1

Co-productie in stedenbouwbeleid

Typische stedelijke interventies in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

Promotoren: Prof. Jan Degadt Prof. Evert Lagrou, Prof. Marleen Brans

2

Situering

3

Structuur Staff Seminar 041203

(0) Probleemstelling en hypothesen(1) Theoretische concepten

rond co-productie in stedenbouwbeleid(2) Toelichting Empirisch Gedeelte

Algemene planning (‘comprehensive’)Projectgeoriënteerde planning

Regionale ingrepenLokale ingrepen

(3) Conclusies

4

Zoom op Brussel : Beleid voor ruimtelijke ontwikkeling

Compact GewestGrens voor economie/ infrastructuur?‘Hoofdsteden’19 gemeentenStad BrusselRanden en breuken

Institutionele veranderingen(Dis)continuiteit in stedelijke arenaInstitutionele verdichtingCo-productie en heterogeniteit

Ruimte voor ontwikkeling van beleid?

(0) P

ROBL

EEM

STEL

LING

/ HYP

OTHE

SEN

5

Probleemstelling / situering(0

) PRO

BLEE

MST

ELLI

NG/ H

YPOT

HESE

N

Complexiteit van stedelijke ontwikkeling(morfologisch, set van actoren, lange termijn planning, etc.)

Professionalisering van beleid/bestuur(effectiviteit, efficiëntie, vermijden van stroperigheid, etc.)

Vereiste van vermaatschappelijking (inclusief beleid en co-productie)

Co-productie door wie? Continuiteit? Welke instrumenten? Sites en problematiek?

6

Hypothesen(0

) PRO

BLEE

MST

ELLI

NG/ H

YPOT

HESE

N

Professionalisering EN Vermaatschappelijking? • Institutionalisering EN Continuïteit,

explicitering van clusters (de facto hergroepering van participatiestructuren over langere termijn)

• Inclusiviteit vs. Complexiteit: volgens Schaal van ingreep

• Inclusiviteit EN Exclusie bij specifieke vormen van co-productie (bvb. PPP of organisaties op vrijwillige basis):verbreding van Draagvlak EN Polarisering

7

Concepten(1

) CON

CEPT

EN R

OND

CO-P

RODU

CTIE

Centraal: Co-productie en participatieParticipatie: empowerment / citizen movement / bottom-up/ procesoriëntatieCo-productie: multipliciteit van actoren / diverse relaties / focus op resultaat

Herziening van bestaande theoretische modellen• Meer heterogene samenstelling van de stedelijke arena• Toegenomen complexiteit van stedelijke vraagstukken• Resultaatsgerichtheid voor concrete beleidsaanbevelingen

8

Concepten voor de analyse van co-productie

(1) C

ONCE

PTEN

RON

D CO

-PRO

DUCT

IE

Facetten • Context• Actoren

• Instrumenten

Complexiteit in beleidsontwikkeling

Exploratieve analyse

Case-studies- Diepte-cases- Symptomatische cases

9

Exploratief: Context/ Legaal kaderNationale kaderwet van 1962 vervangen door Gewestelijke Stedenbouwordonnantie BXL 1991Gewestplan ‘79 kent opvolging in Gewestelijke Ontwikkelingsplannen en Gewestelijke BestemmingsplannenGemeentelijke planning: GemOP’s en BBP’s

Stedenbouwkundige Vergunningendoor gemachtigde ambtenaren (bestuur RO, gewest)Premies, subsidies, stedenbouwkundige lastenLokale ingrepen (URBAN, OBJECTIVE II, PAP, etc.)Acties en onderzoek

(2) T

OELI

CHTI

NG E

MPI

RISC

H GE

DEEL

TE

10

Exploratief: Actoren in Stedenbouw

Politieke actoren:verkozen beleid en administratie, gewest en gemeenten

Maatschappelijke actoren:diverse belangengroepen, overkoepelend of lokaal

Markten:Economische actoren en sectoriële belangen

(2) T

OELI

CHTI

NG E

MPI

RISC

H GE

DEEL

TE

11

Analyse van Planningsinstrumenten/ Types van stedelijke interventie

(2) T

OELI

CHTI

NG E

MPI

RISC

H GE

DEEL

TE

‘comprehensiveplanning’

‘projectorientedplanning’

Gewestelijk/bovenlokaal

GewestelijkOntwikkelingsplan(GewOP)GewestelijkBestemmingsplan(GBP)

Sites vanregionaal belang,hefboomgebieden

Gemeentelijk/Lokaal

Gemeentelijkeontwikkelings-plannen (GemOP)

Wijkcontracten,initiatiefwijkenURBAN, InterregPrioritaire actie-programma’s

12

‘Comprehensive Planning’Voor Gewestelijke Ontwikkelingsplannen, Gewestelijke Bestemmingsplannen en Gemeentelijke Ontwikkelingsplannen:

gefaseerde ontwikkeling en gestructureerde co-productie

openbaar onderzoek bezwaarschriften, afwijking mits motivering interventie van overlegcommissies

(op gewestelijk niveau de GOC)

(2) T

OELI

CHTI

NG E

MPI

RISC

H GE

DEEL

TE

13

‘Projectoriented planning’

Regionaal(Gewestelijk en van hogereorde )

Lokaal(Gemeentelijk en kleinereschaal)

Sites van Regionaal BelangHefboomgebieden

Wijkcontracten eninitieatiefwijkenURBAN, Interreg I IPrioritaire actieprogramma’s

(a) Analyse van de Europwijk (b) Analyse van wijkcontracten

(2) T

OELI

CHTI

NG E

MPI

RISC

H GE

DEEL

TE

14

(a) Sites van Regionaal Belang: EUROPAWIJK

(2) T

OELI

CHTI

NG E

MPI

RISC

H GE

DEEL

TE

15

Co-productiein Stedenbouw?

Wel diverse kortlopende initiatieven / Europwijk: Samenwerking onder minister De Saeger (‘72) Ronde Tafel Maalbeek (S. Moureau ‘73) Comité de Suivi (‘98) Task Force Brussels-Europe (‘00)

Andere sites vaak nog minder gestructureerd

Geen structurele, continue co-productie bij de ontwikkeling van ‘hefboomgebieden’ en sites van regionaal belang

(2) T

OELI

CHTI

NG E

MPI

RISC

H GE

DEEL

TE

16

(b) Lokale Interventies:WIJKCONTRACTEN

Zie ook Kaart 3, GewOPGebieden voor versterkte ontwikkeling van de huisvestingZeven Generaties Contractenin de gemeentes BXL, MLB, AND, SG, Vorst, SJTN, SchBK, ELS(naast verschillende initiatiefwijken)(2

) TOE

LICH

TING

EM

PIRI

SCH

GEDE

ELTE

17

Algemene WijkvergaderingPlaatselijke Commissie voor Geïntegreerde OntwikkelingOpenbare onderzoekenCoördinatoren (technisch, algemeen, sociaal)

Co-productie in Stedenbouw?(2

) TOE

LICH

TING

EM

PIRI

SCH

GEDE

ELTE

Maar:institutioneel kader geen voldoende voorwaarde, grote verschillen van contract tot contract

18

Projecten vergelekenTypeinterventie

Sites van regionaal belang Wijkcontracten

Voorbeeld Europwijk, Turn & Taxis,Heizel, etc.

Houwaert Bossuet,Dauwwijk, Maritiem,etc.

Achtergrond GewOP kaart 2:hefboomgebied, Apartestudies, case per case

GewOP kaart 3:Ruimtes voor deversterkte aanleg vande huisvesting ENOrdonnantie

RuimtelijkeOntwikkeling

Kantoorontwikkeling eninfrastructuur, impactvoor het hele gewest

Huisvesting enpublieke ruimte, voorallokale impact

Socialeproblematiek

Dualisering van de stad,veiligheidsvraagstukken,identiteit van de stad (hetland)

Tewerkstelling,opleiding, socialecohesie, identiteit vande wijk

(2) T

OELI

CHTI

NG E

MPI

RISC

H GE

DEEL

TE

19

Projecten vergelekenTypeinterventie

Sites van regionaal belang Wijkcontracten

Duur van deontwikkeling

Lange termijn 4 jaar (tot maximaal 7jaar)

Actoren Regionaal, federaal,in mindere mate degemeente

Gemeente, Gewest enveelheid van lokaleactoren

Controle - veelheid van actoren enontwikkelingen

- grootschalig en langetermijn: inwerken vanexterne factoren

- overheidsingrijpen kanrelatief goed geplandworden,

- samenwerking metprivate sector vaakproblematisch

Comprehensiefof project-gebonden?

Projectgebondensequenties en parallellecircuits

Projectgebonden,poging tot integratie vanverschillende luiken(2

) TOE

LICH

TING

EM

PIRI

SCH

GEDE

ELTE

20

ConcluderendCo-productie in het stedenbouwbeleid van BXL een antwoord voor tendensen van vermaatschappelijking EN professionalisering?

Co-productie beantwoordend aan de heterogeniteit van de stedelijke gebruikers in Brussel?

Door co-productie een meer adequate beleidsvoering voor complexe vraagstukken mogelijk?

(3)

CO

NCLU

SIE

21

ConcluderendRuimte voor ontwikkeling van INCLUSIEF beleid

Belangrijke condities voor co-productie verschillen volgens actor, relaties, posities in stedelijk netwerk; maar ook volgens soort interventie, moment van ingrijpen, instrument, schaal van de interventie, etc. >> graad van complexiteit met veel facetten

www.brussels.irisnet.be www.gewop.irisnet.be www.gbp.irisnet.be www.ombudsplan.irisnet.be www.quartiers.irisnet.be

(3)

CO

NCLU

SIE

22

Staff Seminar aan de KUB04/12/03

Onderzoeker: Annette Kuhk, annette.kuhk@archb.sintlucas.wenk.beContact adres: Hogeschool voor Wetenschap en Kunst

Departement Architectuur Sint-Lucas Paleizenstraat 65-67, B-1030 Brussel Tel. 0032-2-242.00.00, Fax 0032-2-245.14.04

Onderzoek: Co-production in urban planning: Metropolitan Governance in Brussels Capital Region,

Het onderzoek is financieel gedragen door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest in het kader van 'Prospective Research for Brussels'.Promotoren: Prof. Jan Degadt, Katholieke Universiteit Brussel en Prof. Evert Lagrou, Departement Architectuur, Sint-Lucas

23

Co-productie in stedenbouwbeleid

Typische stedelijke interventies in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest