Citymarketing Tongeren

Universiteit Maastricht Master Cultuurbeleid, -behoud en –beheer Peter BernaersModule 4, Elective Citymarketing Paulien ParrenProf. Dr. Dirk Noordman

Academiejaar 2010 – 2011 april 2011

CITYMARKETING

3

Voorwoord

Voor u ligt het citymarketingplan van de stad Tongeren. Geschreven in opdracht van de seminar

citymarketing. De seminar maakt deel uit van de Master Cultuurbeleid, -behoud en – beheer aan de

Faculteit der Cultuur- en Maatschappijwetenschappen van de Universiteit van Maastricht.

Het plan bevat alle facetten die belangrijk zijn om zich naar de toekomst toe sterk te positioneren en

moet bijdragen aan een positieve impuls op toeristisch en economisch vlak. Als uitgangspunt voor

ons plan dient de nota City marketing van de stad Tongeren. Naast natuurlijk de wil en interesse om

ons te verdiepen in de positie die Tongeren als ‘Oudste stad van België’ inneemt in de regio maar ook

op grotere schaal. Tongeren wil graag komen tot een betere en sterkere profilering van de stad. Met

dit citymarketing plan willen we Tongeren daar een handreiking voor aanbieden. Facetten als de

identiteit, de capaciteit, het aanbod en niet te vergeten een doelgroepensegmentatie vormen het

uitgangspunt van een nieuw optioneel aanbod voor de toekomst. Tongeren heeft alle troeven in huis

om een echte aantrekkingskracht te zijn voor toeristen en is een ideale bestemming voor korte

vakanties of daguitstappen voor zowel groepen als individuen. Verbeterde communicatie en

promotionele activiteiten zijn daarbij essentieel.

Een bijzonder woord van dank willen we uitspreken naar Dirk Noordman die ons tijdens het

denken schrijfproces heeft bijgestaan met zijn advies en tips. De stad Tongeren verdiend zeer zeker

een pluim voor haar medewerking. Door medewerkers van uiteenlopende afdelingen zijn we telkens

vriendelijk te woord gestaan per mail, telefonisch of in persoonlijke gesprekken. Ook hebben we de

informatie gekregen en soms zelfs meer dan gevraagd. Zonder deze medewerking was het nooit

gelukt om het citymarketing zo aan u te presenteren. Allen hartelijk dank voor de steun en

medewerking.

Peter Bernaers

Paulien Parren

Maastricht, april 2011

4

Inhoud

Hoofdstuk 1 Identiteit van Tongeren 7

1.1 Oudste stad van België 8

1.2 Het Romeinse verleden en de held Ambiorix 8

1.3 Middeleeuws verleden 10

1.4 Haspengouwse stad 10

1.5 Cultuur, erfgoed, natuur en architectuur 11

1.6 Wekelijkse antiekmarkt 11

1.7 Centraal gelegen en goed bereikbaar 11

1.8 Kruispunt huidige Vlaanderen en Wallonië 12

1.9 Winkelen en hoogstaande culinaire gerechten 12

1.10 O.L.V. Basiliek en andere Christelijke gebouwen 12

1.11 Conclusie 13

Hoofdstuk 2 Capaciteit 14

2.1 Bereikbaarheid 15

2.2 Parkeerplaatsen 16

2.3 Hotels 17

2.4 Bezienswaardigheden 18

2.5 Evenementen 19

2.6 Winkels 19

2.7 Eten en drinken 20

2.8 Nachtleven 21

2.9 Conclusie 22

Hoofdstuk 3 Vraag en aanbod 23

3.1 Huidige vraag en aanbod 23

3.2 Bestedingspatroon toeristen 27

3.3 Tongeren vergeleken 28

3.4 Communicatie 29

3.5 Conclusie 29

5

Hoofdstuk 4 Tongeren: 2011 – 2016 30

4.1 Vijf competitieve krachten 30

4.2 Doelen 31

4.3 Verwachtingen 33

4.4 Aanpassingen in strategie 34

4.5 Nieuwe doelgroepen 35

4.6 Swot-analyse 38

4.7 Conclusie 39

Hoofdstuk 5 Communicatiestrategie 40

5.1 Analyse 41

5.2 Communicatie nieuwe doelgroepen 43

5.2.1 Buitenlandse dagtoeristen: winkel 43

5.2.2 Binnenlandse dagtoeristen: cultuur 44

5.2.3 Binnenlandse verblijftoeristen: cultuur 45

5.2.4 Conclusie 46

Voorbeelden van (nieuwe) mediakanalen

Samenvatting 47

Literatuurlijst 50

Bijlagen

1. Symbolen

2. Toeristische sites

3. Kroningsfeesten

4. Data en historische periodes

5. Overnachtingen

6. Toegankelijkheid

7. Toerisme in Tongeren

6

Via dit citymarketingplan wordt getracht om zowel potentiële bezoekers en bedrijven een

voorstelling te geven van Tongeren, maar ook om de huidige bewoners hun stad positief te laten

bekijken. We kunnen de missie, omschreven door stadsecretaris Luc Houbrechts, dan ook als volgt

definiëren “Tongeren een stad te laten worden waar het prettig, hip en gezellig is om te wonen, te

werken en te ondernemen. Maar ook op bezoek te komen en te ontspannen, niet alleen op zondag,

maar elke dag van de week. Kortom, Tongeren dient te groeien.”

Om deze missie te bereiken zullen we trachten volgende visie te implementeren “door mensen voor

je stad warm te maken, om er te komen winkelen, op bezoek te komen, een hapje te eten of er te

overnachten. Daarnaast heel zeker Tongeren profileren als een stad waar het aangenaam is om te

wonen, werken en leven. De fierheid van de Tongenaar te versterken, een stad die goed in het nieuws

komt, geeft inwoners (en toekomstige) een goed gevoel.” Hiervoor kan onder andere een

citymarketingplan ingeschakeld worden.

In eerste instantie zullen we trachten een beeld te krijgen van de identiteit van Tongeren om

vervolgens de capaciteit in kaart te brengen, waarbij eventuele problemen kunnen gelokaliseerd

worden. Binnen het hoofdstuk 3. aanbod wordt gekeken naar de bezoekers die nu de stad en zijn

omgeving bezoeken en wat zij er besteden. In het volgende hoofdstuk (4) schetsen we een

toekomstvisie voor Tongeren. De aandacht gaat uit naar de nieuwe doelgroepen en de nodige

aanpassingen of vernieuwingen van het aanbod. Hoe Tongeren communiceert met haar inwoners en

toeristen komt aan bod in hoofdstuk 5 en voor de nieuwe doelgroepen is er een communicatieplan

opgesteld. Afsluitend geven we een samenvatting.

Om het geheel af te ronden hebben we ook getracht om voor de nieuwe doelgroepen van

cultuurtoeristen (dag en verblijf) een voorbeeldaanbod samen te stellen. Dit hebben we ook

gevisualiseerd in twee promotiemiddelen, namelijk een bladwijzer en een nieuwe folder.

Wij hopen dat het geheel een duidelijk beeld geeft over het potentieel dat Tongeren nog heeft en de

manier waarop dit kan gebeuren.

7

Hoofdstuk 1. Identiteit van Tongeren

‘De oudste stad van België’ is waarmee Tongeren zich presenteert. Een herkenbare slogan die voor

zich spreekt. Er is immers maar één stad die zich feitelijk gezien de oudste stad mag noemen en dat is

Tongeren. Het is een stad met een lange historische geschiedenis en rijk cultureel verleden. In

vogelvlucht zouden we de identiteit van Tongeren als volgt willen omschrijven:

Tongeren is de oudste stad van België met een rijke cultuurhistorie en Ambiorix als held

uit de geschiedenis. In Romeinse tijd – bekend als Atuatucua Tungrorum – gelegen aan

de belangrijke Romeinse heirbaan van Bavay naar Keulen. Nu het middelpunt van de

landelijke regio Haspengouw, op een kruispunt van het huidige Vlaanderen en Wallonië.

Omringd door een Romeinse muur, middeleeuwse wallen en de Jeker. Dominant

aanwezig in het stadsbeeld is de O.L.V. Basiliek. Tongeren is bekend vanwege de

grootste antiekmarkt van de Benelux en het zevenjaarlijkse Kroningsfeest, de grootste

Maria processie van België. En met in hun handen werelderfgoed als het Begijnhof en

sterrenrestaurant Magis, is Tongeren een stad met allure.

Symbolen

Uit de identiteitsbeschrijving komen een drietal symbolen nadrukkelijk naar voren die van groots

belang zijn voor de stad. Voor meer informatie over de symbolen zie bijlage 1. Het zijn onmisbare

symbolen die bepalen hoe Tongeren zich profileert en zichzelf als het ware ‘verkoopt’ aan de

inwoners en toeristen. De symbolen zijn uniek, bijzonder en in geen enkele andere stad terug te

vinden. Om die reden zijn deze onderdeel van de identiteit en worden ze terecht ingezet als gezicht

van de stad:

� De held uit de geschiedenis: Ambiorix

� De Romeinen

� O.L.V. Basiliektoren

8

Nu gaan we wat dieper in op de inhoud van deze identiteitsbepaling. Waarom zijn juist deze

genoemde elementen van belang? Op zoek naar iets bijzonders waarmee Tongeren zich kan

onderscheiden van andere steden, niet alleen in Vlaanderen maar ook daarbuiten. De focus leggen

we nu op een tiental kenmerken uit de hiervoor genoemde identiteitsomschrijving.

1.1 Oudste stad van België

Niemand kan er omheen dat Tongeren de oudste stad van België is. Een Romeinse stad met een bijna

3000 jaar lange geschiedenis. Al in 900 voor Christus sticht de zoon van de Trojaanse prins Belus –

volgens de mythe – de legendarische stad Tongeren, die hij tot hoofdstad van zijn rijk verheft. De

Romeinse periode heeft de meeste sporen nagelaten in de stad, zoals de 4,5 kilometers lange

stadsmuur en de held Ambiorix.

In de eeuwen die volgen wordt de stad gekenmerkt door drie verschillende tijdsperioden die van

invloed zijn geweest op het huidige stadsbeeld. Als eerste de Merovingische periode (5de

– 7de

eeuw)

waarin Tongeren een centrale plaats innam in de begrenzing van het huidige België. Daarna volgde

de Karolingische periode (8ste

– 9e eeuw), een periode waarin Karel de Grote regeerde. De periode

van de bisschoppen van Luik (tot in de 13e eeuw) staat bekend als de derde invloedrijke periode in de

geschiedenis. De bisschop van Luik en het kapittel van O.L. Vrouwe zorgden – mede door een

bloeiend handelskwartier – voor een economische opleving van Tongeren.

1.2 Het Romeinse verleden en de held Ambiorix

De stad Tongeren was van groots belang in het Romeinse Rijk. De Romeinen vonden Tongeren –

vanwege militaire, economische en administratieve redenen – een geschikte plaats om zich te

vestigen. Het gebied Tongeren had namelijk reeds in de Romeinse periode een grote strategische

waarde en ook later was dit niet anders. De stad was van de 2e tot 4

e eeuw een bloeiend

handelscentrum op een kruispunt van wegen naar Maastricht-Keulen, Bavay, Nijmegen en Doornik.

De regio waarin Tongeren was gelegen kende een rijke landbouwstreek. De opbrengst van deze

vruchtbare gronden werd ingezet voor de bevoorrading van troepen die gelegerd waren aan de

Romeinse Rijksgrens langs de Rijn. De bevoorrading en verdeling van het voedsel bracht – de al

eerder genoemde – administratieve werkzaamheden met zich mee. Om deze beweegreden had

Tongeren ook een bestuurlijk belang binnen de regio, als hoofdplaats van de civitas Tungrorum.

Meer informatie over het Romeinse verleden is terug te vinden in bijlage 2.

9

Hier ziet u een afbeelding van Vlaanderen en aanpalende gebieden in de Romeinse tijd:

Situering Tongeren

Voor de veroveringstochten van de Romeinen werd Tongeren en de weidse omgeving bewoond door

de Eburonen, een Germaanse volksstam. Vanaf 57 v.Chr. begonnen de Romeinen aan hun

veroveringstochten doorheen Gallië. In 54 v.Chr. kwam het tot een confrontatie met de Eburonen

onder leiding van Ambiorix. Door een list werden de Romeinse soldaten in een hinderlaag gelokt en

zo’n 15 cohorten (± 9000 soldaten) werden afgeslacht. Om deze vernedering te wreken liet Julius

Caesar de hele stam uitroeien. In 51 v Chr. kregen de Tungri, een andere Germaanse volksstam, de

toestemming om zich te vestigen in het land van de Eburonen. De Tungri lagen samen met de

Romeinen aan de basis van het ontstaan van deze nederzetting, aan deze stam heeft Tongeren ook

haar naam te danken.

Ambiorix

Ambiorix is de held uit de geschiedenis maar niet zonder reden. Koning Ambiorix had de leiding over

de Eburonenkrijgers tijdens de veldslag met de Romeinse legionairs in 54 voor christus. Enkele van

Caesars legioenen stootten op verzet in Gallië van onder meer de Eburonen. De krijgers van Ambiorix

bezorgden de Romeinen de grootste nederlaag tijdens de verovering van Gallië. Om de overwinning

niet te vergeten staat op de grote markt in Tongeren een standbeeld van Ambiorix, de beroemdste

figuur van Tongeren. Het beeld werd in 1866 gemaakt door Jules Bertin als typische uiting van

nationaliteitsbesef uit de 19e eeuw.

10

1.3 Middeleeuws verleden

De Merovingsche periode en de Karolingische periode strekken zich uit over de Vroege en Hoge

Middeleeuwen, vanaf de 13de

eeuw werd Tongeren een onderdeel van het Prinsbisdom Luik.

Zichtbaar in Tongeren is nog steeds een gedeelte van de Middeleeuwse omwalling die in 1213 werd

gebouwd als reactie op de verwoesting van Hertog Hendrik I van Brabant. Eveneens de Velinxtoren

en de Lakenmakerstoren maken deel uit van deze omwalling waarvan de restanten nog steeds

bepalend zijn voor het karakteristieke karakter van Tongeren. De Moerenpoort is de enige

overgebleven middeleeuwse stadspoort uit 1379 dat nu dienst doet als wapenmuseum. Helaas

ondergaat de Moerenpoort momenteel een restauratie. In de Late Middeleeuwen (vanaf de 15de

eeuw) werd echter ook het Prinsbisdom onderhevig aan een reeks van burgeroorlogen en invallen.

Zo trachten de hertogen van Bourgondië, na het inlijven van de graafschappen Vlaanderen en

Brabant, nu het Prinsbisdom te verkrijgen. In de buurt van Tongeren werd er regelmatig slag

geleverd, de stad werd meerdere keren ingenomen en geplunderd.

In de 16de

eeuw blijft de stad onderhevig aan oorlogen maar doet een nieuw probleem de intrede, de

stad wordt getroffen door de pest. Dit zorgt er echter wel voor dat op religieus vlak de stad een groei

doormaakt, er worden vele nieuwe kloosters en gasthuizen gebouwde. In 1677 kende deze

bloeiperiode een tragisch einde met de Grote Brand van Tongeren. De aanleiding was de

expansiezucht van de Franse Lodewijk XIV die trachtte het Holland van Willem III van Oranje in te

nemen. Dit lukte niet en het Franse leger dat werd teruggedreven koelde hun woede op het

nochtans neutrale Prinsbisdom Luik. Zo werd in de nacht van 28 op 29 augustus 1677 de

middeleeuwse omwalling opgeblazen en de binnenstad in brand gestoken. Slechts enkele gebouwen

overleefden de brand.

Als we het stratenplan van destijds vergelijken met dat van nu

dan zijn er een aantal overeenkomsten zichtbaar. Als eerste de

twee hoofdstraten die haaks op elkaar staan. De straten werden

aangelegd in een rasterpatroon. Als tweede de rivier Jeker die

nog altijd aanwezig is in het historische stadscentrum. En niet te

vergeten de lange stadsmuur met stadspoorten en torens.

1.4 Haspengouwse stad

Tongeren is gelegen binnen de regio Haspengouw dat bestaat uit veertien gemeenten. Als streek

wordt Haspengouw beschreven als een fietsparadijs waarbij het landelijke en rustige karakter

aandacht krijgt. Kenmerkende troeven die Haspengouw in handen heeft zijn de vele fruitplantages en

het historisch patrimonium. Tongeren is echter de belangrijkste stad op toeristisch vlak en wordt

gezien als een uitvalsbasis voor toeristen om daguitstappen te maken in de regio.

1.5 Cultuur, erfgoed, natuur en architectuur

11

In het centrum van Tongeren bevinden zich veel oude, monumentale panden die nog bewoond

worden. De historische architectuur is zichtbaar bij het stadshuis en de grote markt, in de

Begijnhofsite, de Moerenpoort (in renovatie), de Romeinse en Middeleeuwse muren en de Oude

Gevangenis die door de jaren heen dienst heeft gedaan als gevangenis, museum en

jongereninstelling. Niet alleen is er oude architectuur aanwezig dat vaak al meerdere keren is

gerenoveerd (zoals het Agnetenklooster en de Oude Muziekacademie), er zijn ook voorbeelden van

moderne architectuur. Deze moderne bouwwerken zijn identificerend voor de stad. Zij geven

namelijk weer hoe een historische stad best kan omgaan met ‘niet-historische’ gebouwen, zowel het

vernieuwde Gallo-Romeins Museum als het stadsgebouw Praitorium geven dit weer. Hotel Eburon is

dan weer een combinatie van moderne (binnenhuis)architectuur in het historische ‘Sint

Jacobsgasthuis’pand. Naar bezoekers toe wordt deze uniciteit naar voren gebracht. Een voorbeeld

van werelderfgoed is het Begijnhof uit de 13e eeuw met zijn schilderachtige huisjes en pleintjes.

Naast de architectuur zijn er ook mogelijkheden om te recreëren in de natuurlijke omgeving van

Haspengouw. Kortom, als historische stad heeft Tongeren een aantal publiekstrekkers in handen om

toeristen mee aan te trekken.

1.6 Wekelijkse antiekmarkt

Een grote toeristische trekpleister is de grootste antiek- en brocantemarkt van de Benelux. Met meer

dan 300 standhouders uit binnen- en buitenland weet de antiekmarkt wekelijks zo’n 15.000

bezoekers naar de stad te lokken. Niet enkel toeristen, maar ook antiekliefhebbers, verzamelaars en

handelaars uit onder meer België, Nederland en Duitsland. Op grote schaal weten de mensen dus de

markt te vinden. Een markt die niet alleen omgeven is door het cultuurhistorische kader dat de stad

te bieden heeft maar ook door talrijke antiekzaken. Veel bezoekers kopen niet alleen iets op de

markt of in de antiekzaken maar eten en drinken iets in de stad. Of ze bezoeken het historische

stadcentrum en overnachten in één van de drie hotels die Tongeren rijk is. Bekend is dat de drie

hotels in het weekend bijna altijd zijn volgeboekt. De markt is dus een stimulans voor de toeristische

sector en economie van Tongeren.

1.7 Centraal gelegen en goed bereikbaar

Tongeren is centraal gelegen nabij de snelweg E313. Rijdend over de E313 kun je als automobilist via

drie afritten de stad Tongeren bereiken, binnen een tijd van 10 tot 25 minuten. Eveneens is de E40

een belangrijke toegangsweg. Maar niet alleen via de weg, ook per trein is Tongeren te bereiken

door de ligging aan spoorlijn 34 (Luik – Hasselt).

Vanwege de centrale ligging aan de landen Nederland en Duitsland (Euregio) is het voor bedrijven

een aantrekkelijke plek om zich te vestigen, Tongeren trekt dan ook de kaart als logistieke poort.

12

Zeker omdat uitbreiding nog steeds tot de mogelijkheden behoort en de industrie steeds minder

vervuilend is. Momenteel zijn er drie industriezones namelijk Tongeren-Oost (het grootste

industrieterrein), Tongeren-Noord en Overhaem. Deze drie locaties – met multinationals als Bose,

SKF en Black & Decker – zijn doorgaans goed bereikbaar voor de werknemers en bezoekers.

1.8 Kruispunt huidige Vlaanderen en Wallonië

Tongeren is gelegen op het kruispunt van het huidige Vlaanderen en Wallonië. De historische stad

grenst aan de taalgrens van het Nederlands en Frans. Vanuit historisch perspectief gezien heeft

Tongeren een band met Wallonië door de periode van de bisschoppen van Luik, gedurende 1.00 jaar.

Er is echter niet alleen sprake van een taalgrens maar ook een landengrens. Binnen een straal van

enkele tientallen kilometers liggen zowel Nederlandse als Duitse steden. Dit is aantrekkelijk voor

Tongeren als toeristische trekpleister.

1.9 Winkelen en hoogstaande culinaire gerechten

Op vlak van shoppen heeft Tongeren de laatste jaren veel vooruitgang geboekt. Zeker sinds de

opening van het Julianus shopping centrum. Belangrijk voor het winkelgenot is de vesting van enkele

grote winkelketens in de binnenstad. Sinds de opening van Julianus is er een toename in het aantal

koopzondagen door de toeristische erkenning. Winkeliers – in totaal zo´n 345 – mogen nu veertig

zondagen per jaar open zijn. In de praktijk zijn de winkels niet 40 zondagen geopend. Maar iedere

eerste zondag van de maand, met enkele extra koopzondagen in bijvoorbeeld de maand december.

Op het vlak van eten en drinken heeft Tongeren twee geweldige troeven in handen in het

stadscentrum. De eerste troef is sterrenrestaurant Magis. Patisseriebakker Blanckaert is de tweede

troef. Dit is namelijk één van de beste patisseriebakkers van Vlaanderen.

1.10 O.L.V. Basiliek en andere christelijke gebouwen

Een uit het oogspringend Christelijk bouwwerk is de O.L.V. Basiliek. De bouw van deze gotische kerk

nam maar liefst drie eeuwen in beslag. Achter de basiliek bevindt zich de Romaanse kloostergang uit

de 12e eeuw. En onder de basiliek bevindt zich de schatkamer die een rijke verzameling van kerkelijke

kunst tentoonstelt. Te zien zijn onder meer reliekhouders, gewaden, ivoorwerk en edelsmeedkunst

uit tijdsperioden van de 6e t/m 19

e eeuw. Andere Christelijke bouwwerken van faam zijn onder

andere het Agnetenklooster, het Begijnhof en het St. Jacobsgasthuis. Het Tongerse Begijnhof is een

locatie die je niet mag overslaan tijdens een bezoek aan de stad. Niet voor niets is het Begijnhof

benoemd tot werelderfgoed. Het Tongerse Begijnhof – beschouwd als oudste van Limburg – is een

stratenbegijnhof met een langgerekt schaakbordschema van straten, steegjes en pleintjes. De kerk

13

vormt het centrale middelpunt dat werd gesticht in het midden van de 13e eeuw. Verder werd het

hof ommuurd door een deel van de middeleeuwse muur langs de Jeker te gebruiken.

De Kroningsfeesten

Niet alleen gebouwen zijn van religieuze en historische waarde. Een geweldige en waardevolle

happening in Tongeren zijn de zevenjaarlijkse Kroningsfeesten, bekend als de grootste Mariale

processie van België. De Kroning van Maria wordt gevierd met meerdere processies door de stad en

meer dan 500.000 bezoekers bewonderen het prachtige schouwspel.

Meer informatie over de Kroningsfeesten en het belang is terug te vinden in bijlage 3.

1.11 Conclusie

De stad Tongeren kan zich profileren met een sterke identiteit. De slogan ‘De oudste stad van België’

is uniek, bijzonder krachtig te noemen en maakt mensen nieuwsgierig naar de stad. De symbolen

Ambiorix, de Romeinse periode en de O.L.V. Basiliektoren weerspiegelen wat Tongeren is, te bieden

heeft aan de bezoeker. Al is er veel meer wat Tongeren in handen heeft, deze drie symbolen worden

gebruikt om te communiceren en staan overal centraal.

Meer informatie over data en historische periodes is terug te vinden in bijlage 4.

14

Hoofdstuk 2. Capaciteit

Als historische stad heeft Tongeren veel troeven in handen om toeristen aan te trekken voor een

bezoek. Toeristen kunnen genieten van het bezichtigen van historische en religieuze gebouwen,

wandelingen in de landelijke omgeving, culturele evenementen, schitterende musea als het Gallo-

Romeins museum en een diner in een sterrenrestaurant. Zij – die Tongeren bezoeken – zorgen voor

een positieve, economische stimulans voor met name de bezienswaardigheden, de winkels, de

horecagelegenheden en hotels.

Om in de toekomst aantrekkelijk te blijven voor toeristen – die een daguitstap maken of een

meerdaags bezoek afleggen – is het goed om te weten over welke capaciteit Tongeren beschikt.

Hoeveel hotels zijn er? Wat zijn de parkeermogelijkheden? Hoe toegankelijk is het centrum? Zijn er

voldoende bars en restaurants? Allemaal vragen die tezamen de capaciteit van de stad bepalen.

Eveneens de bottle-necks of pijnpunten worden beschreven. Daarom is het van belang na te gaan

wat de stad te bieden heeft aan zijn bezoekers. We richten onze pijlen daarbij nu op het historisch

stadscentrum met zijn mogelijkheden die er zijn om Tongeren in de toekomst nog sterker te

profileren. Achtereenvolgens belichten we de volgende thema’s:

2.1 Bereikbaarheid

2.2 Parkeerplaatsen

2.3 Hotels

2.4 Bezienswaardigheden

2.5 Evenementen

2.6 Winkels

2.7 Eten en drinken

2.8 Nachtleven

Sterrenrestaurant Magis Evenementen in Tongeren Shoppingcenter Julianus

15

2.1 Bereikbaarheid

Het stadscentrum van Tongeren is in principe goed te bereiken. Reizend met de auto is Tongeren te

bereiken via de snelwegen E313 en de E40. De verschillende afritten

– 29, 31 en 32 – op de E313 zorgen ervoor dat Tongeren via drie

alternatieve routes tot aan de (halve) ringweg bereikbaar is. De

reistijd loopt op van 10 minuten tot 20 minuten, afhankelijk van

welke afrit je neemt. Wanneer men afrit 32 neemt kan de geplande

reistijd van 15 minuten toenemen met 30 minuten wanneer men op

spitsuren of evenementen tracht de stad te bereiken. Door het

knooppunt aan het station met stoplichten, eenbaansweg en geen alternatieve routemogelijkheden.

Vanaf de E40 is Tongeren ook bereikbaar alleen bedraagt de reistijd hier 25 minuten. En vanuit Luik

zijn er eveneens verschillende knooppunten van autosnelwegen. Natuurlijk staan de stoplichten in

Tongeren wel eens op rood of rijdt er een landbouwvoertuig over de weg die het verkeer enigszins

ophoudt. Ook tijdens de ochtend- en avondspits is het druk in het verkeer. Op zulk moment passeren

veel automobilisten tegelijkertijd dezelfde weg.

Aandachtspunten

We kunnen Tongeren omschrijven als een stad die in het algemeen goed bereikbaar is, toch zijn er

ook aandachtspunten. De ring rond Tongeren – die nog steeds onvolledig is – zorgt dagelijks voor

veel oponthoud en kenmerkt zich als hoefijzervorm. De wegen die deel uitmaken van de ring zijn niet

aangesloten aan elkaar. Hierdoor treedt er op diverse tijdstippen verzadiging op, zeker tijdens

speciale evenementen. Een ander aandachtspunt is de koopzondag. Vanwege de wekelijkse

antiekmarkt is een gedeelte van de ringweg in gebruik als uitloopzone, waardoor er enkel in één

richting verkeer mogelijk is. De stad is echter al decennia vragende partij bij het Vlaamse Gewest om

een omleidingsweg te krijgen (dd. 01/12/2010) voor de verbinding vanuit Luik naar Maastricht,

waardoor dit voor reizigers van Maastricht naar de binnenstad een tijdswinst (30 min) kan opleveren.

Een ander vervoersmiddel – dan de auto – om de stad te bereiken is de trein. Het station

Tongeren is gelegen langs spoorlijn 34 (Luik – Hasselt). Er zijn slechts drie verbindingen die het

station aandoen als stopplaats. De passagiers ervaren hier problemen. Het komt namelijk bijna

dagelijks voor dat treinen te laat arriveren waardoor mensen hun aansluiting met een andere trein of

bus missen. De dienstregeling is weer gegeven in de tabel.

Treintype Verbinding Dienstregeling

IRc Antwerpen-centraal & Luik-Guillemins Dagelijks: 1x/u

ICe Tongeren – Hasselt – Brussel –

Knokke/Blankenberge

Week: 1x/u

L Tongeren – Hasselt Weekend: 1x/u

16

Alternatieven

Wanneer mensen zich binnen het stadscentrum willen verplaatsen zijn er een aantal alternatieve

vervoersmogelijkheden. Zo heeft Tongeren een eigen stadsnetwerk waarbij het mogelijk is om zich te

verplaatsen voor het luttele bedrag van € 0,50 binnen de gemeentegrenzen. Op marktdagen en

zaterdagen rijden er gratis bussen, van deze mogelijkheid wordt al gretig gebruik gemaakt. Het is

daarnaast mogelijk om gratis fietsen te gebruiken, een scooter te huren of te genieten van een

rondrit met het Ambiorixtreintje.

Het is niet altijd even makkelijk om het stadscentrum met de wagen te bereiken, echter bezoekers

die met hun auto komen willen deze natuurlijk ook graag ergens parkeren, het liefst zo dicht mogelijk

bij het centrum. Maar zijn er wel voldoende parkeermogelijkheden?

2.2 Parkeerplaatsen

In het stadscentrum zijn er zo’n 700 parkeerplaatsen beschikbaar, zowel gratis als betaald parkeren.

Een mooi en succesvol initiatief van de stad is de

mogelijkheid om op 19 zaterdagen in de gehele

stad gratis te parkeren, exclusief de

ondergrondse parkeergarages. Echter tijdens de

wekelijkse antiekmarkt, op koopzondagen en

tijdens speciale evenementen blijkt dat het

aantal parkeerplaatsen onvoldoende is. Tijdens

de antiekmarkt bijvoorbeeld, het merendeel

komt met de auto en gaat op zoek naar een

parkeerplaats.

Wekelijks komen er 15.000 bezoekers naar de

stad (en stel gemiddeld 3 bezoekers per wagen),

dat betekent een 5.000 parkeerplaatsen die nodig zijn. Op dat

moment ontstaat er een tekort aan parkeerplaatsen, of wordt er

volop wild geparkeerd, waardoor overlast ontstaat voor de

inwoners. Op alle andere tijdstippen vindt men steeds op een 10-

tal minuten van het centrum een parkeerplaats. Wellicht is het

voor de stad een mogelijkheid om tijdelijke parkeerplaatsen – die

worden ingericht tijdens speciale evenementen – een blijvend

karakter te geven. Een aandachtspunt dus voor de toekomst.

1. Academie 7. Driekruisenstraat

2. Pliniuspark 8. Syntra Tongeren

3. Ringlaan 9. Praetorium

4. Station 10. Romana

5. De Motten 11. Antiekmarkt

6. Velinx

17

Mogelijkheden

Net buiten het stadscentrum beschikt Tongeren nog over een aantal honderden tot zelfs duizenden

potentiële parkeerplaatsen. Deze parkeerplaatsen liggen op wandelafstand van de binnenstad maar

zijn minder bekend zoals het Pliniuspark (400 à 600 plaatsen, 15 min wandelen). Ze zijn niet

permanent toegankelijk (Ambiorixkazerne, 700 à 1200 plaatsen, 10 min wandelen) of er dient

shuttlevervoer te worden ingezet (Syntra, 200 à 400 plaatsen, 20 min wandelen). Hierdoor kunnen

op korte termijn oplossingen geboden worden, zo ligt de Ambiorixkazerne op minder dan 10 minuten

wandelen van de antiekmarkt.

Het zou voor Tongeren bovendien goed zijn om te investeren in een goede parkeerverwijzing

in en rond de stad. Nu gebeurd dat vooral met permanente borden en bij evenementen met tijdelijke

parkeerborden. Deze geven echter niet aan of een parkeerplaats vol is of hoe veel parkeerplaatsen er

nog vrij zijn. Dit kan en mag beter! Een dynamisch, elektronisch parkeerbordensysteem kan hier voor

een oplossing zorgen.

De bezoeker wil natuurlijk zo dicht mogelijk bij het hotel parkeren. Logisch, waarom verder parkeren

dan nodig. Maar over hoeveel hotels heeft Tongeren eigenlijk de beschikking?

2.3 Hotels

De binnenstad beschikt over een drietal hotels met 85 kamers en 172 bedden die gelegen zijn aan de

rand van het centrum. Desalniettemin centraal en op korte afstand van bezienswaardigheden en te

midden van de belangrijkste winkelstraat. Sinds enkele jaren mag Tongeren trots zijn op het hebben

van een sterren hotel in het centrum van de stad. Hotel Eburon kent maar liefst **** sterren! In

totaal zijn er zeven overnachtingplaatsen in het centrum met 101 kamers en 260 bedden. Naast de

drie hotels is er in het centrum nog een Bed & Breakfast, een jeugdherberg, een gastenkamer en

mogelijkheid voor een budgetverblijf. Het buitengebied heeft 16 overnachtingplaatsen die 45 kamers

tellen en in totaal 166 bedden kunnen aanbieden.

De totaal aangeboden bedden (426) in Tongeren – zowel centrum als buitengebied – realiseerden in

2009 tezamen 41.735 overnachtingen. Een stijging van maar liefst 30 procent t.o.v. 2008. Bovendien

kan de stad – naast de drie hotels – terugvallen op een gevarieerd en kwalitatief aanbod aan

toeristische logies: moderne B&B, een jeugdherberg etc. Vooral gelegen buiten het stadscentrum.

Bezettingsgraad

Wanneer we alle bedden bij elkaar optellen – 426 en dit x 364 nachten – dan komen we uit op een

totaal van 155.000 potentiële overnachtingen in één jaar voor het centrum maar ook het

buitengebied. Hiervan zijn slechts iets meer dan 41.000 bedden in gebruik, er is dus sprake van een

18

jaarbezetting van slechts 26 procent (bezettingsgraad op jaarbasis)! De pieken in de hotels liggen op

de weekenddagen met een bezettingsgraad van 80 procent of meer, omwille van de antiekmarkt, zo

blijkt uit gesprekken met de toeristische dienst en recent onderzoek over de economische impact van

de markt. Op jaarbasis worden de meeste overnachtingen geboekt in de periode april tot en met

oktober. Een voorname overnachtingsplek in Tongeren is de ‘Begeinhof, hier staan 76 bedden (of

18% van het aanbod) waarbij in 2009 8.862 overnachtingen werden gerealiseerd (of 22% van alle

overnachtingen in 2009). Kansen en mogelijkheden om te kunnen overnachten in Tongeren zijn er

meer dan voldoende van maandag t/m vrijdag. Meer informatie over de overnachtingsmogelijkheden

en de bezettingsgraad is terug te vinden in bijlage 5.

2.4 Bezienswaardigheden

De stad beschikt over vele bezienswaardigheden die dagelijks toeristen aantrekken. De meest

bekende en ook wat onbekende zijn terug te

vinden in bijlage 2.

Tongeren kan zich profileren als ‘Oudste stad

van België’ en doet dat ook. De stad heeft

troeven in handen waarop andere steden

jaloers zouden zijn. Het Gallo-Romeins

museum is een publiekstrekker voor de stad.

Vooral de tijdelijke tentoonstellingen hebben

hun impact op de bezoekersaantallen. In

2009 (mei) is het museum heropend na een

grondige renovatie. In de resterende

maanden van 2009 hebben zo’n 87.000

mensen het museum bezocht. Het aantal in

2010 ligt hoger met meer dan 100.000

bezoekers. De wisseltentoonstellingen

mogen gezien worden als een belangrijke

kracht voor het museum en stimulans voor

de stad Tongeren.

1. Ambiorix 9. Velinxpoort

2. Stadhuis 10. Moerenpoort

3. Onze-Lieve-Vrouwebasiliek 11. Begijnhof

4. Schatkamer 12. Begijnhofkerk

5. Romaanse kloostergang 13. Lakenmakerstoren

6. Archeologische site 14. Stadspark ‘De Motten’

7. Gallo-Romeins museum 15. Antiekmarkt

8. Middeleeuwse wallen

19

Op maandag is bijna alles gesloten in de stad. Om die reden mijden toeristen en bezoekers deze dag

voor een bezoek. Zij willen graag dat de bezienswaardigheden open zijn. Echter door de sluitingsdag

te clusteren over bezienswaardigheden heen is er een duidelijke communicatie mogelijk. En ontstaan

er geen misverstanden in planning.

Een bijkomstig nadeel voor al de schoonheid in de stad is het onderhoud waar de

bezienswaardigheden om vragen. Helaas vinden momenteel meerdere restauraties tegelijkertijd

plaats. Zo zijn o.a. de Moerenpoort, de archeologische site, de schatkamer, de archeologische

museumkamer en niet onbelangrijk de markt in restauratie. Het streven is om in 2012 de markt

hernieuwd op te leveren, voor alle andere werkzaamheden is 2013 de streefdatum. Tongeren heeft

veel bijzonders in handen, alleen is dat momenteel minder goed zichtbaar.

2.5 Evenementen

Niet alleen de winkels en bezienswaardigheden maar ook de evenementen zijn belangrijk voor

Tongeren. De evenementen zorgen voor een positieve uitstraling van de stad. Er zijn evenementen

die slechts één keer plaats vinden maar ook evenementen die jaarlijks terug keren. Een zeer

bijzonder evenement is het zevenjaarlijkse Kroningsfeest. Een schitterend feest waarbij jong en oud

de Kroning van Maria vieren. Andere evenementen met uitstraling zijn:

• De Basilica concerten

• De antiekmarkt

• Artuatuca (een Kunsterfgoedfestival)

• De erfgoeddag

• Het Stadsmuzikantenfestival

Natuurlijk komen de mensen niet alleen naar Tongeren voor het erfgoed. Veel toeristen houden ook

van shoppen. Zeker sinds de opening van Shopping Center Julianus is het aanbod sterk toegenomen.

2.6 Winkels

In het centrum van Tongeren liggen ongeveer een 350 kleinhandelszaken. Het shoppen heeft een

sterke impuls gekregen na de opening van Shopping Center Julianus. Op deze locatie – midden in het

centrum – hebben zich een aantal bekende merken en winkels gevestigd die de toerist, maar zeker

ook de eigen inwoners tevreden stelt. Winkelaanbod is er voldoende al kan Tongeren natuurlijk altijd

streven naar meer winkels en gevestigde namen. Maar globaal gezien kan het winkelbod worden

omschreven als gevarieerd met oog op de middenklasse. Er zijn daarentegen slecht een beperkt

aantal winkels die een grote unieke aantrekkingskracht hebben.

20

Dankzij de toeristische erkenning van Tongeren-centrum mag men ook 40 zondagen per jaar

openen. Tongeren kiest er voor om minimaal de eerste zondag van de maand geopend te zijn voor

publiek. Deelname aan koopzondagen is verplicht voor alle winkels die zich bevinden binnen Julianus

(een twintigtal), andere winkeliers bepalen zelf of ze hun deuren openen. Aan elke zondag wordt een

speciale actie gekoppeld ter promotie van de winkel en de binnenstad. Tot op heden doen er

ongeveer tussen de 100 en 150 handelaren mee aan de maandelijkse koopzondag.

Belangrijk is ook dat Tongeren met zijn 9% leegstand het goed doet in vergelijking met de

omringende steden die schommelen tussen de 9 en 11 %. De leegstand is verspreid over de stad en

concentreert zich dus niet op één plek. Hierdoor heeft men niet het gevoel dat er bepaalde

winkelstraten leeg bijliggen.

Aandachtspunt

Een niet te vergeten ontwikkeling is de nieuwe kleinhandelszone aan de Luikersteenweg, net buiten

het centrum. De winkels die zich vestigen op deze locatie zijn complementair aan het bestaande

aanbod. Er is ruimte voor een 27-tal winkels en er zijn 24 kandidaten die gespecialiseerd zijn in

artikelen die reeds weinig aanwezig zijn in Tongeren. Voor de verwachte stroom bezoekers wordt er

een nieuwe parkeerplaats aangelegd waar naar verwachting 700 auto’s kunnen parkeren.

Om de verbinding tussen het stadscentrum en deze winkelzone zo optimaal mogelijk te maken wil

Tongeren shuttle bussen inzetten. Eet- en drinkgelegenheden zullen ontbreken in de nieuwe zone

omdat de stad wil dat de mensen daarvoor naar het centrum gaan. Middels de shuttlebus kunnen

mensen gemakkelijk heen en weer reizen. Positief is het verruimde winkelaanbod voor de stad en de

stijging van het aantal parkeerplaatsen die gebruikt kunnen worden tijdens evenementen. Nadelig is

de locatie en het ontbreken van een directe verbinding met het centrum waardoor de mensen

vermoedelijk een keuze maken voor óf de binnenstand óf de nieuwe zone. Ook de aantrekkelijkheid

van het stadcentrum kan afnemen door de verhoging van de leegstand die nu laag is met zo’n 9%.

2.7 Eten en drinken

In Tongeren is er een ruim en gevarieerd aanbod van restaurants en bars. In totaal zijn er meer dan

4.000 zitplaatsen beschikbaar in restaurants en lunchrooms om de inwendige mens te versterken

met een hapje eten of een lekker drankje. Dit kan gaan van een ‘toeristenmenu’ tot eten in een

Michelinsterrenrestaurant. In de afgebakende zone Tongeren-centrum zijn er 130 horecazaken,

exclusief hotels (2006). Naast de zitplaatsen zien we ook dat er nog talrijke fastfoodmogelijkheden

zijn. Tijdelijke inrichtingen op de antiekmarkt en tijdens evenementen zorgen ervoor dat er geen

probleem is om de inwendige mens te versterken. Hun capaciteit kan niet direct gemeten worden

omdat er geen fysieke uitingen, zoals tafels en stoelen, van zijn.

21

Soort Aantal

1. Café 48

2. Discotheek 2

3. Fastfood 20

4. Bezorg/afhaal 1

5. Grillroom/Shoarma 5

6. Ijssalon 5

7. Lunchroom 4

8. Feestzaal 3

9. Restaurant 42

Totaal 134

2.8 Nachtleven

De stad kent kleine, sfeervolle bars en voldoende mogelijkheden om culinair te genieten. Een

bruisend nachtleven in de binnenstad kent Tongeren echter niet. Er zijn geen grote discotheken of

bars waar bezoekers kunnen feesten tot in de vroege ochtend en de meest beroemde deejays hun

kunsten vertonen. De stad Tongeren erkent het beperkte nachtleven niet als een probleem. Zij zet

bewust niet in op grote discotheken maar op het historische en eigen karakter van de

bezienswaardigheden maar ook horecagelegenheden die zich in het centrum bevinden. Tongeren

staat immers bekend om zijn historie, niet om zijn nachtleven. Dat is de kracht van Tongeren, de

kracht van het verleden.

Het nachtleven mag dan op het eerste gezicht niet zo bruisend lijken, Tongeren heeft zeer zeker een

sterk, gevarieerd cultureel aanbod. Het cultureel centrum ´De Velinx´ heeft een sterke culturele

programmering die geschikt is voor jong en oud. Kijk voor meer informatie eens op www.develinx.be.

Ook de culturele evenementen als de Kroningsfeesten, de Ambiorixfeesten of de basilicaconcerten

zijn tot in de verre omstreken bekend. De afstand tot de steden Maastricht, Hasselt en Luik is

daarnaast ook niet al te groot en ook zij hebben een uitgebreid cultureel aanbod.

22

2.9 Conclusie

In het stadscentrum is alles gemakkelijk per voet bereikbaar. De restaurants, cafés, hotels, winkels en

bezienswaardigheden liggen veelal gecentraliseerd. De eetmogelijkheden zijn uitgebreid en dat is

zeker noodzakelijk in het hoogseizoen waarin een stroom mensen Tongeren bezoekt. Op maandag is

een centrale sluiting van horeca, winkels en bezienswaardigheden waardoor duidelijke communicatie

mogelijk is. Iedereen moet zich houden aan de gemaakte afspraken en zo wordt voorkomen dat de

sluitingsdagen verspreid zijn over de week. En dat schept duidelijkheid.

Globaal gezien is de stad goed bereikbaar, echter voor bezoekers vanuit Maastricht is er een

probleem niet enkel tijdens evenementen, maar ook op talrijke dagdagelijkse momenten in de

stationsomgeving. Dit pijnpunt wordt hopelijk in de toekomst weggewerkt door de aanleg van een

nieuwe omleidingsweg Maastricht – Luik.

Mensen die per auto de stad binnen komen en er parkeren staan binnen enkele minuten in

het hart van Tongeren. Toch is de parkeercapaciteit onvoldoende tijdens de antiekmarkt en

evenementen. Door het tekort aan parkeerplaatsen gaan mensen fout parkeren, op plekken en

wegen waar ze niet mogen staan. Dit kan voor onveilige situaties zorgen in de binnenstad en de rand.

Er liggen oplossingen voor handen door in te zetten op een betere ontsluiting van een aantal

bestaande of nog te ontwikkelen parkeerruimtes zoals het Pliniuspark en de Ambiorixkazerne..

Niet alleen de parkeercapaciteit, ook de overnachtingcapaciteit is niet altijd voldoende.

Gedurende de midweek doet er zich geen enkel probleem voor en zijn er meer dan genoeg

slaapplekken gezien het jaarlijkse potentieel van 155.000 overnachtingplaatsen. In het weekend is de

bezettingsgraad zeer hoog vanwege de antiekmarkt. Binnen de stadsgrenzen – maar buiten het

centrum – zijn er nog meer mogelijkheden zoals Bed & Breakfast en jeugdherbergen.

Een laatste opmerking gaat over de werkzaamheden in het stadcentrum waardoor er een

aantal bezienswaardigheden niet zijn te bezichtigen. Nu nog wordt er hard gewerkt om de

restauraties volgens planning af te ronden. Voor Tongeren wordt 2013 een mooi jaar aangezien dan

alle bezienswaardigheden open zijn, de markt klaar is en de stad weer al zijn schoonheden kan tonen

aan het publiek.

23

Hoofdstuk 3. Vraag en aanbod

Voor een stad als Tongeren is het noodzakelijk om te weten wat het te bieden heeft aan de bezoeker

en wie de persoon is die de stad bezoekt. We belichten daarom nu het huidige aanbod van de stad

en kijken naar het bezoekersprofiel. Zo komen we in het volgende hoofdstuk (4) tot een potentieel

nieuw aanbod en doelgroepen die interessant zijn om te ontwikkelen dan wel aan te trekken.

3.1. Huidige aanbod

Tongeren heeft – als oudste stad van België – een uitgebreid aanbod voor toeristen. Enerzijds zijn er

meer dan 30 interessante sites om te bezoeken (zie bijlage 2), daarnaast zijn er ook nog een aantal

bekende evenementen en attracties zoals de wekelijkse antiekmarkt en de zevenjaarlijkse O.LV.-

processie. Ook de maandelijkse koopzondagen, tijdelijke tentoonstellingen in het Gallo-Romeins

museum of evenementen zoals Basilica of Artucatuca zijn bekende publiekstrekkers.

Wanneer we kijken welke toeristen Tongeren op dit moment bezoeken dan zien we dat dit

voornamelijk groepen zijn: 1. Socioculturele bezoeken, 2. Scholen en 3. Bedrijven en instellingen. Zij

brengen een dagbezoek aan de stad, bezoeken een museum, de O.LV. Basiliek en de historische

binnenstad, waarbij ze voornamelijk beroep doen op de ‘toeristenmenu’. Individuele bezoekers

komen vooral voor de koopzondagen en de daarmee gepaarde evenementen of de antiekmarkt.

Bron: Jaarverslagen (2003 - 2009) Toerisme Tongeren.

Overnachtingen zijn voornamelijk korte verblijven zoals dit in de gehele regio wordt gezien.

Daarnaast is er een hoge bezettingsgraad (80%) in het weekend bij de logies in het stadscentrum

door de antiekmarkt. Wanneer we trachten deze bezoekers onder te brengen in een aantal

segmenten dan beginnen we in eerste instantie met een onderscheid tussen:

• Binnenlandse en Buitenlandse toeristen

• Dagtoeristen en Verblijfstoeristen

24

Op basis van de afstand die toeristen afleggen naar gelang hun interesse kunnen we dit visualiseren

op onderstaande kaart.

Soorten (dag)toeristen

Stadstoeristen +/- 120 km

Cultuurtoeristen +/- 120 km

Winkeltoeristen +/- 40 km

Natuurtoeristen +/- 20 km

Kleine blauwe cirkel is +/- 40 km, grote rode cirkel is +/- 120 km

Regio / Land 40 km zone 120 km zone

Vlaanderen 600.000 3.500.000

Wallonië 300.000 2.000.000

Nederland 150.000 1.500.000

Duitsland 2.000.000

Totaal 950.000 9.000.000

Binnen de aangehaalde kilometerafstanden heeft Tongeren in een omgeving van 40 km een

potentieel van 950.000 klanten, dit uit drie regio’s/landen en twee talen, namelijk Nederlands en

Frans. In de zone van 120 km is er een bereik van 9 miljoen, dit uit vier regio’s/landen en in drie

talen, opnieuw Frans en Nederlands, maar nu ook het Duits.

25

Toeristen kunnen in het algemeen onderverdeeld worden naar de redenen (meerwaarden) waarom

zij een stad specifiek bezoeken. Wij wenden ons tot het onderscheid in vijf meerwaarden: stad,

water, groen, winkels en cultuur. Zo kan er uiteindelijk een matrixschema opgesteld worden voor 20

segmenten. Wanneer we deze invullen volgens het huidige aanbod, zien we in eerste instantie dat

‘water’ volledig wegvalt. Op de smalle rivier de Jeker is haast geen waterrecreatie of toerisme

mogelijk. Er wordt vooral ingezet op toeristen die Tongeren en regio Haspengouw bezoeken al dan

niet in groepsverband.

Buitenlandse

verblijfstoeristen

Binnenlandse

verblijfstoeristen

Buitenlandse

dagtoeristen

Binnenlandse

dagtoeristen

Stad

Antiekmarkt Antiekmarkt Verenigingen

Busmaatschappijen

Verenigingen

Scholen

Individuen

Water

Groen

Fietsen en

wandelen in

Haspengouw

Fietsen en

wandelen in

Haspengouw

Fietsen en wandelen

in Haspengouw

Fietsen en

wandelen in

Haspengouw

Winkel

Wallonië

Nederland

Belgisch Limburg

Koopdagen

Cultuur

Evenementen

(Basilica, Processie,

Gallo-Romeins

museum)

Evenementen

(Basilica, Processie,

Gallo-Romeins

museum)

Deze toeristen worden eerder toevallig en/of beperkt bereikt

Deze toeristen worden veel bereikt en bewust benadert

Deze toeristen kunnen niet bereikt worden

Deze toeristen worden niet (veel) bereikt

De stad Tongeren richt zich eerder op ‘massatoerisme’, zonder specifieke doelgroepen te benaderen.

Dit zowel op vlak van aanbod als promotie. Het aanbod bestaat uit:

• Uitgewerkte dagtrips voor groepen met zowel de voornaamste bezienswaardigheden als de

omkadering zoals eetgelegenheden

• Evenementen op koopzondagen die het algemene publiek aanspreken (muzikantenfestival,

theateranimatie, kortingen)

• Er wordt geïnvesteerd in evenementen zoals het Basilicafestival (klassieke muziek op leuke locaties)

om een culturele meerwaarde aan te bieden

• Fietsers en wandelaars worden aangetrokken door de unieke ligging in Haspengouw met zijn

bloesems, heuvels en eindeloze fietsroutes

• Het Gallo-Romeins museum wordt door scholen en verenigingen gezien als een educatieve uitstap

naar het verleden, met daaraan gekoppeld een bezoek aan de Basiliek en/of het Begijnhof.

26

De promotie gebeurt vooral via een aantal partners en publicaties:

• Het Belang van Limburg, de regionale krant die de provincie Limburg bestrijkt voor o.a. de

koopzondagen

• Specifiek rond de antiekmarkt in het Nederlands, Duits, Frans en Engels

• Ook de algemene promotionele folder van de stad Tongeren is verkrijgbaar in bovenstaande talen, de

nadruk ligt ook hier op een dagbezoek en de overnachtingplaatsen worden vermeld.

Bij verblijfstoeristen wordt Tongeren naar voren geschoven als een centrale plaats voor fietsen

wandeltoerisme. Vanuit Tongeren kan men geheel Haspengouw bezoeken, met daarbij de

mogelijkheid om een aantal historische locaties te bezoeken. Hier probeert men vooral de B&B’s en

het hoevetoerisme te promoten.

Naast 6 segmenten waar men op inzet door het aanbod en communicatie bereikt men ook nog 6

andere segmenten. Echter door een ongedifferentieerde marketing – wegens aandacht voor

massatoerisme – bereikt men hier niet het volledige potentieel. Voor alle interessegebieden maakt

men promotie met dezelfde uniforme (vertaalde) brochure.

Tongeren is ook aantrekkelijk voor buitenlandse dagtoeristen uit Wallonië, Nederland of Duitsland

met het bestaande aanbod. Er wordt echter niet bewust gebruik gemaakt van promotie en

communicatie. Daarom zijn er slechts eerder accidentele ‘buitenlandse’ dagbezoekers. Op vlak van

verblijfstoerisme is dit eerder gekoppeld aan de zondagse antiekmarkt waarbij een aantal handelaars

en geïnteresseerden vervroegd afzakken naar Tongeren. Moet men hierbij spreken van toeristen of

overnachtingen in het kader van professionele activiteiten? Vooral het laatste is het geval.

Wanneer we bekijken naar waar de toeristen juist verblijven in de regio, dan zien we dat 39 %

verblijft in één van de twee Haspengouwse steden Tongeren (20%) en St-Truiden (19%). In het

‘Strategisch toeristisch plan Haspengouw’ beschrijft men het profiel van de (verblijf)toerist. De

belangrijkste kenmerken hebben we voor u onder elkaar gezet:

• 80,3 % is afkomstig uit Vlaanderen

• 37,2 % is tussen de 45 – 64 jaar

• 55,5 % zijn gezinnen met kinderen waarvan het jongste kind 12 jaar of jonger is

• 22,8 % zijn bedienden

• 20 % kaderpersoneel

• 18,6 % (brug)gepensioneerden

• En 38,6 % behoort tot de (sociale) middenklasse

Meer informatie over toerisme in Tongeren is terug te vinden in bijlage 7.

27

3.2. Bestedingspatroon toeristen

• Dagtoerist

Volgens het Steunpunt Toerisme en Recreatie spendeert een bezoeker aan een museum,

park, monument of sightseeingattractie gemiddeld €18,45 buiten de inkom voor de

bezoekattractie zelf. Gemiddeld wordt 66% hiervan gespendeerd aan eten en drinken en

circa 21% aan vervoer. De overige uitgaven circa 13% situeren zich dus ondermeer in de

detailhandel.

• Verblijfstoerist

Volgens de studie ‘De impact van het verblijfstoerisme op de Limburgse detailhandel’ –

uitgevoerd in 2008 in opdracht van het kennislabo van Toerisme Limburg – spendeert een

toerist die verblijft in de regio Haspengouw per nacht gemiddeld circa € 66,28.

Bestedingen per persoon per dag in de regio Haspengouw

Besteding €

Restaurants en cafés 14,25

Aangekochte dranken en voeding 4,15

Souvenirs, geschenken en attracties 1,70

Shopping 4,32

Overige uitgaven 0,51

Totaal uitgaven 24,93

Totaal (incl. logies e.d.) 66,28

Bron: Kennislabo Toerisme Limburg, onderzoek ‘impact verblijfstoerisme op Limburgse detailhandel’ uitgevoerd door MAS 2008

Omzet gegenereerd door verblijfstoeristen in Tongeren - 2009

Sector Overnacht-

ingen

Uitgaven

p.p.p.n in €

Totale omzet

Tongeren in €

Restaurants en cafés 41.000 14,25 584.250

Detailhandel 41.000 10,68 437.880

Totaal (incl. logies e.d.) 41.000 66,28 2.717.480

• Fietstoerist

De Tongerse regio is eveneens een trekpleister voor fietsen wandeltoerisme. Over het

fietstoerisme zijn enkele concrete gegevens bekend. In 2008 werd het totaal aantal

fietstoeristen in Tongeren geschat op 121.000. Een fietstoerist die een dagtrip maakt,

spendeert gemiddeld 11,80 euro onderweg. Concreet betekent dat voor Haspengouw dat zij

tezamen 1,5 miljoen euro onderweg spenderen aan o.a. horeca, detailhandel en cultuur.

28

• Antiekmarktbezoeker

o De bezoekers besteden gemiddeld 14 euro per persoon aan eten en drinken in

Tongeren

o Er wordt per gezin per bezoek gemiddeld tussen 100 en 200 euro aan antiek

uitgegeven op de antiekmarkt

o Voor de standhouders zijn hun inkomsten op de antiekmarkt gemiddeld goed voor

één vierde van hun volledige inkomen, ze generen een gemiddelde omzet van 316

euro per week

Bron: Economische impact van de antiekmarkt in Tongeren.

3.3. Tongeren vergeleken

Wanneer we kijken naar welke steden Tongeren het dient op te nemen, dan zien we dat dit

voornamelijk tegen St. Truiden en Hasselt is. Binnen Haspengouw is geen directe rivaliteit tussen de

twee grootste steden, namelijk Tongeren en St-Truiden. De regio wordt gepromoot en hierbinnen

wordt Tongeren naar voren geschoven met zijn Gallo-Romeinsverleden en St.Truiden met zijn

religieuze (ook al heeft Tongeren minimaal dezelfde aantrekkingsfactoren). Naar winkelen toe heeft

Hasselt meer mogelijkheden dankzij een ruimer en ‘exclusiever’ aanbod van handelaars. St.Truiden

zet zichzelf in de markt als “een stad apart” waarbij duidelijk de groene omgeving en fruit naar voren

wordt gebracht. Hasselt doet dit als “hoofdstad van de Smaak” waarbij de nadruk ligt op zijn

historisch culturele geschiedenis als ‘hoofdstad’ van Limburg.

29

3.4. Communicatie

De stad Tongeren voert via diverse kanalen communicatie naar inwoners en potentiële bezoekers.

Wanneer men in Tongeren is, kan men in het Julianusshoppingcenter terecht in de toeristische dienst

om het uitgebreide aanbod te bekijken of bijkomende informatie in te winnen. Een aantal

communicatiekanalen die men de afgelopen jaren heeft ontwikkeld zijn:

• Televisie Tongeren mikt op alle Limburgers (B) en gaat over evenementen, de antiekmarkt, de Velinx

(promotionele) en op de eigen inwoners (gemeenschap).

• Vernieuwde website (2009) die dezelfde stijl ademt als alle communicatiekanalen. Informatieve doch

stijlvolle website, op toeristisch vlak kan men de info raadplegen in vier talen.

• Met de redacties en commerciële diensten van de audiovisuele en geschreven media werd een

charme-offensief opgestart. Bedoeling was om zowel redactioneel als promotioneel Tongeren

‘verkocht’ te krijgen in onder meer vakantierubrieken en weekendbijlagen.

• Met het Belang van Limburg werd een mediapartner gevonden voor de Vlaamse regio. Men is op zoek

naar een soortgelijke partner in Wallonië (Luik).

• Verankering van de Antiekmarkt via o.a. het programma ‘Op zolder gevonden schatten’ i.s.m. TV-

Limburg. Daarnaast is er ook een nieuwe folder uit die in 4 talen de markt promoot.

• Jaarlijks wordt een toeristische brochure uitgegeven, de editie van 2011 bestond uit 48 pagina’s

gaande van overnachtingsmogelijkheden, voorstellen van dagtrips, bezienswaardigheden tot een

stadsplan.

3.5. Conclusie

Het Tongerse aanbod naar toeristen toe bestaat uit een bundeling van de meest bekende

bezienswaardigheden, dit in groep en individuele formules als dagtrip. Wanneer we kijken naar een

segmentering van de bezoekers zet men vooral in op stads- en winkeltoerisme en beperkt op

cultureel toerisme. Uit cijfers blijkt dat meer dan 80 % van de verblijfstoeristen uit Vlaanderen komen

voor de regio, dit voornamelijk voor een actieve korte verblijfsvakantie en specifiek voor de regio

Haspengouw. Op vlak van promotie gebruikt Tongeren dezelfde kanalen en boodschappen naar

verschillende doelgroepen. Hierdoor treed vervlakking op naar ieder van hun. Qua concurrentie

moet Tongeren opboksen naar de provinciehoofdstad Hasselt op vlak van winkelen en binnen de

regio Haspengouw met St. Truiden als alternatieve stad voor verblijfstoerisme op vlak van natuur.

30

Hoofdstuk 4. Tongeren 2011 - 2016

In de voorgaande hoofdstukken is beschreven hoe de stad Tongeren zich nu profileert en

communiceert. Verder hebben we de identiteit belicht, de capaciteit onder de loep genomen, het

aanbod vermeld en het toeristenprofiel uiteengezet. Het is nu tijd om te kijken naar de toekomst van

Tongeren. Hoe kan de stad zich het beste ontwikkelen en positioneren, om voor de jaren 2011 –

2016 aantrekkelijk te zijn voor toeristen, inwoners, winkeliers, restauranthouders en werknemers.

Door een betere segmentering, aangepaste communicatie en promotie kan Tongeren nog meer

toeristen naar de stad halen

4.1 Vijf competitieve krachten

Tongeren heeft als stad competitieve krachten waarmee men rekening moet houden. Deze krachten

bepalen of een stad de gewenste doelstellingen en wensen behaalt of daar juist niet in slaagt.

1. Potentiële aantrekking

2. Afhankelijkheid leveranciers

3. Afhankelijkheid van geïnteresseerden

4. Soortgelijke aanbieders

5. Rivaliteit

Een stad als Tongeren – met o.a. zijn Romeins verleden, de antiekmarkt, kroningsfeesten, de O.L.V.

Basiliek en het Gallo-Romeins museum, maar ook met zijn ruim en divers winkelaanbod heeft een

grote potentie. De horeca in Tongeren is ruim ontwikkeld en heeft de mogelijkheid om veel

verschillende doelgroepen aan te trekken.

Een tweede kracht is de lage afhankelijkheid t.o.v. enkele leveranciers die onder meer zorgen voor

evenementen en activiteiten die Tongeren typeren. Dit zijn onder meer het processiecomité, de

Basilicaconcerten (Festival van Vlaanderen), het Gallo-Romeins museum, de antiekmarkt en de

winkels met de toeristische erkenning. De handelaars zijn verenigd en vormen samen met de stad

één tandem. In samenwerking met deze partners organiseert de stad Tongeren evenementen

(koopzondagen), een aangepast aanbod, of voert ze specifieke communicatie (folders, brochures)..

Doordat er meerdere leveranciers zijn, is Tongeren minder afhankelijk van één specifieke.

31

Natuurlijk kan er veel georganiseerd worden maar alles staat of valt met geïnteresseerden die

komen winkelen of een evenement bezoeken. Wat is een festival zonder bezoekers? De

geïnteresseerden zijn vooral groepen (verenigingen, busmaatschappijen of scholen) en individuen die

een daguitstap maken. Ook hier heeft Tongeren de unieke positie dat het niet afhankelijk is van één

specifieke doelgroep.

Een vierde kracht die van invloed is, is de positie die Tongeren inneemt binnen Haspengouw. Net

zoals St.Truiden neemt Tongeren een centrale functie in. Wanneer er wordt gekeken naar shoppers

uit Wallonië dan richt Tongeren zich op hetzelfde publiek als St.Truiden en Maastricht. Op vlak van

centrale positie, is er geen sprake van directe rivaliteit tussen deze Tongeren en St Truiden binnen

Haspengouw. De regio wordt gepromoot en hierbinnen wordt Tongeren naar voren geschoven met

zijn Gallo-Romeins verleden en St.Truiden met zijn religieus verleden. Op winkelgebied heeft Hasselt

veel meer mogelijkheden dankzij een ruimer en ‘exclusiever’ aanbod van handelaars. Maar dankzij de

positie van Tongeren in Haspengouw trekt het in eerste instantie bezoekers van daar. Daarnaast is er

de zondagsopening die Hasselt niet heeft.

De sterkte van Tongeren is dat het op geen van de vijf krachten afhankelijk is van één partij, noch bij

leveranciers en geïnteresseerden. Maar ook dat men met vergelijkbare steden kan samenwerken of

afspraken maken.

4.2 Doelen

Het is voor Tongeren een noodzaak om zich te blijven ontwikkelen. Door doelen te formuleren wordt

gekeken waar mogelijkheden liggen om zich nog sterker op de kaart te zetten en aantrekkelijk te

blijven. Onderstaand schema geeft weer hoe Tongeren wordt gezien in 2011. Naar de toekomst toe

hebben wij getracht een aantal nieuwe doelen te formuleren voor Tongeren in 2016.

Tongeren 2011 Tongeren 2016

Meertalige stad Meertalige, professionele stad

Compacte stad Compacte, gezellige, kleinschalige stad op

mensenmaat

Gekende industriestad Economisch knooppunt van toekomst met

logistieke, kennisgerelateerde en innovatieve

bedrijven

Bezoekstad Een aangename stad om te wonen en werken

Daguitstap Midweek of weekendbezoek

32

Vergrijzende stad Gediversifieerde stad

Stad met (boven)lokale uitstraling Voorbeeldstad inzake beleid en stadsontwikkeling

Euregionale uitstraling Euregionale uitstraling

Groene rand met Stadspark de Motten Stadparken ‘De Motten’ en ‘Pliniuspark’ zijn rust-

en aantrekkingspunten

Stad in restauratie Aantrekkelijke historische stad

Gemiddeld winkelaanbod Ruim winkelaanbod met een aantal unieke

aanbieders

Naast het formuleren van doelen hebben we gekeken naar welke concrete acties Tongeren moet

ondernemen om die doelen te behalen en wat de gevolgen zijn. De aanleg van de omleidingweg

Maastricht – Luik is een actie die erg belangrijk is om meer bezoekers te kunnen ontvangen en zorgt

voor minder verkeersproblemen. Een andere actie is het verbeteren van het promotiebeleid met als

gevolg dat eveneens meer bezoekers Tongeren weten te vinden, handelaren zich willen vestigen en

op lange termijn een groei in het aantal inwoners.

Actie Gevolg

Parkeerplaatsen verhoogd Meer bezoekers en minder gefrustreerde bezoekers

Stadspark Plinius

De Kazerne (potentieel 700 à 1.200) vlakbij

antiekmarkt

Gratis bussen ook op zondag (koopzaterdag en

donderdag)

Meer bezoekers, minder parkeer en verkeersproblemen

Aanleg omleidingweg Maastricht / Luik Meer bezoekers, minder verkeersproblemen

Betere communicatie Betere relatie tussen stadsbestuur, handelaars, antiekmarkt

en evenementen

Beter promotiebeleid Meer bezoekers, handelaars en op langere termijn meer

inwoners

Verhoging overnachtingcapaciteit Meer bezoekers mogelijk, differentiatie

Verhoging bezettingsgraad Meer bezoekers, meer uitgaven

Gallo-Romeins verleden nog meer claimen Uniciteit verhogen binnen Haspengouw

Promotiebeleid op Franstalig ‘hinterland’ Meer bezoekers

Tijdelijke (afgestemde) tentoonstellingen in het

PGRM

Meer bezoekers en meerwaarde voor de stad

33

Pliniussite is een volwaardig toeristisch stadsproject

Net buiten het stadscentrum heeft men het voormalige ‘Land van Ooit’ tegen 2016 omgevormd tot

een toeristisch stadsproject. Naast een park en buitenzwembad, is er vooral ook de nodige

parkeerruimte gecreëerd (400 à 600 parkeerplaatsen). Vanuit deze locatie kan men ook een

erfgoedwandeling over Beukenberg en langs de Romeinse en Middeleeuwse wallen naar het

historische hart van de stad maken.

Culturele evenementen en tentoonstellingen

Samen met het Gallo-Romeins museum wordt gekeken om echte publiekstrekkers naar Tongeren te

halen zoals bijvoorbeeld het Terracottaleger van Xi’an in Maaseik.

4.3 Verwachtingen

Het nastreven van de doelen schept natuurlijk ook verwachtingen. Op het vlak van overnachtingen

voorzien we een groei in het aantal bezoekers: 55.000 in 2016 ten opzichte van 41.000 in 2011.

Hiermee worden er tevens meer inkomsten gegenereerd voor de stad.

1. Overnachtingen

Hierbij mikken we in eerste instantie op een hogere bezettingsgraad van de huidige

overnachtingsmogelijkheden. Er dient zowel ingezet te worden op de midweektoeristen als op een

weekendverblijf in de omgeving van Tongeren.

2009 2016

41.000 overnachtingen 55.000 overnachtingen

2.717.480 euro omzet 3.645.400 euro omzet

2. Bestedingsverhoging

Daarnaast trachten we ook door een aangepaste segmentatie en uitgekiend aanbod het

bestedingsbedrag van de bezoekers te verhogen. We bieden arrangementen aan voor culturele

bezoekers (zie 4.5) die hoger liggen dan bij andere (gemiddelde) segmenten

Bestedingspatroon culturele verblijfstoerist (2016) t.o.v. massatoerisme (2009)

Sector Uitgaven p.p.p.d in €

2009

Uitgaven p.p.p.d in €

2016

Restaurants en cafés 14,25 50

Detailhandel 10,68 20

Totaal (incl. logies e.d.) 66,28 120

Het aantrekken van dit specifieke segment toeristen zal er dus niet enkel voor zorgen dat er meer

bezoekers komen, maar ook dat het bestede bedrag (omzet) zal toenemen.

34

Niet alleen een toename in het aantal overnachtingen wordt voorzien. Ook het aantal dagbezoeken

zal toenemen. In 2016 zullen jaarlijks zo’n 700.000 mensen de stad bezoeken, exclusief de

kroningsfeesten. Deze toename is deels het gevolg van de restauraties die in 2012 en 2013 zijn

afgerond waardoor alle bezienswaardigheden weer toegankelijk zijn. En meer bezoekers betekent

uitgaven in winkels, restaurants en dergelijke. Kortom een positieve stimulans voor de economie.

Daarnaast trachten we ook in te zetten op nieuwe doelgroepen.

1. Dagbezoeken

2009 2016

577.206 bezoekers 700.000 (excl. Kroning) bezoekers

10.649.451 euro omzet 12.915.000 euro omzet

*Opletten met impact indien bijkomend ingezet op Antiekmarkt, lager bestedingsbedrag (ipv. 18,4 euro, slechts

14 euro.)

4.4 Aanpassingen in strategie

Stadssymbolen

Er dient vooral niet geraakt te worden aan de stadsymbolen, zowel de slogan ‘Oudste stad van

België’ als het gebruik van Ambiorix in het logo zijn duidelijk en uniek.

Productontwikkeling, verbreding en differentiatie

Tongeren is tot op heden voornamelijk steeds een ééndagsbestemming voor toeristen geweest. Met

de aanwezigheid van kwalitatieve hotels en meerdere B&B’s bestaat de mogelijkheid om Tongeren

ook beter te promoten als bestemming voor meerdaags toerisme. Waarbij voornamelijk gemikt moet

worden op de midweek. Ook de toeristische erkenning met als onmiddellijk gevolg de mogelijkheid

tot zondagsopening en de ruime beschikbaarheid van overnachtingsmogelijkheden buiten het

historische centrum zorgt ervoor dat een weekendverblijf een optie is. Naast de inzet op meerdaagse

bezoeken, trachten we ook de dagtoeristen meer naar Tongeren te halen. Hierbij zetten we in op

twee segmenten, enerzijds op shoppers van over de taalgrens en anderzijds op culturele

dagtoeristen. Voor beiden dient het huidige aanbod verruimd te worden.

35

4.5 Nieuwe doelgroepen

Tongeren zet nu erg in op de dagtoeristen, minder op culturele bezoekers en ruim op het shoppen.

Beperkte aandacht gaat uit naar bezoekers van de stad en zeer laag wordt ingezet op

verblijftoerisme. Hier moet het aanbod ruimer voor opgebouwd worden. Het onderstaand schema

geeft de drie doelgroepen weer waar Tongeren in onze ogen de aandacht op zou moeten richten: de

binnenlandse verblijftoeristen uit Vlaanderen (en Nederland) die komen voor de cultuur, de

buitenlandse dagtoeristen afkomstig uit Wallonië die komen om te shoppen en de binnenlandse

dagtoeristen uit Vlaanderen (en Nederland) die komen voor cultuur.

Buitenlandse

verblijfstoeristen

Binnenlandse

verblijfstoeristen

Buitenlandse

dagtoeristen

Binnenlandse

dagtoeristen

Stad

Water

Groen

Winkel

Wallonië

Cultuur

Vlaanderen en

Nederland

Vlaanderen en

Nederland

Alvorens wat dieper in te gaan op de drie potentiële doelgroepen voor Tongeren eerst een aantal

algemene kenmerken van de Vlaamse toerist. Gezinnen met (jonge) kinderen bezoeken graag de

Vlaamse regio’s. Ruim een vijfde van de gezelschappen gaat zonder kinderen op vakantie, waarbij de

leeftijd van de oudste persoon tussen de 50 en 64 jaar valt. De medioren vormen dus een tweede

doelgroep voor de Vlaamse regio’s. Bovendien trekken deze regio’s ook relatief grote gezelschappen

aan, de gemiddelde grootte van het reisgezelschap telt 4,5 personen.

Uit onderzoek blijkt een grote tevredenheid van de recreatieve verblijftoerist in de Vlaamse regio’s

die vooral bepaald wordt door:

� Comfort en netheid van het verblijf

� Gastvrijheid van de bevolking

� Mooi landschap en omgeving

� Mogelijkheden om een actieve vakantie, of een rustige en ontspannende vakantie door te brengen

� Het eten en de streek gastronomie

Bron: Toerismecahiers; De Vlaanderenvakantieganger anno 2005 (H.2, p. 39).

36

Buitenlandse dagtoeristen: winkel

De (potentiële) buitenlandse dagtoeristen komen voor te winkelen en zijn afkomstig uit Wallonië. We

rekenen deze doelgroep tot buitenland vanwege de taalbarrière. Op dit moment bezoeken Walen

reeds Tongeren, dit voornamelijk op hun weg terug naar huis. Zo worden de grootwarenhuizen op de

steenweg naar Luik ’s avonds frequent gebruikt voor de dagdagelijkse aankopen. Tongeren doet op

dit moment weinig aan promotie om de Franstalige ook de binnenstad in te laten komen.

Uit onderzoek van McCann-Erickson (2006) blijkt dat Vlamingen en Walen verschillen, maar dat deze

veel kleiner zijn dan ze zelf geloven. Walen zijn wat gevoeliger voor ‘de Franse slag’ en de zuiderse

cultuur. De stelling ‘geld is plezier’, wordt eveneens meer door hun onderschreven. Vlamingen Walen

blijken een zo goed als gelijkwaardig consumptieprofiel te hebben. Ze geven ongeveer evenveel uit

aan voeding, transport, telecommunicatie en hygiëne. Het enige verschil dat hier uit de band springt,

ligt in de categorie hotels en catering: de Vlaming besteedt hier gemiddeld zo’n 25 procent meer. Hij

zal ook vaker op vakantie gaan. Franstaligen geven dan weer iets meer geld uit aan voeding en drank

en aan tabak en gezondheidszorg.

Het Belgische Onderzoeks- en Informatiecentrum van de Verbruiksorganisaties (OIVO), heeft op

diverse consumptieaspecten onderzoek gedaan. Daaruit worden een aantal interessante kenmerken

naar voren gebracht. Zo zijn Waalse consumenten geïnteresseerd om meer te betalen voor

ecologisch betere producten (onderzoek 2010). Stellen zij vaak aankopen uit tot in de solden

(onderzoek 2009) en wordt er dan ook voor een hoger bedrag gekocht. Zij zijn het meest

geïnteresseerd in kinderkleding (gezinnen), schoenen (mannen en vrouwen) en computers.

OIVO heeft in 2010 vastgesteld dat 37% van de Waalse gezinnen een antiekmarkt of brocantes

bezoekt, dit ten opzichte van 27% van de Vlamingen. Een gezin bezoekt 8 keer een brocantes,

meestal gaat het om grote gezinnen met 2 en meer kinderen.

Om de stad aantrekkelijk te maken voor mensen uit Wallonië moet de diversiteit in winkels

toenemen, is het leuk als er optredens zijn van bijvoorbeeld Franstalige chansonniers en animatie in

de straten. Ook de combinatie met de antiekmarkt moet verstevigd worden.

Nodig is het intensiveren van het huidige aanbod, ontwikkelen van nieuwe promotie in hun eigen taal

(Frans dus) en een beperkte uitbreiding van het activiteitenaanbod.

37

Binnenlandse dagtoeristen: cultuur

Tongeren moet zich meer richten op de binnenlandse dagtoeristen, afkomstig uit Vlaanderen en

Nederland die binnen een straal van 120km wonen en die geïnteresseerd zijn in cultuur.

Deze bezoekers gaan uitsluitend op cultuurreis om de ‘attracties’ te bezoeken. Door het ruime

aanbod moeten ze ook verleid worden, maar moet er zekerheid zijn op succes. Naast het feit dat de

stad een merk op zich moet zijn, dat herkenbaar is en voldoet aan de verwachtingen is het belangrijk

dat het gaat om een topstuk, een festival of een markante tentoonstelling.

Bij culturele bezoekers is het aspect naamsbekendheid (aandacht) van allergrootste belang om de

interesse op te wekken, waardoor het verlangen ontstaat om Tongeren te bezoeken.

In de promotie kan best de nadruk gelegd worden op enkele locaties en attracties en niet het gehele

aanbod. Een museum kan zo bijvoorbeeld onderdeel zijn van een dagpakket.

Unieke, tijdelijke tentoonstellingen in het Gallo-Romeins museum als Sagalassos trekken de aandacht

van deze doelgroep. Hun verdere interesses (kunnen zich mogelijk) richten zich op de grootste

archeologische site van Vlaanderen (OLV Basiliek en torenomgeving), de Basilicaconcerten en de

architectuur- en erfgoedwandeling.

Nodig voor deze binnenlandse dagtoeristen is het verstevigen van de culturele invalshoek, het

intensiveren van het promotie materiaal als het verstevigen van het bestaande aanbod.

Binnenlandse verblijfstoeristen: cultuur

Net zoals de dagtoerist mikt ook deze groep in eerste instantie nog op het bezoeken van de

‘attractie’ tijdens de reis. Echter men verlangt er wel naar om tijdens de reis af te wijken van de

‘normale’ toeristische paden. Tijdens hun verblijf besteden zij ook meer aandacht en tijd aan het uit

eten en drinken en dient de accommodatie aantrekkelijk te zijn, door locatie, inrichting of

architectuur.

Ook deze doelgroep heeft dus een trekpleister zoals de Sagalassostentoonstelling, de grootste

archeologische site van Vlaanderen, de Basilicaconcerten en andere culturele evenementen nodig.

Echter daarnaast moet het aanbod ook afwijken van het uitsluitend toeristische oogpunt. Zij moeten

een alternatief krijgen of een nieuwe invalshoek zoals een archeologische wandeling of een bezoek

aan een opgraving. Daarnaast moet ook het aspect eten en drinken opgenomen worden in het

aanbod. De overnachtinglocatie moet ook de nodige uitstraling hebben. Nodig is een nieuw

totaalproduct en ook een nieuwe promotionele invalshoek.

38

4.6 Swot-analyse

We bekijken de huidige situatie van Tongeren ten opzichte van het doel wat we willen bereiken in

2016.

Sterk Zwakte

• Ruim historisch en cultureel karakter

• Samenwerking met partners

• Divers en kleinschalig aanbod

logiesaccommodaties

• Historische band met Luik

• Uniekheid ‘oudste stad van België’

• Duidelijke identiteit en symbolen

• Ruim en divers aanbod van eten en

drinken

• Geen topattractie

• Onvoldoende afstemming met

occasionele aanbieders

• Geen doelgroepsegmentatie

• Monotone communicatie- en

promotiekanalen

• Slechte bereikbaarheid met (openbaar)

vervoer

• Parkeerproblemen bij evenementen

• Binnen 120 km liggen 3 talen en 3

nationaliteiten

Kansen Bedreigingen

• Combinatie natuur, cultuur en historiek

biedt goede potenties voor versterking

van het recreatief-toeristisch product

• De groeiende toeristische sector

• Toenemende interesse in cultuurhistorie

• Toename korte binnenlandse verblijven

• De groep van medioren die interesse

heeft in korte verblijven

• Steeds kritischer, veeleisender en

mondig wordende consument

• Toename concurrentie van andere

historisch-culturele steden in de

omgeving (Hasselt, Maastricht, St.

Truiden)

• Steeds grotere concurrentie tussen

regio’s

• Te veel concurrentiegericht denken in

plaats van samenwerkingsgericht binnen

het bedrijfsleven

• Cofinanciering ontbreekt in veel

gevallen, ondanks

subsidiemogelijkheden

39

4.7 Conclusie

Tongeren heeft alles in huis om nog meer toeristen aan te trekken tegen 2016. Niet enkel om meer

mensen aan te trekken, maar ook om het bestedingspatroon te verhogen. Door de combinatie van

zowel de verhoging in aantal als besteding zal het toerisme dus een nog grotere economische impact

geven.

Alleen moet de stad nu concrete stappen zetten om de toeristische sector ook daadwerkelijk een

impuls te geven. Tongeren is een mooie historische stad die meer gebruik moet maken van zijn

kansen en sterke punten. Aan de zwaktes dient men te werken, wat ook al gebeurd als we kijken

naar de vervoersmogelijkheden en de parking. Het samen met partners een topattractie naar de stad

halen is een stap die zal zorgen voor een positieve positionering van Tongeren. Belangrijk is om

gepaste communicatie en promotie te voeren voor de afgebakende marktsegmenten: de

binnenlandse verblijftoeristen uit Vlaanderen (en Nederland) die komen voor de cultuur, de

buitenlandse dagtoeristen afkomstig uit Wallonië die komen om te shoppen en de binnenlandse

dagtoeristen uit Vlaanderen (en Nederland) die komen voor cultuur.

Hoofdstuk 5. Communicatieplanning

In dit hoofdstuk trachten we in eerste instantie de communicatie van Tongeren in kaart te brengen om daarna voor de nieuwe doelgroepen een

communicatieplan op te stellen.

a. Analyse

We bekijken de communicatie die gevoerd wordt door drie partijen, die ieder hun eigen invalshoek hebben op vlak van boodschap, toon en mediagebruik.

Zo willen we enerzijds de verschillen, maar ook de overeenkomsten in kaart te brengen.

Boodschap Toon Mediagebruik

Toeristische dienst /

stadsbestuur

• Tongeren ‘er is zoveel te

beleven’, in de oudste stad

van België

• Dit maakt Tongeren

interessant voor diverse

doelgroepen (shoppers,

culturele en stadstoeristen),

echter door zijn algemeenheid

is er ook een vervaging

• Men gebruikt consequent

dezelfde campagnebeelden

(uit de identiteit)

• Er wordt een zeer

positieve sfeer gezet

‘zoooveel te beleven’,

‘alles wat je altijd al

wilde weten over de

oudste Stad van België’

• Er wordt ook getracht

om een verbinding te

maken tussen het

huidige Tongeren en het

goede ‘Italiaanse’ leven,

nu en in het verleden.

• Algemene eigen folder met aanbod voor alle

doelgroepen (48 pagina’s.)

• Samenwerking met de Concentra Media

Groep o.a. regionale krant Het Belang van

Limburg, TVL (regionale televisie) o.a.

publireportages en advertentieruimte

• Acties gericht op shoppen met o.a. VijfTV en

Flair

• Persberichten rond het aanbod en acties in

de stad, dit zowel op vlak van evenementen,

koopzondagen als cijfers en stadsvernieuwing

• Website in dezelfde stijl als huisstijl

(Toeristische) retailers

• Busmaatschap

pijen

• Verenigingen,

scholen en

groepen

• Hotels/B&B’s,

..

• De nadruk ligt meer op het

bezoek aan de ‘Oudste Stad

van België’ met zijn

verschillende

bezienswaardigheden

• Hier is een zeer grote

diversiteit. Omdat vaak één

specifieke attractie de

bovenhand heeft bv. Gallo-

Romeins Museum of de O.L.V-

Basiliek

• Nadruk op hun eigen belang,

prijs, invalshoek (locatie),

verwijzing naar algemene info

• Leuke uitstap,

ontspannend, historisch

cultureel

• Naar gelang de

invalshoek van de

vereniging komt dit naar

boven bv. educatie,

erfgoed, christelijk

verleden, …

• Zeer divers. Dit naar

gelang de gebruikte

invalshoek (design,

natuur, locatie, prijs etc.)

• Websites

• Beperkt drukwerk

• Websites, sociale media

• Flyers naar eigen leden toe

• Advertentieruimte in diverse magazines,

tijdschriften

• Website

• Flyer of folder

Toeristische attracties

• Nadruk op hun eigen belang,

prijs, invalshoek, wordt

verwezen naar algemene info.

Ook wordt vaak de slogan van

de stad gebruikt.

• Ook hier een grote

diversiteit naar gelang de

invalshoek

(bv. werelderfgoed)

• Advertentieruimte in diverse magazines,

tijdschriften

• Website

• Flyer of folder

Conclusie

De drie betrokken partijen die communiceren rond ‘toeristisch’ Tongeren doen dit niet altijd met

evenveel samenhang. Uitgezonderd de stad / toeristische dienst wordt er telkens vanuit één

invalshoek gekeken. Anderzijds door de algemene invalshoek, verliest de stadscommunicatie ook aan

aantrekkingskracht wanneer men specifieke doelgroepen wilt aanspreken. De algemene boodschap

wordt consequent neergezet als een ‘historische, culturele stad’, vaak zelfs met de slogan ‘Tongeren,

Oudste Stad van België’.

Om een nog grotere impact te hebben is het belangrijk om de communicatie meer te richten op

specifieke marktsegmenten dan met algemene informatie. Bij deze nieuwe manier van werken moet

de samenhang verhoogd worden tussen de partners/partijen, hierdoor ontstaat er een nog

krachtiger signaal.

43

b. Communicatie nieuwe doelgroepen

Om de drie nieuwe doelgroepen te bereiken wordt een communicatieplan opgesteld, hierin moet

enerzijds rekening gehouden worden met het gebruik door de doelgroep en anderzijds met een

(fictief) totaalbudget van 30.000 euro.

i. Buitenlandse dagtoeristen: winkel

Omschrijving doelgroep

De potentiële buitenlandse dagtoeristen komen voor te winkelen en zijn afkomstig uit Wallonië. We

rekenen deze doelgroep tot buitenland vanwege de taalbarrière. Om de stad aantrekkelijk te maken

voor mensen uit Wallonië moet de diversiteit in winkels toenemen, is het leuk als er optredens zijn

van bijvoorbeeld Franstalige chansonniers en animatie in de straten. Ook de combinatie met de

antiekmarkt moet verstevigd worden, dit is een permanente attractie. Naast de evenementen of

antiekmarkt is het ook belangrijk om het aanbod naar voren te brengen. Dit zowel op het ecologische

aanbod als tijdens de soldenperiodes of braderieën naar kinderkleding en schoenen toe.

Boodschap

Tongeren is een leuke, gezellige winkelstad, vlak over de (taal)grens. Er is de historische band van

1.000 jaar tussen Luik en Tongeren, dankzij de bisschoppen van Luik. Daarnaast is er wekelijks de

grootste brocantes van de Benelux. Het aanbod wat men in de kijker wilt stellen, ecologisch, divers,

solden, ….

Communicatiemiddelen

• Flyer met enerzijds algemene info rond shoppen in Tongeren (Franstalig), anderzijds info

rond het evenement wat men inricht (Franstalige, Waalse chansonniers) en de zondagse

antiekmarkt. Verspreiden via flyeren op manifestaties in het Luikse.

• Publi-reclame met Sudpress (grootste krantenaanbieder in Wallonië en ook de regio), zowel

advertentieruimte aankopen als publireportages aanbieden. Enkel voor regio Luik (ligt

binnen de 40 km van Tongeren)

• Gratis huis aan huis bladen bij Passe-Partout (heeft 44% aan lezers in de regio Luik)

• Persbericht naar alle media in het Luikse (radio, kranten, regionale tv) en samenwerking rond

publireportages (aanbieden van faciliteiten)

• Op Facebook het evenement (Franstalige, Waalse chansonniers) en de antiekmarkt

promoten door advertenties te nemen die enkel zichtbaar zijn voor personen uit de Luikse

regio.

44

Kostprijs

• Advertentiekost (min 2 x) bij Sudpress +/- 5.000 euro

• Advertentiekost (min 2x weken) bij Passe Partout +/- 3.500

• Aanmaak promotie en communicatie (flyer, advertentie, webpromo) +/- 500 euro

• Drukwerk flyer 10.000 exemplaren +/- 250 euro

• Verspreiding flyer door uit te delen +/- 500 euro

• Plaatsing webpromo evenement op sociale media +/- 250 euro

ii. Binnenlandse dagtoeristen: cultuur


Nederland die binnen een straal van 120 km wonen en die geïnteresseerd zijn in cultuur. Unieke,

tijdelijke tentoonstellingen in het Gallo-Romeins museum als Sagalassos trekken de aandacht van

deze doelgroep. Hun verdere interesses (kunnen zich mogelijk) richten zich op de grootste

archeologische site van Vlaanderen (OLV Basiliek en torenomgeving), de Basilicaconcerten en de

architectuur- en erfgoedwandeling.

Nodig voor deze binnenlandse dagtoeristen is het verstevigen van de culturele invalshoek, het

intensiveren van het promotie materiaal als het verstevigen van het bestaande aanbod.

Boodschap

De uniekheid van de tijdelijke tentoonstelling Sagalossos die er nu is, samen met een goed

nevenaanbod op vlak van erfgoed, architectuur en archeologie.


• Bladwijzer die via een samenwerking met boekhandel Standaard Uitgeverij, over gans

Vlaanderen, wordt verspreid. Op deze manier komt hij vrij direct terecht bij één van de

activiteiten van het segment ‘cultuurtoeristen’ (zie bijlage).

• Flyer/advertentie met unieke tentoonstelling Sagalassos die in de verf wordt gezet,

anderzijds het interessante culturele aanbod van de stad (archeologie, architectuur en

erfgoed). Wordt o.a. verstuurd naar groepen, verenigingen en organisaties die de afgelopen

5 jaar de stad Tongeren reeds bezocht hebben (bij lancering, maar vragen om te reserveren,

hierdoor spreiding in bezoek).

45

• Verantwoordelijken van archeologische verenigingen uit Vlaanderen en Nederland krijgen

een persoonlijke uitnodiging om een (gratis) bezoek te brengen. Via hun wordt getracht om

nieuwe groepen aan te trekken (bij lancering tentoonstelling)

• Samenwerking met de regionale kranten Limburgs dagblad (Nederland) en Het Belang van

Limburg (België)

• Er wordt getracht om het Gallo-Romeinsmuseum met zijn tentoonstelling de plaats te laten

zijn voor een evenement van de stad Tongeren zoals de nieuwjaarsreceptie voor bedrijven.

Hierdoor wordt er nog eens speciale aandacht gegeven tijdens een vervolgcampagne

(halverwege de tentoonstellingsperiode).

Kostprijs

• Aanmaak promotie en communicatie (flyer, uitnodiging en bladwijzer) +/- 500 euro

• Drukwerk flyer 10.000 exemplaren +/- 250 euro

• Verspreiding flyer door uit te verzenden +/- 1.000 euro

• Samenwerking met regionale kranten (publi-reportages en advertentiekost) +/- 5.000 euro

iii. Binnenlandse verblijfstoeristen: cultuur

Ook deze doelgroep heeft een trekpleister zoals de Sagalassostentoonstelling, de grootste

archeologische site van Vlaanderen, de Basilicaconcerten en andere culturele evenementen nodig.

Echter daarnaast moet het aanbod ook afwijken van het uitsluitend toeristische oogpunt. Zij moeten

een alternatief krijgen of een nieuwe invalshoek zoals een archeologische wandeling of een bezoek

aan een opgraving. Daarnaast nemen zij ook meer de tijd voor uitgebreid te eten en drinken. De

overnachtinglocatie moet ook de nodige uitstraling hebben. Nodig is een nieuw totaalproduct en ook

een nieuwe promotionele invalshoek.

Boodschap

De kans om niet enkel de uniekheid van de tijdelijke tentoonstelling Sagalassos te beleven. Echter

meer de kans om te genieten van het beste van Tongeren op vlak van verblijf en eten en drinken. Een

vorm van exclusiviteit.

46


• Boekenweekgeschenk: Tongeren met o.a. de tentoonstelling, maar ook de locaties waar

wordt overnacht, de aangeboden restaurants, wordt het ontwerp van een gratis boekje dat

in de Boekenweek wordt verspreid. Zo komt dit terecht bij een gedeelte van de culturele

toeristen, maar op een interessante manier waarbij ze uitgenodigd worden om deze locaties

te bezoeken.

• (Publi)Reportages in de magazines van de kranten de Standaard, de Morgen, het NRC,

Parool, Le Soir, dit zijn kwaliteitskranten binnen de 120 km zone die interessant is voor

cultuurtoeristen

• Daarnaast ook met Knack Weekend en Le Vif Weekend

• Samenwerking met Radio 1 (Vl), La Une (Wal).

• Folder die het geheel weergeeft. Wordt ter beschikking gesteld van de betrokken hotels,

restaurants en evenementen. Verder verspreid via het netwerk van Toerisme Vlaanderen, de

Provincie Limburg, maar ook naar toeristische intermediairen (reisorganisatoren) die

Tongeren ‘aanbieden’ aan toeristen. (zie bijlage)

• Reportage op Vlaanderen Vakantieland (zowel Vlaamse als Nederlands kijkpubliek) rond het

(midweek)arrangement wat wordt aangeboden

Kostprijs

• Aanmaak promotie en communicatie (folder) +/- 250 euro

• Drukwerk folder 10.000 exemplaren +/- 500 euro

• Verspreiding folder door uit te verzenden +/- 1.000 euro

• Bijdrage om Tongeren het onderwerp te laten zijn van het Boekenweekgeschenk +/- 5.000

euro

• Publireportages in magazines, kranten, op radio en tv +/- 6.500 euro

iv. Conclusie

Het lijkt ons haalbaar om de drie doelgroepen op de juiste manier te bereiken, hierbij wordt rekening

gehouden met hun communicatiegebruik. Daarnaast is de uitstraling die er gecreëerd wordt van

essentieel belang. Het aanbod dient als uniek en als een onmisbaar bezoek voorgesteld te worden.

De communicatiekanalen zijn divers maar steeds gericht op de doelgroep, ook met het beperkte

(fictieve) budget is rekening gehouden.

47

Samenvatting

Identiteit

De stad Tongeren kan zich profileren met een sterke identiteit en is gelegen in de regio Haspengouw.

De symbolen Ambiorix, de Romeinen en de O.L.V. Basiliektoren weerspiegelen wat Tongeren is en

maken om die reden onderdeel uit van de identiteit. Deze symbolen worden door de stad gebruikt

om te communiceren en staan overal centraal. De slogan ‘De oudste stad van België’ is uniek en

bijzonder krachtig te noemen.

Concurrenten

Wat betreft concurrentie moet Tongeren opboksen tegen de provinciehoofdstad Hasselt op het

winkelgebied. Hasselt heeft meer mogelijkheden dankzij een ruimer en ‘exclusiever’ aanbod van

handelaren. En profileert zich daarnaast als ‘hoofdstad van de Smaak’. St-Truiden is een tweede

concurrent, maar dan voor het verblijftoerisme vanwege de natuur en religieus verleden. Als ‘een

stad apart’ richt zij duidelijk de aandacht op de groene omgeving en fruit. Als derde – buitenlandse –

concurrent kan de stad Maastricht worden aangewezen die eveneens Nederlandstalig is en veel te

bieden heeft op cultureel, historisch en winkelgebied.

Aanbod

Het Tongerse aanbod naar toeristen toe bestaat uit een bundeling van de meest bekende

bezienswaardigheden, dit in groep en individuele formules als dagtrip. Wanneer we kijken naar een

segmentering van de bezoekers zet men vooral in op stads- en winkeltoerisme en beperkt op

cultureel toerisme. Uit cijfers blijkt dat meer dan 80 % van de verblijfstoeristen uit Vlaanderen komen

voor de regio, dit voornamelijk voor een actieve korte verblijfsvakantie en specifiek voor de regio

Haspengouw. Op vlak van promotie gebruikt Tongeren dezelfde kanalen en boodschappen naar

verschillende doelgroepen. Hierdoor treed vervlakking op naar ieder van hun.

Capaciteit

In het stadscentrum is alles gemakkelijk per voet bereikbaar. De restaurants, cafés, hotels, winkels en

bezienswaardigheden liggen veelal gecentraliseerd. De eetmogelijkheden zijn uitgebreid en dat is

zeker noodzakelijk in het hoogseizoen waarin een stroom mensen Tongeren bezoekt. Op maandag is

een centrale sluiting van horeca, winkels en bezienswaardigheden waardoor duidelijke communicatie

mogelijk is. Iedereen moet zich houden aan de gemaakte afspraken en zo wordt voorkomen dat de

sluitingsdagen verspreid zijn over de week. Globaal gezien is de stad goed bereikbaar, echter voor

bezoekers vanuit Maastricht is er een probleem niet enkel tijdens evenementen, maar ook op talrijke

48

dagdagelijkse momenten in de stationsomgeving. Mensen die per auto de stad binnen komen en er

parkeren staan binnen enkele minuten in het hart van Tongeren. Toch is de parkeercapaciteit

onvoldoende tijdens de antiekmarkt en evenementen. Een laatste opmerking gaat over de

werkzaamheden in het stadcentrum waardoor er een aantal bezienswaardigheden niet zijn te

bezichtigen.

Bezettingsgraad

Wanneer we alle bedden bij elkaar optellen – 426 en dit x 364 nachten – dan komen we uit op een

totaal van 155.000 potentiële overnachtingen in één jaar voor het centrum maar ook het

buitengebied. Hiervan zijn slechts iets meer dan 41.000 bedden in gebruik, er is dus sprake van een

jaarbezetting van slechts 26 procent (bezettingsgraad op jaarbasis)! De pieken in de hotels liggen op

de weekenddagen met een bezettingsgraad van 80 procent of meer, omwille van de antiekmarkt, zo

blijkt uit gesprekken met de toeristische dienst en recent onderzoek over de economische impact

van de markt. Op jaarbasis worden de meeste overnachtingen geboekt in de periode april tot en met

oktober.

Doelstellingen

Er zijn drie doelstellingen die we willen bereiken tegen 2016, ten eerste het aantal overnachtingen te

verhogen van 41.000 naar 55.000. Ten tweede, het aantal dagtoeristen moet groeien van 577.000

naar 700.000 bezoeken, dit zonder de invloed van de Kroningprocessie. Als derde doelstelling willen

we het bestede bedrag van de nieuwe verblijfstoeristen zien verhogen.

Nieuwe toeristsegmenten


De (potentiële) buitenlandse dagtoeristen komen voor te winkelen en zijn afkomstig uit Wallonië. We

rekenen deze doelgroep tot buitenland vanwege de taalbarrière. Op dit moment bezoeken Walen

reeds Tongeren, dit voornamelijk op hun weg terug naar huis. Zo worden de grootwarenhuizen op de

steenweg naar Luik ’s avonds frequent gebruikt voor de dagdagelijkse aankopen. Om de stad

aantrekkelijk te maken voor mensen uit Wallonië moet de diversiteit in winkels toenemen, is het leuk

als er optredens zijn van bijvoorbeeld Franstalige chansonniers en animatie in de straten. Ook de

combinatie met de antiekmarkt moet verstevigd worden.



Nederland die binnen een straal van 120km wonen en die geïnteresseerd zijn in cultuur.

49

Deze bezoekers gaan uitsluitend op cultuurreis om de ‘attracties’ te bezoeken. Door het ruime

aanbod moeten ze ook verleid worden, maar moet er zekerheid zijn op succes. Naast het feit dat de

stad een merk op zich moet zijn, dat herkenbaar is en voldoet aan de verwachtingen is het belangrijk

dat het gaat om een topstuk, een festival of een markante tentoonstelling.


Net zoals de dagtoerist mikt ook deze groep in eerste instantie nog op het bezoeken van de

‘attractie’ tijdens de reis. Echter men verlangt er wel naar om tijdens de reis af te wijken van de

‘normale’ toeristische paden. Tijdens hun verblijf besteden zij ook meer aandacht en tijd aan het uit

eten en drinken en dient de accommodatie aantrekkelijk te zijn, door locatie, inrichting of

architectuur.

Communicatieplan


Boodschap: Tongeren is een leuke, gezellige winkelstad, vlak over de (taal)grens. Er is de historische

band van 1.000 jaar tussen Luik en Tongeren, dankzij de bisschoppen van Luik. Daarnaast is er

wekelijks de grootste brocantes van de Benelux. Het aanbod wat men in de kijker wilt stellen,

ecologisch, divers, solden, ….

Communicatiemiddelen: gericht op massacommunicatie (in het Frans): flyer, publi-reclame, gratis

huis aan huis bladen, persbericht, sociale media (Facebook)


Boodschap: de uniekheid van de tijdelijke tentoonstelling Sagalossos die er nu is, samen met een

goed nevenaanbod op vlak van erfgoed, architectuur en archeologie.

Communicatiemiddelen: gericht op specifieke doelgroep ‘culturele’: bladwijzer, flyer/advertentie,

beslissingnemers uitnodigen, samenwerking met de regionale kranten, evenementen in Gallo-

Romeins museum met uitstraling.


Boodschap: de kans om niet enkel de uniekheid van de tijdelijke tentoonstelling Sagalassos te

beleven. Echter meer de kans om te genieten van het beste van Tongeren op vlak van verblijf en eten

en drinken. Een vorm van exclusiviteit.

Communicatiemiddelen: gericht op een zeer specifieke doelgroep ‘culturele verblijfstoeristen’:

boekenweekgeschenk, (Publi)Reportages in de magazines van de kranten en weekbladen, radio,

nieuwe folder met het aanbod, reportage op Vlaanderen Vakantieland.

50

Bronnen

51

Literatuur

� Debruyne, J, (2009). Economische impact van het toerisme in Haspengouw, Universiteit

Hasselt, Masterproef

� Locatus, 2008. Winkelpassantentellingen. Tongeren-centrum

� Ludwig, T. (2009). De economische impact van de antiekmarkt van Tongeren, Masterproef

� Het Belang van Limburg, 2011. Leegstand in Limburg, artikel van 17 februari 2011.

� Het Nieuwsblad, 2006. Minder verschillen tussen Walen en Vlamingen dan gedacht, artikel

van 20 oktober 2006.

� Noordman, D (2007). Cultuur in Citymarketing. Elsevier

� Oivo, 2006. Onderzoek: Non-Food winkels en hun commercieel aanbod

� Oivo, 2009. Onderzoek: Consumer Behaviour Monitor

� Oivo, 2009. Onderzoek: de solden

� Oivo, 2010. Brocantes en rommelmarkten

� Oivo, 2011. Consumenten en regionale aankopen

� Persmededeling Stad Tongeren 2010. Het Toerisme in Tongeren piekt

� Provinciaal Gallo-Romeins Museum, 2011. Bezoekerscijfers

� Provinciaal Gallo-Romeins Museum, 2011. Folder Sagalassos, city of dreams

� Stad Tongeren, 2007. Stadvisie 2012 Tongeren

� Stad Tongeren, 2008. Aanvraagdossier Toeristische erkenning stad Tongeren. Opening op

zondagen

� Stad Tongeren, 2009. Aanvraagdossier Toeristische erkenning stad Tongeren. Afwijking op

wekelijkse rustdag

� Stad Tongeren, 2011. Toeristische infofolders

� Toerisme Limburg, 2006. Strategisch Toeristisch plan Haspengouw, samenvatting.

� Toerisme Limburg, 2010. Regionale actieplannen

� Toerisme Limburg, 2010. Verblijfsmogelijkheden in Haspengouw, volgens logiestype /

sterren en klavers.

� Toerisme Limburg, 2009. Toeristische kerncijfers

� Toerisme Limburg, 2006. Gedetailleerde resultaten – vergelijking van de resultaten voor de

Limburgse regio’s, Limburg en de Vlaamse regio’s (excl. vakantieparken)

� Toerisme Tongeren, 2011. Eerste cijfers bezoekersaantallen 2010

� Toerisme Tongeren, 2009. Jaarverslag 2008

� Toerisme Tongeren, 2010. Jaarverslag 2009

� Toerisme Vlaanderen, 2009. Nota Cultuur- en Erfgoedtoerisme

52

Websites

� www.tongeren.be (laatste raadpleging op 28 april 2011)

� www.toerismelimburg.be (laatste raadpleging op 27 april 2011)

� www.galloromeinsmuseum.be (laatste raadpleging op 20 april 2011)

Interviews

� Afdelingshoofd Burgerzaken: Marleen Haerden

� Diensthoofd Toerisme/Cultuur Tongeren: Bert Leus

� Lokale Economie Tongeren: Cindy Gillissen en Nathalie Houbrechts

� Verantwoordelijke mobiliteit: Yannick Volont

� Marktonderzoeker Toerisme Limburg: Droogmans Kelly

Citymarketing Tongeren

Documents

Transcript of Citymarketing Tongeren