Consensus based onderzoek

dramatherapie bij angststoornissen

Liesbeth Doomen

2011

Inleiding

• Ontwikkelingsonderzoek uit 2005• Voorgestelde Fasenindeling Emunah • Smeijsters: ontwikkelingsonderzoek –

consensus based– effectstudie• Practice based evidence – bottum up• Evidence based practice – top down • Ervaringskennis van professionals

expliciteren, systematiseren en ontwikkelen tot best practices

Vraagstelling

hoe ziet een consensus based document eruit voor dramatherapie met angststoornissen ?

Subvragen:- Welke dramatherapeuten – angststoornissen?- Welke behandelingsvisie is actueel?- Hoe zien behandelproducten er uit voor

specifieke angstgroepen?

- Hoe bereiken we consensus?

Doelstelling

• Het ontwikkelen van een breed gedragen dramatherapeutische methode specifiek voor angststoornissen in de vorm van een consensus based document

• Subdoelstellingen:- behandelingsvisies- behandelproducten- procesbeschrijvingen- handboek

Onderzoeksmethode

sleutelwoorden: beschrijvendkwalitatief toetsendactieonderzoek

1e inventarisatieronde:werving kerngroep - 8 dramatherapeutenOverwaal, GGZ Meerkanten, Sinaï Centrum,GGZ Mediant, GGZ Buiten amstel, PAAZ interviews ahv vragenlijst eerste data-analysebestuderen literatuur

Dataverzamelingstechnieken

2e ronde - beschrijving interventies:

diepte interviews

participerende observatie

DVD’s van opgenomen sessies sessieverslagen therapeuten

literatuurstudie

Delphironde met kerngroep – feedback op document

Wat zijn angststoornissen

• Gezonde angst: gevaar reëel

• Irreëele angst:

- bang voor je eigen angstgevoelens

- vermijding, vlucht en veiligheidsgedrag

Korte termijn: opgelucht

Lange termijn: - beperk je je vrijheid

- vergroot je je angst

Verschillende angststoornissen

• Paniekstoornis met en zonder agorafobie• Sociale fobie• Dwangstoornis• Gegeneraliseerde angststoornis• Posttraumatische stress-stoornis PTSS• Hypochondrie

MDR multidisciplinaire richtlijn voor angststoornissen

Algemene Behandeling

• Exposure therapie - angsthiërarchie• Behandelingsvisies:

- Cognitieve therapie CGT- Acceptatie commitment therapie ACT- Schemagerichte therapie SGT

• Sociotherapie• Vaktherapie: psychomotorische therapie

creatieve therapie

Probleemgedrag in drama

- perfectionisme en controlebehoefte

- faalangst, schaamte en schuldgevoel

- lage frustratietolerantie

- hoge verantwoordelijkheid

- vermijding gevoelens

- eigen grenzen overschrijden

- extreme focus op zichzelf

Data-analyse

Behandelproducten en procesbeschrijvingen

Overeenkomsten en verschillen t.a.v

- fasen indeling van Emunah

- invloeden vanuit CGT/ACT/SGT

- rationale/doelen/indicaties/interventies

• Concept consensus based document

• Feedback kerngroep Delphironde

Resultaten tav Emunah

Fase 1 dramatisch spelOpen groepen – sociale angst en paniek– Veilige, speelse omgeving– Spelplezier, spontaniteit, interactie– Gestructureerde interactiespelen– Interventies:

- bewerking probleemgedrag- uitnodigend, meespelen, enthousiasme- structuur en veiligheid

Fase 2 scènewerk

• Fictieve rollen distantie• Rol is verhullend, toestemming om anders

te mogen zijn• Behoeftes en gevoelens exploreren• Spontaan verbanden leggen van de rol

naar het persoonlijke levenbv. Therapeutische toneelgroep-Overwaalbv. Goede opstart bij sociale angst en

paniek, minder toegepast bij dwang

Fase 3 Rollenspel

Dwangcliënten/gesloten groep Open groepen:• Verschuiving fictie naar realiteit• Actuele situaties uit het eigen leven• Experimenteren conflicten en relaties• Herkenbare groepsthema’s: boosheid,

perfectionisme, faalangst, assertiviteit• Roos van Leary, schemagerichte technieken• Focus op zichzelf èn de ander

Fase 4 Psychodrama

• Thema’s uit het verleden komen als verdrongen materiaal uit het onbewuste

• Cliënten in staat zijn – intense emoties die losgemaakt worden te verdragen

• Verwerking van pijnlijke emoties bv. PTSS

(Sinaï, Overwaal, GGZ instellingen)

• Bewerking van negatief zelfbeeld

• Individu staat centraal in de groep

Fase 5 Afronding

• Integratie en stabilisatie van verworvenheden

• Rituelen om afscheid te nemen

Fasen overlappen elkaar en lopen in elkaar over.

Fasen zijn geen voorschriften maar richtlijnen.

Consensus based document

Rationale

• Gevoelens leren verdragen en accepteren, en bewust opzoeken via exposure in drama (doen alsof) ACT/DT

• Negatieve cognities bewerken tot positieve cognitie CGT/SGT

• Uitbreiden gedragsrepertoire

empowerment DT

Rol van therapeute

• Therapeute ondersteunt en stimuleert cliënten eigen verantwoordelijkheid te nemen en zelf keuzes te leren maken

• helpt stil te staan bij gevoelens en situaties die tot dan toe vermeden werden.

• maakt weerstandsgedrag bespreekbaar en daagt de cliënten uit risico’s te nemen.

• uitnodigend maar ook confronterend.

Kwalitatieve toetsing

• Triangulatie Cliënt Dramath. Psychoth.

•  Vragenlijst:– ervaringen delen

- gevoelens accepteren en uiten– inzicht in cognitieve – en gedragspatronen– alternatief gedrag ontwikkelen

• Beeld waardering dramatherapie

Activiteiten• Fase 1 dramatisch spel:• groepsinteractiespelen• bewegingsspelen• expressieopdrachten• Fase 2 scènewerk:• fictieve rollenspelen• djabbertalk• sculpting• lievelingsrollen: Tuender• impro/theatersport• elementen Woudenberg: vuur,water,lucht,aarde• begeleid toneel• film

Activiteiten• Fase 3 rollenspel• realistische rollenspelen• angst –en spanningsmeter invullen• forumtheater Boal• conflicthantering• terugspeeltheater• schemagerichte technieken als historische toets en rechtbankspel• Fase 4 psychodrama• psychodramatechnieken• rol dubbelen, rol verwisselen• levensscenario• Fase 5 afronding• rituelen• sociogram• symbolen

Conclusie

• Overkoepelend Behandelproduct

• Fasenindeling Emunah bruikbare richtlijn

• Vergelijkbaar angsthiërarchie

fase 1 makkelijker dan fase 3 of 4

• Handboek wat tot de verbeelding spreekt

• Inspiratie spelvormen CGT/ACT/SGT

• Basis voor effectstudie