De kracht van Informele Zorg LR... · 2.1. De visie van Mezzo op de kracht van informele zorg 12...

De kracht van Informele ZorgStrategisch beleidskader 2014 – 2018

InhoudsopgaveInleiding 5

1. Relevante maatschappelijke ontwikkelingen 71.1. De veranderende wereld van zorg en welzijn 81.2. Een nieuwe kijk op de toekomst 81.3. Een korte terugblik 9

2. Het antwoord 122.1. De visie van Mezzo op de kracht van informele zorg 122.2. Mezzo bouwt mee aan toekomstbestendige zorg 142.3. Doelen 2018 152.4. Samenwerken 17

3. De vereniging die resultaat bereikt 193.1. De Ledenraad 193.2. Het Bestuur 193.3. Het Bureau 19

4. Tot slot 21

Bijlage: bronvermelding 22

MezzoMezzo is de landelijke vereniging voor mantelzorgers en vrijwilligerszorg. Wij zetten ons in voor iedereen die langdurig en onbetaald voor een ander zorgt: als familielid, vriend, buur of gewoon uit solidariteit, als mantelzorger of vrijwilliger. Mezzo geeft informatie, advies en steun.

Bij Mezzo zijn ca. 7.000 mantelzorgers, 200 belangenbehartigers mantelzorg en ruim 350 organisaties voor mantelzorgondersteuning en vrijwilligerszorg aangesloten.

4 | Strategisch beleidskader 2014-2018

Inleiding Zorgen voor elkaar is al zo oud als de mensheid. Daar waar een familielid, goede vriend of speciale buur extra zorg nodig heeft, zijn we bereid deze te geven. Heel simpel, omdat er een band is met die ander, of omdat we die band willen. Het is zorg vanuit het hart. Dat is de kracht van informele zorg.

Zorgen voor elkaar is ook kwetsbaar; zeker wanneer het voelt als een verplichting die ten koste gaat van het eigen leven. Zorgen moet je doen op je eigen wijze, op maat en met goede ondersteuning. Ook dat is de kracht van informele zorg.

Zorgen voor elkaar is nodig. We leven langer, worden ouder met een chronische ziekte of handicap, maar hebben dan wel extra zorg nodig. Formele zorg is te duur en te schaars beschikbaar. Samen en dichtbij zorg delen, met respect voor wat mensen kunnen en willen, houdt de zorg toekomstbestendig. Ook dat is de kracht van informele zorg.

Zorgen voor elkaar gebeurt op verschillende manieren; als mantelzorger omdat het op je pad komt, als vrijwilliger omdat je ervoor kiest, als werkgever omdat je zuinig bent op de werknemer die zorg en werk combineert, als wethouder omdat je staat voor betrokken en gezonde burgers en je je realiseert dat goede zorg iedereen aan gaat. Ook dat is de kracht van informele zorg.

Mezzo zet zich ervoor in dat mensen ‘op eigen wijze’ voor elkaar kunnen zorgen. Zij doet dit vanuit haar expertise en met hart voor de informele zorg. In dit strategisch beleidskader leest u onze visie, ambitie en doelen voor de komende vier jaar op hoofdlijnen. Concretisering vindt plaats in de jaarplannen.

5Strategisch beleidskader 2014-2018 |

1. Relevante maatschappelijke ontwikkelingen

Wij baseren onze strategische keuzes op een analyse van wat om ons heen gebeurt. En daarbij is leidend welke waarde Mezzo kan toevoegen aan de kracht van de informele zorg in Nederland.

Nieuwe structuren: demografische ontwikkelingen en decentralisatieNederland verandert en dat heeft effecten op de informele zorg. De verbinding met de woonplek van familie wordt minder. Een groeiende groep mantelzorgers woont behoorlijk uit de buurt. Dit heeft gevolgen voor de frequente en langdurige inzet van mantelzorg. Onderzoek wijst uit dat bij reistijden van meer dan 20 minuten, de belasting even-redig toeneemt. Daarnaast groeit het aantal 1-persoons huishoudens, wat ook gevolgen heeft voor de aanwezigheid van mantelzorg. De arbeidsparticipatie van vrouwen neemt toe en van alle mantelzorgers is 60% vrouw (SCP 2010). Tegelijk is er sprake van een sterke decentralisatie van zorg en welzijn. In de komende jaren wordt de gemeente het aanspreek-punt voor alle mensen die in de thuissituatie een vorm van zorg of ondersteuning nodig hebben. Gemeenten sorteren erop voor dat familie en vrienden beschikbaar zijn voor ondersteuning.

Informele zorg als brug tussen zorg en welzijnDe oude scheiding tussen zorg en welzijn verdwijnt. In de afgelopen jaren is op welzijn gerichte zorg, zoals ‘begeleiding bij dagelijkse activiteiten’ ondergebracht bij de Awbz (de plek voor onverzekerbare zorg). Welzijnswerk op gemeentelijk niveau was daardoor vooral het domein van het wijk- en buurtgerichte werk. Met de komst van de Wmo heeft informele zorg, gerelateerd aan zorg en op gemeentelijk niveau ingezet, een meer duidelijke plaats gekregen: brug tussen zorg en welzijn.

Het maatschappelijk middenveldKerken, vakbonden, sportverenigingen enzovoorts, hebben niet meer het oude bindende vermogen. Natuurlijke structuren om bijvoorbeeld zorg en welzijn in een buurt of wijk met elkaar te regelen verminderen daardoor of verdwijnen zelfs in rap tempo. Dit betekent dat een deel van de kwetsbare burgers een heel klein sociaal netwerk heeft om op terug te vallen. Gerichte aandacht voor en ondersteuning van het sociale netwerk moet nog op gang komen.

BurgerinitiatievenEr is een groei van nieuwe vormen van actieve betrokkenheid bij de samenleving, los van traditionele instituties. Met deze burgerinitiatieven geven mensen in hun directe leefomgeving invulling aan een gedeelde behoefte. Deze zit ook op het snijvlak van zorg en welzijn. Van de meer traditionele aanbieders van informele en formele zorg wordt gevraagd om tot samenwerking te komen met burgerinitiatieven. Dit geldt ook voor gemeenten. Burgerinitiatieven sluiten niet alleen aan bij een behoefte om iets voor de eigen leefomgeving te doen, maar ook bij een behoefte om als individuele burger inzet, doel en werkwijze op eigen wijze in te vullen. Dit staat (soms) op gespannen voet met de structuurbehoefte van de traditionele instituties.

VergrijzingIn de komende 30 jaar zal Nederland een sterke vergrijzing kennen, die weliswaar weer zal afzwakken maar op middellange termijn verregaande consequenties heeft. Vanaf 2030: zo’n 5 miljoen 65+ ers, waarvan 2 miljoen ouderen 80+ zal zijn. De vraag is wie voor deze grote groepen ouderen kunnen en willen zorgen. Een groot beroep zal worden gedaan op vrijwilligers en mantelzorgers (partners en kinderen). Kijkend naar de leeftijdopbouw, zal een (groot) deel van deze vrijwilligers en mantelzorgers zelf ook oud(er) zijn. Dit heeft consequenties voor hun belastbaarheid en inzetmogelijkheden.

Technologische ontwikkelingenZorgen kan steeds makkelijker ook op afstand, met de inzet van technologische toepassingen. Hierbij gaat het niet alleen om het vervangen van ‘de handen of ogen’, maar ook om de vraag hoe mens en techniek bij elkaar passen. Ons denken over zorg met behulp van domotica staat nog in de kinderschoenen. In de komende jaren zal de discussie gevoerd worden hoe in de thuissituatie zorg (op afstand) en welzijn gecombineerd kunnen worden. Voor met name mantelzorgers die niet bij de zorgvrager in huis wonen, die mantelzorg combineren met werk en eigen gezin/activiteiten, biedt domotica veel mogelijkheden.


1.1. De veranderende wereld van zorg en welzijnAl bij de start van Mezzo (in 2006 fuseerden LOT en Xzorg) was duidelijk dat het veld van zorg en welzijn de eerstkomende jaren volop in beweging zou blijven. In Nederland komen veel partijen tot het inzicht dat de wijze, waarop wij onze langdurige zorg hebben georganiseerd, in de toekomst niet houdbaar is. Enerzijds omdat die teveel leunt op inzet door beroepskrachten. Anderzijds omdat nodig is een rem te zetten op de groeiende zorgkosten. De economische crisis die ook Nederland in 2008 bereikte – en ons bij het schrijven van dit beleidskader nog niet heeft verlaten – heeft extra druk op de ketel gezet om onder meer de langdurige zorg ingrijpend te veranderen.

De overheid kiest voor een stelselwijziging van de langdurige zorg, zowel in structuur als in financiering. Waren er bij de komst van de Wmo nog mensen die dachten dat ‘het zo’n vaart niet zou lopen’, nu zien we dat het veel sneller gaat dan wij dachten en wordt publiekelijk gesproken over de omwenteling van een verzorgingsstaat naar een participatiesamenleving.

Stelselwijziging De stelselwijzigingen zetten in op een integrale aanpak op alle levensterreinen van burgers in kwetsbare situaties, vanuit de vraagstelling: wat kunt u zelf, waar zit uw kracht en wat kunt u zelf organiseren? Op basis van ‘het keukentafelgesprek’, dat elke gemeente moet gaan voeren, wordt duidelijk wat iemand zelf kan (organiseren) en waar aanvullende ondersteuning nodig is. Het beroep op de eigen kracht, het eigen netwerk, de mantelzorger, familie, vrienden, zorgvrijwilligers en buren, wordt leidend. De mantelzorger en de zorgvrijwilliger worden sleutel-figuren om te bereiken dat kwetsbare mensen langer thuis kunnen blijven wonen én het beroep op dure, formele zorg wordt teruggebracht.

Een groot verschil tussen de voorgenomen stelselwijziging – per 1 januari 2015 - en het huidige systeem, is dat het recht op zorg niet meer vanzelfsprekend is. De indicatiestelling als toegangskaartje tot formele zorg wordt terug-gebracht tot de aller-kwetsbaarsten (via de wet LIZ - langdurig intensieve zorg). Zo lang iemand thuis kan wonen, gelden de uitgangspunten uit de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en is er geen indicatiestelling meer als toegangskaartje tot formele zorg. Gemeenten zullen ‘redelijkerwijs noodzakelijke’ ondersteuning moeten bieden. Dat kunnen diverse vormen van informele zorg zijn, zoals respijtzorg door vrijwilligers of beroepskrachten. En diverse vormen van formele zorg, zoals dagopvang.

De stelselwijzigingen beogen ook burgers te activeren om naar elkaar om te zien, van heel eenvoudig tot zeer complex. Organisaties voor intensieve vrijwilligerszorg worden uitgedaagd om met vrijwilligers activiteiten te organiseren, welke voorheen door professionals werden gedaan. Ook worden zij gevraagd nieuwe groepen burgers middels vrijwilligerswerk actief te laten zijn, waarbij de nieuwe vrijwilligers hun inzet als ‘tegenprestatie’ moeten leveren. Deze nieuwe, of op z’n minst verschuivende vormen van vrijwilligerswerk, vragen in de komende periode om kadering en handvatten.

1.2. Een nieuwe kijk op de toekomst Nederland zal in de komende jaren flinke veranderingen doormaken; een inclusieve samenleving vraagt om actief burgerschap van iedereen. In toenemende mate zullen burgers meer dwang voelen om zich in te zetten. Vormen van geleid vrijwilligerswerk, ook binnen de informele zorg, doen hun intrede. Mantelzorgers worden actief aangesproken op hun inzet.

De positie van de informele zorg verandert en het belang van de informele zorg wordt groter. Het beroep dat de samenleving doet op iedere burger om er voor te zorgen dat ook mensen in kwetsbare situaties mee kunnen doen, vraagt om een nieuwe kijk op de informele zorg; hoe kunnen krachtige mensen in kwetsbare situaties zo ondersteund worden dat zij mee kunnen doen aan het leven van alle dag?

Een cultuuromslag is nodig. Iedereen die iets te maken heeft met zorg en welzijn, zal essentiële vragen moeten beantwoorden zoals: wat zijn de grenzen van vrijwillige inzet, of wat ben je bereid te doen voor een ander? Vragen die zich niet meer laten beantwoorden vanuit de kaders van de afgelopen decennia.

Mezzo wil betekenis geven aan deze nieuwe kijk op de toekomst: Mezzo heeft in de komende jaren een ambitieuze agenda!


1.3. Een korte terugblik In 2014 gaan we het huidige Beleidskader 2010 – 2014 evalueren, maar tussentijds zijn wel een aantal uitgangs-punten en resultaten uit die periode belangrijk. Onder de titel ‘Samen sterk voor informele zorg’ was in de periode 2010 – 2014 de belangrijkste doelstelling van Mezzo, de verdere ontwikkeling van de sector informele zorg.

De kern van het werk van de vereniging is:Wij maken het mogelijk dat mensen op eigen wijze voor elkaar zorgen. Wij doen dit vanuit onze expertise en met hart voor de informele zorg. Als hoofddoelstelling was geformuleerd: In 2014 is de informele zorg maatschappelijk erkend en juridisch verankerd, en wordt deze adequaat ondersteund.

Dit is vertaald naar doelstellingen op gemeentelijk niveau, met een dekkend systeem van lokale, collectieve belangenbehartiging en een goede ondersteuningsstructuur voor informele zorgers. Op landelijk niveau is dit vertaald naar de ambitie om een sterk profiel te hebben als netwerkorganisatie op het terrein van de informele zorg.

Na afloop van de beleidsperiode zal een uitgebreide evaluatie plaatsvinden, maar op hoofdlijnen kunnen we nu al aangeven dat de doelen grotendeels bereikt zijn; zowel op gemeentelijk als landelijk niveau wordt het belang van de informele zorg erkend en steeds beter bekend. Mezzo wordt gezien als een leidende organisatie in deze ontwikkeling.

Zo vormen de resultaten van de afgelopen jaren de basis voor het voorliggende strategisch beleidskader.

Mantelzorgers•3,5miljoenNederlandersvan18jaarenouderzorgenvooreenander(1opde4volwassenenismantelzorger)•2,6miljoenmensen(20%vandevolwassenbevolking)gevenmeerdanachtuurperweeken/oflanger

dan drie maanden hulp •1,1miljoenmensengevenzowelintensiefalslangdurighulp•450.000mantelzorgersvoelenzichzwaarofoverbelast Bron: SCP 2010 Mantelzorg uit de doeken

Vrijwilligers•420.000vrijwilligerszijnactiefindezorg•25.000vrijwilligersgeven(intensieve)vrijwilligerszorg•34.500hulpvragersenmantelzorgershebbenhierbaatbij Bron: Mezzo-Branchemonitor ‘Ondersteuning informele zorg 2010/2011’

•50%vandeNederlandersisbereidomtemantelzorgenvoorouders•72%vandeouderswilditnunogniet. Bron: onderzoek Mezzo en EenVandaag Opiniepanel juni 2013.

•80%vandezorgaanmensenthuiswordtgegevendoorinformelezorgers•4tot7miljardperjaarisdeeconomischewaardevoordesamenleving Bron SCP 2010 Mantelzorg uit de doeken

Nederland zorgt voor Nederland


•Mantelzorghoudtnooitop.Bijinwonende mantelzorg is er vaak geen beperking in tijd.

•Mantelzorgersmoetenallesdoen,ookdetaken die hem/haar niet liggen.

•Mantelzorgerslopenhetrisicoomlichamelijkenpsychisch overbelast te raken.

•Mantelzorgerswordendoordeintensievezorgvaak beperkt in het onderhouden van sociale contacten.

•Mantelzorgwordtvanzelfsprekendgevonden.

•Vrijwilligersbepalenzelfhoeveeltijdzewillenbesteden aan vrijwilligerswerk.

•Vrijwilligerskunnendeaardvandewerkzaamheden zelf bepalen.

•Vrijwilligerswerkwordtalsontspanningervaren.•Doorhetvrijwilligerswerkbreidenvrijwilligershun

sociale netwerk uit. •Vrijwilligerswerkwordtalseenpersoonlijke

verrijking gezien.

•Mantelzorgindethuissituatie•Mantelzorgineeninstelling

•Vrijwilligerswerkineenthuissituatie•Vrijwilligerswerkineeninstelling

Vaak ervaren druk

Informele zorg kent veel vormen

Alle veranderingen in de langdurige zorg zijn van grote invloed op de positie van mantelzorgers en zorgvrijwilligers. De huidige beschrijving bijvoorbeeld van mantelzorg – meer dan 8 uur per week, langer dan 3 maanden – is niet toekomstbestendig. Langer en meer voor elkaar zorgen kan niet alleen op de schouders van één mantelzorger rusten. We moeten meer en/of nieuwe mensen, familieleden, vrienden en buurtgenoten betrekken bij de zorg. De huidige scheidslijnen en profilering van wat iemand mantelzorger, vrijwilliger of betrokkene maakt, zullen daarom veranderen. Mezzo neemt het voortouw, niet alleen in het ‘beschrijven’ maar ook in het behartigen van de positie van mantel-zorgers en zorgvrijwilligers. Daarbij gaat het om veiligheid en gezondheid van zowel de mantelzorger als de zorgvrijwilliger. Denk hierbij aan (moreel) verplichte mantelzorg of geleid vrijwilligerswerk.

•Mantelzorgvloeitvoortuiteenfamilierelatieofvriendschap en is ongeorganiseerd; de basis is persoonlijke betrokkenheid.

•Mantelzorgoverkomtiemandenisdusvaak geen keuze.

•Vrijwilligersverrichtenhunwerkzaamhedenonverplicht en onbetaald ten behoeve van (onbekende) anderen, in georganiseerd verband.

•Vrijwilligerswerkiseenbewustekeuze.

Mantelzorgers en zorgvrijwilligers


2. Het antwoord

In dit hoofdstuk onze visie op de kracht van informele zorg en de externe strategische doelen, daarna vertalen we deze naar onze interne focus. Concretisering van deze doelen en focus in activiteiten en naar de vereniging, vindt plaats in de jaarplannen.

2.1. De visie van Mezzo op de kracht van informele zorgWie mantelzorger is, weet dat het op je pad kan komen dat een kind, partner, ouder of vriend extra zorg nodig heeft, langdurig en intensief. Soms door een abrupte gebeurtenis, soms is het een voortgaand proces. Een vrijwilliger kiest er bewust voor om een ander tot steun te zijn en bouwt een relatie op, soms gedurende vele jaren. Beide vormen van informele zorg, zijn krachtig en uniek.

Op eigen wijze zorgenMezzo richt zich op beide vormen van zorgen: mantelzorg en vrijwilligerszorg. Zorgen doe je op je eigen wijze; dat is heel kort de visie van Mezzo op de kracht van de informele zorg. Wie kan zorgen op een manier die goed bij het eigen leven past, zal langer, beter en gezonder voor de ander kunnen zorgen.

Maatwerk nodigGeen enkele zorgsituatie is hetzelfde, dus is maatwerk nodig om op eigen wijze te kunnen zorgen. Bij het maatwerk hoort erkenning van de eigenstandige positie van de mantelzorger bij het ‘keukentafelgesprek’.

Met het ‘keukentafelgesprek’ bedoelen we het gesprek dat elke gemeente moet gaan voeren om te bepalen welke ondersteuning nodig is. De gemeente heeft een onderzoeksplicht. Daarbij brengt de gemeente ook in beeld wat het ondersteunings-aanbod is. Dit vraagt van alle partijen een andere manier van denken. Mezzo vindt het van groot belang dat het gesprek over wat de zorgvrager zelf kan, wat de omgeving kan en wat er verder nodig is, gevoerd wordt mét de mantelzorger en niet over de mantelzorger.

Overbelasting voorkomen Overbelasting is een reëel risico bij mantelzorgtaken en dient voorkomen te worden. Preventie is daarbij het belang-rijkste; met tijdige her- en erkenning van mantelzorg en met goede ondersteuning is overbelasting te voorkomen.Uit ervaring weten we dat veel mantelzorgers met name de emotionele belasting als zwaar ervaren; het gevoel dat je als mantelzorger alle bordjes in de lucht moet houden. Tijdig deze stress herkennen en oplossen, verkleint het risico op uitval. Mezzo wil overbelasting voorkomen door er aandacht voor te vragen en oplossingen te bieden.

Zorgen op eigen wijzeDat kan voor de jonge ouders van een kind met het Syndroom van Down betekenen dat zij werk en zorg kunnen combineren met een plek voor hun kind op een passende school of dagverblijf. Of met een vrijwilliger die thuis met hun kind komt spelen.

Zorgen op eigen wijzeDat kan voor het echtpaar dat de 80 is gepasseerd en waarvan de echtgenoot beginnende dementie heeft, betekenen dat twee keer in de week dagopvang beschikbaar is. De dagopvang is een plek waar de echtgenoot actief kan zijn en anderen ontmoet, terwijl zijn vrouw de zorg even los kan laten en tijd voor zichzelf heeft.

Zorgen op eigen wijzeDat kan voor de vrijwilliger die chauffeur is in een aangepaste bus, betekenen dat hij met een gerust hart op vakantie kan. Omdat hij weet dat er een vervanger is of taxivervoer om een alleenstaande rolstoelgebonden man naar de vergaderingen van de Wmo-raad te rijden.


Mezzo staat voor een sterke sector informele zorg, waarbij mantelzorgers en vrijwilligers op hun eigen wijze kunnen zorgen. Dat vraagt om maatwerk en het voorkomen van overbelasting. Voor de komende periode vertalen we onze visie door te focussen op de volgende drie terreinen:

•Samenwerkinginformeleenformelezorg Mezzo is van mening, dat de formele zorg moet aansluiten bij de wijze waarop de zorgvrager en mantelzorger het

thuis geregeld hebben. Als het eigen netwerk van mensen als eerste aan de beurt is om de zorg op te pakken, moet dit ook leidend zijn in de afstemming met de formele zorg, inclusief de 1e lijnszorg. Het samenspel moet zich richten op de behoeften van de zorgvrager en mantelzorger. Daarmee is het vertrekpunt fundamenteel anders: niet de indicatie is leidend, maar de hulpvraag van de zorgvrager en mantelzorger.

Naast de zorgvrager en de mantelzorger hebben vrijwilligers een eigen plek, ook als het gaat om de samenwerking informele en formele zorg. Vrijwilligers zijn geen onbetaalde werkers, noch zijn zij verantwoordelijk voor het welzijn van de zorgvrager. Vrijwilligers en professionals moeten elkaar aanvullen.

Mezzo zet in op het verbinden van partijen, het ondersteunen bij de omslag in werken en het scholen/trainen van de werkers in de formele en informele zorg.

•Ondersteuningopmaat Mezzo is van mening dat goede ondersteuning van zowel vrijwilligers als mantelzorgers essentieel is.

Voor vrijwilligers betekent dit dat zij voldoende begeleiding krijgen en dat hun inzet past bij hun wensen en mogelijkheden. Organisaties in de informele zorg moeten voldoende kennis en capaciteit behouden om vrijwilligers te begeleiden in (vaak) complexe zorgsituaties.

Mezzo zet ‘goede voorbeelden’ in de etalage en helpt lidorganisaties om deze toe te passen. Mezzo maakt in samenspraak met lidorganisaties nieuwe instrumenten en ontwikkelt concepten om mantelzorg en vrijwilligers-zorg te profileren, belonen en stimuleren.

Voor mantelzorgers betekent ondersteuning op maat, dat zij toegang hebben tot goede informatie en voorzieningen die hun ondersteunen. Essentieel voor veel mantelzorgers is het behoud of uitbreiden van respijtzorgvoorzieningen. Respijtzorg beslaat een breed palet: dagopvang, logeerhuizen, time-out- en crisisvoorzieningen en diverse vormen van informele respijtzorg. De verschillende soorten respijtzorg moeten net als andere vormen van mantelzorgondersteuning lokaal en in voldoende mate beschikbaar zijn. Respijtzorg is één van de belangrijkste middelen om mantelzorgers preventief en goed te ondersteunen, zodat zij de zorg vol kunnen houden.

Mezzo zet in op verdere implementatie van de basisfuncties voor mantelzorg en vrijwilligerszorg en op het behouden/uitbreiden van respijtzorgvoorzieningen op maat.

•Combinerenwerkenmantelzorg Mezzo is van mening dat zorgen voor een naaste goed bij het eigen leven moet passen. Ruim 80% van de

mantelzorgers in Nederland is jonger dan 65 jaar. 71% combineert zorg en werk (SCP 2010). Met mantelzorgvriendelijk personeelsbeleid laten werkgevers en werknemers zien dat de combinatie mogelijk is. Open communicatie over de zorgtaken thuis, flexibiliteit en verlofregelingen, vormen de ingrediënten voor een toekomstbestendige combinatie van werk en zorg.

Mezzo zet in op opname van mantelzorgvriendelijk personeelsbeleid in alle CAO’s en op ondersteuning bij de uitvoering hiervan door bedrijven en publieke organisaties. Mezzo werkt hierbij samen met Qidos.

45% van de mantelzorgers wil stoppen met werken of minder uren gaan werken.85% van de werkgevers is op de hoogte van de zorgtaak48% van de werknemers heeft afspraken met werkgevers47% wil meer begrip bij werkgevers.39% wil betere afspraken binnen CAOOok de morele steun van collega’s is belangrijkBron: Nationaal Mantelzorgpanel, maart 2013

Werk en Mantelzorg


2.2. Mezzo bouwt mee aan toekomstbestendige zorgDeze tijd van ingrijpende veranderingen in de langdurige zorg vraagt dat Mezzo zichtbaar is en een stevige positie inneemt die herkenbaar is voor alle relevante partijen. Zo kan zij samen met anderen mogelijk maken dat mensen op eigen wijze voor elkaar kunnen zorgen.

Daarom is Mezzo in 2018:

2.2.1. Dé betekenisgever op het terrein van mantelzorg en vrijwilligerszorgMezzo is belangenbehartiger en een centrum van kennis en daarmee de betekenisgever. Wij doen dit door het voortouw te nemen in de (verdere) ontwikkeling van een visie op de positionering van mantelzorg en vrijwilligers-zorg. Juist in de komende periode zal de informele zorg zich vormen en positioneren in een gedecentraliseerde samenleving die staat voor participatie, zelfredzaamheid en inclusie.

Kerntaak van Mezzo als betekenisgever is die van belangenbehartiger: Mezzo komt op voor de belangen van mantelzorg en de vrijwilligerszorg. Collectief waar het kan, individueel waar nodig of gewenst. Mezzo doet dat altijd op basis van de inbreng door haar achterban.

Dat wij dé effectieve belangenbehartiger voor de informele zorg zijn komt door onze kennis van zaken. Dankzij onze achterban weten wij wat er speelt. Mezzo luistert naar mantelzorgers en zorgvrijwilligers en stelt hen in staat om hun verhaal te vertellen. Mezzo combineert de praktische kennis van de informele zorg met de (wetenschappelijke) kennis die zij zelf heeft en die zij in samenwerking met organisaties uit het werkveld ontwikkelt. Hierdoor heeft Mezzo een scherpe visie op de inrichting, positie en ontwikkeling van de informele zorg. Mezzo agendeert, verbindt en creëert maatschappelijk draagvlak voor de informele zorg.

2.2.2. Dé onderscheidende dienstverlener met een stevige basis in de publieke marktMezzo is een onderscheidende dienstverlener door de verbinding van kennis, een groot netwerk van lokale organisaties en de inzet van ‘best practices’ uit het land.

Als geen ander weten wij wat de kracht is van mantelzorgers en zorgvrijwilligers en hoe dit te borgen. Deze kennis is te vertalen naar marktgerichte dienstverlening voor opdrachtgevers uit de publieke sector. Mezzo doet dit met informatie, scholing en advies op maat. Mezzo behoudt een vaste relatie met VWS vanuit diens rol als systeem-verantwoordelijke en ter borging van de landelijke basisfuncties voor de informele zorg. Onze dienstverlening is gericht op innovatie, (door)ontwikkeling van de sector en het signaleren van witte vlekken in de borging van de informele zorg op lokaal niveau. Mezzo ontwikkelt voor zijn leden en andere afnemers aanvullende diensten tegen kosten-dekkend tarief.

2.2.3. Dé intermediair die anderen stimuleert om krachtige mensen in kwetsbare situaties te steunenAls vereniging staat Mezzo midden in de samenleving en zijn wij in staat om de kracht van de informele zorg te laten zien: zorgen voor een ander verdient de sympathie en steun van iedereen. We brengen dat als intermediair zo in beeld dat de Nederlandse samenleving zich verbonden voelt met de informele zorg (individuen en organisaties) en bereid is dit te steunen met geld, inzet van mensen en waardering.

Mezzo staat als intermediair ook voor het betrekken van de Nederlandse samenleving bij de informele zorg. Informele zorg is immers zorg waar elke burger vroeg of laat mee te maken krijgt als mantelzorger of als vrijwilliger/betrokken burger.


2.3. Doelen 2018We beschreven onze visie op de kracht van informele zorg en de positie van waaruit wij bouwen aan toekomst-bestendige zorg. Hieronder leest u op hoofdlijnen meer over onze doelen. Mezzo wil in een meer gedecentraliseerd werkveld samen met andere partijen zorgen dat mensen ‘op eigen wijze kunnen zorgen’. Jaarlijks worden de acties verder geconcretiseerd in een jaarplan.

2.3.1. In 2018 is Mezzo dé betekenisgever op het terrein van mantelzorg en vrijwilligerszorg

Dit doet Mezzo door: Kennis en praktijk met elkaar te verbindenOp landelijk niveau, maar ook voor gemeenten blijft het belangrijk zicht te hebben op tendensen. Mezzo kan deze kennis leveren doordat zij verbonden is met lokale informele zorgorganisaties, belangenbehartigers mantelzorg en individuele mantelzorgers en zorgvrijwilligers. Mezzo kent het brede werkveld.

Resultaat:In elke gemeente is de informele zorg goed geregeld. Mezzo versterkt het lokale netwerk doordat zij toegang heeft tot de doelgroepen, kennis heeft van de sector en de samenwerking stimuleert tussen informele zorgorganisaties, belangenbehartigers, mantelzorgers en/of zorgvrijwilligers. Mezzo kent het brede werkveld en kan de mix van kennis en praktijk op decentraal niveau vertalen naar landelijk niveau.

Mantelzorgers te identificerenHoewel de term mantelzorg meer ingeburgerd raakt, herkennen veel mensen die voor een ander zorgen en anderen die term niet.

Resultaat:Mezzo bereikt met bewustwordingscampagnes dat mantelzorg een breed bekend en herkend begrip is bij iedere Nederlander. En dat in samenwerking met gemeenten en zorgprofessionals tenminste 75% van de mantelzorgers, die in hun woonplaats op hulp of ondersteuning moeten kunnen rekenen, (vroegtijdig) in beeld zijn.Mezzo bereikt dat mantelzorgers zich herkennen en dat zij weten waar zij voor – preventieve - ondersteuning terecht kunnen.

De vrijwilligerszorg een duidelijk profiel te gevenVrijwilligers in de zorg zijn zeer divers, zowel in wat zij doen, als hoe zij ondersteund moeten worden. Te makkelijk wordt soms gedacht dat vrijwilligerswerk min of meer gratis is en dat vrijwilligers uitwisselbaar zijn. Vrijwilligers kiezen echter heel bewust voor hun inzet en hebben voldoende professionele begeleiding nodig. In Nederland zijn veel mensen actief als vrijwilliger. Mezzo vindt dat Nederland zuinig moet zijn op de vrijwilligers en niet moet denken dat de vrijwilliger ‘eindeloos’ is.

Resultaat: Mezzo brengt de basisfuncties vrijwilligerszorg in bij de gemeenten. In samenwerking met de VNG werkt Mezzo dit uit. Mezzo stimuleert de maatschappelijke discussie over een verantwoorde inzet van vrijwilligers in de zorg.

Politieke en maatschappelijke lobbyLobby is nodig bij alle voor de informele zorg relevante partijen. Onze politiek/bestuurlijke lobby richt zich op de verbetering van de eigenstandige positie van mantelzorgers en de vrijwilligerszorg. Onze lobby in de publieke sector richt zich op waardering voor mensen in de informele zorg.

Resultaat:Mezzo is in staat de politieke agenda zodanig te beïnvloeden dat zij bij alle aan de informele zorg gerelateerde politieke en maatschappelijke vraagstukken een vroegtijdige en substantiële inhoudelijke bijdrage levert. Daarnaast is Mezzo succesvol in het agenderen van knelpunten in de informele zorg. Hierdoor wordt Mezzo erkend als dé belangenbehartiger van de informele zorg.

Mezzo werkt aan een stevige positie voor de informele zorg langs de lijnen van samenwerking en draagvlak creëren. Tegelijkertijd zal de omvorming van de langdurige zorg voor de informele zorg ook forse knelpunten laten zien. Wanneer mensen niet op eigen wijze kunnen zorgen, zal Mezzo dit aan de kaak stellen.


2.3.2. In 2018 heeft Mezzo als dé onderscheidende dienstverlener een stevige basis in de publieke markt

Dit doet Mezzo door:

Dienstverlening breed in te zetten Vanuit haar kennis van zaken maakt Mezzo de vertaalslag naar dienstverlening die onderscheidend vermogen heeft, die versterkt waar wij in de belangenbehartiging voor pleiten en waarvoor partijen in het veld bereid zijn te betalen. Dit doet Mezzo landelijk en decentraal. Hieronder vallen:

•Landelijkeprojectenenactiviteiten Op basis van de huidige activiteiten die Mezzo uitvoert in opdracht van VWS, zullen we ook in de toekomst

projecten uitvoeren die vanuit landelijk perspectief de informele zorg versterken op decentraal niveau. Hiertoe behoren onder meer het signaleren van witte vlekken, het ondersteunen bij de transitie en het ontwikkelen van bovenlokale concepten. Deze projecten en activiteiten voert Mezzo ook uit in (co-)opdracht van andere landelijke partijen, onder wie de VNG en werkgevers- en werknemersorganisaties.

•AdviesenInformatie Mezzo ontwikkelt informatie en advies voor met name gemeenten, gericht op het verbinden van het gemeentelijke

informele zorgbeleid met de uitvoering door verschillende organisaties. Op basis van best practices en met inzet van mantelzorgers en zorgvrijwilligers.

•ScholingenOndersteuning Mezzo ontwikkelt scholing en ondersteuning voor met name formele zorgaanbieders en opleidingen, gericht op

kennisoverdracht over de samenwerking formele en informele zorg. Mezzo doet dit zowel voor de care als de cure.

Resultaat: Mezzo ontwikkelt dienstverlening met onderscheidend vermogen, is in staat deze succesvol te verkopen en verbindt verschillende kennisterreinen en initiatieven.

Samenwerking aan te gaan met strategische partnersAls dé belangenbehartiger en het kenniscentrum voor de informele zorg, werkt Mezzo samen aan het leggen van verbindingen tussen de domeinen Awbz, Wmo en Zvw. Daar waar het belang van de informele zorg en dat van strategische partners elkaar raken, neemt Mezzo initiatief voor de ontwikkeling van nieuwe diensten, met name rond scholing en ondersteuning en het uitrollen van best practices.

Resultaat:Mezzo gaat de samenwerking aan met strategische partners op het snijvlak van Awbz, Wmo en Zvw en realiseert een innovatief pallet van diensten (scholing, ondersteuning en doorontwikkelen best practices). Hiervoor werkt Mezzo samen met onder meer zorgverzekeraars en gemeenten.

Een passend lidmaatschapssysteem te ontwikkelenMezzo heeft een actieve achterban die betrokken is bij de vereniging en daarvoor een passende contributie betaalt. Mezzo ontwikkelt een systeem waarbij naast het basislidmaatschap gewerkt wordt met aanvullende dienstverlening tegen betaling. De aanvullende dienstverlening is ook toegankelijk voor niet-leden, maar kent dan een hogere vergoeding.

Resultaat: Mezzo heeft een passend systeem van lidmaatschapsbijdragen, gebaseerd op een (bescheiden) vaste bijdrage, indien gewenst aangevuld met een abonnementsysteem voor aanvullende dienstverlening. Bijvoorbeeld bij sociaal juridische ondersteuning, scholing, individuele ondersteuning, en specialistische informatievoorziening. Mezzo biedt deze dienstverlening ook buiten het ledenbestand aan tegen markttarief.


2.3.3. In 2018 is Mezzo dé intermediair die anderen stimuleert zich in te zetten voor krachtige mensen in kwetsbare situaties

Dit doet Mezzo door:

Informele zorg als goed doel op de kaart te zettenInformele zorg is steunwaardig. Immers, mensen die belangeloos voor een ander zorgen, verdienen het om een steuntje in de rug te krijgen. Informele zorg raakt iedereen; het overkomt je, je kiest ervoor of je ziet het in jouw omgeving. Onze sector is nog altijd zeer bescheiden over de impact van haar inzet, de betekenis die zij heeft voor de Nederlandse samenleving én de bekendheid die zij heeft. Mezzo wil hierin verandering brengen en de informele zorg als goed doel op de kaart zetten.

Resultaat: Mezzo weet op landelijk niveau de informele zorg als steunwaardig doel te profileren dat maatschappelijk draagvlak verdient. Zij kan in samenwerking met lokale organisaties de informele zorg een zodanig gezicht geven, dat landelijke of regionale acties geld of donateurs opleveren. Mezzo zet in op tenminste 25.000 donateurs. Een innovatieve vereniging te zijnDe keuze voor en de verankering van de diverse ledengroepen binnen Mezzo vraagt om een structuur waarbij iedereen die betrokken is bij informele zorg zich met Mezzo verbonden voelt.

Resultaat:Mezzo is een innovatieve vereniging die mensen aan zich weet te binden. Door een helder profiel en verschillende typen lidmaatschappen, heeft Mezzo een betrokken achterban. Mezzo zet in op tenminste 20.000 natuurlijke leden.

2.4. SamenwerkenMezzo is niet de enige speler in het werkveld van de informele zorg. Het is een werkveld in opkomst en naast de traditionele organisaties, komen er ook nieuwe aanbieders in het veld. Mezzo kiest voor samenwerking en strate-gische allianties daar waar de bundeling van krachten leidt tot erkenning en versterking van de sector informele zorg.


3. De vereniging die resultaat bereikt

Mezzo gaat een verandering doormaken die iedereen gaat voelen in de komende beleidsperiode. De ambitie om een meer ondernemende organisatie te zijn, die zich ten doel stelt dé belangenbehartiger te zijn voor de informele zorg én in staat is om een koppositie in te nemen door ‘de markt’ op te gaan, vraagt een bijdrage van iedereen.

3.1.DeLedenraadMezzo heeft op verschillende manieren verbinding met haar leden. De Ledenraad is een gekozen afvaardiging uit de achterban van Mezzo en heeft als hoogste orgaan van de vereniging de opdracht om de koers van Mezzo op hoofdlijnen goed te keuren. De inhoudelijke bijdrage van de Ledenraad komt vanuit de praktijk. Deze is belangrijk voor Mezzo. Het stelt Mezzo in staat om praktijk en beleid te verbinden. Naast de Ledenraad kent Mezzo kringen en afdelingen. Hierin zijn de verschillende partijen uit de achterban vertegenwoordigd.

3.2. Het BestuurHet Bestuur staat voor deze ambitie, zet vanuit haar beleidsbepalende rol de koers op hoofdlijnen uit en zorgt voor de voorwaarden waaronder directie en bureau de uitvoering ter hand kunnen nemen. Daarom heeft het bestuur gekozen voor een mix van bestuursleden met een sterke bestuurlijke achtergrond en bestuursleden met een sterke inhoudelijke achtergrond.

3.3. Het BureauDe hierboven beschreven ambitie vraagt in de komende jaren een forse omslag van het Bureau. Het veranderende perspectief van de buitenwereld en de interne ambitie zal vertaald moeten worden, waarbij het Bureau het goede goed moet blijven doen en het nieuwe ontwikkelen.

PersoneelOp veel terreinen zullen andere accenten gelegd worden, nieuwe diensten worden ontwikkeld en andere talenten gevraagd. Het meerjaren strategisch beleidskader geeft ruimte in tijd en perspectief voor medewerkers om zich de nieuwe koers eigen te maken, nieuwe markten op te gaan en nieuwe competenties te ontwikkelen. Er zal extra inzet zijn in het ondersteunen van dit verandertraject met scholing en begeleiding.Bij formatieve ruimte, wordt deze ingezet om medewerkers aan te trekken die specifieke aanvullende competenties hebben om de ambitie uit dit strategisch beleidskader te realiseren.

FinancieelTer onderbouwing van de ambitie van Mezzo is er een (meerjaren)begroting met onderscheid naar:•Instellingssubsidie•Aanvullendesubsidies•Dienstverleningindividueleleden•ProductenendienstenHiermee ontstaat ruimte om de verschillende financieringsstromen te onderscheiden en om op hun onderlinge verhouding te sturen. Om de ambitie uit te voeren, is enerzijds flexibiliteit nodig in inzet en ontwikkeling.Anderzijds geldt het uitgangspunt dat Mezzo verantwoorde inzet nastreeft van mensen en middelen. Hiertoe worden tussen Bestuur en Bureau jaarlijks uitvoeringsafspraken gemaakt.

Planning en controlEen periodieke verantwoording over beleid, financiën en personeel in hun onderlinge samenhang in doelstelling en realisatie, vormt de basis van de planning- en controlcyclus. Daarnaast wordt jaarlijks het implementatieplan vertaald naar de doelstellingen voor het komende jaar, inclusief een risico- en omgevingsanalyse.Ook wordt jaarlijks een tijdspad vastgesteld.


4. Tot slot

Mezzo staat aan de vooravond van een veranderingstraject. De lat van de ambitie ligt hoog, de tijd is rijp om de informele zorg een stevige plaats te geven in de Nederlandse samenleving. Alle seinen staan op groen: mantelzorgers en zorgvrijwilligers worden sleutelfiguren in een toekomstbestendige zorg thuis.

Om dit te bereiken is een cultuurverandering nodig, zowel binnen Mezzo als bij de verschillende spelers in het veld van zorg en welzijn.

Mezzo ziet kansen. Wij zijn geworteld in de haarvaten van de samenleving en kunnen praktijk en beleid verbinden. Dat doen we vanuit een krachtige vereniging als belangenbehartiger, dienstverlener en intermediair. Wij zijn partner in verschillende samenwerkingsrelaties en zijn in staat om verschillende financieringsstromen aan te boren. Samen met anderen maken wij mogelijk dat mensen op eigen wijze kunnen zorgen.

Mezzo zet stappen in de goede richting. De nieuwe Wmo die per 2015 in zal gaan, erkent de positie van mantelzorgers; dat is dé belangrijkste voorwaarde om zorgen op eigen wijze mogelijk te maken. Mezzo heeft zich hier hard voor gemaakt.

We hebben een stevige ambitie in een economisch allesbehalve makkelijke tijd. Maar ook een tijd waarin beweging mogelijk is door mensen die deze beweging met hart en hoofd ondersteunen.


Bijlage: bronvermelding •Knollenofcitroenen Crisis ook kans voor gemeenten VNG

•LandelijkeGezondheidsmonitornaaroverbelastingbijmantelzorgers RIVM, CBS en de GGD’en 2013

•Mantelzorguitdedoeken SCP 2010

•Detoekomstvandemantelzorg SCP 2009

•Bevolkingsprognose20132016 CBS 2012

•Mantelzorgopwaardegeschat SCP/Forum 2013, nummer 3

•UitkomstenVerkenningstrajectMezzo WWAV 2013

•MezzoNationaalMantelzorgpanel,maart2013


Colofon

De kracht van Informele Zorg is een uitgave van Mezzo, Landelijke Vereniging voor Mantelzorgers en Vrijwilligerszorg

Tekst: Mezzo, BunnikFotografie: Masha Bakker Cartoons: John Körver

© oktober 2013


MezzoPostbus 1793980 CD BunnikT [email protected]

A20

1013

000

2

De kracht van Informele Zorg!In dit strategisch beleidskader beschrijft Mezzo haar plannen voor de jaren 2014-2018. Een duidelijke en ambitieuze visie, met bijbehorende strategische koers die de vereniging de komende jaren gaat varen. De kern van het werk is dat Mezzo mogelijk maakt dat mensen op eigen wijze voor elkaar kunnen zorgen. Mezzo doet dit vanuit haar expertise en met hart voor de informele zorg.

De kracht van Informele Zorg LR... · 2.1. De visie van Mezzo op de kracht van informele zorg 12...

Documents

Transcript of De kracht van Informele Zorg LR... · 2.1. De visie van Mezzo op de kracht van informele zorg 12...