(c) KcBB 14-01-08Regio Achterhoek1 Structurele bevolkingsdaling Een urgente nieuwe invalshoek voor...

(c) KcBB 14-01-08(c) KcBB 14-01-08 Regio AchterhoekRegio Achterhoek 11

Structurele bevolkingsdalingStructurele bevolkingsdalingEen urgente nieuwe invalshoek voor beleidmakersEen urgente nieuwe invalshoek voor beleidmakers

Leo Klinkers Leo Klinkers Klinkers Public Policy ConsultantsKlinkers Public Policy Consultants

Peter HovensPeter Hovens Bestuurskundig Adviesbureau Peter HovensBestuurskundig Adviesbureau Peter Hovens

Kenniscentrum voor Bevolkingsdaling en BeleidKenniscentrum voor Bevolkingsdaling en Beleid

www.bevolkingsdaling.nlwww.bevolkingsdaling.nl


InhoudInhoud

A.A. Ontwikkelingen bevolkingsomvang algemeenOntwikkelingen bevolkingsomvang algemeen

B.B. Ontwikkelingen bevolkingsomvang regionaalOntwikkelingen bevolkingsomvang regionaal

C.C. AandachtspuntenAandachtspunten• Gevolgen voor het lokale beleidGevolgen voor het lokale beleid• BestuurscultuurBestuurscultuur• Politiek-bestuurlijke uitdagingenPolitiek-bestuurlijke uitdagingen• Financiële aspectenFinanciële aspecten• Concrete actiesConcrete acties


Groei bevolkingsomvang in de wereldGroei bevolkingsomvang in de wereldDe wereldbevolking bereikt top van 9,2 mld (rond 2075)De wereldbevolking bereikt top van 9,2 mld (rond 2075)

WerelddeelWerelddeel Gemiddelde groei (%) per jaar in de Gemiddelde groei (%) per jaar in de periode 2007-2050 (medium variant)periode 2007-2050 (medium variant)

WereldWereld + 0,75+ 0,75

AfrikaAfrika + 1,69+ 1,69

OceaniëOceanië + 0,82+ 0,82

Latijns AmerikaLatijns Amerika + 0,69+ 0,69

Noord-AmerikaNoord-Amerika + 0,64+ 0,64

AziëAzië + 0,62+ 0,62

EuropaEuropa - 0,22 (vanaf 2004)- 0,22 (vanaf 2004)Bron: UNBron: UN


Top bevolkingsomvang in EuropaTop bevolkingsomvang in EuropaGebiedGebied Jaartal top (+/-)Jaartal top (+/-) Omvang top (milj)Omvang top (milj)

EU-25EU-25 20252025 470,1470,1

ItaliëItalië 20102010 58,658,6

DuitslandDuitsland 20152015 82,982,9

GriekenlandGriekenland 20152015 11,411,4

PortugalPortugal 20152015 10,810,8

SpanjeSpanje 20202020 45,645,6

BelgieBelgie 20302030 11,011,0

NederlandNederland 20332033 17,017,0

FrankrijkFrankrijk 20402040 65,965,9Bron: EurostatBron: Eurostat


Enkele Europese landen die al krimpenEnkele Europese landen die al krimpen

LandLand Jaartal topJaartal top Omvang topOmvang topX miljoenX miljoen

RoemeniëRoemenië 19901990 23 23

TsjechiëTsjechië 19951995 1010

HongarijeHongarije 19951995 1010

RuslandRusland 19951995 149149

SloveniëSlovenië 19961996 22

PolenPolen 19991999 3939

OekraïneOekraïne 20042004 4747Bron: EurostatBron: Eurostat


Bevolkingsgroei per provincieBevolkingsgroei per provinciein de periode 2006-2025 (absoluut)in de periode 2006-2025 (absoluut)

0,0 1,0 2,0 3,0 4,0

FlevolandZeelandDrenthe

GroningenFrieslandOverijssel

LimburgUtrecht

GelderlandNoord-BrabantNoord-Holland

Zuid-Holland

2025

2006

X miljoen


Bevolkingsgroei per provincie in de Bevolkingsgroei per provincie in de periode 2006-2025 (relatief)periode 2006-2025 (relatief)

-10 -5 0 5 10 15 20 25 30

LimburgZeelandNoord-BrabantGelderlandFrieslandDrentheOverijsselUtrechtZuid-HollandGroningenNoord-HollandFlevoland


BevolkingsontwikkelingBevolkingsontwikkelingCorop-regio’s binnen provincie Corop-regio’s binnen provincie

(procentuele verandering per jaar 2005/2007)(procentuele verandering per jaar 2005/2007)

Corop-regio (laag)Corop-regio (laag) %% Corop-regio (hoog)Corop-regio (hoog) %%

Delfzijl e.o.Delfzijl e.o. -1,2-1,2 Groningen e.o.Groningen e.o. +0,1+0,1

Zuid-LimburgZuid-Limburg -0,7-0,7 Noord-LimburgNoord-Limburg +0,0+0,0

Groot RijnmondGroot Rijnmond -0,4-0,4 Delft en WestlandDelft en Westland +0,5+0,5

AchterhoekAchterhoek -0,2-0,2 Arnhem/NijmegenArnhem/Nijmegen +0,3+0,3

Het Gooi en VechtstreekHet Gooi en Vechtstreek -0,1-0,1 ZaanstreekZaanstreek +0,5+0,5

Zeeuws-VlaanderenZeeuws-Vlaanderen -0,1-0,1 Overig ZeelandOverig Zeeland +0,1+0,1


Bevolkingsdaling in gemeentenBevolkingsdaling in gemeenten

Prognose aantal krimpende gemeenten naar Prognose aantal krimpende gemeenten naar gemeentegrootte (2005-2025) gemeentegrootte (2005-2025) Huidige gemeentegrootteHuidige gemeentegrootte (aantal inwoners 2006)(aantal inwoners 2006)

Bevolkingsafname inBevolkingsafname in

> 100.000> 100.000 4 van de 25 gemeenten 4 van de 25 gemeenten

50.000-100.00050.000-100.000 20 van de 39 gemeenten 20 van de 39 gemeenten

20.000-50.00020.000-50.000 106 van de 180 gemeenten 106 van de 180 gemeenten

0-20.0000-20.000 130 van de 223 gemeenten 130 van de 223 gemeenten

TotaalTotaal 260 van de 467 gemeenten 260 van de 467 gemeenten

Bron: CBS/RPB (PEARL)Bron: CBS/RPB (PEARL)


ConclusieConclusie Bevolkingsdaling is een structureel gegeven Bevolkingsdaling is een structureel gegeven

voor de hele wereld.voor de hele wereld. Dit is – anders dan door oorlogen of epidemieën Dit is – anders dan door oorlogen of epidemieën

– nooit eerder voorgekomen.– nooit eerder voorgekomen. Bevolkingsdaling zal van invloed zijn op alle Bevolkingsdaling zal van invloed zijn op alle

politieke agenda’s: internationaal, nationaal, politieke agenda’s: internationaal, nationaal, provinciaal, regionaal en lokaal.provinciaal, regionaal en lokaal.

Dit geeft de politiek twee opdrachten: Dit geeft de politiek twee opdrachten: beleid aanpassen aan wat zich nu reeds manifesteert;beleid aanpassen aan wat zich nu reeds manifesteert; anticiperen op wat gaat komen.anticiperen op wat gaat komen.


B. Ontwikkelingen regionaalB. Ontwikkelingen regionaal

OntgroeningOntgroening regio’s in Gelderland; 2005-2040; 2005=100 regio’s in Gelderland; 2005-2040; 2005=100

60,0

70,0

80,0

90,0

100,0

110,0

2005 2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040

Achterhoek De Vallei IJssel/Vecht Gelderland

(c) KcBB 14-01-08(c) KcBB 14-01-08 Regio AchterhoekRegio Achterhoek 1212(c) KcBB 14-01-08(c) KcBB 14-01-08 Regio AchterhoekRegio Achterhoek 1212

OntgroeningOntgroening regio’s Achterhoek, Zuid-Limburg, Twente; regio’s Achterhoek, Zuid-Limburg, Twente; 2006-2025; 2006=1002006-2025; 2006=100

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

100,0

110,0

2006

2008

2010

2012

2014

2016

2018

2020

2022

2024

Achterhoek Twente Zuid-Limburg


VergrijzingVergrijzing regio’s in Gelderland; 2005-2040; 2005=100 regio’s in Gelderland; 2005-2040; 2005=100

0,0

50,0

100,0

150,0

200,0

250,0

2005 2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040

Achterhoek IJssel/Vecht Rivierenland Gelderland


Vergrijzing Vergrijzing regio’s Achterhoek, Zuid-Limburg, Twente; regio’s Achterhoek, Zuid-Limburg, Twente; 2006-2025; 2006=1002006-2025; 2006=100

40,0

60,0

80,0

100,0

120,0

140,0

160,0

2006

2008

2010

2012

2014

2016

2018

2020

2022

2024



Potentiële beroepsbevolking Potentiële beroepsbevolking regio’s in Gelderland; 2005-regio’s in Gelderland; 2005-2040; 2005=1002040; 2005=100

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

100,0

110,0

2005 2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040

Achterhoek De Vallei Gelderland IJssel/Vecht


Potentiële beroepsbevolking Potentiële beroepsbevolking regio’s Achterhoek, Zuid-regio’s Achterhoek, Zuid-Limburg, Twente; 2006-2025; 2006=100Limburg, Twente; 2006-2025; 2006=100

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

100,0

110,0

2006

2008

2010

2012

2014

2016

2018

2020

2022

2024



Bevolkingsomvang Bevolkingsomvang regio’s in Gelderland; 2005-2040; regio’s in Gelderland; 2005-2040; 2005=1002005=100

85,0

90,0

95,0

100,0

105,0

110,0

115,0

2005 2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040

Achterhoek KAN Noord-Veluwe

Rivierenland Stedendriehoek De Vallei

Gelderland


Bevolkingsomvang Bevolkingsomvang regio’s Achterhoek, regio’s Achterhoek, Zuid-Limburg, TwenteZuid-Limburg, Twente

2006 2015 2025

Achterhoek 402.869 400.231 395.999

Twente 616.634 622.628 627.512

Zuid-Limburg 618.255 583.914 550.098


Bevolkingsomvang Bevolkingsomvang regio’s Achterhoek, Zuid-Limburg, regio’s Achterhoek, Zuid-Limburg, Twente; 2006-2025; 2006=100Twente; 2006-2025; 2006=100

80

85

90

95

100

105

2006

2008

2010

2012

2014

2016

2018

2020

2022

2024



C. AandachtspuntenC. Aandachtspunten

• Gevolgen voor het lokale beleidGevolgen voor het lokale beleid

• BestuurscultuurBestuurscultuur

• Politiek-bestuurlijke uitdagingenPolitiek-bestuurlijke uitdagingen

• Financiële aspectenFinanciële aspecten

• Concrete actiesConcrete acties


Gevolgen voor het lokale beleid (1)Gevolgen voor het lokale beleid (1)

Bevolkingsdaling heeft gevolgen voor vrijwel alle lokale Bevolkingsdaling heeft gevolgen voor vrijwel alle lokale beleidsdossiers:beleidsdossiers:

(basis)onderwijs;(basis)onderwijs; arbeidsmarkt;arbeidsmarkt; lokale economie, MKB;lokale economie, MKB; zorg;zorg; woningmarkt;woningmarkt; mobiliteit en infrastructuur;mobiliteit en infrastructuur; kantoren en bedrijfsterreinen.kantoren en bedrijfsterreinen.

Voorbeeld basisonderwijs:terugloop aantal leerlingen (4-12 jr)

10.000

15.000

20.000

25.000

30.000

35.000

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

20

12

20

13

20

14

20

15

20

16

20

17

20

18

20

19

20

20

20

21

20

22

20

23

20

24

20

25

20

26

20

27

20

28

20

29

20

30

(c) KcBB 14-01-08 Regio Achterhoek 22

Voorbeeld woningmarkt (1):huishoudensontwikkeling

80,0

85,0

90,0

95,0

100,0

105,0

110,0

2006

2008

2010

2012

2014

2016

2018

2020

2022

2024



Voorbeeld woningmarkt (2):ontwikkeling type huishoudens

0,0

20,0

40,0

60,0

80,0

100,0

120,0

140,0

2006

2008

2010

2012

2014

2016

2018

2020

2022

2024

Eenouderhuishoudens Eenpersoonshuishoudens Paren




Bedreigingen voor het woon- en leefklimaat zien Bedreigingen voor het woon- en leefklimaat zien we vooral in:we vooral in:

Achterstandswijken, omdat daar leegstand Achterstandswijken, omdat daar leegstand gaat ontstaan met verloedering tot gevolg.gaat ontstaan met verloedering tot gevolg.

Kleine kernen, waar de publieke Kleine kernen, waar de publieke voorzieningen onder druk komen te staan.voorzieningen onder druk komen te staan.



De publieke voorzieningen komen onder druk te De publieke voorzieningen komen onder druk te staan door:staan door:

terugloop aantal gebruikers;terugloop aantal gebruikers; minder exploitatie-inkomsten;minder exploitatie-inkomsten; afname financiële bijdrage via specifieke afname financiële bijdrage via specifieke

uitkeringen, voor zover ze aan inwonertal zijn uitkeringen, voor zover ze aan inwonertal zijn gerelateerd.gerelateerd.


Relatie tot de bestuurscultuurRelatie tot de bestuurscultuur

Twee factoren spelen hierbij een rol:Twee factoren spelen hierbij een rol:

Perceptieproblemen door onbekendheid met Perceptieproblemen door onbekendheid met de materie en gevoed door de negatieve de materie en gevoed door de negatieve connotatie met de woorden ‘krimp’ of ‘daling’.connotatie met de woorden ‘krimp’ of ‘daling’.

Psychologische problemen die verhinderen Psychologische problemen die verhinderen dat gezagsdragers een omslag in het denken dat gezagsdragers een omslag in het denken maken.maken.


Perceptieprobleem (1)Perceptieprobleem (1)

In de periode 2007-In de periode 2007-2025 groeit 2025 groeit Nederland.Nederland.

VROM, V&W, LNV: VROM, V&W, LNV: ‘Waar zouden we ons ‘Waar zouden we ons dan druk over moeten dan druk over moeten maken?’maken?’



In de periode 2007-In de periode 2007-2025 zien we een fors 2025 zien we een fors aantal gemeenten dat aantal gemeenten dat te maken heeft met te maken heeft met bevolkingsdaling, bevolkingsdaling, zelfs in de randstad.zelfs in de randstad.

BZK: ‘Daar moeten BZK: ‘Daar moeten we ons nu al druk we ons nu al druk over gaan maken.’over gaan maken.’



Beeld: Beeld: prognoses komen nooit uit.prognoses komen nooit uit.

Gedrag: Gedrag: wegwuiven, de andere kant opkijken.wegwuiven, de andere kant opkijken.

Realiteit:Realiteit: de trends die de prognoses laten de trends die de prognoses laten zien zien komen wel uit.komen wel uit.

Gedrag: Gedrag: serieus kijken naar de betekenis van serieus kijken naar de betekenis van de demografische ontwikkelingen.de demografische ontwikkelingen.



Beeld:Beeld: krimpregio’s zijn regio’s die krimpen, krimpregio’s zijn regio’s die krimpen, omdat hun inwoners de regio verlaten.omdat hun inwoners de regio verlaten.

Gedrag:Gedrag: bouwen extra woningen.bouwen extra woningen.

Realiteit:Realiteit: het aantal geboorten in de regio het aantal geboorten in de regio is minder dan het aantal is minder dan het aantal

sterfgevallen.sterfgevallen.Gedrag:Gedrag: acceptatie van de demografische acceptatie van de demografische

ontwikkelingen.ontwikkelingen.



Beeld:Beeld: door de bevolkingsdaling gaat de door de bevolkingsdaling gaat de welvaart achteruit.welvaart achteruit.

Gedrag:Gedrag: investeren in extra werkgelegenheid.investeren in extra werkgelegenheid.

Realiteit:Realiteit: de welvaartsgroei gaat gewoon door, de welvaartsgroei gaat gewoon door, omdat de arbeidsproductiviteit blijft omdat de arbeidsproductiviteit blijft stijgen.stijgen.

Gedrag:Gedrag: investeren in kwaliteit (onderwijs en investeren in kwaliteit (onderwijs en innovatie).innovatie).



Beeld:Beeld: bevolkingsdaling buigen we om door bevolkingsdaling buigen we om door bevolkingspolitiek: meer geboorten, bevolkingspolitiek: meer geboorten, meer meer immigranten.immigranten.

Gedrag:Gedrag: investeren in ineffectieve maatregelen, investeren in ineffectieve maatregelen, zoals verhoging van de kinderbijslag zoals verhoging van de kinderbijslag en en

kennismigrantenbeleid.kennismigrantenbeleid.

Realiteit:Realiteit: de maatregelen hebben op bevolkings-de maatregelen hebben op bevolkings-daling een verwaarloosbaar effect (los daling een verwaarloosbaar effect (los

van de vraag of deze maatregelen uit van de vraag of deze maatregelen uit een een ander oogpunt nuttig kunnen zijn).ander oogpunt nuttig kunnen zijn).

Gedrag:Gedrag: omslag denken van groei naar krimp.omslag denken van groei naar krimp.


Psychologische problemen (1)Psychologische problemen (1)Op gemeentelijk niveau hebben de eerste reacties Op gemeentelijk niveau hebben de eerste reacties

op krimp het karakter van een rouwproces:op krimp het karakter van een rouwproces:

Ontkenningsfase:Ontkenningsfase: ‘Dat speelt (nog) niet bij ons.’‘Dat speelt (nog) niet bij ons.’

Verzetsfase:Verzetsfase: ‘Daar moet toch wat aan te doen ‘Daar moet toch wat aan te doen zijn?’zijn?’

Berustingsfase:Berustingsfase: ‘Het zij zo, maar beleid aanpassen ‘Het zij zo, maar beleid aanpassen vinden we niet nodig.’vinden we niet nodig.’

Actiefase:Actiefase: Pas als (soms te laat) duidelijk wordt Pas als (soms te laat) duidelijk wordt dat het aanpassen aan het ‘nu’ en dat het aanpassen aan het ‘nu’ en

het het anticiperen op het ‘straks’ anticiperen op het ‘straks’ noodzakelijk noodzakelijk is, neemt men de uitdaging is, neemt men de uitdaging actief op.actief op.


Psychologische problemen (2)Psychologische problemen (2)De uiteenlopende demografische ontwikkelingen leiden De uiteenlopende demografische ontwikkelingen leiden

tot een extra probleem:tot een extra probleem: in Nederland zien we gebieden met groei (Randstad) en in Nederland zien we gebieden met groei (Randstad) en

gebieden met krimp (periferie);gebieden met krimp (periferie); zeer veel politieke en financiële aandacht gaat uit naar de zeer veel politieke en financiële aandacht gaat uit naar de

Randstad; de periferie gaat klagen;Randstad; de periferie gaat klagen; vergelijkbare situaties zien we binnen provincies en binnen vergelijkbare situaties zien we binnen provincies en binnen

regio’s;regio’s; tweedeling dreigt met onnodige prestigestrijd en Calimero-tweedeling dreigt met onnodige prestigestrijd en Calimero-

effecten;effecten; de volksvertegenwoordigende organen komen voor een de volksvertegenwoordigende organen komen voor een

nieuw solidariteitsvraagstuk te staan.nieuw solidariteitsvraagstuk te staan.


Overwegingen m.b.t. bestuurscultuurOverwegingen m.b.t. bestuurscultuur

Overheden moeten door het rouwproces heen Overheden moeten door het rouwproces heen worden gehaald door hen te laten begrijpen dat worden gehaald door hen te laten begrijpen dat bevolkingsdaling een ‘natuurlijk’ en (vrijwel) niet bevolkingsdaling een ‘natuurlijk’ en (vrijwel) niet te beïnvloeden gegeven is.te beïnvloeden gegeven is.

Alleen dan zullen ze anticiperen op de Alleen dan zullen ze anticiperen op de demografische ontwikkelingen.demografische ontwikkelingen.

Daarmee kunnen we voorkomen dat ze elkaar Daarmee kunnen we voorkomen dat ze elkaar onnodig gaan beconcurreren en onrendabele onnodig gaan beconcurreren en onrendabele investeringen gaan plegen.investeringen gaan plegen.


Kennisvragen m.b.t. Kennisvragen m.b.t. bestuurscultuurbestuurscultuur

In welke fase van het rouwproces bevinden de In welke fase van het rouwproces bevinden de Achterhoekse gemeenten zich nu?Achterhoekse gemeenten zich nu?

Heeft de provincie hier ook nog een Heeft de provincie hier ook nog een verantwoordelijkheid?verantwoordelijkheid?

Is er contact met BZK en andere departementen Is er contact met BZK en andere departementen over de vraag of bevolkingsdaling in de over de vraag of bevolkingsdaling in de Achterhoek een plek in hun strategisch beleid Achterhoek een plek in hun strategisch beleid heeft?heeft?+Het regeerakkoord rept met geen woord over bevolkingsdaling.+Het regeerakkoord rept met geen woord over bevolkingsdaling.

+Bij de VNG staat het nog niet op de agenda.+Bij de VNG staat het nog niet op de agenda.


Politiek-bestuurlijke uitdagingen (1)Politiek-bestuurlijke uitdagingen (1)

Bevolkingsdaling leidt op onderdelen recht-Bevolkingsdaling leidt op onderdelen recht-streeks tot problemen, zoals bijv. de afname van streeks tot problemen, zoals bijv. de afname van de kwaliteit van het voorzieningenniveau.de kwaliteit van het voorzieningenniveau.

Bevolkingsdaling dwingt ons om nieuwe Bevolkingsdaling dwingt ons om nieuwe concepten te bedenken, die passen bij krimp-concepten te bedenken, die passen bij krimp-scenario’s, waarmee met succes de omslag van scenario’s, waarmee met succes de omslag van kwantiteit naar kwaliteit wordt gemaakt.kwantiteit naar kwaliteit wordt gemaakt.

Dit kan leiden tot vragen over de bestuurskracht Dit kan leiden tot vragen over de bestuurskracht in de Achterhoek.in de Achterhoek.


Politiek-bestuurlijke uitdagingen (2)Politiek-bestuurlijke uitdagingen (2) De kwaliteit van bestuurders en ambtenaren gaat De kwaliteit van bestuurders en ambtenaren gaat

achteruit door de terugval in salariëring, die achteruit door de terugval in salariëring, die gekoppeld is aan gemeentegrootte.gekoppeld is aan gemeentegrootte.

De kwaliteit van het ambtelijk apparaat komt in het De kwaliteit van het ambtelijk apparaat komt in het geding door:geding door: de uitstroom van veel vergrijsde ambtenaren de uitstroom van veel vergrijsde ambtenaren

met hun kennis en ervaring, die onvoldoende met hun kennis en ervaring, die onvoldoende wordt gecompenseerd door jonge instroom;wordt gecompenseerd door jonge instroom;

Het opstuwen van lonen door de concurrentie Het opstuwen van lonen door de concurrentie met de private sector om de arbeidskrachten, met de private sector om de arbeidskrachten, die schaars worden door de krimp van de die schaars worden door de krimp van de potentiële beroepsbevolking.potentiële beroepsbevolking.


Politiek-bestuurlijke uitdagingen (3)Politiek-bestuurlijke uitdagingen (3)

De bestuurskracht kan worden vergroot door:De bestuurskracht kan worden vergroot door:

investeren in (oudere) werknemers;investeren in (oudere) werknemers; concurrentie aan te gaan met behulp van concurrentie aan te gaan met behulp van

aantrekkelijke arbeidsvoorwaarden;aantrekkelijke arbeidsvoorwaarden; loslaten huidige systematiek van salariëring: loslaten huidige systematiek van salariëring:

eigen verantwoordelijkheid gemeente;eigen verantwoordelijkheid gemeente; schaalvergroting d.m.v. herindeling.schaalvergroting d.m.v. herindeling.


Financiële aspecten (1)Financiële aspecten (1) Veel financieringsstromen zijn inwonertal-Veel financieringsstromen zijn inwonertal-

gerelateerd, zoals delen van de Algemene Uitkering gerelateerd, zoals delen van de Algemene Uitkering en specifieke uitkeringen.en specifieke uitkeringen.

Tegenover de dalende inkomsten staan niet altijd Tegenover de dalende inkomsten staan niet altijd evenredig dalende uitgaven, dat verschil noemen we evenredig dalende uitgaven, dat verschil noemen we kostenremanentie.kostenremanentie.

Volgens Van Dale betekent remanentie: ‘het blijven Volgens Van Dale betekent remanentie: ‘het blijven bestaan, respectievelijk dat wat blijft bestaan, na bestaan, respectievelijk dat wat blijft bestaan, na uitschakeling van de veroorzakende werking’.uitschakeling van de veroorzakende werking’.


Financiële aspecten (2)Financiële aspecten (2)

Gemeenten met dalend aantal huishoudens zien hun Gemeenten met dalend aantal huishoudens zien hun eigen inkomsten teruglopen door mogelijk minder OZB-eigen inkomsten teruglopen door mogelijk minder OZB-inkomsten en minder gronduitgifte.inkomsten en minder gronduitgifte.

Aan de andere kant hebben ze meer uitgaven om Aan de andere kant hebben ze meer uitgaven om gevolgen van de bevolkingsdaling op te vangen, gevolgen van de bevolkingsdaling op te vangen, bijvoorbeeld in verband met herstructurering van wijken bijvoorbeeld in verband met herstructurering van wijken en sloopkosten.en sloopkosten.

Financieringsstromen moeten worden herijkt in het licht Financieringsstromen moeten worden herijkt in het licht van de demografische ontwikkelingen.van de demografische ontwikkelingen.


Concrete acties op korte termijn (1)Concrete acties op korte termijn (1)

Licht gemeenteraden in over deze ontwikkeling: Licht gemeenteraden in over deze ontwikkeling: organiseer een roadshow per individuele organiseer een roadshow per individuele gemeente voor de bewustzijnsverruiming.gemeente voor de bewustzijnsverruiming.

Maak duidelijk dat bevolkingsdaling geen Maak duidelijk dat bevolkingsdaling geen probleem is. Verkeerd erop reageren, dat is een probleem is. Verkeerd erop reageren, dat is een probleem.probleem.


Concrete acties op korte termijn (2)Concrete acties op korte termijn (2) Leg uit dat:Leg uit dat:

het gaat om a) nu aanpassen aan wat nu het gaat om a) nu aanpassen aan wat nu speelt (bijv. terugdraaien bouwprogramma’s) speelt (bijv. terugdraaien bouwprogramma’s) en b) nu gaan anticiperen op wat nog gaat en b) nu gaan anticiperen op wat nog gaat komen (bijv. vermindering aantal komen (bijv. vermindering aantal basisscholen);basisscholen);

het nemen van verkeerde beslissingen op de het nemen van verkeerde beslissingen op de loer ligt en dat het ‘in de concurrentie loer ligt en dat het ‘in de concurrentie schieten’ de belangrijkste verkeerde schieten’ de belangrijkste verkeerde beslissing is; wat de een erbij krijgt is een beslissing is; wat de een erbij krijgt is een blijvend verlies voor de ander.blijvend verlies voor de ander.


Concrete acties op korte termijn (3)Concrete acties op korte termijn (3) Leg verder uit dat:Leg verder uit dat:

alle beleidssectoren moeten worden herijkt in het licht alle beleidssectoren moeten worden herijkt in het licht van krimp;van krimp;

dit niet lukt met voorhanden zijnde interne kennis of dit niet lukt met voorhanden zijnde interne kennis of met het uitzetten van studies en onderzoeken;met het uitzetten van studies en onderzoeken;

maak niet de fout om die bewustzijnsverruiming te maak niet de fout om die bewustzijnsverruiming te zoeken in algemene informatie- en communicatie-zoeken in algemene informatie- en communicatie-campagnes: mik op een zo persoonlijk mogelijke campagnes: mik op een zo persoonlijk mogelijke benadering;benadering;

dit de bevolking rechtstreeks raakt en daarom van dit de bevolking rechtstreeks raakt en daarom van meet af aan van onderop en van buiten naar binnen, meet af aan van onderop en van buiten naar binnen, dus rustig en voornaam, procesmatig moet worden dus rustig en voornaam, procesmatig moet worden ondernomen.ondernomen.

(c) KcBB 14-01-08Regio Achterhoek1 Structurele bevolkingsdaling Een urgente nieuwe invalshoek voor...

Documents

Transcript of (c) KcBB 14-01-08Regio Achterhoek1 Structurele bevolkingsdaling Een urgente nieuwe invalshoek voor...