De impact van borst- en prostaatkanker op de

beleving van intimiteit in de partnerrelatie

Seminariewerk 4e master geneeskunde Afstudeerrichting Huisartsgeneeskunde

Beckers Athena, Hopchet Lynn, Odeurs Ann-Sophie, Pacolet Leen, Tielen Linde

INTRODUCTIE

• Kanker = belangrijke doodsoorzaak

• Meest recente cijfers Stichting Kankerregister 2008o 59.996 mensen met nieuwe diagnose kanker

54% mannen 46% vrouwen

“Het leven met z’n tweeën is een choreografie waarbij je niet weet wie het ritme en het tempo bepaalt”

• Kanker heeft een enorme impact op het leven

• Aantasting dynamiek partnerrelatie

• Literatuuro fysieke, psychosociale & emotionele weerslago repercussies kankerdiagnose op intimiteit v/h koppel

Onderzoek beleving van kanker door patiënt & omgeving∆ attitude & omgang van de HA

METHODE

“ Wat is de impact van borst- of prostaatkanker op de beleving van intimiteit in de relatie? ”

Onderzoeksvragen

1. Effect op de beleving van intimiteit

2. Noden in de beleving van intimiteit

3. Mogelijke instrumenten voor het meten van de invloed van een interventie op de beleving van intimiteit

Onderzoeksvraag 1 & 2

Inclusiecriteria

• Engelstalige artikels

• Verbondenheid/noden in de relatie

• Standpunt van patiënt, partner of koppel

• Kwalitatieve studies

Exclusiecriteria

• Palliatieve patiënten

• Seksualiteit en fysieke gevolgen van kanker & behandeling

Onderzoeksvraag 3

Inclusiecriteria

• Engelstalige artikels

• Instrumenten om de outcome van een interventie te meten

• Koppels

• Kwalitatieve of kwantitatieve studies

Exclusiecriteria

• Palliatieve patiënten

• Seksualiteit en fysieke gevolgen van kanker & behandeling

Mogelijk relevante artikels geïdentificeerd door zoekopdracht: (n = 13.942)

Borstkanker 9.774

Prostaatkanker 4.168

Na toepassen in- en exclusiecriteria obv. titel en abstract; artikels weerhouden voor gedetailleerde evaluatie (n = 50)

Borstkanker 36

Prostaatkanker 14

Na toepassen in- en exclusiecriteria obv. volledige tekst; artikels weerhouden voor critical appraisal (n = 11)

Borstkanker 5

Prostaatkanker 6

Totaal aantal geïncludeerde artikels (n = 8)

Artikels niet weerhouden owv. niet relevant obv. titel en abstract: (n = 13.892)

Artikels niet weerhouden owv. niet relevant obv. volledige tekst: (n = 39)

Artikels niet weerhouden na critical appraisal: (n= 3)

Na toepassen critical appraisal obv. JBI-tool; artikels weerhouden ter inclusie (n = 8)

Borstkanker 2

Prostaatkanker 6

Flowchart OV 1

Mogelijk relevante artikels geïdentificeerd door zoekopdracht: (n= 7683)

Borstkanker 6069

Prostaatkanker 1614

Na toepassen in- en exclusiecriteria obv. titel en abstract; artikels weerhouden voor gedetailleerde evaluatie (n= 468)

Borstkanker 320

Prostaatkanker 148

Na toepassen in- en exclusiecriteria obv. volledige tekst; artikels weerhouden voor critical appraisal (n= 26)

Borstkanker 11

Prostaatkanker 15

Totaal aantal geïncludeerde artikels (n= 25)

Artikels niet weerhouden owv. niet relevant obv. titel en abstract: (n= 7215)

Artikels niet weerhouden owv. niet relevant obv. volledige tekst: (n= 442)

Artikels niet weerhouden na critical appraisal: (n= 1)

Na toepassen critical appraisal obv. JBI-tool; artikels weerhouden ter inclusie (n= 25)

Borstkanker 11

Prostaatkanker 14

Flowchart OV 2

Mogelijk relevante artikels geïdentificeerd door zoekopdracht: (n= 3497)

Borstkanker 1788

Prostaatkanker 1709

Na toepassen in- en exclusiecriteria obv. titel en abstract; artikels weerhouden voor gedetailleerde evaluatie (n= 40)

Borstkanker 27

Prostaatkanker 13

Na toepassen in- en exclusiecriteria obv. volledige tekst; artikels weerhouden ter inclusie (n= 2)

Borstkanker 1

Prostaatkanker 1

Totaal aantal geïncludeerde artikels (n= 5)

Artikels niet weerhouden owv. niet relevant obv. titel en abstract: (n= 3457)

Artikels niet weerhouden owv. niet relevant obv. volledige tekst: (n= 37)

3 artikels toegevoegd: - 2 uit referentielijsten weerhouden artikels - 1 aanbevolen door expert

Flowchart OV 3

Onderzoeksdesign

• OV 1 & 2: kwalitatief onderzoek met thematische analyse

• OV 3: descriptieve analyse

RESULTATEN OV 1 & 2

Negatieve coping

• Moeilijk evenwicht tussen zelfstandigheid en afhankelijkheid:o te afhankelijk wordeno te zelfstandig willen blijven, risico op counter-dependency

• Isolement:o koppel ↔ wereldo partners onderling

• Oprakelen van vroegere spanningen in de relatie

• Negatieve effecten op de relatie en de intimiteit

Positieve coping

• Zich gesteund en begrepen voelen in de vertrouwensrelatie

• Koppel is een hecht team

• Sensualiteit op een nieuwe manier beleven, versterking van de relatie

Nood aan ondersteuning

• Voor patiënt: o Partnero Familie, vrienden, collega’so Hulpgroepen, gezondheidsmedewerkers

• Voor partner

• Spiritualiteit en religie

Communicatie

• Nood om zich emotioneel en verbaal terug te trekken

• Nood aan open communicatie met partner

• Contact met lotgenoten

Zelfbeeld en identiteit

• Aantasting van zelfbeeld door veranderde lichaamo vrouwen: haaruitval, operatielittekens waardoor nood aan

bevestiging en appreciatieo mannen: seksuele dysfuncties waardoor aantasting mannelijkheid

• Verandering in rolverdeling in de relatie: huishoudelijke taken

• Herdefinitie identiteit

Seksualiteit

• Seksuele dysfuncties:o seksuele relatie initieel geen prioriteito later wel nood aan psychoseksuele en professionele

ondersteuning

• Verschuiving van seksuele relatie naar relatie die meer gericht is op intimiteit

Dagelijks leven en partnerrelatie

• Blijven uitvoeren van normale dagelijkse activiteiten en hobby’s

• Versterken en herwaarderen van familiale banden en vriendschapsrelaties

• Intens willen genieten van elke dag

• Schuldgevoelens over belasten van omgeving met de ziekte

• Andere emoties: woede, frustratie, zelfmedelijden

RESULTATEN OV 3

Instrument Doelgroep Inhoud Betrouwbaarheid (interne consistentie – Cronbach’s α); validiteit

Duur van afname

Polivy’s Body Image Scale (PBIS) [Polivy, 1977]

Vrouwen met borstkanker die een mastectomie ondergaan

Lichaamsbeeld, identiteitsbeleving, tevredenheid met intieme relaties

α=.86-.87; criterium, convergent en construct

13 items, SR

Dyadic Adjustment Scale (DAS) [Spanier, 1976]

Gehuwde of ongehuwde, samenwonende koppels; individuele patiënten en partners

Tevredenheid, cohesie en consensus binnen de relatie, en uitdrukking van affectie

-α=.96; inhoud, criterium en construct -α=.91 voor patiënten, α=.91 voor partners

32 items, 5-10 minuten, SR

Personal Assessment of Intimacy in Relationships (PAIR)[Schaefer, 1981]

Gezonde, gehuwde koppels

Emotionele, sociale, seksuele, intellectuele en recreationele intimiteit

α=.83 voor patiënten, α=.85 voor partners

Geen gegevens

Partner Behaviours as Social Context (PBSC)[Ducat, 2010]

Geen gegevens Warmte of affectie, betrouwbaarheid en ondersteuning van de autonomie; afwijzing of negeren, controlerend of eisend gedrag, en chaos of onvoorspelbaarheid

α=.93; convergent en divergent 30 items, 20 minuten, SR

Instrument Doelgroep Inhoud Betrouwbaarheid (interne consistentie – Cronbach’s α); validiteit

Duur van afname

Polivy’s Body Image Scale (PBIS) [Polivy, 1977]

Vrouwen met borstkanker die een mastectomie ondergaan

Lichaamsbeeld, identiteitsbeleving, tevredenheid met intieme relaties

α=.86-.87; criterium, convergent en construct

13 items, SR

Dyadic Adjustment Scale (DAS) [Spanier, 1976]

Gehuwde of ongehuwde, samenwonende koppels; individuele patiënten en partners

Tevredenheid, cohesie en consensus binnen de relatie, en uitdrukking van affectie

-α=.96; inhoud, criterium en construct -α=.91 voor patiënten, α=.91 voor partners

32 items, 5-10 minuten, SR

Personal Assessment of Intimacy in Relationships (PAIR)[Schaefer, 1981]

Gezonde, gehuwde koppels

Emotionele, sociale, seksuele, intellectuele en recreationele intimiteit

α=.83 voor patiënten, α=.85 voor partners

Geen gegevens

Partner Behaviours as Social Context (PBSC)[Ducat, 2010]

Geen gegevens Warmte of affectie, betrouwbaarheid en ondersteuning van de autonomie; afwijzing of negeren, controlerend of eisend gedrag, en chaos of onvoorspelbaarheid

α=.93; convergent en divergent 30 items, 20 minuten, SR

Instrument Doelgroep Inhoud Betrouwbaarheid (interne consistentie – Cronbach’s α); validiteit

Duur van afname

Polivy’s Body Image Scale (PBIS) [Polivy, 1977]

Vrouwen met borstkanker die een mastectomie ondergaan

Lichaamsbeeld, identiteitsbeleving, tevredenheid met intieme relaties

α=.86-.87; criterium, convergent en construct

13 items, SR

Dyadic Adjustment Scale (DAS) [Spanier, 1976]

Gehuwde of ongehuwde, samenwonende koppels; individuele patiënten en partners

Tevredenheid, cohesie en consensus binnen de relatie, en uitdrukking van affectie

-α=.96; inhoud, criterium en construct -α=.91 voor patiënten, α=.91 voor partners

32 items, 5-10 minuten, SR

Personal Assessment of Intimacy in Relationships (PAIR)[Schaefer, 1981]

Gezonde, gehuwde koppels

Emotionele, sociale, seksuele, intellectuele en recreationele intimiteit

α=.83 voor patiënten, α=.85 voor partners

Geen gegevens

Partner Behaviours as Social Context (PBSC)[Ducat, 2010]

Geen gegevens Warmte of affectie, betrouwbaarheid en ondersteuning van de autonomie; afwijzing of negeren, controlerend of eisend gedrag, en chaos of onvoorspelbaarheid

α=.93; convergent en divergent 30 items, 20 minuten, SR

Instrument Doelgroep Inhoud Betrouwbaarheid (interne consistentie – Cronbach’s α); validiteit

Duur van afname

Polivy’s Body Image Scale (PBIS) [Polivy, 1977]

Vrouwen met borstkanker die een mastectomie ondergaan

Lichaamsbeeld, identiteitsbeleving, tevredenheid met intieme relaties

α=.86-.87; criterium, convergent en construct

13 items, SR

Dyadic Adjustment Scale (DAS) [Spanier, 1976]

Gehuwde of ongehuwde, samenwonende koppels; individuele patiënten en partners

Tevredenheid, cohesie en consensus binnen de relatie, en uitdrukking van affectie

-α=.96; inhoud, criterium en construct -α=.91 voor patiënten, α=.91 voor partners

32 items, 5-10 minuten, SR

Personal Assessment of Intimacy in Relationships (PAIR)[Schaefer, 1981]

Gezonde, gehuwde koppels

Emotionele, sociale, seksuele, intellectuele en recreationele intimiteit

α=.83 voor patiënten, α=.85 voor partners

Geen gegevens

Partner Behaviours as Social Context (PBSC)[Ducat, 2010]

Geen gegevens Warmte of affectie, betrouwbaarheid en ondersteuning van de autonomie; afwijzing of negeren, controlerend of eisend gedrag, en chaos of onvoorspelbaarheid

α=.93; convergent en divergent 30 items, 20 minuten, SR

Dyadic Adjustment Scale

“ Most people have disagreements in their relationships. Please indicate below the approximate extent of agreement or disagreement between you and your partner for each item on the following list. ”

4. Demonstrations of affection

6. Sex relations

11. Amount of time spent together

18. In general, how often do you think that thingsbetween you and yourpartner are going well?

23. Do you kiss your mate?

Dyadic Adjustment Scale

Dyadic Adjustment Scale“ These are some things about which couples sometimes agree and

sometime disagree. Indicate if either item below caused differences of opinions or were problems in your relationship during the past few weeks. (Check yes or no) ”

Dyadic Adjustment Scale“ Which of the following statements best describes how you feel

about the future of your relationship? ”

DISCUSSIE

• Eén van de eerste literatuurstudies die specifiek de noden in de relatie heeft onderzocht

• Invloed op de relatie en daaraan gekoppelde noden werden goed in kaart gebracht

Verder onderzoek is noodzakelijk

Dyadic Adjustment scale als mogelijk meetinstrument

Sterkte – zwakte analyse

+

• Systematische literatuurstudie

• Onafhankelijke beoordeling literatuur

• Homogene werkgroep• Vooraf bepaalde criteria

bij selectie instrument

-

• Aparte benadering OV 1 en 2

• Homogene werkgroep

CONCLUSIE

• Coping• Veranderde seksuele beleving• Veranderd zelfbeeld en identiteit• Nieuwe levensperspectieven

Invloed op de relatie

• Ondersteuning• Open communicatie• Informatie• Genieten van het leven samen

Noden in de relatie

Implicaties voor de praktijk

Informeren

Communiceren

Ondersteunen

“The lovin’ Ain’t over for People

with Cancer”

Bedankt voor jullie aandacht !