Communicatie in de doe-democratie

Communicatie in de doe-democratie

Van burgerparticipatie naar overheidsparticipatie

Even voorstellen

Onno de Vries

Overheids- en gebiedsparticipatie

• Adviseur, procesbegeleider, facilitator, trainer, gastdocent, onderzoeker

• Ervaring binnen de overheid, bij bureaus en als zelfstandig ondernemer

@onno_de_vries www.onnodevries.nl

http://www.linkedin.com/in/omdevries

26 maart 2014 Communicatie in de doe-democratie 2

Ons programma

• Welkom in de doe-democratie!

Een interactieve inleiding

• Aan de slag

– De buurt in beeld

– “Het kind en het badwater”

• Uitnodigen en faciliteren

• Van burgerparticipatie naar overheidsparticipatie

• Partijen betrekken


WELKOM IN DE DOE-DEMOCRATIE


What’s in a name?

• Doe-democratie • Burgerparticipatie • Interactieve beleidsvorming • Overheidsparticipatie • Participatiemaatschappij • Burgerinitiatieven • Inspraak • Co-creatie • Consulteren • Maatschappelijke participatie • Participatiesamenleving • en ga zo maar door…


Er was eens…

Nederland drijft op samenwerking: ‘Bleef men het in de middeleeuwen met elkaar oneens, dan stonden ze gelijk weer tot hun knieën in het water’ (prof. dr. Herman Pleij)

Polderen


Samenleving

Staat

Particulier initiatief

Markt

Daarna…

• Gulzige en groeiende overheid (vanaf 1900) Grondwet (1848), Armenwet, Veiligheidswet, Ongevallenwet, Nutsbedrijven (gas, water, elektriciteit, etc.), Kinderwet, Woningwet, Gezondheidswet, Gemeentelijke reinigingsdiensten, WW, AOW, WAO, Arbo-wet, Economische stimuleringsmaatregelen, etc.

• Privatisering (vanaf 1980)

• Marktwerking (vanaf 2000) onderwijs, zorg, woningcorporaties, …


Jaar 1849 1899 1920 1960 1988 2002 2008

Aant. ambtenaren 19.900 43.500 125.400 263.300 436.600 446.100 428.100

% beroepsbev. 1,6% 2,3% 4,6% 6,3% 7,7% 6,3% 5,8%

Bron: Meer, Frits M. van der (2012): Voorwaarden, waarborgen en ambtenaren. De consequenties van de opkomst van de voorwaardenscheppende staat voor de publieke dienst bezien vanuit historisch en internationaal vergelijkend perspectief, Oratie, Leiden: Universiteit Leiden.

En nu loopt het vast…

SAMENLEVING

OVERHEID

MARKT MAATSCH. ORG.

DE MENSEN ZIJN UIT BEELD GERAAKT


Twee ontwikkelingen komen samen

1. De overheid wil inkrimpen tot een ‘compacte’ overheid.

2. Bewoners nemen - geholpen door moderne communicatiemiddelen - steeds meer initiatieven om hun leefomgeving te verbeteren


1 + 1 ≠ 2

Bewoners zien dit:

leefwereld

Overheid ziet dit:

systeemwereld


Gemeenteraad

College

Directie

Bewoners hebben behoefte aan…

• Een uitdaging die past bij hun behoefte

• Zicht op resultaat

• Ruimte voor eigen inbreng in een eigen vorm

• Een proces dat zich aan hen aanpast (‘geen politieke spelletjes’)

• Actieve sociale omgeving

• Vertrouwen!

• Informatie, informatie, informatie


Een faciliterende overheid

Zorg Hoop

Wantrouwen Vertrouwen

Eigenbelang Bewonersbelang

Inhoud Proces

Controle Ruimte geven

Interne processen Maatschappelijke behoefte


“Er is een urgente en radicale verandering nodig in de functie, rol en werkwijze van de politiek, het bestuur en

het ambtelijke apparaat.” (Raad voor het openbaar bestuur)

Overheid blijft nodig

“Zonder sturing is de doe-democratie een diplomademocratie”*:

– Actieve burgers zijn in alles actiever (vrijwilligerswerk, giften, politiek, burgerinitiatieven, participatie, etc.) en met name hoger opgeleid

– “Soort zoekt soort” dus: vertrouwen, initiatief en burgerkracht met name in rijke homogene wijken


*Leestip: Mark Bovens – Diplomademocratie

Overheid in actie

Voor een goed functionerende doe-democratie:

• Is beleid nodig om bij te sturen

• Zijn uitnodigende en verbindende professionals nodig om initiatieven te laten bloeien


Recept voor succes

Wat hebben bewoners nodig van de overheid:

• Betrokkenheid (i.p.v. onverschilligheid)

• Flexibiliteit (i.p.v. controle / regels)

• Bescheiden beschikbaarheid (i.p.v. overname)

• Verantwoordelijkheid delen (i.p.v. afschuiven)

(Bron: Lezing Evelien Tonkes ‘Mondige burgers, getemde professionals’, 27 februari 2014)


AAN DE SLAG #1: DE BUURT IN BEELD


De werkelijkheid

“Het is niet zo dat er nog (te) weinig initiatieven in de lokale samenleving zijn, de overheid heeft deze initiatieven alleen

niet in beeld.”


‘t Zorghuus in Ysselsteyn

In 2007 startten Karin van Dijck, Marian Fleurkens en Annemarie Koonings met het initiatief voor ‘t Zorghuus. ‘Gestart vanuit het hart’. Ze zijn alledrie werkzaam in de gezondheidszorg als wijkziekenverzorgende en wijkverpleegkundige. Ze zien in de praktijk dat de zorg voor hun cliënten beter kan.


Coehoorn in Arnhem

De gemeenteraad van Arnhem laat in een deel van het Coehoorngebied de regie los en geeft bewoners en ondernemers letterlijk en figuurlijk de ruimte. De komende vijf jaar willen bewoners en ondernemers tot een nieuwe vorm van stedelijke ontwikkeling komen. Waarbij burgerinitiatieven centraal staan en nieuwe waardemodellen ontstaan.


Broodfonds van/voor ondernemers


VRAAG 1

A. Hoe krijg je als gemeente zicht op initiatieven in de lokale samenleving?

B. En wat is de rol van de communicatieadviseur daarbij?


Weet wat er leeft!

“Als je bij 0 begint, ben je te laat.”


Instrumenten

• Onderzoek

• Omgevingsanalyses – Benoem sleutelfiguren

– Ga in gesprek (individueel)

– Breng netwerken in beeld

• (Wijk)identiteit – Wat maakt een gebied bijzonder?

– Waarom wonen mensen er met plezier?

– Wat zijn dromen voor de toekomst?


En surf!


AAN DE SLAG #2: “HET KIND EN HET BADWATER”


De casus

http://altijdwat.ncrv.nl/uitzendinggemist/fragment/zwemmen-zonder-subsidie


VRAAG

De gemeente zit financieel in zwaar weer. De gemeenteraad vindt het zwembad te duur

worden. Sluiting dreigt.

“Wat en hoe communiceren we met de lokale samenleving?”


Van burgerparticipatie naar overheidsparticipatie

“De vitaliteit van de samenleving krijgt meer ruimte als de overheid de overheidsparticipatietrap zo min mogelijk beklimt.”

Bron: Raad voor het openbaar bestuur (2012): Loslaten in Vertrouwen.


Wees flexibel

Er is één zekerheid:

“Een participatieproces loopt nooit zoals je het vooraf bedenkt”.


C’est le ton…

Vraag niet aan mensen om taken over te nemen van de overheid, maar om zich in te zetten voor hun directe leefomgeving.


Tip: Geef voorbeelden van projecten waar de gemeente alleen handelde en op weerstand stuitte. Die zijn er vast ;-) Zeg dat je ervan hebt geleerd en dat je het anders wilt gaan doen…

VRAAG

Gemeenteraad besluit zwembad te sluiten. De bewoners zijn woedend en komen in opstand. De

wethouder verzucht:

“Hoe komen we hier uit en welke partijen hebben we

daarvoor nodig?”


Bewoners leveren de inhoud

Als je met z’n allen een plan maakt, kan de gemeente geen nee zeggen, zegt Jos Kolkman. “Maar als de gemeente zonder overleg hetzelfde plan op tafel had gelegd, was hier nog geen schop in de grond gegaan. Dan waren we nu nog druk met de bezwaren.”

Bron: Trouw, 23 september 2013.


Waar stuurt de gemeenteraad op?

• Op proces in plaats van de inhoud


versus

Jongeren gaan zelf het Honk en de omgeving opknappen. Ze maken het Skateplein schoon en de poorten van de bewoners. De jongeren gaan niet alleen voor zichzelf zorgen maar ook voor de rest van de wijk.

Raad bij de hand nemen


• Adviseer gemeenteraad op het proces • Nodig raad uit en betrek ze in het proces

Netwerksamenleving

Gemeente staat niet boven, maar in het netwerk De communicatieadviseur helpt: • Netwerken in beeld te

brengen (‘verkenner’) • Bestuurders en ambtenaren

hun positie goed in te vullen (‘wegwijzer’)

• Mensen met elkaar te verbinden (‘bruggenbouwer’)


BEDANKT!


Communicatie in de doe-democratie

Government & Nonprofit

Transcript of Communicatie in de doe-democratie