Evidence Based Practice

Onderzoek en Statistiek

in de podotherapie praktijk

20 januari 2012

Houten

Introductie

• Eerste indrukken

• Waarnemen in de praktijk

• Observeren en interpreteren

2

Hebt u enig idee wat u komt doen?

• Feiten en cijfers uit de groep

• Iets met onderzoek gedaan?

• In de podotherapie

• Wetenschap

• Wie heeft er een “goede” vraag?

• Wat verwacht je van de ‘shop’.

3

Doel van de workshop

• Enthousiasmeren voor een ‘wetenschappelijke’ kijk op het werkveld

• Een aanzet geven tot zelf onderzoek uitvoeren

• Het belang van het cijfermatig onderbouwen van effecten van behandeling inzien

• Onderzoeksresultaten beter begrijpen

• Nog meer???

4

Programma

• Intro Carlo en Roel

• Zin en onzin van onderzoek en statistiek

• Evidence based practice: een praktijkvoorbeeld van ‘Meetbare zorg’

• Het onderzoeksproces stap voor stap:

- probleem-, doel- en vraagstelling & hypothese formuleren

- de vragenlijst: vragen, variabelen en meetniveaus

- dataverzameling: steekproef en populatie

- data-analyse: betrouwbaarheid en nauwkeurigheid

- rapportage: tabellen en grafieken

Ok?

• Vragen

5

Intro

• Carlo & Roel

6

Drs. Carlo M. Buijvoets

Carlo Buijvoets (1954) studeerde na het atheneum

Sociale Geografie aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Tijdens zijn doctoraalopleiding bekwaamde hij zich

vervolgens in sociaal-wetenschappelijk onderzoek,

marktonderzoek en statistische analysetechnieken.

Tijdens zijn studie heeft hij als student-assistent reeds

trainingen SPSS gegeven aan collega studenten. Hij en

SPSS zijn vanaf die tijd een onafscheidelijk duo gebleven.

Hij begon zijn loopbaan in de tachtiger jaren als

toegevoegd onderzoeker bij de Faculteit der Ruimtelijke

Wetenschappen van de Rijksuniversiteit Groningen.

Vervolgens was hij vijf jaar senioronderzoeker bij DTV

Consultants te Breda, een bureau dat gespecialiseerd is

op de werkterreinen van toerisme en recreatie en verkeer

en vervoer. In deze periode zijn door hem vele en

veelsoortige onderzoeken verricht, vooral op het gebied

van toerisme en recreatie.

Zin en onzin van onderzoek (1)

Wat is statistiek???

Kansberekening!!!

7

Zin en onzin van onderzoek (2)

• Statistiek levert geen bewijzen, geen zekerheden!

• Statistische significantie ≠ werkelijke significantie

(vb. ooievaarstand in relatie tot daling geboortecijfer)

• Noodzakelijke voorwaarden voor causaliteit:

- Oorzaak moet voorafgaan aan gevolg

- Er moet een verband zijn tussen oorzaak en gevolg, gebaseerd op inhoudelijke argumenten

- Verband tussen oorzaak en gevolg mag niet veroorzaakt worden door een derde variabele

8

Zin en onzin (3): Nut van statistiek

• Onzekerheid met betrekking tot de onderzochte materie verkleinen

• In de praktijk van de podotherapie kan het effect van behandelwijzen cijfermatig worden onderbouwd

9

Evidence based practice

• Een praktijkvoorbeeld van meetbare zorg

• Het onderzoek:

- dataverzameling: drie meetmomenten

- gevraagd naar mate van pijn en mate van beperking

- beide variabelen gemeten op een schaal van 1 tot 10

- data-analyse: vergelijking van meting 1 met 2 en 2 met 3

10

Resultaten

Nuttig of niet?

Zijn er al meer dan 30

minuten voorbij? 11

Het onderzoeksproces 1. Hypothese(s) formuleren

2. Vragenlijst maken

3. Data verzamelen

4. Data-analyse

5. Rapportage

12

1: Hypothese(s) formuleren

• Probleem-, doel- en vraagstelling

• Nul-hypothese en alternatieve hypothese

• De nul-hypothese wordt getoetst in het onderzoek: wel of niet significant resultaat

• Deze moet dus wel toetsbaar zijn!

13

Voorbeelden van hypotheses

• Therapie X leidt tot significante pijnreductie ●

• Mijn klanten zijn tevreden ●

• Veel mensen lopen onnodig met zere voeten ●

• Hoe is het gesteld met voetklachten in NL ●

• Is er een relatie tussen bepaald schoeisel en bepaalde klachten ●

14

Opdracht

Formuleer zelf een hypothese die onderzocht kan worden

15

Resultaat

• Heldere probleemstelling

• Heldere vraagstelling

16

2: De vragen(lijst) • Vragenlijst bij onderzoek is meetlat bij timmerman

• Wat bepaalt welke vragen gesteld worden?

• Soorten vragen?

Voorbeeld:

– Vraag: Hoeveel pijn hebt u?

– Antwoord: Veel - Weinig of 1 tot 10

– Vraag = Variabele: pijn

– Antwoord = Waarde

Dus

• Vragen leiden tot variabelen, de antwoorden op de vragen zijn de scores op die variabelen

• Variabelen kennen een bepaald meetniveau

• Hoe hoger het meetniveau, des te krachtiger de beschikbare statistische technieken (kom ik later op terug!!)

17

Vragen: aandachtspunten

• Waar moet je aan denken? – Hebt u een zere voet?

– Doet het daar zeer?

• Dus…. – Kort

– Helder

– Eén tegelijk

– Specifiek

– Niet sturend

18

Open vragen

• Meer kwalitatieve dan kwantitatieve info

• Voordeel: alle informatie kan worden doorgegeven door de respondent

• Voordeel: kan onverwachte informatie opleveren

• Nadeel: beantwoorden kost vaak meer tijd

• Nadeel: erg bewerkelijk voor onderzoeker

19

Gesloten vragen

• Wat zijn het?

• Wanneer open en wanneer gesloten gebruiken??

20

Meetniveaus van numerieke variabelen

• Nominaal (naam): de cijfermatige codes geven geen enkele numerieke informatie (bijvoorbeeld geslacht:

1 = Man; 2 = Vrouw)

– Waarden mag je niet optellen en kennen geen rangorde

• Ordinaal: waarden op de variabele kennen een bepaalde rangorde (bijvoorbeeld inkomensklassen, rapportcijfer-vragen)

– Goed matig slecht…: tevredenheid praktijk (3-punts, 5 punts etc.)

• Metrisch: rekenvariabelen (bijvoorbeeld inkomen, leeftijd, afstand, gewicht, bezoekfrequentie)

21

Resultaat

22

3: Dataverzameling • Steekproef vs. Populatie (deelpopulaties)

• Wijze van steekproeftrekking (a-select, toeval)

• Representativiteit

- betreft samenstelling van de steekproef naar eigenschappen

• Betrouwbaarheid

- betreft omvang van de steekproef

23

Opdracht

Trek een steekproef van vijf personen uit de aanwezigen.

24

Steekproef trekken: wanneer

• Als de populatie te groot is

• Als de populatie te moeilijk te benaderen is

• Kostenaspect

25

Steekproef trekken: omvang

Bron: http://www.allesovermarktonderzoek.nl/Extra/steekproef.aspx

Bepaal de omvang van de steekproef met behulp van de

steekproefcalculator

26

Dataverzameling: methoden

• Schriftelijke enquêteren

+ via post toegestuurd

+ via internet en uitnodiging per e-mail

+ op locatie na mondeling verzoek

- meeneem-enquêtes

- via internet door verzoek aan bezoekers van een website

• Mondeling enquêteren

+ bij respondenten thuis

+ telefonisch

+ op locatie

27

Resultaat van dataverzameling

28

4: Data-analyse: technieken

• Frequentietabellen: nominale en ordinale variabelen

• Gemiddelde en standaarddeviatie en betrouwbaarheidsintervallen: interval en ratio variabelen

• Toetsen op verschillen tussen variabelen of groepen dmv het vergelijken van gemiddelden (t-toets):

- nominale en ordinale voor het definiëren van de groepen

- interval en ratio voor de berekening van het gemiddelde per groep

• Relaties tussen variabelen - kruistabellen (Chi2): nominale en ordinale variabele

- correlatie en regressie: interval en ratio

29

Frequentietabel

30

Standaarddeviatie

31

Waarnemingen (n=5)

Afwijking van gemiddelde

Gekwadrateerde afwijking

Xi Xi - X (Xi - X )2

2 -2 4

3 -1 1

7 3 9

6 2 4

2 -2 4

Σ = 20 Σ = 0 Σ = 22

𝐗 = 4 Stdv =

𝟏

𝐧−𝟏 ∗ 𝟐𝟐 = 1,2

32 Bron:

http://www.wynneconsult.com/root/HomePageKB01.htm

Resultaat: t-toets

33

Correlatie en Regressie

• Technieken om lineaire (rechtlijnige) verbanden tussen variabelen te onderzoeken

34

Significantie

• De significantie-waarde als uitkomst bij een statistische analyse geeft de kans dat de nul-hypothese waar is

• Het significantie-niveau in statistische analyses is veelal 95%, dwz dat we de nul-hypothese pas verwerpen als de significantie-waarde het niveau 0,05 (= 5%) bereikt

35

Resultaat: Uitkomsten van onderzoek

Conclusie van onderzoek Werkelijke stand van zaken

H0 is juist Ha is juist

H0 wordt geaccepteerd Juiste conclusie Fout van de 2e soort

H0 wordt verworpen Fout van de 1e soort Juiste conclusie

36

5: Rapportage: tabel

37

Rapportage: grafieken

56%

22%

17%

11% 11% 11%

6% 6% 6%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Hardlopen Tennis Wandelen Hockey Squash Veldvoetbal Korfbal Wielrennen Overig

Sporten beoefend door mensen met diagnose G01 (Achillodynie)

38

Rapportage: grafieken

35%

9%

5% 5%

5%

5%

4%

4%

4%

4%

4%

4%

4%

4% 4%

Diagnoses gesteld bij mensen die hockey beoefenen

F02

G01

J05

J03

I08

H08

H03

G14

G08

F10

E12

E11

E02

D14

A09

39

Interessant om….

• Heeft mijn behandeling effect

• Heeft de ene behandeling meer effect dan de ander

• Welke behandeling is het meest effectief bij die klacht

• Voor een professional essentieel…

40

Is het doel bereikt?

Bent u nu?

• Geënthousiasmeerd voor een ‘wetenschappelijke’ kijk op het werkveld

• Bent u nu voornemens…

• Hebt u zicht op het belang van het cijfermatig onderbouwen van effecten van behandeling

• In staat om onderzoeksresultaten beter te begrijpen?

41

Goede voornemens

42