Commandant MRC Leon Jans:

“Wij moeten voorop blijven lopen”

Bosniëveteraan Wilbert Murre:

“Ik kan nu ook anderen tot steun zijn”

Politievrouwen actief in BNMO

m a g a z i n e v o o r B N M O - l e d e n

72 0 1 8

Bezuiniging?

Onder onze leden groeit de be-langstelling om deel te nemen aan door de BNMO georganiseerde ac-tiviteiten. Dat geldt zowel voor de programma’s in Doorn, als voor de activiteiten die door de afdelingen worden georganiseerd. Bij het vorige nummer van de Kareoler verscheen de BNMO Activiteitengids 2019. Di-rect daarna meldden veel leden zich aan voor deelname aan één van de programma’s.Ook de afdelingen organiseren elk jaar veel activiteiten. Soms moeten leden wennen aan een nieuw initiatief en valt het aantal deelnemers tegen. Bij meer bekende uitstapjes zien we daarentegen vaak een grote belangstelling. Zo waren er bij de Taptoe in Ahoy te Rotterdam honderden leden uit vrijwel alle afdelingen aanwezig.Ook met de ‘verbreding’ van de BNMO gaat het goed. Het aan-tal leden vanuit de politie neemt iedere maand toe. Verder heeft een eerste gesprek plaatsgevonden over de mogelijkheden tot ondersteuning van getraumatiseerde medewerkers van de Ne-derlandse Spoorwegen. Kortom: de BNMO is springlevend. Ik dank iedereen die hier een steentje aan bijdraagt en zeker ook het vfonds, dat ons werk fi nancieel mogelijk maakt. Vanuit de afdelingen krijg ik regelmatig opmerkingen over deelname van onze leden aan de programma’s in Doorn. Het betreft veelal de invulling van programma’s, een minder wor-dende persoonlijke benadering of het gelijktijdig aanwezig zijn van meerdere groepen. Bezuiniging en versobering zijn hierbij regelmatig terugkerende begrippen.Laat ik benadrukken dat er van de kant van de BNMO geen bezuinigingen worden opgelegd. Het Hoofdbestuur van de BNMO stelt jaarlijks, samen met onder meer de afdelingen, een begroting op. Op basis van deze begroting wordt, in overleg met het vfonds, de subsidie vastgesteld. De laatste jaren is de door Stichting de Basis vastgestelde gemiddelde dagprijs van de programma’s hoger dan de toegekende subsidie. Als gevolg daarvan onderhandelt de BNMO met de Basis over de inhoud van de programma’s. Soms moeten er concessies worden ge-daan. Daarbij streven we naar een zo goed mogelijke invulling van de programma’s. U kunt ons hierbij helpen door aan het einde van een programma de evaluatie in alle rust zorgvuldig in te vullen.

Ik wens u ook nu weer veel leesplezier.

Bert Dedden, algemeen voorzitter

In dit nummer

Oud-Dutchbatter richt honden af

Commissie Communicatie in beeld

Na de val van Srebrenica in juli 1995 had Wilbert Murre, pionierverkenner bij Dutchbat III, rust nodig. De weids-heid van Zeeuws-Vlaanderen bleek niet genoeg om zijn ervaringen een plaats te geven. Zijn baas in de haven van Terneuzen, een Belgische veteraan, herkende de signalen en raadde hem aan hulp te zoeken. Steun haalt hij uit het africhten van honden en zijn lidmaatschap bij de BNMO. “Ik heb daar een kameraad ontmoet die hetzelfde heeft als ik.”

Ruim twee jaar na de oprichting van de commissie Com-municatie maakt voorzitter Wim van den Burg de balans op. De naamsbekendheid van de BNMO is gegroeid en de organisatie heeft een duidelijker en herkenbaarder gezicht gekregen. Bijvoorbeeld in de vorm van de nieuwe huisstijl en het gebruik van de slogan ´Samen sterk .́ Rus-tig achteroverleunen is er vooralsnog niet bij, zeker niet met het aankomende 75-jarig jubileum in 2020. “We zijn nog lang niet klaar.”

6

10

Foto: Wendy Vossers

2 de Kareoler

En verder

In dit nummer

Eerste ATB-clinic slaat aan

Kort en bondig 4Nieuwsberichten

Interview met Leon Jans 8de nieuwe commandant MRC Doorn

Interview met politievrouwen Baukje en Nancy 12

Wegwijzer 14Over PTSS en moral injury

Van de Bestuurstafel 15

Van de afdelingen 18Nieuws, nieuwe leden en overlijdensberichten

Columns 23Johan Schuurman en Daniël Knegt

Colofon

Op zaterdag 13 oktober vond de eerste workshop mountainbiken plaats. De dag begon ´s ochtends met een inleiding fi etstechniek, gevolgd door een middag fi etsen over de Utrechtse Heuvelrug. De leiding van de tocht was in handen van Edwin de Wolf, deelnemer aan de Invictus Games en winnaar van de Audrey Hepburntrofee 2018. Het was een mooie dag met tevreden deelnemers. Wat hen betreft, had de clinic wel twee dagen mogen duren!

17

Fot

o: S

ebas

tiaa

n v

an N

ieu

wen

hu

izen

Jaargang 78, 2018, nummer 7

De Kareoler is een uitgave van de Bond van Nederlandse Militaire Oorlogs- en Dienstslachtoff ers (BNMO) en verschijnt acht keer per jaar. Het blad wordt gratis toegezonden aan leden van de BNMO.

BeschermvrouwePrinses Beatrix

Hoofdbestuur BNMOAlgemeen voorzitter: Bert DeddenAlgemeen secretaris: Wim van den BurgPenningmeester: Anne-Lies TooriansVicevoorzitter: Hermy HeymannTweede secretaris: Frans DoppegieterLid: Jef Dorpmans, Iloy Goossen en Uyên Lu

AdresBNMO, Postbus 125, 3940 AC Doorntel: 0343-474110; fax: 0343-474114e-mail secretariaat: as@bnmo.nl

RedactieWim van den Burg, Bert Dedden, Jef Dorpmans, Math Goossen, Fred Lardenoye, Sebastiaan van Nieuwenhuizen en Jori Schimmel

Aan dit nummer werkten meeDaniël Knegt, Willem Knook, Erik Kottier, Jos Morren, Johan Schuurman, Wendy Vossers en Marleen Wegman

OmslagfotoErik Kottier

RedactieadresRedactie Kareoler, Postbus 1027, 6501 BA, Nijmegentel: 024-3481069e-mail: redactie@kareoler.nl

Ontwerp en vormgevingAnima communicatie & vormgeving, Nijmegen

Lithografi e/drukSenefelder Misset Doetinchem

© LJP Nijmegen/BNMONiets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de hoofdredacteur

Ingeschreven in het verenigingsregister van de Kamer van Koophandel en Fabrieken te Utrecht onder nummer V.477894

Verschijnt ook op geluidsbandwww.bnmo.nl

De totstandkoming van de Kareolerwordt mede mogelijk gemaakt door het vfonds met middelen uit de Nationale Postcode Loterij en Bank Giro Loterij. Uw deelname hieraan wordt daarom van harte aanbevolen.

37 | 2018

Kort en bondig | Jef Dorpmans en Fred Lardenoye

Compound Assen wordt ‘Thuisbasis Veteranen’

Peter van der Waal en zijn zoon Quint leggen namens de BNMO een krans bij de militaire begraafplaats. Foto: Jef Dorpmans

Donderdag 11 oktober opende Inspecteur-Generaal van de Krijgsmacht, tevens Inspecteur der Veteranen, luite-nant-generaal Hans van Griensven de zogeheten Thuis-basis Veteranen in Eelde. Deze opvanggelegenheid voor veteranen maakt deel uit van de Zorgroep Perspectief. Met de opening van de thuisbasis heeft de Zorggroep op het voormalige terrein van de Verslavingszorg Noord-Neder-land een alternatief gecreëerd voor de noodlijdende vete-ranenopvang De Compound in Assen. Dit in 2013 op eigen initiatief gestarte onderkomen van veteranen dreigde en-kele jaren geleden ten onder te gaan aan zijn eigen succes. Met de opening van de Thuisbasis Veteranen in Eelde en de vele steuntoezeggingen is een gezonde fi nanciële basis gelegd voor de voortzetting van de opvang, zo verklaarde directeur Dave van Lottum tegenover RTV Drenthe. (FL)

IGK-luitenant-generaal Hans van Griensven opent de Thuisbasis Veteranen in Eelde. Foto: Jan Peter Mulder

Onder het motto ‘Opdat wij niet vergeten…’ namen op zater-dag 1 september 18 BNMO-leden deel aan de 72e Airborne Wandeltocht in Oosterbeek. Leden uit alle windstreken hadden zich – al dan niet met partner, begeleider of maatje – ingeschre-ven om de uitdaging van 15 km aan te gaan. Registreren, de eigen bijdrage betalen, het BNMO-wandelshirt in ontvangst nemen en vervolgens kennis maken met de rest van de groep. Zo verliep de voorbereiding relaxed en ging de groep om 10.15 uur van start.Jelis Roodbeen en zijn echtgenote Susan waren ook dit jaar van de partij. Samen zijn ze goed voor 32 gelopen edities, de laatste

twee in BNMO-verband. Namens de BNMO werd door Rood-been de kranslegging op de militaire begraafplaats in goede banen geleid. “Dat was een mooi moment waar respect en eerbied door onze groep werd getoond. Al die honderden toe-schouwers waren zichtbaar onder de indruk van dit moment”, aldus Roodbeen. Hierna hield de BNMO-groep het tempo er goed in. Iedereen liep in zijn eigen ritme en vlak voor de fi nish werd op elkaar gewacht, zodat voor het oog van de vips en de camera’s van TV Gelderland een pr-moment beleefd kon wor-den. Vervolgens ging men ‘Samen Sterk’ over de eindstreep. De medailles lagen klaar, evenals de groepsprijs die een plekje krijgt in de bestuurskamer van de BNMO in Doorn.Dat lijkt allemaal simpel, maar de praktijk is anders. Enkele BN-MO-deelnemers stappen als gevolg van hun PTSS niet zomaar in de trein. Andere begeven zich niet graag in mensenmassa’s, zoals de 32.000 deelnemers aan de mars. Toch hebben ze die drempels, vaak dankzij een introducé, weten te slechten. Uit de reacties na afl oop blijkt dat ze van deze dag hebben geno-ten. “Het geeft mij een veilig gevoel om met bekenden van de BNMO mee te lopen. We begrijpen elkaar en kunnen tijdens het lopen ervaringen uitwisselen. Mijn zoon Quint, hoe jong ook, is mijn steun. Met hem samen deze activiteit doen, is een feest,” vertelt Peter van der Waal, een van de deelnemers. Volgend jaar, op zaterdag 7 september, verschijnt de BNMO opnieuw aan de start in Oosterbeek. Noteer maar alvast in je agenda. (JD)

BNMO-leden lopen Airborne Wandeltocht

4 de Kareoler

Kort en bondig | Jef Dorpmans en Fred Lardenoye

Dutchbatters in het theater met ‘Dark Numbers’In de theatervoorstelling Dark Numbers van de Bosnische theaterregisseur Tea Tupajiċ vertellen enkele Dutchbat III-ve-teranen hun ongecensureerde verhaal over de val van de en-clave Srebrenica in 1995. In dit theaterstuk wordt in een so-bere setting op collageachtige wijze vormgegeven aan een van de meest dramatische gebeurtenissen in de naoorlogse geschiedenis. Uit de vele reacties blijken de verhalen van de oud-Dutchbatters, die zelf veelal kampen met PTSS, bij de toeschouwers een onuitwisbare indruk achter te laten. Dat wordt gestimuleerd door de mu-ziek (o.a. Zombie en Brothers in Arms) en de Brechtiaanse uitvoering van het theaterstuk. Hierdoor wordt het pu-bliek deelgenoot van de onoplosbare dilemma’s waarmee de militairen in de Bosnische enclave geconfronteerd werden. De deelnemende Dutchbat-ters zijn eveneens enthousiast over het stuk. Oud-adjudant Wim Dijkema: “Ik

heb gemerkt dat toneel helpt bij de verwerking. Sommige verhalen van collega’s hoorde ik voor het eerst.” (FL)

De voorstelling Dark Numbers is nog te zien op 9 en 10 novem-ber in Theater aan het Spui te Den Haag en op 17 november in Theater de nieuwe Vorst in Tilburg. Zie: www.frascatitheater.nl

Terugkeerreis Libanon in teken van ’40 jaar UNIFIL’Volgend voorjaar organiseert de Stichting Weerzien met Libanon voor de 15de keer een terugkeerreis naar het voormalige inzetgebied van Dutchbatt/Dutchcoy in Liba-non. Het belooft een hele bijzondere reis te worden; in 2019 is het precies 40 jaar geleden dat de eerste Neder-landse militairen in het kader van United Nations Internati-onal Forces in Lebanon (UNIFIL) werden uitgezonden.Het reisprogramma omvat, net als voorgaande keren, zo-wel een bezoek aan locaties waar Nederlandse UNIFIL-mi-litairen actief zijn geweest als een rondreis langs toeristi-sche plaatsen. Op het programma staan in elk geval de historische sites in Tyre, de haven van Saida, de ruïnes van Baalbek, het militaire museum in Mleeta, de Ksara-wijn-boerderij en natuurlijk Beiroet.Op 4 mei 2019 vindt er een plechtige herdenking plaats in Tyre, bij het monument voor gevallen UNIFIL-militai-ren, onder wie ook zeven Nederlandse militairen. Tijdens de reis is een geestelijk verzorger van het Veteranen-

instituut aanwezig en ook de BNMO biedt ondersteuning. Libanonveteraan en BNMO-lid Jos Remmen toonde zich eerder dit jaar enthousiast over de reis. “Ik heb een gigan-tische brok cultuurhistorie opgedaan – in een omgeving waar nu eens niet geschoten werd – en ik heb familiele-den gesproken van mensen die ik tijdens de missie ken-de. Zij waren vol lof over onze inzet destijds” (zie ook de Kareoler 4-2018). Net als bij eerdere reizen zal algemeen voorzitter Bert Dedden de vertrekkende veteranen op Schiphol met een korte toespraak uitgeleide doen. (FL)

Er zijn nog enkele plaatsen voor de reis die van 25 april t/m 5 mei 2019 zal plaatsvinden. De kosten van de vrijwel comple-te 11-daagse reis bedragen rond de € 1900,-. Meer informatie over het programma, de kosten en de inschrijving vindt u op www.weerzienmetlibanon.nl, tel: 070-3596841 (Chris Laar-hoven) of stuur een mail naar info@weerzienmetlibanon.nl

57 | 2018

Bosniëveteraan Wilbert Murre ging na Srebrenica door een diep dal

Hij behoorde tot Dutchbat III en kwam zoals veel van zijn kameraden in een neerwaartse spiraal terecht, nadat ze eerst als helden waren ontvangen en vervolgens als schuldigen van het drama in Srebrenica werden gezien. Inmiddels ziet Bosniëveteraan Wilbert Murre mede dankzij de BNMO ook weer lichtpuntjes. “Ik spreek vaak met een kameraad af die ook in Bosnië heeft gezeten. Hij heeft dezelfde dingen als ik heb.”

gers mochten niet meer terugkeren. Je zag aan alles dat de druk steeds meer toenam. Er kwam geen post meer, het eten raakte op, de diesel was gerant-soeneerd en bevoorrading werd met ezels gedaan of wandelend met je rug-zak.”

Servische aanvalZe zagen vanuit de OP hoe de beschie-tingen van de Serven toenamen en hoe moslims aanvallen uitvoerden op Servi-sche dorpen. Op een gegeven moment hadden moslimstrijders achter de OP een geschut opgesteld om Serven te beschieten. “Dat vuur werd natuurlijk beantwoord. Zo kregen we de volle laag en zaten we dus vaak in onze bun-ker te schuilen.” Murre herinnert zich het moment nog goed dat de Serven binnenvielen. “We kregen de opdracht om de grotere wapens kapot te slaan, zodat die niet gebruikt konden wor-den. Na forse beschietingen kwamen

Bondgenoten

‘Ik voelde me verraden door Defensie’

Door: Fred Lardenoye

Wie Wilbert Murre (42) wil opzoeken moet in de meeste gevallen een fl inke tocht afl eggen. Hij woont namelijk op een steenworp afstand van de door de Wes-terscheldetunnel overbodig geworden pontverbinding tussen Zeeuws-Vlaan-deren en Zuid-Beveland. We worden verwelkomd door enkele vrolijk blaff en-de honden. “We wonen hier prachtig. Je kunt hier naar alle kanten toe heel ver kijken en ziet de schepen voorbijkomen,” zegt Murre niet zonder trots. “Zelf ben ik opgegroeid in Terneuzen, hier vlakbij, dus het lag voor de hand om hier te gaan wonen. Lekker veel rust.” Dat was precies wat de Bosniëveteraan nodig had na zijn uitzending naar Srebrenica.

Luchtmobiele BrigadeMurre meldde zich in 1994 als zeventien-jarige bij de net opgerichte Luchtmobiele

Brigade. “Ik sportte heel graag. School was niet mijn ding. Zwemmen ook niet, dus het Korps Mariniers viel af. En van Luchtmobiel werd gezegd dat er veel geld ingestoken werd en vooral veel geoefend. Dat trok mij wel.” Hij werd opgeleid tot pionierverkenner. “Het be-viel supergoed en ik haalde mijn rode baret.“ Hij was nog maar net achttien, toen de uitzending naar Srebrenica in beeld kwam. “Het rare was dat we met een blauwe baret daar heen gingen. We hadden toch vooral voor groen optre-den getraind. Dat was een fl inke om-schakeling naar VN-soldaat.”Hij kwam terecht in Potocari, maar om-dat hij de enige pionierverkenner was, zat hij meer op de Observatie Post (OP) dan in de compound. Daardoor zag hij ook al snel dat er in het voorjaar van 1995 veel militaire activiteit was. “Ik zat de meeste tijd op OP November. Ik moest ook vaak langer blijven, want de eenheid werd steeds kleiner. Verlofgan-

6 de Kareoler

Wilbert Murre met zijn favoriete hond. Foto: privécollectie Wilbert Murre

de Servische elitetroepen. Ze lieten ons aanvankelijk links liggen om alles wat moslim was te zuiveren. Daarna kwam de hoofdmacht, mannen met baarden en vlaggen, het was indrukwekkend. Rambo’s in het kwadraat, daar moest je niet mee spotten.” De Dutchbatters werden ontwapend en afgevoerd naar Bratunac. Onze chauff eur kreeg een ge-weer in zijn nek. Ze maakten met ons op het dak van ons voertuig nog een ererondje door het dorp dat helemaal was uitgelopen.” In het schoolgebouw waar ze gegijzeld werden gehouden, zaten ook de Servi-sche strijders die met honden op jacht gingen naar moslimstrijders. “Die ver-telden de meest gruwelijke verhalen als ze terugkwamen. Ze gebruikten die honden ‘om kogels te sparen’. Die gin-gen de huizen van moslims in en kwa-men onder het bloed terug, soms nog met afgerukte lichaamsdelen in hun bek.”

VechtpartijenNa vier dagen werden ze met een bus naar Belgrado gebracht. Van daar vlo-gen ze met een roestig vliegtuig van Russische makelij naar Zagreb. Na een korte debriefi ng in een nabijgelegen Ne-derlands kamp vertrokken ze naar huis. Murre beschrijft hoe hij en zijn kamera-den aanvankelijk als helden werden bin-nengehaald, maar al gauw het mikpunt werden, toen bleek dat er na de val van Srebrenica een genocide had plaatsge-vonden. “Dat wisten wij niet, ook al had-den we wel al lijken gezien op weg naar Bratunac. De overmacht was gewoon te groot, duizenden Serven tegenover een paar honderd Dutchbatters. We kregen orders om niks te doen. Dat is niet waar-voor je het leger in bent ingegaan. En we zijn ook nog door iedereen in de steek gelaten.”Lang hield hij het niet meer uit, nadat hij overgeplaatst was bij de genie. Hij wil-de eigenlijk graag naar de commando’s en besloot eerst te gaan studeren. Maar een vechtpartij in een discotheek in Ter-neuzen leverde hem een stafblad op. “Ik had net de verkeerde in elkaar geslagen. We werden continu voor lafaards uitge-maakt, dus toen die gast mij begon las-tig te vallen, ben ik helemaal losgegaan.” Zijn straf werd, rekening houdende met zijn voorarrest, omgezet in een fi kse taakstraf. “Daarna ging het helemaal mis. Ik raakte mijn huis kwijt en er kwamen meer vechtpartijen, want die gasten ble-ken geen lieverdjes.”

DrankmisbruikEen poging om terug te komen bij Lucht-mobiel mislukte, omdat de MIVD er een stokje voor stak. “Daardoor voelde ik me ook nog verraden door Defensie.” Mur-re begon steeds meer aan ‘zelfmedica-tie’ - lees alcoholmisbruik – te doen en had last van het bekende ‘korte lontje.’ Ondertussen werkte hij net als vóór zijn

diensttijd in de haven in Terneuzen. Ook daar kreeg hij problemen, vooral omdat hij geen gezag accepteerde. Het was een nieuwe baas, een oud-pa-racommando van het Belgische leger en Congoveteraan, die zijn problemen in verband bracht met zijn uitzendver-leden. “Hij zei: ‘er is iets niet juust in uw ogen’. Ik dacht: waar heeft ie het over? Maar hij had dat ook meegemaakt en zei: ga hulp zoeken.” Van een psychiater kreeg Murre al snel te horen dat hij een vorm van PTSS had. Zo kwam hij bij de Reinier van Arkelgroep terecht, die deel uitmaakt van het Landelijk Zorgsysteem voor Veteranen.

HerdershondenHij werkt nu drie dagen in de week in de haven, maar vanwege zijn PTSS is het onzeker of hij dat kan blijven doen. Hij haalt veel plezier uit de honden, die hij heeft. “Aanvankelijk was ik bang voor Duitse herdershonden, maar daar wilde ik me overheen zetten. Ik vond het gelijk heel leuk om die honden af te richten.” Hij probeerde in aanmerking te komen voor het opleiden van politiehonden. “Maar ik mocht vanwege mijn strafblad helaas geen lid worden van de Neder-landse Politiehond Vereniging.” Een kameraad van Dutchbatt, waar hij regelmatig mee afsprak, wees hem op de BNMO. Omdat hij op zaterdag vaak zijn paardrijdende dochter naar con-coursen brengt, kan hij meestal niet deelnemen aan activiteiten. “Maar ik kreeg onlangs wel een speldje voor tien jaar lidmaatschap, dat was een leuke bijeenkomst.” Hij prijst de steun van zijn vriendin en inmiddels heeft hij dankzij de BNMO ook een Bosniëveteraan le-ren kennen waar hij een goede klik mee heeft. “Daar ga ik af en toe mee kletsen om hem te helpen. Hij heeft dezelfde dingen, als ik heb. Dus ik help mezelf daar ook mee.”

77 | 2018

Commandant Leon Jans over taak van het MRC en verbinding met BNMO

Door: Fred Lardenoye

‘Wij moeten voorop blijven lopen’

Vanaf mei 2018 is luitenant-kolonel Léon Jans (54) commandant van het Militair Revalidatie Centrum (MRC) Aar-denburg in Doorn. Hij kostte wat tijd om het zorgveld met al zijn instanties en verschillende afkortingen te leren kennen. Inmiddels heeft hij het alle-maal aardig in beeld. “Tegelijkertijd ben ik begonnen mij te verdiepen in de ge-schiedenis van het MRC. Dit landgoed werd in 1946 als herstellingsoord voor militairen in gebruik genomen, omdat Nederland toen pas zijn eerste wereld-oorlog had meegemaakt. Voor burgers was er ook nog niks, dus we zijn wel de kraamkamer van de revalidatiezorg in Nederland. We zijn nog steeds op veel gebieden koploper en het is mijn per-soonlijke ambitie dat ook te blijven.”

Operationeel Jans wilde zelf graag arts worden, maar na het behalen van zijn atheneum-

diploma in 1984 besloot hij eerst zijn dienstplicht te vervullen. “Dat beviel me wel en het toeval wilde dat ik werd ingedeeld bij de geneeskundige dienst. Ik wilde niet eeuwig soldaat blijven, dus meldde ik me bij de KMA en volgde de opleiding tot offi cier geneeskundi-ge dienst.” Zijn staat van dienst bestaat voor het merendeel uit operationele functies, maar hij vervulde ook meer-dere staff uncties. In het gesprek laat de luitenant-kolo-nel meerdere keren doorklinken dat hij niet zoveel op heeft met status. “Wat er op je schouder zit, daar hecht ik niet zo-veel waarde aan.” Spijt heeft hij er dan ook niet van dat het er om diverse re-denen niet van gekomen is om te gaan voor de hoogste functies. “Van hospik tot commandant van het MRC, dat is toch een fraaie cyclus. Ik sluit waar-schijnlijk af met de mooiste functie die ik gehad heb. Maar ook hier geldt dat

uiteindelijk het team; de revalidanten, de zorgverleners en de ondersteuners het echte werk doen en gezamenlijk het verschil maken.”

VerantwoordelijkheidTijdens het werkbezoek van minister van Defensie Ank Bijleveld, daags voor het interview, heeft hij van zijn hart geen moordkuil gemaakt. Vooral met het oog op de bedreiging die uitgaat van de redenering: wat kost het en wat levert het op? “We zitten hier op een groot landgoed met een historische villa en de kosten van de zorg in Neder-land lopen de spuigaten uit. Ik heb te-gen de minster gezegd dat je eigenlijk andersom moet redeneren. Het begint bij onze verantwoordelijkheid. Als je als minister met het kabinet jongens en meisjes naar gevaarlijk gebied stuurt en ze ook nog vraagt om daar gevaar-lijke dingen te doen, dan is het logisch

Hij begon als dienstplichtig hospik en sluit waarschijnlijk af met ‘de mooiste functie’ die

hij gehad heeft. Als commandant van het Militair Revalidatie Centrum in Doorn voelt

luitenant-kolonel Léon Jans zich helemaal op zijn plek. “Ik ben voortdurend op zoek naar

verbetering en naar de rol en de plaats van het revalidatiecentrum in de gehele zorgketen.”

Luitenant-kolonel Leon Jans: “Onze verantwoordelijkheid moet nog een stukje verder gaan.” Foto: Erik Kottier

8 de Kareoler

‘Wij moeten voorop blijven lopen’dat je, als er iets gebeurt, hele goede zorg levert. Natuurlijk heeft iedereen recht op goede zorg, maar ik vind dat de verantwoordelijkheid voor onze mi-litairen net wat verder moet gaan.” Als voorbeeld daarvan noemt Jans de ontwikkelingen op het gebied van vir-tual reality als hulpmiddel bij het reva-lideren. “Dat is een belangrijk speer-punt van ons centrum. Het levert een belangrijke bijdrage aan de kwaliteit van revalidatiezorg en het sluit goed aan bij de belevingswereld van onze militairen, met name de jongere doel-groep. Businesscase technisch is het niet altijd de beste keuze, want ik heb hier een apparaat staan dat ik in tien jaar niet terugverdien. Gelukkig maakt Defensie dan wel de keuze voor de kwaliteit van zorg. Overigens verdient het MRC de kosten voor het grootste deel terug door de geleverde zorg te declareren bij de zorgverzekeraar. Van-uit de verantwoordelijkheid die ik net aangaf, mag de militaire meerwaarde die wij hier leveren Defensie best wat geld kosten.”

KookworkshopsDe laatste jaren wordt in de zorg voor veteranen die een beperking overhou-den aan hun verwonding vooral geke-ken naar wat ze nog wel kunnen. Het MRC speelt in op die ontwikkeling. “Het begint allemaal bij participatie, het weer deelnemen aan een voor de persoon be-tekenisvolle omgeving. Dat kan van al-les zijn: het gezin, een sportvereniging, werk. Een been gaan we er niet meer aanzetten. We kunnen wel een prothe-se aanpassen, zodat iemand misschien

weer kan lopen. Maar kan hij nog infan-terist blijven of marinier? Dat misschien niet en dan moet hij of zij op zoek. Dat begint hier.” Jans verwijst naar Marc van de Kuilen (zie de Kareoler 2-2018). “Ook hij heeft weer nieuwe doelen in zijn le-ven moeten stellen. Met die zoektocht naar doelen moeten wij helpen. Maar iemand moet daar uiteindelijk wel zelf de regie van overnemen, wij faciliteren.”Jans wijst op de boeken met als onder-werp ‘gewond raken en hoe verder’ die in de gloednieuwe eetzaal ‘De Mess’ uit-dagend staan opgesteld. Eerder wees hij al op het bord aan de ingang waarop het passende voedingsaanbod wordt bena-drukt met kernbegrippen als motivatie, bewustwording en beleving. “We or-ganiseren onder meer kookworkshops, zodat mensen zelf weer leren koken en dat doen we met gezonde voeding.” De

Mess is ingericht op laagdrempeligheid. Ook Jans zit er met enige regelmaat. “Dan maak ik een praatje met een reva-lidant of een medewerker. Om contact te houden met mensen en ook mezelf op te laden om hard te blijven werken. Ik heb wel eens gezegd tegen mijn perso-neel: boven in mijn kantoor zit ik in het afvoerputje. Alle personele en fi nanciële problemen komen daar uit. Daar loop ik ook niet voor weg. “

‘Onze revalidanten moeten hier al

kennismaken met de BNMO’

BNMO-duikcursusMaar liever houdt hij zich bezig met de revalidatie zelf, ook het traject na het MRC. “Mensen zijn nog steeds zoeken-de naar hoe ze verder moeten en invul-ling kunnen geven aan hun doelen. Ze hebben van ons technieken en tools geleerd om met hun beperking om te gaan, maar wat ga je daar vervolgens mee doen?” Dat is de reden dat Jans contact heeft gezocht met onder meer de BNMO. “Een platform dat eraan kan bijdragen dat revalidanten hun weg weer vinden, het hoeft allemaal niet hightech te zijn.” De commandant van het MRC wil daar een actieve rol in spelen. “Onze reva-lidanten moeten hier al kennismaken met de periode na het MRC, zoals de Invictus Games, Mud Masters, maar ook met de BNMO. Wat kan die organisatie voor je betekenen? Welke mensen vind ik daar?” Dat is de reden waarom Jans de facili-teiten van het MRC beschikbaar stelt voor bijvoorbeeld de BNMO-duikcur-sus. “Het gaat niet om het duiken zelf, dat is het middel om mensen bij elkaar te zetten, om angsten te overwinnen. Maar het is vooral samen dingen doen, het gesprek aangaan en ervaringen delen.” Datzelfde geldt voor de bingo die het MRC organiseert. “Daar komen ook veel oud-revalidanten die al verder zijn in hun proces en daarover kunnen vertellen. Ik ben voortdurend op zoek naar de verbinding tussen verschillen-de stadia van revalidatie. Al die tech-niek is slechts een hulpmiddel, het gaat uiteindelijk om de mens in zijn beteke-nisvolle omgeving.”

97 | 2018

Interview met Wim van den Burg, voorzitter van de commissie Communicatie

De algemeen secretaris van de BNMO vertelt over de oprichting van de commissie. “Deze paste in het plan van het Hoofdbe-stuur om de afdelingen van de BNMO te betrekken bij de ont-wikkeling en uitvoering van BNMO-beleid. In dat kader was de commissie Communicatie een van de commissies die in april

2016 is opgericht. Ik nam in juli van dat jaar het stokje over van de toenmalige voorzitter Erwin van der Wal”, legt Wim van de Burg uit. Naast hem telt de commissie de leden Pieter Glas van de Afdeling Noord-Holland, Ruud van Brummelen van de Afdeling Noordoost Nederland en Paul Knörr van de Af-deling Politie. Van den Burg: “Ik ben blij met de collega’s

in de commissie, omdat zij stuk voor stuk veel kennis en ervaring inbrengen. Het maakt het werk er voor mij als voorzitter een stuk eenvoudiger op.”

NoodzaakVolgens Van den Burg was het hard nodig om meer aandacht te besteden aan communicatie. De BNMO heeft het zelfs een tijdje zonder communicatieme-

dewerker moeten stellen. “De naams-bekendheid van de BNMO was in de afgelopen jaren sterk afgenomen en daarmee ook de kennis over wat de BNMO kan doen voor mensen die fy-siek of mentaal beschadigd zijn. Geluk-kig zag het vfonds de noodzaak voor de BNMO om te investeren in commu-nicatie. Het heeft ertoe geleid dat we kunnen beschikken over een commu-nicatiemedewerker in de persoon van Jori Schimmel. Door haar inzet en die van al onze vrijwilligers, uit zowel het hoofdbestuur als de afdelingen, om de BNMO weer op de kaart te zetten

‘BNMO heeft meer elan gekregen’

Het kan niemand zijn ontgaan zijn dat de BNMO de laatste tijd een steeds duidelijker en herkenbaarder gezicht heeft gekregen. In de opmaat naar het 75-jarig jubileum in 2020 gaat er nog veel meer gebeuren. Het is de hoogste tijd dat de commissie Communicatie, bij monde van voorzitter Wim van den Burg, tekst en uitleg geeft. “We hebben fl inke stappen voorwaarts gezet.”

Interview met Wim van den Burg, voorzitter van de commissie Communicatie

Door:Fred Lardenoye

De algemeen secretaris van de BNMO vertelt over de oprichting van de commissie. “Deze paste in het plan van het Hoofdbe-stuur om de afdelingen van de BNMO te betrekken bij de ont-wikkeling en uitvoering van BNMO-beleid. In dat kader was de commissie Communicatie een van de commissies die in april

2016 is opgericht. Ik nam in juli van dat jaar het stokje over van de toenmalige voorzitter Erwin van der Wal”, legt Wim van de Burg uit. Naast hem telt de commissie de leden Pieter Glas van de Afdeling Noord-Holland, Ruud van Brummelen van de Afdeling Noordoost Nederland en Paul Knörr van de Af-deling Politie. Van den Burg: “Ik ben blij met de collega’s

in de commissie, omdat zij stuk voor stuk veel kennis en ervaring inbrengen. Het maakt het werk er voor mij als voorzitter een stuk eenvoudiger op.”

NoodzaakVolgens Van den Burg was het hard nodig om meer aandacht te besteden aan communicatie. De BNMO heeft het zelfs een tijdje zonder communicatieme-

‘BNMO heeft meer

Wim van den Burg: ‘Het zou mooi zijn als we bij ons 75-jarig jubileum de fi lm over de (nieuwe) BNMO zouden kunnen presenteren.’ Foto: Archief BNMO

10 de Kareoler

Interview met Wim van den Burg, voorzitter van de commissie Communicatie

kunnen we stellen dat we weer op de goede weg zijn.”De voorzitter noemt als een van de be-langrijkste wapenfeiten het feit dat de commissie erin geslaagd is ‘vorm en inhoud te geven’ aan de nieuwe huis-stijl van de BNMO. “Dat lijkt misschien niet zo spectaculair, maar het is bepa-lend voor het gezicht van de BNMO naar buiten.” Ook op het gebied van de communicatiemiddelen zijn volgens Van den Burg fl inke stappen gemaakt. “Het gaat dan uiteraard niet alleen om enveloppen, briefpapier en nieuws-

brieven, maar ook om banners en pre-sentatiewanden die worden gebruikt als de BNMO zich extern presenteert. Daarnaast heeft de nieuwe huisstijl na-tuurlijk gezicht gekregen in de nieuwe layout van de Kareoler.”

AmbitieusOok het introduceren van wat in vak-termen de pay-off heet, het conse-quent gebruik van de slogan ‘Samen sterk’, in combinatie met het logo van de BNMO, heeft steeds meer zeggings-kracht verworven. De commissievoor-zitter benadrukt dat het werk nog niet

‘BNMO heeft meer elan gekregen’gedaan is. “We zijn nog lang niet klaar. De commissie is ambitieus en heeft on-der meer de restyling van de website en brochures op de agenda staan.” Knelpunten zijn er ook. “Het eerderge-noemde gebrek aan een goede huisstijl en communicatiemiddelen heeft ertoe geleid dat onze afdelingen zelf initiatie-ven hebben genomen om die leemte te vullen. Dat is begrijpelijk, maar dat heeft gezorgd voor nogal wat verschil-len in de communicatie van de afdelin-gen. Met de introductie van de nieuwe huisstijl is dat verminderd, maar de

websites van de verschillende afdelin-gen en het gebruik van sociale media maken duidelijk dat we daar nog een weg te gaan hebben.” Uitgangspunt voor de commissie is daarbij dat zij de afdelingen zo goed mogelijk tracht te faciliteren en tegelijkertijd de eendui-digheid in de externe communicatie wil vergroten. De commissie denkt nog na over de manier waarop de afdelin-gen hierbij betrokken kunnen worden.

BelangstellingEen belangrijke conclusie is dat de in-spanningen van de commissie al vruch-

ten afwerpen. “De vernieuwingen op het gebied van communicatie zijn goed merkbaar. De naamsbekendheid van de BNMO neemt gelukkig weer toe. Dat heeft er onder meer toe geleid dat er, behalve vanuit Defensie en Poli-tie, ook belangstelling is vanuit andere sectoren, zoals de Brandweer, Ambu-lance en de Spoorwegen. De BNMO heeft echt meer elan gekregen,” vindt Van den Burg. Hij vindt het ‘te veel eer’ om dat allemaal toe te schrijven aan de commissie communicatie. “We hebben daar zeker een steentje aan bijgedra-gen. Daarnaast is het promoten van de BNMO een taak is voor allen die de BNMO een warm hart toedragen. Dat zijn er gelukkig heel veel en beperkt zich niet tot de leden en besturen van de BNMO.”Met het naderen van de viering van het 75-jarig bestaan van de BNMO in 2020 dienen zich ook nieuwe kansen aan. “Het hoofdbestuur heeft aan de com-missie gevraagd om te onderzoeken of het mogelijk is een nieuwe promo-tiefi lm te maken over het werk van de BNMO. Bij het 60-jarig bestaan van de BNMO is dat ook gebeurd. In de afge-lopen jaren is er veel veranderd bij de BNMO. Denk bijvoorbeeld aan de ver-breding van de doelgroepen naar alle geüniformeerden in dienst bij de over-heid met een publieke taak. Het zou mooi zijn als we bij ons 75-jarig jubi-leum een fi lm over de (nieuwe) BNMO zouden kunnen presenteren.”

‘Er is niet alleen belangstelling vanuit Defensie en Politie, maar ook uit andere sectoren, zoals

Brandweer, Ambulance en Spoorwegen’

117 | 2018

Door: Fred Lardenoye

Baukje van der Zwaag (55) en Nan-cy Laarveld (41) vonden elkaar bij de BNMO, in de tijd dat met de Stichting Maatschappelijke Ondersteuning Ge-uniformeerden (STIMOG) andere werk-terreinen als Defensie verkend werden. Sinds vorig jaar oktober werken ze als een team voor het opzetten van BNMO-programma’s voor politiemensen. Van der Zwaag: “We zijn wel onafhankelijk van de politie, maar wat ik mooi vind, is dat op werkniveau en ook naar de politieleiding mede dankzij onze voor-zitter Minze Beuving goede contacten zijn opgebouwd. Samenwerking met de Nationale Politie vinden we belang-rijk.”

PTSSVan der Zwaag was in 1983 een van de eerste vrouwen die in Leusden bij de politie kwam. Ze is begonnen in het ‘blauw’, zoals dat bij de politie heet, en werkte een jaar of acht op straat. Nu werkt zij vanuit de eenheid Den Haag als projectleider. “Ik begeleid onder an-dere allerlei teams waarbij gericht wordt op een betere samenwerking.“ Zij kreeg te maken met PTSS via haar man die ook bij de politie werkzaam was. “Dan merk je dat je als partner heel wat te doen hebt en voor bijzondere verrassingen komt te staan. Want niet alleen zijn le-ven kwam op zijn kop te staan, maar dat van het hele gezin.”

Laarveld is van origine fysiotherapeut, maar liet zich omscholen tot politie-agent. Ze werkt inmiddels meer dan 15 jaar bij de politie. In 2011 werd ze zelf geconfronteerd met een werkge-relateerde PTSS. “Dan kom je in een complex proces terecht samen met je gezin.” Zij volgde uiteindelijk een re-in-tegratietraject op de Basis en keerde in 2016 terug bij de afdeling Veilig en Gezond Werken (VGW) Oost-Neder-land om de re-integratie voort te zet-ten. Vanuit deze positie kan Laarveld werkzaamheden verrichten in de zorg en nazorg ten behoeve van de BNMO Politie.

Ook de BNMO Politie bruist van de activiteiten. De twee

politievrouwen Baukje van der Zwaag en Nancy

Laarveld zijn de drijvende krachten achter een groot

aantal programma’s die voor deze snel groeiende nieuwe

tak van de BNMO worden aangeboden. Beiden zijn ervaringsdeskundige als

het om PTSS gaat. “Dan kom je erachter dat er

nog een grote behoefte is aan ondersteuning van de collega met PTSS, zijn

partner en het gezin.”

Politievrouwen zetten zich in voor meer aandacht voor PTSS en de gevolgen

‘De politie heeft nog veel terrein te winnen’

Baukje van der Zwaag (L) en Nancy Laarveld: Foto: Erik Kottier.

12 de Kareoler

‘Partners - Zorgen voor jezelf’, deel 1. Op 12, 13 en 14 decem-ber is er een 2,5 daagse training voor partners van politiecolle-ga’s met PTSS. In deze training staat de partner centraal. Plaats: Sandton Hotel de Roskam te Rhe-den (nabij Arnhem). Er zijn nog een aantal plaatsen beschikbaar. Voor meer informatie graag een mail naar n.laarveld@bnmo.nl of b.vd.zwaag@bnmo.nl .

OprichtingZowel Laarveld als Van der Zwaag kwa-men erachter dat ze in het proces veel zelf moesten uitvinden. “Als ik kijk hoe de organisatie omgaat met mijn partner en nog steeds omgaat met mensen die door de dienst beschadigd zijn, dan is op dat terrein nog veel te winnen”, conclu-deert Van der Zwaag. Zij werkte ook mee aan een onderzoek naar langdurig ziek-teverzuim. “Daaruit kwam naar voren dat heel veel collega’s ziek thuis zitten vanwege stressgerelateerde klachten. En dat zorg en nazorg nog niet voldoende geregeld is. Met de projectleider heb ik toen bedacht dat er een vorm van ge-lijkgezindencontact nodig was waarbij je met tips & tricks elkaar kunt helpen. Na wat omzwervingen kwamen we bij de BNMO met de vraag: hoe zet je nou zo’n platform op?” De BNMO gaf aan dat er mogelijkheden waren. “Daarop zijn we met steun van het hoofdbestuur gestart met dit platform.” Ook Laarveld had inmiddels tijdens haar werkzaamheden op de Basis kennisge-maakt met het werk en de programma´s van de BNMO voor militairen. In 2016 kreeg zij de mogelijkheid om samen met een politiecollega in samenwerking met de stichting Waardering Erkenning Politie en STIMOG politietrainingen te ontwik-kelen en verzorgen. Toen Van der Zwaag en Laarveld elkaar in het werkveld tegen kwamen, sloegen zij de handen ineen. Laarveld: “Wat nodig is, is een soort be-wegwijzering en kennisoverdracht rond-om de beroepsziekte en een dienstonge-val. Politiemensen, maar ook partners en leidinggevenden hebben behoefte aan

informatie en ondersteuning gericht op veerkracht en perspectief.”

Trainingsprogramma’sDe twee politievrouwen hebben samen met de BNMO meerdere trainingspro-gramma’s ontwikkeld die aan politieper-soneel en hun gezinnen worden aange-boden en verzorgd. Zo is er de Dappere Ridder, speciaal gericht op kinderen van 6 tot 12 jaar, die op speelse wijze zien dat een ouder wel eens anders terug kan ko-men van zijn werk dan ze gewend zijn. Van der Zwaag: “In dit programma wordt PTSS op een laagdrempelige manier be-spreekbaar gemaakt en zorgt het over en weer voor begrip in het gezin.” Laarveld: ”Je haalt kinderen uit het isolement, als ze zien dat ook anderen ermee kampen.”De workshop Samen PTSS is gericht op een wat oudere categorie kinderen. Laar-veld: “In de workshop wordt gewerkt met drie metaforen: de duif, de papegaai en de valk. Zij vertolken de verschillende rollen binnen het gezin. Ook dat is laag-drempelig om het bespreekbaar te ma-ken, maar zeker ook om een perspectief te bieden. De veerkracht van het gezin wordt benadrukt.” Van der Zwaag: “Ze stappen allemaal met een plannetje de deur uit van ‘hoe gaan we dat samen doen?’ Ze hebben handvatten gekregen om ermee te kunnen omgaan. Ook door ze indien nodig de weg naar de hulpver-lening te wijzen.”

PartnersZo zijn er ook programma’s als Medisch ontslag en dan? en yogabijeenkomsten ontwikkeld en verzorgd, maar het meest

trots zijn ze op het programma Partners - zorgen voor jezelf. Het programma be-staat uit twee delen en bevat onder meer de theatervoorstelling Het Moet Niet Gek-ker Worden! van de Piranha’s. Laarveld: “Een drieluik waarin de politie als werk-gever, de werknemer en de partner een plek hebben. In de zaal zitten vertegen-woordigers van die drie categorieën en die gaan na afl oop onder begeleiding van de Piranha’s met elkaar in gesprek. Dat werkt als een eyeopener voor alle partijen.”De programma’s zijn al een aantal keren met succes uitgevoerd. Van der Zwaag: “Je ziet dat partners heel erg de neiging hebben om PTSS op de voorgrond te zet-ten en op hun tenen gaan lopen. Maar we leren in dit programma dat PTTS van je partner is en niet van jou. En dat als je niet voor jezelf kunt zorgen, je dat ook niet voor je partner kunt.” Laarveld: “PTSS beheerst vaak het hele gezin en alles wat ze doen. Mensen hebben geen idee hoe lang dat voortduurt. Je kan wel even alle ballen in de lucht houden, maar lang hou je dat niet vol.”

‘De politie heeft nog veel terrein te winnen’

137 | 2018

Vragen?U kunt uw juridische vragen stellen via de mail: jz@bnmo.nl, onder vermelding van uw naam, contactgegevens en lidmaatschapnummer. De juridische medewerkers van de BNMO zullen u zo spoedig mogelijk van een antwoord voorzien.

Wat is moral injury? Letterlijk vertaald betekent moral in-jury geestelijke verwonding. Het be-grip werd voor het eerst gebruikt in de Verenigde Staten bij de begeleiding van Vietnamveteranen. Een van de grondleggers is dr. Jonathan Shay. In de jaren tachtig van de vorige eeuw behandelde hij als psychiater veel Vietnamveteranen. Hij merkte dat zijn eigen diagnoses soms niet klopten en zijn therapieën ook niet werkten. Zo was er weinig tot geen aandacht voor schuld en schaamte. Ook de rol van de politiek, de samenleving en de media kwamen vaak niet ter sprake bij de ma-nier waarop veteranen hun uitzender-varingen probeerden in te passen in hun leven.

PTSS en moral injuryBinnen de zorg voor veteranen wordt vaak gesproken over een posttrauma-tische stressstoornis (PTSS). Veteranen en PTSS worden in de media vaak zelfs in een adem genoemd. Los van het feit dat de meeste veteranen positieve er-varingen met hun uitzending(en) heb-ben, is er ook lang niet altijd sprake van PTSS. In sommige situaties is er juist veel eerder sprake van moral injury. Dit vraagt om een nieuwe manier van kij-ken naar veteranen en hun ervaringen.Het gaat bij moral injury om een ver-wonding die wordt veroorzaakt door

het zien, begaan of ondergaan van handelingen. Voorbeelden zijn het do-den of verwonden van anderen of hier-van (indirect) getuige zijn, het niet kun-nen voorkomen van immoreel gedrag van anderen en het niet kunnen helpen van mensen die om je hulp vragen.PTSS en moral injury zijn niet gelijk, maar er is wel sprake van overlappin-gen. Beide ziektebeelden hebben hun eigen unieke componenten, waardoor het verschillende gevolgen kunnen zijn van oorlogservaringen of andere trau-matische gebeurtenissen.

InhaalslagOok in Nederland is steeds meer aan-dacht voor het onderwerp. Zo pleit Erwin Kamp, hoofd van de Humanis-tische Geestelijke Verzorging binnen de krijgsmacht, voor een inhaalslag in Nederland. Hij publiceerde met ande-ren het boek ‘Moral Injury: Verborgen littekens van het innerlijke strijdveld’. Hij hoopt dat het boek bijdraagt aan meer bekendheid en aandacht voor moral injury in de veteranenzorg. BN-MO-lid Frans Kurstjens, oud-humanis-tisch raadsman binnen de krijgsmacht, geeft eind deze maand in eigen beheer een boek uit over dit onderwerp met als titel ‘Mijn groene pak’. Voor velen ongetwijfeld een boek met herkenbare beschrijvingen en ervaringen.

RechtspraakEind september vond bij de Centrale Raad van Beroep (de hoogste bestuurs-rechter) een zitting plaats waarbij on-der andere de erkenning voor moral injury aan de orde is gesteld. De vraag was of moral injury medisch gezien als aandoening zou moeten worden erkend. Moral injury is nu nog niet als aandoening opgenomen in het stan-daardhandboek voor psychiatrische aandoeningen. Maar wat niet is, kan nog komen. Dat hebben we immers ook met PTSS gezien. De uitspraak van de Raad is bepaald op 8 november. Ik zal u in de laatste Kareoler van 2018 hierover informeren.

Wegwijzer, informatie over juridische zaken | Door: Willem Knook

Moral injuryDe laatste tijd is er steeds meer aandacht voor moral injurybij veteranen. Het is in Nederland lange tijd een tamelijk onbekend en onderschat begrip geweest. Wat is moral injury nu precies en wanneer kun je er last van krijgen? De hoogste tijd om er ook in de Kareoler meer aandacht aan te besteden.

Foto: Jos Morren

14 de Kareoler

Van de bestuurstafel | Door: Wim van den Burg

Bondsraad en voorzittersoverlegOp zaterdag 22 september stond voor de BNMO een extra Bondsraad en een Voorzittersoverleg op het programma. De extra Bondsraad was nodig om de jaarrekening 2017 af te ronden.

Normaal vindt de afronding van de jaarrekening plaats in het voorjaar, maar door bijzondere omstandigheden kon de jaar-rekening niet tijdig aan de Financiële Commissie (FC) worden aangeboden. Daarmee was het voor de FC ook onmogelijk om de Bondsraad hierover in de voorjaarsvergadering te adviseren.Na controle van de jaarrekening gaf de FC de Bondsraad het ad-vies de jaarrekening 2017 goed te keuren en het Hoofdbestuur te dechargeren voor het gevoerde fi nancieel beleid. De Bonds-raad nam het advies over. In deze vergadering is de heer Frans Doppegieter herbenoemd als lid van het Hoofdbestuur. De bijeenkomst werd daarna voortgezet met het Voorzitters-overleg. Algemeen voorzitter Bert Dedden informeerde de voorzitters onder meer over:

Ontvlechting afdeling BNMO ZuidwestPer 1 juli 2018 is de Afdeling BNMO Zuidwest, zonder noemens-waardige problemen, gesplitst in de afdeling Zeeland en de af-deling Zuid-Holland.

Nieuw lid Raad van Toezicht de BasisOp 11 september heeft het Dagelijks Bestuur een gesprek ge-had met mevrouw Xandra van Praag. Namens de BNMO heeft zij zitting in de Raad van Toezicht van de Basis. Zij richt zich vooral op de nulde- of eerstelijnshulpverlening en het gespecialiseerd maatschappelijk werk. Van Praag is geïnformeerd over de or-ganisatie en werkwijze van de BNMO, de verwachtingen over de communicatie tussen haar en het Dagelijks Bestuur van de BNMO en haar inbreng in de Raad van Toezicht.

Contacten met de Defensie Thuisfrontor-ganisatieDe BNMO heeft op 12 juni een verkennend gesprek gehad met vertegenwoordigers van de Thuisfrontorganisatie van Defensie. Er is gesproken over de wijze waarop de uit te zenden en uitge-zonden militairen en hun relaties kunnen worden geïnformeerd over het belang van het bestaan van een organisatie als de BNMO. In overleg en nauwe samenwerking met de Thuisfront-organisatie zullen enkele ideeën worden verkend en eventueel verder uitgewerkt.

Intentieverklaring tussen vfonds en BNMODe BNMO en het vfonds stellen een Intentieverklaring op voor de gezamenlijke doelen en samenwerking in de periode 2019-2021. Hierin worden onder meer afspraken opgenomen over de subsidieverstrekking. De Intentieverklaring zal richtinggevend zijn voor het door de BNMO te voeren beleid in de komende drie jaar. Naar verwachting wordt de verklaring nog dit jaar vast-gesteld.

Chroom 6In het overleg is gesproken over de wijze waarop de naamsbe-kendheid van de BNMO verder kan worden uitgebreid (promo-ten BNMO) en over het dossier Chroom-6.Uit onderzoek van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) is het beeld ontstaan dat de zorg voor een veilige werkplek en de bedrijfsgeneeskundige zorg binnen Defensie niet voldeed aan de wettelijke verplichtingen. Dit heeft bijge-dragen aan blootstelling aan Chroom-6 met mogelijke schade voor de gezondheid van een aantal oud-medewerkers.De afdeling Noordoost-Nederland heeft in een brief aan het Hoofdbestuur aandacht gevraagd voor deze problematiek, on-der meer omdat slachtoff ers die lid zijn van de BNMO wellicht begeleid lotgenotencontact kan worden aangeboden. Op ba-sis van deze problematiek heeft het Hoofdbestuur enkele ac-tiepunten geformuleerd, waaronder een onderzoek binnen de groep slachtoff ers naar de behoefte aan ondersteuning door de BNMO. Om de doelgroep goed in beeld te krijgen, zal contact worden opgenomen met Defensie en de Samenwerkende Cen-trales van Overheidspersoneel (SCO Defensie).

Chroom 6 kwam ook vrij bij het onderhoud aan de F16’s. Foto: Ministerie van Defensie

157 | 2018

Lotgenotencontact | Bijdrages: Jef Dorpmans, Hermy Heymann en Sebastiaan Nieuwenhuizen

Riviercruise blijft in trek

De vicevoorzitter had de taak op zich genomen om eenie-der persoonlijk welkom te heten. Toen hij om 8.40 uur bij het schip arriveerde, waren de eerste gasten al aan boord. Het embarkeren van in totaal 345 deelnemers, waaronder 230 leden van de BNMO, verliep vlotjes en om exact 10.30 uur konden de trossen los.Het zonnetje scheen volop en onder het genot van een kop-je koffi e of thee met cake lieten we de kade achter ons. Aller-eerst werden er wat mededelingen gedaan door de eigenaar van het schip. Zo meldde hij dat we, gezien de lage water-stand, niet het complete rondje konden maken, maar dat we voorbij Nijmegen op de Waal zouden keren. Vervolgens was er nog een korte herdenking en daarna was eenieder vrij in de beweging.

Muzikale talentenHet schip mps River Dream beschikt over 2 binnendekken en een groot buitendek. Al gauw waren alle plaatsen bezet. Bin-nen was het inmiddels ook gezellig door het optreden van een oud-commando die op een keyboard zijn muzikale ta-lenten tentoonspreidde.Om 12.00 uur zat eenieder weer aan tafel om te gaan ge-nieten van een voortreff elijke lunch. Vervolgens gingen de meesten weer naar het buitendek om te genieten van het mooie weer en de omgeving. De voorzitter, vicevoorzitter en enkele afdelingsbestuurders namen de tijd om met de leden te praten over hun ervaringen met de BNMO. De tijd vloog voorbij. Halverwege de middag kreeg eenieder nog een snack die heerlijk smaakte bij het bier, fris of wijn. Voordat we het goed en wel in de gaten hadden, was het 17.00 uur en meerden we af aan de Arnhemse kade.Uit de reacties tijdens en na de vaartocht kunnen we consta-teren dat deze vaartocht zeer in trek is bij de leden. Ondanks

dat we niet de oorspronkelijke route hebben kunnen varen, kunnen we met z’n allen terugkijken op een onvergetelijke dag. Ook volgend jaar zullen we in samenwerking met de stichting Nu of Nooit deze vaartocht gaan organiseren en dan hopen we een nog groter aantal leden te mogen ver-welkomen aan boord. (HH)

Het was nog even spannend of de riviercruise wel zou doorgaan, want de waterstand van de (Neder)Rijn was behoorlijk laag. Het bleef gelukkig alleen bij een gewijzigd vertrekpunt in de nabijheid van de John Frostbrug in Arnhem.

Ook dit jaar monsterden veel leden van de BNMO aan op de mps River Dream. Foto: Hermy Heymann

Op zaterdag 13 oktober was het dan zo ver; de Commissie Sport en Evenementen organiseerde de eerste ATB (All Terrain Bike) clinic.

De ochtend startte bij de Bikefl ex Academie in Zeist. Deze academie leidt mensen op tot fi etstechnicus. De ideale om-geving (met ieder zijn eigen werkbank) om de techniek, on-der leiding van een vakdocent, tot je te nemen. Vanaf 09.30 druppelden de deelnemers binnen en onder het genot van een kop koffi e werd kennisgemaakt met el-kaar. Om 10.30 uur begon het technische gedeelte van de dag onder leiding van Albert van Nieuwenhuizen, fi etsdo-cent. Hij legde de cursisten alles uit over onder andere de derailleur en het onderhoud van de ketting.Iedereen luisterde geboeid: het schakelmechanisme is best fascinerend. Er was een mooie interactie tussen docent en

BMNO-leden genieten van vaartocht op mps River Dream

Eerste workshop moun tainbiken

16 de Kareoler

Lotgenotencontact | Bijdrages: Jef Dorpmans, Hermy Heymann en Sebastiaan Nieuwenhuizen

In het weekend van 12 tot en met 14 oktober vond het BNMO-begeleidingsprogramma ‘Bemanning gezocht’ plaats. Dit programma heeft tot doel om leden en lotgenoten met elkaar in contact te brengen, maar vooral ook veel plezier tijdens het zeilen.

Met Bart Hetebrij als programmabe-geleider vanuit de Basis ging ik vrij-dagmiddag op pad naar Enkhuizen. Dat is de thuishaven van de klipper Lutgerdina van Sailwise waar 14 BN-MO-leden, 3 bemanningsleden en eerdergenoemde personen zouden meedoen met de tweedaagse klipper-race.Het weer was voortreff elijk. Na het inschepen in een-, twee- of vierper-soonshutten maakten we kennis met elkaar. Aansluitend verdeelden we de

cursisten. Er viel zoveel te vertellen dat de geplande tijd om te lunchen met een uur uitliep. Het was een goed teken wat betreft de leerstof en de handigheidjes die er te leren zijn. Buiten, met de zon in ons gezicht, wachtte ons een goed ge-vulde lupa om daarna aan de middag te beginnen.

TochtEdwin de Wolf onderbrak zijn voorberei-ding voor de Invictus Games om ons te begeleiden tijdens de tocht op onze ei-gen ATB. We beschikten over vignetten om in het terrein te rijden. Het was een mooie tocht over de Utrechtse Heuvelrug.Rond 16.00 uur kwam de groep weer binnen, waarna sommigen naar huis vertrokken met een rijk gevulde goo-

taken aan boord voor de catering en de wedstrijd. Al snel na de start op zaterdag bleek er een goed team aan boord te zijn. Militaire en politieleden werkten ge-broederlijk samen alsof ze al jaren op een klipper zeilen. Door de forse wind moest er fl ink worden aangepakt. Uiteraard was er ook voldoende tijd voor goede gesprekken, soms met tranen. Tus-sen het laveren door werden ervaringen uit het werk gedeeld. Het zorgde voor herkenning en erkenning op. Zelfs een belletje naar het thuisfront om te laten weten dat alles oké was. Een boodschap als ‘ik mis je’ mag ook best per telefoon overgebracht worden als dat face to face nog te moeilijk is. En zo geschiedde. Zo hielpen de bemanningsleden elkaar in dit prachtige weekend. Het weer zat mee en de hutspot was voortreff elijk, de bemanning top en de begeleiding de stille kracht. Wat telt, is de saamho-

Veel onderling contact tussen het zeilen door op de Lutgerdina. Foto: Jef Dorpmans

Eerste workshop moun tainbiken

righeid van 14 leden die met respect voor elkaar er een mooi werkend van hebben gemaakt. (JD)

Succesvol zeilweekend op het IJsselmeer

diebag. Deze tas was onder andere gevuld met informatie over de BNMO, een reader over voeding en verbran-ding bij duursport (geschreven door voedingscoach Joyce van Assen) en een mooie Simson reparatiekist. Een kleine delegatie cursisten sloot de cli-nic af met een drankje op het terras bij restaurant ’t Jagershuys in Zeist.Al met al was het een mooi gevulde dag en is het voor herhaling vatbaar. Vanuit de cursisten kwam de vraag of het technische deel en de fi ets-tocht niet twee aparte dagen kunnen worden. De commissie Sport zal deze ideeën uitwerken en daarbij ook over-leggen met de sponsors Bikefl ex en Simson of een doorstart in 2019 mo-gelijk is. (SN)

ATB-clinic voor herhaling vatbaar. Foto: Privécollectie Sebastiaan van Nieuwenhuizen

177 | 2018

18 de Kareoler

Van de afdelingen

Aanleveren kopijIn deze rubriek kunnen alle BNMO-afdelingen kort en bondig hun nieuws melden. Per afdeling geldt een maximum van in totaal 300 woorden zonder foto’s en 250 woorden met maximaal twee foto’s (in hoge reso-lutie, minimaal 1 MB). Heeft uw afdeling meer nieuws te melden? Verwijs dan naar uw eigen website. De re-dactie behoudt zich het recht voor kopij te redigeren en in te korten. Stuur uw bijdrage naar: redactie@kareoler.nl

Deadlinede Kareoler 8 13 november

Utrecht/ ’t GooiUitnodiging Kerstdiner 2018 Graag nodigen wij onze leden van de afdeling Utrecht/’t Gooi uit voor het heerlijke kerstdiner dat wij hebben ge-organiseerd. U wordt verwacht om 13.30 uur. We zijn rond 21.00 uur klaar en om 14.30 uur hebben we een verrassing voor u. Het adres is Van der Valk Hotel, Prins Bernhardstraat 75, 4132 XEVianen. Wilt u deelnemen met partner of begeleider, maak dan €27,50 p.p. over op rekening NL75ABNA0628795114, t.n.v. BNMO. Uw betaling moet vóór 1 december binnen zijn. Voor intro-ducés geldt een bedrag van €45,-. Voor kinderen t/m 11 jaar is er een speciaal menu, prijs per kind €7,50. Betaal op tijd; na 1 december kunt u zich niet meer opgeven!Het diner bestaat uit twee keuzemenu’s. Uw keuze moet u opgeven bij betaling of separaat bij de penningmeester of secretaris (per mail, telefonisch of schriftelijk). Voorgerecht: (1) gerookte runderlende met avocado/rode ui compote en truff elaardappelsalade; (2) rivierkreeftensalade met tropisch fruit/cocktailsaus/ guacamole.Hoofdgerecht: (A) mixed grill met varkenshaas/kipfi let/bief-stuk; (B) duo van vis met zalm/kabeljauw/vadouvan-hollan-daise.Voorbeeld: U neemt 2 + A, dan vermeldt u 2A.

Wilt u meerijden met de bus? Geef ook dit door bij uw aan-melding. De vervoerskosten bedragen €10,- per persoon. Opstap in Doorn bij de nieuwe Basis. De bus vertrekt om 13.00 uur, graag uiterlijk 12.45 uur aanwezig.

FrieslandVerslag Taptoebezoek In de vroege ochtend vertrokken we vanuit Joure met 30 personen per bus naar Rotterdam. Iedereen was keurig op tijd. Na een voorspoedige rit kwamen we rond 10.30 uur aan in Rotterdam waar het al lekker druk aan het worden was. Na binnenkomst konden we direct genieten van een brood-maaltijd. Rond 12.15 uur werd iedereen verzocht om in het sportpaleis plaats te nemen. Voor sommigen was dit nog een hele opgave.Na het openingswoord van Inspecteur-Generaal der Krijgs-macht, luitenant-generaal Van Griensven, werd de muzika-le opening verzorgd door de Marinierskapel der Koninklijke Marine, de Koninklijke Militaire Kapel Johan Willem Friso en de Kapel van de Koninklijke Luchtmacht. Prachtige optre-dens volgden en we zagen de kunsten van Fabia Dance Cen-ter. Nadat de fi nale was gespeeld, maakten we ons weer op om huiswaarts te keren. Rond 19.45 uur waren we terug in Joure. (Margreet Moorlag)

Verslag Skûtsjesilen Eens per jaar varen wij uit met een skûtsje, maar deze keer was het een Lemsteraak en was de locatie niet Heeg, maar Eernewoude. Een aantal jonge leden met aanhang meldde zich op 29 september rond 10.00 uur in Eernewoude. Ieder-een had er zin in. Na de ontvangst met koffi e met oranjekoek kregen we een rondleiding door het Skûtsjemuseum. Age Veldoom wist alles prachtig te verwoorden en de geschie-denis levendig te houden. Eenieder bracht deze dag op zijn eigen manier door. De een lekker luierend aan dek en de ander actief aan het roer of druk met het hijsen en strijken van de zeilen. Rond het middaguur meerden we aan in Grou. Hier gebruikten we gezamenlijk de lunch die uit verschillen-de luxe belegde broodjes bestond. Getuige de stilte, volle mond, bolle wangen en goedkeurende blikken, liet iedereen het zich goed smaken.Daarna was er nog even tijd om te passagieren op de wal. Vervolgens gingen we weer aan boord en zette de Lem-steraak koers richting Eernewoude. De dag werd afgesloten met een barbecue, een goed einde van een fi jne dag.

BestuursuitbreidingOp 1 oktober is de samenwerking met Geertje Broersma als penningmeester beëindigd. Gelukkig boden zich na een herhaalde oproep bij de jongerenactiviteit 2 leden aan om zitting te nemen in het bestuur. Met hen ga ik in gesprek, zodat we weer een voltallig bestuur krijgen. Ik houd u op de hoogte. (MM)

thee en MonChougebak. Maar liefst 57 BNMO’ers hadden zich aangemeld en dat was meer dan Geesje en Irma had-den verwacht. Dat gaf een probleem voor de twee vaar-tochten met de Zomp over de Berkel, omdat de Zomp maxi-maal 23 passagiers mag vervoeren. Maar gedisciplineerd als BNMO’ers zijn, hebben 11 gasten zich onthouden van een boottocht met de Zomp.

Zij vermaakten zich met een bezoek aan de draaiende water-molen (1748). De tijd tot aan de High Tea werd stuk gegooid op het terras aan de Berkel. De High Tea viel uitstekend in de smaak; de hapjes werden op een creatieve wijze samenge-steld en geserveerd. Na de High Tea vertrokken we naar de kazerne Kamp Holterhoek. Op de kazerne was zowel binnen als buiten op het mooie terras ruimte beschikbaar en na eni-ge tijd werd een aanvang gemaakt met een verloting. Toen de prijzen werden uitgestald, ontstond de indruk dat er meer prijzen waren dan loten. Geesje en Irma hadden op creatieve wijze prijspakketten samengesteld. De prijzen vielen keurig verdeeld onder de deelnemers. Uiteindelijk gingen we rich-ting eetzaal voor de blauwe hap. Tijdens deze maaltijd was het opmerkelijk stil. Na een uitvoerig afscheid ging ieder weer zijns weegs. (Irma Wopereis)

Zuid-HollandVerslag Vrouwendag Voor de vrouwendag op 19 september viel de keuze op het TextielMuseum Tilburg. Het museum is gevestigd in de voor-malige fabrieksgebouwen, waar vroeger de wollen dekens van AaBb werden geweven. In de oude fabriek bekeken we de weefgetouwen, de spinnerij en de machines die de wol kaarden, d.w.z. uit de klit haalden. Bij de machines stonden vrijwilligers (gepensioneerde medewerkers) die op verzoek van onze gids de diverse machines aanzetten. Bij de weef-getouwen waren een soort ponskaarten aanwezig, die een patroon kunnen aangeven dat wordt overgenomen door het weefgetouw. In het nieuwe gedeelte van het museum, het

197 | 2018

Agenda:16 november: voorstelling Operatie geslaagd Sneek15 december: Eindejaarsfeest Joure. Hiervoor krijgt u een

persoonlijke uitnodiging.

Noordoost-NederlandVerslag activiteiten septemberVoor het eerst was er een activiteit speciaal voor de dames binnen onze afdeling: de High Tea in Eesergroen bij Lucy’s Inn. Een gezellige groep van 14 dames werd door Marianne Wubs op een prettige manier begeleid en iedereen genoot volop van al het lekkers in een schitterende ambiance.Ook stond de traditionele najaarsbijeenkomst in Grolloo op het programma. De muzikale invulling werd ditmaal uitge-voerd door ‘Deddy en de mama’s’, voor menig lid uit de regio Groningen geen onbekend kwartet. (Ruud van Brummelen)

Onderzoek niet-actieve ledenHet projectteam is op dit moment druk bezig met het sa-menstellen van het rapport in het kader van het onderzoek onder de niet-actieve leden binnen de afdeling. Hierover volgt binnenkort meer informatie in zowel Het Vizier als in de Kareoler. (RvB)

Agenda: 17 november: Contactdag Kallenkote (in Indonesische sferen)17 november: Sinterklaasfeest Noorderbroek8 december: Kerstbijeenkomst Hengelo15 december: Kerstbijeenkomst Assen

GelderlandVerslag contactdag EibergenGoed verscholen in het buitengebied van Eibergen werden in ‘Het Muldershuis’ (1753) aan het riviertje de Berkel de ge-nodigden op 17 augustus gastvrij ontvangen met koffi e/

textiellab, konden we zien hoe het weven nu gaat. Alles is computergestuurd. Er wordt ook met alle soorten garens ge-weven, zoals gouddraad. Verder zagen wij een machine die prachtig kan borduren.In het museum hebben we heerlijk geluncht in een gezellige, aparte ruimte. Daarna was er ruim tijd om zelf rond te kijken en de winkel te bezoeken. In de collectie veel boeken over textiel, maar ook prachtig damast, theedoeken en wollen plaids.Om 15.00 uur was het tijd om te vertrekken. Met de chauff eur van de bus was afgesproken om via een toeristische route terug te rijden naar Rotterdam. We zagen veel mooie dorpen van Noord-Brabant, voordat we de Van Brienenoordbrug over gingen en er een mooie dag voorbij was. (Renee Wage-mans)

Eindejaarsdiner 2018 Het bestuur van Zuid-Holland nodigt u weer van harte uit voor ons gezellige en sfeervolle eindejaarsdiner op zaterdag 15 december. Voorafgaand aan het diner is er een bingomid-dag in kerstsfeer met leuke prijzen. Deze jaarafsluiting zal, zoals we gewend zijn, worden gehouden in het Apollohotel, Burgemeester Keijzerweg 100, 3353 CV Papendrecht. De zaal gaat open om 13.45 uur en het programma begint om 14.00 uur. Het einde van deze avond zal ongeveer 20.30 uur zijn.De kosten zijn €15,- p.p. voor leden en partner of één bege-leider/introducé(e). Komt u met meer dan 2 personen, dan is uw bijdrage voor de derde en volgende gast € 30,- p.p. U kunt zich inschrijven (vóór 7 december) door het bedrag over te maken op IBAN-nummer NL68ABNA0446719935, t.n.v. BNMO Zuid-Holland.Als u een speciaal dieet volgt, vermeld dit dan bij de over-schrijving.

Voor leden uit de regio Den Haag staat er die dag om 12.45 uur een busje klaar (vertrek 13.00 uur) bij het wijkcentrum Stervoorde, Doctor H.J. van Mooklaan 1 te Rijswijk. Vanuit Rotterdam vertrekt dit busje om 13.30 uur vanaf Metrostati-on Slinge. Dit busje brengt u ui-teraard ’s avonds weer op beide plaatsen terug. Voor de leden die met de bus meegaan, wordt een bijdrage van € 5,- gevraagd. Dit bedrag kunt u direct bij re-servering overmaken, o.v.v. bus en het aantal personen.

Lid wordt 100Op 4 november 2018 hoopt mevrouw A. van de Bovenkamp-Postuma, lid van de afdeling Zuid-Holland, 100 jaar te worden. Het bestuur van de afdeling Zuid-Holland feliciteert haar met deze geweldi-ge mijlpaal.

Noord-BrabantVerslag Taptoe-bezoekMet maar liefst 3 bussen zijn we naar de Nationale Taptoe ge-gaan, zo groot was de animo onder de leden. Het is altijd weer een feestje als je ziet dat oude kameraden elkaar weer ontmoe-ten: de verbondenheid en de hartelijkheid is hartverwarmend! Na de koffi e en de toespraken van verschillende hoogwaardig-heidsbekleders kon iedereen een broodje kroket en andere be-legde broodjes halen om met een gevulde maag naar de grote zaal te gaan in afwachting van wat er komen zou.Het werd een geweldig en spetterend optreden van alle korp-sen. De humor in het optreden van La Musique De la Brigade des Sapeurs-Pompiers De Paris met de Deux Chevaux en de brandweerauto aangevuld met de acrobaten. Maar ook de Mari-nierskapel gezamenlijk met de Koninklijke Militaire Kapel van de Koninklijke Luchtmacht, de vocal group Maze Voices. Het Fabia Dance Center speelde en danste op een geweldige manier op de muziek van Bernstein. Ook de Japan Air Self Defense Force Central Band verzorgde een schitterend optreden. En dan het gezamenlijke optreden van de Marinierskapel met Tamboers en Pijpers. De solist was een virtuoos op zijn instrument. Zijn optre-den bezorgde menigeen kippenvel.Het solo-optreden van het drillteam Hans Kongens Garde was weergaloos! Wat een disci-pline van nog zulke jonge mensen, die ook nog eens hun dienst-plicht met een maand verlengden voor dit optreden. Onze leden hebben genoten en vinden het uitstapje naar de Taptoe zeker voor herhaling vatbaar. Zo rond de klok van 17.00 uur was iedereen weer op weg naar huis, nog nagenietend van alle prachtige muziek en optredens van deze dag. Meer over deze mooie dag vindt u op de website. (Lies Vos)

Agenda: 11 december: Kerstbijeenkomst in Roosendaal (Visdonk)20 december: Kerstbijeenkomst in Deurne (Zalen Van Bussel)22 december: Kerstbijeenkomst in Moergestel (’t Draaiboompje)

20 de Kareoler

Voor de contactdagen en kerstbijeenkomsten krijgt u nog een uitnodiging!

ZeelandVerslag contactdag 15 september Aangezien Zeeland geografi sch erg verdeeld is en grote reisaf-standen kent, zeker vanuit Zeeuws-Vlaanderen, organiseert de afdeling Zeeland traditiegetrouw een contactdag in deze regio. Op 15 september was het zover. Om 10.30 uur verza-melden 36 personen, leden met partner/introducé, zich bij het Industrieel Museum Zeeland in Sas van Gent. Eenmaal binnen werd iedereen getrakteerd op koffi e en een Zeeuwse bolus. Na de koffi e werd de groep in tweeën gesplitst en rondgeleid door vrijwilligers van het museum. We zagen een fi lm over de ontwikkeling van de industrie in de Kanaalzone van Terneuzen

en de suikerindustrie in en rond Sas van Gent. Voor velen, ook diegenen die weinig met techniek hebben, een bijzondere er-varing. De tijd was te beperkt om alles te kunnen zien. Enkele leden gaven aan nog een keer terug te willen komen. Na het museumbezoek reisde het hele gezelschap af naar Phi-lippine voor een heerlijke mosselmaaltijd, met als alternatief voor de niet-mosseleters een vleesmaaltijd. Rond 16.00 uur vertrok iedereen tevreden terug naar huis. We kunnen terug-zien op een geslaagde dag. (Cor van der Linden)

AgendaHalf november: Reünie (Vliegbasis Woensdrecht). Exacte da-

tum en uitnodiging volgen.15 december: Kerst Inn Nieuwdorp (Partycentrum Landlust).

Uitnodiging volgt. 11 januari: Nieuwjaarsreceptie Nieuwdorp (Partycen-

trum Landlust). Uitnodiging volgt.

LimburgSpellendag MaasbreeZaterdag 10 november is de jaarlijkse spellendag bij Niëns in Maasbree. Bowlen, sjoelen, kaarten en andere spelletjes staan op het programma. De middag wordt afgesloten met een warm buff et. Aanmelden kan tot 1 november.

KerstvieringenZoals vanouds wordt het jaar afgesloten met de kerstvierin-gen. In het zuiden van onze afdeling is deze op zondag 16 december bij het Van der Valk Hotel in Heerlen. Op zaterdag 22 december wordt de kerstviering gehouden bij Zaal Niëns in Maasbree.U kunt zelf beslissen naar welke viering u gaat, maar u kunt u maar voor één kerstviering inschrijven! De uitnodiging komt met de nieuwsbrief.

Info over erfrecht op contactdag in Maasbree.Op woensdag 29 augustus was in zaal Niëns in Maasbree een contactdag waar notaris Kerkhofs een lezing verzorgde over het erfrecht /levenstestament. Met veel belangstelling werd naar haar uitleg geluisterd. Na de lezing was het tijd voor ont-spanning; voor leuke prijsjes werd er gekiend. De middag werd afgesloten met een heerlijk buff et. Een verslag en foto’s staan op de website van de BNMO.Ook in 2019 willen wij info- en contactdagen op de agenda zet-ten. Suggesties voor lezingen horen wij graag van u. U kunt deze doorgeven aan het secretariaat van de afdeling.

Agenda10 november: Spellendag Maasbree16 december: Kerstviering Heerlen22 december: Kerstviering Maasbree

217 | 2018

22 de Kareoler

Secretariaten van de afdelingenNoordoost-Nederland R. van Brummelen, Hunenveldlaan 170, 7576 ZP Oldenzaal, tel: 06-43935643, e-mail: r.vanbrummelen@bnmo.nlFriesland (tijdelijk) Margreet Moorlag, Off emar 26, 8939 CM Leeuwarden06-46195426, e-mail: margreetmoorlag@yahoo.comGelderland A.C. Rutten, Wilhelminalaan 33, 3842 KA Harderwijk, tel: 06-18764290, e-mail: t.rutten@bnmo.nlUtrecht/’t GooiC.S. Hellinga, Kastanjelaan 17, 1231 XZ Loosdrecht, tel: 06-53481297, e-mail: cchellinga@kpnmail.nlNoord-Holland P. Glas, Kennemerstraatweg 298, 1851 BH Heiloo, tel: 06-51758710, e-mail: p.glas@bnmo.nlZuid-Holland C. Passchier, Mgr. W.M. Bekkerslaan 111, 3141 SJ Maassluis, tel. 010-5920238, e-mail: c.passchier@bnmo.nlZeeland J.M. den Hollander, Van Teijlingenstraat 12, 4388 CZ Oost-Souburg, tel: 0118-461113, e-mail: h.den.hollander@bnmo.nlNoord-Brabant J.M. Vavier van Vugt, tel: 06-21147464, e-mail: joke@vavier.comLimburg mw. B.H.M. Deneer-Maassen, Hofstraat 45, 6019 CC Wessem, tel: 0475-562436, e-mail: b.deneer-maassen@bnmo.nl

Welkom bij de BNMO

Beeckman E., SpijkenisseBlanca J.G., KerkradeBuul S. van, TielDiks W.F. , TwelloGeijsen L., HeerlenGijsbers A., DrielGuichelaar J., WolvegaHamers M., Den HaagJanssen W.I.P., DiemenKooiman A.C., BarendrechtMadad K.A.W.E., HarderwijkNieuwenhuis H., Oosterbeek

In dankbare herinnering

Bakker J. [92] KampenDrissen J.F.A.M. [74] EdeHoksbergen-van Groningen P.J. [89] LelystadJong H.J. de [84] TolkamerLaak P.G. op de [90] VenloLeblanc T.H.H. [97] GeulleMeer-Littel L. van der [88] RotterdamMeijgaarden-Pikkemaat M.T.H. [79] WassenaarPols-Nugteren R.W. [91] DierenReinink-Bos F. [89] UrmondRos-van Geijtenbeek A. [92] Den HaagSchabbing J. [93] DriehuisSchroen-Derks J.M.W. [84] BrunssumSmit-Aalfs A.F. [92] HoogezandTeijken N.J.C. [91] HengeloZoethout J. [80] Ermelo

Noom G., AlmerÖzkuzugüdenli H., Den HaagRengers C.Y.J., Nieuw WeerdingeRidderhof G.M., EnschedeStokmans J.P.E., KloosterzandeTorn F., BeuningenVissenberg - van Katwijk M.C., RotterdamVisser-Barwegen T., LemmerVries R. de, DordrechtWansaoeboen D.J.G., Elst (Gld.)Willemsen T.H., Spaarndam

ColumnColumnJohan Schuurman

Dankjewel!

Tijdens een dienstverband van veertig jaar bij de politie werd Johan Schuurman zo vaak geconfronteerd met leed en geweld dat hij ziek werd en de diagnose PTSS volgde.Toen de Identiteitsgroep Politie ontstond binnen de BMNO kon het niet anders dan dat hij zijn steentje zou bijdragen als secretaris. Voor de Kareoler vult hij vanuit de politiehoek de Kareoler vult hij vanuit de politiehoek de Kareolerzijn columns waarbij je zou kunnen stellen dat ze gemaakt zijn met ‘peper en zout’.

BNMO-lid en Irakveteraan Daniël Knegt kreeg een zwaar ongeval tijdens een oefening met de luchtmobiele brigade. Het voertuig waarin hij zat raakte van de weg en belandde bovenop hem, met levensbedreigende verwondingen en blindheid tot gevolg. Hij knokte zich een weg terug en besloot de beste te worden in sport. In 2020 wil hij meedoen aan de Paralympische Spelen in Tokio. In de Kareoler vertelt de Kareoler vertelt de Kareolerhij over zijn sportieve ambities.

Voor de jongens en meiden van het Invictus-team zijn het de laatste loodjes, voordat ze aan de lange reis richting Austra-lië beginnen. Hier zullen ze Nederland vertegenwoordigen in alweer de vierde editie van de Invictus Games, het event voor gewonde militairen.Het team Daniël Knegt ging alvast op voorverkenning, om-dat wij ons op het nippertje hadden gekwalifi ceerd voor de wereldkampioenschappen paratriatlon. Dit hoogtepunt van ons seizoen werd toevallig ook georganiseerd in Australië. Kwalifi catie en deelname waren hard nodig om de brood-nodige ranking-punten te verdienen om ons uiteindelijk te kwalifi ceren voor de Paralympische Spelen van Tokyo 2020.Eerder in het seizoen ging het allemaal wat minder. Een knie-blessure en veel pech met het materiaal hakten er fysiek, maar ook mentaal, hard in. We begonnen met frisse moed en vertrouwen aan de voorbereiding voor de wereldkampi-oenschappen en dat wierp direct zijn vruchten af. De extra aandacht voor mijn knie gaf een hoop verlichting en alle trainingen en straff e tempo’s gingen lekker, om maar eens in sporttermen te blijven.Nadat we de jetlag hadden overwonnen, waren Koen en ik fysiek en mentaal topfi t en klaar voor de wedstrijd! Op de dag van de wedstrijd ondergingen we alle gebruikelijke con-troles. Nieuw was de scan van de race-tandem op de aanwe-zigheid van verborgen motortjes in het frame. Dit fenomeen staat te boek als mechanische doping en levert je minimaal twee jaar schorsing op. De wedstrijd verliep goed; met een persoonlijk record in het looponderdeel presteerden we heel goed. We kwamen uiteindelijk als zevende over de fi nish en daarmee sluiten we het seizoen heel goed af!

Nu overwinteren en nieuwe plannen maken.

Sportieve groeten,

Daniël Knegt

Wereldkam-pioenschap Down Under

ColumnDaniël Knegt

In het kader van de verbreding is de afdeling Politie van de BNMO ontstaan. Lerend van de staan-de BNMO-organisatie is een klein groepje vrijwilligers op pad gegaan en inmiddels is er een heuse afdeling met een bestuur en ondersteuning door ambassadeurs en nuldelijners. Wat er in mijn visie zo mooi aan is, is dat de overgrote meerderheid van al deze vrijwilligers eigenlijk ook bij de doelgroep hoort.De meesten zijn geveld door PTSS, maar inmiddels zijn er ook met andere, door het werk ontstane, handicaps. Ik stond er ei-genlijk nooit bij stil, totdat ik laatst een dipje had. Zonder een voor mij directe aanleiding voelde ik mij beroerd en naar. Ik kon er de vinger niet op leggen, totdat ik me later realiseerde dat de week ervoor een collega de keuze had gemaakt om niet meer mee te doen aan het aardse bestaan. Het was hem allemaal te-veel geworden. Als secretaris van de afdeling had ik de familie een waardige kaart gestuurd, maar op de een of andere manier bleef het in mijn onderbewuste knagen, met als gevolg een be-hoorlijke dip.Dat is de reden waarom ik dit opschrijf. Is het niet fantastisch dat een groep vrijwilligers, die net als ik met enige regelmaat een terugval hebben, zich zo geweldig inzet? Samen sterker is het motto van de BNMO en daar is die inzet een geweldig be-wijs van. Mijns inziens komt dat te weinig naar voren. We zijn geneigd om alles normaal te vinden en durven nogal wat inzet te vragen. Op de keper beschouwd wordt er veel werk verricht dat thuis zou horen in de politieorganisatie, maar daar niet te-recht is gekomen. Daarom een ‘dankjewel!’, zwart op wit in ons lijfblad, de Kareoler. Soms beseff en we te weinig dat vrijwilli-gerswerk ook werk is en vaak onder moeilijke omstandigheden. Natuurlijk gaat er ook een ‘dankjewel!’ naar de vrijwilligers die geen last hebben van een beroepsziekte of -handicap. Op dit moment verzetten zij waarschijnlijk het meeste werk. Een grote inzet die uren tijd vraagt, maar ze zijn altijd paraat en bereid om er een schepje bovenop te doen. De politieorganisatie kent geen cultuur van belonen of krach-tige schouderklopjes. Dat dragen we met ons mee, maar ik wil daar mee breken en het niet meer als normaal aanvaarden. Dus vrijwilligers die bijdragen aan de afdeling Politie van de BNMO: DANKJEWEL!

Fot

o: B

irg

it d

e R

oij

237 | 2018

Geef jij Vrede als geschenk?

Wat zou het mooi zijn als dat mogelijk zou zijn. Maar Vrede is mogelijk zou zijn. Maar Vrede is nooit af, daar moet je aan blijven werken. nooit af, daar moet je aan blijven werken. Bijvoorbeeld door er met je (klein)kind over Bijvoorbeeld door er met je (klein)kind over te praten of samen een bevrijdingsmuseum te praten of samen een bevrijdingsmuseum te bezoeken.

Vrede is belangrijk, juist nu.

Daarom investeert het vfonds in vrede.In vrijheidslezingen voor volwassenen, theatervoorstellingen, musea en in de Nationale dodenherdenking op 4 mei en de bevrijdingsfestivals op 5 mei in heel Nederland. We investeren ook in onderwijsprogramma’s voor de jeugd waarin we ze ver-tellen over de geschiedenis en ze leren debatteren met respect voor elkaar en voor elkaars verschillen. Voor een toekomst met elkaar in vrede en vrijheid.

Geef jezelf deze maand een bijzonder cadeau: word vriend van het vfonds. Die aanmelding kost niets. Je krijgt een vriendenpas waarmee je kan profi teren van mooie aanbie-dingen van musea of andere projecten. En als je het geschenk ook aan je kinderen of kleinkinderen geeft, bespaar je niet alleen geld. Belangrijker; je werkt mee aan het verspreiden van de boodschap dat Vrede niet vanzelfsprekend is.

Vraag vandaag nog je gratis vriendenpas aan op www.vfonds.nl

Alsjeblieft

Mede mogelijk gemaakt door Nationale Postcode Loterij, BankGiro Loterij en Nederlandse Loterij

NovemberWinactie boekPalet van Verzet (5x)November en decemberVoor 1 euro naar hetBevrijdingsmuseum ZeelandDecemberTot 6 januari 50% korting op Madurodam

Kijk voor meer aanbiedingen op www.vfonds.nl