CNV Vakmensen: de vakbond voor vakmensen - Arbocatalogus | Een nieuw instrument voor...

De arbocatalogusEen nieuw instrument voor arbobeleid

Handleiding voor medezeggenschapsorganen

opzet arbocatalogus.indd 1opzet arbocatalogus.indd 1 16-06-2008 13:05:2316-06-2008 13:05:23

2

Inleiding

1. De arbocatalogus | Een nieuw instrument voor arbobeleid

1.1 Wat is een arbocatalogus

1.2 Waar bestaat een arbocatalogus uit?

1.3 Waarom is de arbocatalogus geïntroduceerd?

1.4 Wat levert de arbocatalogus de sector op?

1.5 Wat is de rol van de werknemer in de arbocatlogus?

1.6 Wat is de verhouding tot bestaande wetten en instrumenten?

1.7 Wat zijn de belangrijkste eisen die het CNV aan de arbocatalogus stelt?

1.8 Belangrijke veranderingen in de arbo-wet sinds 1 januari 2007

2. De ondernemingsraad en de arbocatalogus

2.1 Wat is de formele rol van de or bij een arbocatalogus?

2.2 Waarom is het belangrijk dat de or een actieve rol speelt?

2.3 Wat zijn jouw rechten en plichten als or-lid bij arbowetgeving?

2.4 Welke activiteiten kan de or oppakken?

2.5 Tips voor activiteiten die de or tijdens het traject van het maken van de

arbocatalogus op zich kan nemen

3. Samenwerking ondernemingsraad en de CNV BedrijvenBond

3.1 Visie op samenwerking

3.2 Ideeën om samenwerking vorm te geven

3.3 Ondersteuning van de CNV BedrijvenBond

3.4 De vijf meest gestelde vragen

Extra

5

6

6

6

6

7

7

8

9

11

14

14

14

14

16

17

20

20

20

21

21

23


3

I N H O U D S O P G A V E


4


5

Sinds 2007 is er een nieuw instrument om arbobeleid in sectoren te verbeteren. Dit

instrument heet de arbocatalogus. Er is een kans dat jij er als or- lid ook mee te

maken krijgt.

Deze handleiding is vooral bedoeld om jou handvaten te geven zodat de arbo-

catalogus in jouw bedrijf echt een nuttig instrument wordt. Met de tips uit deze hand-

leiding zorg je ervoor dat je collega’s er wat aan hebben en dat jouw bedrijf veiliger

en gezonder wordt. We gaan in op ondermeer de betekenis van arbocatalogi, het doel

en de inhoud ervan.

De CNV BedrijvenBond vindt de arbocatalogus een mooi instrument. Want het is een

middel tot maatwerk. Voorwaarde is wel dat werknemers voldoende betrokken wor-

den bij de totstandkoming van de arbocatalogus.

Als CNV BedrijvenBond vinden wij dat alleen in goede samenwerking tussen vakbond,

werkgevers en medezeggenschapsorganen de praktijktoepassing van de arbocatalo-

gus kans van slagen heeft.

We werken dan ook hard aan die goede samenwerking!

Om deze handleiding leesbaar te houden wordt alleen gesproken over de onder-

nemingsraad (or). Daarmee worden echter ook personeelsvertegenwoordiging (pvt),

onderdeelscommissie (oc), centrale ondernemingsraad (cor) en andere medezeg-

genschapsorganen bedoeld. In veel or-en houdt de commissie veiligheid, gezondheid

en welzijn (vgw) zich bezig met arbobeleid. Voor or mag dus ook vgw-commissie

worden gelezen.

I N L E I D I N G


6

De arbocatalogus Een nieuw instrument voor arbobeleid

1.1 Wat is een arbocatalogus?

Een arbocatalogus is een handboek met afspraken tussen werkgevers en werkne-

mers. Hierin bepalen zij welke methodes (de wijze) en middelen ze inzetten om de

arbeidsomstandigheden (veilig en gezond werken) in een branche te verbeteren,

zodat de werkgever voldoet aan de voorschriften die de overheid stelt in de Arbowet.

1.2 Waar bestaat een arbocatalogus uit?

- Afspraken tussen werkgevers- en werknemersorganisaties op sectorniveau.

- Uitwerking van doelvoorschriften (minimale eisen), gesteld door de overheid in

de Arbowet en arbobesluiten.

- Een aanpak van de belangrijkste risico’s op arbogebied.

- Erkende middelen en methoden voor veilig en gezond werken.

- Good practices.

1.3 Waarom is de arbocatalogus geïntroduceerd?

Arborisico’s en oplossingen daarvoor verschillen sterk per sector. Wat werkt in het

ene bedrijf hoeft nog niet te werken in het andere bedrijf. Het is bijna onmogelijk

om alle afspraken in één wet te vatten. Bovendien stimuleert zulke gedetailleerde

wetgeving werkgevers en werknemers niet erg om ook echt aan de gang te gaan met

de afspraken. Daarom hebben vakbonden en werkgeversorganisaties in de Sociaal

Economische Raad (SER) voorgesteld om zelf aan de slag te gaan met maatwerkaf-

spraken op sectorniveau. Dit zou tevens het draagvlak voor de afspraken versterken.

De overheid heeft dit voorstel opgepakt bij de herziening van de Wet op Arbeidsom-

standigheden in 2007 met de introductie van de arbocatalogus.

H O O F D S T U K 1


7

1.4 Wat levert de arbocatalogus de sector op?

Voordelen voor werkgevers- oplossingen op maat

Werkgevers en werknemers kunnen zelf oplossingen op maat bedenken

voor risico’s die voor de sector het zwaarst wegen.

- leren van anderen

Door het overleg op sectorniveau zijn ook oplossingen uit andere bedrijven

beschikbaar en kunnen bedrijven van elkaar leren.

- rechtszekerheid en minder inspectie

Bedrijven die de maatregelen uit hun arbocatalogus hebben doorgevoerd, kunnen

geen sancties opgelegd krijgen door de Arbeidsinspectie. Dit omdat ze voldoen

aan de normen uit de Arbowet- en regelgeving. Bovendien zal de arbeidsinspectie

zicht vooral oriënteren op die bedrijven en sectoren waar geen arbocatalogus

van toepassing is.

- gelijkwaardigheid

De arbocatalogus kan ertoe bijdragen dat alle ondernemingen in een branche

of sector een gelijk of gelijkwaardig niveau van risicobestrijding of risico-

beheersing krijgen.

- imago

Met de aanpak van risico’s met een arbocatalogus laat de branche of sector

zien waarde te hechten aan de verbetering van de arbeidsomstandigheden.

Voordelen voor werknemers- aanpak van zwaarwegende risico’s

De arbocatalogus draagt eraan bij dat eerst de risico’s die het zwaarst wegen

worden aangepakt. Werknemers hebben invloed op de volgorde.

- oplossingen op maat

Werknemers en bedrijven kunnen zelf oplossingen aandragen die echt bijdragen

aan de veiligheid en gezondheid op de werkvloer.

- toegankelijk en praktisch instrument

Een goede arbocatalogus maakt het voor werknemers gemakkelijker om hun

eigen arbeidsomstandigheden te verbeteren doordat er praktische oplossingen

worden aangereikt met een overzichtelijk en toegankelijk instrument.

1.5 Wat is de rol van de werknemer in de arbocatalogus?

De arbocatalogus is een instrument voor werkgevers én werknemers. Het is dus

van belang dat werknemers een rol spelen in de totstandkoming en het gebruik van


8

de arbocatalogus. De vakbonden vertegenwoordigen de werknemers bij de tot-

standkoming. Daarbij vragen zij hun leden in de bedrijven om input en feedback op

belangrijke risico’s en goede oplossingen. Indien mogelijk stemmen zij dit af met

de ondernemingsraden. Dat is het gemakkelijkst als er een or-platform op sector-

niveau actief is. Als de arbocatalogus er ligt, begint het werk op de werkvloer pas

echt. Werknemers zullen moeten uitproberen of de oplossingen echt werken en of ze

aansluiten op de risico’s op de werkvloer. Ook kunnen zij testen of de arbocatalogus

toegankelijk is. De ondernemingsraad kan hierbij een drijvende kracht zijn.

1.6 Wat is de verhouding tot bestaande wetten en instrumenten?

Hoewel de arbocatalogus een nieuw instrument is, zijn er natuurlijk wel verbanden

met bestaande instrumenten en regelgeving.

Hieronder een overzicht van de verhouding van de arbocatalogus tot de Arbowet,

beleidsregels, risico-inventarisatie & -evaluatie (RI&E) en het arboconvenant.

Arbowet De Arbowet is een kaderwet waarin met name de doel-

stellingen van arbobeleid zijn geformuleerd.

Deze doelstellingen worden verder uitgewerkt in het

arbobesluit.

In de arbocatalogus moeten afspraken worden gemaakt

om aan de doelstellingen in de Arbowet en het arbo-

besluit te voldoen. Overigens wordt de arbocatalogus

nergens in de Arbowet specifi ek genoemd. Er is dus

geen harde wettelijke basis.

Beleidsregels Voor 1 januari 2007 waren de middelen om arbonormen

te realiseren vastgelegd in beleidsregels. De arbocata-

logus is de opvolger van die beleidsregels. Op 1 januari

2010 worden de beleidsregels overal afgeschaft, of er nu

een arbocatalogus is afgesproken of niet.

Risico-inventarisatie Er wordt wel gezegd dat de arbocatalogus een soort

en evaluatie (RI&E) RI&E op sectorniveau is. Daar zit wat in, want voor de

arbocatalogus wordt ook uitgegaan van de belangrijkste

risico’s op het gebied van arbeidsomstandigheden. En

er worden oplossingen voor bedacht in een plan van

aanpak.


9

Behalve dat de arbocatalogus dus op sectorniveau wordt

afgesloten, gaat de catalogus – als het goed is- ook

verder in het beschrijven van goede oplossingen. Wat dat

betreft is de catalogus ook te vergelijken met de digitale

oplossingenboeken die in sommige sectoren zijn ontwik-

keld.

Arboconvenant Tot aan 2007 zijn in veel sectoren arboconvenanten

afgesloten. De arboconvenanten kun je zien als voorlo-

pers van de arbocatalogus. Zij werden ook afgesloten op

branche- of sectorniveau tussen sociale partners en ze

hadden ook als doel oplossingen te vinden voor be-

langrijke risico’s. Zij stonden echter volledig los van de

wetgeving en bedrijven hoefden de uitkomsten niet over

te nemen. Onderdelen van de arboconvenanten kunnen

heel goed worden opgenomen in de arbocatalogus.

1.7 Wat zijn de belangrijkste eisen die het CNV aan de arbocatalogus stelt?

1 een arbocatalogus is een gebruiksvriendelijk oplossingenboek

Een arbocatalogus is een oplossingenboek voor gezond, veilig en plezierig werk.

De arbocatalogus moet duidelijk aangeven welke effectieve middelen en werkwij-

zen mogelijk zijn om bepaalde risico’s op te lossen of te verminderen.

2 een arbocatalogus dient praktisch en begrijpelijk van inhoud te zijn

Een arbocatalogus is een praktisch hulpmiddel, toegankelijk, begrijpelijk en

bruikbaar voor individuele medewerkers en hun leidinggevenden. Aangedragen

oplossingen moeten zo duidelijk mogelijk geformuleerd zijn.

3 een arbocatalogus dient openbaar te zijn voor andere sectoren

Om van elkaar te kunnen leren, dient de arbocatalogus transparant te zijn en

inzichtelijk voor werkgevers en werknemers uit andere sectoren.

4 een arbocatalogus vermeldt middelen en werkwijze die aan de wet voldoen

Oplossingen moeten voldoen aan de doelvoorschriften in de wet.

5 een arbocatalogus heeft de arbeidshygiënische strategie als uitgangspunt

Bij het opstellen van arbocatalogus moet rekening worden gehouden met de

arbeidshygiënische strategie. Dit houdt in dat in eerste instantie getracht moet

worden de bron van het probleem (arbeidsrisico) aan te pakken. Daarna moet de

bron afgeschermd worden en als laatste moet persoonlijke bescherming be-

schikbaar gesteld worden.


10


11

6 een arbocatalogus wordt in principe afgesproken op sector- of brancheniveau

Een arbocatalogus heeft de grootste kracht indien op sector- of brancheniveau

effectieve middelen en/of werkmethoden beschreven en soms ontwikkeld

worden, om aan de doelvoorschriften vanuit de wetgeving te voldoen. Op bedrijfs-

niveau kan de arbocatalogus in de praktijk worden toegepast. Een arbocatalogus

op bedrijfsniveau levert in de visie van het CNV te weinig meerwaarde op naast de

bestaande RI&E.

7 een arbocatalogus dient een dekkend karakter te hebben

In een arbocatalogus moeten alle relevante risico’s die in een branche of sector

aanwezig zijn worden behandeld. In de inleiding staat een overzicht van bestaan-

de wettelijke normen en –grenswaarden voor de in de arbocatalogus beschreven

risico’s.

8 een arbocatalogus is tot stand gekomen met optimale inbreng van werknemers

De CNV BedrijvenBond betrekt zijn eigen leden, kader- en or- leden bij de tot-

standkoming van de arbocatalogus. Dit bevordert een op de praktijk gerichte en

een effectieve aanpak in veilig en gezond werken.

9 een arbocatalogus is een dynamisch instrument

Omdat de techniek verandert en de wetenschap zich ontwikkelt, zal een arboca-

talogus slechts een beperkt aantal jaren mee kunnen en zal hij daarna moeten

worden herzien. In de arbocatalogus hoort dit omschreven te zijn.

10 een arbocatalogus kan in beginsel alleen worden afgesloten als bij de vakcentrales

aangesloten belanghebbende bonden ermee instemmen

Een arbocatalogus kan –als het aan het CNV ligt- alleen worden afgesloten wan-

neer deze instemming heeft van de bij de vakcentrales aangesloten belangheb-

bende bonden.

De arbocatalogus kan aan de cao verbonden worden. Ook bedrijven die binnen

een sector niet meegedaan hebben aan de invulling van de arbocatalogus.

1.8 Belangrijkste veranderingen in de arbo-wet sinds 1 januari 2007

(Informatie van ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid)

Verantwoordelijkheid Werkgevers en werknemers krijgen meer verantwoor-

delijkheid voor het arbobeleid. De overheid stelt wel

doelvoorschriften vast. Dat is het niveau van bescher-

ming dat bedrijven minimaal moeten bieden aan de

werknemers, zodat zij veilig en gezond kunnen werken.

Daarna is het aan de werknemers en werkgevers om te

bepalen op welke manier zij invulling geven aan deze


12

doelvoorschriften. De werkgever voert overleg over het

arbobeleid met de ondernemingsraad.

Spreekuur arbeids- Er is geen algemene verplichting meer om een

omstandigheden vervalt arbospreekuur in te stellen.

Bedrijfshulpverlening (BHV) De werkgever moet de BHV- organisatie afstemmen op

de aard, grootte en specifi eke risico’s van zijn onderne-

ming.

De werkgever kan zelf de BHV- taken op zich nemen,

maar moet wel tenminste één werknemer aanwijzen die

hem vervangt bij afwezigheid.

Jaarlijkse rapportage De werkgever moet overleg voeren met de or. In dat

vervalt overleg moeten werkgever en or actief informatie uitwis-

selen over alles wat te maken heeft met het arbobeleid.

De jaarlijkse schriftelijke rapportage over de uitvoering

van het plan van aanpak vervalt.

Overleg met werknemers De werkgever voert overleg over het arbobeleid met

actief info uitwisselen de or. De werkgever heeft nu ook de verplichting om

mondeling overleg te voeren met de or over het arbeids-

omstandighedenbeleid. Daarbij moet actief informatie

worden uitgewisseld.

Beschikbaarheid Tot 1 januari 2007 moest de werkgever uit eigen bewe-

informatie ging een aantal aangewezen werknemers (bedrijfshulp-

verleners of preventiemedewerkers) en de or in kennis

stellen van een ontheffi ngsverzoek, een eis tot stilleg-

ging, een eis tot naleving of een ongevalrapportage aan

de arbeidsinspectie.

Per 1 januari 2007 is deze actieve plicht van de werkge-

ver een passieve plicht geworden. De informatie moet

dus wel ter inzage beschikbaar zijn.

Melding en registratie Werkgevers zijn verplicht ernstige ongevallen die hun

ongevallen gewijzigd werknemers tijdens de arbeid overkomen te melden bij

de Arbeidsinspectie. Arbeidsongevallen moeten gemeld

worden als zij de dood, een ziekenhuisopname of blij-


13

vend letsel tot gevolg hebben.

Gemelde ongevallen worden door de Arbeidsinspectie

onderzocht. Het opstellen en toesturen van een schrif-

telijke rapportage is alleen verplicht als de Arbeids-

inspectie daarom vraagt.

Alle ongevallen die tot meer dan drie dagen ziektever-

zuim leiden, moet de werkgever registreren. De wijze

van registreren wordt aan de werkgevers zelf over-

gelaten.

Voorwaarden preventie- In organisaties met maximaal 25 werknemers mag de

medewerker gewijzigd werkgever zelf als preventiemedewerker optreden. Voor

1 januari mocht dat alleen in een onderneming met niet

meer dan vijftien werknemers.

Toetsing Risico-Inventa- Onder bepaalde voorwaarden is voor ondernemingen tot

risatie en Evaluatie RI&E- en met 25 werknemers (dit was in de oude Arbowet tien

toets versoepeld werknemers) geen toets door de Arbodienst op de RI&E

nodig. Die voorwaarden zijn: de RI&E is gemaakt met

een RI&E- instrument dat in de sector- cao is afgespro-

ken en de cao-partijen moeten dat instrument door

tenminste één arbodeskundige laten toetsen.


14

De ondernemingsraad en de arbocatalogus

2.1 Wat is de formele rol van de or bij een arbocatalogus?

Arbocatalogi worden afgesproken tussen vertegenwoordigers van werknemers en

werkgevers. De or heeft geen formele rol bij de totstandkoming van de arbocata-

logus. De vakbonden zullen de or-en bij het maken van de catalogus waar mogelijk

wel actief inschakelen, bijvoorbeeld als klankbordgroep. Natuurlijk kan de or zelf

initiatief nemen of aan de bel te trekken bij de CNV BedrijvenBond om actief deel te

nemen aan het proces.

2.2 Waarom is het belangrijk dat de or een actieve rol speelt?

Het is belangrijk dat de or een actieve rol speelt bij totstandkoming van de arbo-

catalogus om de catalogus goed te laten landen op de werkvloer. Dat kan alleen als

werknemers de beschreven risico’s herkennen en met de oplossingen aan de slag

kunnen. Zo wordt de arbocatalogus een werkbaar instrument dat bijdraagt aan een

veiligere en gezondere werkplek.

Op ondernemingsniveau kan de or het verschijnen van de arbocatalogus voor de ei-

gen sector aangrijpen om met de werkgever overleg te voeren over de consequenties

voor het arbobeleid in het eigen bedrijf.

In april 2008 deed de CNV BedrijvenBond onderzoek onder CNV or-leden naar hoe zij aankijken tegen de

arbocatalogus en welke rol zij willen spelen bij de totstandkoming van de arbocatalogus. Slechts 3 procent zag

geen rol voor zichzelf en 13 procent wist het niet. Een overgrote meerderheid wilde dus aan de slag met de ar-

bocatalogus. De meeste respondenten (34 procent) vulden die rol in als ‘het eraan bijdragen dat medewerkers

betrokken worden bij het proces’. 28 procent wilde ook wel ‘good practices’ aanleveren voor de arbocatalogus

en 22 procent zou zelfs mee willen praten over doelstellingen in de sector.

2.3 Wat zijn jouw rechten en plichten als or- lid bij arbowetgeving?

Zowel in de Arbowet als in de Wet op de Ondernemingsraden (WOR) vind je artikelen

over de rol van ondernemingsraden in het arbobeleid.

H O O F D S T U K 2


15

Arbo-wet- overlegrecht (artikel 12)

Bij veranderingen op arbo-

gebied is de werkgever ver-

plicht overleg te voeren met

de or. Daarnaast moet hij de

or ook informeren over voor-

genomen veran deringen.

Wet op ondernemingsraden- informatierecht (artikel 23)

De or moet gevraagd en

ongevraagd informatie

ontvangen over plannen

op arbogebied. Daarnaast

moet de werkgever de or

op de hoogte houden van de

voortgang van het plan van

aanpak die hoort bij de RI&E.

- instemmingsrecht (artikel 27)

De or moeten instemmen

met plannen die de werkge-

ver heeft op het gebied van arbeidsomstandigheden, ziekteverzuim en reïntegra-

tie, voordat er zaken gewijzigd, vastgesteld of ingetrokken kunnen worden, zoals

de RI&E, het plan van aanpak en ook de Arbodienst(verlening).

- initiatiefrecht (artikel 23)

De or kan zelf (schriftelijk) met voorstellen komen indien de werkgever dit niet

doet.

- recht op raadpleging achterban (artikel 17)

De ondernemer moet de ondernemingsraad in staat stellen de achterban te

raadplegen.


16

2.4 Welke activiteit(en) kan de or oppakken?

De or kan veel soorten activiteiten oppakken. Welke hangt af van de situatie waarin

het bedrijf/ de sector zich bevindt. Hieronder worden verschillende situaties toe-

gelicht, met daarbij de activiteiten die de or kan oppakken (zie voor de uitwerking

hoofdstuk 2.5).

Situatie 1 Er zijn nog geen afspraken gemaakt op sectorniveau over

arbeidsomstandigheden.

Situatie 2 Het onderhandelingsproces over de arbocatalogus is in gang

op sectorniveau.

Aanjager Toezichthouder opgoede nalevingbedrijfsafspraken

B. Bijdrage leveren aaneen goede risico, inven-tarisatie en evaluatie.

A. Via werkgever en vak-bond stimuleren dat degesprekken over eenarbocatalogus op gangkomen.

Situatie 1Er zijn nog geen afspraken gemaakt op

sectorniveau over arbeidsomstandigheden

Functie or

Overlegpartner bonden en werk-gevers, eventueel via or-platforms

Terugkoppeling gevennaar de werkvloer

E. Eraan bijdragen dat goedeoplossingen ingezet wordenop de werkvloer

C. Input aanleveren uit depraktijk (good practices).

F. Werknemers informerenover de arbeidscatalogus

D. Afspraken toetsen aande arbo-praktijk ineigen bedrijf.

Situatie 2Het onderhandelingsproces over een arbocatalogus is

in gang op sectorniveau van arbowetgeving.

Functie or


17

Situatie 3 Er is een arbocatalogus ontwikkeld en/ of er zijn in de cao al

afspraken gemaakt op het gebied van arbowetgeving.

2.5 Tips voor activiteiten die de or tijdens het traject van het maken van de arbocatalogus op zich kan nemen (onderverdeeld per situatie zie 2.4)

a. via werkgever en vakbond stimuleren dat het proces op gang komt.

Contact opnemen met jouw vakbond om te vragen waarom de gesprekken over

de arbocatalogus nog niet op gang zijn gekomen. Indien gewenst kunnen or-en en

vakbond samen optrekken om het proces in gang te zetten.

In gesprek gaan met jouw werkgever en hem de voordelen van de arbocatalogus

toelichten (zie 1.4).

b. bijdrage leveren aan goede risicoinventarisatie en -evaluatie.

Los van de vraag of er een catalogus is of niet blijft het van belang goede af-

spraken te maken over aanpak van de risico’s op bedrijfsniveau. De RI&E is

daarvoor een goed instrument.

Als de risicoinventarisatie en -evaluatie niet meer actueel is, moeten er aanpas-

singen/wijzigingen in worden gedaan, zodat werknemers altijd veilig en gezond

kunnen werken.

Bij de naleving van de risicoinventarisatie en -evaluatie werknemers betrekken.

c. input aanleveren uit de praktijk (good practices)

Aanleveren van good practices in jouw bedrijf/ sector of van andere bedrijven.

Een prijsvraag uitzetten onder de werknemers uit jouw bedrijf om good practices

te inventariseren. De winnende bijdragen kun je aanleveren aan de vertegen-

woordigers die werken aan de catalogus of direct breder invoeren in je eigen

bedrijf.

Toezien op toe-gankelijkheid enactualiteit

Toezien op ge-bruik van de arbo-catalogus

H. Toezien op toegankelijk-heid voor werknemersen actualisering van dearbocatalogus indienhet niet goed gaat.

G. Pakt de werkgever demiddelen op.

Situatie 3Er is een arbocatalogus ontwikkeld en/of

er zijn in de cao al afspraken gemaaktop dat gebied.

Functie or


18

d. afspraken toetsen aan de arbopraktijk in het eigen bedrijf

Wanneer je een vinger aan de pols houdt bij de ontwikkeling van de arbocatalo-

gus, kun je voor afzonderlijke oplossingen nagaan in hoeverre ze werken in het

bedrijf. Feedback kun je neerleggen bij de vakbond en jouw werkgever. Zij kunnen

dit gebruiken om de arbocatalogus nader in te vullen of te actualiseren.

e. er aan bijdragen dat goede oplossingen ingezet worden op de werkvloer

Als de risico’s en oplossingen zijn aangedragen, kun jij als or er prioriteit aan

geven. Zo help je de werkgever bij het maken van keuzes in de belangrijkste

aandachtspunten.

Als de arbocatalogus is goedgekeurd door de vakbonden en de werkgevers en

vervolgens door de Arbeidsinspectie, gaat de implementatie van start. Het is dan

aan te raden bij de toepassing in de praktijk als or in samenwerking met de werk-

gever en medewerkers verbeterteams per afdeling op te richten. Deze teams

houden zich dan bezig met mogelijke verbeterpunten die zich voordoen tijdens de

implementatie van de arbocatalogus. Hierbij is het contact met en het leren van

andere bedrijven ook nuttig.

Het opstellen van een sociaal contract, zoals beschreven in 3.2.

f. werknemers informeren over de arbocatalogus

Tijdens het proces van uitwerken van de risico’s is het belangrijk om de mede-

werkers op de hoogte te houden van de vorderingen. Daarom is het aan te raden

om bijvoorbeeld maandelijks een nieuwsbrief of update als or te versturen met de

stand van zaken op dat moment.

g. toezien of de werkgever de middelen oppakt

Als or een werknemersenquête houden met de vraag welke risico’s voor werkne-

mers prioriteit hebben.

In het overleg met de werkgever nadruk leggen op het implementeren van oplos-

singen die verband houden met het desbetreffende risico.

Controleer regelmatig of de werkgever jullie als medewerkers de ruimte geeft

om gebruik te maken van oplossingen die in de arbocatalogus worden beschre-

ven.

Het bezoeken van bedrijven die al verder zijn met het aanpakken van arborisico’s

in de praktijk zorgt voor meer gevoel bij arbobeleid en kan je op goede ideeen

brengen voor praktische oplossingen.

h. toezien op toegankelijkheid voor werknemers en actualisering van de

arbocatalogus indien het niet goed gaat

Neem als or de taak op je om de arbocatalogus en invoering in jouw bedrijf aan

de medewerkers te presenteren. Bijvoorbeeld door er een document/ handleiding

van te maken of het digitaal op jullie intranet te vermelden.

De arbocatalogus is een instrument dat in beweging is en steeds aangepast moet


19

worden aan de actualiteit. De or kan meehelpen de catalogus actueel te houden

door feedback te geven over de actualiteit en effectiviteit van geboden oplossin-

gen.


20

Samenwerking ondernemingsraad en de CNV BedrijvenBond

3.1 Visie op samenwerking

De CNV BedrijvenBond werkt in de bedrijven graag samen met ondernemingsraden

aan goed sociaal beleid. Het is in het belang van de werknemers dat vakbond en

ondernemingsraad, over de grens van de cao, advies- en instemmingsaanvragen the-

ma’s oppakken die echt van belang zijn op de werkvloer. Arbeidsomstandigheden is

zo’n thema. Iedereen wil graag op een veilige en gezonde werkplek werken. De CNV

BedrijvenBond gebruikt de arbocatalogus graag als een instrument om dat te bevor-

deren. In onze visie vullen vakbond en or elkaar goed aan. De vakbond heeft deskun-

digheid in huis op het gebied van arbeidsomstandigheden, kan goede voorbeelden

uit andere sectoren delen en kan eraan bijdragen dat goede afspraken in de cao en

de arbocatalogus terechtkomen. De ondernemingsraad heeft instemmingsrecht op

het gebied van arbobeleid en voert aan de hand van het Plan van Aanpak van de RI&E

overleg met de werkgever over goede oplossingen. Door samen te werken kunnen

deze krachten gebundeld worden. Zo kunnen vernieuwende plannen op gebied van

arbeidsomstandigheden gemakkelijk en snel geïmplementeerd worden in het bedrijf.

3.2 Ideeën om samenwerking vorm te geven

Ondernemingsraad en vakbond kunnen op meerdere fronten samenwerken om de

arbocatalogus tot een succes te maken:

- Stimuleren van overleg op sectorniveau. Zie 2.5, punt A.

- Ontwikkelening, vullen en actualiseren van de arbocatalogus. Zie 2.5, punt C,

D en H.

- Impuls geven aan arbobeleid in de onderneming. Zie 2.5, punt E en G en

hieronder.

- Betrekken van individuele werknemers bij het voorkomen van risico’s en

het inzetten van oplossingen, zie 2.5, punt F.

Omdat vernieuwend arbobeleid alleen echt van de grond komt als werkgever, onder-

nemingsraad en vakbond er samen de schouders onderzetten, kun je ervoor kiezen

om arboprojecten op te pakken in de vorm van een sociaal contract. De CNV Bedrij-

H O O F D S T U K 3


21

venBond heeft het idee van een sociaal contract in 2006 gelanceerd en gebruikt dit

model om in bedrijven op vernieuwende wijze samen te werken aan sociaal beleid.

Een sociaal contract voor arbeidsomstandigheden zou als volgt tot stand kunnen

komen:

- Werkgever, or en vakbond gaan om de tafel zitten en delen met elkaar hoe zij

aankijken tegen de arbeidsomstandigheden in het bedrijf. Zij formuleren geza-

menlijke principes zoals bijvoorbeeld: ‘In dit bedrijf willen wij investeren in gezon-

de werknemers’ . De principes vormen de basis voor het sociaal contract.

- Vervolgens wordt een concrete doelstelling geformuleerd die werkgever, or en

vakbond samen willen realiseren, bijvoorbeeld: ‘Het ziekteverzuim is over twee

jaar gedaald met 2 procent’.

- De doelstelling wordt vertaald in een project waarin iedereen zijn eigen rol

opneemt. De werkgever en de or een rol als vormgever van sociaal beleid, de

vakbond en de werkgever als overlegpartners in cao-afspraken, de vakbond en de

or in het activeren van werknemers.

- De werkgever, or en vakbond toetsen samen of nieuwe initiatieven voldoen aan de

gezamenlijke principes die zijn vastgelegd in het sociaal contract.

3.3 Ondersteuning van de CNV BedrijvenBond

- Vakbondsbestuurders zorgen op het niveau van de sector/ branche voor goede

arbocatalogi. Zij informeren hun leden over de voortgang en ze vragen om input.

- De website www.veiligengezondwerken.nl biedt een platform voor actieve leden

met de laatste informatie over arbeidsomstandigheden, handige tips en de moge-

lijkheid om ervaringen uit te wisselen.

- De CNV BedrijvenBond ondersteunt CNV or-leden met medezeggenschaps vragen

via de CNV OR-service, zie www.cnvorservice.nl.

3.4 De vijf meest gestelde vragen

1 Is een arbocatalogus verplicht?

Het is niet verplicht om een arbocatalogus te maken. Niet op sectorniveau en ook

niet op ondernemingsniveau.

2 Is de werkgever verplicht de maatregelen uit de arbocatalogus van zijn sector

door te voeren?

Een werkgever bepaalt, in overleg met de or van zijn onderneming, zelf welke

maatregelen uit de arbocatalogus hij doorvoert. Als hij kan aantonen dat hij

minimaal hetzelfde beschermingsniveau realiseert als in de arbocatalogus staat


beschreven, dan hoeft hij in feite geen aanpassingen door te voeren. Maar bij het

nemen van deze beslissing moet de werkgever bedenken dat bij een bezoek van

de Arbeidsinspectie steeds de bewijslast bij de onderneming blijft liggen om aan

te tonen dat het minimale beschermingsniveau ook echt gerealiseerd wordt.

3 Komen de arbo-beleidsregels te vervallen?

In de sectoren waarin een door de arbeidsinspectie goedgekeurde arbocatalogus

van kracht is, komen de arbo- beleidsregels voor de in de catalogus behandelde

onderwerpen te vervallen. Het voornemen van de overheid is dat de beleidsregels

per 1 januari 2010 komen te vervallen.

4 Hoe ziet de toetsing door het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid eruit?

De overheid gaat ervan uit dat werkgevers en werknemers goed in staat zijn een

professionele arbocatalogus op te stellen. Daarom worden de catalogi niet uitge-

breid getoetst.

Samengevat wordt het volgende getoetst:

a. Is beschreven voor welk werkgebied (branche/groep bedrijven) de catalogus

bedoeld is?

b. Vertegenwoordigen de ‘makers’ de werkgevers en werknemers in dit

werkgebied?

c. Is de catalogus beschikbaar voor en bekend bij werkgevers en werknemers?

d. Wordt bij navolging van de catalogus voldaan aan de doelvoorschriften (is de

catalogus begrijpelijk, logisch en niet in strijd met de wet)?

5 Wat doet de Arbeidsinspectie met een goedgekeurde arbocatalogus?

De Arbeidsinspectie zal de goedgekeurde arbocatalogus gebruiken als referen-

tiekader bij haar inspecties. Dit betekent dat onderzocht wordt of de maatregelen

uit de arbocatalogus zijn doorgevoerd in de betreffende ondernemingen uit die

sector. Als dit niet het geval is, ligt de bewijslast bij de werkgever om aan te

tonen dat hij met andere maatregelen minimaal hetzelfde beschermingsniveau

realiseert.

22


Vragen over deze handleiding? Mail naar [email protected].

Nuttige websites:

www.cnvbedrijvenbond.nl

www.cnv.nl

www.veiligengezondwerken.nl

www.stvda.nl

www.arboportaal.nl

www.arbeidsinspectie.nl

www.cnvorservice.nl

www.wobsite.nl

www.szw.nl

www.arbonieuwestijl.nl

Documenten

- De brochure ‘Wat is een Arbocatalogus’ van de Stichting van de Arbeid

- De publicatie ‘Evaluatie herziening Arbowet’ van de SER (nr. 05/09)

- Het boek ‘Handleiding Arbocatalogus, leidraad voor het maken van een

eigen arbocatalogus’ van de Stichting Veilig en gezond werken

23

E X T R A


24


Een nieuw instrument voor arbobeleid

Handleiding voor medezeggenschapsorganen

De arbocatalogus

colofon

Dit is een uitgave van de CNV BedrijvenBond

Tiberdreef 4 | 3561 GG Utrecht | T 030 75 11 007 | [email protected] | www.cnvbedrijvenbond.nl

Auteurs Karlien Haak / Daphne Lommers | Redactie Suzanne Dijkstra |

Vormgeving Robert-Paul van Hardeveld | Fotografi e Ton Kastermans Fotografi e / Harrie Blokzijl |

Grafi sche verzorging Drukkerij Zuidam en zonen B.V. Woerden | Juni 2008

ISBN 978-90-806938-6-9

BedrijvenBond

omslag.indd 1omslag.indd 1 16-06-2008 11:31:5716-06-2008 11:31:57

CNV Vakmensen: de vakbond voor vakmensen - Arbocatalogus | Een nieuw instrument voor...

Documents

Transcript of CNV Vakmensen: de vakbond voor vakmensen - Arbocatalogus | Een nieuw instrument voor...