CAFEÏNE Wel of geen invloed op het prestatievermogen? B-Toets Biologie

Floris Jonkman & Jasper Van den Neste

25-3-2011

Klas 5

1

Inhoudsopgave 1. Samenvatting .......................................................................................................................... 3

1.1 De opdracht ...................................................................................................................... 3

1.2 Het begin .......................................................................................................................... 3

1.3 Het verloop ....................................................................................................................... 3

1.4 Resultaten en conclusie.................................................................................................... 3

2. Inleiding .................................................................................................................................. 4

2.1 Inleiding onderzoek .......................................................................................................... 4

2.2 Theoretische achtergrond ................................................................................................ 4

2.2.1 Inleiding cafeïne ........................................................................................................ 4

2.2.2 Scheikundige termen ................................................................................................. 4

2.2.3 Effecten ..................................................................................................................... 4

2.2.4 Toxiciteit .................................................................................................................... 4

3. Onderzoeksvraag .................................................................................................................... 5

4. Hypothese .............................................................................................................................. 5

4.1 Motivatie Hypothese ........................................................................................................ 5

5. Materiaal en methode............................................................................................................ 6

5.1 Termen en stoffen uitgelegd ............................................................................................ 6

5.2 Materiaal .......................................................................................................................... 6

5.3 Methode ........................................................................................................................... 6

5.3.1 Cafeïne concentratie ................................................................................................. 7

5.3.2 Testen ........................................................................................................................ 7

5.3.3 Voorzorgsmaatregelen .............................................................................................. 7

5.3.4 Informatie proefpersonen ......................................................................................... 8

6. Resultaten ............................................................................................................................... 9

6.2 Uitleg resultaten ............................................................................................................... 9

6.3 Resultaten in tabellen .................................................................................................... 10

6.3.1 Cafeïne groep .......................................................................................................... 10

6.3.2 Placebo groep .......................................................................................................... 11

6.3.3 Vergelijking gemiddelden ........................................................................................ 12

6.4 Resultaten in grafieken .................................................................................................. 12

6.4.1 Grafiek vergelijking reactietest ............................................................................... 12

2

6.4.2 Grafiek vergelijking geheugentest .......................................................................... 13

6.4.3 Grafiek vergelijking Stroop-taak .............................................................................. 14

7. Conclusie .............................................................................................................................. 15

7.1 Verwijzing resultaten...................................................................................................... 15

7.2 Verwijzing hypothese ..................................................................................................... 15

7.3 Betrouwbare conclusie? ................................................................................................. 15

8. Discussie ............................................................................................................................... 16

8.1 Methode ......................................................................................................................... 16

8.2 Resultaten....................................................................................................................... 16

8.3 Resultaten ten opzichte van theorie .............................................................................. 16

8.4 Suggestie voor verbetering ............................................................................................ 16

8.5 Vervolgonderzoek: ......................................................................................................... 16

9. Evaluatie ............................................................................................................................... 17

9.1 Algemeen ........................................................................................................................ 17

9.2 Tijdsindeling.................................................................................................................... 17

9.3 Samenwerking ................................................................................................................ 17

10. Nawoord ............................................................................................................................. 17

11. Bronnen .............................................................................................................................. 18

12. Logboek .............................................................................................................................. 19

12.1 Logboek 21 februari ..................................................................................................... 19

12.2 Logboek 28 februari ..................................................................................................... 19

12.3 Logboek 7 maart ........................................................................................................... 19

12.4 Logboek 14 maart ......................................................................................................... 19

12.5 Logboek 21 maart ......................................................................................................... 19

13. Bijlagen ............................................................................................................................... 21

13.1 Stroop-taak ................................................................................................................... 21

13.2 De mail .......................................................................................................................... 22

13.3 Aanmeldingsformulier .................................................................................................. 23

3

1. Samenvatting

1.1 De opdracht

Dit onderzoek werd gedaan in opdracht van de school, het Praedinius Gymnasium te Groningen. De opdracht was voor klas 5 en dit verslag is het eindproduct van de het gedane onderzoek dat als verdieping op de geleerde stof in klas 5 volgt. 1.2 Het begin

Aan het begin van dit project zijn wij allereerst ons gaan inlezen over cafeïne en werd er gekeken of er al onderzoeken waren gedaan het gebruik van cafeïne in het algemeen (ons doel was dat er een onderzoek werd gedaan dat niet door veel mensen al eerder was gedaan, zodat wij ons echt op een nieuw terrein bevonden). Na veel te hebben gezocht op internet en na het intervieuw met professor Jonkman werd door ons de onderzoeksvraag: ‘Wat voor invloed heeft cafeïne op de het prestatievermogen?’ gesteld. Met onze opgedane kennis door middel van het inlezen werd ook al snel de hypothese gesteld: cafeïne zal het prestatievermogen van de proefpersonen stimuleren.

1.3 Het verloop

Om een antwoord te krijgen op onze onderzoeksvraag werd er een methode bedacht om te kijken of de gestelde hypothese het juiste antwoord was op de onderzoeksvraag, waarbij externe factoren die van invloed zouden zijn op het resultaat zo veel mogelijk geelimineerd zijn. Er is 1 datum geweest waarop het onderzoek is gedaan (in 2 groepen), en het praktijk deel van het onderzoek heeft circa. 2 uur in beslag genomen (immers, de cafeïne moet inwerken en daarna moeten de testen nog gedaan worden). Nadat de testen voorspoedig waren verlopen kon er begonnen worden aan het verslag. 1.4 Resultaten en conclusie

De resultaten lieten zien dat bij de Strooptaak de groep mét cafeïne de beste score had, en dat bij de geheugen en de reactie test dus de placebo groep het beste heeft gescoord. Echter, deze resultaten liggen dusdanig dicht bij elkaar dat er enkel vanuit dit onderzoek gezien geen algemene conclusie te bedenken valt over de invloed van cafeïne op het prestatievermogen. Dit is alvast een voorproefje van het verdere verslag, wij hopen dat er veel van dit verslag geleerd wordt.

4

2. Inleiding

2.1 Inleiding onderzoek

Het onderzoek dat is gedaan gaat over de invloed van cafeïne op het prestatievermogen. Onder het prestatievermogen verstaan wij nu: geheugen, reactiesnelheid en concentratievermogen. De reden voor de keuze van cafeïne was de nieuwsgierigheid die de onderzoekers hadden al die beweringen dat het daadwerkelijk handig is om cafeïne te nemen voor het eindexamen en/of andere toetsen. Ook omdat dit voor de onderzoekers zelf in de toekomst van belang kan zijn. Het doel van het onderzoek was dus om er achter te komen of cafeïne nou daadwerkelijk invloed heeft op het prestatievermogen.

2.2 Theoretische achtergrond

Om een goed onderzoek uit te kunnen voeren, was het noodzakelijk theoretische kennis over de cafeïne te hebben

2.2.1 Inleiding cafeïne

Cafeïne of coffeïne, ook bekend onder de naam theïne, is een alkaloïde. De alkaloïden zijn een groep stoffen waartoe ook middelen zoals nicotine en cocaïne en ook morfine behoren. Cafeïne als zuivere stof is een kleurloos poeder met een bittere smaak.1 Het inwerken van cafeïne ligt rond de 15 a 20 minuten.

2.2.2 Scheikundige termen

Molecuulformule C8H10N4O2

IUPAC-naam 1,3,7-trimethylxanthine Andere namen theïne, matheïne, guaranine, methyltheobromine Komt voor in koffie, thee, maté, guarana, cacao

2.2.3 Effecten

Cafeïne heeft een opwekkend effect, dit kan zowel in frisdranken als ik pijnstillers worden gebruikt.

Cafeïne heeft invloed op de stofwisseling. Daarom wordt het veel gebruikt in populaire vetverbranders

Cafeïne heeft edrenerge effecten: het stimuleert het sympatische zenuwstelsel, de hartslag en de ademhaling.

2.2.4 Toxiciteit

De LD50 (hoeveelheid stof die bij 50% van de populatie tot acute dood leidt, in mg/kg lichaamsgewicht) wordt geschat op 150-200 mg/kg lichaamsgewicht. Voor een persoon van 80 kg betekent dit dus 80*175mg = 14000 mg, en dit is gelijk aan 175 blikjes redbull. Voordat iemand hier dus dood aan zal gaan, moet er wel flink diens best voor zijn gedaan.2

1 http://nl.wikipedia.org/wiki/Cafeine

2 http://www.docteryourself.com/caffeine_alergy.html

5

3. Onderzoeksvraag

Wat voor invloed heeft cafeïne op de het prestatievermogen?

4. Hypothese

De verwachting is dat cafeïne het prestatievermogen van de proefpersonen zal stimuleren.

4.1 Motivatie Hypothese

We verwachten dat cafeïne het prestatievermogen zal stimuleren , omdat (zoals eerder vermeld in het kopje ‘effecten’) het een opwekkend effect geeft. Dit biedt je de mogelijkheid om meer geconcentreerd te werk te gaan. Daarom verwachten wij dat de proefpersonen hoger zullen scoren op de testen.

6

5. Materiaal en methode

5.1 Termen en stoffen uitgelegd

Randomisering - het proces waarbij de antwoordmogelijkheden op een vraag aan iedere respondent in een andere willekeurige volgorde worden getoond. Dit voorkomt selectieve respons op bijvoorbeeld de eerste en laatste antwoordmogelijkheid.3

Placebo - middel dat geen werkzame bestanddelen bevat. Dit is het drankje dat enkel aspartaam en water bevat.

Aspartaam - een kunstmatige zoetstof die 160 tot 200 maal zo zoet is als suiker. Door deze sterke zoete smaak en de lage energetische waarde voor het lichaam wordt het veel gebruikt in zoete light producten zoals frisdranken.4

Wij maken hier gebruikt van omdat het een lage energetische waarde bevat, daardoor heeft het een minieme invloed op het onderzoek. Ook omdat hiermee de smaak van het cafeïne niet meer wordt opgemerkt.

5.2 Materiaal

10 proefpersonen Bekers Cafeïne als oplosmiddel Aspartaam Computers Water Papier Pen

5.3 Methode

Tien lootjes met daarop de namen van de proefpersonen worden in een bak gegooid. Voor de eerste groep worden vijf lootjes getrokken. Dit wordt de cafeïne groep. De overige vijf proefpersonen zijn de placebo groep. Er zijn genomen vijf glazen. In deze glazen is 100 gram cafeïne opgelost in 200 ml water (waarom 100 gram, lees kopje 5.3.1 cafeïne concentratie). Er zijn vervolgens twee zoetjes bij elke oplossing gedaan. Er wordt gekeken of de smaak van de oplossing met cafeïne en twee zoetjes gelijk is aan de oplossing zonder cafeïne en twee zoetjes. Wanneer dit niet zo is moet er meer aspartaam toegevoegd worden. De eerste vijf glazen met cafeïne zijn aan de eerste vijf proefpersonen gegeven. Er wordt 15 a 20 minuten gewacht, zodat het cafeïne kan inwerken. De testen worden bij de eerste groep één voor één afgenomen. Het zelfde wordt herhaald bij de tweede groep alleen dan zonder cafeïne.

3 http://www.multiscope.nl/kennis/begrippen.html

4 http://nl.wikipedia.org/wiki/Aspartaam

7

5.3.1 Cafeïne concentratie

Hiernaast is een tabel5 weergegeven van de cafeïne concentratie per voedingsmiddel. Wij hebben ten eerste voor 100 mg cafeïne gekozen omdat dat bij overeenkomt met één energiedrank (80 was niet mogelijk aangezien de pillen 50 mg per stuk waren) , wat de meesten voor het studeren drinken. Ten tweede omdat er bij een hogere concentratie de invloed ervan meer naar buiten komt. 5.3.2 Testen

De personen voeren de volgende testen uit: Reactie test - een stoplicht veranderd van kleur6 Kleuren en woorden - Stroop-taak7

Een test waarbij de kleuren van de 38 woorden moeten worden benoemd. Hierbij zijn de kleuren ook nog eens geschreven. De kleuren moeten zo snel mogelijk worden benoemd. De tijd wordt bij gehouden.

Geheugentest8 Een test waarbij je je nummer eerst in normale volgorde moet onthouden. (Je krijgt eerst een 5 te zien, daarna een 6 en daarna een 7. Je typt in 567). Dit bouwt op tot maximaal acht cijfers achter elkaar. Daarna krijg je de test in omgekeerde volgorde. (Je krijgt eerst een 8 te zien, daarna een 1 en daarna een 4. Je typt 418). Dit bouwt op tot maximaal acht cijfers. Deze geheugentest is voor elke proefpersoon hetzelfde, zo worden de omstandigheden zo veel mogelijk gelijk gehouden.

5.3.3 Voorzorgsmaatregelen

Om het onderzoek goed te laten verlopen hebben wij enkele voorzorgsmaatregelen getroffen. Dit is om er zeker van te zijn dat er niks fouts gebeurt en om de gegevens betrouwbaarder te maken.

Geen medicijnen Geen allergie Geen alcohol, dit stond op de voorschriften van de cafeïne-pillen.

5 http://nl.wikipedia.org/wiki/Cafe%C3%AFne

6 http://www.fetchfido.co.uk/games/reaction/reaction_test.htm

7 Zie bijlage

8 http://burotester.nl/java/html/nl/digitspan.html

8

Geen cola, energiedrink, thee, koffie of andere energie bevattende dranken en/of etenswaren een uur voor het onderzoek.

5.3.4 Informatie proefpersonen

Deze mail hebben wij drie dagen voor het onderzoek naar de proefpersonen verstuurd.

Dag allen die zich ingeschreven hebben,

Wij, Jasper en ik, moeten voor biologie een praktische opdracht uitvoeren. Wij gebruiken jullie als proefpersonen. Jullie zijn met z'n elfen, maar er worden tien van jullie opgeroepen. Het onderzoek is simpel: - Wij geven vijf van jullie aan het begin van het 4e uur een drankje. - Na een kwartier halen wij de personen van deze vijf één voor één uit de les. - Wij nemen de test af. - Wanneer wij alle vijf personen uit de eerste groep klaar hebben geven wij aan de laatste vijf de drankjes. - Na een kwartier halen wij de personen van deze laatste vijf één voor één uit de les. - Wij nemen de test af. BELANGRIJK, LEES DIT GOED: - Er mogen GEEN medicijnen worden gebruikt die dag. Tenzij wij het aangegeven medicijn goedkeuren. - Je hebt GEEN allergie. - GEEN alcohol. - Verder mag er een uur voor de test GEEN cola, energiedrink, thee, koffie of andere energie bevattende dranken en/of etenswaren worden genuttigd. Jullie zullen vast denken 'wat zullen ze ons geven?'. Wees gerust, het zijn geheel normale stoffen die jullie toegediend krijgen. Heel erg bedankt voor jullie medewerking! Groeten, Floris en Jasper

9

6. Resultaten

Zodra de behaalde resultaten waren opgeschreven (zie logboek voor de ruwe meetresultaten), zijn er grafieken en tabellen van gemaakt voor een duidelijker beeld van de daadwerkelijke invloed van cafeïne. 6.2 Uitleg resultaten

De reactie snelheid is bepaald op de vijf waarden die je krijgt uit de test. Daarna is van deze vijf waarden het gemiddelde uitgerekend. Dit is het gemiddelde bij een bepaalde persoon.

De geheugentest score is de score die je na het maken van de test kreeg. Serie 1 en 2 staan voor de reeksen vooruit en daarna achteruit.

jonger dan 35 35<leeftijd<50 ouder dan 50

deciel totaal serie1 serie2 totaal serie1 serie2 totaal serie1 serie2

1 10 4 5

7 3 4

4 1 2

2 11 5 6

9 4 5

7 2 3

3 12 5 7

10 4 5

8 3 4

4 13 5 7

10 5 6

9 4 5

5 13 6 8

12 5 6

10 4 5

6 14 6 8

13 6 7

11 5 6

7 15 6 9

14 6 8

12 5 7

8 16 7 9

15 7 8

13 6 7

9 18 7 10

16 8 9

15 7 8

10 24 12 12

24 12 12

24 12 12

In de bovenstaande tabel staan de decielen van proefpersonen in Groningen.9 Voor de strooptaak is de tijd van het uitvoeren van de test bijgehouden. Wanneer de

persoon een woord verkeerd had kreeg hij daarvoor 2 seconden als strafpunt. Als de persoon haperde kreeg hij daarvoor 1 seconde in straf.

Bij de strooptaak betekent ‘zf’ zonder foutcorrectie en ‘mf’ met foutcorrectie. Omdat onze meetresultaten zo waarheidsgetrouw moeten zijn, is er besloten op de

uitschieters eruit te halen. De beste en de slechtste score zijn er dus bij de eindvergelijking van de 2 groepen uitgehaald. Dit leek de eerlijkste manier.

9 http://burotester.nl/java/html/nl/digitspan.html

10

6.3 Resultaten in tabellen

6.3.1 Cafeïne groep

Cafeïne Proef Klas Reactie Geheugen Stroop

personen

Taak

Nr Tijd Normaal Omgekeerd opgeteld Tijd (zf)

tijd (mf)

Wel Florine 3F 1 0,262 8 7 15 34,7 34,7

2 0,252

Gem 3 0,219

0,240 4 0,268

5 0,198

Wel Ruben 3F 1 0,212 7 9 16 31,1 34,1

2 0,219

Gem 3 0,184

0,197 4 0,189

5 0,182

Wel Roos 3F 1 0,218 7 5 12 36,7 36,7

2 0,233

Gem 3 0,272

0,276 4 0,392

5 0,263

Wel Bastiaan 3F 1 0,284 10 9 19 39 46

2 0,235

Gem 3 0,218

0,240 4 0,231

5 0,234

Wel Laura 3F 1 0,297 5 7 12 44,3 45,3

2 0,213

Gem 3 0,195

0,284 4 0,253

5 0,462

11

6.3.2 Placebo groep

Cafeïne Proef Klas Reactie Geheugen Stroop

personen

Taak

Nr Tijd Normaal Omgekeerd opgeteld Tijd (zf)

tijd (mf)

Niet Sarah 3F 1 0,246 10 10 20 37,5 37,5

2 0,232

Gem 3 0,228

0,212 4 0,179

5 0,177

Niet Rutger 3F 1 0,269 7 10 17 36 38

2 0,232

Gem 3 0,233

0,23 4 0,234

5 0,202

Niet Tom 3F 1 0,225 6 8 14 41,9 41,9

2 0,245

Gem 3 0,221

0,229 4 0,27

5 0,186

Niet Brit 3F 1 0,401 6 8 14 66 67

2 0,326

Gem 3 0,368

0,405 4 0,482

5 0,45

Niet Coen 3F 1 0,25 7 9 16 46,6 46,6

2 0,228

Gem 3 0,262

0,253 4 0,291

5 0,236

12

6.3.3 Vergelijking gemiddelden

Groen gearceerd betekent dat dat de betere uitkomst is.

Gem Reactie Gem Reactie +

Cafeïne 0,247 Cafeïne 0,252 Placebo 0,267 Placebo 0,239

Gem Geheugen Gem Geheugen +

Cafeïne 14,8 Cafeïne 14,33 Placebo 16,2 Placebo 15,67

Gem Stroop (zf) Gem Stroop (zf) +

Cafeïne 37,16 Cafeïne 36,8 Placebo 45,6 Placebo 42

Gem Stroop (mf) Gem Stroop (mf) +

Cafeïne 39,36 Cafeïne 38,9 Placebo 46,2 Placebo 42,17

6.4 Resultaten in grafieken

6.4.1 Grafiek vergelijking reactietest

0,240 0,197 0,276 0,240 0,284 0,212 0,234 0,229 0,405 0,253 0,000

0,050

0,100

0,150

0,200

0,250

0,300

0,350

0,400

0,450

Ge

mid

de

lde

sn

elh

eid

(s)

Cafeïne Placebo

Gemiddelde per persoon

13

6.4.2 Grafiek vergelijking geheugentest

0,252 0,239 0,230

0,235

0,240

0,245

0,250

0,255

Ge

mid

de

lde

sn

elh

eid

(s)

Cafeïne Placebo

Gemiddelde+ per groep

15 16 12 19 12 20 17 14 14 16 0

5

10

15

20

25

Tota

al p

un

ten

Cafeïne Placebo

Gemiddelde per persoon

14,33 15,67 13,50

14,00

14,50

15,00

15,50

16,00

Tota

al p

un

ten

Cafeïne Placebo

Gemiddelde+ per groep

14

6.4.3 Grafiek vergelijking Stroop-taak

34,7 34,1 36,7 46 45,3 37,5 38 41,9 67 46,6 0

10

20

30

40

50

60

70

80

Tijd

(s)

Cafeïne Placebo

Gemiddelde per persoon

38,9 42,17 37

38

39

40

41

42

43

Tijd

(s)

Cafeïne Placebo

Gemiddelde+ per groep

15

7. Conclusie

7.1 Verwijzing resultaten

Aan de hand van de verwerkte resultaten (zie ‘6. Resultaten’) zijn de verschillen of juist de gelijkingen tussen de placebo en de cafeïne groep bij de drie verschillende testen duidelijk zichtbaar. Er is te zien dat de placebo groep het beter doet bij de geheugentest (1,34 punt beter) en bij de reactietest (0,013 seconden beter) en dat de cafeïne groep beter presteert bij de strooptaak ( 3,27 seconden sneller). Conclusies:

Bij de geheugentest is het verschil vrij groot, tussen 14,3 punten (cafeïne) en 15,6 punten (placebo) zit volgens de tabel (zie 6.2) iets meer dan 1 deciel, en dit verschil wordt vrij groot geacht.

Bij de reactietest is het verschil 0,013 seconden in het voordeel van placebo. Dit verschil is zo ontzettend klein dat in de eindconclusie deze test als gelijkspel is gewaardeerd.

Bij de strooptaak heeft de cafeïne groep 3,27 seconden langzamer gedaan over de test dan de placebo groep. Als deze 3,27 seconden worden genomen ten opzichte van de ongeveer 40 seconde durende test (mf) dan wordt dit verschil als vrij groot gezien.

De conclusie aan de hand van de resultaten luidt: “Aangezien de placebo groep de geheugentest heeft gewonnen, er een gelijkspel is behaald bij de reactietest en de cafeïne groep de strooptaak heeft gewonnen, wordt dit over het totale prestatievermogen gezien als een gelijkspel, en dus lijkt de cafeïne geen algemeen prestatieverhogend middel te zijn.”

7.2 Verwijzing hypothese

De hypothese was: ‘De verwachting is dat cafeïne het prestatievermogen van de proefpersonen zal stimuleren.’ Zoals in het bovengenoemde stukje te lezen blijkt de hypothese onjuist te zijn. 7.3 Betrouwbare conclusie?

Wij zijn van mening dat ons onderzoek redelijk betrouwbaar is. Er is besloten om het onderzoek op 10 personen uit te voeren en daarom zijn de resultaten niet ontzettend accuraat maar wel op een redelijke schaal uitgevoerd. Uiteraard zijn er vrijwel nooit bindende conclusies aan onderzoeken te koppelen en daarom kan er ook hier niet gegarandeerd worden dat de behaalde resultaten altijd op zullen gaan. Echter, er is wel geprobeerd om de resultaten zo eerlijk mogelijk te houden. De uitschieters zijn eruit gehaald, en er is geprobeerd om andere factoren die van invloed zouden kunnen zijn op ons onderzoek (zoals bijvoorbeeld andere voedingsstoffen) te elimineren. Dit zijn nogmaals de redenen waarop de betrouwbaarheid van het onderzoek is gebaseerd.

16

8. Discussie

8.1 Methode

De gekozen methode bleekt goed te werken, er hoefde geen enkele keer een onderzoek opnieuw gedaan te worden. De resultaten konden makkelijk verwerkt worden en het onderzoek was niet te moeilijk voor de proefpersonen om te begrijpen, zodat allen het naar hun maximale niveau konden maken. Echter, er waren wat onderdelen waarbij de onderzoekers zelf bepaalde stellingen hebben moeten verzinnen. Bijvoorbeeld bij de keuze over de correctie bij de strooptaak. De geheugentest is maar één keer afgenomen omdat de totale test hetzelfde is. Hierdoor kunnen de proefpersonen de reeksen van de vorige test hebben onthouden waardoor de resultaten onrealistisch zouden zijn. En dus een onjuist conclusie zouden verbinden. 8.2 Resultaten

Doordat alle proeven voltooid hebben kunnen worden zonder externe invloeden zijn de resultaten onbeïnvloed tot stand gekomen. 8.3 Resultaten ten opzichte van theorie

De cafeïne zou een opwekkend effect moeten hebben en hierdoor was de verwachting en de hypothese ook dat de testen beter gemaakt zouden worden in de cafeïne groep. Dit bleek echter niet het geval en dus lijkt de theorie ons een beetje in de steek te hebben gelaten. Een verklaring hiervoor is misschien dat de proefpersonen allemaal in dezelfde leeftijdscategorie zitten, dat ze allemaal intelligent zijn en dus niet representatief zijn voor de gemiddelde John of Jane Doe. Hierop is de theorie waarschijnlijk wel gebaseerd. 8.4 Suggestie voor verbetering

Een verbetering zou bijvoorbeeld kunnen zijn; meerdere proefpersonen uit verschillende leeftijdscategories en milieus. En als de geheugentest zo zou kunnen worden gemaakt dat hij elke keer andere reeksen vraagt zou het een beter resultaat krijgen als de proefpersonen de test vaker zouden maken. Bijvoorbeeld een keer per week. Hierdoor worden de resultaten zo min mogelijk een momentopname en meer een gemiddelde. 8.5 Vervolgonderzoek:

Als vervolg op het gedane onderzoek is het een mogelijkheid om naast het prestatievermogen geestelijk, ook het fysieke prestatievermogen bij gebruik van cafeïne te testen. Dit zou bijvoorbeeld gedaan kunnen worden als onderwerp voor het PWS. Hierbij zouden de een nieuw onderzoek gedaan kunnen worden, en zal dit onderzoek ter vergelijking kunnen tellen.

17

9. Evaluatie

9.1 Algemeen

Dit onderzoek is uitgevoerd zonder dat er problemen zijn ontstaan. De resultaten waren helder waardoor er een onderbouwde conclusie getrokken kon worden. Dat is dus zeer positief en dit onderzoek kan daarom zeer geslaagd worden genoemd.

9.2 Tijdsindeling

Voor het onderzoek was belangrijk om de tijd die nodig was voor de proefjes van te voren duidelijk te hebben in verband met materiaal, omgeving en de benodigde tijd van de proefpersonen. Hiervoor was 2 uur ingepland, dit bleek ruim voldoende te zijn. Voor de andere werkzaamheden( het opzoeken van de theorie, het maken van het verslag en het discussieren over de bij de resultaten horende conclusie) was de tijdsindeling minder belangrijk, en deze hebben daarmee meer verspreid plaatsgevonden. Er is denk ik rond de 25 à 30 uur gestoken in dit onderzoek. 9.3 Samenwerking

Wat natuurlijk ontzettend belangrijk is voor een onderzoek, aangezien één onderzoeker te weinig is, is dat er een goede samenwerking plaatsvindt tussen de onderzoekers. Het begrip conflict is er kennelijk niet bij in het vocabulaire van de onderzoekers, want het is verbazingwekkend soepel verlopen.

10. Nawoord

Dit onderzoek kon alleen maar tot stand komen dankzij de hulp van veel personen. Op deze plaats willen wij dan ook alle proefpersonen en leraren bedanken die hun hulp hebben aangeboden bij ons onderzoek. In het bijzonder willen wij onze docent mevrouw Suwijn bedanken, zij heeft ons zo nodig geholpen met een zetje in de goede richting. Ook willen wij professor Jonkman (vader van Floris) bedanken voor vinden van de verfijnde onderwerp. Verder ook nog een dankwoord voor Huisartsenpraktijd Drenthe & Veenstra voor het recept die zij schreven hebben voor de cafeïne. Wij hopen dat dit onderzoek een hulpmiddel zal kunnen zijn voor toekomstige onderzoekers net zoals wij ook andere onderzoeken hebben bekeken voor ideeën, en daarnaast uiteraard dat mensen het met net zoveel plezier zullen lezen als dat wij er plezier in hadden om het te maken.

18

11. Bronnen

1. http://nl.wikipedia.org/wiki/Cafeine 2. http://www.docteryourself.com/caffeine_alergy.html 3. http://www.multiscope.nl/kennis/begrippen.html 4. http://nl.wikipedia.org/wiki/Aspartaam 5. http://www.fetchfido.co.uk/games/reaction/reaction_test.htm 6. http://burotester.nl/java/html/nl/digitspan.html

19

12. Logboek

12.1 Logboek 21 februari

Ons onderwerp bedacht, namelijk Cafeïne. En daarbij nagedacht over mogelijke onderzoeksvragen en potentiële manieren van onderzoek. Wij kwamen op verschillende interessante onderzoeksvragen. Wat is de invloed van cafeïne op prestatie/sociale gedragspatroon. Of werkt cafeïne helend bij bepaalde ziektes? Op internet hebben we gezocht naar andere interessante onderzoeksvragen en het biologieboek hebben we doorgelezen om nog andere kijkpunten op te doen. 12.2 Logboek 28 februari

Kladversie Plan van Aanpak gemaakt. Dus de hypothese (De verwachting is dat cafeïne het prestatievermogen van de proefpersonen zal stimuleren.) op de onderzoeksvraag (Wat voor invloed heeft cafeïne op de het prestatievermogen?) bedacht. Daarnaast hebben wij een interview gehouden met professor Jonkman en met hem overlegd over mogelijke manieren van onderzoek en daarbij hebben wij voor onszelf alvast een opzetje gemaakt voor het eindverslag : inleiding en voorwoord geschreven. 12.3 Logboek 7 maart

Plan van Aanpak afgerond en nadat wij deze met onze docent mevrouw Suwijn hebben nagekeken is ons PvA in een keer geaccepteerd. We zijn tijdens de gymles van meneer Everaars (nadat dit met hem overlegd was) naar klas 3D gegaan en toen vroegen wij aan de leerlingen of zij zin hadden om met ons onderzoek mee te doen. Direct schreven een stuk of 10 leerlingen zich in (zie bijlage). Vervolgens hebben wij onze proefpersonen ook een mail gestuurd (zie bijlage) (daarmee wordt bedoeld: een datum afgesproken voor afname van het onderzoek + afspraken gemaakt over een door ons voorgeschreven dieet waarmee bepaalde factoren van invloed kunnen worden uitgesloten). Daarnaast heeft Floris bij dokter Veenstra de benodigde cafeïne geregeld. In de kleinste verpakking zaten 250 pillen à 50 mg. Dit was veel meer dan wij nodig hadden en de overgebleven cafeïne is weer teruggegeven aan mevrouw Veenstra. 12.4 Logboek 14 maart

Vandaag hebben wij onze onderzoeken uitgevoerd. Tijdens het 4e uur hebben we alles klaargezet en alvast met de leraren besproken of wij leerlingen uit de les mochten halen om de desbetreffende testen uit te voeren. Het vijfde uur hebben wij met meneer Kooij afgesproken dat we toen 5 leerlingen mochten lenen. Voor de les hebben wij de vijf leerlingen een drankje laten nemen en na 20 minuten hebben we ze een voor een uit de les gehaald. Bij deze leerlingen hebben wij zonder dat zij dat wisten (voor verdere uitleg zie methode) de test mét cafeine uitgevoerd. Het zesde uur hebben wij de 2e groep getest. Deze hadden geen cafeine toegediend gekregen. Vervolgens hebben wij de resultaten opgeschreven en hebben wij nog even gediscussieerd over hoe en waarom onze resultaten zijn geworden zoals ze zijn. Onze ruwe resultaten zijn te vinden in de bijlage van het logboek. 12.5 Logboek 21 maart

Onze ruwe resultaten hebben wij thuis al verwerkt in overzichtelijke tabellen en duidelijke grafieken. Wij hebben in de les het verdere verslag geschreven. Dat wil zeggen: Floris

20

schreef de Materiaal en Methode, de onderzoeksvraag, de hypothese. Ook heeft hij de lay-out verzorgd. Samen hebben wij de Resultaten gedaan. Verder schreef Jasper de inleiding, samenvatting, conclusie, discussie en het nawoord. Niet alles van het verslag is afgeschreven in deze les maar een groot deel kon wel worden afgemaakt. De uiteindelijke lay-out en spellingscontrole hebben we thuis nog afgemaakt. Simpelweg omdat de computers op school geen office 2007 hebben en dus een minder mooie opmaak kunnen aanbieden dan onze computers thuis.

21

13. Bijlagen

De ruwe meetresultaten zitten in een mapje apart van deze bijlagen. Anders werd het verslag te dik. 13.1 Stroop-taak

Voorbeeld:

Rood Blauw Geel Oranje Paars Groen

Hierover lag een papier, ze konden het wegtrekken wanneer de tijd startte.

Rood Geel Groen Paars Rood Oranje

Blauw Groen Oranje Geel Rood Geel

Blauw Groen Paars Oranje Blauw Geel

Groen Rood Paars Oranje Blauw Geel

Groen Paars Oranje Rood Blauw Geel

Rood Geel Groen Paars Oranje Groen

Paars Geel

22

13.2 De mail

Van: Florisjonkman@gmail.com

Aan: coen.eddy.Ameln@gmail.com, jardmartens@msn.com, sa_leyens@hotmail.com,

superruben3000@hotmail.com, rutger_56@hotmail.com, florine_pepper@hotmail.com,toepjeenspeertje@hotmail.com, rensketjuh@hotmail.com, laura-4you@live.nl, iris_sterretje@hotmail.com, feniefire@hotmail.com, ton95@hotmail.com CC: jappe2903@gmail.com

Datum: 11 maart 2011

Onderwerp: Onderzoek biologie

Dag allen die zich ingeschreven hebben,

Wij, Jasper en ik, moeten voor biologie een praktische opdracht uitvoeren. Wij gebruiken jullie als proefpersonen. Jullie zijn met z'n elfen, maar er worden tien van jullie opgeroepen. Het onderzoek is simpel: - Wij geven vijf van jullie aan het begin van het 4e uur een drankje. - Na een kwartier halen wij de personen van deze vijf één voor één uit de les. - Wij nemen de test af. - Wanneer wij alle vijf personen uit de eerste groep klaar hebben geven wij aan de laatste vijf de drankjes. - Na een kwartier halen wij de personen van deze laatste vijf één voor één uit de les. - Wij nemen de test af. BELANGRIJK, LEES DIT GOED: - Er mogen GEEN medicijnen worden gebruikt die dag. Tenzij wij het aangegeven medicijn goedkeuren. - Je hebt GEEN allergie. - GEEN alcohol. - Verder mag er een uur voor de test GEEN cola, energiedrink, thee, koffie of andere energie bevattende dranken en/of etenswaren worden genuttigd. Jullie zullen vast denken 'wat zullen ze ons geven?'. Wees gerust, het zijn geheel normale stoffen die jullie toegediend krijgen. Heel erg bedankt voor jullie medewerking! Groeten, Floris en Jasper

23

13.3 Aanmeldingsformulier