8/12/2019 Dagboekfragmenten - In Memoriam Een Aantal Laboratoriumexperimenten

http://slidepdf.com/reader/full/dagboekfragmenten-in-memoriam-een-aantal-laboratoriumexperimenten 1/4

Dagboekfragmenten– In Memoriam: een aantal Laboratoriumexperimenten -

jwr47

7-3-2013 LaboratoriaVandaag ontmantel ik het oude elektronica laboratorium uit de jaren 1964, waar ik (na Roermond)

in Eindho en de eer!te !chreden der techniek heb be!chreden" Er i! een grote #lantenta$el o erheengebouwd, die %ich met enige moeite erwijderen kan"

&aaronder komen twee an de laboratoriumta$el! te oor!chijn" &aaro# %ijn de!tijd! meerdere oude bui%en er!terker! in elkaar ge!oldeerd" 'n het ta$elblad ontwaar ik het boorgat oor de oor%el$ontwor#en, magneti!che !oldeerbouthouder, die uit een magneet an een $iet!d namo met eenaluminium - ormige omranding be!tond" &e *+ olon-!oldeerbout werkte met een $or!e !ti$t,die de!tijd! hoo$d%akelijk oor bui%ena##aratuur werd gebruikt en daarom o er een hogewarmteca#aciteit be!chikte" &e kleine ta$el! werden ia de dakramen met daglicht en %o nodig .!a ond! door normale 1// -gloeilam#en erlicht" &e twee dakramen ormden de enige natuurlijkedaglicht erlichting!bronnen"

Fig. 1: Test van een Williamson 30W gitaarversterker voor Nel's oudste broer Wim (1965

8/12/2019 Dagboekfragmenten - In Memoriam Een Aantal Laboratoriumexperimenten

http://slidepdf.com/reader/full/dagboekfragmenten-in-memoriam-een-aantal-laboratoriumexperimenten 2/4

0# een derde, langere ta$el !tond aan de linkerkant een enorme o!cillo!coo#, waar oor het $rame ende bui! met de brommer uit eldro# wa! a$gehaald an een oude amateur" 0# de daarachter gelegen

#lank wa! een toongenerator be!chikbaar" 0ok de !ter"urger i! daar 197/ aan die ta$el! in elkaarge!oldeerd 1" 2et eer!te %el$gebouwde en 1969 in R3 ge#ubliceerde ontwer# wa! een oeding met!troombegren%er"

0# de $oto !taat de te!to#!telling oor een bui%en er!terker met een illiam!on (* 5/7) balan!eindtra# o# een an de ta$el!, die ik al! / -gitaar er!terker oor el.! oud!te broer im gebouwdheb" &at moet rond 196+ gewee!t %ijn"

HoogspanningsexperimentenEen ierde ta$el wa! nog groter en be!chikte oor e #erimenten o er ca" 4m * o##er lakte, dat door8 -bui%en werd erlicht" :an de%e ta$el! werden tele i!ie! gereinigd, die aan dehoog!#anning!tra##en !to$ hadden o#gehoo#t, dat e entueel tot kort!luitingen had geleid"

8ot de e #erimenten behoorden hoog!#anning!e #erimenten met legertra$o.!, die ik mij uit dedum#handel liet toe!turen" e!loo#te legera##aratuur be atte ooral bui%en, %oal! de 5/7, waarmee

men #rima er!terker! kon o#bouwen" 0ude tran!$ormatoren waren in !taat %eer hoge !#anningeno# te wekken" &e laag!#anning!ingang werd ia een !traalkacheltje o# **/V aange!loten enhoog!#anning!uitgang bij oorbeeld o# een echte onkbrug o$ een doorgebrande gloeilam#, die inhet acu;m een $anta!ti!che lichtboog #roduceerde"

&e mee!te onderdelen werden uit !loo#materiaal gewonnen" ieuwe onderdelen !tamden ana$circa 1969 oornamelijk an de Veron, waar <hri! Vi!man de onderdelen beheerde, die =hili#! aande amateur! ter be!chikking !telde" >et de digitale &8 - en later 88 -logica en ni iebui!je!

bouwde ik twee digitale $re?uentieteller!, waarmee ik heel wat er aring met die logica o# kon bouwen *" #eciale bouw!tenen waren te koo# bij de 82, waaronder ook de eindtran!i!toren* /++ en de 37/ -eindtran!$ormator oor de audio er!terker! "

Hertz-vonkbrug&e oude 2ert%- onkbrug !tamde ermoedelijk ia de Radio <lub uit de oude $ !i!ch kabinet anhet 3i!!cho##elijk <ollege te Roermond 4" 'k heb ge#robeerd de e #erimenten an 2einrich 2ert% tere#roduceren, maar dat lukte niet" =a! eel later heb ik de berichten an 2ert% gele%en en

a!tge!teld, dat %ijn ont anger! e eneen! uit o!cillerende onkbruggen be!tonden, die bij deont ang!t an e terne !traling iet! $eller in het !tikdonker o#lichtten" 2ert% be!chikte o er een$abelachtig onder!cheiding! ermogen an %wakke licht er!chijn!elen, %odat hij de ont ang!t ane terne !traling kon waarnemen +" :an de krater! in de elektroden i! goed te %ien, dat er met delichtboog o# hoog!#anning!ni eau e #erimenten %ijn uitge oerd"

0nder de grote ta$el !tonden luid!#rekerbo en" &e%e be!tonden uit mahoniehouten tele i!ieka!ten,die ik door akantiewerk in het V@&-maga%ijn al! !loo#materiaal had kunnen ko#en" 0# de #laat!

an het !cherm werd een #lank met een grote =hili#! luid!#reker (%ie $oto) be e!tigd" &e groot!teta$el i! al jaren geleden gedemonteerd"

1 R3 :rchie$ A R 197/-199+* R3 :rchie$ A R 1971-197* - Fre#uentieteller B tijdteller

2al$geleider!lij!t 8echni!che 2oge!chool Eindho en4 2et $ !i!ch kabinet an het 3i!!cho##elijk <ollege te Roermond + >emorie! o$ 8echnolog (C1+//-19+9) en Elektri!che Dra$t 2ert% 197

8/12/2019 Dagboekfragmenten - In Memoriam Een Aantal Laboratoriumexperimenten

http://slidepdf.com/reader/full/dagboekfragmenten-in-memoriam-een-aantal-laboratoriumexperimenten 3/4

Märklin:an de andere kant an de enorme %olderruimte !tond een 4m grote treinta$el met een >Frklin20-!#oor" 2et dak wa! echter niet geG!oleerd en liet nogal wat uil door de !#leten naar benedenregenen" a erloo# an enkele weken wa! alle! o# %older !tee a!t met een millimeterlaagje uil

bedekt" 2et !tamde wellicht uit de !choor!tenen an de =hili#! $abrieken en ik herinner mij, dat o#een dag alle auto.! door een laagje rood uil waren bedekt" &at wa! het uit de ahara aangewaaide%and6" 0m dat uil %o eel mogelijk te oorkomen werd de treinenta$el na gebruik door #la!tiek$olie a$gedekt" Helden geraakte er bij een !torm ook wat ochtdru##el! door de dak!#leten naar

binnen en be!chadigde wat oude boeken" &e waarde ollere materialen moe!ten du! elder! in hui!worden bewaard"

&e >Frklin-in!tallatie werd ge oed door drie 11/VB6/2% tran!$ormatoren, die nog 19+9 inVene%uela waren gekocht en o# een erhui!tran!$ormator moe!ten worden aange!loten" 'n hui!!tonden de!tijd! nog eel andere 11/V-a##araten, die na een lange boot!rei! de oceaano erge!token waren" Er waren allerlei mi er!, #er!en en warmte#laten, die in het dagelijk!e le ennauwelijk! gebruikt en te gebruiken waren"

110 -apparatuur&e koelka!t wa! een geweldig groot :merikaan! model, dat uiteindelijk bij een erbouwing en dedaartoe benodigde er#laat!ing ineen ge%egen i!" :l! dood!oor%aak moe!t een roe!t orming aan een

an de dragende delen worden gediagno!ticeerd"

&e >a tag -wa!machine werkte met een warm- en een koudwateraan!luiting, %odat het a##araat%onder erwarming!element eeuwig lang in bedrij$ i! gewee!t" adat een eertje in de !tuurklok het

bega$, !chree$ ik de $irma >a tag in het Engel! een eerlijk gemeende, lo ende brie$ en kreeginderdaad #er kerende #o!t een re!er e eertje toege!tuurd, %odat het toch al eeuwige le en nog een!

met een aantal jaren kon worden erlengd"Van de techni!che in!tallatie! %ijn o# %older alleen helemaal bo en o# de ierde erdie#ing nogenkele !#oren %ichtbaar" 'k kan het licht nog !teed! aan!teken" 0or!#ronkelijk waren dat tweeenorme *// gloeilam#en oor 11/V uit Vene%olaan!e be!tanden, die ik in !erie had ge!chakeld enongelo$elijk eel licht er!#reidden"

Het !"emis!"e laboratorium&aarbo en wa!, ia een ietwat wankele tra#ladder, het raamlo%e chemi!che laboratorium o# enkele

ierkante meter! %el$gebouwde ta$el! uit oud bouwmateriaal o#gebouwd" 0mdat wij onge eer ij$-en %e!tienjarige e #erimentatoren het in de %omer te heet onden moe!t er een ontluchting komen"Er werd du! met een handboor naa!t een dragende balk een $link gat in het houtwerk an het #lattedak geboord" 2et hout wa! met teer#a#ier en grint bedekt" Vanuit dat grote gat werd met een !malle!teek%aag een ierkant gat an %o.n 7/ 7/ cm uitge%aagd" ij dekten het a$ met een iet! groterea$dek#lank, die goed an binnen werd a$ge!loten" &e ontluchting oldeed nu goed genoeg naaron%e %in oor on%e chemie#roe en"

2et chemi!ch hoo$de #eriment, waaraan ik mij herinner wa! de ontleding an water door middelan %onlicht in cerium#erchloraat, dat ik in een =ri!ma-#ocket o er $ !ica had ge onden" 0ok dit

e #eriment i! echter niet gelukt"

6 !a$arasto%

8/12/2019 Dagboekfragmenten - In Memoriam Een Aantal Laboratoriumexperimenten

http://slidepdf.com/reader/full/dagboekfragmenten-in-memoriam-een-aantal-laboratoriumexperimenten 4/4

#ngeluk$%e&2et ging een tijdje goed, tot er in de her$!t een !te ige %uidwe!ter!torm o#!tak en de a$dek#lank(nomen est omen ) door een rukwind uit de erankering werd lo!gerukt" 2et luik %eilde door de!tormachtige lucht o er de gelukkig nogal erlaten !traten en kwam o# enkele meter! a$!tand oorhet hui! terecht" Voor de re#aratie werd een akman inge!chakeld en de ongun!tigewerkom!tandigheden %orgden er oor, dat er helemaal bo en o# %older nog maar weinig chemi!chee #erimenten %ijn uitge oerd" elukkig maarI

Muziek &war! o er de %olderruimte wa! een hangmat o#gehangen, waarin ik in de %omer akantie! onderhet draaien an lang!#eel#laten ( tone!, 3eatle!, 3ela$onte, 3ob & lan) !tudeerde" 'n dewintermaanden wa! het in de on erwarmde en niet geG!oleerde omge ing te koud, !om %el$! te koudom er te !olderen"

3ij oorkeur !tond de mu%iek in mijn herinnering %o hard al! de / - er!terker dit min o$ meer

on er ormd toeliet" 0ok oude blue! an het <he!!-label, ood uthrie, 2ank illiam!, =eteeeger ( We s$all over&ome ) en andere giganten werden eel a$ge!#eeld" 2et !tuderen %onder

mu%iek wa! welhaa!t een uit%ondering" >u%iek !toorde niet, maar erbeterde de concentratieI

'nri!"tingEr lagen ook een #aar oude =er%i!che ta#ijten o# de loer in de %olderruimte, die door 4/ jaar !to$onooglijk $let! lagen te wachten o# een wakker ku!!ende #rin!" En inderdaad herlee$de doorJJnmaal %uigen met de !to$%uiger de beto erende kleur an het originele ta#ijt weer oor mijn ogen"

'n oude, !to$$ige do%en ind ik enkele oude luid!#reker! en !moor!#oelen" EJn an de luid!#reker! be at in #laat! an een #ermanente magneet een !moor!#oel, die door middel an een !#oel eenmagneet eld #roduceert" iet be#aald ideaal, maar oor die tijd %eer inno atie$ en ooral eengewicht en ko!ten !#arend ontwer#"

3ijna alle! uit mijn jeugd i! nu erdwenen" og !lecht! enkele do%en %ijn tijdgetuigen an de%e!tiger en %e entiger jaren" Er !taat ook wat antiek bij, %oal! een oude =hili#! KorgeltjeLluid!#reker en een #aar heiligenbeelden uit de twintiger o$ dertiger jaren"

0ude er!to$te tijd!chri$ten liggen in de ka!tje!" &aarbij ind ik de mu%ieknoten an de #iano!tukken, die ik rond 19++-19+6 oor de #ianole!!en heb gebruikt" Van mijn %u! !taan er nogdo%en ol oude #o##en, die de!tijd! door goede er#akking in hermeti!ch ge!loten tonnen%org uldig tegen het !to$ werden be!chermd" 2et wa! een o#!lag oor tientallen jaren"

2et hui! wa! %o groot, dat er in $eite niet! weggegooid werd" 2et bouwmateriaal oor de laboratoria!tond de!tijd! na een erbouwing o# %older en werd ter #lekke %onder eel %agen direct toege#a!t

oor de o#bouw an de ta$el!"

a 197/ heb ik dit hui! erlaten en %ijn de laboratoria al! o#!lagruimte oor ko$$er!, oudetijd!chri$ten en ander, o ertollig o$ a$gedankt keukengerei en !ou enir! in gebruik gewee!t"

Museum8hui! be!chik ik nog o er een klein archie$ en mu!eum met de oude =hili#!#roducten en hetamateuri!ti!che knut!elwerk, waarmee ik mijn onmi!bare #rakti!che er aring heb o#gedaan" 2et

!olderen alt mij nu beduidend minder gemakkelijk" 'k moet mijn bril a$%etten om de !oldeer#untenonder een loe# goed te kunnen ob!er eren" og !lecht! %elden neem ik de !oldeerbout in handen"2et laat!te ontwer# wa! een Hel$bouw 'oni!atiekamer met een ier oudige &arlington tra#"