lezen, luisteren, kijken, spelenmet baby’s en peuters

in bibliotheek en kinderopvang

BoekStar tEnVerder 5

www.boekstart.nl

2

De kikkergroep van Allio kinderopvang, locatie Triangel in Kampen.

Pedagogisch medewerker Brenda: ‘Door het voorlezen beleven we steeds weer nieuwe of juist dezelfde avonturen… en soms krijgt het avontuur een verrassende wending door de inbreng van de kinderen.’

Wil jij in de volgende BoekStartEnVerder met je groep op de foto? Mail naar Marijke Bos, Stichting Lezen: mbos@lezen.nl. Er komt een fotograaf bij je langs.

IN HET NIEUWS

BereslimmeBoeken kortingsactie De kortingsactie is bedoeld voor bibliotheken. Die kunnen kennismakenmet BereslimmeBoeken, digitale prentenboeken die beschikbaar zijn op dekindercomputers. Bibliotheken kunnen nu tijdelijk voor € 50,- per vestigingde beschikking krijgen over BereslimmeBoeken (t/m 1-12-2012; de regu-liere licentieprijs is € 295,- per jaar). Meer informatie:www.bereslim.nl/bibliotheken_actie.htm.

Jip magazine Dit blad richt zich op (groot)ouders en leerkrachten van kinderen tot 7 jaar,en is te koop in supermarkten en de tijdschriftenhandel. Naast onder meerverhalen en kijkplaten heeft het blad een aantal vaste rubrieken, zoals hetschetsboek van de illustrator, de rubriek ‘Opvoeden met boeken’, een vastecolumn van Tjibbe Veldkamp en een strip van Floor de Goede. Meer informatie: www.jipmagazine.nl.

LeespluimIedere maand wordt er een prentenboek bekroond met de Leespluim. De bekroonde boeken herken je in kinderboekwinkels aan de Leespluim-insteker. In bibliotheken vallen ze op door de Leespluim-sticker. Alle jury-rapporten zijn te vinden op www.leesplein.nl (Laten lezen / Achtergrondenen links / Bekroningen).Deze boeken zijn bekroond tussen december 2011 en maart 2012:Vrolijk. Mies van Hout (tekst & illustraties). LemniscaatLieve kleine Rolf. Nadia Shireen (tekst & illustraties). De Vries-BrouwersRapido. Jean-Luc Fromental (tekst) & Joëlle Jolivet (illustraties). De HarmonieTararì tararera. Emanuela Bussolati (tekst & illustraties). Tutti

3

4

BOEKSTART: Baby’s houden van boeken.Dreumesen en peuters ook!

Al vanaf 2008 laat het leesbevorderings-programma BoekStart via de bibliotheekbaby’s en hun ouders kennismaken metboeken om hen te laten ervaren hoe leuksamen lezen is. Via de kinderopvang wil

BoekStart ook dreumesen en peuters in aanraking brengen met boeken en voorlezen. In de biblio-theek én bij de kinderopvang. Ook daar moet een aantrekkelijke leesplek zijn met mooie boeken.

Aandacht voor boeken, lezen en voorlezen in de kinderopvang is van grote betekenis. Elke vierjaar wordt er onderzoek uitgevoerd naar voorlezen in de kinderopvang. Dat laat zien dat kinder-dagverblijven en peuterspeelzalen in de loop der tijd meer contact hebben met de bibliotheek endat er regelmatiger wordt voorgelezen. Maar pedagogisch medewerkers geven ook aan dat zehet moeilijk vinden om geschikte boeken uit te zoeken en niet weten hoe ze heel jonge kinderen,met name baby’s, moeten voorlezen.

Pedagogisch medewerkers die graag voorlezen en hierin een centrale rol willen hebben in hun instelling kunnen door de bibliotheek opgeleid worden tot Voorleescoördinator. BoekStart isbegonnen met het opleiden van bibliotheekmedewerkers die op hun beurt pedagogisch medewer-kers een training Voorleescoördinator kunnen geven. Ze krijgen basiskennis van jeugdliteratuurvoor kinderen van 0–4 jaar en leren hoe ze het voorlezen een vaste plaats kunnen geven in prak-tijk en beleid.

Regelmatig voorlezen is belangrijk. Daarom is het goed om het voorlezen op te nemen in het dagprogramma. Een voorleesplan zorgt ervoor dat er blijvend aandacht is voor voorlezen.Alle leesbevorderende activiteiten die je voor de kinderen wilt inzetten worden erin opgenomen,zoals het samenstellen van een basisboekencollectie, het dagelijkse voorlezen en projecten als De Nationale Voorleesdagen en de Kinderboekenweek. Een voorleesplan kan opgenomen wordenin het pedagogisch beleidsplan.

Kijk op www.boekstart.nl voor de mogelijkheden van BoekStart in de kinderopvang.Kijk voor het leesplan op www.leesplan.nl > Kinderopvang > Mijn leesplan.Kijk op www.boekstart.nl > Bibliotheek > Boeken en baby’s > Boekentips / Boekenideeën.Kijk voor babyboekjes, dreumes- en peuterboeken op www.voorleesplein.nl > Boeken zoeken >

Op onderwerp > Kies dan: # Babyboekjes, # Dreumesboeken of # Peuterboeken.

☞

5

ZACHTE BABYBOEKJES

Voor een baby rond een half jaar is er nog geen verschil tussen een boek of speel-goed: hij wil het op zijn eigen manier ontdekken. Door te voelen, te sabbelen,ermee te gooien. Een babyboek moet hier tegen kunnen.

In bad met Rupsje Nooitgenoeg. Eric Carle (illustraties)Gottmer (2011) 10 blz. (ISBN 9789025750244) ! 9,95

Aan de ene kant van deze plastic leporello staan afbeeldingen vanvruchten; aan de andere kant staan andere lekkernijen, waaraan hetberoemde rupsje – hij heeft nooit genoeg – zich tegoed doet. Bij hetboekje hoort een waterspuitertje in de vorm van het groene rupsje.Daarmee kan heerlijk gespetterd worden. Succes verzekerd! AP (1+)

Tips en suggesties• Voor baby’s zijn zachte materialen geschikt: stoffen boekjes, boeken van plastic of foam

dat met plastic is bekleed. • Er zijn leuke uitklapboeken (leporello’s), rammelaarboekjes en zogenoemde knisperboekjes

in de handel. • Houten boekjes kunnen gevaarlijk zijn, evenals boekjes met losse voorwerpen eraan,

zoals een houten kraal. Een kind zou zich kunnen bezeren of het voorwerp in zijn mond stoppen.

Deze boekjes blijven leuk: Kikker binnen / Kikker buiten. Max Velthuijs (tekst & illustraties)Leopold (1999/2000) 8 blz. (ISBN 9789025848699 / 9789025848644) ! 6,95 AP (6 mnd+)

Kleine Ezel knispert. Rindert Kromhout (tekst) & Annemarie van Haeringen (illustraties)Leopold (2007) 8 blz. (ISBN 9789025850852) ! 6,95 AP (6 mnd+)

Het mooiste vis badboekje. Marcus Pfister (tekst & illustraties)De Vier Windstreken (2000) 6 blz. (ISBN 9789055794706) ! 7,50 AP (6 mnd+)

Nijntje speelt met water. Dick Bruna (tekst & illustraties)Mercis (1997) 6 blz. (ISBN 9789056473112) ! 6,50 AP (6 mnd+)

6

Fijn knuffelen met baby of dreumes voordat hij in bed wordt gelegd, dat moet natuurlijk even. Je creëert de sfeer van ‘wij tweetjes, je bent lief

en nu ga je lekker slapen’. Meestal is dit het laatste onderdeel van het bedritueel. Welke speelse dingen gebeuren er voor het slapengaan? Een praatje, een kriebelspelletje, een liedje en even spelen met een

boekje. Het stoffen Muis’ bedtijd knuffelboek is voor dit moment van de dag een heerlijk boekje. Het knalrode boekje straalt je tegemoet.

Het is vrolijk en fris met die leuke Muis voorop. De stof is lekker zacht en licht. Voor een baby een fijn speelboek, voor een dreumes een fijn kijkboek. Het groeit dus een tijdje met het kind mee.

BOEKIDEE 0–2 JAAR: Muis’ bedtijd knuffelboek

DOOR: ELLY VAN DER LINDEN

7

Leestip: lezen met de baby Geef een baby die zelf iets kan pakken het boekje maar eens aan. Omdat hetboekje nogal groot is, past het het best bij de wat grotere baby die al wat langerearmpjes heeft. Kijk wat er gebeurt. Waarschijnlijk gaat het meteen naar het mondjeen worden de bladzijden samengeknepen in de knuistjes. De oogjes worden naarde vrolijkgekleurde figuurtjes getrokken en met het handje zal de baby grabbelennaar Muis en haar vriendjes. Hoewel een baby nog niet begrijpt wat hij ziet, valter toch gezellig te praten samen. Benoem wat de baby doet: ‘Goed zo, houd hetboek maar goed vast, even proeven…’, en pats! met het handje, ‘wil je Kora pak-ken? O, op de grond. Ik raap het op en hier is je boek weer. Pak het maar!’

Leestip: lezen met de dreumes‘Waar is jouw boek van Muis? Muis die lekker gaat slapen, net als jij?’ Onge -twijfeld weet de dreumes precies welk boek je bedoelt. Misschien wil de dreumesmeteen naar de afbeelding die hij het leukste vindt. Of het is nog gewoon toevalwelke bladzijde openvalt. Of zoekt de dreumes al een plaatje als je vraagt: ‘Waar is Eddie? Eddie drinkt een beker melk.’ Vertel bij het plaatje: ‘Muis heefthaar pyjama aan, net als jij. Waar is jouw pyjama? Wat een lieve knuffel heeftMuis. Panda mag mee in bed. Kijk eens, waar ligt Panda lekker bij Muis onder de deken?’

IdeeOmdat bij het bedritueel vaste handelingen horen, is het spelen en kijken in steedshetzelfde boekje ook iets waar een baby of dreumes aan gehecht raakt. Het Muis’bedtijd knuffelboek is daarvoor een fijn boekje. Het heeft een ‘lekkerslapen-sfeer’.Ook al kent het kind het boekje van voor naar achter en weet het precies wat jullieer samen mee doen en wat jij vertelt, juist dat heel vertrouwde en voorspelbaregeeft het fijne gevoel van veiligheid waarmee iedere baby of dreumes fijn in slaapzal vallen.

Muis’ bedtijd knuffelboekLucy Cousins (tekst & illustraties)Leopold (ISBN 9789025858292) ! 11,95

Kijk op blz. 23 voor meer informatie over Lucy Cousins.☞

KARTONNEN BABYBOEKJES

Met ongeveer tien maanden ontdekt een baby hoe een boek ‘werkt’. Hij raaktmeer gericht op de inhoud en slaat bladzijden om. Soms vijf tegelijk, maar datgeeft niet. Het gaat om het ontdekken en samen met het boekje bezig zijn.

Dikkie Dik in de tuin. Jet Boeke (tekst & illustraties)Gottmer (2011) 10 blz. (ISBN 9789025749934) ! 7,95

Dikkie Dik scharrelt graag in de tuin rond. Daar ziet hij een slak, hoorteen muis en zoekt Beer om mee te spelen. Met uitklappagina’s en een-voudig rijmpje, die voor extra voorleesplezier zorgen. In eenzelfde uit-voering verscheen Dikkie Dik op de boerderij. AP (1,5+)

Mijn allereerste bedtijd voelboek. Stella Baggott (tekst & illustraties)Usborne (2011) 10 blz. (ISBN 9781409538080) ! 6,95

In dit boekje over het bedritueel zijn voelelementen verwerkt: een zach-te wollige trui, fonkelende gouden sterren van folie, een pluizige beer,een ruwe tandenborstel. Achterin worden de plaatjes in het klein her-haald, voorzien van passende kleuraanduidingen. Op dezelfde manieruitgevoerd: Mijn allereerste dieren voelboek. AP (1,5+)

Poesje mauw. Elly van der Linden (tekst) & Liesbeth Bernaerts (foto’s)Clavis (2011) 12 blz. (ISBN 9789044816181) ! 6,95

Kartonboekje met foto’s van dreumesen met hun lievelingen, zoals eenpluizige poes, een kleurige parkiet en een grote hond. Met korte ritmi-sche rijmpjes. Ook is er Auto boem met foto’s van spelende kinderen.AP (1+)

8

❛ Door samen plaatjes te kijken, te praten of te zingen

krijg je een goed contact met de baby. Dat is niet alleen gezellig,

juist het samenspel is heel goed voor de taalontwikkeling van het kind.❜

DREUMESBOEKEN (1–2 JAAR)

Een dreumes rond een jaar gaat herkennen wat er op deplaatjes staat. Foto’s of duidelijke tekeningen van dierendoen het erg goed. Het liefst niet meer dan één per plaatje.Vertel er iets bij. Het geeft niets als de kleine dreumes inhet midden van het boek wil beginnen. Hij is toch nog niet toe aan een echt verhaal.

Hoofd, schouders, knie en teen. David Ellwand (tekst & foto’s)Memphis Belle (2011) 16 blz. (ISBN 9789089417381) ! 9,95

Tien heel verschillende teddyberen beelden het bekende peuterliedje uitin dit hardkartonnen prentenboek. Met een druk op de grote gele knopis een muziekje met de beginregels te horen. Kijken, aanwijzen, tellen enzingen! AP (1,5+)

Binnenpret met Fien en Milo. Pauline Oud (tekst & illustraties)Clavis (2011) 16 blz. (ISBN 9789044815962) ! 10,95

Fien en Milo – al lang geen onbekenden meer – blijven een dagje lek-ker binnen. Wat ze daar allemaal doen, zit verscholen achter flapjes.AP (1,5+)

Het grote eet-boek. Guido van Genechten (tekst & illustraties)Clavis (2011) 29 blz. (ISBN 9789044814460) ! 5,95

De baby drinkt melk bij mama, apen vinden bananen lekker, hazeneten groenten… En Jos? Die eet alles met smaak en lust dan ook nogdrie toetjes! Stevige kartonuitgave. AP (1,5+)

Lentekriebels. Liesbet Slegers (tekst & illustraties)Clavis (2011) 12 blz. (ISBN 9789044815221) ! 6,95

De zon schijnt, er komen nieuwe blaadjes aan de boom, de vogels flui-ten, er bloeien bloemen, er komt een kuikentje uit het ei en er wordenkleine konijntjes geboren: het is lente! Ook zijn er de kartonnen boek-jes: Herfstblaadjes, Wintersneeuw en Zomerzee. AP (1,5+)

9

BOEKENTIPSDierengeluiden

Geluiden van dieren nadoen, dat geeft pret voor twee! Er zijn veel boekjes overdieren, waarbij de bijpassende geluiden kunnen worden gemaakt. Zo leert eenkind dieren herkennen en benoemen. Af en toe een ‘foutje’ maken geeft aanleidingtot verontwaardigd verbeteren: lees maar eens voor over het konijn dat ‘boe’ en‘bèè’ zegt…

Gromgrom. Mack (tekst & illustraties)Clavis (2011) 20 blz. (ISBN 9789044816464) ! 10,95

Bij een foto van een dier staat een jonkie, maar dan gete-kend. Dat levert een leuk geheel op. De tekst geeft aan welkegeluiden deze wilde dieren maken. Op dezelfde manier uit-gevoerd is Woefwoef, over dieren dichter bij huis. AP (1+)

Tips en suggesties• Aanwijzen en de namen noemen van alle dieren is het eerste waar dit boek om vraagt.• Maak de geluiden die bij de dieren horen: vraag ‘wat zegt de olifant?’, ‘en het kleine olifantje?’• Oudere peuters kunnen misschien al wat eigenschappen van de dieren noemen (kleur, aantal

poten, lange of korte staart). • Zing of zeg het liedje ‘Tikke, takke, tonen...’, of ‘Boer wat zeg je van mijn kippen’.

Andere boeken over dierengeluiden BOE! roept Klein Konijn. Jonathan Allen (tekst & illustraties)Van Goor (2009) 26 blz. (ISBN 9789047508366) ! 12,99 AP (2+)

Grrr: een boek om te beluisteren. Arnaud Roi (tekst & illustraties)Lannoo (2010), 16 blz. (ISBN 9789020991680) ! 19,95 AP (2,5+)

Kwak!. Leen van Durme (tekst & illustraties)Clavis (2009) 12 blz. (ISBN 9789044811377) ! 6,95 AP (1+)

10

11

BOEKENTIPS Boek en tv-programma

Op tv zijn regelmatig animatieseries te zien, die gebaseerd zijn op peuter- en kleuterboeken. Soms ook worden boekjes ontwikkeld bij een tv-serie. Bied film en boekje beide aan: samen naar een filmpje kijken en daarna alles nog eensopnieuw beleven met het bijbehorende boek!

Spetter is een super slimme hond. Lauren Child (tekst & illustraties)Van Goor (2011) 14 blz. (ISBN 9789047519928) ! 7,99

Veel kinderen kennen Charlie en zijn zusje Lola van tv. En natuurlijk Spetter, de hond van vriend Mark. Zijn kopjepiept door het gat van dit hardkartonnen boekje, waarinSpetter trots zijn kunsten vertoont! Over Charlie en Lola ver-schenen verschillende boeken voor peuters en kleuters. AP (2+)

Tips en suggesties• Voor een ouderavond over mediaopvoeding: wijs op de betere animatiefilmpjes en op het feit

dat die vaak op boekjes gebaseerd zijn. Zoek wat titels bij elkaar voor op de leestafel. • Adviseer ouders samen met hun kind naar de tv te kijken: zelfs de poezelige leeuw uit

Teletubbies kan een ‘nare droom’ veroorzaken!• Al wat ouder, maar nog steeds bruikbaar: Waar kijken ze naar?: boeken, televisie, computers:

antwoorden voor ouders van Annemarie van den Brink (Zwijsen, 2000). Er zijn twee delen: voor baby’s en peuters (ISBN 9789027686312), en voor kleuters (ISBN 9789027686497).

• In het onderzoeksrapport App noot muis vind je informatie over het internetgedrag van peuters en kleuters (zie: appnootmuis.nl).

DVD’s met animatieseries Dikkie Dik. Jet Boeke. Weton-WesgramKikker & Vriendjes. Max Velthuijs. Moefie Klub!Molletje. Zdeněk Miler. LumièreMuis. Lucy Cousins. Universal Pictures VideoNijntje. Dick Bruna. Warner Home Video

Een overzicht van films van kinderboeken staat op www.voorleesplein.nl > Kijken en luisteren >Films☞

12

Al meer dan zestig jaar oud en nog steeds springlevend is dit ‘GoudenBoekje’ over een olijke chauffeur die veel plezier heeft in het rijdenmet zijn vrachtauto. Bij wijze van groet laat hij telkens de bak vanzijn vrachtauto kiepen. Dat doet hij ook tijdens een plezierig ritje waar-bij hij alle dieren van de boerderij laat meerijden: eerst het varken endan de kip, de eend, de hond en de kat. Die vinden het prachtig wantsteeds als de bak kiept, glijden de dieren op een kluitje naar benedentegen de laadklep. Ze hebben veel pret en worden tot slot op de boer-derij afgezet. De chauffeur laat de bak voor het laatst kiepen, nu metde klep open, en de dieren glijden de vrachtauto uit. Dat was nogeens een mooie glijbaan!

Dit is een echt voorleesboek voor peuters: één grote plaat per pagina en maar eenpaar regeltjes tekst. Samen vormen die een leuk, kort verhaaltje dat precies langgenoeg is om de aandacht van driejarigen vast te houden. Nestel je samen meteen klein groepje kinderen op de bank zodat ze mee kunnen kijken en genietenvan dit echte voorleesverhaal.

BOEKIDEE 2–4: Hoep, zei de chauffeur

DOOR: MARGRIET CHORUS

13

Dierengeluiden en meerDe dieren in dit boek laten hun plezier duidelijk horen. Dat werkt aanstekelijk.Peuters kunnen zich heerlijk uitleven als ze dieren nadoen. Blijf bij de vijf dierenuit het boek. Dan valt er heel wat te leren: als een dier iets zegt, is er een speciaalwoord voor, net als in het verhaaltje. Een kip kakelt, een eend kwaakt, een hondblaft, een kat mauwt en een varken knort. Gebruik die woorden als je de kinderenvraagt het geluid te maken. Wie kan er kakelen als een kip? Blaffen als een hond?Of kwaken als een eend? Als de kinderen er plezier in krijgen, kun je het spelletjeuitbreiden. Wie kan er hinniken als een paard? Tjilpen als een vogel? Of piepenals een muis?

Alle dieren in de karEen écht ritje maken, net als de dieren in het boek, is het allerleukst. Je kunt dezeactiviteit zo uitgebreid maken als je wilt. Begin bijvoorbeeld met het maken vaneen dierenmasker voor elk kind. Op de site van kinderpleinen.nl vind je inspiratie.Je kunt een masker uitprinten en door de kinderen laten kleuren, of je kunt de kin-deren schminken als het dier dat ze willen zijn. Als alle dieren klaar zijn, kunnenze naar buiten. ‘Bestuur’ zelf als chauffeur de trekkar en maak met de ‘dieren’-kin-deren een ritje op het speelplein. Met bijbehorende dierengeluiden, of met eendierenliedje.

Hoep, zei de chauffeurMyrian (tekst) & Tibor Gergely (illustraties)Bewerkt door Annie M.G. SchmidtRubinstein (ISBN 9789054449058) ! 6,50

Verder lezenVoor jonge peuters, vanaf een jaar of twee, is er een aanstekelijk groot prentenboek over dieren die een ritje maken: Klipperdeklop (Nicola Smee, uitgeverij Gottmer, ISBN 9789025741143, ! 11,95) over meneer Paard die Poes,Hond, Big en Eend laat rijden op zijn rug. In een gemengde groep kun je beideboeken afwisselen.

14

Waar is mijn sok?. Marijke ten Cate (tekst & illustraties)Lemniscaat (2011) 18 blz. (ISBN 9789047703808) ! 7,95

Een jongetje wil zich aankleden. Waar is zijn gestreepte onderbroek, zijn lichtblauwe hemd, zijn blauwe spijkerbroek en zijn warme rode trui?Kartonnen zoekboek dat eerder als prentenboek verscheen voor wat oudere peuters. AP (2+)

Bij mij thuis. Roger Priddy (tekst & foto’s) Van Goor (2011) 16 blz. (ISBN 9789000303328) ! 9,99

Achter glanzend zwarte silhouetten op felgekleurde flappen zie je foto’svan allerlei voorwerpen in en om het huis. Dat zorgt voor verrassingen:raden maar en dan herkennen en benoemen. AP (2,5+)

Dag giraf!. Betty Sluyzer (tekst) & Mies van Hout (illustraties)Mercis Publishing / Kimio (2012) 24 blz. (ISBN 9789056477486) ! 9,95

De dierentuindieren uit dit stevig uitgevoerde boek kunnen alles wat peuters ook kunnen: zwemmen, klimmen, eten, spelen en gapen. De ritmische voorleesversjes nodigen uit om mee te doen. AP (2+)

Otto rijdt heen en weer naar de stad. Tom Schamp (tekst & illustraties)Lannoo (2011) 34 blz. (ISBN 9789020999433) ! 17,99

Otto mag vandaag met papa mee in de auto. Er valt onderweg heel wat te zien en te beleven! Het wemelt op de weg van de meest fantastischeauto’s. Een boek dat ook van achteren naar voren te bekijken en te lezen is. AK (2+)

PEUTERBOEKEN 2+

Een peuter van een jaar of twee is toe aan een echt verhaaltje.Over een meisje of een jongetje dat iets beleeft wat het kindherkent. Ook dieren doen het erg goed. De platen moetenduidelijk laten zien wat er in het verhaal gebeurt.

❛ Voorlezen biedt rust en jonge kinderen leren er veel van. Door het kijken

naar de plaatjes en die te benoemen, leren ze heel snel de woordjes.❜

15

BOEKENTIPS Muziek

Ook al zijn kinderen nog zo klein en begrijpen ze niets van al die woorden die ophen afkomen, op het zingen van liedjes of het opzeggen van rijmpjes en versjes zalaltijd enthousiast worden gereageerd. Daardoor maken zij kennis met klank, rijmen ritme. Met een groepje peuters kan ook feestelijke muziek worden gemaakt:met een tamboerijn, trommel en allerlei andere ritme-instrumentjes.

Een toren vol muziek. Nils Smit (tekst) & Kristien Aertssen (illustraties)De Eenhoorn (2010) 16 blz. (ISBN 9789058386366) ! 14,95De bewoners van een flat maken muziek, de een nog harder dan de ander. Al snel is het een lawaai van jewelste! Tekstloze, kartonnen uit-gave met een verhaaltje als leidraad op de achterkant. AP (3+)

Tips en suggesties • Gebruik dit boekje om aan te geven dat je muziek samen maakt, en niet ieder voor zich.

Laat eerst de kinderen fijn lawaai maken met verschillende muziekinstrumenten.• Instructies zijn te vinden in: Zingen met duimelot: liedjes en muzikale spelletjes voor baby’s

en dreumesen van Herma Hopster en Marjanka van Maurik (Van Tricht; ISBN 9789077822388,

! 17,-). Bij elk liedje in dit boek is een ‘cd-tip’ te vinden.

Andere boeken over muziek Bijt-ie in je bil! De 25 meest gezongen crècheliedjes (met cd). Petra Koeleman (tekst) &Pater Willem (illustraties)Gottmer (2009) 55 blz. (ISBN 9789025746414) ! 8,95

Een fluit voor Nijntje. Dick Bruna (tekst & illustraties)Mercis (2005) 27 blz. (ISBN 9789056473877) ! 5,95

Versjes en liedjes voor de kleintjes. Marianne Busser, Ron Schröder (tekst) & Dagmar Stam(illustraties) Van Holkema & Warendorf (2006) 121 blz. (ISBN 9789026917790) ! 19,99

PRENTENBOEKEN (3+)

Eenmaal drie, hoeft een boek niet meer per se te gaan overeen figuurtje waarin het kind zichzelf ziet. Het wil nu ookeen beeld krijgen van wat andere kinderen overkomt en watzij doen. Een verhaal moet naast herkenbare elementen ietsnieuws bevatten.

De avonturen van Berre en Fleur. Annemie Berebrouckx (tekst &illustraties]De Eenhoorn (2011) 30 blz. (ISBN 9789058386892) ! 14,95

Beer Berre en eend Fleur zijn onafscheidelijk. Meestal zijn ze in Berresmooie bloementuin te vinden, maar op een ochtend zijn alle bloemen afge-plukt. Wie doet nou zoiets? Prentenboek over gevoelens. AK (3+)

Het grote kriebel klap kus schud blaas boek. Lotte Bräuning enanderen (tekst & illustraties)Lannoo (2011) 76 blz. (ISBN 9789020995664) ! 14,99

Tik op het grote, groen gespikkelde ei en het kleine witte ei ernaast. Daarkruipen Grote Bo (een groene draak) en Kleine Bert (een kuikentje) tevoor-schijn. Interactief prentenboek waarin de lezer telkens uitgenodigd wordttot actie. AK (3+)

Nog 100 nachtjes slapen. Milja Praagman (tekst & illustraties)Leopold (2011) 24 blz. (ISBN 9789025857127) ! 13,95

Dorus moet nog honderd nachtje slapen voordat ze jarig is. Veel te lang,ze wil nú feestvieren. Om haar af te leiden geeft haar moeder haar eenlap stof, waar Dorus driehoeken uit knipt. Op de laatste bladzijde blijktwaarom, en dat feest komt er ook sneller dan mama dacht! AK (3,5+)

Stoute hond. Chris Haughton (tekst & illustraties)Gottmer (2012) 32 blz. (ISBN 9789025750947) ! 12,95

Hond Sjors wil echt heel braaf zijn, dat heeft hij zijn baas beloofd. Maarja, die taart in de keuken, de poes om mee te ‘spelen’, die zwarte aardeom in te graven… de verleidingen zijn te groot! AK (3+)

16

17

VOORLEZEN

Fijn om bij de hand te hebben is zo’n dikke verhalenbundel.Er kan steeds weer een ander verhaaltje gekozen worden. Of juist keer op keer die ene favoriet!

Klap eens in je handjes. Marianne Busser, Ron Schröder (tekst) &diverse illustratorenVan Holkema & Warendorf (2012) 119 blz. (ISBN 9789000304653) ! 19,99

Voorleesbundel met ruim tachtig rijmende verhalen over bekende figuur-tjes van het schrijversduo: Kareltje, peutertje Ukkepuk, Liselotje, de zeskleine egeltjes... de herkenning zal groot zijn. Met heel veel plaatjes enthematische pagina’s rond onder meer tellen en woordjes leren. A (2,5+)

Muis waait weg en andere verhalen. Arnold Lobel (tekst & illustraties)Ploegsma (2011) 216 blz. (ISBN 9789021669649) ! 15,-

Fijne voorleesbundel met de klassieke verhalen over Uil, Kikker en Pad,Rode Vos, Bastiaan Big en andere bekende dieren, die elk kind zou moe-ten kennen. De uitgave is aangevuld met nieuwe dierenrijmpjes. A (3,5+)

Vandaag ben ik blij: het grote emotieboek van Karel. Liesbet Slegers (tekst & illustraties)Clavis (2011) 50 blz. (ISBN 9789044815214) ! 16,95

Soms is Karel boos. En soms is hij bang, verdrietig of juist heel blij. Karellaat zien waarom hij zich zo voelt in dit grote boek met kleurige platen,korte verhaaltjes en versjes. AP (2,5+)

❛ Voorlezen op deze jonge leeftijd is goed voor de taalontwikkeling. Kinderen hebben op school daardoor vaak een voorsprong.❜

18

BOEKIDEE 3+: Vrolijk

DOOR: JULIENNE VAN DEN HEUVEL

Van benieuwd en zenuwachtig, via dapper, verlegen, verwonderd,bedroefd tot kwaad en trots: op diepzwarte pagina’s tonen vissentwintig verschillende emoties. De prachtige kleuren en de steedstotaal andere vissen zorgen voor verrassingen. De emoties zijn ingrote, kleurige letters op de pagina’s ernaast benoemd. Zo is er bij‘jaloers’, waar een magere vis zich afwendt, veel gebruikgemaaktvan paars. Bij ‘verliefd’ zwemt een gelukzalige vis in roodtinten, diebijna de hele pagina vult. Fijne uitgave om met wat oudere peutersdie – vaak dicht bij elkaar liggende – emoties te bespreken.

Gevoelens onder woorden brengen is moeilijk, zeker voor jonge kinderen. Ze kunnen hun vreugde, verdriet of woede nog niet benoemen, maar ze moetener wel mee leren omgaan. Met hun eigen gevoelens, maar ook met die vananderen. Dit prentenboek is een prima én leuk hulpmiddel om gevoelens te lerenherkennen.

PratenBekijk met een groepje van maximaal vier kinderen de platen stuk voor stuk. Neem daar echt de tijd voor. Stel bij elke plaat sturende vragen om hen te helpende emotie te benoemen. Bijvoorbeeld bij de benauwd kijkende, bibberende vis:‘Kijk eens, deze vis bibbert helemaal. Zou hij het koud hebben? Waarom denk jedat (niet)? Hij kijkt ook een beetje bang. Misschien moet hij iets moeilijks doen? Hij is… zenuwachtig.’

BenoemenBegin weer voor in het boek. Zorg dat je van te voren de platen hebt gekopieerd,dat kan ook in zwart-wit. Hang twee grote vellen papier op. Teken op het ene veleen lachende smiley, op het andere een boos kijkende smiley. Nu mogen de kinde-ren – in overleg – de vissen op het juiste vel plakken. Help ze daar weer bij metsturende vragen. Zo leren ze positieve en negatieve gevoelens benoemen.

HerkennenLaat elk kind een plaat uitzoeken die hij of zij het mooist vindt. Praat over de emotie van de vis op de uitgekozen plaat. Betrek dat op het kind zelf. Bedenk een herkenbare situatie waarbij de emotie past. Vraag of het kind zich dan ook zo voelt en hoe dat komt. Het leert hierdoor een gevoel herkennen. Het is belang-rijk om in een klein groepje te werken, anders moeten de kinderen te lang opelkaar wachten.

ExpressieGeef elk kind een vel papier en verf, krijt of kleurpotloden. Geef dan elk kind eenander ‘gevoel’: ‘Maak jij eens een blije tekening’ of een verdrietige, een bozeenzovoort.

VrolijkMies van Hout (tekst & illustraties)Lemniscaat (ISBN 9789047703815) ! 14,95

www.miesvanhout.nl

19

❛Het klinkt natuurlijk gek om baby’s voor te lezen, maar uit onderzoek blijkt dat zij hier later echt profijt van hebben.

Hoe vroeger het kind wordt voorgelezen, hoe beter. ❜20

Het grote versjesboek. Marianne Busser, Ron Schröder (tekst) &Dagmar Stam (illustraties)Van Holkema & Warendorf (2011) 119 blz. (ISBN 9789000301812) ! 19,99

Bijna tweehonderd versjes over bijzondere en alledaagse dingen die peu-ters en kleuters meemaken. De verzamelbundel was er al, maar is nu weerin een nieuw jasje verkrijgbaar. AJ Nederlands 875 (3+)

Kapitein Winokio presenteert: koekebakkevlaaien. 36 kinderliedjes en -versjes voor peuters en kleuters. Emilie Vercruysse (foto’s) & Winok Seresia (muziek)Kapitein Winokio (2011) 75 blz. (ISBN 9789490378110) ! 21,95

Bijna veertig bekende kinderliedjes bij grappige kleurenfoto’s. Op de bij-behorende cd worden de liedjes begeleid door een accordeon. Er zijnnog meer liedjesboeken van Kapitein Winokio, bijvoorbeeld Handjes draai-en. AJ 788.2 (2,5+)

Zullen we zwaaien?. Bette Westera (tekst) & Suzanne Diederen (illustraties)Gottmer (2011) 37 blz. (ISBN 9789025749828) ! 9,95

Een dag op de kinderopvang met korte verhaaltjes en nieuwe liedjes, diezijn te horen op de bijbehorende cd. Het boek is ontwikkeld in samenwer-king met BOinK (Belangenvereniging van Ouders in de Kinderopvang).Met informatie over de gang van zaken in de kinderopvang. AJ 322.4 (2+)

RIJMPJES EN VERSJES

Ook een verzamelbundel met rijmpjes en versjes komt altijdvan pas. Bij elke activiteit past wel een rijmpje. Al of nietmet bijpassende bewegingen of een spelletje.

21

MULTIMEDIA

Een luistercd of een dvd met daarop een paar verhaaltjes enliedjes doen het bij kleintjes ook altijd goed. Luister of kijk inkleine groepjes. Dat is gezelliger en je kunt dan samen pratenover wat er te zien en te horen is.

Dikkie Dik en zijn vriendjes. Jet Boeke (tekst & illustraties) Gottmer (2012) 32 blz., met cd (ISBN 9789025750145) ! 13,95

Dirk Scheele is bekend van zijn programma’s rond Dikkie Dik. Op de cdstaan zijn liedjes bij dit voorleesboek waarin de beroemde rode katerDikkie Dik een poezencircus opricht. Er is een gelijknamige muzikaletheatervoorstelling voor jonge kinderen, op basis waarvan Jet Boeke dezeuitgave maakte. AP (2+)

12 Rijmpjes en versjes uit de gouden doos. Han G. Hoekstra(tekst) & Fiep Westendorp (illustraties)Rubinstein (2011) 24 blz., met cd en dvd (ISBN 9789054445562 ) ! 10,-

Bij dit speciale boekje in de serie ‘Gouden Boekjes’ hoort een dvd mettwaalf kinderrijmpjes en versjes, waarop de tekeningen van Fiep Westen-dorp tot leven komen. De liedjes staan ook op een cd en worden gezon-gen door Karin Bloemen. Bij deze herdruk krijg je vier ansichtkaartencadeau. AJ 912.8 (3,5+)

Jip & Janneke en andere liedjes. Annie M.G. Schmidt (tekst)CNR Music/Hema (2011) cd ! 5,95

Speciaal voor de Hema is deze cd in een nieuw jasje gestoken. Met liedjesover Jip en Janneke, hondje Takkie, maar ook andere op muziek gezettegedichten als ‘De wim-wam-reus’ en ‘De heks van Sier-kon-flex’. Voor 2–6jaar.

❛ Jonge kinderen zijn heel nieuwsgierig en altijd op ontdekkingstocht. Op de speel- en leerbehoefte van het kind kun je met verschillende media inspelen.

Een cd kan een boek mooi aanvullen. ❜

22

Kikker leest voor, Kleine Ezel leest voor en Spuit Elf leest voorTheater Terra verzorgt voorleessessies in bibliotheken en kinderdag -verblijven, rond Kikker (Max Velthuijs), Kleine Ezel (Rindert Kromhout)en Spuit Elf (Harmen van Straaten). De poppen uit de familiemusicalsworden gebruikt bij het voorlezen door een acteur. De voorleesvoorstel-ling duurt ongeveer 30 minuten. Voor meer informatie en boekingen:Bureau Vanaf 2, telefoon 020 - 6366860 of www.vanaf2.nl.

Ageeth de Haan: meezingconcertProgramma rond de meeste gezongen crècheliedjes, verzameld in Bijt-iein je bil!, waarbij ook een cd is gemaakt. Er is een aangepaste voorstel-ling die ingehuurd kan worden. Zie: ageethdehaan.nl en vanaf2.nl/arties-ten.

Boeken luisteren Ook voor de allerkleinsten zijn luisterboeken gemaakt. Op Voorleespleinvind je een selectie. Van sommige titels is een fragmentje direct via dewebsite te beluisteren! Zie: voorleesplein.nl > Kijken en luisteren > Luister-boeken (klik op het koptelefoontje rechtsonder bij de boekbeschrijvingen).

KIJKEN EN LUISTEREN

Wie in de bibliotheek of in de kinderopvang eens iets speciaalswil doen, kan een voorstelling organiseren. Zelf, met behulpvan een verteltheatertje, maar er kan ook een voorleesvoor-stelling worden gehuurd. Of laat een geschikte dvd zien!

❛ Boekjes, tv-programma’s, dvd’s, cd’s, ze horen allemaal bij de wereld van baby’s en peuters. ❜

PEUTERBOEKENEXPERT: LUCY COUSINS

Lucy Cousins kreeg grote bekendheid met Muis. Dit populaire boekfiguurtje bestaatal meer dan twintig jaar. Als eerste verscheen Muis en haar vriendjes en inmiddelszijn er meer dan honderd verschillende titels vertaald en meer dan een miljoen ver-kocht. Kenmerkend zijn de dikomlijnde, felgekleurde illustraties van Muis, die zichgedraagt als een levensechte peuter! Er zijn Muisboekjes voor baby’s, kartonboek-jes, prentenboeken, boeken met flapjes, magneetjes… noem maar op!

Muis holt en rolt en springt!. Lucy Cousins (tekst & illustraties)Leopold (2012) 14 blz. (ISBN 9789025859190) ! 14,95

Muis is net een stuiterballetje: ze spring, huppelt, maakt eenkoppelduik en nog veel meer. Door aan flapjes te trekken,volgen er verrassingen. Zo kan een peuter zien hoe Muisbeweegt en het eventueel nadoen. AP (2+)

Tips en suggesties• Bekijk/lees samen het verhaal en beweeg alle flapjes.• Laat kinderen de verschillende bewegingen nadoen.• Er wordt in het boek steeds gevraagd welk van de drie afgebeelde dieren ook de beweging

kan maken die Muis maakt. Probeer samen de goede antwoorden te vinden. • Dit boekje hoort bij de serie ‘Een Muis ontdek-boek’. Er zijn ook deeltjes over de natuur (Muis

ontdekt de natuur), koken (Muis bakt een cake) en vervoermiddelen (Muis rijdt en vaart en vliegt).• Kijk op blz. 6–7 van deze brochure voor een Boekidee bij Muis’ bedtijd knuffelboek.

Handige websites Muisweek: www.muisfeest.nlVast een voorproefje op de Muisweek, die ook in 2012 in november zal worden georganiseerd.Kids at Work: www.kidsatwork.nlBiedt een overzicht van verkrijgbare Muisspulletjes: Muispoppen, Muis op bekers, bordjes, koffer-tjes et cetera.Leesplein: www.leesplein.nlNaast een auteursportret is hier een ruime selectie Muistitels te vinden. Met de mogelijkheid dezedirect in de bibliotheek aan te vragen.

23

COLOFONSAMENSTELLING EN REDACTIE Julienne van den Heuvel & Wilma van der Pennen

FOTOGRAFIE Richard Tennekes omslag, p. 2; Daan van der Pennen p. 4; Janiek Dam p. 6VORMGEVING Lijn 1, Haarlem

DRUK Verhagen Communicatie BV

BoekStart is ontwikkeld door Stichting Lezen en Sectorinstituut Openbare Bibliotheken,

is onderdeel van het programma Kunst van Lezen en wordt gefinancierd door OCW.

www.kunstvanlezen.nl

www.boekstart.nl

BoekStart www.boekstart.nlBoekStart is een speciaal programma dat bedoeld is om ouders van baby’s te sti-muleren samen met hun kind te lezen. Het programma wordt aangeboden doorde Openbare Bibliotheek. Daar kunnen de medewerkers adviseren over geschikteboekjes en worden activiteiten voor ouders en jonge kinderen georganiseerd.BoekStart in de kinderopvang brengt ook dreumesen en peuters in aanraking metboeken en voorlezen. Ook hierbij speelt de bibliotheek een belangrijke rol.

Voorleespleinwww.voorleesplein.nlVoorleesplein is dé verzamelplek van informatie over boeken voor kinderen tussen0 en 6 jaar. Met wekelijks een voorleestip, nieuwtjes, een overzicht van theater-producties en tentoonstellingen, tips om interactief voor te lezen en nog veel meer.Voorleesplein is onderdeel van Leesplein (www.leesplein.nl).

Kinderboekenwww.digitale-kinderboeken.nl Deze kinderboekwinkel is een gratis App voor op de iPad waar digitale en inter-actieve kinderboeken voor kinderen van 0 t/m 12 jaar te downloaden zijn. In dedigitale winkel zijn kinderboeken van uitgeverijen Leopold, Ploegsma, Querido enZwijsen te koop.

LINKS

De AJ-nummers na sommige annotaties verwijzen naar de SISO-indeling in de Openbare Bibliotheek; AP betekent geschikt voor peuters (0–4 jaar), AK betekent geschikt voor kleuters (4–6 jaar),

A betekent voorleesboek.