DE STIKSTOFIMPASSE: CONSENSUS ZONDER

OPLOSSING

Een analyse naar de stikstofimpasse bij bestemmingsplannen voor

het buitengebied & de Programmatische Aanpak Stikstof

Lieke van der Sanden

De stikstofimpasse: consensus zonder oplossing.

Een analyse naar de stikstofimpasse bij bestemmingsplannen voor het buitengebied en de

Programmatische Aanpak Stikstof

Auteur: L.H.A. van der Sanden Studentnummer: 0709263 Masterthesis van de opleiding Milieu-maatschappijwetenschappen Faculteit der Managementwetenschappen - Radboud Universiteit, Nijmegen December 2013 Begeleiders: Prof. P. Leroy (Radboud Universiteit Nijmegen)

Drs. M. Cordes (CSO adviesbureau voor milieu-onderzoek b.v.)

Samenvatting

Meer dan 61% van de Natura 2000-gebieden in Nederland is overbelast door stikstofdepositie. Dit

heeft niet alleen tot gevolg dat de kwaliteit van de natuur achteruit gaat, maar ook dat er geen

ruimtelijke uitbreidingen meer mogelijk zijn die zorgen voor een verdere toename van deze

stikstofdepositie. Dit laatste is het geval bij bestemmingsplannen voor het buitengebied. Gemeenten

geven vaak met dit bestemmingsplan generieke ontwikkelruimte weg aan veehouderijen. Uit de

milieueffectrapportage, het instrument waarmee gekeken wordt of het bestemmingsplan geen

significante negatieve invloed heeft op het milieu, komt dan ook vaak naar voren dat mogelijkheden

die in het bestemmingsplan worden toegestaan leiden tot een verslechtering van het milieu. Het

gevolg hiervan is dat er een bestemmingsplan wordt gemaakt waarin nauwelijks mogelijkheden voor

uitbreidingen worden gegeven, terwijl hier wel vraag naar is. Deze tegenstelling heeft zich

ontwikkeld tot een stikstofimpasse waarvoor al jaren een oplossing gezocht wordt.

Het doel van dit onderzoek is het verschaffen van inzichten in de stikstofimpasse bij

bestemmingsplannen voor het buitengebied. Dit wordt gedaan door de belangen van de betrokken

actoren in kaart te brengen en de oplossingsrichtingen voor de stikstofimpasse te beschrijven. Dit is

gedaan door middel van casestudies.

Aan de hand van de implementatietheorie en het framingsperspectief is naar de impasse

gekeken. De informatie is verkregen door interviews te houden met organisaties die te maken

hebben met de stikstofimpasse. Na het toepassen van de implementatietheorie blijkt de

stikstofimpasse niet simpelweg op te lossen te zijn met een andere implementatie van de Natura

2000-wetgeving. Verschillende actoren blijken een andere kijk op de stikstofimpasse te hebben,

omdat zij door een ander frame naar de impasse kijken. Zo blijken gemeenten heel anders over de

oorzaak van het probleem te denken dan de Rijksoverheid, net zoals dat vanuit de milieubeweging

en de Commissie voor de milieueffectrapportage heel anders wordt gedacht over de oorzaak van de

impasse. Dat actoren door een ander frame naar de oorzaak van de impasse kijken, maakt ook dat zij

anders handelen en verschillende oplossingen zien voor de impasse. Uit deze analyse komen vier

frames naar voren: ‘ecologische modernisering’, ‘behoudend’, ‘bureaucratie’ en ‘consensus zoeken’.

Veel actoren hebben de hoop gevestigd op de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) als

oplossing voor de stikstofimpasse. Dit beleid heeft een dubbele doelstelling, namelijk het tegengaan

van de achteruitgang van de biodiversiteit in Natura 2000-gebieden door het verlagen van de

stikstofdepositie en het creëren van ruimte voor nieuwe economische activiteiten. De PAS, waarin

het frame ‘consensus zoeken’ sterk naar voren komt, herbergt sterk de tweede genoemde

doelstelling. In deze scriptie worden vraagtekens gezet bij het behalen van de eerste doelstelling, de

verbetering van de kwaliteit van de natuur door verlaging van de stikstofdepositie. Uit de analyse

blijkt ook dat de PAS geen (duurzame) oplossing is voor de stikstofimpasse bij bestemmingsplannen

voor het buitengebied. Geconcludeerd wordt dat er geen oplossing op korte termijn is die alle frames

omvat. Dit betekent dat er op dit moment beter geïnvesteerd kan worden in reframing van de

frames, dan het geforceerd zoeken naar consensus waardoor de impasse op de lange termijn niet

opgelost wordt.