1

de 10 dingen die je niet leert op de kunst-academieMarca van den Broek

2 3

Nog steeds hoor ik veel creatieven//kunstenaars klagen over hun opleiding: veel aandacht voor het

ontwikkelen van je creatieve capaciteiten, maar weinig aandacht voor de aansluiting op het werkveld na

de academie. Het is de laatste jaren iets beter geworden, maar toch….

Banen in de creatieve sector zijn schaars, de meeste creatieven beginnen dan ook voor zichzelf. Soms

tegen wil en dank, soms met een baantje ernaast om het hoofd boven water te houden. Ondernemen is

immers niet iets wat ze geleerd hebben op school. En dan is er nog de kwestie van aanbod. Er zijn

(te) veel creatieven en een schaarse vraag. Des te meer reden om jezelf goed op de kaart te zetten.

Daar gaat dit e-book over. In 10 hoofdstukken komen een aantal belangrijke zaken voorbij, het boek

wordt afgesloten met 15 interviews met ondernemers.

De 10 punten:

1: Bepaal je ‘core business’Wat ga je precies doen? Vaak hoor je, als je aan een creatief vraagt “wat doe je”, een antwoord waar je

alle kanten mee op kunt. Niet heel handig. Niet alleen voor je klant, maar ook voor jezelf is focus prettig.

Nu is het natuurlijk killing om maar één ding te mogen doen, maar dat hoeft gelukkig ook helemaal niet.

Het gaat er meer om dat je focus legt op wat écht belangrijk is voor je. En, wees gerust, dat doe je niet

voor de rest van je leven (the horror), je ontwikkelt jezelf, gaat andere dingen doen. Dat is allemaal okey,

zo lang je maar focus houdt. Die focus kan trouwens ook liggen in een duidelijke rode draad in alles wat

je doet. Lees meer in het 1e hoofdstuk

Inleiding2: Denk na over je ideale klantAlles voor iedereen doen, bestaat niet. Dat heb je vast al vaker gehoord. Maar weet je, het is echt waar!

Als je weet op wie je je richt kun je:

• makkelijk onderzoeken waar hun behoefte ligt

• jezelf tot expert ontwikkelen

• je marketing heel gericht doen

Denk dus goed na over je doelgroep! En hou je doelgroep niet te algemeen. Dus niet: iedereen die

van theater houdt, maar bijvoorbeeld: jongeren op de middelbare school die geïnteresseerd zijn in

maatschappelijke ontwikkelingen, maar die eigenlijk nooit naar theater gaan.

Lees meer in het 2e hoofdstuk

3: Doe marktonderzoekMarktonderzoek is misschien niet het eerste waar je aan denkt als je voor jezelf begint als creatief.

Maar het is wel belangrijk, al was het alleen al om de kunst af te kijken bij je collega’s. Hoe doen zij het,

wat bieden ze aan (en hoe). Wat voor prijzen worden er gevraagd. Etc. etc. Voordat je gaat beginnen,

is het in ieder geval handig om een heldere vraag te formuleren die je wilt onderzoeken, bijvoorbeeld

hoeveel dansscholen zijn er in mijn omgeving en welk aanbod hebben die? Of: hoe is de bevolking

samengesteld in de stad waar ik m’n bedrijf wil vestigen? Maak je vragen zo specifiek mogelijk!

Lees meer in het 3e hoofdstuk

4 5

4: Bepaal je prijzenMisschien wel één van de meest heikele punten van het ondernemen als creatief. En, laten we eerlijk

zijn, het is ook moeilijk. Maar niet onmogelijk!!! Eén tip: ga vooral niet te laag zitten met je prijzen Er

wordt steen en been geklaagd in de creatieve sector over opdrachtgevers die te weinig betalen. Maar

daar werken we zelf net zo hard aan mee! Lees meer in het 4e hoofdstuk

5: Zorg voor een goede (online) marketingstrategieAls je goed weet wat je gaat doen en voor wie, kun je na gaan denken over hoe je je klant gaat bereiken.

Daar komt (online) marketing om de hoek kijken. En dan gaat het niet om jezelf de hemel inprijzen (zoals

nog steeds heel veel mensen denken), maar om ervoor te zorgen dat mensen weten wie je bent, wat je

doet en waarom je doet wat je doet. Betrek mensen in je proces, laat zien wat je doet en wie je bent. Als

je dat consequent en op een heldere manier laat zien, gaan mensen je herkennen en vertrouwen. En

dan heb je je doel bereikt, want dat is de basis van verkopen. Lees meer in het 5e hoofdstuk

6: Zorg voor een goede websiteAls je serieus aan de slag wilt om jezelf goed in de markt zetten is een professionele website natuurlijk

essentieel. Je site moet bijv. heldere informatie geven, goed te gebruiken zijn op smartphones en

makkelijk vindbaar zijn. WordPress is nog steeds het prettigste systeem om mee te werken. Niet alleen

is er prachtige vormgeving te koop (veel kun je ook gratis krijgen trouwens), je kunt met WordPress ook

een site bouwen die aan alle eisen voldoet. Daarnaast maakt WordPress het mogelijk om gemakkelijk

zelf je site te updaten en te onderhouden. Hartstikke handig! Lees meer in het 6e hoofdstuk

7: Maak een duidelijk verhaal over jezelfEen goed, duidelijk verhaal over jezelf is van levensbelang als ondernemer. Dat verhaal zorgt ervoor dat

klanten je leren kennen en vertrouwen en dat heb je nodig willen ze überhaupt iets bij je kopen. En het

mooie is, als je dat verhaal over jezelf eenmaal duidelijk hebt, kun je het overal terug laten komen. In

verschillende vormen. In beeld, bijv. met een filmpje, foto’s of illustratie. In tekst in verschillende ‘lengtes’

en afgeleides. Op je site natuurlijk, maar ook op LinkedIn, op Twitter in je bio etc. etc.

Lees meer in het 7e hoofdstuk

8: Denk na over de waarde die je biedtHeb jij wel eens nagedacht over de waarde die je biedt aan je klanten? (Te) vaak krijg ik een vaag

antwoord als ik ernaar vraag. Maar als jij niet weet wat jouw waarde is, hoe kun je dan van jouw klant

verwachten dat hij jou op waarde weet te schatten?

Koop een brood en de waarde is eenvoudig. Klant heeft honger, klant heeft trek in brood en koopt brood.

Voor kunstenaars // creatieven ligt het vaak wat lastiger. Want wat is de waarde van een schilderij?

En dan hebben we het dus niet over harde cash, maar over een ander soort waarde… De waarde die

maakt dat jouw klant uiteindelijk geld overheeft voor jouw product//dienst.

Lees meer in het 8e hoofdstuk

6 7

9: Do it yourselfJe komt er niet met afwachten. Ga de boer op en regel de dingen zelf. Eén van de mooie kanten van

deze tijd is dat je bijna alles zelf kùnt regelen, de ‘poortwachters’ van vroeger krijgen immers een andere

rol. Je kunt zelf die cd uitbrengen of je boek uitgeven. Zelf die expositie organiseren en je werk onder

de aandacht brengen. Met een beetje kennis en veel doorzettingsvermogen kom je een heel eind! Lees

meer in het 9e hoofdstuk

10: Ga bloggenBloggen is een heel goede manier om jezelf in the picture te krijgen. Aan de ene kant kun je laten zien

waar je mee bezig bent, hoe je over dingen denkt etc. Aan de andere kant, is het een uitstekend middel

om meer bezoekers op je site te krijgen en om goede vrienden met Google te worden, zodat mensen je

sneller vinden. Lees meer in het 10e hoofdstuk

Ik wens je heel veel plezier met het lezen van dit e-book en ik hoop dat je de tips kunt toepassen in je

eigen bedrijf.

Groet, Marca van den Broek

68

152

74

56

Hoofdstuk 10Ga bloggen

NawoordInterview met mezelf

Hoofdstuk 11Interviews11.1 Paulien Kluver

11.2 Ellen Faber

11.3 Anthony Fiumara

11.4 Db Waterman

11.5 Gea Zwart

11.6 Arnold Reyneveld

11.7 Hanneke de Graaf

11.8 Gertrude Steenbeek

11.9 Michiel Nagtegaal

11.10 Sasja Bork

11.11 Marian Filarski

11.12 Frans Blok

11.13 Ruben Reehorst

11.14 Armando Ello

11.15 Ilse Wolf

Hoofdstuk 9Do it yourself9.1 Projecten

9.2 Boek maken?

9.3 Aan geld komen voor je project

9.4 Galerie is niet de heilige graal

02101420

2822

42

5046

InleidingHoofdstuk 1Bepaal je ‘core’ business

Hoofdstuk 2Denk na over je ideale klant

Hoofdstuk 3Doe marktonderzoek

Hoofdstuk 5Zorg voor een goede (online) marketingstrategie5.1 website

5.2 nieuwsbrief

5.3 social media

Hoofdstuk 4Bepaal je prijzen

Hoofdstuk 6Zorg voor een goede website

Hoofdstuk 8Denk na over de waarde die je biedt

Hoofdstuk 7Maak een duidelijk verhaal over jezelf

32

56

74

78

82

88

94

100

106

110116

122

126

130

136

140

146

35

60

38

62

64

10 11

Wat is je product of dienst?Het bepalen van je product of dienst is niet altijd even makkelijk. Grofweg heb je twee keuzes:

1. je specialiseert je in een bepaald product of dienst

2. je biedt meerdere producten aan, waar een gemeenschappelijke deler in zit

Belangrijk bij de keuze voor een bepaald product is dat je er, in ieder geval voorlopig, voldoende potentie

in ziet, ook voor jezelf! Met andere woorden, het is voor jou ook belangrijk om iets te kiezen waar je in

kunt groeien en waar je ook verder in wilt groeien! Wat de keuze misschien makkelijker maakt, is als je

je bedenkt dat het niet voor eeuwig hoeft te zijn. Als je onderneming eenmaal staat, je naamsbekendheid

hebt en een vaste klantenkring, kun je altijd nog andere producten of diensten gaan verkopen die

bijvoorbeeld in het verlengde liggen van wat je in 1e instantie aanbood.

Belangrijk bij het nadenken over je product of dienst is ook wat jou onderscheidend maakt. Dat is immers

voor veel potentiële klanten ook een reden om bij jou te kopen en niet bij een ander. Bij creatieven//

kunstenaars zit het unieke vaak al in je product. Er zal immers niet snel iemand zijn die precies hetzelfde

maakt als jij. Probeer dat unieke wel zo goed mogelijk te beschrijven. Als jij bruidsreportages maakt,

waarin verschillen die dan bijvoorbeeld van de reportages van je collega’s?

Wat jou uniek maakt kan op verschillende terreinen liggen:• in je product of dienst. Je verkoopt iets wat echt uniek is en waarmee je je kunt onderscheiden

• in je werkwijze. Misschien werk je op een bepaalde manier?

• in je doelgroep. Als je je richt op een heel specifieke doelgroep (een zogenaamde niche) kun je

je daar ook mee onderscheiden.

Oftewel: wat ga je eigenlijk doen?

Eén van de eerste dingen die je moet doen, voordat je überhaupt omzet kunt draaien, is het bepalen

van de kern van je activiteiten: wie ben ik, wat doe ik en voor wie doe ik dat. Klinkt als een open deur

misschien, maar je zult de ondernemers de kost moeten geven die dat niet helder op een rijtje hebben

en die ‘gewoon’ beginnen, zonder duidelijke keuzes te maken. Vaak is dat uit angst om omzet mis te

lopen. Klinkt logisch: je moet alles aanpakken om het hoofd boven water te kunnen houden. Niet alleen

is dat een nogal negatieve basishouding, het werkt ook niet zo. Je zult zien dat je eerder werk krijgt als

het voor jouw klanten helder is wat ze bij jou kunnen krijgen.

Keuzes maken hoort bij dat helder krijgen. Niemand kan alles doen, voor elke doelgroep. En als je het

wel kan is het marketing-technisch gezien niet zo handig, omdat niemand je op die manier kan vinden.

Ga maar na, als jij iets op Google zoekt zoek je ook niet naar een klusjesman als je een loodgieter nodig

hebt, je zoekt zo specifiek mogelijk naar iemand (of iets) die jou kan helpen. En dat is voor jouw klanten

niet anders. Die zoeken bijvoorbeeld naar een portretschilder of naar iemand die video’s kan maken

voor zzp’ers of een illustratie voor op hun nieuwe site.

Dat wil overigens niet zeggen dat je op één paard moet wedden, je kunt best een aantal producten of

diensten aanbieden, als er maar een duidelijke gemeenschappelijke deler is. Als ik bijvoorbeeld naar

mezelf kijk: ik bied een aantal diensten aan, die als gemeenschappelijke deler hebben dat ze ontwikkeld

zijn voor professionals in de creatieve sector. Meerdere diensten dus, met maar één doelgroep.

Hoofdstuk 1Bepaal je ‘core’ business

13Drie tips om je USP te bepalen:

Tip 1: Kijk goed naar je producten//diensten

Breng je producten//diensten in kaart. Is daar een rode draad in te ontdekken? Voorzien jouw producten

of diensten bijvoorbeeld duidelijk in een specifieke behoefte van jouw klant? Heb je een bepaalde

werkwijze? Biedt je je producten//diensten op een bijzondere manier aan?

Tip 2: Wat doen je collega’s?

Van je collega’s kun je leren. Wat doen zij? Wat doe jij anders dan je collega’s?

Tip 3: Wie is je doelgroep?

Ook in de doelgroep die je kiest kun je je onderscheiden. Wie is jouw ideale klant? Zit daar misschien

jouw onderscheidende factor? (zie voor meer info over jouw ideale klant hoofdstuk 2) Denk bij het

bepalen van je UPS’s ook eens vanuit je klant, het gaat er uiteindelijk om wat hij/zij uniek aan jou vindt.

Waarom zijn jouw bestaande klanten naar jou gekomen? Als je dat (nog) niet weet, vraag het dan

gewoon eens. Dat kun je op verschillende manieren doen. Gewoon face-to-face of bijvoorbeeld met een

korte enquete (via SurveyMonkey)

14 15

De derde kringOftewel, de 3e cirkel. Je zou kunnen zeggen dat je pas écht aan het ondernemen bent als je mensen

weet aan te trekken die jou niet kennen. Beetje flauw misschien, want je bent natuurlijk ook aan het

ondernemen als er via via klanten op je af komen, maar je bereik (en je omzet) wordt vele malen groter

als je buiten die 1e en 2e cirkel klanten gaat aantrekken. Maar klanten aantrekken die jou niet kennen is

best lastig en gebeurt in ieder geval niet vanzelf. Daar heb je (online) marketing, acquisitie en duidelijke

keuzes voor nodig.

Voor veel creatieven blijft het een lastig concept om in doelgroepen en ideale klanten te denken.

Ik ben de Appie toch niet, dat idee. Het vervelende is echter dat, als je je niet op een specifieke

doelgroep richt in je marketing en communicatie, niemand zich aangesproken voelt. Ik ben de eerste

om toe te geven dat marketing bij creatieven//kunstenaars net iets anders werkt dan bij de commerciële

jongens. Dat komt, omdat je als creatief meestal dingen maakt die heel dicht bij jezelf staan en daar wil

je geen concessies in doen. Maar ik heb goed nieuws: dat hoeft ook helemaal niet. Sterker nog, maak

alsjeblieft je persoonlijke, authentieke werk. Daarmee onderscheid je je namelijk al snel en dat is goed.

Vervolgens laat je marketing los op jouw ideale doelgroep. Een doelgroep die waardeert wat jij doet en

die daar geld voor over heeft (en nee, dat is geen sprookje)

Geen bedrijf zonder klanten. Maar hoe kom je aan klanten? Als je voor jezelf bent begonnen, groeit je

bedrijf eigenlijk altijd op dezelfde manier.

De eerste kringJe eerste klanten komen meestal uit je eigen netwerk, de 1e cirkel. Je vrienden, je familie en je (ex)

collega’s. Mensen die jou kennen, die weten wat je kunt en wat je waard bent. En die, niet onbelangrijk,

jou een opdracht gunnen. Hartstikke fijn natuurlijk, je doet zo al wat ervaring op, bouwt aan je portfolio

etc. Maar er kleven ook nadelen aan klussen doen voor mensen uit je directe omgeving. Zeker als je net

voor jezelf begint kan het bijvoorbeeld lastig zijn om professionele prijzen te vragen.

De tweede kringDe volgende opdrachten (of aankopen, ligt aan je bedrijf) komen binnen via mond tot mond reclame, de

2e cirkel. Jouw vrienden, kennissen en familieleden vertellen enthousiast over jou aan hun vrienden,

familie etc. Hartstikke fijn, je bedrijf begint te groeien en de opdrachten komen schijnbaar als vanzelf

binnen. Als je je werk goed doet blijft die 2e ring van klanten groeien, want die klanten vertellen het ook

weer aan hun netwerk en die vertellen het weer aan hun netwerk etc. etc. Daar gaat vaak wel wat tijd

overheen.

In dit stadium is het belangrijk dat je je zakelijk gezien echt professioneel neer gaat zetten. Realistische

prijzen vragen, je sales vaardigheden aanscherpen, een duidelijk verhaal formuleren (marketing).

Heel belangrijk! Want je wilt uiteindelijk nog een andere groep klanten aanboren. Mensen die jou niet

kennen en die ook niet via via van jou gehoord hebben.

Hoofdstuk 2Jouw ideale klant

Think & Feel: hier beschrijf je wat jouw klant bezighoudt. Wat zijn haar dromen, wensen en

verlangens. Wat wil ze bereiken in haar leven. Hoe staat ze in het leven, wat is belangrijk voor haar.

Stel dat ik je ideale klant zou zijn, dan zouden hier dingen staan als: ze wil een gezond cultureel klimaat,

werkt daar hard voor, is betrokken bij haar klanten en hun verlangens. Daarnaast is ze alleenstaande

moeder van een zoon in de puberteit, zijn welzijn is het allerbelangrijkste voor haar. Ze heeft een paar

goede vrienden, die ze te weinig ziet.

See: Hoe ziet haar omgeving eruit? Heeft ze bijvoorbeeld kunst aan de muur? Wat voor soort vrienden

heeft ze? Weer even op mezelf betrekkend: ze ziet een landelijke omgeving, maar is ook veel in

Amsterdam. Gaat regelmatig naar musea (Stedelijk, Foam) maar eigenlijk nooit naar galeries (behalve

als een bevriende kunstenaar een opening heeft) Ze is actief op social media, leest geen kranten

maar wel Blendle. Ze kijkt veel series en films, vooral op Netflix. Haar vrienden zijn over het algemeen

jonger, veelal zelfstandig ondernemer. Veel creatieve beroepen. En ze heeft veel kunst aan de muur,

voornamelijk schilderijen van haar (te vroeg) overleden vader. Ook verzamelt ze designer toys.

Hear: Wat zeggen de mensen in haar omgeving? Wat beïnvloedt haar?

Ze wordt beïnvloed door online media, leest veel blogs, wil graag op de hoogte zijn van de nieuwste

ontwikkelingen op het snijvlak van online marketing, social media, kunst en ondernemerschap.

Zelfstandig denker, maar wel gevoelig voor trends. Gaat een discussie niet uit de weg, maar kan er niet

goed tegen als er op de man wordt gespeeld. Ze kan slecht tegen mensen die de verantwoordelijkheid

(en eventuele schuld) buiten zichzelf leggen.

Say & Do: hoe komt ze over, wat is haar houding, hoe presenteert ze zich aan de buitenwereld?

Lastig om over mezelf te zeggen, maar ik denk dat ik overkom als iemand die altijd aan het werk is, die

heel betrokken is, geïnteresseerd in mensen, bezig met ondernemerschap en kunst. Ze is een sterke

persoonlijkheid, eigenwijs en een doorzetter. Ze investeert in de mensen met (en voor) wie ze werkt,

vaak meer dan de uren die ze betaald wordt.

Pain: wat zijn haar angsten? Frustraties en obstakels? Waar ligt ze ’s nachts wakker van?

Ze vindt het soms frustrerend dat kunstenaars en creatieven moeilijk in beweging komen, dat er veel

negatieve overtuigingen zijn over marketing en/of social media terwijl zij weet dat kunstenaars //

creatieven veel verder komen als ze dat wel inzetten. Een obstakel is geld, omdat ze zich richt op een

doelgroep die over het algemeen weinig geld heeft, zijn haar inkomsten ook niet altijd even stabiel.

Waarom?Als je weet wie van jouw werk houdt en wie het zou willen kopen, dan kun je onderzoeken:

• waar deze person online actief is (en òf hij//zij online actief is)

• waar deze persoon gevoelig voor is

• hoe je hem//haar het beste op de hoogte kunt houden (nieuwsbrief? social media?)

• hoe je je werk het beste kunt presenteren (online? galerie? pop up expo?)

• hoe je je werk het beste kunt verkopen

• wat voor prijzen je kunt vragen voor je werk

En daar kun je vervolgens je strategie op aanpassen. Het heeft bijvoorbeeld niet zo heel veel zin om

achter galeries aan te gaan als jouw klant daar nooit naar binnen stapt. Of om alles op online marketing

in te zetten als jouw klant online niet actief is. Hoe meer jij weet over je klant, hoe gerichter je je werk

onder de aandacht kunt brengen en kunt verkopen. En dat is winst.

Hoe dan?En hoe ontdek je dan wie jouw doelgroep is? Daar kun je op zich het beste marktonderzoek voor doen,

dat kan al heel simpel door de mensen uit je eigen netwerk te vragen aan een online enquete mee

te doen (m.b.v. SurveyMonkey) of door eens goed in kaart te brengen wat voor soort mensen zich

aangesproken voelen door jouw werk. Kijken of er overeenkomsten zijn tussen deze mensen, een rode

draad. En vervolgens kun je dieper ingaan op jouw doelgroep door het maken van een zogenaamde

empathy map.

Empathy mapMet behulp van dit model

krijg je een heel gedetailleerd

beeld van je klant, waardoor

je echt inzicht krijgt in hoe

die klant in elkaar zit. Ik

loop even de verschillende

onderdelen met je door.

19Gain: Wat wil ze, wat heeft ze nodig. Wanneer is ze, in haar eigen ogen, succesvol, waar meet ze dat

aan af? Ze wil een maatschappij waar kunstenaars en creatieven gewaardeerd en op waarde geschat

worden. Als zij daar een steentje aan bij kan dragen, wordt ze daar gelukkig van. Ze vindt het belangrijk

dat kunstenaars // creatieven leren om hun eigen broek op te houden, omdat ze weet dat dat kan en

omdat ze ook weet hoeveel voldoening het geeft als je niet afhankelijk bent van andere mensen maar

zelf je leven in kunt richten. Ze meet haar succes af aan de vrijheid die ze heeft: vrijheid om te reizen,

vrijheid om een dag te spijbelen van haar werk, vrijheid om financiële aankopen te doen. Ze zou

bijvoorbeeld graag kunst kopen, maar heeft daar de financiële middelen niet voor.

En dan?Als je een empathy map hebt gemaakt van jouw klant kun je helemaal uit gaan tekenen hoe je die ideale

klant het beste kunt bereiken. Maar ook met wat voor inhoud je die klant bereikt en hoe je hem//haar

over de streep trekt om een aankoop te doen. Op die manier schiet je niet meer met hagel, maar kun je

jezelf veel gerichter in de markt zetten. En hoe gerichter je dat doet, hoe meer kans je hebt op succes in

de vorm van verkoop, zichtbaarheid of erkenning.

20 21

Kwalitatief onderzoek:In een kwalitatief onderzoek ga je de diepte in. Je interviewt een aantal klanten uit je doelgroep en gaat

echt het gesprek met hen aan. Dat levert vaak ontzettend veel informatie op. En het is nog leuk om te

doen ook! Denk van tevoren goed na over wat je wilt weten en neem het gesprek op zodat je zelf actief

aan het gesprek deel kunt nemen en niet te veel bezig hoeft te zijn met het maken van aantekeningen.

Kwalitatief onderzoek kun je overigens ook heel goed doen met een paar van je concurrenten.

Misschien denk je nu dat die daar helemaal niet op zitten te wachten, maar daar zul je verbaasd over

zijn. Veel mensen vinden het nl. heel leuk om te vertellen wat ze doen en hoe ze dat bereikt hebben.

DeskresearchMet deskresearch kun je ook veel informatie achterhalen, maar vaak is dat wat meer feitelijk materiaal.

Bevolkingsopbouw en gegevens over inkomens kun je bijvoorbeeld bij het CBS opzoeken en prijzen kun

je vaak vinden op de sites van je concurrenten.

Met social media kun je ook een schat aan informatie vinden over je klant en je concurrent. Als je als

fotograaf bijvoorbeeld op Twitter of Facebook een aantal fotografen gaat volgen, kom je al heel veel

te weten over hun werkwijze. Ook kun je zien hoe ze met online marketing en social media bezig zijn

en daar kun je ook weer van leren. En ook je klanten gebruiken social media. Zeker als je je richt op

bedrijven kan het handig zijn om voor jou belangrijke personen binnen dat bedrijf te volgen om te kijken

wat er speelt. Datzelfde geldt voor particulieren.

Het kwam de vorige twee hoofdstukken al een paar keer ter sprake: marktonderzoek. Je hoeft daarvoor

echt niet een bureau in te schakelen, ook een simpel marktonderzoek kan je een schat aan informatie

geven, wat ervoor zorgt dat je je klant beter kunt bereiken.

Wat wil je weten?

• waar jouw klanten behoefte aan hebben

• welke kanalen je het beste kunt gebruiken om je klant te benaderen

• wat jouw concurrenten doen Je kunt dat op verschillende manieren doen:

• door een kwantitatief onderzoek, bijvoorbeeld een enquete (kan gratis met Survey Monkey)

• door een kwalitatief onderzoek waarbij je het gesprek aangaat met een aantal klanten of

concurrenten

• door deskresearch

Vaak bestaat marktonderzoek uit een combinatie van deze 3 methoden. Als je de kans hebt, zou ik je in

ieder geval aan willen raden om het gesprek aan te gaan met een aantal potentiële klanten. Niet alleen

kun je daar een schat aan informatie door krijgen, ook breidt je op die manier gelijk je netwerk uit en

verstevig je de relatie met de desbetreffende klant.

Kwantitatief onderzoek:In kwantitatief onderzoek stel je aan zoveel mogelijk mensen uit jouw doelgroep vragen. Bijvoorbeeld

over zaken als hoeveel geld ze bereid zijn om te betalen voor een bepaald product, je vraagt naar

hun behoeftes of ‘problemen’, je kunt vragen hoe vaak ze een bepaald product kopen en op welke

momenten.

Hoofdstuk 3Doe marktonderzoek

22 23

Als je financieel plan klaar is, kun je uit gaan rekenen hoeveel je per uur zou moeten verdienen.

Dat rekensommetje is simpel: je deelt het bedrag dat je nodig hebt per jaar door het aantal uren dat je

per jaar kunt werken. Je gaat hierbij uit van de uren die je declarabel kunt werken, de uren dus waar je

een factuur voor kunt sturen. In de praktijk werk je immers (bijna) nooit 40 uur per week declarabel, 15

tot 20 uur is waarschijnlijk realistischer. Vergeet ook niet vakantieweken op te nemen in je berekeningen,

je werkt nooit 52 weken per jaar. Het sommetje ziet er dan bijvoorbeeld als volgt uit: 50.000 (gewenste

omzet) : 46 weken : 15 uur per week = 72, 46 per uur.

Stap 2: MarktonderzoekHeel belangrijk! Je moet weten wat jouw collega’s voor hun werk vragen en wat klanten bereid zijn te

betalen. Anders ga je misschien veel te hoog zitten met je prijzen en wordt je werk onverkoopbaar. Of je

gaat juist veel te laag zitten en dat is ook niet echt om vrolijk van te worden. Onderzoeken dus. Dat kan

op verschillende manieren. Je kunt gesprekken aangaan met je collega’s en met potentiële klanten, je

kunt deskresearch doen of een enquete maken met SurveyMonkey. Als je naar je collega’s gaat kijken,

wat ik in ieder geval altijd zou doen, zoek dan naar collega’s die min of meer hetzelfde werk maken en

die op ongeveer hetzelfde niveau zitten als jij. Niveau is soms lastig in te schatten, maar het aantal jaar

dat iemand bezig is kan een handige indicator zijn.

Stap 3: wie is jouw klant?Wat je kunt vragen voor jouw werk hangt ook af van de doelgroep waar je je op richt. Als je je met

autonoom werk op verzamelaars richt, kun je andere prijzen vragen dan wanneer je bijvoorbeeld

toegepast werk maakt. En heel mooi model, waar ik veel mee werk, is de zogenaamde empathy map

(zie hoofdstuk 2), ik schreef er al eerder over. Vind je het lastig om je ideale klant helemaal tot in de

puntjes te beschrijven, dan kun je ook werken met persona’s.

Je prijzen berekenen is niet bepaald het eenvoudigste onderdeel van je beroepspraktijk als kunstenaar

// creatief, maar natuurlijk wel super belangrijk. Het is een onderwerp waar ik altijd veel vragen over krijg

en waar helaas niet één antwoord op is. In dit hoofdstuk de belangrijkste aspecten op een rij.

FactorSoms is het relatief makkelijk om een prijs te berekenen, bijvoorbeeld als je schildert. Dan is er een

formule, die in ieder geval door galeries wordt gehanteerd, die je simpelweg toe kunt passen: lengte +

breedte van het werk x een factor. De factoor loopt van 4 tot 6 als je net van de academie afkomt tot bijv.

21 als je een bekend kunstenaar bent. Maar eigenlijk ben je er dan nog niet. Want wat nu als je niet via

een galerie verkoopt? Of als je helemaal niet schildert maar andere dingen maakt?

Product prijsBij ‘normale’ producten is het relatief makkelijk: je zet de kosten om het product te maken op een rijtje en

gooit er een marge overheen, waarbij je ook kijkt naar de prijzen die je concurrenten voor een soortgelijk

product vragen. Je wilt jezelf immers niet uit de markt prijzen. Maar laten we eerlijk zijn, als jij als creatief

al je kosten door gaat berekenen en de uren die je ermee bezig bent geweest, kom je meestal op een

onverkoopbaar duur eindproduct uit. Dat moet dus anders.

Stap 1: Financieel planStartpunt is in ieder geval het maken van een financieel plan. Dat lijkt ingewikkelder dan het is, echt. Ga

er even goed voor zitten en zet alles op een rij, dat geeft duidelijkheid en maakt helder hoeveel je per

jaar minimaal om moet zetten. Bij je omzet voor de komende jaren is het goed om uit te gaan van het

aantal uren dat je daadwerkelijk kunt werken, vergeet daarin niet ook de uren mee te nemen die je nodig

hebt voor marketing, administratie etc. etc.

Hoofdstuk 4Bepaal je prijzen

een leuk bedrag? Bedenk dan dat je meestal geen 40 uur per week kunt factureren en het wordt al veel

minder aantrekkelijk. Schrale troost: je bent niet de enige, maar liefst 60% van de zzp’ers zit te laag met

z’n uurtarief.

Reden 4: Je wordt er zelf ook chagrijnig vanIk zal nooit de deelneemster bij een training onderhandelen vergeten die trots vertelde dat ze haar

huidige opdrachtgever, die haar voor een idioot laag bedrag inhuurde, een oor aannaaide. Ze liep er de

kantjes vanaf en was daar best trots op. Alsof ze hem terugpakte voor wat hij haar geflikt had….. Niets is

minder waar natuurlijk. Je werkt met chagrijn in je lijf en dat komt èn je werk èn je leven niet ten goede.

Dat is het toch niet waard? En dan vergeten we voor het gemak nog even dat het niet echt goed is voor

je naam als je de kantjes er vanaf loopt……

Reden 5: Investeren in jezelf is zinvolAls je normale prijzen vraagt, kun je ook nog eens in jezelf investeren. Een training doen, je kennis

bijspijkeren, nieuwe dingen leren. En dat is niet alleen goed voor jezelf, maar ook voor je klant.

En normale prijzen zijn ook belangrijk voor de markt, laten we dat niet vergeten. Als jij structureel te

weinig geld vraagt voor wat je maakt of doet, help je ook mee aan het verpesten van de markt.

Doe ik dan nooit wat gratis of voor minder?Natuurlijk wel. Soms omdat het iets is waarvan ik het belangrijk vind dat het gebeurt, ik organiseer bijv.

Talks About Photography en daar verdien ik helemaal niks aan. Soms omdat ik het leuk vind en het me

op heel veel andere vlakken heel veel oplevert. Daarom ben ik bijvoorbeeld blogger en eindredacteur bij

Content Collective. En soms omdat ik het iemand gewoon heel erg gun. Hoewel ik dan toch vaak van

een koude kermis thuiskom. Ook ik merk dat de diensten die ik gratis weg geef minder gewaardeerd

worden. Uitzonderingen daargelaten natuurlijk!

Alles leuk en aardig, maar hoe doe je dat in de praktijk? De volgende vraag is natuurlijk: hoe houd ik aan mijn prijzen vast? Je kunt je wel van alles voornemen,

maar als je met een mond vol tanden staat als een opdrachtgever zegt dat het te duur is,schiet het ook

niet op….

Stap 4: combinerenEn dan heb je alle info bij elkaar: wat jij wilt (moet) verdienen per jaar, al je kosten op een rij, de prijzen

van je collega’s en een profiel van jouw ideale klant. Alle ingrediënten om jouw eigen prijzen te gaan

bepalen. Afhankelijk van je verdienmodel kun je nu ofwel je uurprijs berekenen voor opdrachten, ofwel

een prijs voor je product bepalen. Dat is dus vooral een kwestie van afwegen. Alle ingrediënten mee

laten tellen om tot een prijs te komen die zowel voor jou goed voelt als voor je klant.

Te lage prijzenMijn ervaring is overigens dat de meeste creatieven // kunstenaars geneigd zijn om te laag met hun

prijzen te gaan zitten. Op zich misschien begrijpelijk, omdat er geen harde formules zijn is het ten 1e

lastig om je prijzen te berekenen en ten 2e speelt onzekerheid vaak een rol. Of simpelweg omzet willen

draaien en het idee hebben dat dat makkelijker gaat als je lage prijzen vraagt voor je werk. En misschien

heb je daar (soms) ook wel gelijk in. Maak in ieder geval wel altijd het rekensommetje. Als jij bijvoorbeeld

je schilderijen voor 500 euro verkoopt en je doet een maand over één schilderij, dan wordt het wel heel

lastig om rond te komen van je werk. Je kunt ook andersom redeneren en voor jezelf op een rijtje zetten

waarom het beter is hogere prijzen te vragen:

Reden 1: Je wordt niet serieus genomen met zulke prijzenAls je te lage prijzen vraagt voor wat je doet, geef je daarmee eigenlijk het signaal dat je werk niet zo

veel waard is. Dat het prutswerk is. Iets wat zo weinig kost kan niet veel zijn toch?

Reden 2: Je klanten waarderen je werk beter als ze er meer voor betalenKlinkt dat gek? Toch is het zo. Ga maar bij jezelf na: als je iets goedkoops koopt, heb je er toch echt

minder verwachtingen van en ben je er minder zuinig op. Geeft niks als die armband van 5 euro stuk

gaat, hij was toch maar 5 euro. Terwijl je die ring van 500 euro koestert. Ik merk het zelf ook. Hoe stom

en materialistisch het misschien ook is, iets waar je veel geld voor neer moet tellen is meer waard.

Reden 3: Je kunt er niet van levenEen heel simpel rekensommetje leert je al snel dat je er helemaal niet van kunt leven als je je prijzen

zo laag houdt. Er zitten immers maar 24 uur in een dag, 7 dagen in een week. Als jij 40 uur per week

voor 15 euro per uur werkt, verdien je nog steeds maar 2400 euro per maand. Klinkt dat nog best als

2. WisselgeldAls je gaat onderhandelen over geld, zorg dan dat je van tevoren goed hebt nagedacht over jouw

financiële grenzen. Wat is je absolute ondergrens? En heb je wisselgeld, zijn er andere zaken die je in

de onderhandeling in kunt brengen en die niet persé over geld gaan? Of dingen die je weg kunt geven?

Bijvoorbeeld een aantal uur voorbereidingstijd (als investering), je reiskosten tegen een lager bedrag

of de kosten tegen inkoopprijs in plaats van dat je er nog een marge over heen berekent. Geef dit

wisselgeld niet te snel weg, maar tover het tevoorschijn als de onderhandelingen vast lijken te zitten.

3. Durf ook nee te zeggenHou afstand en zorg dat je niet emotioneel betrokken raakt bij de onderhandelingen. Anders kunnen

onderhandelingen als persoonlijke ‚aanval’ voelen en dat is niet de bedoeling. Blijf het onderhandelen

als een spel zien, als onderdeel van het ritueel dat er (soms) nou eenmaal bij hoort als je een klus wilt

binnen halen. En, heel belangrijk, durf ook nee te zeggen. Als de andere partij echt het onderste uit de

kan wil en als dat te ver gaat voor jou, dan hoef je daar niet in mee te gaan.

4. LuisterenLuisteren is misschien wel de belangrijkste vaardigheid die je in kunt zetten tijdens een onderhandeling.

Wat wil de ander, waar zitten de openingen, waar kun je op inspelen, waar kun je op aansluiten. Als je

goed luistert, en belangstellend doorvraagt, geef je het signaal af dat je werkelijk geïnteresseerd bent.

5. Blijft niet te lang stil staan bij de bezwarenZoek naar openingen, als de ander nee zegt, vraag dan wat de ander nodig heeft om wel tot

overeenstemming te komen. Wat moet er gebeuren om meer budget vrij te maken. Kun jij daar iets in

betekenen? Aan welke voorwaarden moet een eventuele oplossing voldoen? Zoek naar oplossingen!

Als je dat met respect en aandacht doet zal een klant dat alleen maar waarderen.

Probeer je eerst eens in je opdrachtgever te verplaatsen. Je snapt waarschijnlijk wel (als je even eerlijk

bent) dat hij goedkoop uit wil zijn. Hij heeft ook last van de crisis, moet op de centen letten of mag z’n

(te krappe) budget niet overschrijden van z’n baas. Je opdrachtgever is niet de vijand, hij heeft hooguit

andere belangen en prioriteiten. Aan jou om de brug te slaan. Argumenten die op de emotie inspelen

als “bij mij moet de schoorsteen ook roken” werken niet. Klinkt misschien hard, maar dat is niet zijn

probleem.

Maar wat dan wel?Onderhandelen heeft maar al te vaak ook te maken met je eigen overtuigingen, met de manier waarop

jij tegen dingen aankijkt. Als jij bijvoorbeeld niet helemaal achter je eigen prijzen kunt staan omdat je ze

stiekem zelf ook aan de hoge kant vindt, wordt het lastig om ze te verdedigen.

De eerste stap is dan ook: weten hoe je prijzen opgebouwd zijn. Dat doe je door een goed financieel

plan te maken en door marktonderzoek te doen naar de prijzen die jouw collega’s vragen voor eenzelfde

soort klus. Als jij onderzocht en berekend hebt hoeveel je waard bent is het makkelijker om achter je

prijzen te staan.

Vaak gaat het bij het binnenhalen van een klus overigens helemaal niet om geld, ook al lijkt het in 1e

instantie misschien wel zo. Als jij je opdrachtgever duidelijk kunt maken wat jouw toegevoegde waarde

is wordt geld ineens een stuk minder belangrijk. Dat vraagt in ieder geval dat je je van tevoren goed

verdiept in wat de klant nodig heeft, zodat je daar op in kunt spelen.

Maar goed, soms ontkom je er niet aan en moet je onderhandelen…..

1. Stuur aan op een win-win situatieProbeer in een onderhandelingssituatie altijd het belang van de ‚tegen’ partij in het oog te houden. Je

potentiële opdrachtgever is niet je vijand! Als het goed is ben je allebei uit op hetzelfde: een succesvolle

samenwerking. Soms moet je daarvoor wat water bij de wijn doen, soms kom je er makkelijk uit omdat

het in beider belang is om iets op een bepaalde manier te doen. Sturen op het gezamenlijk belang is

sowieso een goede manier om onderhandelingen te sturen. Als je het gezamenlijk belang te pakken

hebt wordt het voor een opdrachtgever lastig om nee te zeggen!

28 29

PrijsOok de prijs van je product of dienst is een marketingtool. Je kunt met je prijs jezelf op een bepaalde

manier in de markt zetten. Simpel gezegd: vraag je hoge prijzen, dan moet je dat met een exclusief

product doen. Vraag je lage prijzen voor je werk dan ben je eerder een prijsvechter. En daar tussenin

werk je marktconform. Wat voor strategie je ook kiest, het heeft consequenties. Als je jezelf heel

exclusief neer wilt zetten, betekent dat bijvoorbeeld dat je je ook zult moeten richten op een doelgroep

die geld heeft en die ook geld over heeft voor een product als het jouwe. Exclusiviteit heeft natuurlijk als

voordeel dat je minder hoeft te verkopen om toch een mooie omzet te maken. Prijsvechters daarentegen

moeten heel veel producten verkopen om een goede omzet te verwezenlijken. Daarbij is er in Nederland

ook nog steeds het calvinistische gevoel dat iets dat duur is wel kwaliteit MOET hebben.

Prijzen hebben nog meer psychologische componenten. Ik geef een voorbeeld. Stel je zit in een

restaurant en je wilt een fles wijn bestellen. Op de kaart staan 3 soorten wijn. Eén fles is 10 euro, één

fles kost 15 euro en de derde fles kost 20 euro. Welke fles kies jij? De meeste mensen zullen de fles van

15 euro kiezen. De redenering: die fles van 10 euro kan niet veel zijn en die fles van 20 euro is wel weer

erg duur. Een slimme restauranthouder weet dat en koopt op zo’n manier in dat hij op de fles van 15

euro zo veel mogelijk winst maakt. Dit principe kun je natuurlijk ook doorvoeren in je eigen prijsstelling,

bijvoorbeeld door afgeleides te maken van duur werk en die aan te bieden voor een lagere prijs.

PlaatsDe fysieke plaats waar je werkt is vaak niet meer zo heel belangrijk, door internet kun je immers overal

werken! In sommige gevallen is de plaats waar je werkt echter nog steeds van groot belang. Stel je

opent een galerie. Waar ga je dan zitten? In het Spiegelkwartier in Amsterdam? Of in een zijstraatje

Voor veel kunstenaars//creatieven is marketing nog steeds een vies woord. Het riekt naar

commercialiteit, naar je oren laten hangen naar de markt. “Ik ben de Appie niet”, hoor je dan nog wel

eens. Marketing heeft daar echter niet zo veel mee te maken. Natuurlijk kun je commercieel werk

maken. En als je dat graag doet lijkt me daar ook helemaal niks mis mee. Marketing gaat er onder

meer om dat je jezelf zichtbaar maakt voor de mensen die mogelijk geïnteresseerd zijn in jouw werk.

En dat hoeft dus niet te betekenen dat je je werk aan gaat passen. Marketing is niet leading, jouw werk

is leading. Sterker nog, het is jouw werk wat jou uniek maakt. Dus ik zou zeggen: hou vast aan die

uniciteit, dat is wat jou onderscheidt van de rest! Marketing gaat om jouw verhaal, dat is waar mensen in

geïnteresseerd zijn. En creatieven hebben daardoor eigenlijk een groot voordeel, want ze hebben bijna

altijd een interessant verhaal te vertellen!

De 4 P’sTraditioneel wordt in marketing gewerkt met de 4 P’s: Prijs, Promotie, Plaats en Product. Een beetje

ouderwets misschien, maar omdat er nog steeds zo veel met deze P’s gewerkt wordt lijkt het me zinvol

om hier toch even bij stil te staan.

ProductDat je product (of dienst) onderdeel is van je marketing ligt voor de hand, dat is immers wat je wilt

verkopen. Je begint dus met het goed omschrijven van je product. Waar je in een marketingplan

ook naar kijkt, is de behoefte van de klant, waar jij op inspeelt met jouw product of dienst. Om een

voorbeeld te geven: er is maar een heel klein percentage kunstkopers dat kunst koopt omdat ze het als

beleggingsobject zien. Als jij die kunstkopers aan wilt spreken, zul je dus andere aspecten van je werk

naar voren moeten brengen dan een kunstenaar die kunst maakt ‘voor boven de bank’ Een belegger

heeft immers andere koop-motieven dan een ‘gewone’ kunstkoper.

Hoofdstuk 5Zorg voor een goede (online) marketingstrategie

En dan online marketingOnline Marketing is natuurlijk ontzettend belangrijk. Door de komst van internet en social media is het

marketing landschap voorgoed veranderd. Waar je vroeger als marketeer ‘simpelweg’ een product

onder de aandacht bracht van mensen, wil een klant nu andere dingen. Klanten zijn op zoek naar

transparantie en willen het gesprek aangaan. Grote bedrijven hebben daar duidelijk moeite mee. Jij als

kleine ondernemer hebt, als je het mij vraagt, een enorm voordeel omdat jouw product dicht bij jezelf

staat en je communicatie vanuit jezelf kan komen, zonder dat het over heel veel schijven hoeft te gaan.

Oftewel, jij kunt op een makkelijke manier het gesprek aangaan, jezelf profileren en het beste uit de

mogelijkheden van online marketing halen!

Dat gezegd hebbende is online marketing niet iets wat vanzelf gaat. Je zult er hard voor moeten werken.

Maar ik garandeer je dat het absoluut veel oplevert. Als ik naar mezelf kijk komt mijn werk voor 90%

voort uit online marketing en daar ben ik zeker niet de enige in.

Online marketing rust op drie pijlers:

1. Jouw site

2. Je nieuwsbrief

3. Social Media

Waarbij de volgende aspecten van groot belang zijn:

IdentiteitOm op te vallen in het enorme online aanbod is het belangrijk om een duidelijke identiteit te hebben, die

bovendien consistent is. Mensen herinneren zich jou simpelweg eerder en beter als je jezelf duidelijk

profileert en een helder beeld van jezelf neerzet.

FocusHet heeft geen zin om doelloos achter elke nieuwigheid op internet aan te hollen. Denk goed na over

welke platforms en middelen je in wilt zetten. En bedenk ook goed wat de focus is van je bedrijf en van

wat je wilt communiceren. Als je die focus helder hebt en door weet te voeren op elk kanaal waar je

jezelf laat zien ben je bezig een sterk merk te bouwen.

van de Hugo de Grootstraat? De plaats waar je je vestigt heeft te maken met uitstraling en met een

bepaald publiek dat daar toch al komt. Andere redenen om je al dan niet ergens te vestigen zijn meer

praktisch van aard, bijvoorbeeld of je er met de auto kunt komen. Of als je een dansschool voor kids wilt

beginnen, of je in een buurt zit waar veel gezinnen met jonge kinderen wonen.

Naast een fysieke (of online) plek gaat Plaats ook over hoe jouw producten bij je klant komen. Hoe

komt jouw schilderij bijvoorbeeld bij je klant als je je werk online verkoopt? En wat voor algemene

voorwaarden hanteer je? Kan die klant het schilderij terugsturen als het bij nader inzien toch niet bevalt?

En zo ja, wie betaalt dan de verzendkosten?

PromotiePromotie wordt vaak door mensen gezien als de eigenlijke marketing. Zit wat in, promotie zorgt er

immers voor dat je zichtbaar wordt voor je potentiële klanten en opdrachtgevers. Over promotie valt veel

te zeggen, wat in ieder geval belangrijk is, is dat je weet waar je jouw doelgroep kunt bereiken. Dat kun

je bijvoorbeeld in kaart brengen met behulp van een empathy map (zie hoofdstuk 2). Heb je bijvoorbeeld

een jonge doelgroep, dan kan het zin hebben om scholen te benaderen. Zijn jouw klanten meer aan

de bedrijfsmatige kant te vinden, zoek dan uit waar je klanten hun kennis vandaan halen of waar ze

netwerken. En zorg vervolgens dat jij daar te vinden bent.

Promotie is iets wat je zowel offline als online kunt doen. Voor offline promotie kun je denken aan:

folders, flyers, brochures, artikelen in tijdschriften, aandacht op tv e.d. Folders, flyers, brochures en

posters zijn over het algemeen niet meer zo effectief. Ze hebben weinig attentiewaarde en vallen

eigenlijk alleen maar op als jouw doelgroep jou of je product of dienst al kent. En dat betekent dat je ze

ook op een andere (vaak goedkopere) manier kunt bereiken.

Publiciteit in kranten, tijdschriften of tv is natuurlijk altijd fijn, maar lastig voor elkaar te krijgen. Als je

persberichten gaat versturen zorg er dan in ieder geval voor dat je persbericht aansluit bij de krant,

tijdschrift of tv-programma naar wie je het stuurt. Ook moet jouw bericht nieuwswaarde hebben, anders

wordt het sowieso niet geplaatst.

Tip 1: Neem je klant als uitgangspuntVerplaats je eens in de bezoeker van je website. Stel je voor dat je na een zoekopdracht via Google op

jouw website terechtkomt. Snap je dan wat je op jouw website kunt doen? Veel creatieven denken te

kunnen volstaan met een portfolio op hun website, maar dat is echt niet voldoende. Als potentiële klant

wil ik meer dan alleen plaatjes kijken, ik wil bijv. ook weten wat jij voor mij kunt doen. Kan ik jou een

opdracht geven? Je inhuren? Kan ik werk van je kopen? Dat soort dingen wil ik graag weten en moeten

idealiter in één oogopslag duidelijk zijn.

Tip 2: Google AnalyticsBest handig om te weten hoeveel bezoekers jouw site weten te vinden, waar ze vandaan komen en hoe

ze zich gedragen op jouw website. Even eerlijk: het is de enige manier om erachter te komen of je site

effectief is. Hoe het werkt? Je maakt een (gratis) account aan bij Google Analytics, meldt je website aan

en vervolgens plak je de tracking code die je dan krijgt in je website. Bij WordPress is dat vrij eenvoudig,

bij de meeste thema’s is er een plek waar je die tracking code kunt plakken. Monitor je website een paar

maanden en kijk, aan de hand van de resultaten, wat je eventueel moet verbeteren aan je website.

Tip 3: Leesbare tekstenEen brij aan woorden werkt niet. Niemand leest dat, sorry. En dat is ook best logisch. Stel je weer eens

die bezoeker voor die via een zoekopdracht op Google op jouw website terechtkomt. Het eerste dat die

persoon wil weten, is of jouw website antwoord geeft op zijn zoekvraag. Iemand scant daarom jouw tekst

eerst. Vind ie genoeg aanknopingspunten, dan heb je kans dat hij jouw tekst ook daadwerkelijk gaat

lezen. Help je lezer dus een handje. Dat doe je door:

• Te werken met tussenkoppen

• Te werken met korte alinea’s

• Met een witregel tussen de verschillende alinea’s

Tip 4: Niet te veel knoppen in je navigatiemenuTe veel keuze levert keuzestress op, keep it simple stupid! Eigenlijk is 7 ‘knoppen’ in je navigatiemenu

wel het maximum. Heb je meer pagina’s, maak dan submenu’s. Hou het ook alsjeblieft bij één menu. Je

ziet nog wel eens websites waarop je verschillende menu’s hebt, geloof me: je bezoeker raakt de weg

kwijt en is weg.

VisieAanwezigheid zonder inhoud is niks. Wat is jouw visie, jouw missie? Wat wil je de wereld vertellen?

Inhoud is de laatste jaren veel belangrijker geworden en daar kun jij, als creatief, je voordeel mee doen!

De eerste stap is nadenken over welk doel je wilt bereiken met online marketing. Als je dat weet,

gecombineerd met je doelgroep en het product wat je wilt verkopen, ben je klaar voor online marketing!

Wat wil jij bereiken met online marketing?

• het opbouwen van naamsbekendheid?

• het genereren van opdrachten?

• het verkopen van producten of diensten?

• het informeren of amuseren van mensen?

• wil je interactie met klanten?

5.1 websiteJouw site kun je in de online marketing misschien nog wel het beste vergelijken met je huis: het is je

basis, het uitgangspunt van alles wat je (online) doet. Belangrijk dus!

Allereerst is het belangrijk om te bedenken wat het doel is van je site. Wil je informeren? Klanten aan

je binden? Verkopen? Opdrachten binnen halen? Of misschien wil je een combinatie van een aantal

doelen? Voor een bezoeker moet het in ieder geval in één klap duidelijk zijn wat hij op jouw site kan

verwachten. Ze zeggen wel eens dat je daar 2 seconden de tijd voor hebt. Nou lijkt mij dat heel erg kort,

maar je snapt het punt. Duidelijkheid dus! En dan duidelijkheid vanuit de klant gezien. Die gaat op zoek

naar iets, heeft een behoefte ergens aan. Hou daarom bij het maken van je site altijd de klant voor ogen!

Ook is het handig om te weten hoe jouw ideale klant online media gebruikt. Gebruikt hij veel Google

bijvoorbeeld, dan is het belangrijk om je SEO (zoekmachine optimalisatie) goed op orde te hebben. Is

jouw klant heel actief op social media, dan zijn mogelijkheden om met jou in contact te komen en om

jouw content te delen heel belangrijk. Die punten zijn sowieso van groot belang, maar al naar gelang

jouw ideale klant kunnen ze meer of minder nadruk krijgen.

Tip 9: Een goed verhaal over jouzelf9 van de 10 bezoekers weten helemaal niet wie jij bent (ik overdrijf misschien een beetje, laten het er 7

van de 10 zijn), een goede pagina over jou is dus belangrijk. Mensen willen weten met wie ze te maken

hebben. Als je daar een leuk, persoonlijk verhaal van maakt heb je de gunfactor alvast binnen. En we

weten allemaal hoe belangrijk die is bij zaken doen. Plaats ook een goede foto van jezelf bij je verhaal.

Tip 10: Zorg dat je contactgegevens vindbaar zijnZe zijn er nog steeds: websites waar de contactgegevens bijna onvindbaar zijn. Soms vermoed ik

‘kwade opzet’ (deze persoon, dit bedrijf wil helemaal niet dat ik contact opneem), waarschijnlijk is

dat meestal niet het geval, maar onhandig is het wel. En het is zo makkelijk om je contactgegevens

zichtbaar te maken. Zet ze onderaan je pagina in de footer, maak een aparte pagina die contact heet en

maak gebruik van Call To Action buttons (zie tip 7)

5.2 nieuwsbriefIs de nieuwsbrief bezig aan een comeback? Volgens mij is ie nooit echt weg geweest, wat overigens niet

wil zeggen dat alle nieuwsbrieven het even goed doen of dat het makkelijk is om een goede nieuwsbrief

te maken. Ik heb zelf heel lang een broertje dood gehad aan nieuwsbrieven.Voor mij is het belangrijk

dat een nieuwsbrief waarde biedt. Jij gooit waarschijnlijk ook de meeste nieuwsbrieven weg omdat er

eigenlijk alleen maar reclame in staat. Toch? Ik ben er dan ook pas laat (te laat) mee begonnen en heb

van alles uitgeprobeerd tot ik op een vorm uit ben gekomen waar ik enigszins tevreden mee ben.

Keihard verkopen?Voor mij gaat een nieuwsbrief niet om verkopen, maar om het bouwen van een relatie. Natuurlijk doe

je dat ook al via social media, je blogs en irl. Maar een nieuwsbrief kan daar een mooie bijdrage aan

leveren en is bijvoorbeeld ook handig om in contact te blijven met je bestaande klanten. Een goede

nieuwsbrief, waarin je laat zien wie je bent en waar je voor staat, zorgt ervoor dat mensen je leren

kennen, je gaan vertrouwen en je expertise op waarde leren schatten. Dat doe je niet door keihard te

verkopen. Dat doe je wel, volgens mij, door content te delen die jij waardevol en interessant vindt en

waar jouw klant wat aan heeft.

Tip 5: Zorg ervoor dat je website responsive isSteeds meer mensen gebruiken hun smartphone of tablet voor internet. Jouw website moet daar dus

voor geschikt zijn. Met een mooi woord heet dat responsive. Met WordPress kun je dat makkelijk voor

elkaar krijgen, door voor een thema te kiezen dat responsive is. De meeste thema’s zijn dat inmiddels.

Denk je “het loopt vast allemaal niet zo’n vaart bij mijn bezoekers?” Vergis je niet en daarbij, Google

heeft net een grote wijziging doorgevoerd, die inhoudt dat ze voortaan naar de mobiele versie van je

website kijken om je website te ranken. Voorheen was dat de desktopversie.

Tip 6: Ga niet los met kleuren en lettertypesIk schreef hierboven al dat creatieven soms teveel van hun eigen smaak uitgaan en hun websites niet

perse met hun bezoeker in het achterhoofd ontwerpen. Achtergrondkleurtjes, verschillende lettertypes,

woorden die kleuren hebben: doe het alsjeblieft niet. Het wordt al snel een kakofonie aan informatie, die

onoverzichtelijk is waardoor je bezoeker meteen je website weer verlaat. Wil je verschillende lettertypes

gebruiken? Prima, maar beperk je tot twee verschillende lettertypes en maak gebruik van Google Fonts,

die zijn in ieder geval goed leesbaar op internet.

Tip 7: Gebruik call to actionsNee, dat is niet commercieel. Een duidelijke button onderaan je tekst (of op een andere, logische plek)

zorgt ervoor dat je bezoeker snel ziet en snapt hoe hij bijvoorbeeld contact met jou op kan nemen of af

kan rekenen. Mensen willen niet hoeven zoeken! Een duidelijk Call To Action maakt het hen makkelijker.

Geen idee waar en hoe je buttons kan maken? In de meeste WordPress thema’s zitten opties en anders

kun je altijd nog naar Da Button Factory gaan om daar buttons te maken. Nog één tip: je CTA button

moet een andere kleur hebben dan de rest van je website, anders valt ie niet op…

Tip 8: Zorg voor interessante inhoudAltijd leuk als er iets te beleven is op een website. Blogs kun je daar bijvoorbeeld heel goed voor

inzetten en hebben als bijkomend voordeel dat Google van verse content houdt, zodat je -als je

regelmatig blogt- al snel hoger in de zoekresultaten naar boven komt. Verder kun je ook denken aan

e-books, vlogs, leuke filmpjes etc.

Tip 3: InhoudHeikel punt, want waar ga je het over hebben? Uiteraard staat voorop dat je inhoud interessant is voor

je lezers. Je wilt immers waarde bieden, anders hoef je het niet doen. Je zult sowieso zien dat niet

iedereen je nieuwsbrief leest. Het schijnt heel normaal te zijn dat zo’n 40% van je abonnees je post

daadwerkelijk leest. Denk dus niet dat het je helemaal fout doet als je geen 100% haalt. Denk ook goed

na over het doel van je nieuwsbrief: wil je mensen informeren, amuseren, wil je mensen naar je website

krijgen. Allemaal legitieme doelen, belangrijk om ze helder te hebben.

Mogelijke onderwerpen als kunstenaar // creatief:

• dezelfde onderwerpen als die waarover je blogt

• je kunt ook je blogs zelf delen via een nieuwsbrief: elke keer als je een blog schrijft die ook delen

via een nieuwsbrief, of een maandelijkse update met je best gelezen blogs.

• ook kun je nieuws delen over expo’s of andere zaken die belangrijk zijn voor jou

• af en toe een aanbieding, bijvoorbeeld korting voor je abonnees.

En, alsjeblieft, noem je nieuwsbrief geen nieuwsbrief, verzin een andere naam. Als mensen een mail

krijgen met als onderwerp ‘nieuwsbrief’ geef ik je op een briefje dat ze daar minder vaak op klikken dan

wanneer je een aantrekkelijke titel gebruikt.

Tip 4: JuridischHet verzenden van nieuwsbrieven is aan regels gebonden. Kort gezegd: je mag niet zomaar iedereen

een nieuwsbrief versturen (heel fijn!) en een abonnee moet zich makkelijk af kunnen melden. Voeg dus

niet zomaar iemand toe aan je mailinglijst, het zet eerder kwaad bloed dan dat je er iets mee bereikt.

Netjes om toestemming vragen dus en een inschrijfmogelijkheid op je site bieden. Wat je wel kunt doen,

is op het randje en mag eigenlijk ook niet, is je netwerk een nieuwsbrief te sturen als je wilt beginnen.

En dat je dan in die 1e nieuwsbrief aankondigt dat je met een nieuwsbrief wilt starten en of je hen op de

mailinglijst mag zetten. Ook weer met de mogelijkheid om je af te melden natuurlijk. MailChimp biedt de

mogelijkheid je af te melden overigens standaard onderaan je nieuwsbrief.

Waarde, waarde en nog eens waardeVerwacht van mij dus geen lijstje met tips van zaken die een perfecte nieuwsbrief maken. Dat

lijstje bestaat namelijk niet. Alles hangt af van jouw doelgroep. Iedere doelgroep heeft een andere

informatiebehoefte, aan jou de schone taak om daarop aan te sluiten. Ik ben bijvoorbeeld (uiteindelijk)

uitgekomen op een mix van mijn blogs + de beste artikelen die ik die week heb gelezen. Soms komt

daar nog een persoonlijk verhaal bij en heel af en toe breng ik een training o.i.d. onder de aandacht. Het

idee erachter is kennis en waardevolle informatie delen. Omdat ik denk dat mijn doelgroep daar wat aan

heeft.

Toch een paar tips:

Tip 1: MailChimpHet spreekt bijna voor zich, maar voor wie nog twijfelt of er nog nooit van gehoord heeft: maak alsjeblieft

gebruik van MailChimp als je een nieuwsbrief gaat maken.

• MailChimp is gratis tot 2000 abonnees

• Je kunt kiezen uit allerlei templates voor je vormgeving maar er ook zelf een ontwerpen

• MailChimp heeft ook responsive templates, die er dus goed uitzien op een smartphone

• MailChimp houdt precies bij hoeveel mensen je nieuwsbrief lezen, waar ze op klikken etc.

• MailChimp integreert heel makkelijk in je (WordPress) website, zodat mensen zich eenvoudig

kunnen abonneren.

Tip 2: FrequentieDagelijks is te vaak, één keer per half jaar te weinig. Wat dan wel de goede frequentie is hangt af van

jouw doelgroep en natuurlijk ook van hoeveel nieuws je te melden hebt. Welke dag het beste is? Er

worden nog wel eens stellige uitspraken gedaan: “Donderdag is de beste dag om een nieuwsbrief te

versturen” Onzin. Want ook dat hangt af van je doelgroep. En op welk tijdstip dan? Als je je richt op

zakenmensen ligt het voor de hand om je nieuwsbrief tijdens kantooruren te versturen, bijv. ’s ochtends

als ze net op kantoor zijn. Richt je je op jonge moeders, dan is het misschien een goed idee om je

nieuwsbrief te versturen net nadat ze de kinderen naar school hebben gebracht. Komt dat tijdstip jou

niet goed uit? Geen nood, met MailChimp kun je het versturen van je nieuwsbrief inplannen. Over het

algemeen schijnt de ochtend overigens het beste te zijn om een nieuwsbrief te versturen.

• mogelijkheid om direct te kunnen communiceren met je (bestaande) klanten. En dat is

belangrijk, in een markt waar transparantie en communicatie steeds belangrijker wordt.

• een positiever bedrijfsresultaat: uit onderzoeken blijkt keer op keer dat

bedrijven en organisaties die social media inzetten een beter bedrijfsresultaat laten zien

• inspiratie: ik weet niet hoe het met jullie gesteld is, maar ik kan enorm geïnspireerd

raken door te zien waar andere mensen mee bezig zijn. Ik ben door social media, en dan vooral

door Twitter, in contact gekomen met enorm inspirerende mensen. Heel fijn!

Social Media inzetten loont. Er zijn verschillende onderzoeken die aantonen dat bedrijven die social

media inzetten meer omzet draaien dan bedrijven die dat niet doen. Als zzp-er heb je bovendien een

groot voordeel ten opzichte van grotere bedrijven: je kunt veel makkelijker relaties bouwen via social

media. Want daar gaat het uiteindelijk allemaal om. Om online zaken te doen zijn nl. uiteindelijk dezelfde

aspecten belangrijk als bij offline zaken doen, je klant moet je vertrouwen en het moet duidelijk zijn dat je

weet wat je doet. Social Media kun je daar heel goed voor inzetten.

Vertrouwen van je klantenAls mensen online iets bij je willen kopen, een product of een dienst, is vertrouwen heel belangrijk. Je

kunt je geld maar één keer uitgeven en dan wil je dat geld goed besteden. Toch?

Deels heeft vertrouwen te maken met dat de klant ziet dat je weet wat je doet (expertise hebt), aan de

andere kant moet een klant het jou ook gunnen. Iemand koopt eerder iets bij je als hij/zij je aardig en

betrouwbaar vindt. Zo simpel is het.

Wat betekent dat als je het vertaalt naar social media?

Bouw relatiesGa het gesprek aan met potentiële klanten, reageer op updates, help mensen als ze een vraag hebben,

doe mee aan relevante discussies. Laat jezelf zien en laat zien waar je voor staat. Dat hoeft helemaal

niet altijd op een strikt zakelijke manier. Sterker nog, jouw persoonlijkheid maakt ook dat iemand klant

wordt of niet.

Tip 5: Aan abonnees komenLastig. Met alleen een inschrijfmogelijkheid op je site kom je er meestal niet. Je kunt acties bedenken

(gratis e-book, iets verloten etc) om mensen te verleiden zich aan te melden. Dat werkt vaak goed. Ook

zou je kunnen experimenteren met onderaan je blog de mogelijkheid te bieden om toegang te krijgen tot

nog meer info (een e-book, tips etc) in ruil voor een inschrijving. En geduld! Een mailinglijst groeit niet

van de ene op de andere dag, daar gaat tijd overheen. Ook goed om je te realiseren, is dat het bij een

nieuwsbrief niet per se gaat om de hoeveelheid abonnees die je hebt, maar om de betrokkenheid van

die abonnees. Een kleine mailinglijst van mensen die gretig jouw nieuwsbrief lezen is belangrijker dan

een grote lijst van mensen die ‘m in de prullenbak gooien. Klinkt logisch toch?

5.3 Social MediaDat social media niet meer weg te denken is, daar zal iedereen het over eens zijn. Zowel privé als

zakelijk is iedereen (nou ja, bijna iedereen) er druk mee in de weer. Dat is gelijk ook vaak het bezwaar

van mensen die er professioneel mee aan de slag moeten: dat het zo veel tijd kost. En daar kan ik niet

zo veel tegen inbrengen, want dat klopt natuurlijk gewoon. Social Media kost veel tijd, maar het levert

ook heel veel op. En er zijn gelukkig handige tools die je in kunt zetten, waardoor je tijdsbesteding

enigszins binnen de perken blijft.

Wat levert het op?

• naamsbekendheid: social media kun je heel goed inzetten om jezelf te profileren en je

naamsbekendheid te vergroten. Ook kun je je expertise goed laten zien en social media inzetten

voor jouw personal branding

• netwerken: je netwerk wordt veel groter als je met social media bezig gaat en je weet: hoe

groter je netwerk, hoe meer potentiële klanten en opdrachtgevers je kunt bereiken.

• ook relatie-management is makkelijker geworden met social media. Als je je bestaande klanten

volgt, en in gesprek blijft, heb je al een groot deel van je relatie-management gecoverd.

Belangrijk, je bestaande klanten zijn immers je kapitaal!

• de wereld is veel kleiner geworden: waar je vroeger soms enorm veel moeite moest doen om

iemand te pakken te krijgen, is contact nu vaak maar één klik weg. Dat bedrijf waar je heel graag

een keer een opdracht voor wilt doen, die potentiële klant waar je contact mee wilt leggen, het

gaat allemaal zo veel makkelijker met social media

41Laat zien dat je goed bent in wat je doetDat je verstand van zaken hebt kun je op verschillende manieren laten zien,

• door kennis te delen. En dat hoeft echt niet alleen kennis van jezelf te zijn, je kunt ook relevante

kennis van anderen delen.

• door letterlijk te laten zien wat je doet (maar alsjeblieft niet alleen maar updates waarin je vertelt

hoe succesvol je het een of ander gedaan hebt)

• door een kijkje achter de schermen te geven, neem je volgers mee in je proces. Dat zorgt voor

betrokkenheid.

• door zelf actief kennis te delen bijvoorbeeld door een blog. Ook als je beeldend werkt

en geen schrijver bent kan bloggen veel voor je doen, je kunt je werk laten zien, laten zien hoe je

te werk gaat, wat het proces is, blije klanten etc.

• vraag aan tevreden klanten of ze hun ervaringen met jou willen delen via social media. Een

aanbeveling van iemand anders werkt nog steeds heel goed.

Niet alleen maar zenden!Dit kan ik niet vaak genoeg zeggen. Er zijn echt te veel mensen (bedrijven) die social media gebruiken

als een grote, gratis reclamezuil. Laat ik je uit de droom helpen, daar ga je de oorlog niet mee winnen.

Het levert je nl. helemaal niks op. Er schijnt een gulden regel te zijn die inhoudt dat je met 70 % van je

tweets informatie deelt en dat je dan 30% in kunt zetten om je eigen producten of diensten onder de

aandacht te brengen. Ik zou er voor willen pleiten om die percentages aan te passen naar bijvoorbeeld

50% interactie, 40% kennis en info delen en 10% reclame.

ConsequentAls je op deze manier social media inzet geef ik je op een briefje dat het je klanten op gaat leveren.

Misschien niet meteen in de 1e week, maar op den duur wel. Hoe lang dat duurt? Dat hangt natuurlijk

ook nog af van andere factoren, met alleen social media ben je er niet. Er moet bijvoorbeeld ook

behoefte zijn aan jouw product of dienst.

42 43

In het vorige hoofdstuk ging het al uitgebreid over je website. Nog één ding: een website kan nog zo

mooi zijn, als de functionaliteit niet goed is zijn je bezoekers zo weer weg. En dat is zonde!

1. LeesbaarheidLeesbaarheid is natuurlijk belangrijk op een site, je wilt immers dat mensen je tekst makkelijk kunnen

lezen. Hou daar dus rekening mee bij het uitkiezen van je font, de kleur van je letters en de grootte van

het font.

• grootte: Tekst lezen op een computerscherm vraagt veel van je ogen, zeker als de letters te

klein zijn. Er wordt dan ook aangeraden om voor je normale tekst (dus niet voor de koppen en

tussenkoppen) een grootte aan te houden die tussen de 12 en 16 pt ligt. Ik gebruik zelf altijd 14

punts, dat vind ik prettig lezen.

• font type: ga niet los op je fonts! Zeker, er zijn prachtige fonts gemaakt, maar die zijn niet

allemaal geschikt voor internet. Nu is Arial natuurlijk ook maar zo standaard, maar er is

gelukkig meer keus. Handig houvast is Google fonts, die zijn geoptimaliseerd voor het web.

Gebruik ook niet te veel verschillende fonts door elkaar op een site, ik zou aanraden om

niet meer dan 2 verschillende fonts te gebruiken.

• kleur: ga niet lopen freaken met kleuren. Je ziet soms sites, echt om koppijn van te krijgen. Wil

je verschillende kleuren gebruiken op je site (en dan heb ik het niet alleen over je letters) dan kan

Adobe Kuler je misschien helpen om mooie kleurcombinaties te vinden.

• linkjes: zorg dat de links in je tekst goed te onderscheiden zijn van de rest van de tekst. Ofwel

doordat ze een andere (opvallende) kleur hebben, ofwel omdat ze onderstreept zijn.

Hoofdstuk 6Zorg voor een goede website

2. Lay-outNiet om vervelend te doen, maar de lay-out van je site moet eigenlijk gewoon zo functioneel mogelijk

zijn. Natuurlijk is het belangrijk dat hij ook mooi is, maar uiteindelijk gaat het daar dus niet om. Ik weet

het, dat doet pijn. Maar weet je wat het is? Een bezoeker neemt in 2 tot 3 seconden de beslissing of hij

al dan niet op je site blijft. In die 2 seconden moet dus duidelijk zijn wat hij kan verwachten op je site,

zodra hij ergens moeite voor moet doen is ie weg. Niet voor niets dus dat de meeste sites op dezelfde

standaard manier opgebouwd zijn. Dan weet de bezoeker waar hij aan toe is.

Prop je pagina’s niet boordevol met allerlei informatie. Ook hier is duidelijkheid en overzicht belangrijk.

Maak bijvoorbeeld niet de fout om meerdere call to actions op één pagina te zetten. Daar raakt je

bezoeker maar van in de war.

3. Alleen een portfolio op je siteMoet ik het hier nog over hebben? Nee toch?!

4. LangzaamEen langzame site is killing. Dat snap je zelf ook wel. Maar wat je misschien niet wist is dat 4 seconden

laadtijd al als langzaam wordt ervaren. Een langzame site kan allerlei oorzaken hebben: te veel (zware)

foto’s, een langzame server, een database die niet helemaal lekker meewerkt etc. Er zijn verschillende

tools waarmee je de snelheid van je site kunt testen, bijv. op de site van GTmetrix. Handig van deze site

is dat hij ook aangeeft wat je kunt (moet) verbeteren.

5. ResponsiveJe site moet natuurlijk overal goed te zien zijn, ook op tablets en smartphones. Vergis je niet, meer en

meer mensen (dus ook jouw klanten) internetten op hun mobiel. Als jouw site dan niet responsive is

zijn ze meteen weer weg. Bovendien hecht Google er ook waarde aan als je site responsive is, sterker

nog: Google gaat tegenwoordig bij het beoordelen van je website uit van de mobiele versie, niet van de

desktopversie.

Waarom doet Google dit? Heel simpel: omdat meer en meer mensen vanaf hun telefoon websites

bekijken. En dat moet ook de reden voor jou zijn om ervoor te zorgen dat je website daarvoor geschikt

is. Laten we eerlijk zijn, als jouw website niet responsive is, kost dat je bezoekers. In- en uitzoomen om

überhaupt iets te kunnen zien op een website is niet de bedoeling. Mensen hollen hard weg als het te

ingewikkeld wordt om iets te bekijken of te vinden.

Twee manierenGrofweg heb je twee manieren om je website geschikt te maken voor mobieltjes:

• Je zorgt ervoor dat je website responsive is, m.a.w. je website blijft hetzelfde, maar

wordt anders getoond al naar gelang de grootte van het scherm waarop hij bekeken wordt. Werk

je met WordPress, dan is het een kwestie van een thema kiezen dat responsive is.

• Je maakt een aparte website voor mobiel gebruik. Vaak wordt er bij deze optie minder tekst

gebruikt en wordt de website echt anders opgebouwd. De mobiele versie wijkt dus in

meerdere opzichten af van de desktop versie. Kan een goed idee zijn (optimale beleving

op mobiel), behalve als je inderdaad minder tekst gebruikt. Nu Google je mobiele website als

uitgangspunt neemt, is minder tekst niet zo’n goed idee. Daar kijkt Google immers naar bij het

beoordelen van je website.

Nog even de basics van Google op een rijtjeGoogle wil de best mogelijke zoekresultaten leveren als iemand een vraag of een zoekwoord intypt. Jij

wil dat jouw website bij de eerste zoekresultaten komt als iemand zoekt op een woord of vraag waar jij

op gevonden wilt worden. Gemeenschappelijk belang dus, maar dat wil nog niet zeggen dat het appeltje

– eitje is. Hoog scoren is hard werken. Laten we voor het gemak even uitgaan van een zoekwoord. Dat

zoekwoord moet:

• In de url van de desbetreffende pagina staan

• In de intro van je tekst staan

• In de tussenkoppen (H2) terugkomen

• Een paar keer in de tekst voorkomen (ook niet te vaak, een tekst die uit een opsomming van

zoekwoorden bestaat, scoort juist slecht)

• Als naam meegegeven worden bij eventuele foto’s

• In de meta-omschrijving staan

Werk je met WordPress? Gebruik dan vooral de SEO plugin van Yoast. Niet alleen scant deze al je

pagina’s en komt hij met verbeterpunten voor je teksten, ook leer je door Yoast heel snel hoe je je

pagina’s kunt optimaliseren. Handig!

Verse contentVerder houdt Google erg van verse content. Dat is niet voor niets. Als jij regelmatig blogt op je website

lever je, als het goed is, elke keer informatie die waardevol is voor jouw (potentiële) klanten. Bijkomend

voordeel is, dat je de zoekwoorden en vragen van jouw klanten op regelmatige basis terug kunt laten

komen in je blogs. En daarmee veel meer mogelijkheden krijgt om goed te scoren in Google dan

wanneer je het allemaal af laat hangen van de pagina’s van je website. Ga maar na, je website bestaat

meestal uit een pagina of zes, zeven. Terwijl je tot in het oneindige kunt bloggen. Op mijn site staan nu

bijvoorbeeld bijna 700 blogs, reken maar dat dat scheelt in mijn vindbaarheid.

Oftewel…

Om een goede mobiele versie van je website kun je niet meer heen. Als je ervoor kiest om echt een

andere versie op mobieltjes te laten zien, zorg er dan voor dat die mobiele versie niet onderdoet voor de

desktopversie. Zowel in tekst als in beeld.

Kies je voor een responsive design, of heb je dat al gedaan, dan loop je geen risico. Overigens is het

wel handig om af en toe je website -ook op je mobieltje- goed door te lopen. Dingen als de snelheid

waarmee je website op mobieltjes laadt worden waarschijnlijker ook belangrijker dan ze nu al zijn.

Tot slot, wil je testen of je website goed wordt bevonden door Google? Voer dan de url van je site in op

deze pagina en kom er direct achter of Google jouw website mobielvriendelijk vindt.

46 47

Een goede ‘over mij’ pagina is superbelangrijk in deze tijden van persoonlijke marketing, waarin je klant

wilt weten met wie hij zaken doet. Online marketing kent vele voordelen, maar één van de moeilijkste

dingen ervan, is dat jouw klant jou moet vertrouwen. Een goed, persoonlijk verhaal is daarbij van grote

waarde. Maar hoe je dat? Hoe schrijf je een goed verhaal over jezelf?

1. Een goed begin is het halve werkBegin je verhaal met één of twee zinnen waarin je jezelf krachtig neerzet. Kern daarbij is: wat doe je

en voor wie doe je dat. Daarnaast is het belangrijk aan te geven waarom je de dingen doet die je doet.

Waarom je de dingen doet, jouw why, is niet alleen interessant voor je klanten, het maakt ook dat ze zich

eerder met je zullen verbinden. Bijvoorbeeld omdat ze jouw ‘waarom’ ook ondersteunen of een warm

hart toedragen. Dat ‘waarom’ mag best groot zijn trouwens.

2. Wat is jouw verhaalHoe ben jij gekomen waar je nu bent? Liever niet in de vorm van een saai cv (die kun je eventueel wel

als pdf bij je verhaal voegen, voor de mensen die precies willen weten wat je gedaan hebt), maar in de

vorm van een verhaal. Goede verhalen zijn eigenlijk altijd op dezelfde manier opgebouwd:

• met een begin: de uitgangssituatie, het ‘probleem’

• een midden: wat heb je gedaan, wat heb je geleerd

• een eind waarin conclusies worden getrokken en de dingen op z’n plek vallen.

Mijn verhaal (in a nutshell) is bijvoorbeeld: opgegroeid met een vader die beeldend kunstenaar was,

maar die zichzelf niet goed in de markt wist te zetten, waardoor zijn werk niet het publiek kreeg dat het

verdiende. Het midden: zelf ook creatieve achtergrond, lang televisie gemaakt, in het diepe gegooid en

daardoor geleerd het zakelijke met het creatieve te verbinden. Nu: begeleid ik al 12 jaar kunstenaars//

Hoofdstuk 7Maak een duidelijk verhaal over jezelf

creatieven bij het zichzelf in de markt zetten zodat zij succesvol kunnen worden met wat ze het liefste

doen.

3. Laat jezelf zienJe hoeft niet bang te zijn ook iets persoonlijks te delen op jouw ‘over mij’ pagina. Juist niet, zou ik

zeggen. Heeft ook weer te maken met dat jouw potentiële klanten jou willen leren kennen en daar horen

persoonlijke zaken natuurlijk gewoon bij. Niets om je voor te schamen. Toch? Schrijf je verhaal ook

(alsje, alsjeblieft) altijd in de 1e persoon. Als je je verhaal in de 3e persoon schrijft, schep je afstand en

dat moet je nou net niet willen.

4. Foto!Moet dat echt? Ja, dat moet echt. Bij een goed verhaal over jezelf hoort een foto. Anders zegt het nog

niks. Heel eerlijk? Als je het niet doet geef je er een raar signaal mee, namelijk dat je jezelf niet wilt laten

zien. Bij mij roept het zelfs iets op onbetrouwbaars op. Ik wil graag zien met wie ik te maken heb. Dat

geldt voor Twitter (wie wil zaken doen met een ei of een logo) maar het geldt zeker ook voor ‘over mij’

pagina op jouw site. Let bij de keuze van de foto op wat je uit wilt stralen en zorg voor een professionele

foto, waarop je goed te zien bent en waarop je de camera inkijkt. Dan maak je namelijk contact met de

bezoeker van je site.

5. En dan: schrijvenAls je je ‘over mij’ pagina gaat schrijven, schrijf dan eerst gewoon alles op wat in je hoofd opkomt. Zet

je interne criticus even uit, die zit het schrijven maar in de weg. Redigeren, aanscherpen en schrappen

komt daarna wel. Laat je tekst ook even liggen als je ermee klaar bent. Na een dag of twee kijk je met

wat meer afstand en kun je je verhaal waarschijnlijk nog wel wat aanscherpen of verduidelijken. Verder

is het, voor de leesbaarheid van je verhaal, handig als je met alinea’s en tussenkoppen werkt. Dat maakt

dat je tekst lekkerder leest.

En waar laat je dat verhaal dan allemaal terugkomen?

• Je kunt jouw verhaal terug laten komen in je biografie op je website

• Door bij het delen van updates op social media door te laten schemeren wat jij belangrijk vindt en

waarom. Dat kan door het delen van persoonlijke info, maar ook door te laten zien wat jouw visie

is op zaken die belangrijk zijn voor jou.

• Je kunt jouw ‘waarom’ ook in beeld brengen. Best lastig natuurlijk, maar het kan wel. Ik vind

bijvoorbeeld de manier waarop fotografe Paulien Kluver dubbelportretten maakt van

ondernemers heel interessant.

• Door te bloggen. Misschien is bloggen wel bij uitstek de manier om jouw verhaal te delen met

andere mensen. Bloggen kun je zo persoonlijk maken als je zelf wilt. Het kan een platform zijn

waar je jouw visie kunt delen en kunt laten zien wat voor jou belangrijk is en waarom.

Verbinding maken met je klantEn nou hoor ik je denken ‘Nogal wiedes dat het voor jou, als coach, belangrijk is om verbinding te maken

met je klanten. Je bent immers je eigen product.” Klopt, dat is zo. Maar ook als je kunst maakt, sieraden

verkoopt, opdrachten of freelance klussen doet, portretten wil maken, sites wil vormgeven etc. etc. is

het belangrijk dat de klant gevoel krijgt bij wie jij bent en waarom je de dingen doet die je doet. Hij kan

immers ook naar de concurrent gaan, die misschien wel een vergelijkbaar product heeft… Waarom

zou hij voor jou kiezen? Dat heeft met jouw onderscheidend vermogen te maken en die wordt, in ieder

geval voor een deel, bepaald door jouw verhaal. Als dat verhaal vervolgens ergens resoneert bij jouw

(potentiële) klant, zal hij eerder zaken doen met jou dan met je collega. Toch?

Eng om jezelf te laten zien?Veel mensen vinden het (dood)eng om zichzelf te laten zien op social media. Niet alleen ben je dan

kwetsbaar, ook zou het nog wel eens tegen je kunnen werken, zo is de gedachte. Niets is minder

waar, dat bewijst Selena Gomez maar weer eens. Ik heb verder niks met deze dame, maar ik vind het

geweldig om te zien dat ze openlijk uitkomt voor haar depressie en angsten en dat ze -in de periode

dat ze notabene niet eens updates plaatste omdat ze zichzelf had op laten nemen- uitgroeide tot de

meest gevolgde Instagrammer (ze heeft meer dan 100 miljoen volgers). Selena Gomez: “I’ve discovered

that anxiety, panic attacks and depression can be side effects of lupus, which can present their own

challenges.”

Jezelf laten zien, zorgt voor herkenningNiemand is perfect, iedereen heeft z’n dingen. Waarom zouden we dat allemaal weg moeten poetsen en

alleen de gepolijste buitenkant laten zien? Hoe vaak hoor je mensen niet klagen dat er een schijnwereld

te zien is op social media? Is het niet zo dat WIJ social media maken? I rest my case. De voorbeelden

van mensen die zichzelf wel laten zien en daarvoor alleen maar waardering krijgen zijn legio. Ik noemde

Selena Gomez al, maar dichterbij huis is Xaviera Ringeling een mooi voorbeeld. Zij blogt regelmatig over

persoonlijke onderwerpen en schuwt ook het persoonlijke niet op Facebook. Of neem Jacco Boomsma,

een kunstschilder die met enige regelmaat schrijft over zijn verleden als alcoholist. Of Marlike Marks, die

tijdens haar reis in India haar bevindingen in een heel mooi en openhartig blog deelde. En zo kan ik nog

wel even doorgaan…

Eng?Natuurlijk is het eng. Ik heb ook drie keer na moeten denken, voordat ik dingen ging delen die echt

persoonlijk zijn. Zoals de depressie van m’n zoon, vier jaar geleden, of het breken met m’n moeder.

En toch heb ik het gedaan. Niet als ‘therapie’ (zoals laatst iemand suggereerde), maar omdat ik het

belangrijk vind om ook dit soort dingen te laten zien. Het hoort erbij, het maakt me niet een minder

mens. Daarbij vind ik het belangrijk dat er over dit soort onderwerpen gesproken wordt. Dat taboe

moet eraf. Maar dan nog, eng was het. Maar weet je wat er gebeurde? Ik kreeg ontzettend veel lieve,

hartverwarmende reacties. Niks engs aan, zo bleek.

En m’n klanten dan?Ik heb er eerder meer dan minder klanten door gekregen. Ik hoorde in die tijd van nieuwe klanten bijv.

vaak dat ze dingen herkenden in wat ik schreef. Maar los daarvan, merk ik keer op keer dat mensen

het waarderen als je laat zien wie je bent en je kwetsbaarheid niet wegpoetst. Dat levert herkenning

op, maar zorgt er ook voor dat mensen het gevoel krijgen dat ze zichzelf mogen zijn. En nou hoor ik je

denken “ja maar, jij bent coach, dat is anders…” Dat is dus niet anders. Ook jij, als kunstenaar//creatief,

krijgt een betere band met (potentiële) klanten, en de mensen om je heen, als je meer van jezelf laat

zien. Toch nog eng? Probeer het eens een keer en kijk wat er gebeurt. Ik durf je te garanderen dat het je

wat oplevert…

50 51

Waarde is best een ingewikkeld iets. Moeilijk om uit te drukken. Lastig om vast te leggen. En iets waar

veel creatieven mee worstelen. Want: wat voor waarde breng jij? En heeft het überhaupt wel waarde wat

je maakt?

Af en toe gaat er zo’n golf van verontwaardiging over Facebook of Twitter: mensen maken zich dan

ineens weer heel druk omdat klanten hen vragen iets voor niks te doen. Ik krijg ook wel eens de vraag of

ik iets voor niks wil doen. Maar om daar nu boos om te worden……

Er kunnen drie dingen aan de hand zijn volgens mij: de ander heeft echt geen geld maar wil wel heel

graag gebruik maken van wat ik te bieden heb. Ik heb mijn waarde niet duidelijk genoeg gemaakt. Of

iemand wil van me profiteren. Dat laatste is natuurlijk een absolute No Go.

WaardeWaarde wordt meestal uitgedrukt in geld. Allerlei ingewikkelde berekeningen en dan heb je een product-

of uurprijs. Handig. Zo doen we dat in deze maatschappij. Op zich een heldere ruil: ik lever jou iets en

jij geeft mij daar geld voor. Soms wordt daar mee geëxperimenteerd, bijvoorbeeld door klanten achteraf

te laten betalen wat zij het waard vonden. Mooie gedachte, maar in de praktijk blijkt dat nog best lastig.

Wat ik veel hoor, is dat klanten die waarde niet goed uit kunnen drukken in geld. Oftewel, ze weten niet

wat ze moeten betalen voor jouw dienst of product. Snap ik. En ik denk ook niet dat je dat bij je klant

neer moet leggen. Ik vind het eerlijker als je zelf je waarde bepaalt.

GratisEn wat doe je dan met de vragen om dingen gratis te doen? Ik zeg daar eigenlijk standaard nee op.

Niet omdat ik iemand niet van dienst wil zijn, maar omdat ik heel goed weet dat ik waarde breng.

Hoofdstuk 8Denk na over de waarde die je biedt

Mensen hebben echt wat aan mijn adviezen, aan mijn ervaring en tips. En als ik dat deel moet daar iets

tegenover staan vind ik. Het voelt niet goed als ik gratis voor iemand aan de slag ga.

Maar dat wil niet zeggen dat ik niks gratis doe. Ik blog en deel zo veel van mijn kennis. Er is nog wel

eens iemand die gratis een training bij mag wonen. En als iemand me een mailtje stuurt met een

prangende kwestie ben ik echt niet te beroerd om dat mailtje te beantwoorden.

Hippie?Noem me een oude hippie, maar ik geloof in delen. In delen van kennis bijvoorbeeld omdat je het

belangrijk vindt dat andere mensen die kennis ook hebben, zodat ze weer een stapje verder komen.

Delen omdat 1 + 1 drie wordt. Dat is ook waarom ik zo van de mogelijkheden van internet hou. Al die

kennis die gedeeld wordt. De leuke en inspirerende mensen die je leert kennen als je online actief bent.

Ik word daar elke dag weer blij van.

Oftewel…Ik doe dingen ‘gratis’ omdat ik daar zelf voor kies. Niet omdat ik mijn waarde niet ken. En ook niet omdat

ik het ingewikkeld vind om geld te vragen voor wat ik te bieden heb. Soms doe ik dingen gratis omdat

er wat tegenover staat, meestal in immateriële zin: kennis, een netwerk, een goed gevoel. Bij willen

dragen aan iets wat ik belangrijk vind. De beslissing ligt bij mij en niet bij iemand anders. En: de balans

moet goed zijn. Als ik iets voor iemand doe, gratis of tegen een sterk gereduceerd tarief, vind ik het heel

vervelend als ik overvraagd word. Ik weet daar geen goed Nederlands woord voor, maar: I don’t like

being taken for granted.

ConcreetEén van de belangrijkste (en vaak moeilijkste) onderdelen van het Business Model Canvas, is de

waardebepaling voor wat je doet. De mensen van het business model canvas hebben een model

ontwikkeld om de waarde die jij biedt helder te krijgen, de zogenaamde value proposition canvas.

Een uitbreiding, verdieping zo je wilt, van twee onderdelen van het Business Model Canvas: de ‘Value

Proposition’ en de ‘Customer Segments’

De waarde van je product//dienst bepalen is één van de belangrijkste zaken die je kunt (moet) doen als

je voor jezelf begint. Want, laten we eerlijk zijn, als jij niet weet wat jouw waarde is, hoe kun je dan van

jouw klant verwachten dat hij jou op waarde weet te schatten?

Koop een brood en de waarde is eenvoudig. Klant heeft honger, klant heeft trek in brood en koopt brood.

Voor kunstenaars // creatieven ligt het vaak wat lastiger. Want wat is de waarde van een schilderij? En

dan hebben we het dus niet (alleen) over harde cash, maar over een ander soort waarde… De waarde

die maakt dat jouw klant uiteindelijk geld over heeft voor jouw product//dienst.

Waarde bepalenBest ingewikkeld dus, maar wel heel belangrijk. Iets waar je op z’n minst over na moet denken als je een

product of dienst in de markt zet. Immers, als jouw product//dienst geen waarde heeft voor jouw klant (of

als die waarde onduidelijk is), dan koopt die klant jouw product niet. It’s as simple as that.

Misschien heb je wel een idee: mijn klant koopt kunst om zijn huis te verfraaien, wil foto’s aan de muur

om zijn persoonlijkheid tot uitdrukking te brengen, koopt een designmeubel omdat hij daar blij van wordt.

Toch nog een beetje vaag misschien?

Value Proposition CanvasHet model ziet er als volgt uit:

(bron)

Bijvoorbeeld…Stel nou dat jij online je werk (schilderijen) wilt gaan verkopen. Kijken we eerst even naar je klant:

• Jobs: Hij heeft een huis, met een muur waar hij graag iets moois op wil hangen.

• Pains: kunst kopen is risicovol. Blijft hij het mooi vinden, koopt hij wel ‘echte’ kunst, wat nou als

het in het echt tegenvalt of als het beschadigt tijdens het transport?

• Gains: Online kopen scheelt tijd, hij hoeft niet naar een galerie maar kan rustig vanaf de bank

iets uitzoeken wat hij mooi vindt. Een ander voordeel is dat hij zelf contact op kan nemen met de

kunstenaar (hoewel dat misschien ook wel een beetje spannend is) en dat de kunst waarschijnlijk

goedkoper is dan wanneer hij deze bij een galerie zou kopen.

En dan naar jouw waardepropositie:• Jouw product: schilderijen die je online verkoopt

• Pain Reliever: Je geeft garantie, een koper kan het doek bijvoorbeeld tot een maand na

aankoop gratis retourneren en je verzekert het werk tegen schade tijdens het transport. Of je

biedt je klant aan dat hij het werk eerst een tijdje op proef kan nemen. Je maakt dit duidelijk

op je website, zodat je klant weet waar hij aan toe is. Om de angst voor een miskoop te

voorkomen, kun je gebruik maken van testimonials van tevreden klanten.

55• Gain Creator: Je zorgt ervoor dat jouw website optimaal is ingericht voor het verkopen van je

werk. Je hebt goede foto’s van je werk, eventueel gefotografeerd in een huiselijke omgeving.

Je prijzen zijn duidelijk, de afmetingen van het werk ook, en je hebt de drempels om je

werk te kopen zo laag mogelijk gemaakt. Klanten hoeven bijvoorbeeld niet eerst een mailtje te

sturen om af te rekenen (hoewel ze natuurlijk altijd om info kunnen vragen), als ze willen kunnen

ze direct met iDeal afrekenen. Je contactgegevens zijn makkelijk te

vinden en je hebt een mooi persoonlijk verhaal over jezelf op je site (dat vergroot

het vertrouwen). Als je jouw ‘value proposition’ goed in kaart brengt, verhoog je de kans op een

goede match tussen jouw product//dienst en jouw klant. En dat is de moeite waard!

56 57

Tegenwoordig ben je in heel veel gevallen niet meer afhankelijk van anderen als je iets voor elkaar wilt

krijgen. Wil je een boek uitgeven? Dat kun je zelf? Een cd? Idem. Wil je een expositie? Regel een pop

up expo. Aandacht voor een bepaald onderwerp? Begin een blog, organiseer een event of maak een

magazine. Als je het mij vraagt, is het heel fijn dat je niet meer afhankelijk bent voor dit soort projecten

van anderen.

9.1 ProjectenLaten we beginnen met een model waarmee je je project (wat dat dan ook is) goed in kaart kunt

brengen:

Het Business Model Canvas wordt veel gebruikt voor bedrijven, verdienmodellen etc. Toen ik laatst een

workshop gaf over projectmanagement, heb ik dit model aangepast zodat het je ook voor een project

kunt gebruiken. Inmiddels getest en goed bevonden, daarom hier de 10 belangrijkste aspecten voor een

succesvol project!

Een project in de wereld zetten is ontzettend leuk om te doen. Vaak ook goed voor je eigen ontwikkeling

als creatief, dus op alle fronten zinvol. Maar misschien herken je ook wel bij jezelf dat je gewoon gáát.

Het begint met een goed idee onder de douche en voordat je het weet schiet je in de uitvoering, zonder

eerst na te denken over alles wat het project met zich meebrengt… Menig project sterft daardoor een

vroege dood. Zonde natuurlijk! Daarom dit model.

Hoofdstuk 9Do it yourself!

Men neme een groot vel (minimaal A3, maar liever groter) en daar teken je 10 blokken op:

1: PartnersMet wie ga je samenwerken om je project van de grond te krijgen? Denk aan partijen als een galerie,

een uitgever voor een boek, een crowdfundingplatform, andere creatieven, maar ook mensen die je

portretteert als je bijv. een fotoproject doet.

2: ActiviteitenWat moet je allemaal doen om het project succesvol te maken? Alle activiteiten horen in dit blok thuis.

Ook je planning kun je hier onderbrengen.

3: DeadlinesZijn er deadlines waar je mee te maken hebt? Bijvoorbeeld als je geld bij een fonds aan wilt vragen,

maar ook belangrijke dagen in het jaar die te maken hebben met je project (bijv. wereld dierendag als je

project met dieren te maken heeft)

4: WaardeEen hele belangrijke: welke waarde voeg je toe? Zowel voor de mensen die je nodig hebt om je project

van de grond te krijgen als voor je doelgroep. Vind je het moeilijk om de waarde te bepalen? De

mensen van Business Model Canvas hebben er een mooi model voor ontwikkeld, zie hoofdstuk 8. Ook

belangrijk: wat is de waarde voor jezelf? Waarom is het voor jou belangrijk dat dit project er komt?

5: Wat heb je nodig?Denk aan spullen, logistieke zaken. Kortom de praktische zaken die je nodig hebt voor je project.

6: KanalenOok dit aspect kent meerdere kanten. Welke kanalen ga je bijvoorbeeld inzetten om je doelgroep (zie

punt 8) te benaderen als je aandacht wilt voor je project? Social Media, online marketing liggen voor de

hand, maar hoe ga je die dan inzetten: wat wordt je strategie? Daarnaast kun je natuurlijk ook op andere

manieren ‘awareness’ creëren voor je project, zijn er plekken waar je met mensen kunt praten, waar je

kunt praten over je project?

Aan de andere kant hoort bij dit aspect ook de manier waarop je je project vorm gaat geven en met de

buitenwereld gaat delen. Ga je een boek maken, een event organiseren

7: Risico’sWelke risico’s loop je? Misschien financiële als je een event organiseert, maar denk ook aan mensen die

wegvallen als je bijv. een serie maakt over mensen met een levensbedreigende ziekte. Welke risico’s

zijn er en hoe kun je die ondervangen?

8: DoelgroepEen hele belangrijke natuurlijk: voor wie zet je dit project in de wereld? Voor jezelf? Prima, maar pas

dan ook de kanalen aan, een boek ligt dan bijv. minder voor de hand. Beschrijf je doelgroep zo specifiek

mogelijk, een mooie manier daarvoor is het creëren van persona’s, bijvoorbeeld met behulp van een

empathy map (zie hoofdstuk 2) Als je je doelgroep hebt gedefinieerd, kijk dan ook nog even naar de

kanalen die je in gaat zetten, misschien moet je die nog wat aanpassen…

9: KostenSpreekt voor zich lijkt me: welke kosten ga je maken voor je project? Je kunt in dit model de grote

brokken kwijt, ik zou je daarnaast aanraden om een begroting te maken zodat je goed inzicht hebt in de

kosten en niet voor verrassingen komt te staan. Dat kan heel eenvoudig in een excel bestand, gewoon

alle kosten op een rijtje zetten.

10: Inkomsten//FinancieringNiet geheel onbelangrijk: welke inkomsten heb je, hoe ga je je project financieren? Schiet je uit eigen

zak voor? Betaalt de galerie een deel mee aan de publicatiekosten? Ga je fondsen aanschrijven,

sponsoren zoeken, crowdfunden? Als je een goede begroting hebt gemaakt en alle bovenstaande

aspecten goed hebt verwoord, helpt dat bij het zoeken naar financiering!

En natuurlijk: zijn er inkomsten uit verkoop? Wat gaat het project je financieel gezien opleveren? Soms

is quitte spelen het doel (dat is bijvoorbeeld bij Talks About Photography het geval) maar dan is het wel

handig om dat van tevoren te weten, om teleurstellingen te voorkomen. Kijk realistisch naar je doelen en

kosten, zodat je een reëel beeld hebt van wat je te wachten staat.

ProjectmanagementtoolEn nog een extra tip: als je voor je project gaat samenwerken met meerdere mensen, dan is Podio een

ontzettend fijne tool! Je kunt er alles in onderbrengen. Je planning, je kunt taken toewijzen (en een

deadline eraan hangen), bestanden uploaden, met elkaar van gedachten wisselen etc. etc. Zonder deze

tool had ik T.A.P. niet kunnen organiseren!

Heb je bijv. plannen om een boek uit te geven?

Je eigen boek maken is en blijft natuurlijk een mooie manier om je werk te laten zien. Veel creatieve

makers willen dan ook op een gegeven moment een boek uitgeven. Maar goed, dat is best een

onderneming. Daarom wat tips voor wie een eigen boek uit wil geven.

9.2 Boek maken?1. Maak een projectplanHet uitgeven van een boek is een project op zich. Handig om het ook op die manier aan te pakken.

Compleet met taken, deadlines, begroting, een plan voor de promotie etc. Niet heel romantisch, ik geef

het onmiddellijk toe, maar het zorgt er wel voor dat je boek een grotere kans van slagen heeft. Je kunt

daar het projectplan uit dit hoofdstuk voor gebruiken.

2. Betrek vanaf het begin je publiekEen succesvol boek staat of valt met lezers. Een grote, betrokken community kan dan ook veel voor je

betekenen. Het goede nieuws is, daar kun je al mee beginnen voordat het boek er is. Sterker nog, het

is een heel goed idee om daar zo vroeg mogelijk mee te beginnen. Laat mensen meedenken over een

titel, laat ze kiezen tussen verschillende omslagen, vraag feedback, laat alvast stukken lezen. Hoe meer

mensen zich betrokken voelen bij je boek, hoe meer mensen het straks gaan kopen. Maak een aparte

pagina voor je boek aan op Facebook of deel alles vanuit je privé pagina, I don’t care, als je het maar

doet!

3. PlanningMisschien een open deur, maar als je veel moet schrijven voor je boek, is het zinvol om vaste tijden in je

agenda te zetten waarop je aan je boek gaat werken. Anders komt het er niet van. Ik spreek, helaas, uit

eigen ervaring.

4. Zoek hulpBen je onzeker over je schrijfcapaciteiten? Neem dan een goede schrijfcoach in de arm.

5. Zelf uitgeven of naar een uitgeverij?Voor allebei is wat te zeggen natuurlijk.

• Bij een uitgeverij worden je een hoop zaken uit handen genomen. Verspreiding via het Centraal

Boekhuis bijvoorbeeld, zodat je boek in alle boekwinkels kan komen te liggen. Ook zorgen ze

voor de marketing, het drukken van je boek etc. Nadeel is wel dat je a. een uitgeverij moet

vinden en b. je weinig verdient als je boek via een uitgeverij de wereld in komt. Aan de andere

kant: aan de meeste boeken verdien je sowieso niet heel veel. Behalve als je J.K. Rowling heet

• Zelf een boek uitgeven is een fascinerend proces, maar realiseer je wel dat het ont-

zet-tend veel werk is. Je moet immers alles zelf regelen…. Het goede nieuws is wel dat ook jij

een afspraak kunt maken met het Centraal Boekhuis en dat je er ook bijv. zelf voor kunt

zorgen dat je boek bij bol.com komt te liggen. Niet onbelangrijk: het is wel ongelofelijk kicken

als je boek bij de drukker vandaan komt en je hebt van a tot z alles zelf in de hand gehad.

• Zelf publiceren met hulp, voor als je door de bomen het bos niet meer ziet. Er zijn uitgeverijen

en bedrijven die je helpen je eigen boek uit te geven. Mooie optie als je wel volledige

zeggenschap wilt hebben maar al het ‘gedoe’ uit wilt besteden.

Meer over de verschillende mogelijkheden kun je lezen in deze blog van Donald Suidman.

6. Hoe ga je je boek financieren?Een heikel punt, want een boek uitgeven is meestal heel duur. Gelukkig zijn er meerdere wegen naar

Rome.

• Je kunt je boek ‘on demand’ laten printen, bijv. bij bol.com Dat betekent dat je niet hoeft te

investeren in de drukkosten, maar dat bol.com je boek print als het besteld wordt. Niet ideaal

overigens voor fotoboeken…

• Crowdfunding. Veel boeken worden gecrowdfund, dat kan bijv. op de website van Voordekunst,

maar je kunt ook zelf een crowdfundingactie op touw zetten en bijvoorbeeld je boek in de

voorverkoop verkopen. Weet je gelijk of er markt voor is. Douw & Koren hebben

een canvas ontwikkeld voor crowdfunding, heel handig!

• Een organisatie zoeken die jouw boek ‘adopteert’ en er geld instopt. Dat hebben ze bijvoorbeeld

bij Het Witte Bos gedaan, met hun FAS-project.

• Sponsoring. Jouw boek is misschien wel een heel aantrekkelijk marketinginstrument voor een

sponsor.

7. Zoek een goede drukkerOp internet kun je je goed oriënteren, maar ga ook persoonlijk in gesprek met de drukker die je op het

oog hebt. Zorg dat je voorbeelden ziet van boeken die hij eerder heeft gedrukt en spreek ALTIJD af dat

je eerst een proefdruk krijgt. Maak ook goede afspraken over wat er gebeurt als er iets fout gaat bij de

drukker. En plan het drukken van je boek goed en zorg voor ruimte in die planning voor als er iets mis

gaat. Geloof me, je wilt geen boekpresentatie zonder boek omdat je alles terug hebt moeten sturen. Ooit

een keer meegemaakt, geloof me, dat is niet echt heel leuk.

8. BoekpresentatieAls je boek af is, is er natuurlijk niks leukers dan daar een feestje van te maken. Een mooie

boekpresentatie hoort daar eigenlijk wel bij. Om te vieren dat je boek er is, om iedereen te bedanken die

een bijdrage heeft geleverd en om je boek te promoten. Zo’n feestje is misschien wel duur, maar je kunt

dat bedrag natuurlijk gewoon opnemen in de begroting van je boek.

9.3 Aan geld komen voor je projectNatuurlijk probeer je je eigen broek op te houden als ondernemer, maar soms heb je een project waar je

extra geld voor nodig hebt. Of heeft je bedrijf geld nodig om te kunnen groeien. Bij de bank aankloppen

is dan lastig, zeker als ondernemer in de creatieve sector. Gelukkig zijn er ook nog andere manieren!

Plannen maken voor geldDe basis voor elke vorm van financiering van je project is een goed plan. De verschillende vormen van

financiering vragen weliswaar ieder om een aantal specifieke zaken, maar de basis is voor elke vorm

van financiering min of meer hetzelfde:

• Wat ga je doen: wat is je project of product. Wat wil je met je bedrijf in de markt gaan

zetten. Beschrijf het zo goed en helder mogelijk.

• Voor wie ga je dat doen: op wie richt je je, wie is je doelgroep? Voor elke financierder belangrijk:

er moet immers wel een markt zijn voor je product, anders brengt de investering niks op. Doe

marktonderzoek als je je afzetmarkt nog niet goed kent.

• Hoe ga je die personen bereiken: maak een goed marketing- en pr-plan, zeker bij crowdfunding

is dat van levensbelang.

• Wat zijn je kosten: maak een solide financieel plan of een begroting en laat dat plan doorrekenen

voordat je het indient.

• Wat is je financieringsplan: hoe ga je je project financieren? Moet alles bijvoorbeeld

uit één bron komen of zet je meerdere bronnen in om je financiering rond te krijgen

• Planning: hoe ziet je planning er uit?

• Beschrijf ook eventuele samenwerkingen die je aan wilt gaan.

1. CrowdfundingCrowdfunding is op het moment een behoorlijk succesvolle (en bekende) manier om aan geld te komen

voor een product of project. Zeker in de creatieve sector wordt er veel gebruik van gemaakt. Maar het is

absoluut geen easy money! Om crowdfunding succesvol in te zetten vraagt veel tijd en inzet. In het kort:

de crux bij crowdfunding is het bouwen van een betrokken groep mensen om je heen. Begin daar niet

pas mee als je met de daadwerkelijke crowdfunding begint, maar daarvoor al. Ook het maken van een

marketing- en pr-plan is van essentieel belang. Hoe ga je die betrokken groep mensen creeëren, hoe

houd je ze betrokken en op de hoogte, wat krijgen ze terug voor hun bijdrage etc. etc. Een overzicht van

de Nederlandse platformen voor creatieve projecten en producten kun je vinden bij Douw en Koren En je

kunt natuurlijk ook zelf een crowdfunding actie op poten zetten, via je eigen website.

2. SponsoringSponsoring kan een goede manier zijn om een project (deels) te financieren, maar niet elk project

leent zich ervoor. Belangrijk voor een sponsor is om te weten wat hij terugkrijgt voor zijn sponsoring.

Bijvoorbeeld dat zijn product onder de aandacht komt van een publiek dat voor hem interessant is. Of

dat het project goed is voor zijn imago. Banken en grote bedrijven sponsoren om die reden bijvoorbeeld

vaak (grote) culturele evenementen of instellingen. Stap in ieder geval niet op een sponsor af zonder er

goed over na te denken wat je hem te bieden hebt als tegenprestatie. En maak een sponsorplan waarin

je alle mogelijkheden op een rijtje zet.

3. InvesteerdersNu de banken steeds vaker niet thuis geven bij ondernemers, zeker in de creatieve sector, kunnen

investeerders een mooie manier zijn om toch aan geld te komen voor je project, product of bedrijf.

Voor een investeerder kan het aantrekkelijk zijn jou te financieren, als het goed gaat levert het hem

immers meer op dan wanneer hij zijn geld op de bank laat staan. Veel investeerders komen uit het eigen

netwerk, maar ook bij investeringen begint crowdfunding een steeds belangrijkere rol te spelen. Deels

gaat het om investeerders die vaker geld investeren in bedrijven, deels gaat het om particulieren die een

investering doen, bijv. middels een peer to peer platform Bij een investering is het vooral een financieel

verhaal: een investeerder wil geld verdienen met z’n investering dus moet jij nadenken over wat je hem

te bieden hebt. Aflossing natuurlijk, maar ook rente op het bedrag van de investering? Aandelen?

4. Micro-kredietHeb je geen zin in investeerders of crowdfunding maar heb je wel geld nodig, dan is er ook nog de

mogelijkheid van een micro krediet. Je kunt, als kunstenaar // creatief, zo’n micro krediet aanvragen bij

Cultuur & Ondernemen. Voor grotere kredieten (vanaf 10.000 euro) werkt Cultuur & Ondernemen samen

met de Triodos bank. C & O kan jou eventueel helpen met je aanvraag en kan borg staan voor (een deel

van) de lening. Bij het aanvragen van een krediet wordt je financieel natuurlijk helemaal doorgelicht. Hoe

sta je ervoor (BKR?), wat is je financiële prognose, ben je in staat om de rente en aflossing te betalen.

Wordt je in orde bevonden dan teken je een contract en wordt het geld op je rekening gestort.

5. Fondsen en subsidiesHet aanvragen van subsidies is natuurlijk ook nog steeds een mogelijkheid, hoewel de bodem van de

subsidiepot wel echt in zicht is. Er zijn grote subsidiegevers (Prins Bernhard Cultuurfonds, Mondriaan

Fonds e.d. ), maar vergeet vooral ook niet de kleine fondsen. Die hebben minder grote budgetten tot

hun beschikking, maar vaak ook minder kapers op de kust. In het Fondsenboek zijn alle Nederlandse

fondsen te vinden. Belangrijk bij een fonds, is dat jouw aanvraag naadloos aansluit bij de doelstellingen

van het fonds. Verdiep je dus goed in het fonds waar je een aanvraag wilt doen en kijk of en hoe jouw

plan aansluit. Ook hier zijn een begroting en een dekkingsplan natuurlijk belangrijk. Verder is voor veel

fondsen je planning een belangrijke factor bij het al dan niet toekennen van de subsidie. Voor veel

fondsen mag je bijv. niet al gestart zijn als je geld aan gaat vragen.

Tot slotLaat je plan lezen voordat je ermee de boer op gaat. Voor jou kunnen bepaalde zaken zo

vanzelfsprekend zijn dat je er overheen kijkt. Een buitenstaander moet je plan ook kunnen begrijpen.

En neem de tijd. Een goed plan schrijven helpt ook je project of bedrijf verder, het dwingt je immers al je

uitgangspunten helder op papier te zetten. En dat is alleen maar goed!

9.4 Tot slot: galeries zijn niet de Heilige Graal! Het valt me elke keer weer op: het vertrouwen dat kunstenaars in een galerie hebben. Alsof het met de

verkoop van je werk meteen goed komt als je bij een galerie zit. Niets is minder waar helaas. En daarbij:

de omzet van galeries keldert, online verkoop stijgt. Waarom zou je eigenlijk als kunstenaar je nog

aansluiten bij een galerie?

De voordelen (die zijn er echt wel)Natuurlijk zijn er voordelen:

• je werk kan naar (grote) beurzen

• er wordt je werk uit handen genomen

• als je bij een echt goede galerie zit heb je grotere kans kunstverzamelaars te bereiken

• je kunt makkelijker naar het buitenland met je werk

• als je al naam hebt gemaakt is een galerie handig

• het geeft nog steeds aanzien als je bij een galerie zit

• een galerie heeft, als het goed is, een groot eigen netwerk

Maar…Er zijn ook dingen om over na te denken. Zoals bijvoorbeeld die dalende omzet. De grote galeries

doen het nog steeds redelijk goed, maar de wat kleinere galeries hebben het moeilijk. Logisch ook wel.

Internet maakt het vele malen makkelijker om direct bij de kunstenaar te kopen. Dus waarom zou je

nog naar een galerie gaan? Zeker als je bedenkt dat het grootste deel van de kunstkopers in Nederland

geen kunstverzamelaars zijn, maar mensen die iets ‘moois voor boven de bank’ willen. Tel daar de

stijgende omzet van online verkoop bij op en dan is er, volgens mij, meer dan voldoende reden om eens

te kijken of je het heft niet beter in eigen hand kunt nemen. Er zijn namelijk ook nogal wat nadelen aan

het verbonden zijn aan een galerie.

Hoezo een relatie opbouwen met je klanten?Eén van de grootste bezwaren vind ik misschien wel dat je niet zelf een relatie opbouwt met je klanten.

Dat doet je galerie namelijk. Ga jij weg bij je galerie, dan ben je vaak ook je klanten kwijt. Je werk

verkopen gaat immers ook om de relatie die je met je klanten hebt… En als je een galerie hebt, bouwt

de galerie de relatie op met je klanten. Niet jijzelf.

En dat terwijl je als kunstenaar nogal wat mogelijkheden hebt om je klanten aan je te binden. Los van

het inzetten van social media (mooie manier om potentiële klanten te leren kennen en een verbinding

met hen aan te gaan), kun je ook nadenken over dingen als atelierbezoek, klanten die jou financieel

ondersteunen met een klein bedrag per maand om daar wat voor terug te krijgen (een klein werkje

67bijvoorbeeld), etentjes met trouwe klanten etc. etc. Uit onderzoeken blijkt telkens weer dat kunst beter

verkoopt als mensen het verhaal achter de kunst kennen. En hoe kun je dat verhaal nou beter delen dan

door persoonlijk contact. Precies.

Ja maar, ja maarEr zijn nog wel wat meer nadelen:

• je bent (meestal) 50% provisie kwijt als je werk via een galerie verkoopt

• je prijzen worden hoger (dat klinkt misschien aantrekkelijk, maar als er 50% naar de galerie gaat

houd jij er per saldo hetzelfde aan over… En het betekent vaak dat je werk te duur wordt voor

een grote groep mensen)

• je hebt hooguit 1 show per jaar (als dat al lukt)

• als bepaald werk goed verkoopt, zal een galeriehouder al snel geneigd zijn je te vragen vooral zo

door te gaan

• veel galeries willen je exclusief

• je bent afhankelijk voor je verkoop van iemand anders

• je bent onderdeel van het hele kunst-poeha-circus (sorry als ik op tenen stap)

Online marketing to the rescue?En dat terwijl je zo veel zelf kunt doen. Je kunt er met een goed (online) marketingplan voor zorgen

dat je netwerk zich uitbreidt. Je kunt je verhaal laten zien op de manier die jij wilt. Natuurlijk kost dat

tijd en energie. Maar ik weet zeker dat jij, als je daardoor beter gaat verkopen, er ook wel de lol van in

gaat zien. En vergeet niet: veel galeries zullen deze inspanning ook van jou vragen. Je wordt voor hen

immers ook interessanter als je zelf een groot, betrokken netwerk hebt.

Moraal van het verhaalVolgens mij kun je als kunstenaar beter het heft in eigen hand nemen. Je eigen loyale klantenkring

opbouwen, zelf exposities organiseren, een collectief in het leven roepen. Gebruik maken van de

mogelijkheden om je werk online te verkopen. Zelf de verantwoordelijkheid nemen en tijd investeren in je

eigen toekomst. Als ondernemer blijf ík het in ieder geval gek (en eng) vinden om je heil in handen van

iemand anders te leggen…

68 69

Het valt me op dat veel mensen bloggen maar ingewikkeld vinden. En het dan maar niet doen. Ten

dele snap ik dat, aan de andere kant: je doet jezelf als ondernemer echt tekort als je niet blogt. Niet

alleen is bloggen goed voor je site (meer bezoekers), ook is bloggen essentieel voor de verbinding met

(potentiële) klanten.

Bloggen is een heel mooie manier:

• van Personal Branding

• om je expertise te laten zien

• om interactie te krijgen met bezoekers op je site

• om meer bezoekers te krijgen op je site

• om een hogere ranking te krijgen bij Google (Google houdt van nieuwe content!)

Een paar tips:

Tip 1: JournalHoud een journal bij van je werk. Maar foto’s van het maakproces, maak notities, filmpjes etc. Mooi

materiaal om blogs uit te destilleren.

Tip 2: PersoonlijkOok al schrijf je een zakelijk getint blog, probeer dan nog een persoonlijke insteek te vinden. Blogs die

een persoonlijke insteek hebben worden niet alleen beter gelezen, ze zijn ook beter voor de verbinding

met je potentiële klant.

Hoofdstuk 10Ga bloggen!

Tip 3: Maar ook weer niet tèDaar bedoel ik mee: als je een blog schrijft die puur persoonlijk is, loop je het risico dat de lezer denkt

“waarom zou ik dit lezen?” Je moet dan wel van heel goede (schrijf) huize komen wil het interessant

zijn. Beter om je persoonlijke verhaal iets te abstraheren zodat ook andere mensen ermee uit de voeten

kunnen.

Tip 4: Plannen!Ik was nooit zo van het plannen, ik schreef een blog als er een goed onderwerp in me opkwam. Maar als

je plant op welke dagen je wilt bloggen (minimaal één keer per week!) stel je jezelf een deadline. En dat

maakt, zo blijkt, bloggen makkelijker.

Tip 5: InspiratieInspiratie opdoen kan natuurlijk nooit kwaad. Zorg dat je blogs van anderen op jouw vakgebied leest

(bijvoorbeeld via Feedly). Zo blijf je niet alleen op de hoogte van wat er speelt, maar allicht doe je ook

ideeën op voor je eigen blogs. Bijvoorbeeld omdat je een andere visie op het onderwerp hebt. Of omdat

je een bepaald aspect mist. Of gewoon omdat je jouw licht op het onderwerp wilt laten schijnen.

Tip 6: MindmappenZit je echt helemaal vast met je ideeën en staat er wel een blog in de planning? Pak er dan eens een

paar blogs bij waar je tevreden over bent en kijk er met een open blik naar. Maak vervolgens een

mindmap waarin je het onderwerp van die blog in het midden zet en ga associëren: welke onderwerpen

raken aan het onderwerp, kun je met een andere bril naar het onderwerp kijken, misschien kun je een

bepaald aspect eruit halen en nader belichten?

Tip 7: BeeldBeeld is belangrijk (joh!), dus ben je niet zo talig gebruik dan lekker veel beeld. Moet niet zo heel

ingewikkeld zijn, zeker niet als je een beeldend vak hebt. Denk er wel aan om je foto’s goed te taggen.

Google kan foto’s immers niet lezen en moet het met jouw tags doen om te snappen waar jouw blog

over gaat.

Tip 8: Noteer je ideeënIk heb tegenwoordig een lijstje met ideeën voor m’n blog. Die ideeën komen nl. op de raarste momenten

op en als ik ze niet opschrijf vergeet ik ze geheid weer. Je kunt daar allerlei Apps voor gebruiken, ik ben

zelf groot fan van Evernote, dat voor mij echt als m’n externe geheugen fungeert. Ook handig: als je aan

het rondkijken bent op internet kun je de Evernote clipper ook heel goed gebruiken om dingen die je

interessant vindt gelijk in een online notitieboek op te slaan.

Tip 9: Wees niet te perfectionistischEen blog hoeft niet perfect te zijn! Een blog hoeft ook niet volledig te zijn, of alle aspecten van een

onderwerp te belichten. Wees een beetje aardig voor jezelf en leg de lat dus niet te hoog. Blijf je toch

nog aarzelen over de kwaliteit? Laat je blog dan aan iemand lezen, iemand die kritisch maar liefdevol

naar je tekst kan kijken. En: schrijven is vooral ook heel veel doen is mijn ervaring. Hoe meer je blogt,

hoe beter je gaat schrijven. Echt.

En waar moet ik het over hebben dan?Als ik heel eerlijk ben, vind ik het altijd een beetje gek als creatieven niet weten waar ze over moeten

schrijven. Wat opties:

• Waar ben je mee bezig? Mensen vinden het o.h.a. interessant om te lezen waar je mee bezig

bent. Schrijf daar dus naar hartelust over. Laat ook met foto’s of filmpjes zien waar je mee bezig

bent en schrijf er over. Maak je lezers ook deelgenoot van worstelingen of van keuzes

die je in het creatieve proces moet maken.

• Wie ben jij? Bloggen over jezelf voelt misschien wat ongemakkelijk voor veel

mensen, maar het is wel slim om te doen. Potentiële klanten of opdrachtgevers willen graag

weten wie je bent en wat je bezielt. Persoonlijk mag dus, zeker als kunstenaar//creatief. Jouw

product of dienst is immers heel nauw verweven met wie je bent en daar wil een lezer graag over

lezen.

• Het maakt bovendien dat je lezers zich meer betrokken gaan voelen bij je en dat is

natuurlijk altijd goed, de gun factor is immers ook heel belangrijk bij de verkoop van je werk!

• Het creatieve proces: Waar laat jij je door inspireren, hoe ziet bij jou het

creatieve proces er uit? Voor veel mensen machtig interessant, zeker als ze zelf niet creatief zijn

(of denken dat ze niet creatief zijn)

• Nieuws: Ook kun je je licht laten schijnen op maatschappelijke ontwikkelingen

die jou direct of indirect raken (de bezuinigingen op kunst bijvoorbeeld). Je kunt tentoonstellingen

en exposities aanraden of interessante ontwikkelingen op jouw vakgebied delen.

• Beeldblog: Je kunt ook bloggen met beeld: video, foto’s etc. Voor Google

minder interessant, maar zeker als je een jonge doelgroep hebt iets om over na te denken.

tips om effectief te bloggen:• Blog op je eigen site. Dat zorgt er niet alleen voor dat je veel meer bezoekers op je site krijgt,

maar ook dat je hoger scoort in de zoekresultaten (Google is gek op nieuwe content) Mocht je

niet op je eigen site kunnen bloggen, dan zijn er diverse sites waar je gratis je blog kunt plaatsen.

Bijvoorbeeld Tumblr, WordPress of Blogger. Zorg er dan wel voor dat er op je eigen site een

duidelijk zichtbare link naar je blog staat.

• Zorg er voor dat mensen je blogs makkelijk kunnen delen (met deelknoppen onderaan je blog)

• Zorg ervoor dat je lezers kunnen reageren op je blog. En reageer op die reacties!

• Schrijf persoonlijk, niemand zit te wachten op een afstandelijk, corporate stuk tekst

• Maak een lijstje met onderwerpen waar je over kunt/wilt bloggen. Als je dan zonder inspiratie

komt te zitten, kun je daar altijd op terug vallen

• Het is ook handig om een aantal blogs achter de hand te hebben, mocht je een keer geen tijd (of

zin) hebben om te schrijven dan heb je in ieder geval wat om te posten.

• Blog regelmatig. Minimaal één keer per week! Sommige mensen zweren erbij om

elke dag te bloggen, maar mijn ervaring is dat dat erg veel is. Niet alleen voor jezelf, maar

ook voor je lezers. Ik ben zelf uitgekomen op zo’n 3 tot 4 keer per week, dan heb ik er het

meeste profijt van, merk ik, en dan is het ook nog haalbaar voor mezelf.

• Zorg voor een goede titel. Titels maken een wereld van verschil in de hoeveelheid

lezers. Echt! Probeer je blog dus te ‘verkopen’ met een prikkelende titel.

• Als je een blog hebt gepubliceerd zorg dan voor aandacht via de social media platforms waarop

je actief bent

73StructuurStructuur aanbrengen in je blog is belangrijk. Niet alleen voor jezelf (het kan ondersteunend werken bij

het schrijven), maar zeker ook voor je lezer. Lezen op internet is nl. echt anders dan lezen in een boek.

Zo lezen de meeste lezers de eerste 250 woorden van je blog om daarna de tekst te scannen. Als je wilt

dat jouw lezer zo veel mogelijk oppikt van je tekst kun je daar dus het beste maar rekening mee houden.

• begin je blog met een korte intro. Hierin geef je aan waar je blog over gaat, de tekst moet

uitnodigen of prikkelen om verder te lezen.

• gebruik alinea’s en maak die niet te lang. Door het werken met alinea’s geef je je verhaal

structuur. Prettig voor je lezer, maar ook voor jezelf. Behandel per alinea niet meer dan één idee.

• gebruik tussenkoppen. Boven elke alinea plaats je een tussenkop (in H2, dat is dan

weer belangrijk voor Google). Prettig voor de lezer, die daardoor houvast krijgt in de tekst. Maar

ook fijn voor jou als schrijver, omdat het je ‘dwingt’ na te denken over de essentie van de alinea.

Die tussenkop kan 1 woord zijn, maar ook een korte zin.

• maak gebruik van witregels. Sowieso tussen alinea’s, maar soms is het ook goed

om in een alinea met witregels te werken, als een alinea toch wat lang wordt

bijvoorbeeld.

• maak gebruik van bullets als je een opsomming gebruikt of een paar punten op een rijtje wilt

zetten. Het is natuurlijk niet de bedoeling dat iedereen op dezelfde manier gaat bloggen,

dat zou saai zijn, maar binnen deze structuur heb je volgens mij voldoende ruimte om je

eigen ding te kunnen doen èn je lezer een prettige leeservaring te bieden.

74 75

Paulien Kluver

Kun je jezelf voorstellen?Ik ben Paulien Kluver, 37 jaar en ik ben fotograaf. Ik maak verhalende zakelijke portretten, die

communiceren en raken. Doel is dat de kijker blijft ‘hangen’ en wordt geprikkeld om dieper op

bijvoorbeeld bijgaande tekst in te gaan. Ik fotografeer mensen zoals ze zijn, maar wel op esthetische

wijze en in hun kracht. Dat doe ik voor zelfstandig ondernemers, bedrijven/organisaties, magazines en

online media.

Wanneer ben je gestart als ondernemer? Was het een bewuste keuze om ondernemer te worden of voelde het als de enige optie?Gestart als fotograaf was ik al in 2008, gestart als ondernemer pas vorig jaar zomer! Dit was voor mij

zowel de enige optie als een bewuste keuze. De enige optie, omdat ik zonder te ondernemen niet

professioneel bezig kan zijn met fotografie. Tot vorig jaar was ik een beetje aan het ‘zwemmen’, deed

een klusje hier en een klusje daar, baan erbij, kinderen baren, enfin… Met de fotografie ging het nergens

heen. Ik realiseerde me dat ik het zonder ondernemersvaardigheden en zonder focus niet ging redden

als fotograaf. Om echt te gaan ondernemen was ook een bewuste keuze, omdat ik mij verantwoordelijk

voel om serieus iets met mijn talent en opleiding (FotoAcademie) te doen. De tijd was nu rijp om mijn

ondernemersvaardigheden te ontwikkelen. Ik was toe aan persoonlijke en fotografische groei en had

gewoon zin om hier mijn tanden in te zetten!

Wat vind je fijn aan ondernemen? En wat bevalt minder goed?Ik vind het fijn dat ik door te ondernemen zelf de richting van mijn werk bepaal. Waar ik heen wil, wat

ik ga doen om daar te komen. En als je dan je doel bereikt, bijvoorbeeld een mooie publicatie, dan

geeft dat zo’n ongelooflijke kick! En natuurlijk is de vrijheid van het ondernemersbestaan fijn! Zelf je

tijd indelen, fotograferen door het hele land, brainstormen met andere leuke ondernemers en kantoor

houden waar ook maar WiFi is. Wat minder goed bevalt is het onzekere inkomen. Maar groeien met je

bedrijf kost tijd, ik blijf tijd investeren, dan komt het met dat inkomen ook wel goed.

Iedere ondernemer komt hindernissen tegen…. Waar ben je tegenaan gelopen de afgelopen jaren en hoe heb je dat opgelost?Ik had geen focus. Ik deed alle foto opdrachten die aan kwamen waaien, van schoolfoto tot

productfotografie en gaf zelf geen richting aan wat ik nu echt wil doen. Ik heb nu wél focus, doordat

ik ben nagegaan wat voor fotografie ik precies wil doen en voor wie ik dat wil doen. Een persoonlijke

hindernis voor mij is dat ik te veel nadenk, soms zoveel dat ik niet meer tot actie overga. Dan bedenk

ik al allemaal bezwaren. Ook voor dit interview, ik had allerlei excuses om niet mee te doen Maar er is

maar één remedie: gewoon DOEN!

Wanneer ben je succesvol als kunstenaar//creatief?Voor mijzelf betekent succes op dit moment: elke keer weer iets beter presteren, als fotograaf én

als ondernemer. Dus drempels over en obstakels uit de weg ruimen. Acquisitie bijvoorbeeld vind ik

doodeng. Maar ik ben nu magazines aan het bellen en kom erachter dat (bijna) iedereen vriendelijk is en

met me meedenkt. Netwerken durfde ik ook nooit, maar oefening baart kunst en ik vind het nu leuk om

nieuwe mensen te leren kennen en te vertellen wat ik doe. Al die persoonlijke succesjes bij elkaar gaan

zorgen voor een groot succes: met fotografie een fijn inkomen verdienen voor mijn gezin!

Wat denk jij: Is ondernemen als creatief anders dan voor een niet-creatieve ondernemer?Er zijn vooral veel overeenkomsten. Je hebt allebei te maken met het runnen van een bedrijf. Je hebt

allebei een product of dienst en je wilt dat verkopen. Alleen de manier waarop je het verkoopt; ik denk

dat je daar als creatief een voorsprong hebt. Door je verhaal achter je product te vertellen, door te laten

zien wie jij bent en waarom jij de dingen doet zoals je ze doet, kun je waarde toevoegen. Storytelling is

belangrijk en ik denk dat creatieven dat beter kunnen dan niet-creatieven, er zit immers vaak een goed

verhaal achter wat jij doet.

Wat zet je in om ervoor te zorgen dat je slaagt als ondernemer?Mijn website; ik heb vorig jaar een nieuwe site gemaakt en die is nu echt een representatief visitekaartje.

Ook blog ik daar, o.a. over mijn werk, over andere (creatieve) ondernemers, over fotografie en over

inspiratie. Die blog trekt echt publiek naar mijn site; bloggen kan ik elke creatieve ondernemer dus

aanraden! Facebook, Twitter, LinkedIn en Instagram gebruik ik om mijn werk te laten zien, maar ik geef

ook wel een kijkje in mijn privéleven. Want mijn bedrijf, mijn werk: dat ben ik! Ik was altijd al vrij actief

op social media, dus het kost mij geen moeite om dit ook voor mijn bedrijf in te zetten. En netwerken

doe ik nu ook in levende lijve, ik vraag aan iedereen met wie ik in gesprek ben wat hij of zei doet. En ik

schroom ook niet om te vertellen dat ik fotograaf ben. Volgende stap: ik ga binnenkort eens bij een Open

Coffee kijken.

En ik koester mijn bestaande netwerk! En zoals gezegd: acquisitie vind ik eng, maar hoe vaker ik in de

telefoon klim, hoe makkelijker het wordt.

Heb je tips voor je collega ondernemers?Blijf je ontwikkelen. Niet alleen in je creatieve vakgebied, maar ook als ondernemer. Ga

ondernemersvaardigheden waar je niet zo goed in bent niet uit de weg, maar zorg dat je het onder de

knie krijgt. Het helpt jouw zelfvertrouwen en je bedrijf groeien!

Focus! Schrijf op een A4 wat je deze maand wilt bereiken, en wat voor stappen je daarvoor gaat

ondernemen. Hang het in het zicht en check elke dag even of je nog op de goede weg bent.

En omring je met mensen die in jou geloven en je steunen, loos de negatievelingen.

Nog iets dat je kwijt wilt?Een wijze spreuk van mijn vader, die gitarist is van beroep: vergelijk jezelf nooit met een ander, maar

streef er naar elke keer beter te zijn dan je gemiddelde zelf!

Wil je meer weten over Paulien of in contact komen met haar?

De site van Paulien, haar e-mail

Paulien op Twitter

Paulien op Facebook

Paulien op LinkedIn

78 79

EllenFaber

Kun je jezelf voorstellen?Mijn naam is Ellen Faber en ik woon en werk in Amersfoort. Ik heb een atelier en al is het bescheiden

van afmeting, ik ben wel heel blij met een eigen werkruimte. Als de zon naar binnenschijnt op mijn

werktafel kan ik daar erg van genieten. In het begin van mijn carrière als kunstenaar maakte ik

monumentale, geometrisch-abstracte beelden van hout of brons en ontwierp ik liturgisch meubilair.

De afgelopen jaren heb ik hoofdzakelijk met papier gewerkt. Ik verwerk teksten die me raken in mijn

kunstwerken door de letters ervan uit te snijden en combineer de teksten vaak met vrouwfiguren.

Jarenlang heb ik rijstpapier gebruikt, omdat ik de kwetsbaarheid en het half transparante ervan

aantrekkelijk vond. Steeds ging ik een andere uitdaging aan: blokletters werden schrijfletters en

de letters werden steeds kleiner. Het uitsnijden van 0,5 cm kleine letters uit rijstpapier vergt veel

concentratie en ervaring. Mijn uitgangspunt is nog steeds dat het vel papier één geheel moet blijven.

Recent gebruik ik ook aquarelpapier omdat juist de stevigheid van dit papier me erg aanspreekt. Ook

heb ik ruimtelijke teksten uit lood en hout gemaakt. Zoals een ‘conversation piece’ – een tafel met tekst –

gemaakt n.a.v. een interview en een buitenbeeld aan de Eem, langs de Grebbelinie.

Wanneer ben je gestart als ondernemer? Was het een bewuste keuze om ondernemer te worden of voelde het als de enige optie?Sinds ik afgestudeerd ben in 1986 van mijn studie beeldhouwen (richting plastische vormgeving) aan

de kunstacademie, werk ik als zelfstandig kunstenaar. Al zou ik mezelf toen geen ondernemer genoemd

hebben.

Wat vind je fijn aan ondernemen? En wat bevalt minder goed?Van het ondernemen vind ik het zelfstandig werken erg fijn. Ik heb helemaal geen moeite de discipline

op te brengen om aan het werk te gaan. Het verwerven van opdrachten vind ik lastiger.

Iedere ondernemer komt hindernissen tegen…. Waar ben je tegenaan gelopen de afgelopen jaren en hoe heb je dat opgelost?Ik moest eraan wennen dat tegenwoordig alles via internet en sociale media gaat. Dus enige bijscholing

op dit gebied was noodzakelijk. Schreef en verstuurde ik vroeger regelmatig brieven per post, nu

gaat bijna alles via de pc. En dus moet je verstand hebben van (online) marketing, websites, sociale

media, een digitaal product maken etc. En eigenlijk zit ik liever achter mijn werktafel dan achter de pc.

Al ben ik nog geen online ondernemer, ik volg al wel regelmatig een ‘webinar’ of cursus hierover. Een

goedlopend online product erbij, wat voor een stabiel inkomen zou kunnen zorgen, lijkt me ideaal!

Wanneer ben je succesvol als kunstenaar//creatief?Succesvol zijn betekent voor mij dat opdrachtgevers mij opzoeken en vragen i.p.v. dat ik op zoek moet

naar opdrachten. Succesvolle kunstenaars exposeren hun werk in musea en galeries, hun werk wordt

aangekocht door particulieren of bedrijven en ze krijgen regelmatig een opdracht. Volgens deze definitie

werk ik als kunstenaar in de marge. Op dit moment exposeer ik een overzicht van mijn papiersnijwerk;

heel fijn en delicaat en groter en robuuster werk. Veel van de bezoekers waarderen mijn werk, voelen

zich geraakt, ontroerd. (door de gebruikte teksten en werkwijze). Maar helaas: kijkers zijn nog geen

kopers.

Wat denk jij: is ondernemen als creatief anders dan voor een niet-creatieve ondernemer?Voor mij als kunstenaar is creativiteit mijn drijfveer/motivatie en ondernemen een noodzakelijke manier

om dingen te kunnen blijven maken. Een niet-creatieve ondernemer heeft waarschijnlijk inkomen,

vrijheid, werken waar en wanneer je wilt als motivatie.

Wat zet je in om ervoor te zorgen dat je slaagt als ondernemer?Sociale media, nieuwsbrief voor bekendheid bij een groter publiek. Ik volg webinars als bijscholing voor

allerlei zaken die met het (digitale) ondernemen te maken hebben.

Heb je tips voor je collega ondernemers?Vergelijk je niet met je collega’s maar laat je alleen door hun inspireren.

Wil je meer weten of in contact komen met Ellen?

De website van Ellen

Ellen op LinkedIn

Ellen op Facebook

Ellen op Vimeo

82 83

AnthonyFiumara

Kun je jezelf voorstellen?Ik ben Anthony Fiumara, 47 jaar, componist. Dat wil zeggen: behalve muziek schrijf ik ook tekst. Als

muziekjournalist, hoewel ik dat de laatste paar jaar bewust heb afgebouwd omdat het componeren de

overhand kreeg. En ik schrijf als copywriter voor reclamebureaus. Als ik dat vertel in de muziekwereld,

denkt iedereen dat ik ben gaan copywriten voor het geld, maar dat is niet zo. Ik wilde dat altijd al graag

doen en heb een aantal jaar geleden gewoon de stoute schoenen aangetrokken.

Die schrijfactiviteiten hebben me veel geholpen bij het componeren. Van het copywriten heb ik

bijvoorbeeld geleerd om de boodschap zo helder mogelijk over te brengen, ook in mijn muziek.

Door mijn werk als muziekjournalist bij Trouw heb ik heel wat concerten mogen bijwonen en heb ik met

veel belangrijke componisten gesproken. Naast het onderwerp van het interview praatte ik vrijwel altijd

met die grootheden na over het vak: een soort gratis compositielessen. Door bovendien jarenlang zo

veel verschillende soorten muziek te horen, wist ik op een gegeven moment heel duidelijk in welke hoek

ik me het meest thuis voelde. Dat was een enorm voordeel.

Behalve hedendaags klassieke muziek maak ik ook dance/popsongs met mijn duo Room808. En sinds

kort ben ik met twee andere componisten het bedrijf We Are MAD begonnen voor muziek bij reclame,

films en andere media. Overbodig om te zeggen: ik vind het fijn om veel verschillende dingen te doen. Al

die kanten van de muziek voeden elkaar en houden elkaar scherp.

Wanneer ben je gestart als ondernemer? Was het een bewuste keuze om ondernemer te worden of voelde het als de enige optie?Ik werkte in de jaren negentig als redacteur bij een muziekuitgever en had steeds dringender het gevoel

dat ik niet meer op een kantoor wilde zitten om alleen maar voor anderen te werken. Ik ben toen gaan

schrijven over muziek en heb mijn baan opgezegd toen ik zeker was dat ik van het schrijven kon leven.

Ook heb ik veel voor de radio gewerkt, als redacteur en als talking head. Het componeren is pas daarna

gaan bloeien, maar ik wist al wel heel lang dat ik hierheen wilde.

Wat vind je fijn aan ondernemen? En wat bevalt minder goed?Dat ik de baas ben over mijn eigen tijd en dat ik de dingen kan doen die ik echt leuk vind. Ik werk bijna

altijd en dat vind ik fijn. Over de financiële kant ben ik ambivalent. Het lukt me meestal wel om goed te

onderhandelen over mijn prijs, maar de muzieksector is de laatste jaren zo uitgewrongen dat ik op zoek

moet naar nieuwe wegen om mijn geld uit ‘de markt’ te halen. Dat lukt me aardig, maar ik besteed mijn

tijd liever aan mijn muziek.

Iedere ondernemer komt hindernissen tegen…. Waar ben je tegenaan gelopen de afgelopen jaren en hoe heb je dat opgelost?Het valt me op dat ik de laatste jaren steviger de onderhandelingen in moet om een redelijk honorarium

te bedingen. Maar ik merk ook dat sommige opdrachtgevers ervan uit gaan dat muziek gratis is. Ik

probeer mee te denken met mijn opdrachtgevers: tot nu toe heb ik altijd oplossingen gevonden waar alle

partijen tevreden mee waren. En kan ik leven van mijn muziek.

Wanneer ben je succesvol als kunstenaar//creatief?Ik denk dat je als kunstenaar goed of succesvol bent als je mensen raakt met je werk — als je met je

werk in staat bent om echt te communiceren. De laatste paar jaar lukt dat bij mij goed en krijg ik veel

reacties, misschien ook omdat ik een duidelijke richting heb gevonden in mijn muziek. En mensen

zeggen dat ze mijn muziek herkennen als ‘typisch Fiumara’, dat is leuk om te horen.

In het verlengde hiervan: ik heb voor de komende drie jaar opdrachten staan en krijg vaak verzoeken uit

het veld.

Wat denk jij: Is ondernemen als creatief anders dan voor een niet-creatieve ondernemer?Ik denk dat de handelingen die bij het ondernemen horen (acquisitie, verkoop, pr, ondernemingsplan,

usp’s vinden) niet veel anders zijn. Maar het ‘product’ is wezenlijk anders. Kan een normale ondernemer

meestal iets verkopen wat al bestaat, zo moet een creatief zijn ding iedere keer weer zelf van de grond

af maken, benoemen, omschrijven, aanprijzen, in de markt zetten.

Anders dan een reguliere producent of verkoper weet een kunstenaar vaak zelf niet precies wat er uit

een scheppingsproces gaat ontstaan. Als componist moet je musici, zalen, festivals en series vaak

overtuigen met het begin van een idee — of op zijn best een halffabricaat.

Eigenlijk is een kunstenaar nog het best te vergelijken met een uitvinder of een wetenschapper: je vraagt

geld voor een onderzoek waarvan je niet zeker weet wat de uitkomst precies is.

Wat zet je in om ervoor te zorgen dat je slaagt als ondernemer?Als muziekjournalist en copywriter heb ik geleerd: wie schrijft, die blijft. En daarbij: ik kan moeilijk mijn

mond houden, dus schrijf ik redelijk wat af. Ik gebruik de blog op mijn site om in de aanloop naar een

nieuw stuk te schrijven: over het componeerproces, over muziek in het algemeen, over het stuk zelf.

Die teksten vinden hun weg naar facebook en twitter, waar ik ook over muziek van anderen post: ik

blijf nou eenmaal geïnteresseerd in wat andere componisten maken. Door mijn verleden (en mijn

karakter) ken ik veel musici, componisten en programmeurs en probeer ik mijn netwerk niet egoïstisch te

gebruiken: als ik matches zie, dan verbind ik graag mensen. Mijn indruk is dat mensen dat dan ook voor

mij gaan doen: daar worden we allemaal beter van, toch?

Verder ben ik met enige regelmaat te gast bij Radio 4, ook om over muziek van anderen te praten. En

weet ik door mijn achtergrond wanneer ik welke media met een project lastig moet vallen — en ook

wanneer niet. Ik merk dat veel mensen in het veld goed op de hoogte zijn van waar ik mee bezig ben.

87Heb je tips voor je collega-ondernemers?Maak wat jij wilt maken en trek je niks aan van wat je collega’s vinden of wat de academie ervan denkt.

Hoe dichter je bij jezelf blijft, hoe beter. En gun jezelf de tijd om te ontwikkelen. Werk hard en geef

nooit op. Een aantal jaren geleden interviewde ik Philip Glass. Hij vertelde: “Toen mijn goede vriend

Steve Reich en ik in de dertig waren, zei Steve een keer: ‘Op een dag speelt iedereen onze muziek’. Ik

antwoordde hem: ’Steve, dat kan onmogelijk waar zijn. Onze muziek hoort niet thuis in concertzalen. Wij

spelen in lofts en in galeries.’ ‘Let jij maar eens op!’, zei Steve. En hij blijkt gelijk te hebben gehad.”

Wil je meer weten of in contact komen met Anthony?

Anthony’s site

Room 808

We are mad

88 89

DbWaterman

Kun je jezelf voorstellen?Mijn bedrijfsnaam / pseudoniem is db Waterman. Mijn naam is Ans de Bie

Wanneer ben je gestart als ondernemer? Was het een bewuste keuze om ondernemer te worden of voelde het als de enige optie?Ik ben al vele jaren bezig als kunstenares, maar altijd in de uurtjes die overbleven naast het verzorgen

van de kinderen en het werk. Twee jaar geleden ben ik noodgedwongen gestopt met mijn baan van 40

uur per week. Ik ben me helemaal gaan toeleggen op het werken als kunstenares. Toen, in januari 2013,

is de zoektocht begonnen naar een eigen herkenbare stijl.

Helaas, door het ontbreken van een vast inkomen, brak daarna voor mij een periode aan dat ik me geen

schildermaterialen meer kon veroorloven. Ik moest het doen met de restjes die ik nog over had. Maar ik

wilde persé schilderen en ik wilde koste wat kost een geheel eigen manier vinden om kunst te maken.

Ik zocht overal naar allerlei resten papier en andere materialen die ik nog kon gebruiken. Daardoor

herinnerde ik me weer dat ik als jong meisje ook al heel graag plaatjes en foto’s uit tijdschriften knipte

om boeken, agenda’s en zelfs mijn kamerdeur mee te beplakken.

Hierdoor brak voor mij, samengevoegd met de fascinatie die ik altijd heb gehad voor muren vol oude

posters, reclamezuilen, afbladderende verf en verweerde deuren, een totaal nieuwe periode aan.

Eindelijk had ik iets gevonden waar ik me helemaal in thuis voelde: het maken van MIXED MEDIA ART

/ COLLAGE’S! Wat begon met het kopiëren van verweerde muren met gescheurde posters is inmiddels

uitgegroeid tot een collectie met heel uiteenlopende beelden.

Wat vind je fijn aan ondernemen? En wat bevalt minder goed?Het is erg fijn om helemaal zelf te kunnen bepalen hoeveel uren je werkt per dag. Ik vind het heerlijk om

onafhankelijk te zijn en zelf te beslissen op welke manier ik mijn werk wil verkopen. Zelf de prijzen te

bepalen en in welke vorm ik de kunst wil verkopen; als origineel of als print.

Minder fijn is het soms om werkelijk àlles uit jezelf te moeten halen. Niemand die je vertelt wat en hoe

je het moet doen en wanneer. Je moet altijd jezelf aansturen, ook op mindere dagen. Af en toe ben

je onzeker over je eigen werk of ga je twijfelen aan wat je aan het doen bent. Zeker ook doordat je

inkomen erg onregelmatig is.

Iedere ondernemer komt hindernissen tegen…. Waar ben je tegenaan gelopen de afgelopen jaren en hoe heb je dat opgelost?Het aanschaffen van materialen die ik nodig heb voor mijn werk kan ik me niet altijd veroorloven.

Dat is soms lastig, maar tegelijkertijd ook een uitdaging om te werken met wat voorhanden is.

Goede foto’s maken van mijn werk is echt een noodzaak. Ze moeten natuurgetrouw zijn om te kunnen

verkopen als origineel, maar ook een bestandsgrootte hebben om te kunnen verkopen als print. Dat is

een keuze die ik heb gemaakt: originelen verkopen maar ook prints. Dus ik heb een enorme investering

gedaan. Ik heb een hele goede camera gekocht om zèlf mijn foto’s te kunnen maken. Een keuze waar ik

nog steeds heel blij mee ben. De kosten heb ik er al lang weer uit.

Verder was het nog een struikelblok om de afbeeldingen goed te verwerken, want met foto’s maken

alleen ben je er nog niet.

Ze moeten aangepast worden in een bewerkingsprogramma, om de echte kleuren precies overeen te

laten komen met het originele werk. Dus ben ik me gaan verdiepen in programma’s als photoshop en

lightroom. Dat kost soms wel veel tijd, waardoor het ten koste gaat van het schilderen, maar ook dit

heeft me enorm veel opgeleverd. Je wordt er onafhankelijk van, je leert veel meer dan je van tevoren

had verwacht en het levert weer nieuwe mogelijkheden. In mijn geval het maken van digitale collages

die erg goed geschikt zijn om als print te verkopen.

Wanneer ben je succesvol als kunstenaar//creatief?Voor mij betekent succes het behalen van de doelen die ik mezelf stel. Dus succes is niet één moment,

niet één einddoel, maar meerdere momenten. Mezelf een doel stellen werkt voor mij erg goed. Soms

betekent dit dat ik een aantal werken in een bepaalde periode moet hebben gemaakt. Of dat ik met een

bepaald thema een aantal werken maak. Dit is een ‘klein doel’

Natuurlijk is er wel een verschil in de doelen die ik stel. Sommige zijn makkelijker te behalen dan andere.

Een groot doel voor mij is om uiteindelijk, met mijn werken in een buitenlandse galerie te hangen.

Ik krijg regelmatig uitnodigingen, maar kan het me (nog) niet veroorloven. Je moet ook behoorlijk kunnen

investeren om in een goede galerie te hangen.

Dus heb ik ook doelen die er tussenin liggen. Het verkopen van mijn originelen op verschillende

platforms en het verkopen van prints van mijn werk op andere sites. Hierin ben ik nu redelijk succesvol.

Wat denk jij: is ondernemen als creatief anders dan voor een niet-creatieve ondernemer?Ik denk dat daar niet zoveel verschil in is. Behalve dan, dat veel creatieve mensen minder zin hebben

om bezig te zijn met ondernemen. Maar daar staat tegenover dat creatieven creatievere manieren

hebben om hun werk te verkopen. En de voorsprong die ze hebben is dat hun product beter gehoord en

gezien kan worden via social media.

Wat zet je in om ervoor te zorgen dat je slaagt als ondernemer?Mijn werk staat op zoveel mogelijk verkoop platforms. Nederlandse, Duitse, Engelse, Amerikaanse,

Canadese enz. Dit kost enorm veel tijd om bij te houden, maar met geduld loont het uiteindelijk wel.

Ik gebruik Buffer om regelmatig nieuwe werken te promoten op verschillende social media sites

Ik maak flyers en bezorg huis aan huis

Ik heb een groot fotoboek gemaakt met mijn werken. Dit boek kan ik makkelijk overal mee naar toe

nemen. Evenals een usb stickje met foto’s van mijn kunstwerken.

Ik ben lid van erg veel kunstgroepen op facebook, om elkaars kunst te bekijken.

En ik maak gebruik van unieke kansen om een interview te geven

93Heb je tips voor je collega ondernemers?Mijn tips zijn:

Stel jezelf een duidelijk doel. Om te beginnen een klein doel, een makkelijk bereikbaar doel. Als dit

gehaald is maak dan je doelen groter. Zo kun je verder bouwen.

Blijf jezelf nieuwe dingen leren.

Deel je dag duidelijk en streng in zodat veel dingen gewoon routine worden. Je moet het maken van

kunst gaan zien als ‘werk’. Je hebt een bedrijf!

Bedenk een leuke unieke naam voor jezelf als ondernemer. Dan zie je jezelf ook makkelijker als

zodanig.

Wil je meer weten over db Waterman of contact met haar opnemen?

De site van db Waterman

db Waterman op Facebook, Twitter, Pinterest en Google+

94 95

GeaZwart

Kun je jezelf voorstellen?Ik ben Gea Zwart, geboren in 1968. Ik ben kunstenaar // grafisch vormgever. Beeld! Daar gaat het bij

mij om. Ik zet het in voor pure kunst, allerlei beeldende, illustratieve opdrachten en samenwerkingen. Ik

exposeer mijn vrije werk wereldwijd. In opdracht gaat mijn interesse uit naar duurzaamheid, techniek,

muziekwereld en natuur. Ik lever beeldmateriaal aan voor uitgevers en online media. Daarnaast werk ik

met plezier voor de medische sector, onderwijs en het alternatieve circuit. Ook zoek ik samenwerking

op met dichters via poëzie & kunst. Een breed gebied dus, maar overkoepelend gezegd, gaat het over

mensen, daar ligt mijn hart.

Waarom ben je kunstenaar / vormgever geworden?Met beeld communiceer ik op een ander level. Ik heb een enorme drang iets te maken, van kinds af aan.

We leven in een beeld- en communicatiecultuur, ik voel me hierin thuis.

Vrije kunstwerken scherpen de geest, ontspannen, verontrusten, noem maar op. Met illustraties kan

ik ook helpen een boodschap uit te stralen, die anders moeilijk is uit te leggen. Als grafisch vormgever

zorg ik voor identiteit, sfeer, leesbaarheid en organisatie in de informatie. In deze rol heeft mijn werk een

ondersteunende functie.

Wanneer ben je gestart als ondernemer? Was het een bewuste keuze om ondernemer te worden of voelde het als de enige optie?Ik ben ruim 20 jaar werkzaam. Sinds mijn afstuderen in 1992 werk ik als kunstenaar / vormgever. Sinds

2000 volledig als zelfstandige. Dit was een bewuste keuze.

Wat vind je fijn aan ondernemen? En wat bevalt minder goed?Bijna alle aspecten vind ik leuk. Het past bij mij. Ondernemen omvat veel meer dan het product

maken zelf. Ook plannen smeden en uitvoeren, marketing, promotie, netwerken, het hoort erbij. De

administratie vind ik minder, maar ja, je kunt niet alles hebben.

Iedere ondernemer komt hindernissen tegen…. Waar ben je tegenaan gelopen de afgelopen jaren en hoe heb je dat opgelost?Tijd. Je moet bij de tijd blijven, up-to-date. Ik volg dan ook regelmatig scholingen. En gebrek aan tijd.

Letterlijk is er soms weinig tijd voor scholing, plannen is een must.

Wanneer ben je succesvol als kunstenaar//creatief?Dat is een interessante vraag, waar ik mij al eerder in heb verdiept. In 2011 vierde ik mijn jubileum: 20

jaar kunstenaar, 10 jaar vormgever als zelfstandige. En daarvoor heb ik een project gedaan om het

luister bij te zetten: Kunstwerken in het Wild. Ik deed een onderzoek naar het begrip Waardevol, op mijn

vakgebied, kunst en vormgeving. Als ik de termen waardevol inruil voor succesvol kom ik aardig in de

richting van de antwoorden op deze vraag.

Kort hieronder informatie over mijn jubileumproject Kunstwerken in het Wild uit 2011.

Ik maakte een reis naar het verleden, op zoek naar mijn sporen. Of preciezer gezegd, de sporen van

mijn werk als autonoom kunstenaar. De sporen van mijn grafische werk heb ik daargelaten, omdat

grafisch werk vooral gebruikt wordt tot het op is of weer aangepast aan nieuwe wensen. Zelfstandige

kunstwerken hebben een andere functie en blijven lang bestaan.

Ik zocht mijn kunstwerken op, die de laatste decennia waren verkocht en de eigenaren, (waarbij Google

mij goed te hulp kwam). Ik stelde de mensen ook vragen als: Welke betekenis heeft mijn kunst nu, na

jaren uit mijn gezichtsveld te zijn verdwenen? Heeft het zijn waarde behouden? Heeft het geschiedenis

gekregen? Is het er nog steeds? En waar? En hoe? Prominent aanwezig of achteraf geraakt? Is het

doorverkocht of doorgegeven? Of simpelweg verdwenen?

Een spannend avontuur! Spoorzoeken naar het begrip Waardevol in relatie tot mijn kunst. De

antwoorden plaatste ik op mijn website, onder de kop Kunstwerken in het Wild, met foto’s van de werken

op de huidige locatie. (Het is nu niet meer online).

Enkele conclusies:Persoonlijk waardevol.

Kunst beoefenen is voor mij belangrijk en een persoonlijke behoefte. Zolang mijn werk in beweging blijft,

zal het nieuwe inzichten opleveren.

Maatschappelijk waardevol

Mijn werk heeft ook een ander doel: Het moet gezien worden. Ik ben niet dermate pragmatisch, dat als

niemand het ooit gezien heeft, het evengoed is. Nee, ik zoek publiek, groot of klein, intiem in een kamer,

groots in een museum of bedrijf, virtueel en mondiaal via het internet, via een boek, 1 op 1, noem maar

op. Zodra het publiek heeft, is voor mij de waarde ook naar buiten toe benoemd. Dit gaat verder dan

persoonlijk.

Financieel waardevol

Heeft de commerciële waarde invloed op mijn idee van waardevol?

• Qua banksaldo wel, mijn werk is mijn levensonderhoud. Met meer inkomsten is het ook beter

ondernemen.

• In emotioneel opzicht niet, dat het werk ineens beter of slechter wordt, als de prijs stijgt of daalt.

Maar zodra de prijs exceptioneel verandert, gaan er andere psychologische processen in

werking.

Waardevol voor de eigenaar

• Werken aangeschaft vanuit een emotionele overweging zijn vaak nog steeds bij de eerste

eigenaar en de band ermee is gegroeid.

• Mensen verhuizen, soms wereldwijd, en mijn werk verhuist mee. De kunstwerken horen bij het

leven van de eigenaar en herinneren aan een bepaalde periode of Nederland. Het wordt om die

reden ook extra gekoesterd en krijgt geschiedenis.

• Mijn werk kan een ruimte smoel geven, bij grote ruimten in bedrijven bijvoorbeeld. Bedrijven

houden mijn werk in de collectie.

• Als investering blijkt het een goede keuze te zijn. Mijn werk is in prijs gestegen.

• Soms reist een werk tussen eigenaren en vindt het later pas een passende bestemming.

• Ook zijn werken kwijt of zelfs vergaan, stuk. Soms vindt men dat erg en soms helemaal niet.

• Denkt men met liefde terug aan een verloren gegaan werk, dan is het er eigenlijk nog steeds, in

99 het hoofd. Ook heel waardevol in feite, meer op abstracte wijze.

Ik kan nu opnieuw concluderen, zolang mijn werk waardevol is, in diverse opzichten, is het ook

succesvol.

Wat zet je in om ervoor te zorgen dat je slaagt als ondernemer?Ik gebruik sociale media en mijn eigen website als middel om mijn werk te promoten. Natuurlijk deel ik

mijn visitekaartjes uit aan ieder die belangstelling heeft. Mijn opdrachten en exposities genereren ook

weer nieuw werk. Ik heb de mazzel dat mijn werk zichzelf promoot, in die zien hoef ik dus niet veel te

doen.

Wat denk jij: Is ondernemen als creatief anders dan voor een niet-creatieve ondernemer?Nee, het ondernemen op zich, is ook een creatief vak! Het verschil is, dat mijn product ook nog eens

creatief van aard is.

Heb je tips voor je collega ondernemers?Misschien een open deur: Onderneem het, wees actief!

Wil je meer weten of in contact komen met Gea?

De site van Gea

Gea op Twitter

Gea op Facebook

100 101

ArnoldReyneveld

Kun je jezelf voorstellen? Hoe heet je, hoe oud ben je, wat doe je precies?Ik ben Arnold, 38 jaar, en ik omschrijf mezelf het liefst als de fotograaf (en sinds kort ook tekstschrijver)

die altijd zoekt naar de ‘rafelrandjes’. Ik portretteer mensen en vertel verhalen. Soms kwetsbaar, maar

altijd oprecht. Zonder oordeel, maar altijd met een doel. In beeld en woord. Van creatie tot publicatie. Dat

laatste klinkt als een geöliede elevator pitch, en dat is het ook

Wanneer ben je gestart als ondernemer? Was het een bewuste keuze om ondernemer te worden of voelde het als de enige optie?Ik ben in 2007 gestart. Dat was, als ik nu terugkijk, een beetje onbezonnen stap. Ik kon inmiddels

redelijk fotograferen en deed dat soms voor geld. Het maakte niet uit wat, als het maar gefotografeerd

moest worden. En op een gegeven moment dacht ik: weet je wat? Ik start een bedrijf! Naast een vaste

baan. Zonder plan. Zonder strategie. Drie keer raden hoe succesvol ik in die beginjaren was…

Zo rond 2011 volgde ik een aantal persoonlijke masterclasses bij Tessa Posthuma de Boer. Niet

om beter te leren fotograferen, maar om richting in mijn werk te krijgen en keuzes te maken voor de

toekomst. Ik weet nog goed dat ik daar aan de keukentafel zat en Tessa, uitkijkend over de weilanden

achter haar huis, al peinzend zei: “Jij bent helemaal geen Guus Dubbelman (Guus is een gelauwerd

persfotograaf), jij maakt overal een portret van. Dát is waar jij goed in bent, dat moet je doen. En laat de

rest vallen. Echt!” Het kostte me weinig moeite haar advies op te volgen. Sterker nog…ik ging steeds

meer met een bevrijd gevoel naar huis. Het gaf me de duidelijkheid die ik al heel lang zocht. Die keuze is

achteraf gezien de start van mijn huidige succes als creatief ondernemer geweest.

Wat vind je fijn aan ondernemen? En wat bevalt minder goed?Ik heb eerder in loondienst gewerkt. Dat voelde altijd heel veilig. Maar wat ik als ondernemer merk, is dat

ik veel meer uit mezelf haal en veel meer leer. Ik beleef alles veel intensiever. En ik lijk zo wel de betere

versie van mezelf. Ik kan compleet stukzitten als een offertetraject misloopt, maar als ik daarentegen

een grote opdracht gegund krijg of het perfecte portret maak, ben ik in staat een fles bubbels open te

trekken. En dat gevoel is onbetaalbaar. Ik vind het moeilijk om iets te noemen dat minder goed bevalt.

Want alles heeft ook wel weer een positieve kant. Okay…als ik drie dagen in m’n donkere zolderkamer

foto’s zit te bewerken of aan teksten zit te schaven, mis ik wel eens de collega die koffie haalt of gewoon

wat geintjes maakt. Maar om nou te zeggen dat het minder goed bevalt? Nee, het is gewoon anders. En

de mooie contacten met allerlei bijzondere mensen compenseren dat ruimschoots.

Iedere ondernemer komt hindernissen tegen…. Waar ben je tegenaan gelopen de afgelopen jaren en hoe heb je dat opgelost?Ik heb psychisch best een moeilijke tijd achter de rug waarbij er niets uit mijn vingers kwam. Dat was een

serieus probleem. Ik weet nog steeds niet hoe ik het precies gedaan heb, maar ik heb mijn onderneming

in die periode gelukkig draaiend kunnen houden. Terwijl ik op sommige momenten figuurlijk door mijn

knieën zakte. Misschien raar om te zeggen, maar ik kwam erachter dat mijn grootste bedreiging ook mijn

kracht blijkt te zijn: in de donkerste dagen krijg ik de mooiste ideeën. En ik heb eindelijk de discipline om

alles op te schrijven. Zodat ik er in ieder geval wat mee kan als het licht weer schijnt…

Wanneer ben je succesvol als kunstenaar//creatief?In mijn geval betekent succesvol zijn elke dag weer verrast en uitgedaagd worden als mens. En elke

dag minimaal een lach en een traan. Geraakt worden door mijn onderwerpen en mensen weten te raken

met mijn foto’s en teksten. Dát is waar ik echt blij van word. Natuurlijk, het is fijn als ik gewoon mijn

halfje bruin bij de bakker kan betalen. In dat opzicht zijn omzet en winst wel belangrijker geworden in

de afgelopen jaren. Maar daarbij geeft me het ook een fijn gevoel als ik door mijn succes weer andere

ondernemers in kan huren voor bijvoorbeeld beeldbewerking of grafisch ontwerp. Houd ik op mijn beurt

de economie ook een beetje op gang…

Wat denk jij: Is ondernemen als creatief anders dan voor een niet-creatieve ondernemer?Het wezenlijke verschil is volgens mij dat je zelf het product bent. En als het goed is, zie je dat terug in

alles wat je maakt. In dat opzicht ben ik steeds meer ‘zelfportretten’ gaan maken; in al mijn huidige werk

zie je min of meer mijn eigen visie terug. En dat is precies wat volgens mij zo belangrijk is als creatief

ondernemer. Dát is wat je uniek maakt. En dát moet zijn waar opdrachtgevers je voor bellen: jouw

unieke persoonlijke visie. Jouw vertaling van hun vraag of probleem.

Wat zet je in om ervoor te zorgen dat je slaagt als ondernemer?Misschien gek om als ‘mensenfotograaf’ te zeggen, maar ik vind mezelf sociaal nogal onhandig. Dus mij

zul je niet tegenkomen op de eerstvolgende Open Coffee. Eigenlijk is social media (op de eerste plaats

Twitter, gevolgd door Instagram en Facebook) vandaag de dag mijn belangrijkste middel om potentiële

opdrachtgevers te bereiken. Daarnaast ben ik heel zuinig op mijn huidige opdrachtgevers. Natuurlijk

moet ik aan mijn omzet denken, maar een opdrachtgever die vraagt of ik een eerder geleverde foto aan

wil passen omdat dat beter in een publicatie past, help ik zonder problemen. En zonder factuur. Doe ik

niet moeilijk over. En dat betaalt zich vanzelf terug. Want de meeste nieuwe opdrachtgevers, benaderen

me op aanraden van tevreden bestaande opdrachtgevers.

Heb je tips voor je collega ondernemers?O jee…dan ben ik al snel geneigd om in cliche’s te vervallen. Maar omdat lijstjes zo goed werken, hierbij

mijn persoonlijke top 3.

1. Blijf dicht bij jezelf. We leven in een tijdperk waarin we niet langer zaken willen doen met

gepolijste bedrijven, maar met echte mensen. En als creatief ondernemer ben je daarnaast natuurlijk

het beste als je volledig jezelf bent. Dus zorg dat je jezelf heel goed kent (hint: dat kostte bij mij ruim 30

jaar…) en wees je daar continu bewust van.

2. Oogsten komt na zaaien. Ik kom ze nog elke dag tegen: ondernemers die denken dat ze

vanzelf een opdracht oogsten als ze maar vaak genoeg bij je zeuren. Forget it. Richt je op het zaaien.

Maak werk en laat het zien. Help mensen en laat zien welke waarden je in huis hebt. Dan komen de

opdrachten vanzelf naar je toe. Niet alleen omdat je goed bent in wat je doet, maar ook omdat mensen

het je dan gunnen.

1053. Spelen is ook werken. Als (creatief) ondernemer is het belangrijk dat je jezelf continu ontwikkelt.

Durf daarom buiten de gebaande paadjes van je onderneming te gaan. Durf te spelen! De dingen die je

ontdekt, helpen je een nog mooier mens en betere ondernemer te worden.

Nog iets dat je kwijt wilt?Nog één goedbedoeld advies dan. Richt je niet op de dingen waar je minder goed in bent. Maak keuzes.

Pak juist datgene waar je goed in bent, en perfectioneer dat. Ik geloof er heilig in dat dat de beste weg

naar (creatief) succes is.

Wil je meer info of in contact komen met Arnold?

Arnold’s website

Zijn blog

Arnold op Twitter, Facebook en LinkedIn

106 107

Hannekede Graaf

Kun je jezelf voorstellen?Ik ben Hanneke de Graaf, 51 jaar, en ik woon met man, twee tieners en hond in Zaandam. Ik werk

als zelfstandig grafisch ontwerper in Het Blauwe Pand, een lokatie in Zaandam, waar meerdere

ondernemers zitten die werken rondom duurzaamheid, bouw en creativiteit. Zoals de meeste grafisch

ontwerpers maak ik logo’s, huisstijlen, websites, folders etc.

Altijd op zoek naar authenticiteit geef ik bedrijven, organisaties en evenementen een gezicht. Dat begint

vaak met het ontwerpen van een logo waarin de identiteit wordt verbeeld. Een logo laat in vorm, kleur en

symboliek zien waarin een organisatie zich onderscheidt. De ene coach, winkel of evenement is immers

de andere niet. Ik heb bijvoorbeeld voor verschillende uitvaartondernemers de huisstijl gemaakt, dan zie

je dat ze echt heel verschillend zijn en niet uitwisselbaar.

De klant moet zich in zijn visuele uitingen herkennen en nog belangrijker: de klant van de klant moet

intuïtief aanvoelen dat hij aan het juiste adres is.

Vóór mijn opleiding grafisch ontwerpen aan de Rietveld, heb ik de opleiding handvaardigheid en tekenen

gedaan en een poos als kunstenaar gewerkt. De liefde voor materialen is er nog steeds en soms mis ik

dat aspect. De laatste tijd probeer ik dat weer terug te brengen in het grafische werk. Bijvoorbeeld door

te schilderen, dat te fotograferen om het vervolgens te kunnen bewerken. Deze nieuwe weg maakt me

enthousiast, ik ben nieuwsgierig naar wat er allemaal nog uit gaat komen.

Wanneer ben je gestart als ondernemer? Was het een bewuste keuze om ondernemer te worden of voelde het als de enige optie?Ik ben voor mezelf begonnen in 2007. Nadat ik 10 jaar bij verschillende bedrijven had gewerkt, barstte

de crisis los en werd mijn contract niet verlengd. Ik merkte dat ik een soort tegenzin had om opnieuw

een baan te zoeken. Met wat leuke plannen en een goede coach (Marca) ben ik toen voor mezelf

begonnen.

Wat vind je fijn aan ondernemen? En wat bevalt minder goed?Eén van de leukste aspecten vind ik het directe contact met de klant. Als je bij een bureau werkt komt er

een consultant aan je bureau om te zeggen wat de klant wil. Hij/zij presenteert wat je hebt gemaakt, om

daarna te zeggen wat er eventueel anders moet. Maar als je je klant kent en een relatie op kunt bouwen,

ben je veel sterker betrokken bij het project. Dat motiveert enorm. Je kent je opdrachtgever en je wilt

echt het allerbeste geven. Bovendien zorgt het directe contact ervoor dat je niet alleen de letterlijke

briefing overneemt, maar dat je ook meekrijgt wat er tussen de regels door gezegd wordt en wat de

sfeer van een bedrijf is. Ook merk ik dat ik steeds meer de klanten aantrek die bij mij passen. Hoewel

ik ook graag voor bijvoorbeeld een autodealer werk, zijn het vooral de culturele- en non-profit sector

, de zogenaamde zachtere sectoren, die op mijn pad komen. Wat ik soms wel mis is het overleggen

met collega’s en het werken in een team. En de boekhouding, dat is niet bepaald mijn hobby. Maar een

paar keer per jaar me er doorheen bijten, heb ik graag over voor de vrijheid en zelfstandigheid van dit

bestaan,

Iedere ondernemer komt hindernissen tegen…. Waar ben je tegenaan gelopen de afgelopen jaren en hoe heb je dat opgelost?Het lastigst vind ik de wisselende inkomsten. In het begin ging het vrij goed, maar op een gegeven

moment zakte het helemaal in en kwam er bijna niets meer binnen. Daar werd ik wel heel zenuwachtig

van. We hebben toen alle vaste lasten zoveel mogelijk naar beneden geschroefd en ik begon al te

denken aan omscholen. Tot de telefoon ging en er in één week tijd drie mooie opdrachten binnen

kwamen. Nog steeds is het inkomen heel wisselend, alleen heb ik er in magere tijden meer vertrouwen

in dat het wel weer goed komt. Daarnaast heb ik het geluk dat ik een partner heb met een inkomen.

Nog steeds voelt het soms als: op hoop van zegen, komt er werk binnen of niet. Maar toch merk ik

dat het, in de loop van de tijd, verandert. Door projecten te doen en te netwerken leer je meer mensen

kennen en vooral: meer mensen leren jou kennen. Daardoor lijkt het de laatste tijd wat stabieler.

Wanneer ben je succesvol als kunstenaar//creatief?Succesvol ben je als je kunt doen wat je wilt doen en waar je goed in bent. Dat mensen je werk

waarderen en je weten te vinden. Dat het creatieve werk samenhangt met geld verdienen vind ik altijd

een lastig iets. Eigenlijk wil ik helemaal niet bezig zijn met geld. Maar als je geldzorgen hebt, voel je je

minder rustig en vrij en werk je met minder plezier. Daarom hoort een inkomen, dat voldoende is om van

rond te komen en waarvan je het liefst ook nog wat kunt sparen, bij het succes van je onderneming.

Dat ik het zelf al 8 jaar red in tijden van crisis vind ik al heel wat. Maar ik hoop op nog wat meer

financiële rust en ruimte in de toekomst.

Wat denk jij: Is ondernemen als creatief anders dan voor een niet-creatieve ondernemer?Wat ik lastig vind, is dat het vaak moeilijk in te schatten is hoe lang je met iets bezig bent. Bij elk project

begin ik bij nul, ik doe nooit iets vanuit routine. Soms komt een idee heel snel, soms moet je er lang op

broeden. Verder ben ik een gevoelsmens en is mijn manier van denken en werken niet recht toe recht

aan. Dat is soms moeilijk om te zetten naar winst en verlies.

Wat zet je in om ervoor te zorgen dat je slaagt als ondernemer?Je moet netwerken en mensen ontmoeten. Aanvankelijk vond ik dat netwerken erg spannend, wat dat

betreft ben ik veel veranderd. Ik kan zelfs zeggen dat het ondernemer zijn me persoonlijk ontwikkeld

heeft. Ik sta nu steviger in mijn schoenen dan 8 jaar geleden.

Heb je tips voor je collega ondernemers?Regelmatig diep naar binnen kijken en teruggaan naar waar je begon: waarom doe ik dit ook al weer?

Wat leek me hier zo leuk aan? Dicht bij je drijfveer blijven en daar in geloven. Dat is de enige manier

om al die energie te kunnen blijven opbrengen die het kost om ondernemer te zijn. Alleen zo kun je je

talent laten bloeien. Iedereen doet dingen op zijn eigen manier. Maar jouw kracht zit in jouw authentieke

manier van werken.

Wil je meer weten of in contact komen met Hanneke?

De site van Hanneke

Hanneke op Facebook

Hanneke op Twitter

Hanneke op LinkedIn

110 111

GertrudeSteenbeek

Kun je jezelf voorstellen?Ik ben Gertrude Steenbeek. Ik ben 45 jaar en ik schilder, maak stempels en ben creatief in Artjournals.

Daarnaast geef ik met veel plezier een korte collageschildercursus en een stempelworkshop aan

vrouwen die graag hun creativiteit een boost willen geven. Daar komt binnenkort een workshop

Artjournaling bij. Ik hou ervan anderen te inspireren en aan te moedigen om meer met hun creatieve

talent te doen.

Wanneer ben je gestart als ondernemer? Was het een bewuste keuze om ondernemer te worden of voelde het als de enige optie?In 2012 ging mijn langgekoesterde wens om creatief ondernemer te worden in vervulling. Tot dan toe

had ik jarenlang in loondienst gewerkt, als secretaresse. Steeds knaagde echter het besef dat ik niet

genoeg deed met mijn creatieve kanten. De durf en de visie voor het ondernemerschap ontwikkelde zich

echter wel, tot het moment dat ik besloot de sprong in het diepe te wagen. Ik maakte een businessplan,

schreef me in bij de Kamer van Koophandel en begon. En ja, het is nog steeds spannend, maar ook een

mooie weg waar ik niet meer van af wil wijken. Dit past bij mij!

Wat vind je fijn aan ondernemen? En wat bevalt minder goed?Wat is er nou fijner dan ’s ochtends aan de keukentafel te schilderen of te schetsen, onder het genot van

een heerlijk kopje vers gezette koffie. Van dit soort momenten kan ik enorm genieten. Het heerlijke van

ondernemen is dat je zelf je tijd kunt indelen. Dat je je eigen projecten kunt bedenken en uitvoeren. Dat

je zelf richting en vorm aan je bedrijf geeft. Bovendien kun je helemaal los gaan in je talent, in datgene

waar je goed in bent! De afgelopen jaren heb ik mezelf verder kunnen ontwikkelen en heb ik veel nieuwe

dingen geleerd. Zowel in mijn kunstenaarschap als ondernemerschap. Ik gebruik alles wat ik kan en leuk

vind en waar ik mezelf nog meer in kan bekwamen. Dat voelt fijn, dat gevoel van “ownership” hebben

over je leven.

Tegelijkertijd is dat soms ook lastig. Je moet constant jezelf motiveren. Geloven in je bedrijf staat

gelijk aan geloven in jezelf. Er is niemand anders die zegt wat je moet doen. Ook is er de financiële

onzekerheid. Er is geen maandelijks vast bedrag meer wat binnenkomt op je rekening. Bovendien

verkoop ik geen tubes tandpasta, maar moet ik steeds opnieuw mijn eigen product maken, waarmee ik

me bovendien behoorlijk bloot geef. Daarbij zie ik wel de enorme kansen die er nu liggen op het gebied

van online ondernemen en de uitdaging om als kunstenaar hiermee aan de slag te gaan.

Iedere ondernemer komt hindernissen tegen…. Waar ben je tegenaan gelopen de afgelopen jaren en hoe heb je dat opgelost?De afgelopen jaren liep ik aan tegen gebrek aan richting. Het ontbrak mij als kunstenares niet aan

ideeën, maar welke moest ik verzilveren en welke projecten of ideeën moest ik uitstellen tot later of

helemaal schrappen? Ook het aanscherpen van mijn doelgroep was en is een zoektocht. Wie kon en

kan ik helpen met mijn product? Focus ik mij op mijn schilderijen en autonoom kunstenaarschap of richt

ik mij meer op het geven van cursussen en workshops? Ik heb veel gehad aan het investeren in leren

over ondernemerschap. Soms kostte dat geld, andere keren kreeg ik de kans om gratis kennis tot me

te nemen. Het heeft me verder geholpen in het aanscherpen van mijn visie. Dit jaar wil ik daar opnieuw

stappen in ondernemen en vooral ook verder uitwerken en doorvoeren wat ik geleerd heb.

Wanneer ben je succesvol als kunstenaar//creatief?Het mooiste compliment is als mensen die mijn werk kopen zeggen dat het schilderij hen elke dag

vrolijk maakt. Dat voelt als succes! Datzelfde voel ik als ik van mijn cursisten hoor dat ze boven zichzelf

zijn uitgestegen. Als ik zie dat ze blij en trots worden van dat wat ze gemaakt hebben. Het geeft zo’n

voldoening om een mailtje te krijgen van een cursist met een foto van een schilderij of stempel, gemaakt

naar aanleiding van een bij mij gevolgde cursus. Het is prachtig om te horen dat ze er blij van werden,

en een stuk ontspanning ervoeren. Om te horen en te zien dat ze mogelijkheden zien om zich verder

te ontwikkelen. Dat je er gelukkiger van worden en geïnspireerd raken. En ja, daar krijg ik ook weer

inspiratie van! Creativiteit werkt aanstekelijk.

Wat denk jij: Is ondernemen als creatief anders dan voor een niet-creatieve ondernemer?Er liggen voor creatieven dezelfde kansen als voor andere ondernemers. Wat je nu nog niet kunt, kun

je óf leren, óf uitbesteden. Het tegenwoordige ondernemen is heel anders dan vroeger en veel kennis

erover is online te vinden en te leren.

Het kan zijn dat je enorm goed bent in je kunstenaarschap, maar minder in het ondernemerschap. Zorg

er dan voor dat je helder in kaart krijgt wat je wel en niet kunt en probeer wat je niet (zo goed) kunt uit te

besteden. Ja, het kan betekenen dat je dan geld moet investeren, maar dit zal zich terug verdienen.

Wat zet je in om er voor te zorgen dat je slaagt als ondernemer?Om te slagen als ondernemer moet je van alles wat erbij komt kijken in ieder geval een beetje weten. En

je moet een lange adem hebben…

Ik noem drie dingen die mij het afgelopen jaar verder hebben geholpen:

Ik heb in 2014 een e-book geschreven “Hoe kom je aan inspiratie?” 10 ideeën voor je schetsdagboek.

Je kunt het gratis downloaden via mijn website. Dit heeft mij veel nieuwe abonnees opgeleverd en

talloze leuke reacties. Het heeft mij geholpen om me verder te focussen. Bovendien zie ik dat mijn

maandelijkse nieuwsbrief nu veel meer oplevert: bijvoorbeeld meer lezers voor mijn blog, én meer

deelnemers aan mijn schildercursus en stempelworkshop.

Verder heb ik mij begin dit jaar aangesloten bij een fijne “Open Coffee” netwerkgroep. Een groep

ondernemers van verschillende expertises die elkaar helpen en aanmoedigen. Daardoor weet ik veel

beter bij wie ik waarvoor terecht kan. Bovendien heb ik sparringpartners en “collega’s” waardoor ik me

als ondernemer minder alleen voel. Het is een wederzijdse uitwisseling en dit motiveert. Het is heel fijn

dat ook ik een ander weer verder kan helpen met tips, ideeën en net verworven kennis.

Als derde punt noem ik mijn geloof in God. Ik geloof dat hij ons talenten heeft gegeven om verder te

ontwikkelen en in te zetten in dit leven. Ik heb daar lang veel te weinig mee gedaan. Door een talent weg

te stoppen en te bagatelliseren, doe je jezelf en anderen tekort. Ik geloof dat ons veel is toevertrouwd

in het leven waar we mee mogen werken en wat we mogen inzetten om de wereld mooier te maken.

Je bent hier op aarde niet slechts voor jezelf, maar om de ander te helpen. Dit grotere perspectief helpt

me om een moeilijke dag te relativeren en het plezier te behouden in de tocht en het avontuur van

ondernemen.

115Heb je tips voor je collega ondernemers?Ondernemerschap staat gelijk aan een leven lang leren: wees extreem nieuwsgierig!

Verdiep je in de mogelijkheden van internet.

Zorg dat je je blijft ontwikkelen als kunstenaar en maak veel mooie dingen!

Geef niet op. Morgen kan zomaar de dag van jouw big break zijn.

Wil je meer weten of in contact komen met Gertrude?

Haar website

Gertrude op Facebook, Twitter, Pinterest, Linkedin en Youtube

116 117

Michiel Nagtegaal

Kun je jezelf voorstellen?Mijn naam is Michiel Nagtegaal, ik ben 40 jaar en ik maak schilderijen.

Wanneer ben je gestart als ondernemer? Was het een bewuste keuze om ondernemer te worden of voelde het als de enige optie?Ik startte met ondernemen toen ik begin 20 was. Mijn opleiding aan de Grafische School in Rotterdam

had ik al in het eerste jaar vanwege gebrek aan motivatie afgebroken. Ik wist ik zeker dat ik ‘iets’ met

tekenen wilde maar had niet het geduld om de opleiding af te maken.

Naast mijn baantje bij een supermarkt deed ik wat kleine ontwerp- en illustratie-opdrachten voor

vrienden en familie. Ik bedacht me dat ik er misschien wat extra geld mee kon verdienen als ik promotie

ging doen. Daarom hing ik overal zelf getekende posters op ter promotie van mijn diensten.

In de supermarkt leerde ik ook twee vrienden kennen. Samen zijn we house-feesten gaan geven,

waarvoor ik de flyers en entreekaarten ontwierp. Met die flyers en veel strips in mijn portfolio ben ik later

bij mijn eerste bureau aangenomen.

Wat vind je fijn aan ondernemen? En wat bevalt minder goed?Ondernemen is zo leuk vanwege de vrijheid om dingen op jouw manier te doen. Je kunt gemakkelijk

allerlei neven-activiteiten oppakken, opdrachten weigeren en je eigen tijd indelen.

Bij ondernemen is het vaak zo dat hoe harder je werkt, hoe groter de beloning is. Dat vind ik eerlijker

dan de droom van iemand anders waarmaken, voor een vast bedrag per maand. Daardoor wordt het wel

een uitdaging om je tijd gezond in te delen. Feitelijk ben je als ondernemer altijd aan het werk. Dan moet

je ‘werk’ wel echt bij jou passen.

De administratieve kant van ondernemen ligt me het minst. Mooie dingen maken vind ik veel belangrijker

dan cijfers en contracten. Toen we net waren gestart met ons webbureau hebben we geld verloren

doordat we onze contracten niet goed op orde hadden. Ook het opkomen voor jezelf en claimen waar je

recht op hebt, is iets wat ik heb moeten leren. Bovendien heb ik moeten loslaten om altijd maar aardig

gevonden te willen worden.

Iedere ondernemer komt hindernissen tegen…. Waar ben je tegenaan gelopen de afgelopen jaren en hoe heb je dat opgelost?Eén van de lastigste uitdagingen die ik ben tegengekomen, zijn periodes met minder of geen werk.

Ik ben het gaan zien als een signaal dat je iets drastisch moet veranderen. Misschien volg je net niet

helemaal je échte passie. Waardoor je minder gemotiveerd bent om extra moeite in promotie of in de

service naar klanten te stoppen.

Of misschien heeft jouw product niet die toegevoegde waarde voor klanten. Als je die waarde zelf niet

duidelijk voor ogen hebt, hoe moet een klant dan enthousiast over je product worden?

Ik ben ooit een eigen webshop gestart met mijn illustraties op canvasdoeken. Het zelf ontwerpen van

het logo en de webpagina’s kostte veel tijd en de webshop-techniek was duur. Uiteindelijk heb ik de

webshop weer moeten sluiten omdat niemand mijn doeken wilde kopen. Ik was ‘vergeten’ om na te

denken over de vraag waarom een klant mijn illustraties aan zijn muur zou willen hebben.

Wanneer ben je succesvol als kunstenaar//creatief?Het is een spel dat je vooral tegen jezelf speelt. In mijn ogen ben je succesvol als je jouw zelf gestelde

doelen haalt. Is het je doel om rond te komen met maar drie dagen per week werken? Of wil je de

absolute nummer 1 binnen je vakgebied worden, met drie huizen in verschillende landen en een volle

bankrekening?

Voor mij betekent het dat ik succesvol ben als Freelance Online Designer / Art Director. Ik doe het met

plezier en mijn klanten zijn tevreden.

Toch was ik op zoek naar een nieuwe uitdaging. Opnieuw beginnen en dan vooral iets opzetten dat ik tot

na mijn pensioen met plezier kan blijven doen. Mijn hele leven ben ik op zoek naar steeds meer vrijheid

en onafhankelijkheid. Van vaste banen bij bureau’s naar mijn eigen webbureau, naar freelancen als

designer. Voor mij is de volgende, overtreffende stap die van vrij kunstenaar.

Daarom heb ik nu andere doelen gedefinieerd en die heb ik zeker nog niet gehaald. Als het me lukt om

eigen werk, zonder beperkende kaders van opdrachtgevers, te verkopen en daarvan rond te komen,

vind ik mezelf succesvol.

Wat denk jij: Is ondernemen als creatief anders dan voor een niet-creatieve ondernemer?Ondernemen als creatief is niet heel veel anders dan een ondernemer die niet in de creatieve sector zit.

Elke ondernemer heeft een gezonde dosis creativiteit nodig om problemen op te lossen. Het product

en de doelgroep bij een creatief zijn misschien anders. Maar ik geloof dat het gezond is als creatieven

hun onderneming meer als een ‘normale’ business zouden zien. Als je mooie dingen maakt, wil je die

toch laten zien? Je wilt toch waardering voor je harde werk? Je wilt in de toekomst toch ook materialen

kunnen kopen om je ding te blijven doen?

Wat zet je in om ervoor te zorgen dat je slaagt als ondernemer?Om te slagen als ondernemer zul je moeten laten weten wat je produceert. Er is geen onderneming

die goed draait zonder enige vorm van promotie. Internet biedt ontelbare mogelijkheden om te

communiceren. Om de wereld te tonen wat voor jou belangrijk is. Jouw boodschap, jouw visie en jouw

werk zijn anno 2015 nog nooit zo gemakkelijk aan de hele wereld te tonen. Door regelmatig iets van

je werk te laten zien op internet, bouw je een geïnteresseerd publiek op van mensen die weer andere

mensen kennen.

De meest populaire posts op Facebook zijn die waarbij grote gebeurtenissen zoals de geboorte van

een kind of trouwen worden gedeeld. Omdat er ook veel negatiefs wordt gedeeld, blijf ik er nooit lang

hangen. Instagram en Pinterest werken voor mij als visueel creatief dan veel beter. Beide zijn visueler

ingesteld en de tekstuele toelichtingen zijn kort. Doordat ik veel creatieven volg op Instagram en

Pinterest werken ze uitstekend als een snelle inspiratiebron.

Als designer gebruikte ik mijn portfolio en netwerk om nieuwe klussen binnen te halen. De afgelopen

acht jaar heb ik niet actief aan acquisitie hoeven doen. Een eigen blog (nu offline) met mijn visie op

nieuwe ontwikkelingen in mijn vakgebied heeft wel geholpen om mezelf als een expert neer te zetten.

Mijn netwerk als startend kunstenaar is nu nog veel te beperkt. De markt is ook duidelijk anders. Daarom

121verwacht ik naast een online portfolio meer van niet-digitale marketing als exposities, persberichten en

netwerkevenementen. De meeste promotie is te krijgen door een bijzonder of spectaculair kunstproject

in de openbare ruimte doen.

Heb je tips voor je collega-ondernemers?Ik denk dat elke ondernemer die goed weet waar zijn of haar échte passie ligt, met hard werken altijd

succesvol zal zijn. Je passie vind je door na te denken over wat je zou gaan doen als je zoveel geld hebt

dat je nooit meer hoeft te werken. Dat is dan precies hetgene je ook vandaag zou moeten doen. Niet

wachten, niet te lang nadenken en gewoon gaan beginnen. Just do it.

En vooral heel hard werken. Heel veel mensen verwachten waardevolle resultaten door een

middelmatige inspanning. Een middelmatige inspanning levert middelmatige producten. Bedenk hoe je

écht het verschil kunt maken.

Wil je meer weten of in contact komen met Michiel?

De site van Michiel

Michiel op Instagram

Michiel als designer

122 123

SasjaBork

Kun je jezelf voorstellen?Mijn naam is Sasja Bork, ik ben 43 jaar en woon met vriend en twee katers in Utrecht. Ik heb na het

VWO de Minerva in Groningen gedaan (1e graads lerarenopleiding tekenen en kunstgeschiedenis).

Daarna heb ik onderwijskunde aan de Rijksuniversiteit gestudeerd en een aantal jaren als

communicatietrainer gewerkt bij Schouten en Nelissen te Zaltbommel. In 2000 gooide ik na een burnout

het roer drastisch om en ben ik mijn eigen bedrijf gestart als fulltime beeldend kunstenaar. In het begin

maakte ik olieverfschilderijen en staaldrukken uit atelier en in opdracht. Daar kwam in 2005 een eigen

schilderschool bij in Nieuwegein en vanaf 2011 een galerie in het centrum van Utrecht.

Je bent naast kunstenaar ook galeriehouder, hoe is dat zo gekomen?Ik ben allereerst kunstenaar, voor mijn gevoel altijd al: ik tekende al voordat ik kon lopen. Door mijn

ervaringen met galeries, en doordat ik een winkelpand aan de Oude Gracht in onderhuur kreeg,

ontstond het concept van de PoPuP galerie. We waren destijds de eerste in Nederland. Ik doe dit samen

met mijn vriend Jeroen Pater, die stand up comedian is, en zo wordt het dus een galerie voor Kunst

en Komedie. Waar naast kunst en design, ook regelmatig shows en optredens zijn. Het is een vorm

van leegstandbeheer. Als het pand verhuurd wordt moeten wij er binnen twee weken uit. Daar staat

een lage huur tegenover. En we mogen in de prachtigste panden in het centrum, omdat de makelaar

en de eigenaar de meerwaarde van een mooi ingericht pand ook wel zien. Wij rekenen geen hang- of

expositiekosten aan de kunstenaars en een lage commissie van 30 %. Door deze gunstige condities kan

ik kiezen uit vele kunstenaars en designers, wat een constante kwaliteit garandeert.

Hoe waren jouw eigen ervaringen met galeries?Het ergste vond ik de opkomst van galeries die hanggeld vroegen. Met 100 euro per kunstenaar en

dan 50 kunstenaars opgepropt boven en onder elkaar, heb je je huur en salaris wel binnen. Naar mijn

idee deed zo’n galerie vervolgens niets aan de PR. Geen klanten, geen verkoop, dus verlies voor de

kunstenaar en winst voor de galerie. Niet eerlijk. Ook de torenhoge commissies stuitten me tegen de

borst: 40 % is al heel normaal voor een kleine galerie in een dorp, 50 % voor de grotere en 60 % voor

de allergrootste: wat houd je als kunstenaar dan nog over? Dat gecombineerd met de stijgende prijs

van je schilderijen: als je niet meer bij de galerie exposeert, hoe raak je het werk dan zelf nog kwijt?

Moeilijke kwesties waar ik menig bevriende kunstenaar op zag stuklopen. Er zijn galeriehouders die heel

erg sturen. Als je dat en dat maakt, in die en die kleur en dat formaat, dan kan ik het wel verkopen. Het

gaat er niet om goed verkoopbare kunst te maken, zeg ik altijd. Dat haalt je authenticiteit en de drijvende

kracht uit je autonome kunstenaarschap. Het gaat erom je kunst goed te verkopen. Dat is een andere

mindset en maakte dat ik met de uitleen en verhuur van mijn schilderijen startte (met huurkoopregeling)

en later dus met de galerie.

Hoe selecteer jij kunstenaars?Ik ken veel kunstenaars uit Nederland en België, omdat ik jarenlang grote manifestaties en groeps/

thema-tentoonstellingen organiseerde. Dus ik heb een groot netwerk. Sinds de oprichting van de galerie

komen er ook veel kunstenaars binnenlopen. Omdat we de eerste waren in het land (popup galerie)

kregen we veel media-aandacht. We haken ook aan op veel projecten: krantenartikelen zijn de beste

gratis reclame. Daar komen ook veel kunstenaars en designers op af. Verder ga ik, als ik tijd heb, langs

markten, beurzen en atelierroutes. Ik selecteer vooral makers uit de regio. Dat hoeven geen kunstenaars

te zijn, als het werk maar van goede kwaliteit is. Bij design heb ik een zwak voor redesign of upcycled

design (van hergebruikte materialen). Op onze site staat precies beschreven waar we naar zoeken.

Ik streef naar een collectie waarin variatie, kwaliteit en betaalbaarheid voorop staan. Omdat we een

galerie voor kunst EN komedie zijn zoek ik ook naar een humoristische, lichte invalshoek. Het hoeft

niet per se vrolijk te zijn, maar ook niet agressief of donker. En ik vind het belangrijk om, naast grote

doeken en bronzen beelden, ook kleine kunstcadeaus te hebben. Je vindt al kunstitems vanaf 2 euro

in de galerie en een grote selectie kunstkado’s onder de 25 euro. In verband met het grote aantal

kunstenaars, en dus het grote aantal werken in consignatie, hebben we met het oog op de verzekering

een maximum van 3000 ingesteld per item. En hebben we een maximaal aantal werken in consignatie

van 5 stuks, per kunstenaar, boven de 100 euro.

Jouw galerie loopt goed, heb je een idee hoe dat komt?Ik denk dat we in een niche vallen waar behoefte aan is, want we trekken veel publiek. Ook mensen die

normaal niet zo snel een galerie binnen stappen. Het popup principe is misschien wel veel werk qua

verhuizen en steeds weer opnieuw inrichten, maar we creëren ook steeds weer een nieuwe cirkel van

publiek op een nieuwe plek, die we weer meenemen naar de volgende locatie. ‘Poppin’ up in a place

near you!’ is ons motto.

Wil je meer weten of in contact komen met Sasja?

De site van de popup galerie

De site van Sasja

De popup galerie op Facebook

126 127

MarianFilarski

Kun je jezelf voorstellen?Ik ben Marian Filarski, oprichter van de Academie Filarski. Ik ben 64 jaar jong, nog zeer inspirerend

bezig en nog lang niet van plan om te stoppen met werken. 15 jaar geleden heb ik, na de kunstacademie

en docentenopleiding, mijn eigen atelier Schilderen opgericht. Ik maakte eigenlijk van mijn hobby mijn

professionele vak. Ik was echt geen ondernemer, had daar toen zelfs nog nooit bij stilgestaan. Mijn

huidige werk bestaat uit: weeklessen verzorgen voor beginners en gevorderden, waarbij de ontwikkeling

van eigen creativiteit, eigenheid en procesmatig leren werken de rode draden zijn. 10 jaar geleden heb

ik mijn eigen Academie Filarski opgericht, een 3-jarige opleiding waar schilders, die creatieve centra zijn

ontgroeid, maar niet naar de reguliere kunstacademie willen gaan, zich kunnen ontwikkelen en worden

begeleid tot zelfstandig denkende kunstenaars, met passie en een visie. Drie jaar geleden ben ik mezelf

gaan scholen in bijzondere schildertechnieken, innoverende druktechnieken, schilderen op plexiglas,

werken met was en paraffine etc. Hiervoor ga ik 3-4 jaar naar een kunstacademie in Zuid-Duitsland.

Wanneer ben je gestart als ondernemer? Was het een bewuste keuze om ondernemer te worden of voelde het als de enige optie?In eerste instantie was ik docent, maar ik denk dat ik de laatste jaren steeds meer ondernemer ben

geworden. En dat komt volgens mij door de veranderende tijden. Je kunt jezelf niet meer “verkopen” in

het wekelijkse krantje. Je moet alle zeilen bijzetten om marketing te bedrijven, Facebook bij te houden

en andere social media. Ik ben momenteel een cursus aan het volgen over het opzetten van online

lessen. Ik heb een webdesigner, iemand met wie ik regelmatig brainstorm over mijn toekomstplannen.

De eenvoud van vroeger bestaat niet meer, alleen docent zijn, dat gaat niet meer op. Je moet als

zelfstandige bijna van alle markten thuiszijn. Op marketing gebied, financiën etc. Ik ben erin gerold,

doordat de tijden zijn veranderd.

Wat vind je fijn aan ondernemen? En wat bevalt minder goed?Wat ik fijn vind aan mijn manier van werken: de vrijheid, beslissingen zelf mogen nemen. Wat minder fijn

is, dat je alles alleen moet doen, dat is natuurlijk in tegenspraak. Wat fijn is, heeft ook zijn keerzijde.

Iedere ondernemer komt hindernissen tegen…. Waar ben je tegenaan gelopen de afgelopen jaren en hoe heb je dat opgelost?De afgelopen jaren zit ik heel veel achter mijn computer. Jaren geleden kon ik die tijd geven aan mijn

eigen kunst. Soms wordt ik stapelgek van alles wat “MOET”. Tot voor 2 jaar heb ik mijn academie

organisch laten groeien, nu lijkt dat niet meer te kunnen. Ik heb dus een webdesigner, waarmee ik kan

overleggen, ik heb iemand die voor me kookt tijdens de dagworkshops, ik heb iemand die mijn financiën

regelt. Ik maak filmpjes voor mijn Facebook.

Wanneer ben je succesvol als kunstenaar//creatief?Ik voel me succesvol. Succes betekent voor mij dat ik mijn missie als kunstinspirator kan volbrengen.

Als ik studenten tot hun kern kan brengen, ja dan krijg ik echt kippenvel. En hou ik nog meer van mijn

studenten.

Wat denk jij: Is ondernemen als creatief anders dan voor een niet-creatieve ondernemer?Ik denk dat creatieven anders zijn dan een niet-creatief ondernemer. Juist omdat er zoveel tijd in de

computer gaat zitten, blijft er vrijwel geen tijd over om je tijd te door te brengen met je eigen creatieve

vak, en dat voelt niet altijd fijn.

Wat zet je in om ervoor te zorgen dat je slaagt als ondernemer?Wat zet ik in, dat heb ik boven al genoemd: heel veel Facebook, filmpjes maken, goede teksten leren

maken, goede website laten bouwen, bij intakegesprekken niemand iets “verkopen”. Maar de nadruk

leggen op het verlangen van de “klant”.

Heb je tips voor je collega ondernemers?Tips voor ondernemers? Ja de enige tip die ik heb, is dat je een hele lange adem moet hebben, je vak

heel goed moet verstaan, zelfvertrouwen hebben, veel oplossingen kunnen verzinnen, als het even

tegenzit en absoluut eerlijk zijn naar je klant.

Vroeger ben ik secretaresse geweest, ik wil dat never nooit meer. Daarna heb ik voor mijn kinderen

gezorgd (er waren nog geen crèches). Maar op mijn 40e heb ik beslist dat het MIJN tijd werd, ik heb 10

jaar parttime gestudeerd. Cumlaude afgestudeerd. Ik mocht op mijn 50e helemaal opnieuw beginnen.

En dat was de beste stap die ik ooit heb gezet. We leven nu in nog betere tijden, er gebeurt heel veel,

wij maken er allemaal deel van uit, maar je moet wel voor jezelf kiezen, keuzes maken waar je naar toe

wilt. Het is misschien soms ploeteren, maar doordouwers komen altijd boven drijven. Ik ben heel blij dat

ik op mijn 64-jarige leeftijd deel uit mag maken van deze levendige wereld, er zijn volop mogelijkheden,

maar je moet ze zien, en grijpen.

Wil je meer weten of in contact komen met Marian?

De site van Academie Filarski

Academie Filarski op Facebook

130 131

Frans Blok

Kun je jezelf voorstellen?Ik ben Frans Blok, ik woon en werk in Rotterdam en ik ben 52 jaar. Ik ben van oorsprong architect

maar heb me in de loop van mijn carrière steeds meer toegelegd op het maken van visualisaties, artist

impressions, renderingen, mooie plaatjes, hoe je het ook noemen wilt. Daarnaast, of in het verlengde

daarvan, heb ik me in de afgelopen jaren steeds meer ontwikkeld als fotograaf. En met dezelfde

technieken, software en vaardigheden als ik gebruik voor werk in opdracht maak ik vrij werk waarmee ik

aan de weg timmer via tentoonstellingen en een webshop.

Wanneer ben je gestart als ondernemer? Was het een bewuste keuze om ondernemer te worden of voelde het als de enige optie?Ik ben op 3 december 2013 begonnen met mijn bedrijf 3Develop. Die datum vergeet ik nooit meer; ik

wilde toch al rond die tijd van start gaan en voor een bedrijf met 3D in de naam is een datum met ook 3D

in de naam natuurlijk wel leuk.

Het was een bewuste keuze en tegelijkertijd voelde het ook als de enige optie. Dat moet ik natuurlijk

even uitleggen… Ik heb vijfentwintig jaar bij bureaus gewerkt en dat beviel zeker niet slecht maar je

moet af en toe wel eens compromissen sluiten of anderszins dingen doen waar je eigenlijk niet zo’n zin

in hebt. In mijn achterhoofd had ik daarom al heel lang het idee dat ik nog wel eens zelfstandig verder

wilde.

In 2013 raakte ik door een reorganisatie mijn baan kwijt. Dat dwong me serieus na te denken over

die mogelijkheid van een eigen bedrijf. Tegelijkertijd was dat, door de goede afvloeiingsregeling van

mijn werkgever, wat minder een sprong in het diepe dan het zou zijn geweest als ik zelf mijn baan had

opgezegd. Het was dus duidelijk dat, als ik het nog eens wilde proberen, dit het moment was.

Tegelijkertijd voelde het ook als de enige optie omdat ik mijn kansen op de arbeidsmarkt als beginnende

vijftiger niet zo hoog inschatte. En ik had geen zin om in de dwangbuis van verplichte, maar vruchteloze

sollicitaties terecht te komen.

Wat vind je fijn aan ondernemen? En wat bevalt minder goed?Ik vind het heerlijk dat ik helemaal zelf mag bepalen wat ik doe en wanneer ik het doe. Bij mijn

voormalige werkgevers waren altijd wel mensen die andere ideeën hadden dan ikzelf over hoe ik precies

moest werken. En personal targets, corporate strategies, kwaliteitssystemen en andere bureaucratie

waar ik rekening mee moest houden.

Ik vind het ook erg fijn dat ik gewoon thuis aan de keukentafel kan werken met m’n laptopje en daarmee

mijn werkomgeving helemaal zelf in de hand heb. Die kantoortuinen waar ik altijd in heb moeten werken

waren niet erg bevorderlijk voor de concentratie. Ik hoor ook wel van mensen dat ze thuis niet kunnen

werken omdat ze daar te snel afgeleid zijn, maar ik vind het juist wel prettig dat ik dipjes in de inspiratie

kan opvangen door de afwas of boodschappen te gaan doen. Het scheelt natuurlijk ook wel dat ik alleen

woon; met een stel kinderen die om je heen hollen wordt het toch lastiger.

Wat minder goed bevalt is dat ik nu ook echt alles zelf moet doen. Ik kan geen ict-afdeling bellen als mijn

printer het niet doet; er is geen administratie die mij het saaie cijferwerk uit handen neemt. Ik moet ook

zelf achter opdrachten aan of op andere manieren geld zien te verdienen met wat ik doe. En in koude

acquisitie, het links en rechts rondbellen in de hoop dat iemand behoefte heeft aan mijn werk, ben ik niet

zo’n ster. Dat doe ik dan ook, eerlijk gezegd, niet.

Iedere ondernemer komt hindernissen tegen…. Waar ben je tegenaan gelopen de afgelopen jaren en

hoe heb je dat opgelost?

Het moeilijkste vind ik het maken van keuzes. Er wordt vaak gezegd dat het verstandig is als

ondernemer een niche op te zoeken en daar naam in te maken als de absolute expert. Maar ik kan die

keuze niet maken. Er zijn zoveel dingen die ik leuk vind om te doen en ze hebben ook allemaal met

elkaar te maken: 3d-modellen maken, photoshoppen, fotograferen, digitaal schilderen, grafisch werk.

Bovendien heb ik bij mijn voormalige werkgevers altijd op heel veel verschillende gebieden gewerkt:

van architectuur tot landschap en van straatmeubilair tot infrastructuur en industrie. Dus er is geen

specialisatie die echt voor de hand ligt.

Ik heb dat “probleem” opgelost door het niet op te lossen. Waarschijnlijk gaat dat verhaal van die niche

in veel gevallen wel op, voor mensen die toch al een heel duidelijk specialisme hebben. Maar ik volg

eigenlijk een tegengestelde strategie: ik profileer me op veel verschillende gebieden (al hebben die wel

allemaal met elkaar te maken) Onder het motto: je weet nooit van te voren precies wat er gaat werken

en wat niet. En als je veel probeert is er altijd wel iets wat slaagt.

Wanneer ben je succesvol als kunstenaar//creatief?Een belangrijk criterium is, wat mij betreft, of je ervan kunt leven. In die zin begin ik een klein beetje

succesvol te worden, want ik heb het afgelopen jaar niet alleen maar mijn spaargeld hoeven opeten; ik

heb ook best wel wat verdiend. Al gaat het met horten en stoten: het feit dat ik de afgelopen maanden

een paar leuke klussen heb binnengehaald geeft geen enkele garantie dat dat de komende tijd ook gaat

lukken.

En natuurlijk kun je ook zeggen dat je succes hebt als veel mensen je werk mooi vinden. Dat soort

succes heb ik ook wel enigszins. Maar als ze het vervolgens niet kopen of je geen opdrachten geven

schiet dat ook niet echt op.

Wat denk jij: Is ondernemen als creatief anders dan voor een niet-creatieve ondernemer?Ik denk dat het niet zoveel uitmaakt in wat voor beroep je onderneemt. Iedere ondernemer neemt risico,

moet investeren, zichzelf promoten, klanten binnenhalen. Of je nou plaatjesmaker bent of IT-consultant

of boekhouder. En ik denk dat de meeste ondernemers ook wel werken vanuit hun passie, dus daar zit

het verschil ook niet; ik kan me het nauwelijks voorstellen maar er zijn echt mensen met een passie voor

boekhouding…

Het verschil is misschien dat kunstenaars vaak meer moeite lijken te hebben met de commerciële

kanten van het ondernemerschap. Met het idee dat goede kunst zichzelf maar moet verkopen of dat

soort kreten. Zelf heb ik daar niet zo’n last van. Ik vind het juist een leuke uitdaging om te proberen met

mijn vaardigheden en talenten geld te verdienen. Rijk worden hoeft niet hoor, al ontzorgt dat wel lekker.

Maar in onze huidige maatschappij worden de inhoudelijke talenten een beetje ondergewaardeerd ten

opzichte van managementfuncties. Dat geldt zowel voor creatieven als bijvoorbeeld in het onderwijs en

de zorg. En ik vind het wel leuk om daar tegenin te gaan.

Wat zet je in om ervoor te zorgen dat je slaagt als ondernemer?Ik stort me heel erg op de sociale media. Ik heb er inmiddels tien in mijn verzameling: Facebook, Twitter,

LinkedIn, Pinterest, Instagram, Google+, Behance, YouTube, Flickr, Dropon. Dat rijtje een beetje in

volgorde van belangrijkheid; ik kan gewoon niet overal even veel tijd en aandacht aan besteden. Maar

ik ben wel erg blij dat ze er zijn, al die kanalen. Tien jaar geleden had ik moeten adverteren in kranten

en tijdschriften; nu kan ik, in theorie althans, een enorm publiek bereiken zonder dat het me iets kost.

Behalve dan veel tijd. Ik vind het gelukkig ook erg leuk om te doen.

Ik besteed ook veel aandacht aan mijn blog en mijn website. Search engine optimization en zo doe ik

ook allemaal zelf. En ik zorg dat alles, blog, website, sociale media en webshop zoveel mogelijk naar

elkaar linkt.

Het heeft me enige naamsbekendheid en een hoop positieve reacties opgeleverd. En het heeft ook

geleid tot twee publicaties in oude media, beide keren in het AD/Rotterdams Nieuwsblad. Ik gooide een

plaatje op Twitter en binnen een kwartier had ik een journalist aan de lijn…

Maar ik denk wel dat marketing via sociale media een zaak van lange adem is. Ik moet ook bekennen

dat het me concreet nog maar heel weinig werk heeft opgeleverd. Bijna al het werk dat ik het afgelopen

jaar heb binnengehaald komt uit mijn bestaande netwerk. Daar besteed ik dus ook veel aandacht aan.

Voor een deel kan dat trouwens heel goed via de sociale media. En verder geef ik sinds een paar

maanden ook een nieuwsbrief uit. Daarmee bereik ik de mensen die niet aan sociale media doen

(da’s ongeveer de helft van iedereen, schat ik). En ik kan er nogmaals mee de aandacht vestigen op

bijvoorbeeld artikelen op mijn blog die misschien anders verloren gaan in de dagelijkse stortvloed van

tweets en posts.

Heb je tips voor je collega ondernemers?Zorg dat je altijd bezig blijft met je vak, ook al is dat door dingen te doen die niet direct geld opleveren.

Als ik geen betaalde opdracht heb zet ik zelf projecten op, dingen die ik leuk vind om te doen en waar

ik bij voorkeur ook nog iets van leer, waar ik beter van word in mijn vak. De resultaten kan ik dan weer

mooi gebruiken op mijn blog en op sociale media, of ik zet het in mijn webshop.

Ik heb zo’n project ook wel eens ingezet om gratis iets te doen voor een potentiële klant, als

demonstratie van mijn kunnen. Daar moet je natuurlijk mee oppassen, want voor je het weet werk je

alleen nog maar voor flessen wijn en bosjes bloemen. Maar het heeft toch in één geval verrassend goed

uitgepakt.

Nog iets dat je kwijt wilt?Dat ik blij ben dat ik de stap heb gezet. Het geeft zoveel energie en inspiratie om te weten dat je alles

wat je doet en leert meteen kunt gebruiken om je onderneming tot een succes te maken.

Het is nog steeds de vraag of ik hiermee op de lange duur in mijn levensonderhoud zal kunnen voorzien,

maar ik ben optimistisch want ik ga ervan uit dat ik ook in de zakelijke kant steeds beter word. Met

andere woorden: ik kan het iedereen aanraden!

Wil je meer informatie of in contact komen met Frans?

Zijn website

Zijn blog

Zijn webshop

136 137

RubenReehorst

Kun je jezelf voorstellen?Ik ben Ruben Reehorst, 33, professioneel portret en modefotograaf. Ik woon in en werk vanuit

Maastricht. Oorspronkelijk ben ik begonnen met een studie Grafisch Ontwerpen, maar daar ben ik

mee gestopt en gaan fotograferen vanaf 2002, dus nu al 14 jaar. Ik run een studio in het centrum van

Maastricht en mijn vriendin heeft een internationaal werkend modellenbureau, we werken veel samen.

Je hebt een opleiding op de kunstacademie gevolgd, in de richting fine arts, wat heb je daar geleerd

over ondernemen?

Eigenlijk niets. Ik heb een keer een offerte moeten maken als opdracht, zonder verdere uitleg over hoe

met opdrachtgevers om te gaan of een netwerk op te bouwen. Qua ondernemen en techniek kun je

beter de fotovakschool doen, of autodidact blijven. De kunstacademie gaat vooral over conceptueel

denken, een verhaal vertellen en in contact staan met je emotie. Op commercieel vlak heb ik mezelf

alles na mijn studie moeten leren, wat ik nog steeds dagelijks doe. Daardoor heb ik een DIY (Do It

Yourself)-instelling ontwikkeld die geen enkele opleiding je kan geven.

Veel kunstenaars hebben een broertje dood aan marketing en commercie, hoe sta jij daar tegenover?

Ik denk dat je in het presenteren van je werk ook een eigen handtekening kunt ontwikkelen, en dat

dat cruciaal is om te overleven in de creatieve industrie. Veel kunst is gericht op het creëeren van

binnenuit, het visualiseren van gevoel naar materiaal. Om je werk zichtbaar te maken, moet je het

tegenovergestelde doen: naar buiten treden, je onzekerheden overwinnen. Dit lijken tegenstellingen

maar uiteindelijk dienen ze hetzelfde doel: verder komen in je creatieve beroep om er uiteindelijk van

te leven. Ik vind het de laatste jaren interessant om fotografie vanuit de kant van een opdrachtgever te

bekijken, maar snap ook dat de klik van creatie > commercie lang duurt voor veel makers. Met iets dat

uit je gevoel komt, maak je niet graag compromissen. Ik denk ook dat wat een professional onderscheidt

van een willekeurig iemand met een camera, in de eerste plaats zijn totale workflow is – je moet in staat

zijn om andermans belangen te zien en hier je eigen toevoeging aan te geven.

Werk je vooral in opdracht of maak je ook vrij werk?Beide. Ik ben begonnen met fotograferen vanuit een drang naar visuele expressie, in die zin zou ik het

nooit doen ‘puur’ voor het geld. Maar betaalde opdrachten zorgen ervoor dat ik kan leven en vrij werk

versterkt je naamsbekendheid, ze vullen elkaar aan. Het verschil zit hem vaak ook in de periode waarin

iets ontstaat. Vroeger had ik een idee en moest het er binnen een maand zijn (hangen of gepubliceerd),

nu ben ik daar ruimer in geworden. Bij werk in opdracht heb je te maken met andermans belangen

en tijdsschema’s, deadlines. Op dit moment heb ik veel opdrachten waardoor ik eigen projecten moet

opschuiven. Dat kan soms frustreren maar je kunt niet alles tegelijk, all the time, zeker niet met een kind.

Ik wacht nu langer tot ik zeker weet dat een idee het waard is en ik echt kan doen wat ik wil. Daarna

neem ik ruim de tijd om een team te zoeken en ook denk ik nu sneller aan hoe ik werk ga laten zien, ipv

als een serie klaar is alles rond te sturen.

Je werkt, zo te zien, vaak voor tijdschriften, heb je een agent of leg je zelf contact?Ik leg zelf contact, of wordt aangeraden door collega’s of mijn brede netwerk. Ik heb wel verschillende

galeries gehad die mijn persoonlijke werk verkochten in binnen- en buitenland, en ben ook wel benieuwd

hoe het is om gerepresenteerd te worden door een agentschap. Het is moeilijk om daar tussen te

komen, maar de opdrachten zijn wel groter en het feit dat iemand anders je helpt om aan jobs te komen

is erg fijn.

Zet je social media in om aan klanten te komen?Ja, Facebook , Linkedin en Instagram hoofdzakelijk. Facebook als ‘thuisbasis’, Instagram als visueel

schetsboek. Naast mijn website, is dat ook social? Ik ben niet zo’n blogger, zou ik meer moeten doen. Ik

neem social media serieus als PR-middel, maar probeer me er niet in te verliezen. Ik wil wel goed werk

blijven maken en geef weinig om zoveel mogelijk likes en followers. En als je het goed wilt doen, heb je

een ijzersterke strategie nodig. Als mensen je werk in een publicatie zien is een goede post op social

media vaak de extra bevestiging die nodig is om je te boeken.

Wat is voor jou de belangrijkste les die je hebt geleerd over ondernemen?Er is veel tijd, veel lef en visie voor nodig. Je moet zelf een manier vinden om het bij je te laten passen,

om te groeien. Het gaat niet lukken ‘omdat het nu eenmaal moet’, je moet WILLEN ondernemen naar je

eigen regels. Het besef dat kunst en commercie meer samenwerken dan niet, helpt om over bepaalde

drempels te komen. Ik heb zelf nooit de ambitie gehad om kunstenaar te worden, noch verkoper. De

waarheid ligt in het midden. Daarnaast moet je je door niemand laten vertellen hoe je dingen moet doen

en uitstelgedrag afleren.

En wat is (of was) je grootste valkuil?Ik ben soms te lief voor mensen die dat niet verdienen. In andere woorden, ik heb graag vertrouwen in

mensen en soms wordt daar misbruik van gemaakt, maar daar groei je ook door. Volgens mij is dat niet

perse eigen aan de creatieve industrie, er lopen in elke sector egotrippers rond. In de mode echter wel

veel.

Wat moet je volgens jou inzetten om succesvol te worden als fotograaf?Allereerst goed werk maken, of het nu single images of series zijn. Dat is je eerste prioriteit. Hoe beter

je werk, hoe minder je erover hoeft te praten. Communicatief sterk zijn helpt ook. En weten wat je wilt,

met wie en waar je wilt komen. Zie elke opdracht als een nieuwe ervaring en wees vooral niet bang om

samen te werken.

Natuurlijk is er geen bindende definitie van ‘succesvol’. Mijn idee daarover is redelijk simpel: doen wat

je wilt, daar betaald voor worden en dat met mensen waar je van houdt. Tweede huis in Frankrijk, dikke

auto of tropisch eiland hoeft niet persé. Zolang ik maar het gevoel heb dat dingen in beweging blijven, ik

persoonlijk en professioneel groei en onafhankelijk kan werken.

Wil je meer weten of in contact komen met Ruben?

De website van Ruben

Ruben op Facebook, LinkedIn en Instagram

140 141

ArmandoEllo

Kun je jezelf voorstellen?Ik ben Armando Ello. Mijn ouders komen van het eiland Timor Indonesië welke vroeger een Portugese

kolonie was. Dat verklaart mijn naam want ik ben van Indische komaf. Ik vermeld dit omdat ik

momenteel veel projecten doe die mij aan het hart gaan en dat heeft veel te maken met mijn Indische

achtergrond.

Wat voor soort werk maak je?Dat is best een moeilijke vraag omdat het mij dwingt om mijn werk te categoriseren. Je vraag kan

namelijk slaan op de ‘inhoud’ of de ‘vorm’ van mijn werk. In mijn ultieme geval, het soort werk dat

ik wil maken is beeld van betekenis voor de klant, voor mij en voor de mensen met wie de klant

wil communiceren. Inhoud komt als eerste en met die inhoud wordt de beste vorm bepaald om het

inhoudelijke te vertellen.

Hoe kom je aan klanten?Er is een jaar geweest dat ik te weinig klanten had. Een frustrerende periode. Ik denk dat ik toen ook

wel mijn dieptepunt heb bereikt op persoonlijk vlak. Met de handvol klanten die ik had, die mijn inkomen

genereerden, had ik een les geleerd en een besluit genomen: nooit meer zou ik bezuinigen op het eten

op mijn bord. Zorgen voor eigen gezondheid en energie is de allerbelangrijkste investering die je maar

kan doen als fotograaf. Ik had een keer een klus waarbij ik genoeg brandstof had voor een enkele reis

en ik gelukkig mee mocht eten met het diner, want eten had ik niet. Ik belde mijn broer op om mij op te

halen en om 2 tientjes te lenen.

Mijn klant was uiteindelijk zo tevreden dat zij mij aanbevolen bij een reclamebureau. Dat jaar heb ik

voor dat bureau verschillende klussen gedaan en uiteindelijk mijn eerste grote klus van 5k binnen

gehaald, een jaar later. Dat wierp vruchten af toen ik in een zomer slechts enkele klanten aan goed en

betekenisvol werk heb kunnen helpen. Het werk had zodanig veel impact dat mensen erover gingen

praten en mij aanbevolen. Ze belden mij speciaal op omdat ik hun verwachtingen had overtroffen.

Dit is hoe ik aan een klant kom en zo heeft iedere klant zijn ‘via via’ verhaal. Hoe ik aan klanten kom

is door ‘gezien te worden in het werkveld’ en niet door thuis te blijven achter de computer, hoewel de

aanwezigheid online nog steeds belangrijk is om je werk te showcasen.

Maak je ook vrij werk naast je werk in opdracht?Klussen zijn een oppertunity om te groeien als fotograaf. De meest kritische klant ben je zelf. In gesprek

met een meer ervaren fotograaf, iemand tegen wiens werk ik opkijk, vroeg ik eens: “Wat vind je van

het maken van vrij werk?” En ik citeer: “Vrij werk maken is de enige manier om je te ontwikkelen als

fotograaf.” Die gedachte heeft mij bezig gehouden.

Een andere fotograaf zat met het probleem dat ze zichzelf niet kon ontwikkelen in haar opdrachten,

waarop ik haar adviseerde ‘eigen projecten’ in te plannen voor haar zelf.

Ik ging over mijn advies nadenken, want waarom zou ik advies geven als ik het zelf niet doe?

Waardeloos advies. Dat is hetzelfde als een roker je adviseert om te stoppen met roken.Vandaar dat ik

besloot een eigen project te beginnen.

Hoe financier je je vrije werk/projecten?Tot een jaar geleden gewoon uit eigen zak. Op welke manier anders? Subsidie aanvragen? Dat is

voor mensen die daar weer goed in zijn, maar ik ga niet mijn eigen vrije werk naar de mond praten van

subsidiënten om geld binnen te halen. Dat is nou eenmaal de assumptie die ik heb sinds ik veel hoor dat

subsidies de kraan dichtdoen, maar daar kan ik natuurlijk naast zitten. Ik heb slechts dat inzicht en de

tijd niet om mij daarin te verdiepen. Daarom besloot ik om mijn werk te financieren door crowdfunding,

omdat ik een helder product wilde neerzetten voor geïnteresseerden. Namelijk een boek. Als ik genoeg

geld binnen zou halen, was ik er ook zeker van dat mijn project zinvol is en dat ik het niet perse voor

mijzelf doe. Wel krijg ik een vorm van waardering terug voor het werk dat ik doe als fotograaf en dat

geeft mij voldoening.

Je filmt ook, is dat een belangrijke aanvulling van je werk als fotograaf?Je merkt de laatste jaren dat de aanvraag voor film groeit en dat mensen daar meer voor betalen. Film

heeft mij ook altijd geïnteresseerd. Ik begon met vloggen en editen van mannenweekend en het maken

van muziek clips. Totdat ik samen met een oud-klasgenoot, die in de videowereld zit, en nog een partner

een videobedrijf begon. Dat eerste jaar leerde ik zoveel van het medium, met name ook filmen met

DSLR dat ik professionelere producties ging maken voor mijn eigen fotografiebedrijf. Ik ben vanaf toen

dubbel gaan verdienen, omdat de vraag er gewoonweg was en mijn tamelijk hoge offertes goedgekeurd

werden.

Jij blogt (yay!), is dat belangrijk voor je bedrijf?Onlangs werd ik gebeld door een klant omdat hij mij had gevonden via Google. Via een specifieke blog

omdat ik de headline had waar hij op zocht: “Hoe vind ik een geschikte fotograaf?”. Dus ja, ik denk wel

dat als ik regelmatig relevante post schrijf voor mijn potentiële klanten, dat ik gevonden kan worden.

Maar een potentiële klant is nog geen klant en mijn ontwerp van de site is nog niet dusdanig dat ik

een fatsoenlijk salesfunnel heb om van mijn potentiële klant een klant te maken. Wat belangrijk is met

bloggen, is dat ik mijn expertstatus kan opbouwen door regelmatig te bloggen en zodoende vertrouwen

te winnen. Maar ik doe dat nog te onregelmatig en te weinig. Uiteindelijk dient de salesfunnel ervoor

om die potentiële klant zijn gegevens te vangen zodat ik hem/haar kan benaderen en meer waarde kan

bieden. Zodoende denk ik dat je het vertrouwen wint en nadat ik een vertrouwensrelatie heb gebouwd

kunnen we wellicht zaken doen.

Ik heb over dit aspect meer geleerd met crowdfunding. De fundingsite heb ik zelf opgezet met de social

media kanalen en promotieplannen. 30 dagen lang heb ik elke dag een blog geschreven en uiteindelijk

bijna 300 betalende klanten gegenereerd voor mijn boek. 2000 betrokken extra volgers op Facebook

gekregen en 1000 mail inschrijvers. Uit dit netwerk is mijn grootste klant ontstaan, omdat ik een

nichemarkt heb opgebouwd met een hoge vertrouwensbasis, zij geloven in mijn project.

Wat is het belangrijkste dat je over ondernemen hebt geleerd in de jaren dat je bezig bent?

Als ondernemer heb ik de keuze gemaakt om voor mijzelf te beginnen. Toen ik keihard had gefaald in

de weg naar mijn droom als ondernemer, stond ik weer voor de beslissing of ik ermee door zou gaan.

Op die momenten word ik eraan herinnerd waarom ik hiermee begonnen ben. Dat ik niet het leven

wilde leiden als loonslaaf, die iemand anders zijn dromen waarmaakt over mijn rug en in mijn tijd. Die

145beslissing is tegelijkertijd mijn motivatie voor doorzettingsvermogen. Ook het advies van anderen heeft

mij geholpen mij in te laten inzien dat het grootste struikelblok in mijn bedrijf… dat ik dat zelf ben. De

afgelopen jaren heb ik geleerd om mezelf daarom meer te ontwikkelen en serieus geld te investeren in

mijzelf en dat ik goed en betaald advies moet implementeren om verschil te zien wanneer advies wel of

niet werkt. Succesvolle ondernemers hebben hun sporen nagelaten en er zijn honderden artikelen en

boeken die interessant zijn om te lezen, over hoe deze ondernemers op hun manier gefaald hebben.

Heb je nog tips & tricks voor andere fotografen?Mijn tips en tricks die ik zelf momenteel ook doe wat betreft ondernemen: Elke dag is een opportunity

om te groeien, stop niet met leren en je uurtarief is 1000 euro per uur. Besteed je tijd zorgvuldig, focus

op de doelen die je dichterbij je dromen brengen en laat je niet afleiden door je smartphone. Lees het

boek van Brian Tracy: ‘Eat That Frog‘ of Google het. Luister podcasts over je interesses. (Ik luister

bijvoorbeeld podcasts over sales in mijn uren in de auto, maar ook Tony Robbins, Brandon Burchard en

Jim Rohn) Houd een notitieboek bij je (koop er 1 van 20 euro) en noteer bedrijfs ideeën, doelen, levens

plannen etc. Een evenement wat mij in het verleden enorm heeft geholpen is de Businessbootcamp in

Nederland.

Mijn advies: Investeer in jezelf.

Wil je meer weten over of in contact komen met Armando?

De website van Armando

Armando op Facebook, Twitter en Instagram

146 147

IlseWolf

Kun je jezelf voorstellen?Ik ben Ilse Wolf, 24 jaar oud woonachtig in Breda (met een verhuizing naar Den Bosch in het

vooruitzicht). Ik heb na mijn VWO 2 jaar fotografie gestudeerd in Antwerpen op de KASK en ben

anderhalf jaar geleden afgestudeerd op het AKV St Joost.

Je won tijdens je studie een prijs ‘for being the most enterprising student.’ Zie jij jezelf als ondernemer?Ja, ik zie mezelf wel als ondernemer. Het is iets wat in je bloed zit denk ik. Op mijn 15e fotografeerde

ik mijn eerste bruiloft in de Efteling. Toentertijd voor 200 euro. Ik had toen al een eigen website en

weigerde een bijbaantje te zoeken. Ik wilde mijn geld verdienen met foto’s maken. Tijdens mijn studie

startte ik mijn bedrijfje omdat het aantal opdrachten te groot werd om zwart te doen. Ik heb toen contact

gezocht met Kunst & Werk en Starterslift. Ik wilde ontdekken of zij iets voor mij konden betekenen. Met

mijn afstuderen won ik toen een jaar lang gratis atelier in Electron Breda. Het was echt de perfecte start

na mijn studie. Ergens heen gaan om te werken maakt je veel productiever.

Jij komt als jonge fotograaf op een totaal veranderde fotografiemarkt, hoe kijk jij daar tegenaan?Eerlijk gezegd probeer ik er niet te veel mee bezig te zijn. Ik krijg wekelijks de opmerkingen “goh, dan

heb je het vast moeilijk” naar mijn hoofd als ik vertel dat ik fotograaf ben. Dat wordt je na een tijdje

echt wel beu. Of: “en je kunt daar je brood mee verdienen?” en dan een ongeloofwaardige blik. De “zo,

dan heb je wel geluk” heb ik ook al gehoord. Niks geluk. Keihard werken en alle kansen pakken die je

pakken kan.

Als ik mee zou gaan in die sfeer dan ga je zelf uiteindelijk ook zo denken. Ik probeer juist positief te

blijven en te genieten van het leven als fotograaf.

En ja het is af en toe frustrerend als er een klus aan je neus voorbij gaat omdat het neefje van de

buurman van de tante van Henk ook wel “goede foto’s kan maken”, maar er zijn meer dan genoeg

andere leuke opdrachten.

Je maakt zowel vrij werk als werk in opdracht, voor wat voor soort opdrachtgevers werk je? en hoe vind je opdrachtgevers?Mijn opdrachtgevers zijn ontzettend divers en juist dat vind ik heel erg leuk. Ik moet er niet aan denken

om enkel dezelfde opdrachten te doen. Ik hou wel van een beetje uitdaging. Het leukste om te doen vind

ik toch wel reportage. Zo fotografeerde ik de Veteranendag. Een hele dag rennen vliegen en hollen om

elk moment te pakken en tussendoor “even” Rutte fotograferen in het torentje. Dat vond ik echt heel tof.

Daarnaast maakte ik materiaal voor de nieuwe website van internetbedrijf Triptic, fotografeer ik de

bedrijfsfeesten van de Hypotheker en maakte ik ook promotiemateriaal voor Kunstbalie. Opdrachtgevers

vind ik door middel van Twitter en spontane ontmoetingen. Ik vertel gewoon aan iedereen dat ik

fotografeer, heb een nieuwsbrief en mijn boek zorgde ook voor bekendheid en klanten.

Naast fotograferen geef ik ook workshops Beeldcommunicatie bij de gemeente Den Bosch en Breda. Ik

help de medewerkers daar om anders naar beeld te kijken. Om betere foto’s te maken en het belang in

te zien van fotografie in deze maatschappij. Mensen lezen niet meer, beeld wordt steeds belangrijker.

Daarnaast geef ik ook lezingen over mijn boek.

Hoe financier je je vrije werk?Mijn boek ‘Weather Permitting‘ was mijn afstudeerproject. Ik bracht hiervoor 2 maanden door op een

bijna onbewoond eiland voor de kust van Wales. Zonder supermarkt en straatverlichting met enkel 12

monniken en 16 eilanders. Geld dat ik verdiende met mijn opdrachten tijdens mijn studie heb ik altijd

opzij gezet. Ik leefde van studiefinanciering en een lening bij DUO. Het geld dat ik verdiende wilde ik

gebruiken om mee af te studeren en om mijn bedrijfje op te kunnen zetten in alle rust, zonder dat ik

gedwongen werd een bijbaan te zoeken. Voordat ik op reis ging heb ik een kleine crowdfundingsactie

opgezet. Ik heb hier geen platform voor gebruikt maar gewoon vrienden, familie, Twitter en Facebook

gevraagd me te helpen. Iedereen heeft daarna een fotokaart ontvangen met een bedankje. Het

opgehaalde geld hielp me om in ieder geval mijn reis te coveren.

Het boek is uiteindelijk uitgegeven. Ik werd benaderd door een uitgeverij, anders was ik waarschijnlijk

voordekunst gaan doen. Andere opties zijn natuurlijk fondsen maar hier gaat ook heel veel tijd in zitten.

Ik probeer dan ook vaak ruilhandel te creëren. Verblijf in ruil voor een fotoshoot bijvoorbeeld.

Jouw eigen projecten variëren van heel persoonlijk werk (over je vader) tot meer maatschappelijk getinte onderwerpen. Waar ligt jouw voorkeur?Ha, dat is een moeilijke vraag. Dat weet ik zelf nog niet zo goed. Door mijn tijd in Antwerpen werk ik

deels heel poëtisch. Ik leerde daar kunst maken. Autonomere fotografie, mijn gevoel omzetten in beeld.

Ik ontdekte daar tegelijkertijd dat ik meer een documentaire maker was. Vandaar ook mijn overstap naar

Breda. Mijn werk nu combineert deze twee dingen een beetje.

Ik ben nu bijvoorbeeld bezig met een project over mijn vader die 50 jaar ouder is dan ik. Ik fotografeerde

hem in het zuiden van Frankrijk, wat hele poëtische mooie beelden opleverde. Nu volgde ik hem laatst

hier in Nederland en werd het weer heel erg reportage achtig. Ik ben nog aan het zoeken hoe ik die twee

dingen samen kan laten gaan.

Vaak beginnen projecten heel persoonlijk. Zo ook het eiland. Dat gaat over mijn haat liefde verhouding

met de prestatiemaatschappij. Ik ging zonder telefoon en internet op reis. Het was in eerste instantie

een ego document wat is geëvolueerd tot een boek over het eiland en zijn bewoners. Het project over

mijn vader is gewoon iets wat ik al heel lang wil doen. Ik ben hier tijdens mijn studie in Antwerpen al mee

begonnen. Ik hoor dan wel eens dat er geen lijn in mijn onderwerpen zit maar dat maakt me niet uit. Ik

wil kunnen maken wat ik wil en ik ben nog jong genoeg. Tijd genoeg om me te specialiseren.

Maak je gebruik van de mogelijkheden van online marketing (social media, online verkoop e.d.)?Ja heel erg. Ik zit veel op Twitter, haal daar veel opdrachten uit. Verder ben ik actief op Instagram,

Facebook en sinds kort ook op Snapchat. Dat werkt ook heel goed. Ik was vorige week in Malaga op

een persreis en heb daar een snapchat verslag van gemaakt. Het zorgde voor hilarische filmpjes en veel

leuke reacties. Het helpt denk ik als mensen je “kennen”, een beeld van je hebben. Hoe persoonlijker

hoe beter.

151Heb je nog tips & tricks voor andere fotografen?Heb vertrouwen, en laat je niet uit het veld slaan door mensen die zeggen dat er geen droog brood mee

te verdienen valt. Waar een wil is, is een weg. Cliché maar waar. Ik heb ook wel eens een maand waarin

ik me behoorlijk zorgen maak, maar ik weet dat het altijd goed komt. Vertrouw daarop.

Wil je meer weten of in contact komen met Ilse?

De website van Ilse

Ilse op Facebook, Twitter en Instagram

152 153

NawoordInterview met mezelf

Kun je jezelf voorstellen? Hoe heet je, hoe oud ben je, wat doe je?Ik ben Marca van den Broek, ik coach en train creatieven//kunstenaars bij het opzetten en/of uitbouwen

van hun bedrijf. Hiervoor heb ik heel lang televisie gemaakt (van prut tot mooie docu’s) als eindredacteur

en uitvoerend producent. Ik heb zelf dus ook een creatieve achtergrond en gebruik wat ik in mijn werk

als uitvoerend producent heb geleerd nu in mijn werk als coach. En dan heb ik het met name over het

verbinden van creativiteit, het inhoudelijke met alle zakelijke aspecten.

Wanneer ben je gestart als ondernemer? Was het een bewuste keuze om ondernemer te worden of voelde het als de enige optie?Ik ben in januari 2005 begonnen met mijn bedrijf. Op zich wel grappig omdat ik nooit ondernemer wilde

worden. Dat had wel heel veel te maken met de wereld waarin ik toen werkte. Ik zag het niet zitten om

binnen de media als zelfstandige te werken omdat ik de verwachting had dat ik dan nog harder zou

moeten werken dan ik al deed. Maar toen ik het roer omgooide en als coach en trainer aan de slag

wilde, bleek het ineens de meest reële optie. En eigenlijk past ondernemen heel goed bij mij. Ik ben

namelijk nogal eigenwijs en eigengereid, doe de dingen graag op mijn eigen manier en daar heb je als

ondernemer veel meer ruimte voor.

Wat vind je fijn aan ondernemen? En wat bevalt minder goed?Ik vind het heel fijn om eigen baas te zijn, dat heeft voor mij met vrijheid te maken. Vrijheid om de dingen

te doen zoals ik ze voor ogen heb. Natuurlijk werk ik met andere mensen en stem ik af met hen wat zij

nodig hebben, maar binnen die kaders kan ik behoorlijk mijn eigen gang gaan. Soms botst dat wel eens,

als ik eerlijk ben. Bijvoorbeeld als ik ergens volgens een vast stramien les moet geven in ondernemen.

Niet dat ik me niet kan houden aan iets wat een ander uitgewerkt heeft, maar ik vind het heel lastig om

Marca vanden Broek Om dit e-book in stijl af te sluiten,

eindig ik met een interview met mezelf.

dingen door te moeten geven als ik er niet achter kan staan. Ik geloof in mijn eigen visie en zie ook dat

de manier waarop ik denk dat dingen aangepakt moeten worden z’n vruchten afwerpt. Zonder star te

worden hoop ik, ik sta altijd open voor een zinvolle discussie. Leren, groeien en ontwikkelen zijn voor mij

super belangrijk, ook dat biedt het hebben van een eigen onderneming me. Je kunt je nergens achter

verschuilen en daar heb ik veel van geleerd.

Wat minder goed bevalt is de financiële onzekerheid waar ik ook nu nog (na 12 jaar ondernemen) af en

toe mee te maken heb. Ik moet wel zeggen dat ik er minder spastisch mee omga dan vroeger. Ik heb

er vroeger echt wel wakker van gelegen, maar dat doe ik nu niet meer. Als er iets is wat ik de afgelopen

jaren heb geleerd, is het om vertrouwen te hebben. Het komt altijd goed, one way or the other.

Wanneer ben je succesvol als ondernemer?Als ik voor mezelf spreek, voel ik me succesvol als ik de vrijheid heb (en voel) om mijn leven in te richten

zoals ik dat wil. Dat heeft met eigen verantwoordelijkheid te maken, die heb ik graag, maar ook met

groei en ontwikkeling. Stilstand is achteruitgang, daar ben ik van overtuigd. Daarnaast wil ik een zinvolle

bijdrage leveren aan het ondernemersklimaat voor creatieven. Daar ligt echt een missie. Ik ben ervan

overtuigd dat je allerlei kwaliteiten in jezelf kunt ontwikkelen die het makkelijker maken om te bereiken

wat je wilt. Die overtuiging heb ik niet alleen omdat het bij mezelf zo werkt, maar ik zie het ook om me

heen. Als ik daaraan bij kan dragen ben ik gelukkig. En natuurlijk wil ik ook een prettig belegde boterham

verdienen met wat ik doe.

Wat zet je in om ervoor te zorgen dat je slaagt als ondernemer?Ik zet vooral social media en online marketing in. Ik doe bijna nooit iets aan (koude) acquisitie. Niet

alleen omdat ik daar een hekel aan heb, maar ik geloof er ook niet zo in. Soms doe ik het wel, maar

eigenlijk alleen als het echt heel evident voor mezelf is dat ik iets bij die opdrachtgever moet doen, dat

ik er niet omheen kan zeg maar. En online marketing en social media zijn heel effectief voor mij: bijna al

mijn werk komt via die kanalen binnen, ik besteed daar dan ook veel tijd aan. Ik vind het ook leuk, dat

scheelt. Voor mij gaat ondernemen voor een heel groot deel om het bouwen van relaties met mensen

en daar leent social media zich natuurlijk bij uitstek voor. En daarnaast probeer ik vinger aan de pols te

houden: wat speelt er, wat voor ontwikkelingen zijn er, wat doen m’n concurrenten, met wat voor vragen

lopen mijn potentiële klanten rond etc.

Heb je tips voor je collega ondernemers?Laat jezelf zien. Zet social media in, bouw aan relaties met mensen. Niet alleen vanuit zakelijk oogpunt,

maar ook omdat het leuk is. Ik heb zo veel inspirerende mensen leren kennen sinds ik actief ben

geworden op social media.

En ontwikkel je zakelijke vaardigheden. Zie jezelf als ondernemer. Natuurlijk ben je het liefste bezig

met het maken van mooie dingen, maar je hebt die zakelijke vaardigheden nodig om er je brood mee

te kunnen verdienen. Laten we wel wezen, als jij een aardige boterham kunt verdienen heb je ook

weer meer ruimte om te doen wat je het liefste wilt. En geloof me, je kunt een heel eind komen met het

ontwikkelen van die vaardigheden!

Meer weten over Marca of in contact komen met haar?

De website van Marca

Marca op Facebook, Twitter, LinkedIn en Instagram.

Heb je vragen? Je kunt me altijd mailen! (marca@marcavandenbroek.nl) En wil je nog meer interviews

lezen? Er staan er nog veel meer op m’n website!

Liefs & groet,

Marca van den Broek