting van de isolatie ter hoogte van ramen, dorpels, … Beschadigde of nat geworden platen dienen op aanwijzen van de ontwerper te worden vervangen.

REFERENTIENORMEN

NBN EN 13187 - Warmteprestatie van gebouwen - Kwalitatieve opsporing van thermische onregelmatigheden in de gebouwschil - Infraroodmethode (1999) NBN ISO 2573 - Trekproefsystemen - Bepaling van de K-waarde (1997) http://www.bbri.be/webcontrole/pdf/Deel3%20Informatie%20Vl%20Gewest.0900N.pdf

22.11.1 spouwisolatie / thermisch - minerale wol (MW) |VH|m2

Materiaal

Het betreft halfstijve platen uit minerale vezels, beantwoordend aan STS 08.82.5 en NBN EN 13162 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van minerale wol (MW) - Specificaties (2001).

Specificaties

• Plaatdikte : 60 cm

• Formaat : fabrikant

• Afwerking : ⇒ tweezijdig bekleed met een glasvlies (ingeval van glaswol) ⇒ zonder glasvliesbekleding / … (ingeval van rotswol)

• Prestatiecriteria : ⇒ Gedeclareerde warmtegeleidingscoëfficiënt λd : maximum 0,037 / … W/mK bij 10°C ⇒ Gemiddelde volumemassa in geval van rotswol : minimum 35 / … kg/m3 voor gedeeltelijke

spouwvulling / minimum 45 / … kg/m3 voor gevelbekledingen (in functie van gevelopvatting) ⇒ Gemiddelde volumemassa in geval van glaswol : minimum 20 / … kg/m3 voor gedeeltelijke

spouwvulling / minimum 30 … kg/m3 voor gevelbekledingen (in functie van gevelopvatting) ⇒ Brandreactie : euroklasse A1 (volgens NBN EN 13501)

Uitvoering

De platen worden voorzien als gedeeltelijke spouwvulling. De platen worden in verband geplaatst en met zorg over de spouwankers gedrukt. Zij worden steeds met een lichte druk sluitend op en tegen elkaar geplaatst teneinde dichte naden te bekomen.

22.11.2 spouwisolatie / thermisch - minerale wol (MW) |VH|m2

Materiaal

Het betreft halfstijve platen uit minerale vezels, beantwoordend aan STS 08.82.5 en NBN EN 13162 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van minerale wol (MW) - Specificaties (2001).

De isolatie wordt uitgevoerd met rotswolplaten met flexibele achterzijde en extra-harde voorzijde.

Specificaties

• Plaatdikte : 75 mm

• Formaat : fabrikant

• Afwerking : zonder glasvliesbekleding (ingeval van rotswol)

• Prestatiecriteria : Gedeclareerde warmtegeleidingscoëfficiënt λd : maximum 0,037 / … W/mK bij 10°C Gemiddelde volumemassa in geval van rotswol : minimum 35 / … kg/m3 voor gedeeltelijke

spouwvulling / minimum 45 / … kg/m3 voor gevelbekledingen (in functie van gevelopvatting) Gemiddelde volumemassa in geval van glaswol : minimum 20 / … kg/m3 voor gedeeltelijke

spouwvulling / minimum 30 … kg/m3 voor gevelbekledingen (in functie van gevelopvatting) Brandreactie : euroklasse A1 (volgens NBN EN 13501)

Uitvoering

De platen worden voorzien als gedeeltelijke spouwvulling. De platen worden in verband geplaatst en met zorg over de spouwankers gedrukt. Zij worden steeds met een lichte druk sluitend op en tegen elkaar geplaatst teneinde dichte naden te bekomen.

Toepassing

Spouwisolatie bij gevelbekleding in geprofileerde metaalplaten.



22.15. spouwisolatie / thermisch - geëxpandeerd polystyreen (EPS) |VH|m2

Materiaal

Het betreft stijve isolatieplaten uit geëxpandeerd polystyreen, beantwoordend aan de bepalingen van STS 08.82.41 + add.1 (1981) en NBN EN 13163 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van geëxpandeerd polystyreenschuim (EPS) - Specificatie (2001). Het blaasmiddel bij de productie is CFK-vrij en vanaf 01/01/2003 ook HCFK-vrij.

Specificaties

• Dikte : 60 en 75

• Randafwerking : tand en groef

• Prestatiecriteria : ⇒ Gedeclareerde warmtegeleidingscoëfficiënt λd : maximum 0,036 W/mK ⇒ Schijnbare volumemassa : minimum 25 / ... kg/m3 (PS-e 25 of PS-e 30) ⇒ Waterdampdiffusie : 80 < µ < 150 / ...

Aanvullende specificaties

• De platen bezitten een technische goedkeuring ATG voor toepassing als spouwisolatie.

Uitvoering

De platen worden voorzien als gedeeltelijke spouwvulling. De platen worden nauwsluitend tegen de binnenzijde van de spouw geplaatst met de groef aan de onderzijde.



23. GEVELMETSELWERK

23.00. gevelmetselwerk - algemeen

Omschrijving

De post “gevelmetselwerk” omvat alle elementen, werken en leveringen, voor het realiseren van de in het bijzonder bestek omschreven parementmetselwerken, inclusief alle bijhorende werkzaamheden, afhankelijk van de aard van de toepassing en/of de samenstelling.

Veiligheid

Overeenkomstig het veiligheids- & gezondheidsplan, zoals opgemaakt door de veiligheidscoördinator-ontwerp en gevoegd bij het bijzonder bestek.Alle richtlijnen terzake en concrete aanwijzingen van de veiligheidscoördinator-verwezenlijking zullen nauwkeurig worden opgevolgd.

23.10. parement - algemeen

Omschrijving

Het betreft de buitenspouwbladen in gevelmetselwerk. In overeenstemming met de algemene en/of specifieke bepalingen van het bijzonder bestek, dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit, steeds te omvatten :

• de voorbereiding der werken, het plaatsen van de nodige stellingen, beschermingen, afdekzeilen;

• de levering en voorbereiding van alle materialen t.t.z. de stenen of blokken, de mortels, alle noodzakelijke metalen versterkingselementen voor lateien / rollagen, ankerklossen, L-profielen, platijzers, de verbindingen met de binnenmuren (spouwankers), aansluitingen met dakranden (loodslabben), de vochtisolaties ter hoogte van gevelaanzet, gevelopeningen en dakranden, de vochtweringen en thermische isolatiestroken aan de dagkanten van ramen;

• de eigenlijke uitvoering van het buitenmetselwerk en de eventuele beschermingsmaatregelen, ...;

• de voegwerken, de zettingsvoegen en afwerking;

• het gebeurlijk afwassen en/of afkrabben van de gevel;

• alle meerwerken voor het verwijderen van uitbloeïngen;

• het verwijderen van beschermingen en stellingen;


Meting


• meeteenheid : per m2, alle afmetingen uitgedrukt in cm, met vermelding van de dikte. Bij buitenspouwbladen die zijn samengesteld uit twee soorten metselwerk van verschillende materialen, kan de meting desgevallend worden opgesplitst.

• meetcode : netto uit te voeren zichtbare oppervlakte zonder onderscheid te maken voor kant-, rol- en streklagen, dorpels, eventuele hoekblokken, sierlagen in metselwerk, enz., ... Alle raam- en deuropeningen worden afgetrokken, uitsparingen voor verluchtingsroosters, brievenbusopeningen, ... kleiner dan 0,2 m2 worden evenwel niet afgetrokken. De dagzijden van de openingen en vensters en de onderzijde van de lateien worden enkel meegerekend (netto-oppervlak) in zoverre hun breedte groter zou voorzien zijn dan de breedte van een gevelsteen. De spouw wordt nooit meegerekend.


Materialen

A. METSELSTENEN

REFERENTIENORMEN

NBN B 23-002 - Gevelbaksteen (met erratum) + addenda 1&2 - Vorstproef (1986)

NBN B 21-001 - Metselstenen - Specificaties voor betonmetselstenen + addendum (1988)

NBN B 21-003 - Metselstenen - Specificaties voor metselstenen van kalkzandsteen (1988)

NBN B 24-001 - Metselstenen - Terminologie (1981)

NBN B 24-002 - Metselstenen - Algemene begripsomschrijvingen (1986)

NBN B 24-201 t/m 210 - Proeven op metselstenen + addenda (1974)

NBN B 27-009 - Keramische producten voor wanden vloerbekledingen - Vorstbestandheid : Vorst/dooicyclussen (addendum



2 = vorstproef voor baksteen) (1996)

NBN B 27-010 - Vorstbestandheid - Vermogen tot wateropslorping door capillariteit

NBN B 27-011 - Prestatiecriteria + addendum (1987)

NBN EN 771 - deel 1 t/m 6 - Voorschriften voor metselstenen (2003)

NBN EN 772 - deel 1 t/m 20 - Proeven op metselstenen (2000)

NBN EN 845 - deel 1 t/m 11 - Voorschriften voor metselwerktoebehoren (2001)

NBN EN 846 - deel 1 t/m 1 - Beproevingswijzen voor metselwerktoebehoren (2000)

NBN B 04-001 - Maatafstemmingen voor gebouwen - Basisbegrippen - Gebruiksprincipes - Voorkeursmodulen (1981)

NBN B 62-002/A1 - Berekening van warmtedoorgangscoëfficiënten van wanden van gebouwen (2001)

MECHANISCHE & FYSISCHE EIGENSCHAPPEN

Alle gevelstenen zijn Benor gekeurd (of gelijkwaardig) volgens NBN B 23-002 - Gevelbaksteen (met erratum + add.1&2 ) (1986). Bij iedere levering worden de certificaten van oorsprong of de Benor-Certificaten voorgelegd. De parementstenen moeten daarenboven voldoen aan de prestatiecriteria :

• Zeer vorstbestand (++) (~ klasse 5 volgens NBN B 27-011) : overeenkomstig de bekomen GC-waarden (beter dan -2,5) volgens NBN B 27-010 vertonen de stenen na rechtstreekse vriesproef (20 cyclussen op -15°C) volgens NBN B 27-009 geen zichtbare schade (code 0) bij impregnatie onder 51 kPa;

• Gemiddelde wateropslorping bij onderdompeling volgens NBN B 24-203 : maximum 18 / 15 / 12 %

• Hallergetal (zuigkracht van de steen) : tussen … en …

• Hygrometrische krimp of zwelling (< 0,1mm/m - baksteen);

• Eflorescentieproef (uitbloeiing) volgens NBN B 24-209 : geen witte vlekken verschijnen groter dan 5 cm2 (baksteen);

• Karakteristieke druksterkte (f’bk) volgens NBN B 24-201 : minimum 5 N/mm2.

• Gemiddelde druksterkte (f’bm) volgens NBN B 24-201 : minimum 8 N/mm2.

BAKSTEEN - FORMAAT, VORM & UITZICHT

• Voor de uitvoering zullen minimum drie verschillende stalen ter goedkeuring aan de architect en het Bestuur worden voorgelegd, teneinde de definitieve kleur te bepalen. Het in het bijzonder bestek opgegeven type en formaat, de prestatiecriteria, de textuur en kleurschakering zullen hierbij doorslaggevend zijn. Gebeurlijke aanduidingen opgenomen in het bijzonder bestek m.b.t. de herkomst van de klei vormen geen strikt uitsluitingscriterium, waarbij de aannemer gerechtigd is om, conform de opgegeven prestatiecriteria, varianten ter keuze en goedkeuring voor te leggen.

• Voor de bakstenen kan een onderscheid worden gemaakt tussen (machinale) handvormsteen (HV), vormbaksteen (VB) en strengperssteen (SP). De maatvastheid van strengpersstenen beantwoordt minstens aan tolerantieklasse T 2 volgens NBN B 23-002.

• De te verwerken stenen zijn vrij van barsten, afgesprongen stukken of gebroken hoeken. Het gebruik van gebroken elementen of elementen met sporen van blussers, een onregelmatige vorm of uitzicht hebben afkeuring tot gevolg. In geval de levering zou worden geweigerd, kan de aannemer de steen op de bouwplaats sorteren; de afgekeurde stenen worden van de bouwplaats verwijderd.

• Inzake beperking van beschadigingen en fouten moeten de gebruikte stenen in de praktijk steeds tot de categorie K behoren (volgens NBN B 24-001) :

Categorie K De strek en tenminste 1 kop vertonen geen enkele scheur en geen enkele hoek- of kantbreuk die zichtbaar zijn vanop 2 m, bij ten minste 90% van de stenen uit de levering.

Categorie P De strek en tenminste 1 kop vertonen geen enkele scheur bij ten minste 80% van de stenen en geen enkele hoek- of kantbreuk bij ten minste 70% van de stenen uit de levering, zichtbaar van op 2 m.

Categorie S De stenen vertonen geen barsten, noch scheuren en geen enkele hoek- of kantbreuk die met het blote oog waarneembaar is van op 10 m.

Let wel : bovenstaande categorieën zijn niet van toepassing voor vormbak en/of handvormstenen.

B. METSELMORTELS

REFERENTIENORMEN

NBN B 14-001 - Metselmortel (1985)

NBN B 14-201 t/m 221 - Proeven op mortel (1973-1984)



NBN EN 1015 - Beproevingswijzen voor metselwerkmortel (1999)

NBN ENV 413-1 - Metselcement - Deel 1 : Specificatie (1995)

NBN ENV 413-2 - Metselcement - Deel 2 : Beproevingsmethoden (1995)



NBN EN 933-1 - Beproevingsmethoden voor geometrische eigenschappen van toeslagmaterialen - Deel 1 : Bepaling van de korrelverdeling - Zeefmethode


NBN EN 197-1 - Cement - Deel 1 : Samenstelling, specificatie en overeenkomstigheidscriteria voor gebruikelijke cementsoorten (2000) (vervangt NBN B 12-001)

NBN EN 197-2 - Cement - Deel 2 : Overeenkomstigheidsbeoordeling (2000)

NBN EN 459-1 - Bouwkalk - Deel 1 : Definities, specificaties en conformiteitscriteria (1995)

NBN EN 459-2 - Bouwkalk - Deel 2 : Beproevingsmethoden (1995)

BESTANDDELEN

• Het cement beantwoordt aan de voorschriften van NBN EN 197-1&2 en draagt het BENOR-keurmerk. Er zal geen cement gebruikt worden dat vliegas of sulfaten bevat teneinde uitbloeiingen te voorkomen.

• De poederkalk (kalkhydraat Ca(OH)2 of gebluste kalk) beantwoordt aan de voorschriften van NBN ENV 459-1&2.

• Het zand beantwoordt aan de voorschriften van :


NBN EN 13055-1 - Lichte toeslagmaterialen - Deel 1: Lichte toeslagmaterialen voor beton en mortel (2002)


• De mortel moet met scherp zand worden gemaakt (vet of leemhoudend zand, alsook fijn zand of zavel zijn ten zeerste af te raden en absoluut verboden bij ondergronds metselwerk). De fijnheidsmodulus van het zand is begrepen tussen 1-1,9. Het zand mag niet meer dan 0,05% organische bestanddelen bevatten en moet vrij zijn van oplosbare en niet-oplosbare substanties zoals kleiresten, sulfaten, ijzerzouten, ... Het moet bovendien zodanig worden opgeslagen dat het niet kan worden bevuild wordt door vreemde bestanddelen.

• Het aanmaakwater bedraagt 30 tot 35 % van het te verwerken volume en mag niet verontreinigd zijn door organische stoffen, zuren, zouten, alkaliën, suikers, industriële afvalstoffen of andere stoffen die de sterkte of de duurzaamheid van de mortel kunnen schaden.

• Hulpstoffen worden enkel toegelaten na voorafgaandelijk akkoord van de architect. Het gebruik en de juiste dosering moeten beantwoorden aan de richtlijnen van de leverancier en aan de normen van de reeks NBN T 61 - Hulpstoffen voor mortel en beton. Bindingsvertragers zijn verboden.

SAMENSTELLING

• De aannemer past de mortelsamenstelling en keuze van toeslagstoffen aan in functie van de eigenschappen (druksterkte, porositeit, hardheid, Hallergetal, ...) van de gevelsteen en aan de vereiste sterkte van de metselwerkdelen die hij verbindt, in verband hiermee draagt hij alle verantwoordelijkheid. Voor een goede hechting dient de keuze van de mortel te worden afgestemd op het zuiggedrag van de steen (Hallergetal), teneinde verbranding of verzeping te voorkomen. De invloed van de kwaliteit van de mortel op de metselwerksterkte is daarbij des te belangrijker, naarmate de verhouding tussen de voegen baksteendikte hoog is.

• De aannemer onderzoekt vooraf het S-gehalte en de verenigbaarheid van de legmortels, voegmortels en de gevelstenen zodat uitbloeiïngen en verwering van voegen legmortel voorkomen worden. De mortel moet vorstbestand zijn.

• De dosering van de cement in de mortel moet nauwkeurig gebeuren : te weinig cement levert een poreuze en niet-samenhangende mortel, overdosering leidt tot een sterk krimpende en slecht hechtende mortel. Het is een misvatting te veronderstellen dat wat meer cement de mortel alleen maar sterker kan maken.

• De mortels worden onderverdeeld in genormaliseerde klassen volgens NBN B 14-001 (1985) :

CATEGORIE SAMENSTELLING

M1 (cementmortel) met een verbeterde karakteristieke sterkte (f'bk)corr groter dan 20 N/mm2.

Minimum 400 kg cement (sterkteklasse 32,5) per m3 droog zand (= 1 deel cement voor 3 delen zand)



M2 (cementmortel) met een verbeterde karakteristieke sterkte (f'bk)corr tussen 12 en 48 N/mm2.

Minimum 300 kg cement (sterkteklasse32,5) per m3 droog zand (= 1 deel cement voor 4 delen zand)


250 kg cement (sterkteklasse32,5) en 50 kg vette poederkalk per m3 droog zand (= 2 delen cement en 1 deel poederkalk voor 9 delen zand).

MORTELBEREIDING

• Behoudens specifieke bepalingen in het bijzonder bestek heeft de aannemer de keuze tussen : ⇒ mortels, mechanisch bereid op de werf. ⇒ voorgemengde fabrieksmortels van het droge type : zij worden op de werf aangemaakt

overeenkomstig de voorschriften van de fabrikant. Indien het mengsel naast kalk en zand ook het cement bevat wordt de mortel enkel als droog mengsel in een waterdichte verpakking worden aangevoerd. In bulk aangevoerde mengsels zijn enkel toelaatbaar mits deze bij levering in gesloten silo's opgeslagen zijn.

⇒ voorgemengde fabrieksmortels van het natte type : gedoseerd en klaargemaakt zonder dat nog water wordt toegevoegd. De aannemer dient de leveringsbons met vermelding van herkomst en samenstelling aan de architect voor te leggen. De bons vermelden de geleverde mortelcategorie, de gebruikte cementklasse, de onderscheiden verhoudingen van de verschillende bindmiddelen voor bastaardmortel, de maximale verwerkingsduur en de aanwezigheid van hulpstoffen (bindingsvertragers).

• De aannemer verwerkt de bereide mortels binnen de 2 uur (1 uur bij een temperatuur hoger dan 20° C) na de bereiding en in elk geval vooraleer de binding optreedt. Mortel die een begin van binding heeft ondergaan, mag niet opnieuw aangemaakt of verwerkt worden en wordt afgevoerd. Er wordt gebruik gemaakt van nagespoelde kuipen. Het gebruik van bindingsvertragers in op de werf aangemaakte mortels wordt niet toegestaan.

• De aannemer beschermt de mortel tegen weersinvloeden. In principe wordt er enkel gemetst bij temperaturen tussen 5-35°C. Het gebruik van bastaardmortel bij vriesweer is absoluut verboden. Enkel dan is een matig, juist gedoseerd gebruik van zogenaamde schuimvormers toegelaten.

C. VOEGMORTELS

De voegmortel moet aangepast zijn aan de aard van de steen en de kenmerken van de legmortel. De aannemer zal onder zijn verantwoordelijkheid vooraf de metselen de voegmortel onderzoeken om de verenigbaarheid van beide mortels na te gaan. De aannemer is verantwoordelijk voor de goede hechting van de voegen.

• De voegmortel bevat de nodige toeslagproducten om volgende eigenschappen te verzekeren : een goede aanhechting, kleurvastheid, waterdichtheid in de massa, krimp- en barstvrijheid, afwezigheid van faiencering, waarbij uitbloeiïngen en roestvlekken worden vermeden.

• Bepaling voegtint : Drie verschillende monsters naar kleur, textuur en vorm van de voeg worden aangebracht op proefvlakken van ongeveer 70 x 40 cm. Hieruit wordt door de architect en het Bestuur de definitieve voegsamenstelling gekozen. De homogeniteit van de mengeling is zodanig dat de tint overal eenvormig is.

• Behoudens specifieke eisen in het bijzonder bestek kiest de aannemer een geschikte voegmortel : ⇒ Bastaardmortel : C250-CL50 / C200-HL100 per m3 zand volgens NBN B 14-001 ⇒ Fabrieksmortel : aangepaste voegmortel voor gevelwerk bestaande uit een volledig mengsel,

droog vervaardigd in de fabriek dat voor de bereiding enkel toevoeging van zuiver water vergt, met uitsluiting van andere grondstoffen. Het product wordt geleverd in vochtwerende zakken, waarbij de verpakking duidelijk de naam draagt van het product, de herkomst en de mortelsamenstelling. De mortel voldoet aan de bepalingen van NBN B 14-001 index 7.2. De ontwerper kan steeds een mengsel van meerdere producten van het fabricatiegamma eisen, teneinde de gewenste kleur te bekomen.

• Bij toepassing van toon op toon voegwerk mag met het oog op een constante kleurtint uitsluitend gebruik worden gemaakt van voorgemengde fabrieksmortels.

D. SPOUWHAKEN

• De spouwhaken beantwoorden aan NBN EN 845-1 - Voorschriften voor metselwerktoebehoren - Deel 1 Spouwhaken, bandstaal, balkschoenen en kraagijzers (2003) en zijn overeenkomstig de bepalingen in het bijzonder bestek vervaardigd uit verzinkt staal .Model voor te leggen aan de architect.

• De diameter bedraagt minimum 4 mm, de lengte is derwijze dat zij dragen tot in het midden van het binnenspouwblad en het parementvlak (circa 21 cm). Ze zijn steeds voorzien van een druipplooi die zich in de luchtruimte van de spouw bevindt en/of bij een gedeeltelijke spouwvulling voorzien van een kunststofklemstuk (rozet) dat voldoende stevig op de ankers bevestigd wordt teneinde de spouwisolatie goed op haar plaats te houden.



• Gezien binnenspouwblad / isolatie / gevelmetselwerk moeten worden opgetrokken in drie afzonderlijke fasen kan, mits voorafgaandelijke goedkeuring door de ontwerper, ook gebruik worden gemaakt van aangepaste spouwankers, dewelke naderhand met ankerpluggen in het metselwerk worden bevestigd.

Uitvoering

REFERENTIENORMEN

NBN B 04-001 - Maatafstemming voor gebouwen : basisbegrippen - gebruiksprincipes - voorkeursmodulen (1981)

STS 22 - Deel 3 - Uitvoering metselwerk voor laagbouw (1987)

NBN B 24-211 - Proeven op metselwerk - Druk op muurtje + addendum (1978)

NBN B 24-212 - Proeven op metselwerk - Druk op muur + addendum (1976)

NBN B 24-301 - Ontwerpen en berekening van metselwerk (met erratum) (1980)

NBN B 24-401 - Uitvoering van metselwerk (1981)

TV 208 - Opvoegen van metselwerk (WTCB, 1998)

Informatieblad van het BUtgb “Geïsoleerde spouwmuren met gevelmetselwerk” (2003/1) – Typedetails

UITVOERINGSPRINCIPE

De gevelmuren met spouw worden verplicht(!) in drie afzonderlijke fazen uitgevoerd volgens onderstaand basisprincipe :

het volledig dragend binnendeel van de buitenmuren over de volledige hoogte; nadien, het aanbrengen van de isolatie over de volledige oppervlakte; na de goedkeuring van deze werken door de architect: het optrekken van het parament.

Alle spouwankers dienen juist af te hellen en goed verankerd te zijn in het metselwerk, bij een uittrekkracht van circa 75 à 100 kg mogen de ankers niet loskomen (manuele uittrektest).

De isolatieplaten worden met zorg over de spouwhaken gedrukt en met een lichte druk sluitend op en tegen elkaar geplaatst om dichte naden te bekomen. De isolatieplaten mogen desgevallend ook door middel van aandrukplaatjes, vijzen en muurtappen (speciale pluggen), die in voorgeboorde gaatjes in het metselwerk zijn aangebracht, aan het binnenspouwblad worden vastgemaakt.

SPOUWOPVATTING

Overeenkomstig de aard en/of de dikte van het voorziene isolatiemateriaal wordt de spouw

matig geventileerd opgevat, met een gedeeltelijke spouwvulling. De verticale luchtlaag in de restspouw bedraagt hierbij minimum 30 mm. Voor de ventilatie worden boven de anticapillaire laag ter hoogte van de plint en lateien, alsook onder de dakrand het vereiste aantal stootvoegen opengelaten. De open stootvoegen met een opening van minstens 6 cm2 worden gemarkeerd tot na de uitvoering van het voegwerk.

Het aantal te voorziene open stootvoegen is afhankelijk van de spouwopvatting en module van de steen, overeenkomstig onderstaande tabel :

Ventilatie van de spouw Module Aantal open stootvoegen

Niet geventileerd

M 50 max 2 per 3 m

M 65 max 2 per 3 m

M 90 max 2 per 5 m

Weinig geventileerd

M 50 min 3 per 4 m max 2 per m

M 65 min 3 per 5 m max 7 per 4 m

M 90 min 1 per 2 m max 4 per 3 m

Matig geventileerd

M 50 min 5 per 2 m

M 65 min 2 per m

M 90 min 3 per 2 m

Bron : Bouwen met Baksteen - Technische Brochure (Nr. 2 1997)

Het binnen- en buitenspouwblad worden onderling verbonden door middel van spouwhaken. De spouwhaken zijn zo ontworpen en aangebracht dat zij het water afvoeren naar het buitenspouwblad. De lengte, vorm en het te voorziene aantal worden bepaald in functie van de spouwbreedte en de aard en afmetingen van de spouwisolatie.

Er worden minstens 5 à 6 spouwhaken voorzien per m2 (hetzij minimaal om de 60 cm in verticale en om de 40 cm in horizontale richting), zij worden zoveel mogelijk geschrankt geplaatst. In de nabijheid van openingen worden bijkomende haken aangebracht.



Het voorziene isolatiemateriaal wordt met goed aansluitende voegen tegen elkaar, en met geschikte ankers tegen de buitenzijde van het binnenspouwblad bevestigd. Perforaties van het isolatiemateriaal worden tot een minimum beperkt door een aangepaste keuze van de vorm en plaatsingswijze van spouwhaken en rozetten.

LATEIOPVATTING

De rollaag boven de raam- en deuropeningen wordt, overeenkomstig de voorschriften in het bijzonder bestek, en aangepast aan de karakteristieken van de achterliggende betonnen draagstructuur en/of het binnenspouwblad, verankerd d.m.v. spouwhaken om de twee stootvoegen, begrepen in de eenheidsprijs van het parement. De rollagen

worden uitgevoerd met een licht tegenpeil (kleiner dan 1/1000 van de overspanning) en aan de achterliggende latei vastgehecht door middel van roestvaste stalen haken.

een continu L-profiel uit verzinkt / gemoffeld / roestvast staal (RVS), zoals beschreven in rubriek 27.20, maar inbegrepen in de eenheidsprijs van het parement. Met het oog op het behoud van een beperkte voeg (5-10 mm) en egale aansluiting op het buitenschrijnwerk worden de profielen opgesteld met de buitenzijde van de opstaande kant in hetzelfde vlak als de binnenzijde van het buitenspouwblad (de gevelstenen dienen hiertoe zo nodig machinaal te worden uitgefreesd).

regelbare consoles volgens 27.25. lintelen - profielstaal / regelbare consoles. Zij laten ook bij grote overspanningen toe om de verticale last van het parement op te vangen en een aansluitende laag isolatie mogelijk te maken zonder koudebruggen. De dimensionering van het verankeringssysteem stemt overeen met het advies van de fabrikant.

De rollaag boven de raam- en deuropeningen wordt, overeenkomstig de voorschriften in het bijzonder bestek, in het naastliggend metselwerk verankerd d.m.v. platijzers uit verzinkt / roestvast staal (RVS) met afmetingen 60x6 / 60x8 mm, dat tot minstens 20 cm in

het naastliggend metselwerk reikt. Het gebruik van zogenaamde platijzers voor de verankering van de rollaag in het naastliggend metselwerk wordt echter slechts toegestaan voor overspanningen kleiner dan 1,50 m.

horizontale wapeningsstaven diameter10 mm, die doorheen de continu gemaakte gaatjes in de parementsteen worden gestoken en die tot minstens 30 cm in het naastliggend metselwerk reiken; bovendien worden deze staven alle 3 stootvoegen door staven diameter 6 mm aan het binnenspouwblad of achterliggende betonbalk verankerd. Alle wapeningsstaven zijn begrepen in de eenheidsprijs van het parement.

horizontale wapeningsstaven diameter 10 mm, die doorheen de continu gemaakte gaatjes in de parementsteen worden gestoken en die tot minstens 30 cm in het naastliggend metselwerk reiken; bovendien worden deze staven alle 3 stootvoegen door staven diameter 6 mm aan het binnenspouwblad of achterliggende betonbalk verankerd. Alle wapeningsstaven zijn begrepen in de eenheidsprijs van het parement.

GEVELOPENINGEN

Indien het gewoon parementwerk betreft, zal ter hoogte van raam- en deuropeningen een standaard aanslag van 50 mm worden voorzien, met een maximale afwijking van +/- 5 mm. Deze aanslagen moeten toelaten de raamkaders tot circa 20 à 30 mm achter de dagkant van de ruwbouw te plaatsen (zie ook hoofdstuk 40).

VOCHTISOLATIES

Overeenkomstig de aanduidingen op de plans en/of detailtekeningen worden de nodige vochtisolaties, voor de afvoer van regen- en condensatiewater, aangebracht aan de basis van de spouwmuren, overal waar de spouw wordt onderbroken en bij elke overgang van het buitenspouwblad van een binnen naar een buitenomgeving (bvb. hoger opgaande muren, dakdoorsteken van schouwen e.d.).

Als regels van goed vakmanschap zullen de richtlijnen en principedetails opgenomen in het Informatieblad van het BUtgb “Geïsoleerde spouwmuren met gevelmetselwerk” (2002/1) in acht worden genomen.

De vochtisolaties bestaan uit een polyethyleenfolie (PE, 450 gr/m2) of een gelijkwaardig materiaal, overeenkomstig het bijzonder bestek. In de lengterichting worden de folies zoveel mogelijk in één stuk geplaatst, naden zijn voorzien van een voldoende overlapping overeenkomstig de voorschriften van de fabrikant. De naden worden gekleefd of met koudlasstroken bevestigd.

De vochtisolatie dekt steeds de volledige breedte van het buitenspouwblad af en wordt geplooid met de afwatering naar buiten toe. Daar waar het buitenniveau niet horizontaal is, wordt de vochtisolatie trapsgewijze gelegd door boven elkaar geplaatste overlappende lagen. De plaatsing en plooiing van deze lagen verzekeren een trapafwaartse afwatering. Teneinde de ventilatie van de spouw te mogelijk te maken en vochtafvoer te verzekeren, worden in de horizontale lagen boven de anticapillaire membranen, de nodige stootvoegen open gelaten, .

De vochtisolaties zullen waar mogelijk volledig gesteund zijn met een afgeschuinde, niet capillaire en onrotbare isolatiestrip volgens STS 08.82. (bv. geëxtrudeerd polystyreen, dikte minimaal 3 cm). Bij ter plaatse gegoten balken boven deuren raamopeningen, worden tussen de balk en het



buitenspouwblad aangepaste isolatiestroken (bv. geëxtrudeerd polystyreen, dikte 3 / ... cm) voorzien, met tussenvoeging van een vochtscherm. Spouwhaken en/of linteelankers worden door deze isolatie gestoken.

Bij een retour van de binnenmuur ter hoogte van de dagkanten aan ramen en deuren worden tussen het binnen- en buitenspouwblad steeds aangepaste isolatiestroken (bv. geëxtrudeerd polystyreen, dikte 3 cm) voorzien, met tussenvoeging van een vochtscherm, dat minstens 50 mm breder is dan de contactzone. Het tussen te plaatsen isolatiemateriaal moet verenigbaar zijn met de voorziene voegvulling rond het buitenschrijnwerk.

DAKRANDAANSLUITINGEN

De uitvoering van het gevelmetselwerk moet een waterdichte aansluiting waarborgen met de voorziene dakbedekkingsmaterialen, ter hoogte van schouwen en boven het dak uitstekende gevelopstanden. Inbegrepen zijn alle in het buitenspouwblad (evenwijdig of trapsgewijs) in te werken loketten (loodslabben met een dikte van minimum 1,5 mm).

• De loodslabben moeten voldoende uitsteken uit het metselwerk, zodat zij nadien kunnen worden omgeplooid door de dakdekker. De wijze van plooien en overlappen garandeert een waterdichte en esthetisch verzorgde uitvoering.

• Mits voorafgaandelijke goedkeuring door de architect kan de aannemer, als alternatief, ook een aangepast systeem van geprefabriceerde kunststofelementen aanwenden.

• De aangepaste uitvoeringsmodaliteiten en verhoogde complexiteitsgraad, m.b.t het gevelmetselwerk, kunnen, overeenkomstig het bijzonder bestek, bijkomend worden beschreven en verrekend als afzonderlijk supplement in artikel 25.30 dakdoorgang - algemeen.

UITZETTINGSVOEGEN

Overeenkomstig NBN B 24-401 - Uitvoering van metselwerk (1981), zijn de nodige uitzettingsvoegen te voorzien voor het opvangen van differentiële zettingen en hygrothermische bewegingen in het metselwerk. De juiste afstand tussen de zettings- of dilatatievoegen is te bepalen door de ingenieur stabiliteit, rekening houdende met de gevelopvatting en het voorziene type gevelsteenVoor baksteen metselwerk zijn uitzettingsvoegen vereist op tussenafstanden van maximum 30 meter.

Voor beton- en kalkzandsteen zijn uitzettingsvoegen vereist op tussenafstanden van resp. 8 / 12 m.

• De verticale krimpvoegen in het parement worden zodanig opgevat dat de muurdelen vrij en elastisch kunnen bewegen en de voeg waterdicht blijft. Zij hebben een vrije breedte van + 10 mm.

• In de voegen wordt een voegbodem voorzien met rupsen of compri-banden uit geslotencellig polyethyleen, opencellig geïmpregneerd polyurethaan of neopreenrubber. De hechtvlakken dienen zonodig voorzien van een aangepaste primerlaag.

• De dichtingsvoeg aan de buitenzijde bestaat uit een waterdichte elastische kit, minimum behorend tot de klasse F25 LM volgens STS 56.1 (NBN EN ISO 11600). De kitten zijn weersbestendig, hechtvast en blijvend elastisch. De kleur sluit aan bij deze van het voegwerk of is van lichtgrijze kleur. Aangepaste uitvoeringsmodaliteiten kunnen in het bijzonder bestek, steeds bijkomend worden beschreven als een afzonderlijke post onder hoofdstuk 43 gevelvoegen & kitten.

WAPENINGEN

Waar nodig worden, overeenkomstig het bijzonder bestek en/of de aanduidingen op plan, aangepaste muurwapeningen aangebracht. De muurwapeningen bestaan uit twee evenwijdige dunne metalen wapeningen verbonden door een zigzag wapening. Zij zijn beschermd zijn tegen corrosie en geschikt voor toepassing in metselwerk onderhevig aan vocht (gevelmetselwerk). De verwerking gebeurt volgens de voorschriften van de fabrikant. De wapeningen kunnen, overeenkomstig het bijzonder bestek, desgevallend bijkomend worden beschreven en verrekend als afzonderlijk supplement in artikel 23.31 supplementen - wapening parement.

LEVERING & OPSLAG MATERIALEN

Inzake bevoorrading, ouderdom, vervoer en opslag gelden de voorschriften van NBN B 24-401.

• Teneinde kleurverschillen te voorkomen, dient men de volledige bestelling in één keer te plaatsen, zodat de totale hoeveelheid uit één productie kan geleverd worden.

• De stenen worden geleverd op paletten en zijn verpakt in een kunststoffolie, zodat zij winddroog kunnen verwerkt worden. De aannemer treft de nodige voorzorgen om de stenen op een vlakke ondergrond en droog op te slaan. Hij verwijdert de verpakking zo kort mogelijk voor het vermetselen. De stenen dienen schoon te worden gehouden gezien modder, ingeregend stof en gemorste betonmelk zich naderhand moeilijk laten verwijderen.

• De stenen worden steeds in zo groot mogelijke hoeveelheden op de werf aangevoerd en voor de verwerking vermengd uit minstens 4 pakken tegelijk (diagonaal afnemen), zodat geen storende verschillen in kleur en textuur in de gevelvlakken waarneembaar zijn.



BESCHERMINGSMAATREGELEN

De nodige maatregelen worden genomen om het uitgevoerd metselwerk te beschermen tegen mechanische beschadigingen en tegen weersinvloeden :

• Bij temperaturen onder het vriespunt mag niet worden gemetseld (slechte binding van de mortel).

• Om een voldoende hechting tussen mortel en steen te verkrijgen moet de vereiste van een voorafgaandelijke bevochtiging worden onderzocht in functie van de kenmerken van de steen, de mortel en de weersomstandigheden. In aanhoudende droge perioden worden de stenen de dag voor de verwerking bevochtigd. Nat maken door onderdompeling is evenwel verboden.

• Bij zeer warm en droog weer of felle bezonning, wordt het vers metselwerk regelmatig maar licht besproeid om uitdroging van de mortel, voor hij volledig verhard, is te voorkomen. Bij vriesweer zal de aannemer zich houden aan de voorschriften van het WTCB.

• Tijdens de opbouw worden eventueel openstaande spouwen beschut tegen weersinvloeden. Op het einde van elke werkdag en bij regenperioden worden de bovenste lagen van het metselwerk afgedekt, deze bedekking moet de muur minstens 60 cm beschermen, gerekend vanaf de top van de muur.

VERWERKINGSMODALITEITEN

Alle nodige voorzorgen dienen te worden getroffen om de spouw schoon te houden, vrij van mortelbaarden en van mortelafval die vochtbruggen zouden kunnen vormen en zo de prestaties van de muur aantasten. Tussen beide spouwbladen wordt geen enkel rechtstreeks contact toegelaten.

• De uitpuilende mortel langs de muurvlakken die naar de spouw gericht zijn, wordt met het truweel effen gestreken, waarbij de spouwhaken moeten worden ontdaan van mortelresten. De stoot- en lintvoegen langs de buitenzijde worden uitgekrabd en geborsteld over een diepte van gemiddeld 15 mm achter het dagvlak, om een degelijk voegwerk toe te laten. De nodige open stootvoegen worden duidelijk gemarkeerd tot na de uitvoering van het voegwerk.

• Mortelsporen en/of verontreinigingen op de zichtvlakken worden dadelijk verwijderd met water en een harde borstel (geen staalborstel).

• Het uitgevoerde metselwerk mag pas worden belast met een gelijkmatige belasting na 16 uur en pas na 40 uur met een puntlast. Volledige mortelsterkte wordt pas bereikt na 28 dagen

MAATVOERING - METSELWERKVERBAND - UITZICHT

Alle regels der kunst worden in acht genomen om aan het metselwerk een schoon, regelmatig en verzorgd uitzicht te geven.

• Per laag wordt met de koord gemetst, er zorg voor dragend dat : ⇒ het dagvlak van de muren goed vlak is en alle randen en muuropeningen in het lood staan. ⇒ alle muren die een geheel vormen tezelfdertijd worden opgetrokken. De verbindingen tussen

gelijkaardig metselwerk moeten tot stand komen door de continuïteit van het steenverband. ⇒ alle voegen overal even dik en rechtlijnig zijn. De gemiddelde voegdikte bedraagt daarbij nominaal

10 à 12 mm, rekening houdend met de maattoleranties op de gebruikte steen. De gemiddelde voegdikte wordt gecontroleerd op 10 lagen metselwerk.

VOEGWERKEN

De voegwerken worden uitgevoerd, door ervaren vaklui, overeenkomstig TV 208 - Opvoegen van metselwerk (WTCB, 1998).

Het uitvoeren van het voegwerk bij regen en vorst wordt niet toegestaan. Bij sterk drogend weer moet het voegwerk tegen voortijdige uitdroging beschermd worden.

De voegen worden vooraf tot op een diepte van tenminste 1,5 à 2 cm uitgekrabd en geborsteld, teneinde alle niet-hechtende mortelsporen te verwijderen. Te smalle voegen worden voorafgaandelijk bijgewerkt en beschadigde stenen vervangen.

De te voegen muur wordt met zuiver water gereinigd, waardoor tevens de vochtigheid voldoende wordt om de hechting van de voegmortel te bevorderen. Het voegwerk dient goed te worden aangedrukt en verdicht. Verontreinigingen door de mortel kunnen, volgens verenigbaarheid met de steen met een fosfor- of zoutzuuroplossing 1/7 tot 1/10 worden verwijderd, waarna de behandelde plaatsen opnieuw moeten worden schoongespoeld, zodat geen resten van het aangewende product zouden achterblijven. Let wel : inzake de keuze van toegestane producten, dient voorafgaandelijk steeds het advies van de steenfabrikant te worden ingewonnen!

De uitvoering gebeurt overeenkomstig het bijzonder bestek achteraf na de uitvoering van het metselwerk (=standaard werkwijze). naarmate het metselwerk opgaat, onmiddellijk achter de hand opgevoegd.

Voegtypes : overeenkomstig het bijzonder bestek : platvolle voeg / terugliggende platvolle voeg / holle voeg / terugliggende holle voeg / schuine schaduwvoeg / ...

Bewerkingen van de voeg : overeenkomstig het bijzonder bestek : geborstelde voeg / glad afgewerkt / beklopte voeg met harde borstel / strijken onder hoek van 45 graden met grove borstel.



NABEHANDELINGEN

Overeenkomstig het bijzonder bestek kunnen voor bepaalde delen van het gevelmetselwerk bijzondere nabehandelingen worden voorgeschreven, overeenkomstig de rubrieken :

81.30 nabehandelingen op metselwerk - algemeen 81.31 nabehandelingen op metselwerk - hydrofobering 81.32 nabehandelingen op metselwerk - antigraffiti

Veiligheid

Overeenkomstig het veiligheids- & gezondheidsplan, zoals opgemaakt door de veiligheidscoördinator-ontwerp en gevoegd bij het bijzonder bestek. Alle richtlijnen terzake en concrete aanwijzingen van de veiligheidscoördinator-verwezenlijking zullen nauwkeurig worden opgevolgd.

Keuring

MATERIALEN

De gevelstenen zijn vrij van barsten, afgesprongen stukken of gebroken hoeken. Het gebruik van gebroken elementen of elementen met sporen van blussers, een onregelmatige vorm of uitzicht zullen afkeuring tot gevolg hebben. In geval een levering zou worden geweigerd, kan de aannemer de steen op de bouwplaats sorteren, afgekeurde stenen worden van de bouwplaats verwijderd.

De levering, bemonstering en beproeving van de materialen gebeurt overeenkomstig de respectievelijke normen. Overeenkomstig het BENOR-merk van overeenkomstigheid, kunnen gevelbakstenen volgens NBN B 23-002 worden vrijgesteld van opgelegde proeven inzake de fysieke of mechanische kenmerken van de steen.

UITVOERING

Overeenkomstig NBN B 24-401 - Uitvoering van metselwerk (1981), aangevuld met NBN B 04-001 - Maatafstemming voor gebouwen : basisbegrippen - gebruiksprincipes - voorkeursmodulen (1981).

Alle muren volgen de juiste afmetingen volgens plan en worden loodrecht, haaks en goed vlak uitgevoerd, overeenkomstig NBN B 24-401. per verdiepingshoogte (tussen 2,5 - 3,5 m) dient de maximale afwijking van de muur t.o.v; de

loodrechte stand (schietlood) beperkt te blijven tot 8 mm. de grootste afwijking op de lengte van een muur mag nooit meer dan 4 cm bedragen volgens

onderstaande tabel :

Lengtemaat muur (m) Toegestane afwijking (cm)

L < 1,25 +/- 1

1,25 < L < 3,43 +/- 1,5

3,43 < L < 7,29 +/- 2

7,29 < L < 13,31 +/- 2,5

13,31 < L < 21,97 +/- 3

21,97 < L < 33,75 +/- 3,5

33,75 < L +/- 4

Het werk kan worden afgekeurd indien de toegestane toleranties niet nageleefd zijn. Wanneer de uitvoering van het metselwerk onderworpen is aan de controle door een onafhankelijke

instelling (bv. in functie van het BENOR-merk) worden strengere uitvoeringstoleranties opgelegd : de grootste afwijking op de hoogte van een muur bedraagt 7,5 mm op 3 m en de grootste afwijking op

de volledige lengte bedraagt 5 mm op 5m. per verdiepingshoogte (2,95 m) dient de maximale afwijking van de muur t.o.v; de loodrechte stand

(schietlood) beperkt te blijven tot 3 mm. het vlakheidsgebrek (over 2,5 m) dient beperkt te blijven tot 5 mm.

Voor de toleranties inzake gevelopeningen bedragen de afwijkingen t.o.v. de nominale afmetingen maximaal : bovenste maatverschil : 1 cm onderste maatverschil : 0 cm

De voeghardheid dient te beantwoorden aan de eisen van TV 208 (WTCB). Sporen van uitbloeiïngen op het gevelmetselwerk worden voor de voorlopige oplevering gereinigd met

een aangepast product overeenkomstig de aard van de uitbloeiïng en type steen (bv. op basis van een fosfor- of zoutzuuroplossing). Enkel het advies van de steenfabrikant zal uitsluitsel geven! ⇒



23.11. parement - handvormsteen / machinaal |VH|m2

Materiaal

Het betreft machinale handvormstenen beantwoordend aan NBN B 23-002 - Gevelbaksteen + add.1 (1986). Zij zijn drager het Benor-keurmerk of gelijkwaardig. Kalkinsluitsels worden niet toegelaten. De aannemer legt een representatief staal en prestatiefiche ter goedkeuring voor aan de ontwerper.

Specificaties

• Type : handvorm geel-bruin genuanceerd (WF) (zie o.m. Klinkaert-Wienerberger)

• Het zichtbaar metselwerk zal uitgevoerd worden in handvormsteen. De steen is geproduceerd op basis roodbakkende kleien met toevoeging van inerte vulstoffen. De steen wordt diep reducerend gebakken bij 1080°C. De steen vertoont een gevarieerd kleurenpallet gaande van rood over roodbruin naar blauwe neventinten. Het handvormprocédé zorgt voor het typisch generfd aspect van de steen. De gevelbaksteen heeft een homogene structuur en is vrij van kalk- en andere insluitsels die door zwelling aanleiding kunnen geven tot het afspringen van schilfers of tot het optreden van roestvlekken. Minstens één strek en één kop vertonen geen scheuren en geen hoek- of kantbreuken die het karakteristiek uitzicht van het metselwerk nadelig kunnen beïnvloeden en dit bij ten minste 95 % van de levering (beschadigingen dienen vastgesteld te worden vóór het vermetselen). De gevelstenen moeten het merk van overeenkomstigheid Benor volgens NBN B23-002 en NBN B23-002 Add. 2 bezitten.

• Vóór uitvoering zullen minstens 5 gelijkwaardige en vergelijkbare monsters door de aannemer op de werf neergelegd worden ter goedkeuring van de opdrachtgever.

• Materiaal:

FORMATEN GEW. KG ST. M² ± 210 x 100 x 50 mm WF* ± 1,64 71

• De gevelbakstenen hebben volgende fysische kenmerken: Wateropname Proef volgens NBN B24-203 op 10 stuks

Gemiddeld ≤ 10 %

Verzadigingscoëfficiënt Proef volgens T.B. nr 104 Gemiddeld ≤ 0,75 O.W. par. 02.50/7.03 op 5 stuks

Drukvastheid Proef volgens NBN B24-201 - § 5.2 Gemid. druksterkte ≥ 30 N/mm² op 10 stuks Karakt. druksterkte ≥ 20 N/mm²

Efflorescentie Proef volgens NBN B24-209 op 5 stuks Uitbloeiingsvrij

Hygrometrische krimp en opzwelling Proef volgens NBN B24-208 Er ≤ 0,1 mm/m

Duurzaamheid aan vorstinvloed Capillariteitsproef volgens NBN B27-010

Gc ≤ - 2,5

En Directe vriesproef volgens NBN B27-009

en NBN B27-009 Add. 2 Geen vorstschade Drenking onder 25,3 kPa

Klasse Zeer vorstbestand

Uitvoering

Volgens art. 23.10.

23.40. vochtisolatie / spouw - algemeen

Omschrijving

Het betreft de levering en plaatsing van de vochtisolaties, vereist als waterkering tussen de spouw en het buitenmetselwerk, met het oog op een efficiënte afvoer van alle infiltrerend regen- en/of condensatiewater. De vochtisolaties worden aangebracht aan de basis van de spouwmuren, overal waar de spouw wordt onderbroken en bij elke overgang van het buitenspouwblad van een binnen naar een buitenomgeving (hoger opgaande muren, dakdoorsteken van schouwen e.d.).

Meting




• aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM). Inbegrepen in de prijs van het parementwerk

Materialen

Indien de vochtisolatiematerialen niet nader worden gespecificeerd in het bijzonder bestek maakt de aannemer een keuze uit onderstaande producten, in zoverre deze verenigbaar zijn met de voorschriften van de fabrikant, de aard van de toepassing en de voorgeschreven gevelmaterialen.

Uitvoering

Overeenkomstig de uitvoeringsdetails en/of de principedetails, zoals opgenomen in het Informatieblad van het BUtgb “Geïsoleerde spouwmuren met gevelmetselwerk” (2002/1).

Zie ook uitvoeringsvoorschriften hoofdstuk 20.00. Overeenkomstig het toepassingsgebied gelden onderstaande richtlijnen :

• De vochtisolaties worden zorgvuldig geplooid met de afwatering naar buiten toe. Het hoogteverschil tussen de laag in het binnenspouwblad en het buitenspouwblad bedraagt daarbij minstens 10 tot 15 cm.

• De vochtisolatie dekt steeds de volledige breedte van het buitenspouwblad af. Waar mogelijk zal de vochtisolatie in de spouwen volledig gesteund zijn met een afgeschuinde, niet capillaire en rotbestendige isolatiestrook.

• Daar waar het buitenniveau niet horizontaal is, wordt de vochtisolatie trapsgewijze gelegd door boven elkaar geplaatste overlappende lagen. De plaatsing en plooiing van deze lagen verzekeren een afwatering trapafwaarts.

• Teneinde de vochtafvoer uit de spouw mogelijk te maken, worden het vereiste aantal stootvoegen in de horizontale lagen boven de anticapillaire membranen open gelaten.

• De vochtisoleerlaag wordt minimum 5 cm in het binnen- en buitenspouwblad ingewerkt. In voorkomend geval dat de vochtisolatie niet kan ingewerkt worden (betonstsructuren) wordt de isolatie over een hoogte van minimum 15 cm tegen het binnenspouwblad aangekleefd.

• De vereiste overlappingen en kleefwijze stemmen steeds overeen met de aard van het product en aanbevelingen van de fabrikant. De te kleven oppervlakken moeten zuiver en droog zijn.

23.41. vochtisolatie / spouw - folies / PE |PM|

Materiaal

De vochtisolatie bestaat uit een polyethyleenfolie van minstens 0,900 g/cm3 aan polymeren. De rek bij breuk bedraagt minstens 400%. In overeenstemming met de aard der toepassing is de folie minstens

minstens 0,2 mm dik, weegt minstens 150 g/m2 en heeft een wapeningsreliëf.

Uitvoering

De banen worden aangebracht met een overlapping van minimum 10 cm. De overlappende stroken worden over het volledige oppervlak aan elkaar gekleefd of met koudlasstroken bevestigd.

Toepassing

23.44. vochtisolatie spouw - butylrubber |PM|

Materiaal

De vochtisolatie bestaat uit een laag butyl-rubber, een elastomeer, dat bekomen wordt door co-polymerisatie bij lage temperatuur van isobutyleen en kleine hoeveelheden isopreen.

Specificaties

• Rek bij breuk : minimum 400%.

• Dikte : minimum 1,2 mm.

Uitvoering

De banen worden aangebracht met een overlapping van minimum 10 cm. De overlappende stroken worden over het volledige oppervlak aan elkaar gekleefd door middel van een hechtstrip en een rubberoplossing.

Toepassing



24. GEVELELEMENTEN / BOUWSTEEN

24.00. gevelelementen / bouwsteen - algemeen

24.01. algemeen - blauwe steen

Omschrijving

Het betreft de voorschriften m.b.t. de kwaliteiten van het materiaal en de bewerking van houwstenen, volgens al of niet gedetailleerde steensneden, waarin de respectievelijke vorm, grootte en afwerking bepaald wordt. Deze omvatten in te metselen hardsteenblokken, hoeken, beëindigingen en ontmoetingen, kolommen, boordstenen, lateien, dorpels, dekstenen, omrandingen, e.d. met respectievelijk nader omschreven profielen. Specifieke voorschriften gelden voor :

⇒ parement in breuksteen, ⇒ uitvoering van gevelplinten, ⇒ uitvoering van verticale buitenbekledingen van dunne natuursteenplaten ⇒ specifieke stukken met vaste snede of vorm of niet voorgeschreven profielen zoals dorpels

Meting


• meeteenheid : m3, desgevallend opgesplitst volgens oppervlaktebehandeling.

• meetcode : het volume van het kleinste parallellepipedum dat de steen omgrenst; werkelijk volume welke ook de grootte van de steen is; de stenen kleiner dan 10 dm3 worden per stuk gemeten.


•

Materialen

KWALITEIT VAN DE STEEN

De blauwe hardsteen, ook wel crinoïsche kalksteen "Petit Granit" genaamd beantwoordt aan de voorschriften van TV 220 - Belgische blauwe hardsteen of "Petit granit" uit het Tournaisiaanse geologische tijdperk (WTCB, 2001 -> vervangt TV 156). Ze hebben een gemiddelde volumemassa van circa 2687 kg/m3 en een mineralogische hardheid van 3 op de schaal van Mohs. De plaats van herkomst (groeve) wordt voorafgaandelijk ter goedkeuring voorgelegd aan de architect.

• Alle stenen zijn vrij van gebreken, die mettertijd de duurzaamheid van de steensoort zouden kunnen aantasten en het gebruik ervan in het gedrang brengen. De steen is gezond, heeft een heldere klank onder de slag van een ijzeren hamer en is vorstbestendig. Zij zijn ontdaan zijn van alle steenkorst of aarde, afgeschaald tot op de kern. Zij zijn vrij van iedere onzuiverheid (vet, olie, roest, …) en volkomen gereinigd. De steen is vrij van vlekken (vetten, olie, enz...), ontdaan van alle steenkorst of aarde, afgeschaald tot op de kern en volkomen gereinigd.

• Stenen die in éénzelfde bouwwerk of in éénzelfde deel van een bouwwerk verwerkt worden, vertonen geen kleurverschillen.

• Men onderscheidt onderstaande kwaliteitsklassen (handelscategorieën volgens tabel 28 van TV 220). Behoudens bijzondere eisen is voor gevelelementen standaard de categorie “normaal gebouw” van toepassing : ⇒ Categorie “normaal gebouw” : plinten, treden, gevelbekledingen, beplatingen, … (standaard)

• Stenen waarvan het uitzicht volgende kenmerken vertoont hebben afkeuring tot gevolg: ⇒ verweringskorst, leisteenachtige of heterogene zones; ⇒ oplossingsholten; ⇒ barstjes, aders en draden die water vasthouden op de zichtbare vlakken; ⇒ stylolieten die al dan niet water vasthouden maar gelegen zijn op minder dan 2 cm van een

gevoegd uitspringend vlak, op minder dan 4 cm van een niet-gevoegd uitspringend vlak of in de al dan niet zichtbare vlakken van dunne platen (minder dan 5 cm dik);

⇒ water vasthoudende zwarte aders; ⇒ witte vlekken met een oppervlakte groter dan 1 dm2 of een oppervlak groter dan 20% van het

zichtbare oppervlak van de steen; ⇒ zachte of niet hechtende fossielen.

• Het gebruik van kit of eender welke voegmassa voor het verbergen van gebreken is verboden, zonder specifieke toelaatbare uitzonderingen zoals opgenomen in het bijzonder bestek en/of toestemming van het Bestuur..



BESCHIKBARE AFMETINGEN

De vrije afmetingen van de gezaagde platen zijn leverbaar in volgende standaarddiktes : 2 / 3 / 4 / 5 / 6 / 8 / 10 / 12 / 15 / 16 / 18 / 20 / 22 / 24 / 25 / 28 / 30. Afhankelijk van de dikte kunnen de normale afmetingen van de platen variëren van circa 100x150 cm tot 150x250 cm. Binnen bovenvermelde grenzen zijn alle afmetingen courant leverbaar in op vaste maten gezaagde of bewerkte stenen.

VERLIJMINGEN - BIJWERKING VAN ONVOLKOMENHEDEN

In bepaalde bijzondere gevallen en enkel overeenkomstig de bepalingen van het bijzonder bestek (bv. dam van vensterdorpels) en/of specifieke toestemming van de ontwerper, is het bijwerken of aaneenlijmen van de bouwsteenelementen toegestaan. In voorkomend geval moet de aannemer, op verzoek van de architect, de nodige referenties en schetsen ter beschikking stellen.

• Het aaneenlijmen van stenen wordt uitgevoerd overeenkomstig de voorschriften van TV 148 - Het lijmen van steen en marmer (WTCB, 1983).

• Overeenkomstig de in het bijzonder bestek toegestane bijwerkingen en/of verlijmingen beantwoorden daarbij aan onderstaande randvoorwaarden : ⇒ Kleine onvolkomenheden, in het dagvlak van de natuursteen, mogen worden hersteld voor zover

er geen gevaar bestaat dat de herstelde zone verdere beschadiging ondergaat en voor zover het vulproduct even hard is als de steensoort en de kleur of het patina van de herstelde zone niet duidelijk verschilt van die van de steen. Onverminderd de aard van de toegestane bijwerking kan een minwaarde van 10% worden toegepast op de betreffende hoeveelheden.

⇒ De bijzonderheden in het zichtvlak mogen worden verkit, voor zover de verkitte zone geen enkel gevaar op beschadiging inhoudt en de kit, waarvan de kleur wordt aanvaard na aanbrenging op een van de drie referentiemonsters, een hardheid heeft die bij benadering gelijk is aan die van de steen en geen kleurverandering ondergaat die zichtbaar is op meer dan 1,5 m afstand voor binnengebruik in wanden of vloeren en op meer dan 3 m afstand voor buitengebruik in gevels of vloeren. Kleurwijziging ten gevolge van bevuiling die vreemd is aan de steen wordt niet in beschouwing genomen, noch voor de steen, noch voor de verkitting.

Uitvoering

BEWERKING VAN DE STEEN

De houwstenen moeten loodrecht, haaks en zo vlak mogelijk worden uitgevoerd. De zichtvlakken hebben rechte kanten en zijn vrij van afgeschilferde randen en hoeken. Gefrijnde stenen worden alle gelegd in eenzelfde behouwingsrichting. De wijze van de bewerking is voor alle gevelelementen standaard “grijs-geschuurd”, behoudens andere bepalingen opgegeven in het bijzonder bestek.

PLAATSING

• De leg- en stootvlakken worden goed geëffend in het vlak van het parement.

• Iedere afmeting van een rugvlak moet tenminste gelijk zijn aan 90% van de overeenstemmende afmetingen van het tegenoverliggende parementvlak.

• Lijsten worden over alle legvlakken geëffend zonder enige versmalling.

• De nodige voorzorgen worden genomen om een verzorgd en onbesmeurd uitzicht aan het houwwerk te geven en dit te behouden.

Keuring

REFERENTIENORMEN

Opleveringscriteria volgens tabel 7 van TV 220 (WTCB, 2001)

Uitzicht & handelscategorieën volgens tabel 28 van TV 220 (WTCB, 2001)

Alle houwstenen die holten of verweringszones vertonen, gekloven of gebroken zijn of die hoek- of randschade vertonen, worden geweigerd en door de aannemer op eigen kosten vervangen. Houwstenen met hoek- of randschade ontstaan tijdens het transport en de behandeling van de steen of gedurende de werken komen niet in het zichtvlak voor en worden op kosten van de aannemer vervangen voor zover de schade onherstelbaar is (alleszins zal een minwaarde van 10% worden toegepast - zie hoger).

24.10. raam- & deurdorpels - algemeen



24.11. raam- & deurdorpels - blauwe steen |VH|m3 en st

Materiaal

Specificaties

• Categorie : normaal gebouw / ... (volgens tabel 28 van TV 220)

• Onvolkomenheden : worden geweigerd

• Bovenvlakken : grijs-geschuurd

• Zichtbare zijkanten : grijs-geschuurd

• Profiel : ⇒ Raamdorpels : dikte minimum 5 cm + 1 cm opstand) / volgens detailtekeningen ⇒ Deurdorpels : dikte minimum 7 cm + 1 cm opstand) / volgens detailtekeningen

• Helling : circa 10%

• De dorpels steken 5 / ... cm uit het gevelvlak en zijn voorzien van een druipgroef

• De dorpels worden aan hun uiteinden circa 50 /… mm ingewerkt in het parement / niet ingewerkt.

• Lengte van dorpelstukken : volgens opmeting, uit één stuk tot 150 cm.

• Druipgroef : circa 10 mm breed en circa 5-6 mm diep / …


• De leverancier (steengroeve) beschikt over een doorlopende technische goedkeuring ATG.

• Aan de rugzijde wordt een wateropstand gelijmd van 5 / 10 / 15 / 20 / … mm hoogte.

• Aan de dorpeluiteinden worden opgelijmde zijopstanden (afwateringskussentjes) voorzien van 10 mm hoogte, volgens detailtekening of volgens module van de steen.

• Trapbekledingen : zie binnentrapbekleding.

Uitvoering

De aannemer neemt op de werf de juiste afmetingen op na het beëindigen van de ruwbouw. Er wordt rekening gehouden met de detailtekeningen van de architect.

• Indien in de steen geen hellingsprofiel is aangebracht, wordt hij met een helling van 5% gelegd afwaterend van het buitengevelvlak weg.

• Dorpels langer dan 150 cm mogen in twee of meer delen worden geplaatst, voorzien van een uitzettingsvoeg van circa 8 mm over de totale diepte van de dorpel.

• Onder de dorpels wordt over hun volledige lengte een vochtisolatie aangebracht (PE-folie 0,45 mm, die parallel met de voeg aan de randen en aan de achterzijde omhoog geplooid wordt.

• In de open voeg kan tussen de elementen een strookje polystyreen worden geplaatst.

• De voegen worden opgevoegd met een waterdichte plastische voegmortel, aangepast aan de kleurtint van de steen.

Toepassing

•

24.61. muurdekstenen - blauwe steen |VH|m3

Materiaal

Specificaties

• Categorie : normaal gebouw / ... (volgens tabel 28 van TV 220)

• Bovenvlakken : grijs-geschuurd

• Zichtbare kanten : grijs-geschuurd

• Afmetingen : volgens detailtekeningen / … ⇒ Dikte : minimum 5 cm. ⇒ Breedte : … cm. De dekstenen steken minimum 4 / ... cm over het metselwerk uit en zijn aan

voorzien van een druipgroef ⇒ Lengte : verdeling in stukken van gelijke lengte (150 / … cm) voorzien van tussenvoegen van circa

8 mm over de totale diepte van de deksteen.

• Profiel : eenzijdig afwaterend . Indien in de steen geen hellingsprofiel wordt aangebracht, wordt hij met een helling van 5% gelegd.

• Druipgroef : circa 10 mm breed en circa 5-6 mm diep / …


• Onvolkomenheden worden geweigerd

Uitvoering

• De dekstenen worden geplaatst op een vol mortelbed (dikte circa 15 mm).



• Onder de dorpels wordt voorafgaandelijk, hetzij over hun volledige lengte, hetzij aan de uiteinden en onder iedere tussenvoeg, een vochtisolatie aangebracht (PE-folie 0,45 mm of loodslab, dikte 1,5 mm), die parallel met de voegen, aan de randen en aan de achterzijde omhoog geplooid wordt.

• De breedte van de tussenvoegen bedraagt circa 8 mm. In de open voeg tussen de elementen kan een strookje polystyreen worden geplaatst. De voegen worden opgevoegd met een plastische voegspecie aangepast aan de kleurtint van de steen.


• De muurafdekelementen worden geplaatst volgens de voorafgaand aan de uitvoering afgesproken aanduidingen, waarbij de werkhuistekeningen ter goedkeuring van de architect zullen voorgelegd worden.

• De elementen worden aan het onderliggend metselwerk verbonden d.m.v. ankers uit roestvast staal (RVS), voorzien van een stift vastgezet in een uitgezaagde groef. De ankerstaart draagt tot minstens 10 cm in de onderliggende muur. In elke zijkant wordt een anker voorzien.

• Bij spouwmuren wordt de spouw volledig afgedekt met een gewapende PE-folie / …. Waar vereist wordt de spouwopening voorzien van extra isolatie, ter voorkoming van koudebruggen

DEEL 2 - BOVENBOUW INHOUDSOPGAVE - EBP · NBN B 21-002 - Metselstenen - Specificaties voor...

Documents

Transcript of DEEL 2 - BOVENBOUW INHOUDSOPGAVE - EBP · NBN B 21-002 - Metselstenen - Specificaties voor...