lezen, luisteren, kijken, spelenmet baby’s en peuters

in bibliotheek en kinderopvang

BoekStar tEnVerder 6

www.boekstart.nl

2

De Blauwe Druifjes van Partou Kinderopvang, locatie Zonnedauw in Landsmeer.

Pedagogisch medewerker Marlous Verdam-Veldt:‘Interactief voorlezen is dat de kinderen kans krijgen om hun eigen verhaal te vertellen.’

Wil jij in de volgende BoekStartEnVerder met je groep op de foto? Mail naar Marijke Bos, Stichting Lezen: mbos@lezen.nl. Er komt een fotograaf bij je langs.

IN HET NIEUWS

Tussenresultaten onderzoek BoekStart positief Vanaf voorjaar 2010 wordt er wetenschappelijk onderzoek gedaan naarde effecten van BoekStart door de Universiteit Leiden. Hoofddoel van hetonderzoek is testen of het ‘loont’ om baby's voor te lezen. De eerste tussen-resultaten van de vergelijking tussen BoekStartkinderen en kinderen die nogniet met BoekStart hebben kennisgemaakt wijzen op een duidelijk positiefeffect van BoekStart. Lees meer en bekijk het filmpje op http://bit.ly/MIRpwO.

(Inter)Actief voorlezen Kinderen leren door actief mee te denken tijdens het voorlezen. Dat steltMyrte Gosen in haar promotieonderzoek. Zij keek met name hoe dat lerenzichtbaar wordt in de interactie met de voorlezer en tussen de kinderenonderling. Het proefschrift is te downloaden via de website van de RU Groningen: http://bit.ly/MjZg02.

LeespluimIedere maand wordt er een prentenboek bekroond met de Leespluim. De bekroonde boeken herken je in kinderboekwinkels aan de Leespluim-insteker. In bibliotheken vallen ze op door de Leespluim-sticker. Alle jury-rapporten zijn te vinden op www.leesplein.nl (Laten lezen / Achtergrondenen links / Bekroningen).Deze boeken zijn bekroond tussen april en oktober 2012:Het muizenhuis: Sam & Julia. Karina Schaapman (tekst & illustraties).RubinsteinVast. Oliver Jeffers (tekst & illustraties). PimentoSpinnie schittert!. Frank Pollet (tekst) & Moniek Vermeulen (illustraties).De EenhoornVicks: De eerste stap, duik en grom van het liefste ijsbeertjevan de hele wereld. Mack (tekst & illustraties). ClavisNeushoorns eten geen pannenkoeken. Anna Kemp (tekst) & SaraOgilvie (illustraties). LemniscaatKleine Ezel en het zwarte schaapje. Rindert Kromhout (tekst) &Annemarie van Haeringen (illustraties). LeopoldBij ons in de straat. Koos Meinderts (tekst) & Annette Fienieg (illustraties). Lemniscaat

3

BOEKSTART: Leesplezier van nul tot vier

Het is belangrijk dat kinderen al op jonge leeftijd in aanraking komen met boeken. Zo merken zedat boeken erbij horen, ze leren er van jongs af aan mee omgaan en ervaren al vroeg het plezierin samen lezen. Aandacht voor boeken en voorlezen in de kinderopvang is dan ook van grotebetekenis.

Het leesbevorderingsprogramma BoekStart in de kinderopvang heeft als doel kinderen van nul totvier jaar in aanraking te brengen met boeken en voorlezen. De relatie tussen de kinderopvang ende openbare bibliotheek wordt versterkt en het voorleesklimaat op de kinderopvang verbeterd. Deopenbare bibliotheek kan pedagogisch medewerkers die graag voorlezen en hierin een centralerol willen spelen in hun instelling opleiden tot voorleescoördinator.

De training Voorleescoördinator biedt basiskennis van jeugdliteratuur voor kinderen van 0-4 jaar.Pedagogisch medewerkers leren hoe ze het voorlezen een vaste plaats kunnen geven in het dag-ritme van de groepen. Ze kunnen hun collega’s enthousiast maken om met boeken te werken enhouden het voorlezen levend. Ook ouders informeren hoort erbij.

Daarnaast is het belangrijk dat (voor)lezen wordt opgenomen in het beleid van de kinderopvang -instelling. De voorleescoördinator maakt samen met de leidinggevende een voorleesplan om ervoorte zorgen dat er blijvend aandacht is voor voorlezen. Een voorleesplan kan worden opgenomenin het pedagogisch beleidsplan. Ook dat komt in de training aan bod. Verder is er aandacht voorhet opzetten van een samenwerkingsverband met de bibliotheek en andere cultureel-educatieveinstellingen in de eigen regio.

Inmiddels zijn er al ruim honderd voorleescoördinatoren opgeleid. Kijk op www.boekstartpro.nlvoor de mogelijkheden van BoekStart in de kinderopvang of vraag ernaar in de openbare biblio-theek.

☞4

5

BABYBOEKJES

Baby’s ontdekken een boekje op hun eigen manier: door te voelen, te sabbelen, ermee te gooien. Een babyboek moet hier tegen kunnen. Met ongeveer tien maanden ontdekt een kindje hoe een boek ‘werkt’. Het raakt meer gericht op de inhoud en slaat bladzijden om. Soms vijf tegelijk, maar dat geeft niet. Het gaat om het ontdekken en samen met het boekje bezig zijn.

In de dierentuin. Tanja Louwers (illustraties)ImageBooks Factory (2012) 4 blz. (ISBN 9789461441706) ! 7,95

In dit vrolijk gekleurde stoffen knisperboekje zijn zes ‘wilde’ dieren te ontdekken, van de olijk kijkende slang tot en met de trotse zebra.Baby’s zullen graag naar het boekje kijken en er al gauw naar grijpen.Ook verscheen het vergelijkbare Op de boerderij. AB (3 mnd+)

Jouw beschermengel. Natascha Rosenberg (illustraties)De Vier Windstreken (2012) 8 blz. (ISBN 9789051162349) ! 12,95

Tussen twee grote ronde stoffen pagina’s zit een vierkant boekje. Daarinvertelt een beschermengel een kindje goed in de gaten te houden. Doorte voelen en te luisteren naar het geknisper van de bladzijden wordende zintuigen gestimuleerd. AB (1+)

Nijntje welterusten. Dick Bruna (illustraties)Mercis Publishing (2012) 8 blz. (ISBN 9789056475406) ! 12,50

Stoffen boek met een gebreid omslag over het bedritueel: kleertjes uit,fijn in bad, tandjes poetsen en pyjama aan. En natuurlijk eerst nogsamen een verhaaltje lezen voor het kindje slapen gaat! AB (1+)

Woezel en Pip buggyboekje. Dromenjager (2011) 6 blz. (ISBN 8713291080522) ! 10,99

Stoffen buggyboekje over de bekende hondjes Woezel en Pip, gemaaktnaar een ontwerp van Guusje Nederhorst. Tussen een aantal pagina’s isknispermateriaal verwerkt en er zit een piepertje in. Ook voor baby’s:Woezel en Pip activiteitenboekje (van stof) en Woezel en Pip badboekje.AB (6 mnd+)

6

Wat een feest voor een dreumes als hij eenmaal zelfstandig naar de speelhoek kan dribbelen en zelf speelgoed kan pakken. Net als kleine Rosalie in dit boek. Als je naar haar oogjes kijkt,

zie je hoe leuk ze de spelletjes vindt die ze doet: ‘Ga je mee pop?’ Parmantig rijdt Rosalie rond met de poppenwagen

waar ze zelf ook nog houvast aan heeft. En ‘boink’, waar springt de grote bal op de grond naartoe? ‘Mmm’, knuffelen met de

grote beer voelt het fijnste met je oogjes dicht. Zes spelletjes zien we afgebeeld in dit kleine kartonboekje,

roze aan de buitenkant. Over een meisje inderdaad, maar een dreumesjongetje zal zich daar niets van aantrekken.

Het is een fijn boekje over binnen spelen, herkenbaar voor álle kleintjes.

BOEKIDEE 0–2 JAAR: Kleine Rosalie speelt binnen

DOOR: ELLY VAN DER LINDEN

7

Leestip Een dreumes begrijpt nog geen verhaaltje, dus het maakt niet uit waar je in hetboekje begint of eindigt. Bladeren is een fijn spelletje: het boekje valt open en er isiets leuks te zien. Links staat het speelgoed, rechts zien we hoe Rosalie ermee speelt.Wat een dreumes wél kan, is het verband leggen tussen deze beide afbeeldingen:‘Dit is de trommel’ en ‘Wat doet Rosalie met de trommel?’ Als je in eigen woordenvertelt – en misschien kan de dreumes zelf ook al wat benoemen – komen er vanzelfzelfstandige naamwoorden aan bod: de pop, het wagentje, de bal, de beer, hetboekje en de trommel. Door te praten over wat Rosalie doet, hoort het kind werk-woorden: flesje geven, wagentje duwen, de bal gooien, de bal botst, kijken in eenboekje, trommelen. Als je daarnaast ook nog de tekst leest, hoort het kind nietalleen spreektaal maar ook nog eens boekentaal. Dat zijn totaal heel wat verschil-lende woorden!

Idee: zelf spelenHet kan niet missen of de dreumes is meteen gespitst of het speelgoed in het boekjeook te vinden is in de eigen vertrouwde ruimte: ‘Hé, waar ligt onze bal? Hebbenwij ook zo’n grote knuffelbeer? Nee, wij hebben een olifant! Daar kun je ook zofijn mee knuffelen.’ Dit kan het sein zijn voor het kind om zelf in actie te komen ende olifant te gaan omhelzen. Je volgt dan de initiatieven van het kind. Als het samenlezen genoeg is geweest, kun je nog zorgen voor verrijking door te gaan spelen:‘Daar staat onze trommel in de kast. Die gaan we halen en wij gaan ook trommelen,net als Rosalie in het boek.’

Idee: eigen boekje makenMaak eens een eigen boekje voor je groep of voor kinderen individueel. Maakfoto’s van speelgoed en het spel en stop die naast elkaar in een fotoboekje. Laatextra verschillende spelmogelijkheden zien door meerdere foto’s van hetzelfdespeelgoed: ‘Want wat doen wij allemaal met onze blokken? Wat met de verschil-lende muziekinstrumentjes? En dit zijn al onze poppen en knuffels!’

Kleine Rosalie speelt binnenLinne Bie (tekst & illustraties)Linne Bie & Co. (2012) 14 blz. (ISBN 9789079601004) ! 6,95

www.linnebie.com

BOEKENTIPS‘Goud van oud’

Sommige boeken gaan vele generaties mee. En iedere keer genieten kleintjes vande aansprekende illustraties, de vaak eenvoudige tekst en de onderwerpen die elkkindje herkent. Oud, maar nog lang niet ouderwets!

Het babyboek van alle dingen. Janet & Allan Ahlberg (tekst &illustraties)Lannoo (2012) 34 blz. (ISBN 9789401401340) ! 9,95

Kartonnen ‘baby-encyclopedie’: rond elk onderwerp zijn knusse, grap-pige tekeningetjes gegroepeerd met voor peuters herkenbare situaties.Verscheen in 1983 met als titel: Alles op een rijtje. AP (2+)

Dag Dag, Dag Nacht. Margaret Wise Brown (tekst) & Clement Hurd(illustraties)Lemniscaat (2003) 32 blz. (ISBN 9789056375300) ! 13,95

Mooi prentenboekje uit 1947 over een konijntje dat, voor het slapengaan,de voorwerpen en kledingstukken in de kamer welterusten zegt. AP (2+)

Doen jullie mee?. Shirley Hughes (tekst & illustraties)De Vries Brouwers (2004) 58 blz. (ISBN 9789059271722) ! 19,-

Vier verhalen over een klein meisje en haar babybroertje. Alle verha-len zijn eerder als apart prentenboek verschenen: Verstoppen, Geven,Kletsen en Stuiteren. AP (1+)

Moemin: Het kleine boek vol tegenstellingen. Tove Jansson(tekst & illustraties)Clavis (2011) 14 blz. (ISBN 9789044815788) ! 7,95

Dit is een deeltje van een serie van vijf kartonboekjes over Moemin enzijn trollenfamilie, die in de jaren veertig van de vorige eeuw voor heteerst opdoken in de boeken van de Finse schrijfster en illustratrice. AP (2+)

8

DREUMESBOEKEN (1,5 JAAR)

Een dreumes rond een jaar gaat herkennen wat er op deplaatjes staat. Foto’s of duidelijke tekeningen van dierendoen het erg goed. Het liefst niet meer dan één per plaatje.Vertel er iets bij. Het geeft niets als de kleine dreumes inhet midden van het boek wil beginnen. Hij is toch nog niettoe aan een echt verhaal.

Hup!. Liesbet Slegers (tekst & illustraties)Clavis (2012) 14 blz. (ISBN 9789044816754) ! 8,95

Een aapje zit stil achter een blad, een vis verstopt zich achter zeewier,en zo zijn er nog vier dieren die zich verstoppen of stilhouden. Bij hetoptillen van een flap komen de dieren elk op hun eigen manier in bewe-ging. Ook is er Piep! met dieren en hun kleintjes. AP (1,5+)

Kleuren. Orla Kiely (tekst & illustraties)Gottmer (2012) 22 blz. (ISBN 9789025751395) ! 9,95

Met dit fraai uitgevoerde, vierkante, kartonnen boekje worden tien voor-werpen benoemd en kleuren geleerd. In eenzelfde mooie uitvoeringmet patronen is er Cijfers. AP (1,5+)

Wat bouw jij?. Yusuke Yonezu (tekst & illustraties)De Vier Windstreken (2011) 24 blz. (ISBN 9789051161908) ! 7,95

Met kleurige blokken worden verschillende vervoermiddelen ge bouwd.Door de uitsparingen in de stevige, hardkartonnen bladzijden kunnendie geraden worden. En daarna aan de slag met de eigen blokken-doos! AP (2+)

9

❛ Voorlezen is leuk, gezellig en ook nog heel leerzaam. Voor kinderen, maar ook voor de pm-ers! ❜

BOEKENTIPSAanwijzen en benoemen

Al op jonge leeftijd zijn kinderen dol op aanwijzen en benoemen. Er zijn dan ookveel aanwijsboeken voor kleintjes, al vanaf een jaar. De aanwijsboeken voor gro-tere kinderen hebben vaak iets extra’s als een verhaaltje of een zoekspel, of ze zijnsamengesteld rond thema’s. Aanwijsboeken zijn leerzaam en geven veel plezier!

Het grote boek van woorden en plaatjes. Ole Könnecke (tekst & illustraties)Gottmer (2011) 22 blz. (ISBN 9789025749392) ! 12,95

In dit grote boek heeft de hele peuterwereld een plaatsje gekregen:van zaken in huis, kleding, de tuin, dieren, vervoermiddelen, muziek-instrumenten, sportattributen tot de speeltuin en het circus. Ook cijfers, letters en vormen zijn erin te vinden. AP (2+)

Tips en suggesties• Laat zelf een plaat uitzoeken in het grote boek. • Vertel wat daarop te zien is, terwijl je aanwijst en benoemt.• Geef zoekopdrachten en laat daarbij zelf aanwijzen en benoemen. • Voor al iets oudere kinderen: verzin samen een verhaaltje bij wat er op de plaat te zien is.• Zoek samen de voorwerpen ‘in het echt’.

Andere aanwijsboeken Het Nijntje plaatjesboek. Dick Bruna (tekst & illustraties)Mercis (2011) 26 blz. (ISBN 9789056475062) ! 12,50 AP (1+)

In en om het huis. Moni Port (tekst & illustraties)Gottmer (2010) 24 blz. (ISBN 9789025749309) ! 5,- AP (2,5)

Woordenschat. Natalie Boyd e.a. (samenstelling)Van Goor (2011) 12 blz. (ISBN 9789047516781) ! 9,99 AP (2+)

Woordjes leren. Kathleen Amant (tekst & illustraties)Standaard (2011) 43 blz. (ISBN 9789002243158) ! 9,95 AP (1,5+)

Op www.voorleesplein.nl staat de themalijst ‘Aanwijsboeken’, met nog veel meer titelsuggesties(> Boeken op onderwerp).

10

☞

11

BOEKENTIPS Boeken over boeken

Zien lezen doet lezen! En daarbij helpen – naast het goede voorbeeld geven –boekjes waarin boeken lezen centraal staat. Er zijn leuke voorbeelden, over eenbezoekje aan de bibliotheek of een voorleessessie.

Het is een boekje. Lane Smith (tekst & illustraties) Lemniscaat (2012) 20 blz. (ISBN 9789047704300) ! 8,95

Aap zit rustig met een boekje. Ezeltje wil graag weten wat Aap in zijn pootjes heeft en wat je ermee kunt doen: kun je erop kauwen, het op je hoofd zetten of ermee e-mailen? Steeds is het antwoord ‘Nee’. Wat kan dan wel? AP (2+)

Tips en suggesties• Bekijk en lees samen het boekje en doe de dieren na: boekje op je hoofd, het laten ‘vliegen’,

ermee ‘telefoneren’ et cetera.• Breng samen een bezoekje aan de boekenhoek of de bibliotheek.• Lees het versje ‘Lezen’ van Mieke van Hooft uit Oppasdag (ook in: Holland rijmt en Leesletters).

Andere boeken over boeken Bibi gaat naar de bieb. Anna MacQuinn (tekst) & Rosalind Beardshaw (illustraties)Luister (2010) 24 blz. (ISBN 9789077867457) ! 13,95 AP (2+)

Dribbel houdt van boeken. Eric Hill (tekst & illustraties)Van Holkema & Warendorf (2011) 14 blz. (ISBN 9789047520696) ! 7,99 AP (2+)

Karel gaat naar de bibliotheek. Liesbet Slegers (tekst & illustraties)Clavis (2009) 32 blz. (ISBN 9789044811407) ! 12,95 AP (2,5+)

Op www.voorleesplein.nl staat de themalijst ‘Boeken over boeken’, met nog veel meer titelsuggesties (> Boeken op onderwerp).☞

12

Dieren doen het altijd goed in boeken voor jonge kinderen. In dit stevige kartonboekje worden de eigenschappen van dieren in fantasie-spelletjes verwoord. Dit gebeurt in de rijke taal van de versjes die dekindjes bovendien uitnodigen om in beweging te komen.

TipDoor van tevoren de versjes hardop voor jezelf voor te lezen, krijg je het gevoelvoor de woorden en het ritme te pakken, zodat het voorlezen soepeler gaat. Leesde versjes vervolgens meerdere malen voor zodat de kinderen de klanken herken-nen die bij een bepaald plaatje of dier horen. Leg het boekje op een plaats neerwaar de kinderen het zelf kunnen pakken.

BOEKIDEE 2+: Springversjes & tuimelgedichten

DOOR: LEA KESSELS

13

BewegenPeuters zijn de hele dag in beweging. Daag ze uit om net als slang te ‘kronkel -kruipen’ of als kangoeroe te ‘huppelhoppen’. Zeg dan het betreffende versje op enlaat de kleintjes de zinnen afmaken.

RadenDoe zelf de bewegingen na en laat de kinderen raden welk dier je bent: ‘Ja, ikben de rups en ik schuifel fluisterstil, ritsel, ritsel door het gras…’ De kinderengaan onmiddellijk meedoen.

KnuffelsZoek knuffels bij elkaar die in het boek voorkomen en geef ieder kind er een:‘Hee, wat doet de aap? Zit hij op je rug? Hij maakt ook veel kabaal.’ Krabben,krabbelen, klimmen en klauteren. De kinderen gaan het vanzelf nadoen met ofzonder de knuffels.

EzelDe ezel is een grappig dier. Hij maakt een gek geluid, heeft lange oren en houdtervan om te springen. Het kindje op de tekening is ‘verkleed’ als ezel. Maak deoren na van papier en de staart van een stuk touw. Springen maar!

Andere boekenZoek – eventueel samen met de kinderen – boeken uit je eigen collectie of in debibliotheek. Rupsje Nooitgenoeg, Kleine Ezel, Kleine Kangoeroe, Kleine Beer enzo-voort. Garantie voor heel veel lees- en speelplezier.

Springversjes & tuimelgedichtenSiska Goeminne (tekst) & Lieve Baeten (illustraties)De Eenhoorn (2011) 20 blz. (ISBN 9789058387158) ! 11,50

14

Fiep op wielen. Fiep Westendorp (illustraties)Querido (2012) 32 blz. (ISBN 9789045113265) ! 7,50

Treinen, auto’s – van een vuilniswagen tot en met een jeep – fietsen, eenouderwetse melkkar, een bakfiets vol rommel, een draaiorgel: een stevigkartonnen boekje vol voertuigen. Ook is er De dieren van Fiep. AP (2,5+)

De vrolijke tweeling. Bette Westera (tekst) & Linda de Haan (illustraties)Gottmer (2012) 23 blz. (ISBN 9789025751098) ! 10,95

Elin en Isa, een tweeling, lijken precies hetzelfde, maar toch zijn ze heelverschillend. Dat is te zien op de vrolijke illustraties van dit hardkartonnenboek waarop overeenkomsten en verschillen aangewezen kunnen worden.De eenvoudige, rijmende tekst vertelt een verhaaltje. AP (2+)

Waar is de blauwe auto?. Joachim Krause (tekst & illustraties)Holland (2012) 16 blz. (ISBN 9789025111854) ! 9,95

Stevig, groot kartonboek met zoekplaten van een bouwplaats, stads-drukte, de snelweg, de garage… Op elke bladzijde is het zoeken naarde blauwe auto. Ook is er onder meer het sprookjesachtige Waar is dekleine eenhoorn?. AP (2,5+)

Wat is het mooi donker. Emiri Hayashi (tekst & illustraties)Clavis (2012) 14 blz. (ISBN 9789044817867) ! 16,95

In de pikdonkere nacht valt heel wat te ontdekken met het zwarte katjevan zachte stof dat je op elke bladzijde kunt voelen. De glimmende, zilveren wolken en de fluorescerende rozerode maan maken het extrageheimzinnig. Stevig hardkartonnen boek dat ook uitnodigt om te tellen.AP (2+)

PEUTERBOEKEN 2+

Een peuter van een jaar of twee is toe aan een echt verhaal-tje. Over een meisje of een jongetje dat iets beleeft wat hetkind herkent. Ook dieren spreken erg aan. De platen moetenduidelijk laten zien wat er in het verhaal gebeurt. Aanwijs-boeken zijn nu ook heel leuk.

15

UIT DE PRAKTIJK VAN… Elly van der Linden

Regelmatig komt op Voorleesplein, dé website over boeken voor kinderen tot zesjaar, een deskundige aan het woord die een kijkje geeft in de dagelijkse praktijk. Elly van der Linden werkt vanuit haar Bureau Leesbevordering & Taalstimulering 0-7 jaar als ontwikkelaar van leesbevorderingsprogramma’s en aan wat zoal metvoorlezen en boeken te maken heeft. Zij ontwikkelt en geeft ook trainingen enworkshops. Als ontwikkelaar van Boekenpret ontstond haar specialisme op hetgebied van lezen met de allerjongsten: baby’s, dreumesen en peuters. Nu gebruiktzij haar expertise onder meer voor de ontwikkeling van trainingen voor BoekStart.

Quote van Elly‘Ik vind het prachtig hoe baby’s boekjes met al hun zintuigen ontdekken. Het moment dat ze gaanbegrijpen wat ze zien en dat gaan benoemen is indrukwekkend. Als ze iets ouder zijn ontdekkenze dat plaatjes met elkaar te maken hebben. Het gaat om veel meer dan begrip en taal. Je zietbij zo´n kindje direct de emotionele beleving naar aanleiding van de plaatjes.’

Kijk op www.voorleesplein > Leestips > Aan het woord (januari 2012).☞

PRENTENBOEKEN (3+)

Eenmaal drie, hoeft een boek niet meer per se te gaan overeen figuurtje waarin het kind zichzelf ziet. Het wil nu ookeen beeld krijgen van wat andere kinderen overkomt en watzij doen. Een verhaal moet naast herkenbare elementen ietsnieuws bevatten.

Big gaat logeren. Pauline Oud (tekst & illustraties)Clavis (2012) 28 blz. (ISBN 9789044817768) ! 14,95

Big gaat fijn bij Schaap logeren. Schaap doet enorm haar best om het Bignaar de zin te maken. Maar alles is daar zo anders dat Big toch liever bijzichzelf gaat logeren! Met Schaap natuurlijk. Ook is er Big gaat zwem-men. AP (3+)

Ik doe het lekker toch!. Milja Praagman (tekst & illustraties)Leopold (2012) 32 blz. (ISBN 9789025860714) ! 13,95

Kleine Leeuw doet lekker alles wat niet mag. In zijn pyjama naar buiten,door de modder rollen… ’s Avonds mag hij van mama niet zijn bord leegeten en niet op tijd naar bed. Dus wat doet Kleine Leeuw…? AP (3+)

Vriendjes. Mies van Hout (tekst & illustraties)Lemniscaat (2012) 26 blz. (ISBN 9789047704799) ! 14,95

Twee monstertjes zijn echte vriendjes. Dus ze knuffelen en lachen metelkaar, maar kunnen ook samen klieren, vechten en huilen. Om het danweer goed te maken natuurlijk. AP (3+)

Wie heeft de dikste billen?. Marijke ten Cate (tekst & illustraties)Lemniscaat (2012) 32 blz. (ISBN 9789047704720) ! 12,95

‘Wie heeft de puntigste neus?’, ‘Wie heeft de grootste bek?’ en ‘Wie heeftde dikste billen?’. Aan de hand van deze vragen kun je kijken naar degrote illustraties, waarop mens en dier zich opmaken voor een circusvoor-stelling. AP (3+)

16

17

VOORLEZEN

Fijn om bij de hand te hebben is zo’n dikke verhalenbundel.Er kan steeds weer een ander verhaaltje gekozen worden. Of juist keer op keer die ene favoriet!

Hier is Fiep. Tingue Dongelmans (tekst) & Ingeborg Vriends-van derSteijn (illustraties)Dongelmans (2012) 42 blz. (ISBN 9789461908636) ! 10,-

Tien korte voorleesverhaaltjes (oorspronkelijk geschreven voor Sesamstraat)over de ondernemende Fiep en haar knuffel Tum. Fiep smeert zich in metmama’s lippenstift en springt in plassen, maar ze kan ook heel lief zijn.Het boek is te bestellen bij info@inkies.nl. A (2,5+)

Ik kan alles lekker zelf. Diverse auteurs en illustratorenPimento (2012) 128 blz. (ISBN 9789049925413) ! 15,95

Alles doe je een keer voor het eerst, of het nu gaat om veters strikken,naar de tandarts gaan of kamperen. Spannend of soms zelfs een beetjeeng. Deze bundel biedt ruggensteuntjes. De bestaande en nieuwe verha-len, versjes en kleurige afbeeldingen zijn van bekende auteurs en illustra-toren. A (3+)

Lieve liedjes & verhaaltjes voor peuters en kleuters. Marianne Busser en Ron Schröder (tekst) & Dagmar Stam (illustraties)The House of Books (2012) 41 blz. (ISBN 9789044335583) ! 16,95

Tien verhalen op rijm, dicht bij de belevingswereld van peuters en kleuters.Met toepasselijke liedjes die te beluisteren zijn op de bijbehorende cd. AJ Nederlands 788.2 (3+)

❛ Door interactief voorlezen leren kinderen onder woorden brengen wat ze beleven bij het verhaal of wat ze kennen

uit eigen ervaringen of omgeving.❜

18

BOEKIDEE 3+: Nog 100 nachtjes slapen

DOOR: JULIENNE VAN DEN HEUVEL

Jonge kinderen kunnen weken toeleven naar hun verjaardag. Het isook lastig, als je nog geen besef hebt van tijd. Zo ook Dorus uit ditprentenboek, die net tot tien kan tellen, maar nog honderd nachtjesmoet slapen voordat ze jarig is. Dat duurt haar allemaal veel te lang;ze wil nú feestvieren. Om haar af te leiden geeft mama haar een lap stof, waar ze in mag knippen. Dorus heeft de smaak te pakkenen knipt driehoeken uit alle stoffen die ze tegenkomt, ook al zijn hetkostuums aan de waslijn... Dat ze dat niet zomaar lukraak doet,blijkt op de laatste illustraties. En dat feest komt er sneller dan mamadacht!

Lezen en kijkenLees en bekijk het boek rustig met een groepje kinderen. Geef ze de kans te reageren op wat er op de platen te zien is. Dat is namelijk meer dan de tekstvertelt. Lok reacties uit door vragen te stellen: ‘Waar zet Dorus daar haar schaarin? Bedoelde mama dat?’, en ‘Hé, dat jurkje van dat meisje hebben we eerdergezien. De broek van de clown ook. Waar was dat?’

ZoekenBekijk samen de eerste plaat waarop de vlaggetjeslijn te zien is. Bekijk de vlagge-tjes stuk voor stuk. Uit wiens kostuum is het eerste vlaggetje? Uit welke jurk hettweede? Zie je bij wie het derde vlaggetje hoort? Enzovoort. Niet alle vlaggetjeszijn te herleiden. Laat de kinderen fantaseren waar die vandaan komen.

Stout of…?Begin naar aanleiding van het verhaal met de kinderen een ‘morele discussie’. Is Dorus stout? Mama had gezegd dat ze mocht gaan knippen. Dus ze doet eigenlijk precies wat haar moeder zegt. Verzin meer voorbeelden, waarbij je eenberoep doet op hun al opgebouwde vermogen om in te schatten wat wel en nietmag of kan: ‘En als ik nou zeg ‘je moet alles opeten’, wat doe je dan?

Dat moeilijke begrip ‘tijd’Dorus kan tot tien tellen. Laat de kinderen dat samen hardop doen. Tien nachtjes isal heel veel. Maak visueel hoeveel honderd nachtjes is. Laat de kinderen nogmaalstot tien tellen en zet daarbij streepjes op een groot vel papier. Laat ze nog eens tottien tellen en zet daarbij streepjes in een andere kleur. Herhaal dit met steeds eenandere kleur, totdat er in totaal honderd streepjes staan. Zoveel is honderd!

KnutselenGa met de kinderen aan de slag en maak samen een mooie kleurige lapjesslinger.Het is leuk om die op te hangen, elke keer als er een jarige is in de groep. Kijkwanneer de eerstvolgende jarig is. Diegene mag een egeltje maken. Neem eengrote aardappel en teken daar met dikke stift aan een van de uiteinden een gezichtjeop. Tel het aantal nachtjes tot aan de verjaardag en geef dat aantal in luciferstokjesof cocktailprikkertjes aan de toekomstige jarige. Die mag ze in de aardappel stekenen zo wordt de aardappel een… egeltje. Het egeltje mag mee naar huis om er elkedag een stokje uit te trekken. Natuurlijk mogen ook de andere kinderen zo’n tweeweken voor hun verjaardag een egeltje maken.

Nog 100 nachtjes slapenMilja Praagman (tekst & illustraties)Leopold (2011) 26 blz. (ISBN 9789025857127) ! 13,95

19

❛Gewoon het kindje volgen. Kleintjes ‘lezen’ een boek nog niet van links naar rechts

maar zien gewoon wat zij interessant vinden. ❜20

Dieren tellen. Petr Horáček (tekst & illustraties)De Vier Windstreken (2012) 20 blz. (ISBN 9789051162554) ! 13,95

Tien dieren uit de dierentuin poppen omhoog bij het omslaan van flappenop de stevige, dunkartonnen bladzijden: één giraf, twee zebra’s, via zeskameleons en zeven toekans, tot en met tien kleurige vissen. AP (2+)

Kaatje Kat en Kiekeboe. Lucy Cousins (tekst & illustraties)Leopold (2012) 22 blz. (ISBN 9789025860608) ! 14,95

Kiekeboe is het kleine vogelvriendje van Kaatje Kat. Hij zit verscholenachter een flapje. Telkens wordt er een vraag gesteld, waarbij achter hetflapje met het goede antwoord Kiekeboe tevoorschijn komt. Al doendeleert een peuter onder meer iets over kleuren, dieren, geluiden, kleding,eten en patronen. AP (2,5+)

Lekker zoet: het grote zintuigenboek van Karel. Liesbet Slegers(tekst & illustraties) Clavis (2012) 50 blz. (ISBN 9789044816785) ! 16,95

Karel kan zien met zijn ogen, horen met zijn oren en ruiken met zijn neus.Voelen doet hij met zijn handen en proeven met zijn mond. In dit groteboek met kleurige platen laat Karel in herkenbare situaties zien hoe hijmet zijn zintuigen de wereld om hem heen ontdekt. AP (2,5+)

INSTRUCTIEF

Lezen is leuk én lezen is leren. Met instructieve boeken steekthet jonge kind ongemerkt heel wat op. Samen voorwerpenbenoemen, kleuren leren, tellen, dieren kijken. Zo wordt nietalleen de woordenschat, maar ook de kennis van de wereldvergroot.

21

MULTIMEDIA

Een luister-cd of een dvd met daarop een paar verhaaltjes enliedjes doen het bij kleintjes altijd goed. Luister of kijk in kleinegroepjes. Dat is gezelliger en je kunt dan samen praten overwat er te zien en te horen is.

Kids box. Just4kids (2012), dvd ! 14,99

Verzamelbox met drie animatiefilms voor peuters en kleuters. Centraalstaan Pim & Pom (Mies Bouhuys & Fiep Westendorp), Kikker (Max Velt-huijs) en Rupsje Nooitgenoeg en andere verhalen van Eric Carle. AP (3+)

Walla kristalla. Saartje Van CampRubinstein (2012), cd ! 15,99

Op deze cd zingen mensen van over de hele wereld de lievelingsliedjesuit hun kindertijd. Met vrolijke muziek van Spinvis. J 788.2 (3+)

Woezel en Pip: liedjes uit de tovertuin. Just4kids (2012), cd ! 19,95

Leuke muziek-cd van Woezel en Pip, de twee hondenvriendjes. De liedjeszijn gecomponeerd en geproduceerd door Dinand Woesthoff en ReynOuwehand. Naar de boeken van Guusje Nederhorst. AP (3+)

❛ Voorlezen kan een goed onderdeel zijn van een ritueel, iets wat voor kinderen zo belangrijk is. Een boekje voor het slapen gaan,

een boekje samen met papa of mama op het kinderdagverblijf voordat er afscheid wordt genomen. ❜

22

Rupsje Nooitgenoeg Begin 2013 toert het EB-Theater door het land met de voorstelling Rupsje Nooitgenoeg, gebaseerd op de klassieker van Eric Carle. Maar ook Kleine Wolk en de Kakelbonte Kameleon zullen te zien zijntijdens deze voorstelling voor 2+.Informatie is te vinden op www.voorleesplein > Wat is er te doen? >Theater.

Actie: De Nationale Voorleesdagen Tijdens de Nationale Voorleesdagen staat het boek Nog 100 nachtjesslapen van auteur en illustrator Milja Praagman centraal. In de actie -periode (23 januari t/m 2 februari) is voor ! 5,- een mini-editie tekoop, inclusief dvd, waarop het verhaal verteld wordt aan de hand vanbewegende beelden.

Bezoek van een schrijver of illustrator Schrijvers School Samenleving (SSS) bemiddelt bij het organiseren van een themamiddag rond boeken, ook op de peuterspeelzaal en in hetkinderdagverblijf. Op de website is informatie te vinden over hoe dit hetbest kan worden aangepakt. Met les- en spelsuggesties en voorleestips.Kijk op: www.sss.nl/peuterspeelzalen.htm.

KIJKEN EN LUISTEREN

Wie in de bibliotheek of in de kinderopvang eens iets speciaals wil doen, kan een voorstelling organiseren. Zelf, met behulp van een verteltheatertje, maar er kan ook een voorleesvoorstelling worden gehuurd. Of laat een geschikte dvd zien!

❛ Voorlezen is goed voor de taalontwikkeling, het verhaalbegrip en de woordenschat van de kinderen

wordt ermee gestimuleerd. ❜

PEUTERBOEKENEXPERT: LIESBET SLEGERS

Ze maakt badboekjes, kartonboekjes en peuterboeken. Heel bekend zijn Karel en Kaatje, de twee peuters over wie ze afzonderlijk maar ook samen verschillendeboekjes maakte: Liesbet Slegers is illustrator en auteur, maar vooral peuterboeken-expert!

Kaatje op de fiets. Liesbet Slegers (tekst & illustraties)Clavis (2012) 26 blz. (ISBN 9789044817140) ! 12,95

Kaatje is heel blij met haar oranjerode fiets, compleetmet een mandje voor haar knuffel. Ook heeft ze een stoerehelm en een knalgeel veiligheidsvestje. Samen met papafietst ze (veilig op de stoep!) naar oma. AP (2,5+)

Tips en suggesties• Bekijk/lees samen het verhaal.• Benoem de onderdelen van de fiets.• Sta stil bij de verkeersregels die in het boekje genoemd worden.• Ook verkrijgbaar: Anna in het verkeer met tekst en illustraties van Kathleen Amant

(ISBN 9789044810783; ! 12,95). Losse vertelplaten ! 25,-.

Andere boeken van Liesbet Slegers Gekke oren. Liesbet Slegers (tekst en illustraties)Clavis (2010) 16 blz. (ISBN 9789044813272) ! 9,95 AP (1,5+)Karel gaat naar school. Liesbet Slegers (tekst en illustraties)Clavis (2011) 32 blz. (ISBN 9789044805871) ! 12,95 AP (2,5+)Rik op stap. Zoekboek. Liesbet Slegers (tekst en illustraties)Standaard (2010) 26 blz. (ISBN 9789002238864) ! 9,95 AP (2,5+)

23

COLOFONSAMENSTELLING EN REDACTIE Julienne van den Heuvel & Wilma van der Pennen

FOTOGRAFIE Janiek Dam omslag; Jørgen Koopmanschap p. 2, 3 (boven); Richard Tennekes p. 3, 15;met dank aan Bibliotheek Veldhoven p. 6

VORMGEVING Lijn 1, HaarlemDRUK Verhagen Communicatie BV

BoekStart is ontwikkeld door Stichting Lezen en Sectorinstituut Openbare Bibliotheken,

is onderdeel van het programma Kunst van Lezen en wordt gefinancierd door OCW.

www.kunstvanlezen.nl

www.boekstart.nl

www.boekstartpro.nl

BoekStart www.boekstart.nlBoekStart is een speciaal programma dat bedoeld is om ouders van baby’s te stimuleren samen met hun kind te lezen. Het programma wordt aangeboden doorde openbare bibliotheek. Daar kunnen de medewerkers adviseren over geschikteboekjes en worden activiteiten voor ouders en jonge kinderen georganiseerd.BoekStart in de kinderopvang brengt ook dreumesen en peuters in aanraking metboeken en voorlezen. Ook hierbij speelt de bibliotheek een belangrijke rol.

Voorleespleinwww.voorleesplein.nlVoorleesplein is dé verzamelplek van informatie over boeken voor kinderen van nul tot zes jaar. Met wekelijks een voorleestip, nieuwtjes, een overzicht van theaterproducties en tentoonstellingen, en speciale BoekStartonderwerpen. Voorleesplein is onderdeel van Leesplein (www.leesplein.nl).

Jaar van het Voorlezen 2013 www.jaarvanhetvoorlezen.nlDe Nationale Voorleesdagen bestaan in 2013 tien jaar en BoekStart vijf jaar.Reden er een feestelijk jaar van te maken. Samen met partners uit de boeken-branche en de bibliotheekwereld zal Stichting Lezen het themajaar vormgeven.Het motto luidt: Wij gaan voorlezen.

LINKS

De AJ-nummers na sommige annotaties verwijzen naar de SISO-indeling in de openbare bibliotheek; AB betekent geschikt voor baby’s; AP is voor peuters, AK betekent geschikt voor kleuters (4–6 jaar),

A betekent voorleesboek.