1

De unieke waarde van Vrijwilligerswerk

De voortgang van het onderzoek naar de waarde van vrijwilligerswerk binnen

de pedagogische civil society

Onderzoeksteam:

Prof. Dr. Lucas Meijs

Dr. Judith Metz

Niek Hoogervorst MSc.

Eva van Baren MSc.

Lonneke Roza MSc.

Rotterdam School of Management (RSM)

Erasmus Centre for Strategic Philanthropy (ECSP)

Erasmus Universiteit Rotterdam

Postbus 1738

3000 DR Rotterdam

Contact:

lroza@rsm.nl

010-4081921

In opdracht van ZonMw voert het Erasmus Centre for Strategic Philanthropy (ECSP) een onderzoek

uit naar de unieke toegevoegde waarde van vrijwilligerswerk binnen de pedagogische civil society. De

pedagogische civil society bestaat uit (een deel van) de omgeving waarbinnen kinderen en jongeren

opgroeien en leren en is van grote invloed op de opvoeding en ontwikkeling, ‘It takes a village to raise

a child’.

Hoe te verwijzen naar deze publicatie?

Roza, L., Baren van, E.A., Meijs, L.C.P.M., Metz, J. & Hoogervorst, N. (2012). ECSP

webpublicatie: Nieuwsbrief November 2012. De unieke waarde van vrijwilligerswerk.

Verkregen op [DATUM] van (www.ecsp.nl)

2

Inhoud Onderzoek ............................................................................................................................................... 3

Voortgang project ................................................................................................................................... 4

Gerelateerde onderzoeken ..................................................................................................................... 9

Bedankt! ................................................................................................................................................ 10

Het onderzoeksteam ............................................................................................................................. 10

3

Onderzoek De pedagogische civil society bestaat uit (een deel van) de omgeving waarbinnen kinderen en

jongeren opgroeien en leren en is van grote invloed op de opvoeding en ontwikkeling. Het concept

benadrukt het belang van informele netwerken, vrijwillige associaties en formeel vrijwilligerswerk in

het opvoeden van kinderen en jongeren, ofwel: ‘It takes a village to raise a child’. In de pedagogische

civil society wordt echter onderkend dat beroepskrachten, vrijwilligers en familieleden verschillende

typen inzet zijn. Deze mensen voegen door hun verschillende relaties tot de organisatie,

werkzaamheden, cliënten en elkaar, ook verschillende waarde toe aan het proces.

Traditioneel wordt in professionele, beroepsmatige organisaties het werken met vrijwilligers

geplaatst in het perspectief van een kostenbesparing ten aanzien van het werken met

beroepskrachten. Dit wordt “vrijwilligers-kosten-efficiëntie” genoemd. Vrijwilligers worden dan

ingezet voor werkzaamheden waar beroepskrachten te duur voor zijn of waar de organisatie te

weinig budget voor heeft.

Echter, in vrijwilligersmanagement kan er ook vanuit het perspectief worden gekeken dat vrijwilligers

waarde toevoegen, juist omdat ze op vrijwillige basis participeren. Vrijwilligers worden dan ingezet

op werkzaamheden, waar het feit dat ze vrijwilligers zijn een extra, unieke waarde toevoegt. In de

praktijk kan dit bijvoorbeeld betekenen dat cliënten het bezoek van een vrijwilliger hoger waarderen

dan een bezoek van een beroepskracht.

Met een looptijd van 27 maanden geeft dit onderzoek inzicht in de unieke positie en waarde van

door vrijwilligers uitgevoerde werkzaamheden in de pedagogische civil society. Zowel vanuit

bestaande kennis als vanuit praktijkonderzoek en een experimentele setting zal de centrale

vraagstelling voor dit onderzoek worden beantwoord:

Welke werkzaamheden in de pedagogische civil society kunnen beter worden gedaan door

vrijwilligers dan beroepskrachten, omdat unieke aspecten van vrijwilligerswerk daar waarde

toevoegen?

Er wordt gewerkt met een actiegericht, interactief onderzoeksdesign. Empirisch wordt gekeken naar

de werkzaamheden die door vrijwilligers (kunnen) worden uitgevoerd binnen (een selectie van) de

door het programma "Vrijwillige inzet voor en door jeugd en gezin" gefinancierde projecten.

4

Het totale onderzoek resulteert in (praktisch toepasbare) kennis over hoe de (professionele)

organisaties en hun financiers binnen de pedagogische civil society een inhoudelijke keuze kunnen

maken tussen de inzet van beroepskrachten en vrijwilligers die verder gaat dan de financiële

voordelen van werken met vrijwilligers. Hierdoor kan de totale effectiviteit van de interventie

worden verbeterd.

Organisaties streven er naar een zo goed mogelijke service te leveren en om dat te doen moeten er

keuzes worden gemaakt. Keuzes over de locatie van de organisatie, welke fondsen aan welk project

worden toebedeeld maar ook of de organisatie het best vrijwilligers of betaalde medewerkers kan

inzetten voor een bepaalde taak. Het blijkt dat elke organisatie het weer net iets anders aanpakt. In

de ene organisatie wordt een bepaalde taak of functie vervuld door een vrijwilliger, en in de andere

door een beroepskracht. Hoe die keuze tot stand komt, en welke voor en nadelen het gebruik van

vrijwilligers heeft tegenover beroepskrachten worden nader bekeken in dit onderzoek.

Op deze manier wordt een beter inzicht verkregen in de toegevoegde waarde van vrijwilligers in

organisaties. Uitgangspunt van het onderzoek is dat er wezenlijk verschillen zijn tussen

vrijwilligerswerk en betaald werk. Ook wordt er aangenomen dat het voor de ontvanger van de

service (bv hulp) een verschil maakt door wie het geleverd wordt.

Voortgang project

Inmiddels is het november 2012 en is het team al ruim 20 maanden bezig geweest met onderzoek op

dit terrein. Inmiddels zijn we duidelijk in een afrondende fase van dit project en wordt er hard

gewerkt aan verschillende (wetenschappelijke) publicaties.

Maar allereerst willen wij graag heugelijk nieuws met u delen. Onze collega Judith Metz is per 1

oktober 2012 benoemd als Lector aan de Hogeschool van Amsterdam. Een bijzondere gebeurtenis,

want niet eerder heeft de Hogeschool van Amsterdam een lectoraat ingevoerd gericht op

jongerenwerk. Een erkenning voor onze collega, maar ook zeker voor het werkveld rondom

jongerenwerk, proficiat!

Terugkomend op het project en de voortgang daarvan, kunnen we zeggen dat we redelijk veel

hebben kunnen uitschrijven in de afgelopen twee jaar. Om het allemaal gemakkelijk voor u te maken

hebben wij het even op een rijtje gezet. De meeste hiervan zijn vrij toegankelijk (behalve artikelen in

tijdschriften en boeken). Wij moedigen het veld daarmee hopelijk aan om deze publicaties te lezen,

vragen te stellen en met ons daarover in discussie te gaan.

5

Webpublicaties (vrij toegankelijk via www.ecsp.nl/research/projects )

Jaar Auteurs Titel

2012 Hoogervorst, N., Meijs, L.C.P.M.,

Roza, L., Baren van, E.A. & Metz,

J.W.

The Unique Value of Volunteering for Recipients of Support: an

experimental Approach.

2012 Roza, L., Meijs, L.C.P.M., Metz,

J.W., Hoogervorst, N. & Baren van,

E.A.

Denktank beleidsmedewerkers over de waarde en inzet van

vrijwilligers(werk)

2012 De Vries, J.R., Meijs, L.C.P.M.,

Roza, L, Hoogervorst, N., Metz,

J.W. & Baren van, E.A.

Wat maakt het uit voor jouw kind? Vrijwilligers over de waarde

van vrijwilligerswerk ten opzichte van beroepsmatig werk

2011 Baren van, E.A., Meijs, L.C.P.M.,

Roza, L., Metz, J.W. en

Hoogervorst, N.

Hoe derde partijen, zoals overheden, bedrijven en fondsen,

hedendaags ‘vrijwilligerswerk’, ‘vrijwilligersmanagement’ en de

civil society kunnen bevorderen

2011 Ploeg, F.A., Meijs, L.C.P.M., Roza,

L., Metz, J.W., Hoogervorst, N. &

Baren van, E.A.

Denktank beroepskrachten & vrijwilligers over de waarde van

vrijwilligerswerk.

2011 Huisman, W.H.A., Meijs, L.C.P.M.,

Roza, L., Metz, J.W., Hoogervorst,

N. & Baren van, E.A

Vrijwilligerswerk in de media: termen in de Nederlandse

samenleving.

2011 Baren van, E.A., Meijs, L.C.P.M.,

Roza, L., Metz, J.W. &

Hoogervorst, N.

Over hedendaagse 'vrijwillige inzet' en

'vrijwilligersmanagement' als bouwstenen voor de

pedagogische civil society

2011 Roza, L., Meijs, L.C.P.M., Baren

van, E.A., Metz, J.W. &

Hoogervorst, N.

Denktank vrijwillige inzet

2011 Ploeg, F.A., Meijs, L.C.P.M., Roza,

L., Metz, J.W., Hoogervorst, N. &

Baren van, E.A.

De taakverdeling tussen beroepskrachten en vrijwilligers:

Waarom deze taken aan verschillende medewerkers wordt

toegekend.

6

Professionele publicaties (artikelen)

Jaar Auteurs Titel Bron

2012 Metz J.W., Meijs L.C.P.M., Roza

L., Baren van E.A, Hoogervorst,

N.

Ongelijkheid in opvoeding –

Pedadogische civil society: het

verkeerde concept

Tijdschrift voor Sociale

Vraagstukken, No. 5-6.

2012 Roza L., Meijs L.C.P.M. Gezonde balans. Wat

beroepskrachten en vrijwilligers

toevoegen aan de

sportvereniging

Sport en Bestuur, April

2012

2012 Metz, J.W., Meijs, L.C.P.M.,

Roza, L., Baren van, E.A. &

Hoogervorst, N.

Rol Civil Society in transitie van

de jeugdzorg?

Jeugdbeleid, Juni 2012

Professionele publicaties (boeken en boekhoofdstukken)

Jaar Auteurs Titel Boek

2012 Mies C., Meijs, L.C.P.M. Meer dan met elkaar

hockeyen

Jumelet H., Wenink, J., Zorg voor

onszelf? Eigen kracht van jeugdigen,

opvoeders en omgeving , grenzen en

mogelijkheden voor beleid en

praktijk. Den Haag.

2012 Metz. J.W., Meijs,

L.C.P.M., Roza, L., Baren

van, E., Hoogervorst, N.

Grenzen aan de civil

society

Jumelet H., Wenink, J., Zorg voor

onszelf? Eigen kracht van jeugdigen,

opvoeders en omgeving , grenzen en

mogelijkheden voor beleid en

praktijk. Den Haag.

2012 Metz. J.W., Meijs,

L.C.P.M., Roza, L., Baren

van, E., Hoogervorst, N.

Unique value of

volunteering for the

upbringing of children

Georg von Schnurbein, Daniel

Wiederkehr, Herbert Ammann eds.

Volunteering between Freedom and

Professionalisation. Basel.

Verwacht

eerste

kwartaal

20131

Metz. J.W., Meijs,

L.C.P.M., Bridges-Karr, L.

Werktitel: Perspectives on volunteering in the Pedagogic Civil Society: A common approach to parenting support and youth development

Bridges-Karr, L. Metz. J.W., Meijs,

Onderwijsbundel HBO & WO

1 De eerste versie van de onderwijsbundel ligt klaar. Na overleg met de drukker wordt deze nog eventueel aangepast en

publicatieklaar gemaakt.

7

Conferenties (opvragen via lroza@rsm.nl)

Jaar Auteurs Titel Conferentie

Abstract

ingediend

september

2012

Metz, J.W., Meijs, L.C.P.M. &

Roza, L.

Value of volunteering for

beneficiaries

European conference for

social work research

2012 Metz, J.W., Roza, L., Meijs,

L.C.P.M., Van Baren, E.A. &

Hoogervorst, N.

Differences between paid and

unpaid social services for

beneficiaries

Annual Conference of

Arnova, Indianapolis, US

2012 Metz, J.W., Roza, L., Meijs,

L.C.P.M., Van Baren, E.A. &

Hoogervorst, N.

The added value of

volunteering to youth

development

Bi-Annual Conference of

International Society for

Third Sector Research,

Siena, Italy

2011 Metz, J.W., Baren van, E.A.,

Roza, L., Meijs, L.C.P.M. &

Hoogervorst, N.

The unique value of

volunteering for childrearing

Volunteer work between

freedom and

professionalization,

European University of

Voluntary Service (EFU)

2011 Meijs, L.C.P.M., Roza, L.

Metz, J.W. & Baren, E.A.

Volunteering in the pedagogic

civil society

Philanthropy, public

services, policy: working

together or falling out?

IRSPM 2011, Dublin,

Ireland.

8

Wetenschappelijke publicaties

Jaar Auteur Titel Journal

June 2012 Metz, J.W., Van Baren,

E.A., Meijs, L.C.P.M.,

Roza, L. &

Hoogervorst, N.

The benefits of volunteering to

youth development

DESK REJECT bij Youth

& Society

Oktober 2012 Metz, J.W., Van Baren,

E.A., Meijs, L.C.P.M.,

Roza, L. &

Hoogervorst, N.

The benefits of volunteering to

youth development

Submission to

American Journal of

Community

Psychology.

Oktober 2012 Metz, J.W., Van Baren,

E.A., Meijs, L.C.P.M.,

Roza, L. &

Hoogervorst, N.

Pedagogische betekenis van

Vrijwillige Inzet

Pedagogiek

Verwacht

voorjaar 2013

Hoogervorst, N., Van

Baren, E.A., Roza, L. &

Metz, J.W.

Working title: The unique value

of volunteering in the

upbringing of children and

adolescents: An experimental

approach

Submission to

Nonprofit and

Voluntary Sector

Quarterly

Verwacht

voorjaar 2013

Metz, J.W., Meijs,

L.C.P.M., Roza, L., Van

Baren, E.A. &

Hoogervorst, N.

Working title: Perceived

differences in receiving support

from paid staff or volunteers. A

multi-actor perspective.

Submission to British

Journal of Social Work

Ook in de aankomende periode zullen er weer conferenties worden bezocht om de kennis te

verspreiden en de opgedane kennis te verscherpen. In November 2012 zal er een paper worden

gepresenteerd op de jaarlijkse conferentie van Arnova over de waarde van vrijwilligerswerk door de

ogen van diverse stakeholders (beleidsmedewerkers, betaalde krachten en vrijwilligers zelf). De

conferentie staat bekend als DE conferentie op het gebied van nonprofit, vrijwilligerswerk en civil

society. De paper is op te vragen via lroza@rsm.nl.

In juli 2012 is er een toegankelijke brochure beschikbaar gesteld en uitgedeeld aan diverse

deelnemers van het programma tijdens het congres. We hebben helaas niet iedereen kunnen

bereiken, dus mocht u deze publicatie onverhoopt gemist hebben, kunt u de brochure alsnog

downloaden via www.ecsp.nl projecten of een aantal hardcopy gratis bestellen via lroza@rsm.nl.

9

Interessant in deze brochure zijn de samenvattingen van de expertpapers. Mocht het uw aandacht

hebben getrokken, kunt u de gehele (engelstalige) papers opvragen via lroza@rsm.nl.

De komende tijd staat er een onderwijsbundel op het programma, zodat er ook aandacht komt

binnen het onderwijs (MBO+/HBO/Universiteit) voor vrijwillige inzet. Verwacht wordt dat deze in het

voorjaar van 2013 zal worden gepubliceerd. Erg interessant zijn de 5 expertpapers die wij in het

kader van dit onderzoek door een internationale expertgroep hebben laten schrijven over de waarde

van vrijwillige inzet rondom jeugd en gezin. Deze zijn binnen de onderwijsbundel verwerkt. Ook is er

een casus ingebracht om studenten spelenderwijs om te gaan. Deze casus zal ook mee gaan dingen

bij internationale teaching case competities. Tot slot publiceren wij nog een rode draad met

samenvatting van onze bevindingen op de website van het ECSP (www.ecsp.nl). Deze rode draad van

ons onderzoek met de belangrijkste uitkomsten kunt u tegen het einde van dit jaar verwachten.

Gerelateerde onderzoeken Naast het grootschalige onderzoek wat het onderzoeksteam uitvoert in opdracht van ZonMw, is er

nog een aantal interessante gerelateerde onderzoeken. Lucas Meijs, Lonneke Roza en Eva van Baren

zijn op dit moment met een onderzoek bezig voor The International Award for Young People

(www.award.nl). Dit is een leiderschap- en ontwikkelingsprogramma voor jongeren. De Award is

actief in meer dan 50 landen. De onderzoekers kijken specifiek naar de sectie vrijwillige inzet en de

impact van dit programma op het leven van de deelnemers. Het team hoopt begin volgend jaar met

eerste resultaten te komen. Voor informatie over dit project kunt u contact opnemen met Lonneke

(lroza@rsm.nl). Dr. Judith Metz onderzoeksleider van het 4-jarige Raak Pro programma

Talentontwikkeling bij risicojongeren, waarin zij diverse onderzoeken doet binnen het jongerenwerk.

Voor meer informatie daarover kunt u contact opnemen met Judith (j.w.metz@hva.nl). Daarnaast is

een grootschalig en longitudinaal onderzoek opgezet naar episodisch (ad hoc) vrijwilligerswerk. Er

wordt 5 jaar lang gekeken naar de effectiviteit van NL Doet als faciliterende partij voor episodisch

vrijwilligerswerk. De komende jaren zullen deelnemers en niet-deelnemers worden bevraagd over

hun participatieprofiel en naar hun bijdrage aan sociale cohesie en sociaal kapitaal in Nederland.

Voor informatie over dit project kunt u contact opnemen met Eva (ebaren@rsm.nl). Tot slot is er in

samenwerking met ZonMw en Universiteit van Utrecht een teachingcase ontwikkeld waarin groepen

binnen een gemeente op een speelse manier aan de slag kunnen om te kijken welke actoren waar

ingezet zouden kunnen of moeten worden, om de pedagogische civil society zo effectief mogelijk te

laten werken. Doel is om buiten de eigen kaders na te denken over de ontwikkeling van het terrein

rondom jeugd en gezin en hoe men verschillende partijen (naast de meest conventionele partijen)

10

daarbij kan betrekken. Mocht u interesse hebben in de teaching case kunt u contact opnemen met

Niek Hoogervorst (nhoogervorst@rsm.nl) of ZonMw

Bedankt! Dit was de laatste nieuwsbrief binnen het project Vrijwillige Inzet voor en Door Jeugd en Gezin vanuit

ons onderzoeksteam. Wij willen graag via deze weg iedereen bedanken die heeft deelgenomen aan

ons onderzoek en daarmee een waardevolle bijdrage heeft geleverd aan kennisontwikkeling. Wij

hopen dat wij producten hebben mogen ontwikkelen die u en uw organisatie een helpende hand

bieden. Het onderzoeksteam zal zich de komende jaren zeker nog verder verdiepen in vrijwillige

inzet, dus houd de website van het Erasmus Centre for Strategic Philanthropy in de gaten voor

verdere kosteloze onderzoeksrapporten over vrijwillige inzet (www.ecsp.nl).

Het onderzoeksteam

Prof. Dr. Lucas Meijs is hoogleraar Volunteering, Civil Society and Businesses aan de vakgroep

Business-Society Management aan de Rotterdam School of Management, Erasmus University en

hoogleraar Strategic Philanthropy bij het Erasmus Centre for Strategic

Philanthropy..Lucas is lid van de Raad voor Maatshappelijke Ontwikkeling

(RMO). Tevens is Lucas sinds juli 2010 hoofdredacteur van Nonprofit and

Voluntary Sector Quarterly, hét wetenschappelijk tijdschrift van the

Association for Research on Nonprofit Organizations and Voluntary Action

(ARNOVA). Lucas studeerde bedrijfskunde aan de Erasmus Universiteit

Rotterdam en promoveerde in 1997 tot doctor in de bedrijfskunde met het

proefschrift getiteld Management van vrijwilligersorganisaties.

De Hogeschool van Amsterdam heeft per 1 oktober 2012 dr.

Judith Metz benoemd tot lector van het lectoraat Youth Spot,

Jongerenwerk in de grote stad. Het lectoraat gaat bestaande

werkwijzen in het jongerenwerk onderzoeken en onderbouwen,

zoals De Inloop, Ambulant jongerenwerk en Talentontwikkeling.

Judith werkt samen met studenten, docenten, promovendi, en

professionals aan de professionalisering van het jongerenwerk. Zij was tevens verbonden aan de

Erasmus Universiteit voor onderzoek naar de pedagogische civil society. Sinds 15 jaar verricht Judith

Metz onderzoek op het snijvlak van wetenschap en praktijk van welzijn en participatie in de

Nederlandse samenleving. In dit brede werkveld houdt zij zich bezig met sociaal beleid, welzijnswerk,

11

civil society en diversiteit (inclusief jongeren). In 2006 is zij gepromoveerd aan de Universiteit voor

Humanistiek.

Lonneke Roza MSc. is sinds 2009 junior onderzoeker bij RSM Erasmus

Universiteit en Erasmus Centre for Strategic Philanthropy. Haar onderzoeken

richten zich onder andere op de effectiviteit van (sociale) programma’s, non-

profit management en maatschappelijk betrokken ondernemen

(werknemersvrijwilligerswerk). Lonneke heeft onder andere meegeschreven

aan de achtergrondnotitie voor het aangenomen wetsvoorstel voor de

Maatschappelijke Stage in opdracht van het Ministerie van OCW en is mede

projectleider van het onderzoek in opdracht van ZonMw en van het onderzoek naar de International

Award for Young People. Zij heeft een master in Bedrijfskunde en inmiddels is ze haar

promotietraject gestart over de inrichting van programma’s van maatschappelijk betrokken

ondernemen vanuit zowel bedrijf- als non-profit perspectief.

Eva Anne Van Baren MSc. is sinds 2010 junior onderzoeker bij RSM

Erasmus Universiteit en Erasmus Centre for Strategic Philanthropy. Ze

heeft onder andere een achtergrondnotitie voor het Ministerie van VWS

geschreven over hedendaags vrijwilligerswerk. Naast haar

werkzaamheden voor het project over de unieke waarde van

vrijwilligerswerk binnen de pedagogische civil society, richt Eva haar

onderzoek voornamelijk op episodisch (ad hoc) vrijwilligerswerk. Haar

grootste project is op dit moment naar de bijdrage van NL DOET. Dit

longitudinaal onderzoek wordt over 5 jaar uitgevoerd onder een panel van deelnemers en niet

deelnemers. De uitkomsten zullen aantonen in welke mate er een relatie is tussen deelname en NL

DOET en sociale cohesie, vrijwillige inzet en sociaal kapitaal.

Niek Hoogervorst is sinds juli 2011 postdoctoraal onderzoeker bij

het Erasmus Centre for Strategic Philantropy. Niek heeft een

breed interesseveld: hij studeerde Management, Economie &

Recht (Bachelor) in Den Haag en Sociale &

Organisatiepsychologie (Master) in Leiden. In september 2011is

hij aan de Erasmus Universiteit gepromoveerd op zijn onderzoek

naar de drijfveren van leidinggevenden om (on)ethisch leiderschap te vertonen. Zijn onderzoek

wordt gekenmerkt door een combinatie van experimenteel lab- en veldonderzoek en is gepubliceerd

12

in de internationaal gerenommeerde tijdschriften Journal of Business Ethics, Journal of Experimental

Social Psychology en Journal of Applied Social Psychology.