www.abvv.be

De vakbondeen wereldspeler

2

INHOUDSTAFEL

� Voorwoord 3

� De wereld, een syndicaal dorp 4

� Globalisering: wat is dat? 5

� Onze kritiek op de huidige globalisering 6

� 50 jaar syndicale solidariteit 8

� No TINA but TIA 9

� Wat leert ons de sociale geschiedenis? 10

� Internationale instellingen: hervormen, niet verwerpen! 11

� Naar een mondiale economische en sociale regulering 13

� De vakbeweging gaat internationaal 13

� Identieke vaststellingen, maar soms andere doelstellingen 14

� Het syndicalisme claimt niet het monopolie van de solidariteit 15

� Het belang van het nationaal en Europees niveau 16

� Een democratisch en sociaal Europa als model voor een solidaire globalisering? 17

� Proxima estacion: Esperanza… 18

Voor meer info :ABVVHoogstraat 421000 BrusselTel: +32 (0)2 506.82.11Fax: +32 (0)2 506.82.29

E-mail:infos@abvv.be

Nuttige websites:www.abvv.be;www.vlaamsabvv.bewww.schoneklerenophetwerk.bewww.etuc.orgwww.icftu.orgwww.ilo.orgwww.tuac.org

Foto’s: ABVVLay-out: ABVV© april 2003 Volledige of gedeeltelijke overname of reproductie van de tekst uit deze brochure mag alleen met duidelijke bronvermelding.

Verantwoordelijke uitgever:Mia De Vits

De vakbond, een wereldspelerDe vakbeweging is internationaal uit principe, globaal uit noodzaak.

In de loop van haar lange bestaan heeft zij zich steeds aangepast aan deverschillende evoluties. De globalisering is daarvan een laatste fase. Maarondanks die veranderingen bleef de vakbeweging trouw aan haar idealenvan solidariteit, vrede, democratie en rechtvaardige verdeling van derijkdom.

Jaar in jaar uit worden overal ter wereld nog steeds mannen en vrouwenvermoord, verminkt, opgesloten, afgedankt of gepest enkel en alleenomdat ze hun principes in praktijk willen brengen.

De globalisering zoals die nu bestaat moet in toom gehouden worden,sociaal gereguleerd worden, zodat iedereen in degelijke omstandighedenkan leven en werken, in een kwaliteitsvolle omgeving. Dat betekentglobalisering nu niet. Dat is één van de redenen waarom het ABVV deeluitmaakt van het Internationaal Verbond van Vrije Vakverenigingen. HetABVV was in 1949 trouwens één van de stichters van dievakbondsinternationale. Vandaag is het IVVV uitgegroeid tot de grootsteinternationale vakbond met 156 miljoen leden uit 148 landen, aangeslotenbij 221 vakbonden.

De vakbeweging bezit niet het monopolie van de solidariteit. Zij wil werkenmet respect voor de veelzijdigheid en de eigenheid van de socialebewegingen. De domeinen waarop de strijd voor een betere wereld geleverdwordt, zijn zo talrijk en de nodige inzet zo groot dat alle krachten daarbijgebruikt kunnen worden.

De globalisering mag niemand langs de kant laten staan. Niet in België,maar ook niet in de landen van het Zuiden. Als de globalisering de overgrotemeerderheid van de bewoners van deze planeet in dekou laat staan, dan heeft zij geen enkele toekomst.

Het ABVV werkt, met de middelen die het heeft, mee aande opbouw van een syndicale tegenmacht om het tij tedoen keren. Enerzijds in de schoot van het IVVV, omonze stem op het internationale forum te laten horen.Anderzijds in de schoot van nationale structuren waarwe opkomen voor samenwerking met onze kameradenuit Afrika, Azië, Latijns-Amerika en Centraal- en Oost-Europa.

3

André MordantAlgemeen Secretaris

Mia De Vits Voorzitter

De wereld, een syndicaal dorp209 vakbondsmensen werden vermoord of verdwenen in 2000, 8.500anderen werden aangehouden, 3.000 verwond, meer dan 100.000 opgejaagden 20.000 ontslagen wegens hun vakbondsactiviteiten.Het laatstejaarverslag van het Internationaal Verbond van Vrije Vakverenigingen(IVVV) over de schending van de vakbondsrechten in de wereld vestigt deaandacht op de prijs die mannen en vrouwen betalen, enkel en alleenomdat ze zich inzetten voor hun werkmakkers.

Die feiten werden gepleegd in 140 landen, verspreid over de vijfcontinenten. Het vakbondsleven heeft dus duidelijk een mondiale dimensie.En de vakbeweging heeft duidelijk aandacht voor wat er in de wereldgebeurt.

Wanneer het IVVV congresseert zoals in 1996 in Brussel op uitnodigingvan het ABVV of in Durban (Zuid-Afrika) in 2000, dan komen de sprekerssteeds weer hetzelfde verhaal vertellen, of ze nu uit Brazilië, Maleisië,Japan, Burkina Faso, Nieuw-Zeeland of Europa komen. De ernst van desituatie kan verschillen, maar overal is de vaststelling dezelfde. Dieafgevaardigden hebben het allemaal over afbouw van het sociaal welzijn,de toename van de werkonzekerheid, de massale werkloosheid en detoenemende ongelijkheid.

De vakbeweging blijft niet bij de pakken zitten en blijft verder werken aanhaar groei, op basis van haar verleden; een verleden van socialevooruitgang en verovering van burgerlijke en politieke rechten. De rol vanSolidarnosc in Polen bij de ineenstorting van het totalitaire communisme,of de rol van de Zuid-Afrikaanse vakbond COSATU, in de schoot van hetANC, bij het stopzetten van het apartheidsregime zijn slechts tweevoorbeelden die nog vers in het geheugen liggen.

4

Globalisering: wat is dat?Het woord globalisering (sommigen zeggen mondialisering) is onsdagelijks leven binnengedrongen. Er gaat geen dag voorbij zonder datwe het ergens geschreven zien of dat we het horen.

De val van de Berlijnse muur was een bevrijding voor het volk. Die valwas ook de aanzet tot de eenmaking op wereldvlak van de nationalemarkten en tot een verspreiding van de sociale ongelijkheid. Dankzij denieuwe technologieën werden de mogelijkheden en de snelheid vanfinanciële transacties spectaculair vergroot. Elke dag overschrijdt hetbedrag van de financiële transacties 1.500 miljard dollar. De directeinvesteringen van multinationals in het buitenland belopen jaarlijks meerdan 11.000 miljard dollar, terwijl het handelsverkeer rond de 7.000 miljarddollar schommelt. Een onderneming als General Motors werkt wereldwijdmet 100.000 onderaannemers.

Anderzijds moet de opvatting dat de globalisering vandaag almachtig is,enigszins genuanceerd worden. De globalisering is nog niet helemaaleen feit. Afrika, dat meer dan een vierde van de wereldoppervlakte bestrijkten 12% van de wereldbevolking vertegenwoordigt, is goed voor amper1% van het handelsverkeer. Bovendien is de internationalisering van deeconomie geen nieuw verschijnsel. Op andere tijdstippen van onzegeschiedenis kwam het al voor, bijvoorbeeld tussen 1870 en het beginvan de Eerste Wereldoorlog.

Nochtans is de huidige internationalisering van het handelsverkeer nietzomaar een kopie van de vorige industriële revolutie. Ze gaat immersgepaard met de ontwikkeling van een neoliberaal beleid dat steunt opderegulering, delocalisatie en privatisering. Zo komt er een geglobaliseerdeeconomie tot stand die meer en meer aan de greep van de Staten ontsnapten meer en meer werknemers, in het kader van de internationaleconcurrentie, tegen elkaar uitspeelt.

Die perceptie van het einde van een wereld werd nog scherper na deaanslagen van 11 september in de VS. Het wat abstracte begripglobalisering is nooit zo duidelijk geweest. Er zijn niet alleen degeliberaliseerde markten, de vrijheid van kapitaalverkeer, van goederenen mensen, van ziekten en illegalen…Er is ook de internationaliseringvan gewelddadige conflicten sommigen beweren dat de 21ste eeuw pasecht begon op 11 september 2001.

5

Onze kritiek op de huidige globaliseringIn de moderne geschiedenis is de kloof tussen Noord en Zuid nooit zodiep geweest. De ongelijkheid – op basis van het inkomen per inwoner– tussen de zeven rijkste en de zeven armste landen is sinds 1960spectaculair gestegen. In 1960 was de verhouding al van 1 tot 30. Op 30jaar tijd is ze verdubbeld en in de jaren '90 werd die tendens nog versterkt.In 1997 was de verhouding al 1 tot 74!

De huidige ongelijkheid is ronduit onaanvaardbaar. De 20% rijkste landenproduceren 86% van de algehele rijkdom. De minst ontwikkelde landen,die een vijfde van de armste wereldbevolking vertegenwoordigen, tellenslechts mee voor 1% van de rijkdom op wereldschaal. De 200 rijkstemensen zijn erin geslaagd, tussen 1994 en 1998, hun rijkdom teverdubbelen (samen bezitten ze de ronde som van 1.000 miljard dollar).Het fortuin van de drie rijkste mensen ter wereld overschrijdt ruim hetBruto Binnenlands Product van alle minst ontwikkelde landen met hun600 miljoen mensen! De schuld van de ontwikkelingslanden overschrijdtde 2.000 miljard.

6

Ongelijkheidsindex in de wereld

01020304050607080

1960 1990 1997

De naakte cijfers op een rijtjeIn de ontwikkelingslanden

Gezondheid• hebben 968 miljoen mensen geen directe toegang tot

watertoevoer (1998)• hebben 2,4 miljard mensen geen toegang tot de sanitaire

basisvoorzieningen (1998)• lijden 34 miljoen mensen aan Aids of zijn seropositief (eind 2000)• sterven jaarlijks 2,2 miljoen mensen ten gevolge van de

lucht-vervuiling thuis (1996)

Onderwijs• kunnen 854 miljoen mensen, waaronder 543 miljoen vrouwen,

niet lezen of schrijven (2000)• gaan 325 miljoen kinderen, waaronder 183 miljoen meisjes,

zelfs niet naar de lagere of middelbare school (2000)

Armoede• leven 1,2 miljard mensen met minder dan 1 $ (40 BEF, 1€) per dag

en 2,8 miljard mensen met minder dan 2 $ per dag (1998)

Kinderen• sterven jaarlijks 11 miljoen kinderen jonger dan vijf jaar aan

ziekten die gemakkelijk voorkomen hadden kunnen worden(1998)

• hebben 163 miljoen kinderen van minder dan vijf jaar eenonvoldoende gewicht (1998)

In de ontwikkelde landen van de OESO • zijn 15% van de volwassenen analfabeet (1994 -1998)• leven 130 miljoen mensen onder de armoedegrens

(inkomen lager dan de helft van het mediaan inkomen) (1999)• zijn 8 miljoen mensen ondervoed (1996-1998)• lijden 1,5 miljoen mensen aan Aids of zijn seropositief (2000).

Bron: United Nations Development Program, wereldrapport over demenselijke ontwikkeling 2001

7

50 jaar syndicale solidariteitAl meer dan 50 jaar proberen de werknemers een antwoord te vinden opde internationalisering van de economie en op het verschijnsel van demultinationals. Al meer dan 50 jaar probeert de vakbeweging bij diegenendie in sociale en milieuregelgeving enkel en alleen een belemmering vande vrijhandel zien, de idee ingang te doen vinden van een globaliseringvan de sociale rechtvaardigheid.

Toen het IMF (internationaal monetair fonds) en de Wereldbank in dejaren '80 de neoliberale toer opgingen, toonde het IVVV (internationaalverbond vrije vakverenigingen) zich steeds kritischer, maar het wildezich niet beperken tot een principieel verzet. Het wilde daarentegen zijnrol als tegenmacht en als kritisch waarnemer versterken om hetbeslissingsproces zoveel mogelijk te kunnen beïnvloeden.

De vakbeweging verwerpt de globalisering als dusdanig niet. Globaliseringkan aan de bron liggen van groei en kan bijdragen aan ontwikkeling enaan meer sociale rechtvaardigheid.We hebben al te vaak de mislukkingenmet hun desastreuze gevolgen gezien voor de bevolking van landen diezich uit het internationaal handelsverkeer terugtrokken. In de 2e helftvan de 20e eeuw zijn de weinige landen die uit de armoede zijn kunnenklimmen, staten die hun economie in de wereldhandel hebbeningeschakeld, zoals bepaalde Aziatische landen. Nochtans kan devakbeweging geen voldoening nemen met die vaststelling.

De vakbonden van landen uit de derde wereld of "in overgang" helpendoor mee te werken aan de vorming van hun verantwoordelijken en hundeskundigen, is een uitstekend solidariteitsinstrument. Het is een vormvan solidariteit die het ABVV bedrijft met vakbondspartners uit Afrika,Latijns-Amerika en Oost-Europa. Seminaries en studiebezoekenversterken de mogelijkheden van die organisaties en geven concreetgestalte aan een duurzame solidariteit.

De vakbonden van landen uit de

derde wereld of "in overgang"

helpen door mee te werken aan

de vorming van hun

verantwoordelijken en hun

deskundigen, is een uitstekend

solidariteitsinstrument. Het is een

vorm van solidariteit die het ABVV

bedrijft met vakbondspartners uit

Afrika, Latijns-Amerika en

Oost-Europa. Seminaries en

studiebezoeken versterken de

mogelijkheden van die

organisaties en geven concreet

gestalte aan een duurzame

solidariteit.

8

No TINA but TIAIn de gloriejaren van het Britse conservatisme had Thatcher de gewoonteaan hen die het niet eens met haar waren te zeggen: "There Is NoAlternative" (Er is geen alternatief).

De vakbeweging heeft die TINA-methode altijd verworpen. Zoals FrançoisJanssens, toenmalig voorzitter van het ABVV, zei op het Congres van1994: wij zijn in staat linkse alternatieven aan te reiken om degenen diedachten dat er geen andere keuze meer was, opnieuw hoop te geven.There Is an Alternative (TIA). Er zijn altijd alternatieven. De huidigeglobalisering ontsnapt daar niet aan.

De globalisering moet leren rekening houden met de grote sociale enleefmilieuproblemen. Momenteel is dat niet het geval. Alleen al in deafgelopen 10 jaar tonen de crisissen in Mexico, Azië, Rusland, Brazilië,Turkije en Argentinië duidelijk aan hoe zwaar de gevolgen van de financiëlecrisissen op de nationale economieën, op de werknemers en hun gezinnenzijn.

Zo berekende de Internationale ArbeidsOrganisatie (IAO) dat alleen alde Aziatische crisis meer dan 10 miljoen werknemers hun baan kostte envoor vele anderen een verslechtering van hun arbeidsvoorwaardenmeebracht. Die regio kende ook een nooit geziene toename van armoede,sociale uitsluiting, prostitutie, geweld en racisme.

Stellen dat de wereldhandel te nemen of te laten is, is een wel heelbeperkende kijk op dit ingewikkelde probleem. Heel wat aspecten vande globalisering moeten ter discussie gesteld, besproken en gereguleerdworden als men schadelijke effecten ervan wil vermijden of inperken,zoals grotere armoede, belastingontwijking, witwaspraktijken of deopwarming van de aarde. Er moet niet alleen voor gezorgd worden datde liberalisering van het handelsverkeer tot grotere welvaart leidt. Diegrotere welvaart moet ook iedereen ten goede komen.

Schrijven naar de Belgische Minister van Buitenlandse Zaken, naar eenAmbassadeur of een Staatshoofd om de opsluiting van een of meerderevakbondsmensen in het buitenland aan te klagen, lijkt twee keer niks.Nochtans hebben mannen en vrouwen hun vrijheid en soms zelfs hunleven aan dergelijke initiatieven te danken. De "verdediging van devakbondsrechten" is geen abstracte zaak: de militanten uit Congo, Iran,Colombia en vele andere landen voor wie het ABVV in 2001 actie gevoerdheeft, kunnen ervan getuigen.

Schrijven naar de Belgische

Minister van Buitenlandse Zaken,

naar een Ambassadeur of een

Staatshoofd om de opsluiting van

een of meerdere

vakbondsmensen in het

buitenland aan te klagen, lijkt twee

keer niks. Nochtans hebben

mannen en vrouwen hun vrijheid

en soms zelfs hun leven aan

dergelijke initiatieven te danken.

De "verdediging van de

vakbondsrechten" is geen

abstracte zaak: de militanten uit

Congo, Iran, Colombia en vele

andere landen voor wie het ABVV

in 2001 actie gevoerd heeft,

kunnen ervan getuigen.

9

Wat leert ons de sociale geschiedenis?Het opengooien van de markten betekent winst voor de enen, verlies voorde anderen.Verscheidene decennia van opengestelde markten tonen aandat de verdeling van de winsten, uit de liberalisering van hethandelsverkeer, een veel moeilijker oplosbaar probleem bleek is dan deeconomische theorie daarover verkondigde. Reden ook waarom regelsopgelegd moeten worden en strikt economische doelstellingen moetensamengaan meteen ander beleid inzake sociale en milieumaatregelen.

Heel wat studies analyseren de huidige globalisering in het licht van devorige industriële revolutie aan het einde van de 19e eeuw, om hetuitzonderlijke karakter ervan te relativeren.

Maar hoeveel doen er dezelfde oefening wanneer het om het sociale gaat?Als we de sociale geschiedenis bekijken sinds de vorige industriëlerevolutie, dan stellen we vast dat de arbeidersbeweging er tientallen jarenover gedaan heeft om op haar beurt van de economische vooruitgang tegenieten. Hoe kunnen we vermijden dat de geschiedenis zich herhaalt?Hoe vermijden we dat de globalisering, de technologische revolutie ende reorganisatie van de werkmethodes leiden tot een loskoppeling vaneconomische groei en sociale vooruitgang?

Het is niet de grote internationale eenheidsmarkt die zal zorgen voorsociale vooruitgang en bescherming van het leefmilieu, maar wel eennieuwe politieke en sociale regulering op wereldvlak.

Algerije: verwoest door overstromingen. Kosovo: verwoest door de oorlog.Turkije: getroffen door een aardbeving. Tegenover door de mens of denatuur veroorzaakte rampen kan een simpele daad van solidariteit (hetopsturen van een financiële bijdrage, van slaapzakken….) wonderen doen.Ook hier doet het ABVV zijn duit in het zakje. Bij dergelijke rampen is hetniet het moment om ideeën uit te wisselen, maar om een helpende handte reiken.

Algerije: verwoest door

overstromingen. Kosovo: verwoest

door de oorlog. Turkije: getroffen

door een aardbeving. Tegenover

door de mens of de natuur

veroorzaakte rampen kan een

simpele daad van solidariteit (het

opsturen van een financiële

bijdrage, van slaapzakken….)

wonderen doen. Ook hier doet het

ABVV zijn duit in het zakje. Bij

dergelijke rampen is het niet het

moment om ideeën uit te

wisselen, maar om een helpende

hand te reiken.

10

Internationale instellingen: hervormen, niet verwerpen!De internationale financiële instellingen werden opgericht na de TweedeWereldoorlog. Bedoeling was de vrede, de financiële stabiliteit en deeconomische groei te bevorderen. Vandaag is de paradox echter dat diefinanciële instellingen aan de ene kant openbare agentschappen zijn (indie zin dat hun aandeelhouders de regeringen zijn), maar aan de anderekant weinig transparant werken, met hun eigen agenda die aan elke controleontsnapt. Zo wordt het IMF verondersteld op te treden als bewaker van deinternationale financiële stabiliteit. De Wereldbank zou de landen moetenhelpen bij het bepalen van ontwikkelingsstrategieën. En de WHO(wereldhandelsorganisatie) zou zich moeten bezighouden met detoepassing van de evenwichtige regels van de wereldhandel.

Het IMF dringt echter drastische aanpassingsplannen op zonder daarbijrekening te houden met de brutale gevolgen voor de werkgelegenheid ende armoede. De Wereldbank ontwikkelt geen enkele globale visie enonderzoekt de situatie van elk land afzonderlijk, zonder rekening te houdenmet de gevolgen voor de andere landen. Als de Wereldbank Vietnambijvoorbeeld de aanbeveling geeft om koffie of cacao te produceren, danhoudt zij in zijn berekeningen geen rekening met de catastrofale gevolgendaarvan voor een land als de Ivoorkust. Joseph Stiglitz, laureaat voor deNobelprijs economie in 2001 en voormalig vice-voorzitter van deWereldbank, aarzelde niet te stellen dat het beleid van de Wereldbank decrisis in Azië en de neergang van Rusland had versneld ten koste van debevolking.Tenslotte is het zo dat de WHO bij haar opdrachten geen rekeninghoudt met essentiële elementen als sociale rechten, volksgezondheid ofleefmilieu.

Het principe waarop de architectuur van de internationale instellingen isopgebouwd, is dit van de specialisering. Elk agentschap beheert op grondvan specifieke internationale akkoorden een beperkt domein: de handelvoor de WHO, de financiën voor het IMF, de sociale betrekkingen voor deIAO, de gezondheid voor de WGO (wereldgezondheidsorganisatie).Tussenhaakjes, voor het leefmilieu bestaat er geen internationaal agentschap!

Ondanks veelvuldige oproepen tot coherentie tussen de internationaleorganisaties en ondanks het feit dat ze in principe allemaal, zij het inverschillende mate, deel uitmaken van het stelsel van de Verenigde Naties,zijn de onderlinge banden zwak en informeel van aard. Elk internationaalagentschap werkt op zijn eigen terrein, zonder enige coördinatie met deandere. Net alsof de ministeries op nationaal vlak elk in hun eigen hoekjezouden werken, zonder coördinatie door de regering en de Eerste Minister.

11

De WHO, het IMF en de Wereldbank moeten dus niet zozeer verdwijnen danwel verplicht worden rekening te houden met de normen van de anderegrote internationale instellingen als de IAO of de WGO.

De WHO afschaffen bijvoorbeeld, zou betekenen dat men de weg van demultilaterale akkoorden opgeeft in ruil voor bilaterale akkoorden waarbijde krachtsverhoudingen tussen Noord en Zuid nog veel sterker spelen.Men mag terecht kritiek uitoefenen op de werking van de WHO, maar menmag evenwel niet vergeten dat dankzij die instelling de VS al veroordeeldwerden in geschillen met bv. de Europese Unie of Costa Rica. DeAmerikaanse conservatieven beseften dit wel degelijk toen zij – althansvóór de aanslagen van 11 september – komaf wilden maken met hetsysteem van de WHO omdat dit geen absolute garantie biedt voor hunhandelssuprematie, en daarom wilden zij het vervangen dooronevenwichtige bilaterale onderhandelingen.

Het inzetten van financiële middelen van de BelgischeOntwikkelingssamenwerking om de menselijke middelen van de vakbondenuit de derde wereld en uit landen "in overgang" te versterken, is eenbelangrijke hefboom van de solidariteit. Dankzij die middelen kon deRuandese vakbond CESTRAR in 2001 een studiemaand organiseren inKigali, om de militanten de grondbeginselen van het arbeidsrecht bij tebrengen en ze te leren hoe dit te verdedigen. Zo volgden ook eendertigtal Afrikaanse vakbondsmensen een stage in Brussel. Ze keerdennaar huis terug met ideeën… en een lange lijst contactpersonen van hetABVV.

Het inzetten van financiële

middelen van de Belgische

Ontwikkelingssamenwerking om

de menselijke middelen van de

vakbonden uit de derde wereld en

uit landen "in overgang" te

versterken, is een belangrijke

hefboom van de solidariteit.

Dankzij die middelen kon de

Ruandese vakbond CESTRAR in

2001 een studiemaand

organiseren in Kigali, om de

militanten de grondbeginselen van

het arbeidsrecht bij te brengen en

ze te leren hoe dit te verdedigen.

Zo volgden ook een dertigtal

Afrikaanse vakbondsmensen een

stage in Brussel. Ze keerden naar

huis terug met ideeën… en een

lange lijst contactpersonen van

het ABVV.

12

Naar een mondiale economische ensociale reguleringEr bestaat dus op internationaal vlak een zwaar politiek deficit. Enkel deG7, de groep van de 7 rijkste landen, oefent een soort leiderschap t.a.v.het hele systeem uit. De vergaderingen van de G7, waarbij soms ookRusland gevoegd wordt om de G8 te vormen, zorgen voor verwarring enverbijstering. Niet dat de leiders van de 7 rijkste landen het recht niethebben om bijeen te komen, maar wel omdat ze beslissingen nemen diede hele planeet raken, zonder dat ze over enig mandaat van de VerenigdeNaties beschikken. Die vergaderingen hebben de pretentie dewereldeconomie te sturen, ondanks hun zwakke vermogen om eeneffectieve bijdrage aan de duurzame ontwikkeling van onze planeet televeren.

De kwestie van een soort wereldregering is meteen duidelijk gesteld.Volgens de vakbeweging moeten de sociale normen en de rol van de IAOcentraal in dat debat staan. Daarbij moet men twee klippen vermijden:een overdreven ambitie voor een onmiddellijke wereldoplossing enerzijdsen een terugplooien op het eigen land of op Europa anderzijds. Het is deregeringsactie die binnen afzienbare tijd voor de aangepaste governance-structuren zal kunnen zorgen. En het zijn de beslissingen onder regeringendie de internationale vorm moeten uittekenen.

De vakbeweging gaat internationaalDe geschiedenis van de vakbeweging is gebouwd op internationalesamenwerkingsverbanden, met de bedoeling de stem van de werknemersop de internationale scène en in de Europese en internationale cenakelste laten horen. De vakbeweging is per definitie internationaal gericht en zij werkt aan haar verdere uitbouw door zich aan de globalisering aan te passen via studiewerk, informatie-uitwisseling en nieuweorganisatievormen.

De jongste jaren zijn er fusies doorgevoerd die aanleiding gaven totoprichting van de Internationale van de onderwijsbonden of recenter nog(januari 2000) tot de oprichting van UNI, die vandaag vier internationaleregionale federaties van representatieve bediendevakbonden groepeertuit alle sectoren en uit de sectoren telecommunicatie, media en uitgeverijen.Alles tezamen meer dan 950 vakbonden met 15 miljoen leden in 140 landen.

Basisarbeidsnormen

In 1998 keurde de IAO eenverklaring goed inzake debeginselen en de rechten oparbeid evenals hetopvolgingsmechanisme van defundamentele conventies.

Volgens die verklaring moeten deLidstaten van de IAO de principesinzake de grond (of basis) rechteneerbiedigen, bevorderen en tenuitvoer brengen. Het gaat om:

• het recht op vereniging encollectieve onderhandelingen(conventies 87 en 98)

• de effectieve afschaffing vankinderarbeid (conventies 138 en182)

• het wegwerken van verplichte ofgedwongen arbeid (conventies29 en 105)

• het wegwerken vandiscriminaties inzake werk enberoep (conventies 100 en 111)

Eind 2000 besloot de IAOmaatregelen te nemen tegenBirma en tegen de dwangarbeid indat land. Een historisch precedent.Voor de eerste maal deed de IAOeen beroep op alle organisatiesvan de VN en op alle regeringen,werkgevers en vakbonden – zijvormen de drie vleugels in de IAO– voor het nemen vandaadwerkelijke sancties. HetABVV en het IVVV volgen ditdossier van zeer nabij.

13

In april 2000 lanceerde de Internationale van de onderwijsbonden eenwereldcampagne voor de bestrijding van het analfabetisme. Insamenwerking met een hele reeks ontwikkelings-NGO's, ijveren deInternationale van het Onderwijs en haar nationale leden bij de regeringenen de internationale instellingen voor gratis openbaar onderwijs voor allekinderen tegen het jaar 2015.

In april 2000 ondertekende UNI een overeenkomst met de Spaanseonderneming Telefonica die 120.000 werknemers in een tiental landen telt.Ingevolge dit sociaal akkoord heeft het Spaanse telecombedrijf zich ertoeverbonden de sociale en de syndicale rechten, zoals vastgelegd door deIAO, te eerbiedigen en met de bij de UNI aangesloten vakbonden eendialoog aan te gaan over alle thema's die verband houden mettewerkstelling en opleiding.

De Internationale Federatie van Transportarbeiders (ITF) sluit al sindsmeer dan 50 jaar internationale CAO's af voor zeelui die varen ondergoedkope vlag. De strijd van de ITF tegen de goedkope vlaggen is nietalleen een strijd voor de rechten van de werknemers die afhangen vande wetgeving van landen met een goedkope vlag, het is ook een strijdvoor strengere veiligheidsnormen om milieurampen (zoals het vergaan vande Erika op 12 december 1999 voor de Franse kust) te voorkomen. Een vande laatste akkoorden die in 2000 ondertekend werd door ITF en de Federatievan reders handelt over de lonen, de uren en de arbeidsvoorwaarden vanmeer dan 100.000 zeelui op alle wereldzeeën.

Identieke vaststellingen, maar soms andere doelstellingenOm het stadium van de goede bedoelingen te overstijgen, moeten deprincipes ook gekoppeld worden aan werkbare oplossingen. Voorsommigen is de globalisering dé vijand, de duivel, de bron van alle kwaaddie met wortel en al uitgeroeid moet worden. Dergelijke negatieve houdingwerkt verstarrend en leidt tot berusting en frustratie maar houdt deglobalisering niet tegen! De vakbeweging heeft steeds weer gekozen voorde weg van de "realistische utopie", van toekomstprojecten die steunenop een mengeling van pragmatisme en idealisme. De vakbeweging werktmee en neemt deel aan mondiale strategieën die in de diverse internationaleinstellingen uitgedokterd worden om te komen tot een wereld zonderarmoede, waar alle levensnoodzakelijke behoeften bevredigd worden meteerbied voor de natuurlijke hulpbronnen en het evenwicht op aarde. Onspragmatisme betekent helemaal niet dat we afstand doen van onze idealen.

Wereldsyndicalisme

Het ABVV is stichtend lid van hetgrootste internationaal vakverbond,het IVVV.

Als tegenstander van deoverheersende invloed van devakbonden van het communistischblok in het Wereldvakverbond (WVV),richt het ABVV in 1949 samen metenkele andere vakbonden hetInternationaal Verbond van VrijeVakverenigingen (IVVV) op. Alsvoorvechter van het vrije syndicalismeen de internationale samenwerking isdit vandaag uitgegroeid tot hetgrootste internationaal vakverbondmet meer dan 156 miljoenwerknemers uit 221 organisaties en148 landen.

De vakcentrales van het ABVVwerden al vlug lid geworden van deinternationale vakbondsfederaties, de"internationaleberoepssecretariaten" (IBS).Die zijn ontstaan in de laatste dertigjaar van de 19e eeuw. De meesteervan behoren vandaag tot het IVVV.

De Europese eenmaking leidde in1973 tot de oprichting van hetEuropees Verbond vanVakverenigingen (EVV) door deEuropese vakbonden aangesloten bijhet IVVV (waaronder het ABVV),waartoe in 1974 ook de christelijkevakbonden van het Wereldverbondvan de Arbeid (WVA) toetreden enrecenter nog de vakbonden van hetcommunistische WVV.

De Syndicale Adviescommissie bij deOESO, beter bekend als TUAC (TradeUnion Advisory Committee), groepeertde vakbonden uit de landen die lid zijnvan dit superstudiebureau van deindustrielanden.

Onlangs gaven het IVVV, de IBS, hetEVV en TUAC het startschot voor eenproject "wereldsyndicalisme" via hetnetwerk "Global Unions". Via zijnwebsite www.global-unions.org biedtdit syndicaal netwerk de mogelijkheidom gegevens uit te wisselen, de ledenover lopende campagnes teinformeren en ze naar de media teverspreiden.

14

Dat is het geval met onze steun aan de Tobin-taks. Die heffing is een reedsoude maar actueel gebleven eis van de vakbeweging, die echter uitgegroeidis tot een ware mythe die aan de basis ligt aan de oprichting van een helereeks nieuwe sociale bewegingen. De doodsimpele idee van een heffingop de financiële transacties om speculatie tegen te gaan, is een factorvan mobilisatie en vereniging van al diegenen die niet tevreden zijn metde huidige situatie. Maar deze terecht eis mag de andere eisen evenwelniet overschaduwen.

TUAC en het IVVV dringen er bij de OESO op aan om de strijd tegen debelastingparadijzen op te drijven. Op Europees vlak vecht de vakbewegingvoor verdere vooruitgang inzake fiscale harmonisatie, opheffing van hetbankgeheim en invoering van een drempelbelasting voor deondernemingswinsten. Die laatste punten zijn vermoedelijk een stukminder interessant voor de media en minder mobiliserend dan de Tobin-taks, maar de verwezenlijking ervan is nochtans onontbeerlijk om hetEuropees sociaal model te verstevigen en te versterken. De Tobin-taksmag dan al een machtig mobilisatie- en drukkingsmiddel zijn, we moetenerover waken dat het zich niet tegen ons keert. De plechtige verklaringenvan de regeerders over de noodzaak van een Tobin-taks dienen vaak alleenmaar om hun gebrek aan politieke wil in de andere fiscale dossiers teverbergen.

Het syndicalisme claimt niet het monopolie van de solidariteit De vakbonden beweren niet dat ze het monopolie van de solidariteit inhanden hebben. Er bestaan allianties en die moeten versterkt worden.Vele militanten van het ABVV zijn bijvoorbeeld lid van vankoepelorganisaties zoals 11-11-11 of CNCD.

Bepaalde bewegingen, verenigingen of NGO's denken grondig na overhet thema van de globalisering en spelen een onvervangbare rol in hetverdedigen van de mensenrechten, van groepen zeer kwetsbare burgers,van verbruikers of van het leefmilieu. De vakbeweging heeft een strategievan allianties uitgedokterd. In België was er de campagne "Schone Kleren",de betoging van 20 mei 2001 voor de verbetering van de sociale uitkeringenen de campagne voor het Handvest van de Grondrechten van de EuropeseUnie. Die samenwerkingsverbanden versterken elk op hun manier decomponenten van de burgermaatschappij.

Het ABVV verkreeg ook middelen

om de Chileense

landbouwarbeiders te

sensibiliseren voor het gevaar van

pesticiden. Samen met de

plaatselijke vakbonden werden

informatievergaderingen

gehouden met

vakbondsverantwoordelijken,

maar er werd ook aangepast

propagandamateriaal uitgewerkt

en verspreid. Zonder steun van

buitenaf zou dit initiatief nooit het

daglicht gezien hebben.

15

De campagne «Schone Kleren»

(opgestart in 1995) of de

campagne «Werk aan de wereld»

(1997) zijn twee voorbeelden van

projecten waarin NGO’s en

vakbonden uit het Noorden, het

Zuiden, België en andere landen

samenwerken.

Het belang van het nationaal enEuropees niveauHet internationaal syndicalisme blijven versterken, dat blijft het hoofddoel.Dit syndicalisme is ontstaan voordat er sprake was van globalisering.Het stoelde op de noodzaak van een gestructureerde en collectieve actie,met als doel de stem van de wereld van de arbeid te laten horen op deinternationale scène. Het internationaal niveau versterken, betekent nietdat het nationaal en Europees syndicalisme alle macht verloren heeft omde maatschappij te veranderen.

Door de internationale concurrentie hebben sommige sectoren zoals detextiel een zware tol betaald. Alleen al de laatste vijf jaar verloor deEuropese sector van textiel – kleding 70.000 banen per jaar. In de komendedrie jaar zou dit cijfer nog kunnen oplopen tot 100.000 als er een nieuweliberaliseringsgolf van de handel komt. Het is namelijk zo dat de EU, omPakistan na de aanslagen van 11 september tot de antiterroristischecoalitie te doen toetreden, aanvaard heeft om zijn markt meer open testellen voor de Pakistaanse export. Deze – door een militaire stategieingegeven – handelsbeslissing zou in de komende drie jaar nog eens80.000 jobs in de EU kunnen doen verdwijnen. De militaire strategie houdtzo absoluut geen enkele rekening met de situatie van de mensenrechtenen de nalevin van de sociale grondrechten in Pakistan.

Het welzijn van de burgers wordt in elk land nog altijd hoofdzakelijk bepaalddoor de resultaten van zijn economie. De meeste delocalisaties die debedrijven in ons land treffen, gebeuren meestal naar aangrenzende landenbinnen de EU en niet naar lagelononlanden in de derde wereld.Voor Belgiëbetekent dit dat ons welzijn zich hoofdzakelijk op nationaal en Europeesvlak afspeelt.

Ongelijkheid bestaat niet alleen tussen het "Noorden" en het "Zuiden".Ook binnen elk land afzonderlijk zijn er ongelijkheden. De kloof tussen rijken arm laat zich de laatste 20 jaar in elk land voelen. We moeten ons duszeker afvragen op welke manier wij, zowel op wereldniveau als op Europeesen nationaal niveau, de vruchten van de groei beter kunnen verdelen. Hetbelangrijkste probleem is dus dat van de herverdeling.

16

Een democratisch en sociaal Europa alsmodel voor een solidaire globalisering?Het Europa van vandaag schenkt ons geen voldoening. Er is immers eendemocratisch en een sociaal deficit. Europa beslist met meerderheid vanstemmen over alles wat deregulering en concurrentie aangaat, maar eistunanimiteit voor alles wat met solidariteit te maken heeft. De vakbewegingzegt niet "neen" aan Europa, maar wil "meer" Europa , een meerdemocratisch en een meer sociaal Europa.

Europa vertegenwoordigt inderdaad een regionale globalisering metregulerende instellingen. Europa heeft een democratisch deficit, zowelop economisch als sociaal vlak, maar er is een potentieel aan regionalebeheerste globalisatie. Europa is een politieke constructie die het meestaanleunt bij onze progressieve idealen.

Europa moet zo groot en zo machtig worden dat het kan wegen op deorganisatie van de wereld, op een internationale economische orde dierekening houdt met waarden als vrede, democratie, socialerechtvaardigheid en solidariteit.

Er moet dus tegelijkertijd meer Europa en een meer democratisch en eenmeer sociaal Europa zijn, dat als model kan dienen voor andere werelddelenen dat de principes van solidariteit in een samenwerking op wereldniveaunaar voor kan brengen. Een meer politiek en een meer sociaal Europa omde globalisering beter te kunnen beheersen.

Eveneens van groot belang is het

bijeenbrengen van

vakbondsmensen uit

conflictlanden of landen waar

hevige (bijv. etnische of

nationalistische) spanningen

bestaan. Alleen andere

vakbonden kunnen dat doen. In

november 2001 lanceerde het

ABVV een dergelijk programma

voor de Balkan. De belangrijkste

vakbonden uit Albanië, Bosnië-

Herzegovina, Bulgarije, Kroatië,

Kosovo, Montenegro, Roemenië

en Servië werden rond de tafel

gebracht.

17

Proxima estacion: Esperanza…De vakbeweging is per definitie internationaal. Zij is mondiaal uitnoodzaak.In de loop van haar geschiedenis paste de vakbeweging zichsteeds aan de veranderingen aan. Globalisering is de laatste stap.De vakbeweging heeft als antwoord een Europese, regionale, mondialetegenmacht opgericht en uitgebouwd.

Deze aanpassingen hebben echter nooit de idealen van solidariteitveranderd, wel integendeel. De rol die het ABVV en de Centrales spelenin de solidariteit Noord-Zuid en Oost-West is onvoldoende gekend: vormingvan syndicalisten in Latijns-Amerika, hulp aan de informele sector inAfrika, permanente samenwerking met vrije vakverenigingen in landenvan Centraal en Oost-Europa… het zijn daar maar enkele voorbeelden.Diefondsen moeten dienen om samenwerkingsprojecten met de socialegespreekspartners uit dezelfde sectoren in het Zuiden te financieren.

Het syndicalisme heeft nooit het monopolie van de strijd voor vrede,democratie en rechtvaardige verdeling van de rijkdom opgeëist . Het heeftaltijd nauw samengewerkt met anderen. Het ontstaan van een"burgermaatschappij" biedt dus vele mogelijkheden, onder meer van eenwederzijdse versterking, met respect voor ieders identiteit.

De globalisering moet beheerst worden. Een globalisering die de overgrotemeerderheid van de bewoners van deze planeet aan de kant laat staan, heeftgeen toekomst. Ons ideaal is en blijft de oprichting van een regering opwereldniveau. De idee van Jacques Delors om een "economische ensociale veiligheidsraad" binnen een hervormde UNO op te richten, kandaartoe een denkspoor zijn. Als de wereld een instrument in het levenzou kunnen roepen om een echte politieke en economische instantie tereguleren, dan zou er eindelijk werk gemaakt kunnen worden vanhetwegwerken van de ongelijkheden. Internationale instellingen moeten indie zin hervormd worden en meer openstaan voor samenwerking, met inde eerste plaats een onvoorwaardelijke eerbiediging van de basis arbeids-en leefmilieurechten.

Ondanks alle tekortkomingen heeft Europa de beste troeven in handen omdeze eisen op wereldniveau af te dwingen.De globalisering toont denoodzaak aan om de doeltreffendheid van een globale syndicaletegenmacht te versterken, zonder daarbij nochtans de nationale enregionale structuren te ontwrichten. België en Europa zijn uitstekendgeplaatst om ongelijkheden te bestrijden.

Ingevolge het interprofessioneel

akkoord 2001-2002, waarin de

sectoren ertoe aangespoord

worden de mogelijkheden te

verkennen om initiativen te

ontwikkelen op het vlak van

internationale samenwerking en

bevordering van de fundamentele

arbeidsnormen van de IAO,

hebben de textiel – en de

voedingssector de oprichting

bedongen van een internationaal

solidariteitsfonds, waarin een

bijdrage van 0,005% van de

loonmassa gestort wordt.

18

19

Enkele interessante syndikale websitesAlgemeen Belgisch Vakverbond: www.abvv.be Internationaal Verbond van Vrije Vakverenigingen: www.icftu.orgEuropees Verbond van Vakverenigingen: www.etuc.orgSyndicale Adviescommissie bij de OESO: www.tuac.orgHet wereldnetwerk van de vakbonden: www.global-unions.orgInternationale Beroepssecretariaten• Internationale van de Onderwijsbonden: www.ei-ie.org • Internationale Federatie van de Metaalarbeiders: www.imfmetal.org • Internationaal Verbond van Vakverenigingen van arbeiders uit de

Scheikunde en de energie, uit de mijnen en de industrie: www.icem.org • Internationale van de Openbare Diensten: www.world.psi.org • Union Network International: www.union-network.org • Internationale Federatie van arbeiders uit de Bouw en houtsector:

www.ifbww.org • Internationale Federatie van de arbeiders uit Textiel, kleding en leder:

www.itglwf.org • Internationale van arbeiders uit de Voeding, landbouw, hotelwezen en

horeca, tabak en aanverwante takken: www.iuf.org • Internationale Federatie van Transportarbeiders: www.itf.org.uk • Internationale Federatie van Journalisten: www.cfj.org

20

Algemene Centrale OpenbareDiensten (ACOD)

Bond Bedienden,Technici,Kaderleden (BBTK )

Voeding-Horeca-Diensten

Transport (BTB)

Textiel-Kleding-Diamant

Metaal (CMB)

Algemene Centrale (AC)

Intergewestelijke Brussel (IRB)

Vlaamse intergewestelijke (VLIG)

Waalse intergewestelijke (IW-FGTB)

ALGEMEENBELGISCHVAKVERBOND

vlaamse intergewestelijke

Textiel•Kleding•DiamantTextile•Vêtement•Diamant