1

Co-productie in stedenbouwbeleid

Typische stedelijke interventies in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

Promotoren: Prof. Jan Degadt Prof. Evert Lagrou, Prof. Marleen Brans

2

Situering Kader: beleidsgericht

onderzoek ‘Prospective Research for Brussels’ doctoraatsonderzoek

Disciplines: stedenbouw en beleidswetenschappen

POLIS en POLITIEKTrefwoorden: Stedenbouw, Beleidsparticipatie, Co-productie, Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Gewestelijke en Gemeentelijke Planning(verder ook Vermaatschappelijking, Professionalisering, Europawijk, Wijkcontracten)

3

Onderzoeksseminarie 151203

(3) Conclusies

(0) Toegenomen complexiteit in stedelijke ontwikkeling

(1) Co-productie in stedenbouwbeleid

(2) Brusselse types van stedelijke interventies

Algemene planning (‘comprehensive’)

Projectgeoriënteerde planning

Regionale ingrepen

Lokale ingrepen

4

Zoom op Brussel : Beleid voor ruimtelijke ontwikkeling

Compact Gewest Grens voor economie/

infrastructuur? ‘Hoofdsteden’ 19 gemeenten/ Stad Brussel Randen en breuken

Institutionele veranderingen (Dis)continuiteit in stedelijke

arena Institutionele verdichting Co-productie en

heterogeniteit(0)

PR

OB

LEE

MS

TE

LLIN

G/

HYPO

TH

ES

EN

RU

IMTE

BELEID

5

Probleemstelling: toegenomen complexiteit

(0)

PR

OB

LEE

MS

TE

LLIN

G/

HYPO

TH

ES

EN

CO-productie als uitdaging voor Brussel:- Heterogene set van betrokken partijen- Belangenconflicten- Samenhangende onderwerpen- Onderlinge afhankelijkheid van actoren

CONTEXT/ stedelijke ontwikkeling

ACTOREN/ stedelijk beleid

INSTRUMENTEN/ stedelijke sturing

STEDELIJK BEHEER en SLEUTELPROJECTEN

6

Richtinggevende vragen

(0)

PR

OB

LEE

MS

TE

LLIN

G/

HYPO

TH

ES

EN

Welke vormen van co-productie bestaan of kunnen worden ontwikkeld voor verschillende stedelijke interventies?

Hoe kan een antwoord geboden worden voor stedelijke ontwikkeling, gesteund door een professioneel en open beleid?

Hoe kan de toegenomen complexiteit van stedelijke ontwikkelingen in rekening gebracht worden?

7

Concepten

(1)

CO

NC

EPTE

N R

ON

D C

O-P

RO

DU

CTIE

Participatie: empowerment / citizen movement / bottom-up/ procesoriëntatie

Co-productie: multipliciteit van actoren / diverse relaties / focus op resultaatCO-PRODUCTIE (zie H. Fassbinder, 1995):

- alle stedelijke actoren op gelijke voet

- vrij en flexibel samenspel van partners

- openbare onderhandeling

- veelheid van actoren en onderwerpen

- rekening houden met context

8

Analyse van co-productie

(1)

CO

NC

EPTE

N R

ON

D C

O-P

RO

DU

CTIE

Facetten

Context

Actoren

Instrumenten

Complexiteit

in stedelijke onwtikkeling

Exploratieve analyse

Case-studies

- Diepte-cases

- Symptomatische cases

9

Actoren in Stedenbouw Politieke actoren/ Policy makers:

verkozen beleid en administratie, gewest en gemeenten

Maatschappelijke actoren/ Civil society:diverse belangengroepen, overkoepelend of lokaal

Markten/ Market:Economische actoren en sectoriële belangen

(2)

TO

ELI

CH

TIN

G E

MPIR

ISC

H G

ED

EE

LTE

veelheid van actoren en onderwerpen

Maar: Alle stedelijke actoren op gelijke voet?Vrij en flexibel samenspel van partners? Openbare onderhandeling?

10

Diverse instrumenten van Stedenbouw Nationale kaderwet van 1962

Vervangen door Gewestelijke Stedenbouwordonnantie BXL 1991

Gewestplan ‘79 kent opvolging in Gewestelijke Ontwikkelingsplannen en Gewestelijke Bestemmingsplannen

Gemeentelijke planning: GemOP’s en BBP’s

Stedenbouwkundige Vergunningendoor gemachtigde ambtenaren (bestuur RO, gewest)

Premies, subsidies, stedenbouwkundige lasten Lokale ingrepen (URBAN, OBJECTIVE II, PAP, etc.) Acties en onderzoek

(2)

TO

ELI

CH

TIN

G E

MPIR

ISC

H G

ED

EE

LTE

11

Types van stedelijke interventie

(2)

TO

ELI

CH

TIN

G E

MPIR

ISC

H G

ED

EE

LTE

‘comprehensive planning’

‘projectoriented planning’

Gewestelijk/ bovenlokaal

Gewestelijk Ontwikkelingsplan (GewOP) Gewestelijk Bestemmingsplan (GBP)

Sites van regionaal belang, hefboomgebieden

Gemeentelijk/ Lokaal

Gemeentelijke ontwikkelings-plannen (GemOP)

Wijkcontracten, initiatiefwijken URBAN, Interreg Prioritaire actie- programma’s

12

‘Comprehensive Planning’Voor Gewestelijke Ontwikkelingsplannen, Gewestelijke Bestemmingsplannen en Gemeentelijke Ontwikkelingsplannen:

gefaseerde ontwikkeling en gestructureerde co-productie openbaar onderzoek

bezwaarschriften, afwijking mits motivering interventie van overlegcommissies (op gewestelijk niveau de GOC)

(2)

TO

ELI

CH

TIN

G E

MPIR

ISC

H G

ED

EE

LTE

13

Co-productie in stedenbouw?

timing en bekendmaking van openbaar onderzoek efficiëntie van bezwaarschriften inbreng van overlegcommissies

(2)

TO

ELI

CH

TIN

G E

MPIR

ISC

H G

ED

EE

LTE

14

‘Projectoriented planning’

Regionaal (Gewestelijk en van hogere orde )

Lokaal (Gemeentelijk en kleinere schaal)

Sites van Regionaal Belang Hefboomgebieden

Wijkcontracten en initieatiefwijken URBAN, Interreg I I Prioritaire actieprogramma’s

(a) Analyse van de Europwijk (b) Analyse van wijkcontracten

(2)

TO

ELI

CH

TIN

G E

MPIR

ISC

H G

ED

EE

LTE

15

(a) Sites van Regionaal Belang

(2)

TO

ELI

CH

TIN

G E

MPIR

ISC

H G

ED

EE

LTE

GeWOP, Kaart 3: Hefboomgebieden

Zuid

Kanaal

Kruidtuin

Gulden Vlies

Thurn en Taxis

Erasmus

Vorst

Europa

Schaarbeek-vorming

Militair Hospitaal

Heizel

16

(a) Sites van Regionaal Belang: EUROPAWIJK

(2)

TO

ELI

CH

TIN

G E

MPIR

ISC

H G

ED

EE

LTE

17

Co-productiein Stedenbouw?

Wel diverse kortlopende initiatieven: Samenwerking onder minister

De Saeger (‘72) Ronde Tafel Maalbeek (S. Moureau ‘73) Comité de Suivi (‘98) Task Force Brussels-Europe (‘00)

Geen structurele, continue co-productie bij de ontwikkeling van ‘hefboomgebieden’ en sites van regionaal belang

(2)

TO

ELI

CH

TIN

G E

MPIR

ISC

H G

ED

EE

LTE

18

Focus OmbudsplanNiet MASTER maar OMBUDSplan: globaal

stedenbouwkundig concept voor de Europese wijk in Brussel

Innovatief potentieel?inwoners en bezoekers Brussels Hoofdstedelijk Gewest en Europa

- alle stedelijke actoren op gelijke voet?

- vrij en flexibel samenspel van partners

- openbare onderhandeling

- veelheid van actoren en onderwerpen

- rekening houden met context

(2)

TO

ELI

CH

TIN

G E

MPIR

ISC

H G

ED

EE

LTE

19

(b) Lokale Interventies(2

) TO

ELI

CH

TIN

G E

MPIR

ISC

H G

ED

EE

LTE

URBAN, Interreg, Objectief II, Four cities Wijkcontracten, Initiatiefwijken SIF wijkfiches studie van kansarmoede en achtergestelde buurten

Voorstel studiedag VRP/ O2:

Fragmentatie als antwoord op fragmentatie?

The hyperlocal?

20

(b) Lokale Interventies:WIJKCONTRACTEN

Zie ook Kaart 3, GewOP

Gebieden voor versterkte ontwikkeling van de huisvesting

Zeven Generaties Contracten

in de gemeentes BXL, MLB, AND, SG, Vorst, SJTN, SchBK, ELS

(naast verschillende initiatiefwijken)

(2)

TO

ELI

CH

TIN

G E

MPIR

ISC

H G

ED

EE

LTE

21

Algemene Wijkvergadering Plaatselijke Commissie voor Geïntegreerde

Ontwikkeling Openbare onderzoeken Coördinatoren (technisch, algemeen, sociaal)

Co-productie in Stedenbouw?

(2)

TO

ELI

CH

TIN

G E

MPIR

ISC

H G

ED

EE

LTE

22

Heterogeniteit van ‘stadsgebruikers’: wie komt aan bod?

Vraagstuk van expertise:dezelfde taal spreken?

Coördinatie van het project:Opvolging, bemiddeling, blijvende alertheid

Focus Brabant-Groen

(2)

TO

ELI

CH

TIN

G E

MPIR

ISC

H G

ED

EE

LTE

23

Projecten vergelekenType interventie

Sites van regionaal belang

Wijkcontracten

Voorbeeld Europwijk, Turn & Taxis, Heizel, etc.

Houwaert Bossuet, Dauwwijk, Maritiem, etc.

Achtergrond GewOP kaart 2: hefboomgebied, Aparte studies, case per case

GewOP kaart 3: Ruimtes voor de versterkte aanleg van de huisvesting EN Ordonnantie

Duur van de ontwikkeling

Lange termijn 4 jaar (tot maximaal 7 jaar)

Actoren Regionaal, federaal,

in mindere mate de gemeente

Gemeente, Gewest en veelheid van lokale actoren

(2)

TO

ELI

CH

TIN

G E

MPIR

ISC

H G

ED

EE

LTE

24

Projecten vergelekenType interventie Sites van regionaal

belang Wijkcontracten

Comprehensief of project- gebonden?

Projectgebonden

sequenties en parallelle circuits

Projectgebonden,

integratie van verschillende luiken

Ruimtelijke Ontwikkeling

Kantoren en infrastructuur, impact voor het hele gewest

Huisvesting en publieke ruimte, vooral lokale impact

Sociale problematiek

Dualisering van de stad, veiligheidsvraagstukken, identiteit van de stad (het land)

Tewerkstelling, opleiding, sociale cohesie, identiteit van de wijk

Controle - veelheid van actoren en ontwikkelingen

- grootschalig en lange termijn: inwerken van externe factoren

- overheidsingrijpen kan relatief goed gepland worden,

- samenwerking met private sector vaak problematisch

(2)

TO

ELI

CH

TIN

G E

MPIR

ISC

H G

ED

EE

LTE

25

ConcluderendCo-productie in het stedenbouwbeleid van BXL een antwoord voor tendensen van vermaatschappelijking EN professionalisering?

Co-productie beantwoordend aan de heterogeniteit van de stedelijke gebruikers in Brussel?

Door co-productie een meer adequate beleidsvoering voor complexe vraagstukken mogelijk?

(3

) C

ON

CLU

SIE

26 (3

) C

ON

CLU

SIEF H T Y G Y H L P M Z R D C V R T G G O C V R XE G H K L C X D R T D I A L O O G X S K L F T JG O M B J O P S Z E F H K L V V X S R H D K M UQ D R I X G U I L M P G Q A Z E C M I L I E U AB G H M D G H J Z C T H K O P R S D N X V G H KA E E G Y U I K L O M W Z E F L G H F H Y U K OA M E W F T H J U I K H H Y T E G T R H J K L PR E G I O N A A L - B E L A N G A A A R A U R TF E F J Z P P J G D F F D S Z E R T S G V C S QA N R K S F G H Y M O B I L I T E I T R T N U IA T E C E R T C X D E O F G T Y H J U U I K L ID E T O F R C O - P R O D U C T I E C W S D G JA Z E N E B R L T A Y M U R I O P Q T S D F G HS E C T O R A L D R F G G B B P G H U G Y U J KC V B R F A R A E T S E F A E F G U U I O L K JA F G A H L C B S I Z B E N F G H J R K U I O LR T Y C S D F O C C D I E - Z E R P T H J K O LS D F T X F T R V I E E R G E W O P T Y U K Z RC G H Y U I K A X P S D E O F Y T A Z S D F G HV G H Y F D Z T J A T Y U V J R I S O X D K O PJ L P S E R G I X T S R T E X D D F U I O L W ZC T O P T J K V W I E B A R S J O P R A S X R BW R T G J O P E W E A Z E N X D R E O W J O D PO N P X E R B P W Z H U I A W E R W U S E R C IO M N J K L A L X D F V N N R Y J I N X E F H OD R G J W E T A S K F O R C E X S R D U F G Y JX D F R T V U N I K L B X E C R T Y - J I L O MH U L P M W Z N E K F R G Y H G C T T G A Y Z FX E R F G T H I N C L U S I V E P L A N N I N GO P J F E S F N G M T Y H J O W L J B F S A D BW X E R G B H G C L S R G H J E R G L B R T J PC R T G H J K L O L G T H J K S W G E M O P E RK O P L W E R G J G U I K O P T M X S D R G H K

F H T Y G Y H L P M Z R D C V R T G G O C V R XE G H K L C X D R T D I A L O O G X S K L F T J

G O M B J O P S Z E F H K L V V X S R H D K M UQ D R I X G U I L M P G Q A Z E C M I L I E U A

B G H M D G H J Z C T H K O P R S D N X V G H KA E E G Y U I K L O M W Z E F L G H F H Y U K OA M E W F T H J U I K H H Y T E G T R H J K L P

R E G I O N A A L - B E L A N G A A A R A U R TF E F J Z P P J G D F F D S Z E R T S G V C S QA N R K S F G H Y M O B I L I T E I T R T N U IA T E C E R T C X D E O F G T Y H J U U I K L ID E T O F R C O - P R O D U C T I E C W S D G JA Z E N E B R L T A Y M U R I O P Q T S D F G HS E C T O R A L D R F G G B B P G H U G Y U J KC V B R F A R A E T S E F A E F G U U I O L K JA F G A H L C B S I Z B E N F G H J R K U I O LR T Y C S D F O C C D I E - Z E R P T H J K O LS D F T X F T R V I E E R G E W O P T Y U K Z RC G H Y U I K A X P S D E O F Y T A Z S D F G HV G H Y F D Z T J A T Y U V J R I S O X D K O PJ L P S E R G I X T S R T E X D D F U I O L W ZC T O P T J K V W I E B A R S J O P R A S X R BW R T G J O P E W E A Z E N X D R E O W J O D PO N P X E R B P W Z H U I A W E R W U S E R C IO M N J K L A L X D F V N N R Y J I N X E F H OD R G J W E T A S K F O R C E X S R D U F G Y JX D F R T V U N I K L B X E C R T Y - J I L O MH U L P M W Z N E K F R G Y H G C T T G A Y Z FX E R F G T H I N C L U S I V E P L A N N I N GO P J F E S F N G M T Y H J O W L J B F S A D BW X E R G B H G C L S R G H J E R G L B R T J PC R T G H J K L O L G T H J K S W G E M O P E RK O P L W E R G J G U I K O P T M X S D R G H K

Co-productie?Co-productie?

27

Onderzoeksseminarie 151203Dep. Architectuur Sint Lucas

Onderzoeker: Annette Kuhk, annette.kuhk@archb.sintlucas.wenk.beContact adres: Hogeschool voor Wetenschap en Kunst

Departement Architectuur Sint-Lucas Paleizenstraat 65-67, B-1030 Brussel Tel. 0032-2-242.00.00, Fax 0032-2-245.14.04

Onderzoek: Co-production in urban planning: Metropolitan Governance in Brussels Capital Region,

Het onderzoek is financieel gedragen door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest in het kader van 'Prospective Research for Brussels'.Promotoren: Prof. Jan Degadt, Katholieke Universiteit Brussel en Prof. Evert Lagrou, Departement Architectuur, Sint-Lucas

28

Co-productie in stedenbouwbeleid

Typische stedelijke interventies in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest