studenten BouWen met onderzoek mee aan hun eIgen toekomststage-enafstudeeronderzoekenuitgevoerdinsamenwerkingmetStichtingPioneering

voorWoordstudenten bouwen met onderzoek mee aan hun eigen toekomst

Indehuidigetijdbetekentstilstandachteruitgang.Hetismomenteelgeenmakkelijktijdvoor

debouw.Ditmaaktdenoodzaakomteinnoverenergbelangrijk.Onderzoekhelpthierbij,

zowelinhetbelangvanhetbedrijfslevenalsvoorhetonderwijs.Destudentenzijnimmers

debouwprofessionalsvandetoekomst.Metdeonderzoekenondersteunenwijeengoede

aansluitingvanhetonderwijsnaardemarkt.Daardoorheeftzoweldeafstudeerderalsookde

bouwsectorhierveelprofijtvan.

SindsdeoprichtingvanPioneeringheefteengrootaantalstudentendetheorieindepraktijk

kunnenuitvoeren.Hierbijvalttedenkenaanhetmetenenvergelijkenvanwaarden,hetwerken

metspecialesoftwareapplicatiesvoorprocesoptimaliserendebouwmodellenenhetontwerpen

vanflexibelebouwcomponenten.Dekennismakingmethetbedrijfsleven,hunprocessenen

wijzevanwerkenenhetextraleerprocesdatzegelijktijdigmethunonderzoekmeekunnen

pikkenleverthuneengrootvoordeelop.Ookkomthetgeregeldvoordatstudentennahun

stageofafstudeeropdrachteenbaanvindenbinnenhetbedrijf.Hieruitkunnenweconcluderen

datPioneeringmeewerktomgeschikteprofessionalsvoortebereidenopdehuidigepraktijk.

Ikwensuveelleespleziermetdezeonderzoekenbundelmetzowelstage-als

afstudeeropdrachten,welkeinopdrachtvanPioneeringzijnuitgevoerd.

JanBron,

VoorzitterbestuurStichtingPioneering

54

Inhoudsopgave InhoudsopgaveCluster verduurzamen Bestaande BouwWerkplaats Conversie en Hergebruik• Verduurzamen“TheCorridor”alsbusiness

case• Herbestemmingvoorhetbankgebouw

‘’BankJordaan’’inHaaksbergen

Werkplaats Resultaatgericht Vastgoedonderhoud• Communicatie&Prestatiebij

resultaatgerichtvastgoedonderhoud• Financiëleenjuridischerisico’svoor

resultaatgerichtvastgoedonderhoudbinnenwoningcorporatieDomijn

• HeldertaalinhetResultaatgerichtVastgoedonderhoud

• Kostenvergelijkingtussentraditioneelenresultaatgerichtvastgoedonderhoud

• ImplementatieRGVOindeorganisatie

Werkplaats Klimaatneutraal Renoveren• Financielehaalbaarheidvanenergetische

maatregelenbijsocialehuurwoningen• Installatiesinparticulierewoningen• DeTotalCostofOwnershipbenaderingen

woningcorporaties• Klimaatneutraalrenoverenopmutatiebasis• VerbeteringvanhetBeheersproces

vanEnergetischeVerbeteringenbijdeBestaandeWoningbouw

• WerkelijkversusTheoretischenergieverbruik

Cluster Innovatie in de gWWWerkplaats Innovatieve toepassingen in de GWW• StroomlijningvanBinnenstedelijke

Rioleringsprojecten

Werkplaats Regelgeving en versnelling• Informatieplichtvoordienstverleners• Dewetalgemenebepalingen

omgevingsrecht• Gebruiksbesluit,uniformoftochniet?• Eenvergelijkingtussentraditioneel

vastgoedonderhoudenresultaatgericht

Cluster Integraal bouwenWerkplaats Building information Modeling• Marktonderzoeknaardebekendheidvan

BIMonderopdrachtgevers• Marktonderzoeknaardehuidigesituatie

omtrentBIMindeTwentsebouwsector

Werkplaats Systems Engineering• Deeffectenvansystemsengineeringinde

woningbouw• SystemsEngineeringinderealisatiefase• Vantraditioneelontwerpprocesnaar

systemsengineering

Cluster Industrieel bouwen en productontwikkelingWerkplaats Individueel Duurzaam en Flexibel Bouwen• Guidingtheconstructionindustrytoward

moresustainablebuilding

Werkplaats Master Industrieel Ontwerpen• Delevensduurprestatievanduurzame

renovatieconcepten• Doorbrekenvanbarrièresvoorinnovatiemet

DesignenConstructWerkplaats Productontwikkeling• Integraalschuimbeton• TheSmartcube

76

BuIldIng InformatIon modelIng systems engIneerIng

Cluster Integraal BouWen

98

Auteur: Peter Edelijn

Studierichting:Bouwtechnische Bedrijfskunde

Soort: Afstuderen

Jaartal onderzoek: 2012

marktonderzoek naar de BekendheId van BIm onder opdraChtgeverspioneeringDewerkplaatsBIMvandestichting

Pioneeringisinoprichtingmaarheeftgeen

duidelijkbeeldvandesituatievanBIM

rondomdeTwentseopdrachtgevers.

DestichtingPioneeringmaaktdeeluitvan

hetClusterBouwvanhetInnovatieplatform

Twente,eeninitiatiefdatgesubsidieerd

wordtdoordeProvincieOverijsselenRegio

Twente.DestichtingPioneeringstimuleert

innovatiesenontwikkelingenintechnologie

enondernemerschap.Hetdoelhiervanisom

debouwsectorvanTwente,eeneconomisch

zwaarwegendesectorinderegio,eenbetere

concurrentiepositietegevenenzodoende

dewerkgelegenheidenwelvaartinTwentete

bevorderen.

Building information modelingBIMstaatvoorBuildingInformation

modeling.DeNederlandsevertalingisBouw

InformatieModelofBouwwerkInformatie

Model.MetBIMkunnenprofessionals

duurzamereenmeerpreciezeprojecten

opleverenmetminderbouwfouten,wat

directgunstiguitwerktopwinstgevendheid

enklanttevredenheid.BIMoptimaliseerthet

werkeninteams,wantmetBIMkanworden

gecommuniceerdnaartechnici,aannemers,

constructeurseneigenaars.

onderzoekInopdrachtvandewerkplaatsBIMis

ereenmarktonderzoekteuitgevoerd

naarhoeTwentseopdrachtgeverstegen

BIMaankijken,hoebekendBIMisonder

deopdrachtgeversenwaaromeen

opdrachtgevermetBIMwilwerken.Zijn

deeerderomschrevenvoordelenbekend?

Wordeneralveelprojectenaangestuurd

metBIM?Ditzijnenkelevragenwaaropde

werkplaatsBIMantwoordtwilverkrijgen.Op

basisvandezegegevenskandewerkplaats

BIMinspelenopdebehoeftesvanuitde

Twentseopdrachtgeverophetgebiedvan

BIM.

marktonderzoekOmantwoordtevindenopdegeformuleerde

onderzoeksvragenisereenmarktonderzoek

verricht.

Detotalepopulatieis25ledenen8nietleden

vandestichtingPioneering.Intotaalzijn

erdanook33organisatiesaangeschreven.

Hettotaalaantalrespondentenbedraagt18

organisaties.Datbetekentdatmeerdan54%

vandeondervraagdenheeftgereageerd.Wij

achtendatditvoldoendedraagvlakgeeft

voorditonderzoek.

Metalleorganisatiesisvoorafgaandvan

hettelefonischafnemenvandeenquête,

en/ofvoorhetversturenvandeenquête,

telefonischcontactopgenomenmet

devraagmeetewillenwerkenaandit

onderzoek.Naeenpositiefantwoordtishet

enquêteformuliertelefonischafgenomen,

ofinoverlegmethetsecretariaatvande

organisatie,hetenquêteformulierpermail

naardejuistemedewerkeropgestuurd.

Erzijn3verschillendesoorten

opdrachtgeversbenaderdwelkeactiefzijn

indevastgoedsector,teweten;Gemeenten,

WoningbouwverenigingenenParticulieren.

Deverdelingvanhetaantalopdrachtgevers

pertypeopdrachtgeverisalsvolgt:9

Woningbouwcorporaties,9Gemeentes/

Provinciesen15EigenarenenGebruikersvan

OnroerendGoed(OG).

resultaatVande18respondentenzijnerintotaal

7bekendmetBIMenkunnenhiervan

eenjuistevoorstellinggeven,teweten;

“samenwerkenopbasisvaninformatie

overdracht”.Dezerespondentenkijken

metintressenaarBIMenvolgende

ontwikkelingen.Intotaalpassenmaar2

organisatiesBIMtoe.Teweten1organisatie

bijGemeentenenProvinciesen1organisatie

bijParticulierenenEigenarenOG.

Intotaallaten4organisaties(1organisatie

woningbouwverenigingen3organisaties

Particulieren)HetgeheleBIMverhaalover

aaneenexternbureau.Menkanconcluderen

datBIMnauwelijkswordttoegepastdoor

opdrachtgevers.Erzijngeenaanwijsbare

opdrachtgeversdieophetgebiedvanBIM

vooroplopen,metuitzonderingvanéén

organisatiebijParticulierenenEigenarenOG.

DevoordelendoorhetgebruikvanBIM

zijnvolgensdeopdrachtgeversdanook

ondergeschiktaandenadelen.Infeitezijn

er,volgensdeopdrachtgevers,ookgeen

aanwijsbare“gemeten”voordelenofhet

gebruikvanBimookdaadwerkelijkvoordeel

oplevert.

Omdewerkelijkevoordelennaarboven

tehalenzoumen2projectenopeen

traditionelemanieren1maalopBim

georiënteerdmoetenuitvoeren,danwel

fictief.Ditkanwordenuitgevoerdalseen

aanvullendeonderzoekdoorstudenten

vandeafdelingBouwkundeaandeSaxion

HogeschoolteEnschede.

Zoalseerdergeconcludeerdisdathetgebruik

vanBIMonderopdrachtgeverszeerlaag

is.DestichtingPioneeringzouhaarleden

moeteninformerenoverBIM.Ditkanmen

realiserendoorenkelelezingenopdeSaxion

Hogeschoolteorganiseren.Ditkanworden

uitgevoerddoorenkelestudenten.Alsdeze

lezingenzorgenvoorintresseonderde

ledenvanPioneeringkanmenaanvullende

brainstormsessiesplannenomdeleden

actiefmetBIMbezigtelatenzijn.Deze

brainstormsessieskunnengeevalueerd

worden.Tevenskunnenmetdezeactieve

ledenenkeleprojectenincombinatie

metstudentenwordenuitgevoerd.Hetis

belangrijk,vooralvoordeachterliggende

gedachtenbijBIM,datdevoordelenkunnen

wordenonderbouwdmetcijfers.Zolang

ergeenfeitenoverdevoordelenvanBIM

gemetenzijn,zalBIMonderopdrachtgevers

geentoevluchtnemen.

Bronvermelding Foto Bim-01: Vastgoed Business School

(1.1.1) BIm

Auteur: Thijs Hajee

Studierichting:Bouwtechnische Bedrijfskunde

Soort: Afstuderen

Jaartal onderzoek: 2011

1110

marktonderzoek naar de huIdIge sItuatIe omtrent BIm In de tWentse BouWseCtor aanleiding DewerkplaatsBouwInformatieModellering

(BIM)vandestichtingPioneeringisin

oprichtingmaarheeftgeenduidelijkbeeld

vandesituatievanBIMrondomdeTwentse

bouwbedrijven.Debelemmerendeen

stimulerendefactorenrondomBIMbijdeze

bedrijvenzijndoorditonderzoekzogoed

mogelijkinkaartgebrachtenverwerkttot

eenrapport.Opbasisvandezegegevenskan

dewerkplaatsBIMinspelenopdebehoeftes

vanuitdeTwentsebouwbedrijvenophet

gebiedvanBIM.

resultaten BIMkanwordenomschrevenalseennieuwe

samenwerkingsmethodiekmetalsfundering

eenbouwinformatiemodelmetdaarinalle

relevanteinformatiedatcentraal,actueelen

real-timebeschikbaarisvoorallebetrokken

partijen.Deinformatiedientbeschikbaarte

zijntijdensdegehelelevenscyclusvanhet

bouwobject.

Dezemaniervanbouwenvereistweleen

andereinstellingvandebetrokkenpartijen

tenopzichtevandehuidigesituatie.Tevens

dienendebestaandecontractvormenmee

teveranderenomdezeketenintegrale

maniervansamenwerkenteondersteunen

entestimuleren.HetExpertiseCentrum,

onderzoeksorgaanvandeoverheidophet

gebiedvanICTenbestuur,claimtdatermet

behulpvanBIMerminimaaltienprocent

opdebouwkostenenzevenprocentopde

bouwtijdbespaardkanworden.

Conclusies Uithetmarktonderzoekblijktechterdatde

Twentsebouwbedrijvennognietzoverzijn.

Eenkwartvandebouwbedrijvenisactief

bezigmetBIM.Echteralsergekekenwordt

opwelkniveaudebedrijvenzittendanblijkt

datachtvandedertiengeïnterviewdenogin

hetpreBIMstadiumzitten.

Heteerstedeelvandevraagstelling:“Hoe

verzijnuitvoerendebouwbedrijvenin

TwentemetBIM?”wordtsamengevatinhet

volwassen-heidsmodelvandhr.B.Succardat

hiernaasttezienis.

Hettweededeelvandevraagstelling:

“Welkebeperkendeenstimulerendefactoren

komtmentegentijdensdeimplementatieen

hetgebruikvanBIMtegen?”vereisteenwat

langerantwoordt.

Beperkende factoren rondom het gebruik van BIm en de implementatie ervan:• HetontbreektdeTwentsebouwbedrijven

aaneenduidelijkdoelen/ofplanaaneen

BIM-implementatie.Hierdoorverloopthet

implementatieproceslangzamer.

• Hetgebrekaandraagvlak.Zoweltop-down

alsbottom-upontbreekthetaaneen

daadkrachtigdraagvlak.

• Ketenintegratieentransparant

samenwerkenislastigennieuw.Zeker

alsergekekenwordtnaardehuidige

economischesituatieendegemiddelde

uitzuigmentaliteitindesector.

• Elkbedrijfprobeertopzijneigenmanierte

Bimmenenkijktnognietverderdandat.

• Opdrachtgevers,deoverheid,

onderaannemersenleveranciersbeseffen

nognietwatBIMvoorzekanopleverenen

stimulerenhetgebruikernietvan.

• Eriseentekortaangoedopgeleid

personeeldatdaadwerkelijkverstandheeft

vanmodelleren.

• HardefinanciëlevoordelenvanBIMzijn

moeilijktebewijzen.

stimulerende factoren rondom het gebruik van BIm en de implementatie ervan :• Dehuidigeeconomischesituatiedwingt

bedrijventotnieuwewegentevinden.

• Erzijninanderesectoreneninhet

buitenlandgenoegsuccescasestevinden.

aanbevelingen voor bouwbedrijven• Procesnotatie Standaardisatieennotatievande

primaireprocessenisdeeerstestap.Een

fundamenteleveranderinginhetprimaire

proceskannietinéénkeermaardient

stapsgewijsuitgevoerdteworden.

• Bewust zijn van de implicaties BIMiseentotaleanderemaniervan

werken,zowelinternalsexternprocessen

veranderen.Hetvereisteenniveau

vanprocesnotatie,communicatieen

samenwerking.

• Werk op een gestructureerde manier Zorgervoordatereenplanligtwaarin

geschrevenstaatwaterbereiktdientte

wordenmetBIMenhoeenwanneerhet

doelongeveerbereiktdienttezijn.

• Draagvlak is cruciaal Zorgervoordatereensolidedraagvlakis

onderhetpersoneelalvorenserbegonnen

wordtmetBIM.Mensenmoetbegrijpen

datdeoverstapnaareenanderprimair

procesnoodzakelijkisenuitdagingen

envalkuilenmetzichmeebrengt.Het

personeelmoetdusdanigindeverandering

geloven,zodatdebenodigdeextra

inspanningengeleverdkunnenworden.

• Kosten Ondanksdathetvaakineersteinstantie

lijktalsofsoftware,hardwareende

implementatie-begeleidingdegrootste

kostenpostenzijnisdatniethetgeval.

HetnietcorrectgebruikenvanhetBIM-

systeemenopeenoncontroleerbare

maniertochinouderoutinesblijvenwerken

zorgenuiteindelijkvoormeerkostendan

hetheleimplementatieproces.

• Partners Alserintentieisomintegraalsamen

tegaanwerkenselecteerpartnersdan

opeenobjectievebasisenzorgdatde

kennisenkundevollediggedeeldwordt

omvertrouwenensamenhorigheidte

scheppen.Zorgervoordatdekennis

enkundevandebetrokkenpartijenop

hetzelfdeniveauligtalsvanuwbedrijf.

Leggoedvastwaarelkaarsrechten,

plichten,eigendommenenbevoegdheden

liggenvoordaterdaadwerkelijk

informatieuitgewisseldwordt.Naeen

intentieverklaringzetdanookdooren

probeerwaarnodigomtechnischeen

wettelijkebeperkingenheentewerken.

aanbevelingen voor werkplaats BIm pioneering

• Focus op regels en proces Zoalshetmarktonderzoekaangeeftisde

technologieophetmomentrijpgenoeg

omdaadwerkelijkmeetekunnenbimmen.

Deprocesseneninter-organisatorische

afsprakenzijnpuntenwaarPioneeringzich

opmoetgaanfocussen.

• Bouwbibliotheek Ontwikkelsamenmetbenodigde

partijeneenframeworkvoorhet

opzettenvancomponentenvooreen

universelebibliotheek.Hetontbreektaan

bedrijfsoverstijgendeuniformiteitophet

gebiedvanprocesenregelsmaarookop

hetgebiedvancomponenten.Opleidingen

vanallerleiniveausenrichtingenkunnen

eenbijdragehierinleveren.

• Focus van pilotproject Richtperpilotprojectopeenbepaald

aspectvanBIM.Allesinéénproject

stoppenisnietreëel.

1.1.2 BIm

Auteur: Alexander Leicher

Studierichting:MSc Civiele Techniek

Soort: Afstuderen

Jaartal onderzoek: 2010

1312

de effeCten van systems engIneerIng In de WonIngBouW

EENEVALUATIEONDERZOEKNAARDETOEPASSINGVANSYSTEMSENGINEERINGBIJWONINGCORPORATIEBETERWONEN

doelDitonderzoekiseenanalysevanhet

ontwikkelprocesvanhetRombout

VerhulstlaanprojectinAlmelo.Inde

ontwerpfasevanditprojectzijnonderdelen

vandeontwerpmethodesystems

engineering(SE)toegepast.Hetmanagement

vanBeterWonenwilwetenwelkeeffecten

SEheeftgehadopdeprojectbeheersingvan

ditproject.

OmdeeffectenvanSEtekunnenbepalen

heeftdeonderzoekervierprojectenvan

BeterWonengeëvalueerd.Drieervanzijn

zonderSEuitgevoerdenéénismétSE

uitgevoerd.Deresultatenvandeprojecten

zijnvervolgensmetelkaarvergeleken.Omde

projectenteanalyserenheeftdeonderzoeker

interviewsgehoudenmetbetrokkenen,

documentenonderzochtenmeegelopenin

hetdagelijksebedrijfsproces(participerende

observatie).

resultatenAnalysevanderesultatenvandeprojecten

geeftaandatSEeengunstigeffectheeftop

debeheersingvanhetontwerpproces.De

bouwkostenbijhetprojectmétSE(Rombout

Verhulstlaan)bleventijdensdeontwerpfase

binnenhetbudgetterwijldeprojecten

zonderSEnietbinnenbudgetwaren

opgeleverd.Ookwordthetontwerpproces

metSEbinnendeplanningafgerond,in

tegenstellingtotdeprojectendietraditioneel

warenuitgevoerd.Ophetgebiedvan

kwaliteitzijngeenwaarneembareverschillen

optemerkentussendeprojecten.HetSE

projectscoortdusopkwaliteithetzelfdeals

deprojectenzonderSE.Inmiddelsgeven

debewonersaannaaralletevredenheidte

wonenindeappartementen!

aanbevelingenOpbasisvanditonderzoekbeveeltde

onderzoekeraanomdewegdieBeter

WonenmetSEisingeslagen,teblijven

volgen.Deonderzoekerraadtookaan

omnogenkeleaanpassingenbinnenhet

procesdoortevoeren.Zozoubetergebruik

gemaaktkunnenwordenvaneenfunctioneel

programmavaneisen.Ditkannamelijkbeter

de‘krachtuitdemarkt’benuttendoordat

ontwerpersenbouwersmeereigeninbreng

krijgen.Daarnaastdientbijdeovergang

vandeeneontwerpfasenaardevolgende

ontwerpfasebetervastgelegdtewordentot

opwelkniveauhetontwerpuitgewerktdient

tezijn.Hetisdanvooriedereenduidelijk

wanneereenfaseafgerondisenwanneereen

volgendefasekanstarten.

HetonderzoekvanAlexanderLeicheris

gepubliceerdinhetvaktijdschriftBuilding

Business(nummer6,augustus2012),zieook:

www.buildingbusiness.nl

DewebsitevanBeterWonenistevindenop

www.beterwonen.nl

1.2.1 se

1312

Auteur: Marc van den Berg

Studierichting:BSc Civiele Techniek

Soort: Afstuderen

Jaartal onderzoek: 2010

1514

systems engIneerIng In de realIsatIefaseInleidingMiddeninhetOverijsselsedorpNijverdal

werktdeCombinatieLeotenBrinkeaan

eenmegaproject:hetCombiplanNijverdal.

Hetprojectomvathetverleggenvande

rijkswegN35diemomenteelnogdwars

doorNijverdallooptenhetbundelenvan

dezewegmethetspoortussenAlmeloen

Zwolle.Gedeeltelijkkomenderijkswegen

despoorbaanineen1,5kmlangetunnelbak

teliggendiedeelsoverdektwordt.Hierdoor

zalhetverkeerindetoekomstbeterkunnen

doorstromen,neemtdeverkeersoverlast

inhetdorpaf,verbetertdeveiligheid

enneemtdebetrouwbaarheidvande

treinverbindingentoe.Hetprojectkost

200miljoeneuroendeCombinatieLeo

tenBrinkeisverantwoordelijkvoorhet

ontwerpendeuitvoeringvanditproject.

Dezeaannemerscombinatiebestaatuitde

aannemersVanHattumenBlankevoort,

HegemanBeton-enIndustriebouw,KWSen

HOMIJ.Decombinatievoertditprojectuitin

opdrachtvanRijkswaterstaat.

een bijzonder projectHetbijzondereaanditprojectisdathet

wordtuitgevoerdvolgensdemethodiek

SystemsEngineering.SystemsEngineering

belooftresultatenopteleverendieexact

aansluitenbijdatgenewatdeopdrachtgever

wenst.Ditstelthogeeisenaankeurings-en

administratieprocessen,helemaalalsmeer

dan6.500eisenmoetenwordenaangetoond

zoalsbijCombiplanNijverdalhetgevalis.Om

dezekeurings-enadministratieprocessenin

goedebanenteleidenheeftdeCombinatie

LeotenBrinkeeennieuwformatvoorhet

keuringsplanopgesteld.Hetonderzoekvan

Marcwaseropgerichtomnategaanofdit

nieuweformateenwerkbaarformatis.

BevindingenDoormiddelvaninterviewsmetde

projectdeelnemersenRijkswaterstaat,

endoorhetbestuderenvan(contract)

documenten,iseenbeeldverkregenvan

dematewaarindeaanpakvanSystems

Engineeringdoordecombinatieovereenkomt

metdeverwachtingenvanRijkswaterstaat.

Debelangrijkstebevindingendieuithet

onderzoekvolgenzijnalsvolgt:

• Hetnieuwekeuringsplanblijkteen

praktischeenwerkbareoplossing.Het

planvoldoetnietvolledigaandetheorie

vanSystemsEngineering,maarerisintern

draagvlakvoorenhetvoldoetaande

verwachtingenvandeopdrachtgever.

• Dewijzewaaropdecombinatie

keuringsrapportenen–nota’sinricht,komt

goedovereenmetdeverwachtingenvan

Rijkswaterstaat,maarsluitnietgoedaan

opdecontracteisen.Volgenshetcontract

moetenderesultatenvanallekeuringen

indezedocumentenwordenopgenomen.

Conformdenieuwewerkwijzeneemtde

combinatiederesultatenvandekeuringen

uithetKMSdienietaaneeneisgekoppeld

zijnechternietopindekeuringsrapporten.

• DemanierwaaropdecombinantenBCN

enKWSbewijsdocumententraceerbaar

willenmaken(namelijkarchiverenper

object),komttotslotgoedovereenmet

deverwachtingenvanRijkswaterstaat.

Volgenshetcontractdienende

combinantenallebewijsdocumenten

echterafzonderlijktecoderen.Ditis

tijdrovendenvormdevoordecombinanten

juistaanleidingomdehuidigeaanpakte

veranderen.

aanbevelingenOpbasisvanhetonderzoekwordende

volgendeaanbevelingengedaan:

• Hanteervoortaanvoorkeuringsplannen

hetnieuweformat;

• Stelrichtlijnenvoordenieuwewerkwijze

vastenlaatdezedoorRijkswaterstaat

goedkeuren;

• Maakbewijsdocumentenperobject

traceerbaar;

• StartbijBCNmethetinscannenendigitaal

archiverenvanbewijsdocumenten;

• Investeerinhetcommunicatieproces

tussenwerkvoorbereidersenuitvoerders;

• Stimuleerhetexplicietnemenvankeuzesin

derealisatiefase;

• VerzoekRijkswaterstaattothetbiedenvan

inzichtindestakeholderbehoeften;

• Creëermeerbetrokkenheidvande

tweedelijnstoetsfunctionarisbijhet

projectteam;

• OnderzoekhoeKAM-systemengeschikt

kunnenwordengemaaktvoorSystems

Engineering;

• Onderzoekhetnutvanhetinvoeren

vaneennieuwsoftwarepakketvoorhet

verificatieproces

ConclusieHetopvolgenvandeaanbevelingenleidt

totmeergestructureerdentransparanter

verificatiemanagement.DeCombinatie

LeotenBrinkedientdenieuwewerkwijze

volledigteimplementerenendaarommoet

decombinatieinkennisencommunicatie

investeren.Ookdienthieroverafstemming

metRijkswaterstaatplaatstevinden.

HetonderzoekvanMarcisgepubliceerdin

hetvaktijdschriftCivieleTechniek

(jaargang65,nummer4,2011).

Zieookwww.civieletechniek.net.

1.2.2

EENONDERZOEKNAARHETVERIFICATIEMANAGEMENTBIJHETPROJECTCOMBIPLANNIJVERDAL

Auteur: Pieter Smit

Studierichting:BSc Civiele Techniek

Soort: Afstuderen

Jaartal onderzoek: 2010

1716

van tradItIoneel ontWerpproCes naar systems engIneerIngdoel van het onderzoekHetdoelvanditonderzoekwasom

teinventariserenwatdebelangrijkste

knelpuntenwarenbinnenhetprocesvande

traditioneleplanstudiefasevanprojecten

zoalsdeN34enofeenverbetervoorstel

opbasisvanSystemsEngineeringdeze

knelpuntenkonverminderen.DeN34is

eenprovincialewegtussenCoevorden

enHardenbergdieopnieuwzalworden

ingerichtalseenzogenaamdestroomweg.

DeProvincieOverijsselisdeopdrachtgever

vanhetprojecteneencombinatievan

ingenieursbureausTauwenGoudappel

Coffengdeopdrachtnemers.Hetonderzoek

isbijbeideorganisatiesuitgevoerden

bestonduiteeninventarisatieonderdeelen

eenimplementatieonderdeel.

knelpuntenInhetinventarisatieonderdeelwerden

interviewsenenquêtesafgenomenmet

specialistenenprojectleidersvande

provincieOverijsselendecombinatievan

Tauw/GoudappelCoffeng.Uitditonderdeel

kwamendevolgendevierhoofdknelpunten

naarvoren:

1. Raakvlakkentussenspecialisten:de

planstudiefasevergdeintensieve

samenwerkingtussenverschillende

disciplines,maardespecialistenwerkten

geregeldlangselkaarheen.

2. Structureringvaninformatie:informatie

overhetprojectwerdonvoldoende

gestructureerd,waardoorbelangrijke

informatiesomsmaardeelswerd

meegenomenbijbeslissingen.

3. Interpretatievandevraagspecificatie:

doorhetimplicietekaraktervande

vraagspecificatiewashetmoeilijkvoor

opdrachtgeverenopdrachtnemeromaf

testemmenwatmenwerkelijkvanelkaar

verwachtte,datleiddeondermeertot

onnodigeontwerpherzieningen.

4. Moeilijkeherleidbaarheidvaneisen:

deeisendiewerdengesteldaaneente

ontwerpenwegofeenteontwikkelen

rapportagewarenveelalmoeilijk

herleidbaar.

systems engineering als oplossingDemethodeSystemsEngineeringwas

gekozenomdeondervondenknelpunten

teverminderen.SystemsEngineeringiseen

specificatie-enontwerpmethodediesinds

dejarennegentighaaropmarsmaaktinde

Nederlandsebouw-eninfrastructuurwereld.

SystemsEngineeringspeeltinophet

beheersbaar,gestructureerdentransparant

makenvancomplexeprojecten.

Deondervondenknelpuntenuithet

inventarisatieonderzoekhadden

voornamelijkbetrekkingophetstructureren

enbeherenvaninformatieoverhetproject

entussendedisciplines.BinnenSystems

Engineeringwordthetstructurerenen

beherenvaninformatievormgegevendoor

verificatiematricesgevuldmeteisendie

samendeoplossingsruimtebepalenen

afsprakenvastleggen.Alsverbetervoorstelis

daaromgekozenvoordezeoplossing.Binnen

hetimplementatieonderdeelisereersteen

formatvooreenverificatiematrixontwikkeld

enonderbouwdopbasisvandetheorie

vanSystemsEngineering.Daarnaishet

verbetervoorsteltoegepastvooreenaspect

vanhetprojectN34.Deuitgangspunten

voorhetimplementatieonderdeelwaren

hetvindenvaneengoedebalanstussen

detheorievanSystemsEngineeringen

defunctioneletoepasbaarheidvoorinde

praktijk.

resultaten van het onderzoekDeresultatenvanhetonderzoekwarendat

detoepassingvanhetverbetervoorstelde

ondervondenknelpunteninhetprocesvan

deplanstudiefasevandeN34grotendeels

kondenverminderen.Deprojectinformatie

wasbetergestructureerdendebehoefte

vanbelanghebbendenkonexplicieter

wordenovergebracht.Daarnaastwaren

deeisen(beter)herleidbaarnaarbronnen

enbovenliggendeenonderliggende

eisenénspecialistenkondenelkaarbeter

onderlingeenexpliciete‘deelopdracht’

meegeven.Doordeverminderingvande

hoofdknelpuntenwordtverwachtdathet

procesvandeplanstudiefaseindetoekomst

mindertemakenzalhebbenmeto.a.

vertragingenenbudgetoverschrijdingen.

Datdeknelpuntennietinhetgeheel

werdenverminderd,werdveroorzaakt

doorafwegingendiezijngedaanaanhet

verbetervoorstelomdebalansmetde

praktischetoepasbaarheidtebehouden.

Deafwegingenzijnmogelijkvantijdelijke

aard.DeaanbevelingenvoordeProvincie

OverijsselenTauw/GoudappelCoffeng

warenvooralgerichtopdetoekomst.Daarbij

wasaandachtvoorhetontwikkelenvanéén

technischetaalvoorSystemsEngineering,

waarbijkennisenervaringuitwisselbaar

entoepasbaarzalzijnvoortoekomstige

projecten.

1.2.3 se

EENONDERZOEKNAARHETVERMINDERENVANKNELPUNTENINDEPLANSTUDIEFASEVANINFRASTRUCTUURPROJECTENDOORMIDDELVANVERIFICATIEMATRICESVOLGENSSYSTEMSENGINEERING

Auteur: Peter Edelijn

Studierichting:Bouwtechnische Bedrijfskunde

Soort: Afstuderen

Jaartal onderzoek: 2012

1918

Controle vereIst

doel van het onderzoekBijaanvangvanhetafstudeeronderzoekbij

woningcorporatieDeWoonplaatsbestonder

bijdezecorporatieeengevoelvanonbehagen

metbetrekkingtotdeontwerpprocessen

vanmultifunctioneelvastgoed.De

Woonplaatswasopzoeknaareenmanier

omdehuidigewerkwijzeteverbeterenen

zaghierbijmogelijkhedenindetoepassing

vandeSystemsEngineering,eenmethodiek

diereedssuccesvoltoegepastwasbij

woningcorporatieBeterWoneninAlmelo.

een procesmodelHetonderzoeknaardemogelijkheden

vansystemsengineeringbinnenhet

ontwerpprocessenvanDeWoonplaats

heeftgeresulteerdineenprocesmodel.

Hetmodelbeschrijfteenglobaleinvulling

vandestappendiegenomenmoeten

wordenomeenprojectsuccesvoluitte

voerenenhetontwerpprocesbeheersbaar

encontroleerbaartehouden.Toepassing

vanditmodelbiedtverbeteringeninhet

ontwerpprocesdoordatheteengelaagdheid

vanabstractnaarconcreetaanbrengten

ervoorzorgtdathetprogrammavaneisen

altijdup-to-dateis.Hierdoorontstaatmeer

controleoverheteisenmanagementenmeer

sturingoverhetalgeheleontwerpproces.

resultaatEenbelangrijkebevindingvanditonderzoek

isookdathetnieuweproceshetzwaartepunt

vandeontwikkelingmeerindevoorfase

vanhetprojectlegt.Hetgoeddoordenken

vanhetprojectkostwellichtmeertijdin

hetbegin,maardatbetaaltzichtijdensde

uitvoeringmakkelijkterug.

1.2.4 se

ONDERZOEKNAARDEMOGELIJKETOEPASSINGVANSYSTEMSENGINEERINGINHETPLANVORMINGSPROCESVANMULTIFUNCTIONELEVASTGOEDONTWIKKELINGBIJWONINGCORPORATIEDEWOONPLAATS

2120

IndIvIdueel duurzaam flexIBel BouWen master IndustrIeel ontWerpenprodduCtontWIkkelIng

Cluster IndustrIeel BouWen en produCtontWIkkelIng

Auteur: Stefan Binnemars

Studierichting:MSc Industrieel Ontwerpen

Soort: Afstuderen

Jaartal onderzoek: 2011

2322

guIdIng the ConstruCtIon Industry toWard more sustaInaBle BuIldIngDetraditionelebouwmethodologieisniet

langervoldoende.Debouwindustriezorgt

vooreenzwarebelastingophetmilieu,

terwijloverhedenjuistproberendeglobale

CO2footprinttereduceren.Gebouwen

wordensteedsvakergemaaktmetslechts

ééndoelvoorogen,terwijlhetsteeds

vakervoorkomtdaterveranderingennodig

zijnendegewensteveranderingenzijn

steedsdrastischer.Dezetendensvraagt

voormeerflexibiliteitterwijlhedendaagse

gebouwensteedscomplexerworden.Dit

vraagvoorbeterpassende,duurzamere

oplossingen.Hieropzijnverschillende

reactiesgekomen.Zoweldooroverheden

indevormvanregelsenwetgeving,als

inbeoordelingsprogramma’sennieuwe

ontwerpmethodes.

Hoeweldezeallengerichtzijnopeen

beteretoekomst,bevattenzetocheen

heleboelverschillen.Doordeverschillende

reactiestecombinerenisereenruwe

omschrijvingontstaanvaneenveld

welkeduurzaamheiddefinieert.Ditveld

bestaatuitzevencategorieën:Milieu,

Binnenklimaat,Levenscycluseconomie,

Management,Materialen,Bruikbaarheiden

VisueleKwaliteit.Aldezecategorieënzijn

gedefinieerdmetbehulpvande‘TrippleTop

Line’filosofie.

IDFBouweniseenvandemeestrecente

bouwmethodologieën,enprobeertteleren

vanhetverledendoordesterkepunten

vananderemodellentoetepassen.De

IDFbouwmethodologieneemtdehele

levenscyclusvaneengebouwenzijn

materialeninacht.

IDFBouwenrichtzichop:Industriële

Productieomzototkwalitatiefhoogwaardige

productentekomenenhetvereiste

vakmanschapteverlagen:Aanpassingvanhet

gebouwaanIndividuelegebruikerswensen

gedurendedegebruiksfasevanhetgebouw

omzohetnuttigelevenvaneengebouw

teverlengen:Toepassingvan‘Cradle-to-

Cradle’en‘TripleTopLine’denkenomaan

hetduurzaamheidsvraagstuktevoldoen:

Gerichtop‘DesignforDisassembly’

omflexibelesystementecreërenwelke

vervangen,opnieuwgebruikt,enopnieuw

geconfigureerdkunnenworden.De

hoofddoelenvandeIDFBouwmethodologie

kunnenwordensamengevatals:Hoge

Kwaliteit,HogeBruikbaarheid,Gebouwen

metuniekeIdentiteiten,LageImpactophet

MilieuofeenPositieveImpactenEconomisch

Uitvoerbaarwaarbijgekekenwordnaarde

gehelelevenscyclusvanhetgebouwenzijn

materialen.

DeIDFBouwmethodologieheeftvier

hoofdstrategieënomdezedoelente

realiseren:IndustriëleProductie,Ontwerpen

voordeIndividueleIdentiteit,Duurzaam

Ontwerp,enFlexibeleGebouwen.De

vierhoofdcategorieënzijngekoppeldaan

hoofdcriteria.Industrieelisgekoppeld

aanOrganisatieenProductie,Individueel

aanAanpasbaarheid,MilieuaanEnergie,

Materialen,VervuilingenWater,Flexibel

aanGebouwHiërarchie,Functionaliteit,

Interfaces,MateriaalNiveausen

Herbruikbaarheid.Vooraldezehoofdcriteria

zijnsubcriteriaenbepalendefactoren

gedefinieerd.Envoorallebepalendefactoren

zijnoptiesenscoresgedefinieerdomzotot

eenmodeltekomen.

Omhetmodeltetestenzijnertwee

testcasusuitgevoerd,éénopgebouwniveau

methet‘PassendWonen’concept,enéénop

systeemniveaumetde‘Plug’.Deresultaten

gavennuttigeterugkoppelingvoorhet

bouwconcept,hetsysteemenvoorhet

modelzelf.‘PassendWonen’kanzichzelfnog

verbeterenindecategorieënIndustrieelen

Milieu,hetconceptscoordeheelhoogop

IndividueelenFlexibel.Voorde‘Plug’lijken

alledrieconceptenuitvoerbaar,hetzoubeter

zijnomeennormalisatietoetepasseninhet

IDFmodelvoorsystemenvoordathetals

keuzemodelkanfunctioneren.

Toekomstigeverbeteringenvoorhet

modelkunnenindevolgendeopties

liggen:Integratievandemogelijkheid

eensysteemtypetekiezen,ditmaakt

normalisatietoeengeeftdemogelijkheid

omeenselectietemakenindebepalende

factorenwelkerelevantzijnvoorhet

specifiekesysteem.Eendiepteonderzoek

naardesocialeenindustriëleaspecten.Het

2.1.1 Idf

definiërenvanderelatiestussenbepalende

factoren.Implementerenvaneengrotere

variëteitaanstrategieën.Bepalenvande

verschillendeniveausvanIDFBouwen.En

alslaatsteEconomischeenStrategische

terugkoppeling.

Auteur: Jetse Vink

Studierichting:MSc Civiele Techniek

Soort: Afstuderen

Jaartal onderzoek: 2010

2524

de levensduurprestatIe van duurzame renovatIeConCeptenJetseVinkontwikkeldetijdenszijn

afstudereneennieuwmodelwaarmeede

levensduurprestatievanrenovatieconcepten

geëvalueerdkanworden.Hetmodel

maaktinzichtelijkofeenduurzaam

renovatieconceptaansluitbijdewensen

eneisendieeraangesteldwordenbinnen

eenproject.ParalleldaaraanheeftJetse

onderzochtwatervoornodigisom

succesvollenieuwerenovatieconceptenop

demarktteimplementeren.

JetsevolgdedeMasterConstruction

ManagementandEngineering.Voorzijn

afstuderenwashijaleenhalfjaarbetrokken

bijhetonderzoeksprojectCreativeCityLab

inAmsterdam,waarhijsamenmetandere

studentennadachtovereenklimaatneutrale

wijk.Daardoorwerdzijninteressevoor

sustainablebuildingnogmeeraangewakkerd.

“Hetonderzoeknaarhetmodelhebik

metnamegedaanomdaterwelallerlei

duurzaamheidsmodellen,zoalsGreencalc,

BREEAM,hetenergielabelendeepc-norm,

indemarktzijn,maargeenvanallecompleet

is”,vindtJetse.“Hetbelangrijkstedeelwat

mist,ishetkosten-enopbrengstenaspect.

EnergielabelAbijvoorbeeldzegtnogniets

overdebedrijfseconomischehaalbaarheid

vaneenrenovatieconcept.”“Losvanhet

technischeenbedrijfseconomischegedeelte,

speeltdeimplementatievaninnovatieve

conceptenopdemarkteenbelangrijke

rolinhetdaadwerkelijkrealiserenvan

vooruitgang”.Daaromgaathetonderzoek

ookinopfactorendievaninvloedzijnop

succesvollemarktimplementatie.“Hetwas

nietmijnambitieomeennieuwmodelte

introduceren,maarwelomteonderzoeken

welkefactorenvaninvloedzijnophetkiezen

vooreenrenovatieconceptbinneneen

project.Hetgroteprobleemisnamelijkdat

opditmomenttechnischallesmogelijkis,

maardathetvaakbedrijfseconomischniet

haalbaaris.Datisdegroteuitdaging.”

Jetseformuleerdezelfzijnonderzoekenkon

hetuitvoerenbijLocalinAmsterdam.Het

modeldathijvervolgensontwikkeldekonhij

directtoepassenbijLocal,waarhijnuwerkt

alsontwikkelaarvanrenovatieprojecten.

“VoorLocalhebikmetbehulpvanhet

ontwikkeldemodelhetrenovatieconcept

‘WarmBouwen’vergelekenmet‘niets

doen’eneen‘standaardrenovatie’.Inhet

modelwordtdelevensduurprestatievan

dezeconceptengemeten,bestaandeuitde

levensduurkostenenopbrengsten,demilieu

impact,hetenergielabelendekwaliteitvan

hetrenovatieconcept.Socialeconcepten,

zoalscommunicatiemetdebewoners

enbewonersparticipatiezijnhierinniet

meegenomen.Watmeteenuitderesultaten

vandetoepassingnaarvorenkwam,isdat

descopevanhetrenovatieprojecteenhele

belangrijkinvloedheeftopdeprestatie

vanverschillendeconcepten.“Alseen

eigenaareeninvesteringshorizonheeftvan

10jaar,isdeuitdaginggrootomdezeterug

teverdienen.Ditintegenstellingtoteen

investeringshorizonvan50jaar.”Uiteindelijk,

geeftJetseaan,“moeteeneigenaarvoor

renovatiegoednadenkenoverdetijdshorizon

diehijinogenschouwneemtenwatde

scenario’szijnnaverloopvandezeperiode.”

“Ophetgebiedvanimplementatiegaatde

discussienietovertechniek.Hetgaatom

bedrijfseconomischewaarde,endusvaak

overgeldofrendement.”Devoorwaarde

isduurzaamheid,maaruiteindelijkis

hetuitgangspuntdateenduurzame

renovatiebedrijfseconomischehaalbaaren

aantrekkelijkis.Alleendanzulleneigenaren

opgroteschaalovergaantotinvesteren.“

Jetsekreegeen9voorzijn

afstudeeronderzoek.“Enhetisdusdanig

interessantdatermisschiennogeen

onderzoekaangewijdwordtomeenmodelte

ontwikkelendatmindergedetailleerdis.”

2.2.1 mIo

2726

doorBreken van BarrIÈres voor InnovatIe met desIgn en ConstruCt ContraCteneen stappenplan voor duurzaam InkopenInnovatieisdemotorvoorhet

totstandbrengenvaneenduurzametoekomst

.DevraagishoedeGWW-sectoromgaat

metinnovatie?Hoekandeopdrachtnemer

hiermeeomgaanineenDesignenConstruct-

overeenkomstdatduurzaamwordtgebouwd

enonderhouden.

Hetbelangrijksteresultaatiseen

stappenplanvoorduurzaaminkopen.De

totstandkomingvaninnovatiezalopde

langetermijnleidentotoplossingendie

hetverbruikvanenergieenmaterialen

verminderenenomvangencomplexiteit

verminderenvooreenspecifiekprobleem.

duurzaam InkopenHetbehalenvaneenhogematevan

“Duurzaamheidswinst”tijdensdegehele

levenscycluswordtbereiktdoorditpuntzo

vroegmogelijkindelevenscyclusmeete

nemen,tijdensdeinitiatief-eninkoopfase.

opdrachtnemer prikkelen duurzaam te

bouwenBinneneenDesign&Constructcontract

wordtdezepartijnietgeprikkeldduurzaam

tebouwenvoordefasesnaRealisatie,de

BeheerenOnderhoudfaseendeSloopfase.

Innovatieskunnengestimuleerdworden

doorhetinkoopproceshieropinterichten.

Ditzalopdelangetermijnduurzame

oplossingenopleveren.Uitdepraktijk

blijktdattijdenshetinkoopprocesnogveel

barrièresvoorinnovatiebestaan.Eenproces

waarmeeinnovatiewelaantrekkelijkwordt,

isvormgegevenineenStappenplan.Debasis

vanditstappenplanishetprocesvanTRIZ.

Innovatie en duurzaamheidBrundtlandsteltdatduurzaamheidis

wanneeraandebehoeftesvandehuidige

generatiewordtvoldaan,zondervolgende

generatiestebenadelenomtevoldoenaan

hunbehoeftes.Elkingtonpresenteerdede

bekendetriplebottomlinetheorie,beter

bekendonderhetvindenvandejuistebalans

tussenPeople,PlanetenProfit.

Eenconstructiedoorloopteenbepaalde

levenscyclus(grofweg:initiatief,ontwerp,

bouw,gebruikenonderhoudensloop).

DoordebenaderingvanBrundtlandhierop

toetepassenkangesteldwordendatdit

bouwprocesopzo’nmanieringerichtmoet

worden,datditoverhonderdenjarennog

steedskan.Datkomtdichtindebuurt

vannogeenderdebekendebenadering:

Cradle2Cradle,afvalisvoedsel.Doorde

laatstefase(sloop)vandebouwalseerste

tebekijkenindeinitiatiefase,ontstaateen

beeldvandeafvalproductiediemengraag

zouwillenzientevoorkomen.

DeladdervanDelftlaatzienhoedithet

bestekan(Figuur3).Bovenaandeladder

staatpreventie.Aangenomenwordtdathet

voorkomendateensysteemgebouwdwordt

(doorslimteontwerpen,ofhetmakenvan

eenslimmeanalyse)hetmeestduurzaamis.

Ditkanbijvoorbeeldbereiktwordendoorde

functievanhetsysteemteverwerkenineen

andersysteem.

trIzTRIZiseentoolomeffectiefenefficient

innovatieveoplossingenteontwerpenvoor

specifiekeproblemen.Hetwordtgestelddat

TRIZeenbelangrijkerolkanspelenomervoor

tezorgendatPeople,PlanetenProfitniet

alleenkunnensamengaanmaarookkunnen

gedijenineenduurzametoekomst.De

methodologierichtzichophetbehalenvan

eenhogeregraadvanIdeality,hetvermindert

deschadelijkeeffectenendekostenen

verhoogtdebruikbareeffecten.

resultaat: een stappenplan voor duurzaam InkopenEenpraktischesetvanstappenisontwikkeld,

diesameneenStappenplanvormen.

ConclusieHetstappenplanvoorduurzaaminkopen

voegteenextraprocestoetussende

initiatiefaseendeaanbestedingsprocedure

vandeopdrachtgever.Doorhetstappenplan

tevolgenkrijgtDuurzaamInkopeneen

“totalebenadering”enwordt“duurzaamheid”

nietslechtstoegevoegdineentelatefase

vandebouwlevenscyclus.

Voordelendiemethetontwikkelde

stappenplankunnenwordenbehaaldzijn:

• De opdrachtgever zal zo vroeg mogelijk in het bouwproces innovatie stimuleren.

Innovatieisdemotorvoorhet

totstandbrengenvaneenduurzame

toekomst.Ominnovatietestimulerenmoet

eenopdrachtgeverzichzovroegmogelijk

inhetprocesvandebouwlevenscyclus

hieroprichtenenomdittedoenmoetde

opdrachtgeverwetenomtegaanmetde

barrièresvoorinnovatiedievoorkomen

tijdensditproces.

• Specifi ceer functioneel, compenseer de opdrachtnemer voldoende, en bepaal een waarde voor duurzaamheid.

Lettendopdeinitielefasesvan

delevenscyclusvaneenobject,

verdienendriepuntenextraaandacht:

Specificeerfunctioneel,compenseer

deopdrachtnemervoldoendevoorzijn

inspanningenenweeservanbewustdathet

moeilijkisdewaardevan‘duurzaamheid’te

bepalen.

• Opdrachtnemer wordt geprikkeld duurzaam te bouwen.

Hetgepresenteerdestappenplan

biedtdeopdrachtgevereenunieke

mogelijkheidomdewegvrijtemaken

voordeopdrachtnemeromeenobject

tebouwendatvoldoetaandecriteria

voorduurzaamheidvoordebeheer-en

onderhoudsfase.

Auteur: Mees Beeker

Studierichting:MSc Civiele Techniek

Soort: Afstuderen

Jaartal onderzoek: 2010

2.2.2 mIo

Auteur: Koen Hermsen

Studierichting:MSc Industrieel Ontwerpen

Soort: Afstuderen

Jaartal onderzoek: 2012

2928

Integraal sChuImBeton

Integraal schuimbetonIntegraalschuimbetoniseennieuw

materiaalbedachtdoorJacobAlkemaen

WimPoelman,onderdeelvandeleerstoel

productrealisatievandeUniversiteitTwente.

Hetmateriaalideeisontstaanbijdeze

tweepersoneneninsamenwerkingmet

Pioneeringisereenprojectopgestartom

detoepassingvanintegraalschuimbetonin

productenteonderzoeken.Hetprojectis

eensamenwerkinggeweestvanTemmink

Infra,MorssinkhofGroep,OldeHanter

Bouwconstructies,RaabKarcherende

UniversiteitTwente.

Integraalschuimhoudtindatschuim

omgevenisdooreendichtelaagvan

hetzelfdemateriaal.Daarbijdienenbeide

materialentijdenshetproductieproces

samentekomen.Hetgebruikvanintegraal

schuimbetonheeftmeerderevoordelen:

•Mindermateriaalgebruik

•MinderCO2uitstoot

•Lichtgewicht

•Hogeresterkte-eigenschappenmet

dezelfdehoeveelheidmateriaal

Integraalschuimenwordenreedsgemaakt

vankunststoffenenmetalen.Bijkunststoffen

wordenzeonderanderetoegepastvoor

dashboardsvanauto’senfietszadels,en

bijmetalenvindjezeteruginbijvoorbeeld

auto-onderdelen.Devoordelenzijnhierbij

voornamelijkdatmetweiniggewichteen

hogesterktebehaaldkanworden.

doelenHetdoelvanhetafstudeerproject

wasoméénofmeerderehaalbare

productiemethodestekrijgenende

materiaaleigenschappenvanintegraal

schuimbetoninkaarttebrengen.De

materiaaleigenschappendiezijnonderzocht

zijndedichtheid,dedruksterkte,de

puntbelasting,debuigstijfheidende

geluidsabsorptie.Hetprojectisuitgevoerd

bijTemminkInframetalstweededoelom

integraalschuimbetontegebruikenals

materiaalvooreengeluidsscherm.Daarbij

ishetdoelomeenontwerpvoorhet

geluidsschermtemakenendetoegevoegde

waardevanintegraalschuimbetontebepalen

voorgebruikingeluidsschermen.

uitvoeringOmdestructureleeigenschappeninkaartte

brengenzijnmeerderetestenuitgevoerd:

•Drukbanktesten(druksterkteen

puntbelasting)

•Sterkteanalyseenberekeningen

(druksterkte,puntbelastingenbuigstijfheid)

•Geluidsabsorptietesten

-Impedantiebuistesten

-Insitugeluidsabsorptietesten

Naasthetinkaartbrengenvan

demateriaaleigenschappeniser

ooklabonderzoekverrichtomde

productiemethodestetestenophun

haalbaarheid.Daarbijzijnniethaalbare

methodesafgestreeptenhaalbaremethodes

getrachtverderteontwikkelen.

resultaten en conclusiesDetastbareresultatenvanhetproject

zijnmeerderemonstersvanintegraal

schuimbeton,eendrijvendepaal,een

prototypeenschuimmodellenvande

ontworpengeluidsschermen.Hetprocesvan

hetschuimbetonmakenisondercontrole

enherhaalbaar,maarhetmateriaalvertoont

scheurennahetmakenenuitharden.Dit

scheurenzouonderanderevoorkomen

kunnenwordendoorwapeningtoetevoegen

ofdoorhetgeschuimdbetonvolledigte

omhullenmetdichtbeton.Hetlabonderzoek

naardeproductiemethodesheeftmeerdere

haalbaremethodesopgeleverd.Andere

methodeszijnafgekeurdofhebbenverdere

ontwikkelingnodig.

Dedruksterkte,depuntbelastingende

buigstijfheidvanhetintegraalschuimbeton

zijninkaartgebrachtdoordeanalyses

endedrukbanktesten.Daarnaastisdoor

eenanalysevandeimpactophetmilieu

aangetoonddateencombinatievan

schuimbetonennormaalbetonalsschil

significantbeterisdannormaalbeton.

Degeluidsabsorptietestentonenaan

datschuimbetonnietadequaatgeluid

absorbeert,hetmateriaalabsorbeert

ongeveer50%mindergeluiddanhuidige

materialenvangeluidsschermen.

Aanpassingenvanhetschuimbetonzullen

hetresultaatwaarschijnlijkonvoldoende

verbeteren.Hetgebruikvanschuimbeton

ingeluidsschermenheeftdaardoorgeen

toegevoegdewaarde.

2.3.1 po

Auteur: Carmen Addink

Studierichting:BSc Industrieel Ontwerpen

Soort: Afstuderen

Jaartal onderzoek: 2012

3130

de smartCuBe

de ‘smart Cube’DeSmartCube;eenunieke,zelf-regulerende

enmodulaireunitmetverscheidende

mogelijkheden.Voorelkwatwils!

Degroeiendebelangstellingvoorzowel

tijdelijkegebouwenalsduurzameenergie

ingebouwenleidentothetideeomeen

unitdatvolledigzelfvoorzienendisen

geplaatstkanwordeninverschillende

gebiedenteontwerpen.Ditvormtde

basisvoorCarmenAddinkhaarafstuderen

voordemasteropleidingIndustrialDesign

EngineeringaandeUniversiteitTwente.Met

ondersteuningenbegeleidingvanhetproject

doorhetontwerpbureauD’Andrea&Evers

Design.

Tegenwoordigisdeinvesteringineen

tijdelijkeruimteeengoedalternatiefopeen

uitbreiddingvanofeennieuwgebouw.Deze

accommodatieszijnalbeschikbaar,maar

hebbenvaakdevolgendeeigenschappen;

nietenergie-enmilieuvriendelijk,zehebben

soortgelijkebasisdimensiesenhebben

eenzelfdevormgevingmetweinigaandacht

aandesign.

Ongeveereenjaargeleden,ishetprincipe

bewezendathetmogelijkisomhetaanbod

vaneenvolledigzelfvoorzienende‘box’met

bepaaldematerialentereguleren(elektriciteit

enthermisch).Dematerialeneneisen

hiervoorzijnvervolgensgedefinieerden

samenmeteenconceptontwerpvaneen

tijdelijkgebouwdatmilieuvriendelijkis,

vormdehetdebasisvoorditproject.

OmtoteenontwerpvoordezeSmartCube

tekomen,iseronderzoekuitgevoerdnaar

deconcurrentie,bestaandearchitectuur,de

toepassingeneneigenschappenvandeunit

enrelevanteliteratuurbetreftmodulariteiten

autarkischeonderwerpen.Daarnaastzijner

verschillendeanalysesuitgevoerdominzicht

tekrijgenindemogelijkhedenopdemarkten

hetgebruikvanbepaaldegrondoppervlaktes

vanleef-ofwerkruimtes.

Devormisgebaseerdopdevoorafopgestelde

constructie-eisenomzelfregulerenden

modulairtekunnenzijn.Daarnaastisdevorm

gebaseerdophetarchetype‘huis’(gespiegelde

units).Deafrondingen,netteafwerkingen

desimpelevormdragenbijaandeuniteen

zachtereenopvallendereuitstralingtegeven

danzijnconcurrentie.

DeSmartCubeisopgebouwduitverschillende

delen;eenzogenoemde‘coreunit’,een

bassin,enderechter-,linker-enachterwand.

Decombinatievanmaterialenmaaktdatde

unitals‘smart’gezienkanworden.De‘core

unit’endeachterwandbestaanuiteenzelfde

soortwanden;sandwichpanelen.Deze

zijnopgebouwduitaandebuitenkanteen

aluminiumextrusieprofielvanTripleSolar

diealswaterdichtebuitenwandfungeert

,waareenwater/glycolmengeldoorheen

stroomtdie‘helpt’metdewarmteregulatie

vanhetinterieurendeflexibelematmet

zonnecellendieeropgeplaatstzijnopdejuiste

temperatuurhoudt.

Aandebinnenkantvandesandwichpanelen

zitPhaseChangingMaterial(PCM)van

Salca,ditmateriaalzorgttevensvoorde

warmteregulatie;defaseovergangvanhet

materiaalzorgtervoordathetinterieurhet

gehelejaarronddetwintiggradenis.HetPCM

isafgedektmethetmodulairewandsysteem

vanInterwandwaardoorhetinterieureen

netteuitstralingkrijgt.De‘coreunit’en

achterwandvormendemodulaireonderdelen

vandeunit.

OmervoortezorgendatdeSmartCube

waterpasstaatentegeneen(wind)stootje

kan,isergebruikgemaaktvanhetPermavoid

infiltratiesysteemvanAKGPolymers.Dit

systeembestaatuitkrattenwaarinhetwater/

glycolmengselisopgeslagen.Ditwordt

gebruiktvoordetemperatuurregulatiein

deSmartCube.Deplaatsingvanditbassin

isonderdegrond.Opdezemanierkaner

gebruikwordengemaaktvanstandaard

dimensiesendoethetgeenafbreukaande

uitstralingvandeSmartCube.

Derechter-enlinkerwandzijnopgebouwd

uitkozijnenvanSchipperKozijnendieaan

de‘coreunit’bevestigdworden.Ookiser

demogelijkheidomdeachterwandvan

eenzelfdekozijnoptebouwen.Samenmetde

hoekafwerkingvandecoreunitvormenditde

personaliseerbareonderdelenvandeSmart

Cube.

Erzijnverschillendemogelijkhedenvande

uitstralingvandeSmartCubegegevendoor

depersonaliseerbareonderdelenaante

passen.Daarnaastiserdemogelijkheidom

unituittebreidden.Doormeerdere‘core

units’aanelkaartekoppelen,ontstaatereen

‘rij’vanunits.Tevensiserdemogelijkheid

omde‘coreunit’tespiegelen,hierdoor

ontstaateengrotergrondoppervlak.Metdeze

mogelijkhedenkunnenvelemarktsegmenten

aangesprokenworden.

EenkleinegreepwaardeSmartCubevoor

gebruiktkanworden,zijn;thuiskantoor,

tuinhuis,schoonheidssalon,consultatiekamer,

atelier,bouwkeet,WMOunit,studenten

ofouderenwoning,enwanneerderuimte

vergrootis,alstijdelijkekantoorruimte,

kantine,klaslokaal,hotelverblijfofvoor

tentoonstelling-ofadvertentiedoeleinden.

Hetresultaatvanhetprojectkanomschreven

wordenalseenvisualiseringenonderbouwing

vandemogelijkhedenvande‘SmartCube’

bestaandeuithoogwaardigematerialendat

zichonderscheidtvanhaarconcurrentie,

uniekisinhaaruitstraling,zowelindividueel

alsaaneengekoppeldkanwordenmetandere

segmentenenvoormeerderetoepassingen

gebruiktkanworden.

CarmenAddink

MasterIndustrialDesignEngineering

UniversiteitTwente

2.3.2 po

3332

ConversIe & hergeBruIkresultaatgerICht vastgoedonderhoudklImaatneutraal renoveren

Cluster verduurzamen Bestaande BouW

Auteur: Christiaan Luttikhuis

Studierichting:Bouwtechnische Bedrijfskunde

Soort: Afstuderen

Jaartal onderzoek: 2012

3534

verduurzamen “the CorrIdor”als BusIness Case Inleiding Verduurzamenvanbestaandeleegstaande

vastgoedkantoreniseenactueelthema

anno2012.ErstaaninNederlandveel

kantoorpandenleeg.Ditisookhetgevalop

hetKennisparkTwenteinEnschede.

Voorafgaandaanditonderzoekzijnreeds

doorstudentenvandeminor“regiestedelijke

vernieuwing”vanSaxioninDeventer

duurzameconceptenontwikkeldvoorhet

kantoorpandTheCorridorgelegenopdit

Kennispark.Hierbijisonderzoekgedaan

naarhoehetpandin2013tothetmeest

duurzamepandvanNederlandgerenoveerd

kanworden,rekeninghoudendmethet

ecosysteemvanhetKennispark.

het afstudeeronderzoekHetafstudeeronderzoekvanChristiaan

Luttikhuisisgeschreveninhetkader

vandelaatstefasevandeopleiding

BouwtechnischeBedrijfskundeaan

Saxion,tenbehoevevanhetLectoraat

GebiedsontwikkelingenRecht.

Inditonderzoekstaatdevolgende

hoofdvraagcentraal:

“Welke van de reeds onderzochte duurzame concepten kan via een verdienmodel inzicht geven in de bedrijfseconomische effecten van het kantoorpand The Corridor aan de hand van de criteria: duurzaam renoveren, vastgoedtrends, kosten en baten en haalbaarheid voor de eigenaar van het

kantoorpand op het Kennispark Twente?”

HetpandTheCorridoriseenkantoorpand

gelegenaandeHengelosestraat525/527in

Enschede.Aanvankelijkhadhetgebouween

onderwijsfunctie,echterdelaatstejarenwerd

hetgebouwvooralgebruiktvoorhuisvesting

vanstartendekleinebedrijven.Hetpand

heefttotaal5200m2brutovloeroppervlakte

enbezitruim80parkeerplekken.Hetpandis

sterkverouderd.Dehuidigehuurderszijn

startendeondernemersdiekleinschalige

bedrijfsruimteshuren.

HetdoelvanhetonderzoekvanChristiaan

Luttikhuisisdeontwikkelingvaneen

verdienmodelomdeeigenaar,degemeente

Enschede,inzichttegevenindeconcepten:

Green4U,GreenInnovationLabenThe

Ecopoorteninduurzaamrenoveren.

Dezeconceptenzijnaandehandvande

volgendecriteriaonderzocht:duurzaam

renoveren,vastgoedtrends,kostenen

batenenhaalbaarheid.

Gedurendehetonderzoekisgebruik

gemaaktvanzoweldesk-alsfieldresearch.

Hetdeskresearchbestaatvoornamelijk

uithetinkaartbrengenvanduurzame

conceptenenvastgoedtrends.Bijhet

fieldresearchdraaithetvoornamelijkom

hethoudenvaninterviewsmetzowelde

eigenaar,huurders,beleggersenexploitant

vanhetpandTheCorridor.Doormiddel

vandezeinformatiezijndefinanciële

gevolgenvandedrieduurzameconcepten

inkaartgebrachtenisdehaalbaarheid

hiervaninzichtelijkgemaakt.

Omdathetpandduurzaamgerenoveerd

wordt,gaanhierverschillendekostenen

opbrengstenmeegepaard.Dezekosten

enopbrengstenzijninclusiefdeoverige

verbouw-eninrichtingskosten.

Hetgaatomacht

duurzaamheidsmaatregelendieinvloed

hebbenopdefinanciëlehaalbaarheid

vandeverschillendeconcepten.In

hetonderzoekkomtnaarvorendat

beleggerseenexploitatieperiodevan15

jaaraanhoudenentijdensdezeperiode

hetgeïnvesteerdebedragterugverdiend

moetenhebbenmeteenreëelrendement;

ditligttussendezesenachtprocent.

Deterugverdientijdvandeduurzame

renovatiebedraagt15jaar.

Tijdenshetonderzoekzijnvastgoedtrends

inkaartgebrachtomtekijkeninhoeverre

dezeinvloedhebbenopeenbetere

verhuurbaarheidvanhetpand.Devraag

naarhoogwaardigkantoorvastgoedzal

indekomendejarenalleenmaarstijgen.

Doordeduurzamerenovatiezalhetpand

TheCorridortoegevoegdwordenaan

hoogwaardigkantoorvastgoed.Ditzal

deverhuurbaarheidvanhetpandThe

Corridortengoedekomen.

Dedrieconceptendiefinancieelzijn

uitgewerkt,zijnnietrendabelopbasisvan

financiëlegegevensvandeverschillende

concepten.Ditkomtmetnamedoorde

tehogeverbouw-eninrichtingskosten.

Verderzijndeopbrengstentelaagvoorde

kostendiehiertegenoverstaan.

Inhetonderzoekisookgekekenof

heteenoptiezouzijnomhetpand

duurzaamterenoverenendehuidige

kantoorfunctietebehouden.Ditconcept

iswelrendabelenheefteenpositieve

zgn.“discountedcashflow”na30jaar

eneenreëleterugverdientijdvanacht

jaar.Meteengoedenrendabelconcept

kanTheCorridoreenaantrekkelijke

tegenhangerwordendanandereduurzame

bedrijfsverzamelgebouwenindebuurtzoals

“TheGallery”.

3.1.1 C&h

Auteur: Thomas Kraesgenberg Bjorn Kienhuis

Studierichting:Bouwtechnische Bedrijfskunde

Soort: Afstuderen

Jaartal onderzoek: 2012

3736

herBestemmIng voor het BankgeBouW ‘’Bank Jordaan’’ In haaksBergenHetoudebankgebouw‘’BankJordaan’’,

gelegeninHaaksbergenopdehoek

vandeRuisschenborgstraatende

Blankenburgerstraat,heeftmomenteelgeen

functieenstaatalenkelejarenleeg.De

gemeenteHaaksbergen,deeigenaarvande

locatie,wilhetpandslopenindienerniet

opkortetermijneenpassendeenhaalbare

herbestemmingvoorhetpandgevonden

wordt.DehistorischekringHaaksbergenwil

ditvoorkomenomdatdaardoordehistorische

waardevanhetpandendeuitstralingvande

locatieverlorenzullengaan.

Doelvandeopdrachtisomdoormiddel

vaneenhaalbaarheidsonderzoekte

onderzoekenwelkemogelijkhedenerzijn

voorherbestemmingvanhetbankgebouwen

watvandezeverschillendemogelijkhedende

haalbaarheidis.

Omhetonderzoektestructurerenzijner

driefasesdoorlopen;deonderzoeksfase,

deontwerpfaseendefinanciële

haalbaarheidsfase.Bijdeonderzoeksfase

isdeIst-endeSollsituatieonderzocht,

isereenexterneanalyseuitgevoerdaan

dehandvandeDESTEP-factorenende

omgevingsanalyseenisereenmarktanalyse

uitgevoerd.Deverkregenresultatenuitdeze

onderzoeksfasehebbenvervolgensgeleid

toteenSWOTanalysemetbijbehorende

confrontatiematrix.Hieruitisgeblekenwat

voorditprojectdehoofdaandachtspunten

zijnenwelkeinvloeddezekunnenhebben

ophetonderzoek.Uitdeonderzoeksfaseis

eveneensgeblekenvoorwelkefunctieshet

pandgeschiktzoukunnenzijn.

Omdattijdensdezefaseeengeïnteresseerde

partijisgevondenvooreenkantoorruimteop

degehelebeganegrondiservoorgekozen

omdebeganegrondiniedergevaleen

kantoorfunctietegeven.Indeontwerpfase

zijnvervolgensdriefunctiesbepaalddie

voordeverdiepingenhetmeesteperspectief

hebben.Aandehandvaneenaantal

uitgangspuntenzijndezeuitgewerkttot

concepten.

Dezedrieconceptenwaren;kantoorfunctie

meteenbedandbreakfast,kantoorfunctie

metappartementeneneenkantorencomplex.

Voorelkconceptiseenvlekkenplangemaakt

enisereengrofexploitatieplanopgesteld

waaruitisgeblekenwathetplansaldovan

deverschillendeconceptenis.Omvandeze

drieconceptentebepalenwelkehetmeest

geschiktisvoordeherbestemmingisereen

multicriteriaanalyseuitgevoerd.Hieruitis

geblekendateenkantorencomplexhetmeest

geschiktzouzijnvoordeherbestemming

vanhetbankgebouw.Ditwinnendeconcept

isvervolgensuitgewerkttotschetsontwerp,

waarbijaandehandvaneenuitgebreid

programmavaneiseneen3Dontwerpis

gemaaktinhetprogrammasketch-up.Bij

ditontwerpisdoormiddelvaneenrisico

inventarisatiegekekenwelkerisico’ser

kunnenontstaanbijhetgemaakteontwerp

voordekantoorfunctie.Ookisgekekenwelke

risico’serkunnenontstaanindienhetpand

indetoekomstaangepastmoetwordennaar

eenanderefunctie.Indelaatstefaseisde

financiëlehaalbaarheidvanhetgemaakte

ontwerponderzocht.Uitdeberekeningenis

geblekendatdetotaleinvesteringskosten

€ 1.008.851,21bedragenendeteverwachten

opbrengstenintotaal€ 1.010.328,19.Hieruit

blijktdathetkantorencomplexeenpositief

plansaldoheeft,waardoorhetgemaakteplan

financieelhaalbaaris.

Dezeconclusieleidtinhet

onderzoeksrapporttotdevolgende

aanbevelingen:

•Zoweldebeganegrondalsdeverdiepingen

vanhetbankgebouweenkantoorfunctie

geven.

•Onderzoeklatenuitvoerennaarde

mogelijkhedenomdedraagconstructieaan

tepassen.

•DegemeenteHaaksbergenopdehoogte

brengenvandeontwikkelingenrondomde

herbestemming.

•Eentaxatierapportoplatenstellendoor

eenobjectievemakelaar.

•Onderzoekenwelke

subsidiemogelijkhedenerzijnindienhet

pandeenmonumentenstatuskrijgt.

•Onderzoekenofermogelijkhedenzijn

omhetpandals‘’StichtingBankJordaan’’

vooreensymbolischbedragovertenemen

vandegemeenteHaaksbergenomde

investeringskostenomlaagtebrengen.

•Buurtbewonersenbedrijvenbijde

herbestemmingsplannenbetrekkenom

draagvlaktecreëren.

•Ineenvroegstadiumbeginnenmethet

zoekennaarpotentiëleafnemers,zodat

eeneventuelebeleggerkanworden

overtuigdvandehaalbaarheidvanhet

herbestemmingsplan.

Dezeaanbevelingenmoetenervoor

zorgendatdehaalbaarheidvanhet

herbestemmingsprojectvergrootworden,

zodatbehoudvanhetbankgebouw‘’Bank

Jordaan’’daadwerkelijk

gerealiseerdwordt.

3.1.2 C&h

Auteur: Lars WillemsenTiemen Leus

Studierichting:Bouwtechnische Bedrijfskunde

Soort: Afstuderen

Jaartal onderzoek: 2012

3938

CommunICatIe & prestatIe BIJ resultaatgerICht vastgoedonderhoudStichtingPioneeringisonderdeelvan

InnovatieplatformTwentehoudtzichbezig

metinnovatiesenvraagstukkendievanuitde

bouwbranchekomen.Dewerkplaats

‘ResultaatgerichtVastgoedonderhoud’van

StichtingPioneeringisbezigmeteennieuw

onderhoudsconcept.Ditonderhoudsconcept

draagtdezelfdenaamalsdewerkplaats,

namelijkResultaatgericht

Vastgoedonderhoud(RGVO).

RGVOisalsvolgttedefiniëren:“Hetgeheel

vantechnische,organisatorischeendaarbij

samenhangendeadministratieveactiviteiten

omvastgoedfunctioneel,esthetischen

technischophetovereengekomen

kwaliteitsniveautehouden,passendbinnen

dedoelstellingenendestrategievande

opdrachtgever.”

DekwaliteitsniveausbijRGVOdiebepaald

wordendoordeopdrachtgeverzijninde

huidigeinspectiebibliotheekvastgelegd.De

inspectiebibliotheekisnietwerkbaargenoeg,

omdaterverschilvaninterpretatieisoverde

verschillendekwaliteitsniveaus.

Omditprobleemteverhelpeniseen

onderzoekopgestartmetdevolgende

hoofdvraag:

“Welkekwaliteitsniveausmoetenworden

onderscheidenindesystematiekvan

RGVOenwelkeeisenmoetenaande

communicatiemiddelen(referenties),

tussendeverschillendedisciplines*inde

onderhoudsbranche,wordengesteldom

toteeneenduidigeinterpretatievandeze

niveaustekomen?”

Omdezevraagtekunnenbeantwoordenis

middelsdeskresearchinformatiegehaalduit

verschillendeliteratuurstukkenenvan

hetinternet.Daarnaisbijverschillende

disciplinesindeonderhoudsbranche

informatieopgevraagdoverdewijzewaarop

dezebedrijvenmetRGVOomgaanenhoeze

kwaliteitsniveausvastleggen.

Dezeinformatieisgebruiktomeennieuw

soortcommunicatiemiddeloptestellen

waarmeekwaliteitsniveausbepaald

kunnenworden.Prestatiedatabase

Deprestatiedatabaseisopgesteldals

onderleggervoordecommunicatiedatabase.

Belangrijkvoordezedatabaseisdatalle

gebouwonderdelenopgenomenworden.Eris

daaromgebruikgemaaktvandeNL-SfB

codering,dieooktoegepastisindeNEN-

2767.DeNEN-2767isdenederlandse

normvoorconditiemetenvanbouw-en

installatiedelen.Indezenormzijnalle

gebouwonderdelenaandehandvande

NL-SfBcoderingverdeeldinverschillende

hoofdstukken.Bijdeverschillende

gebouwonderdelenzijndegebrekenende

methodeomconditietemetenvande

gebouwonderdelenvastgesteld.

Indeprestatiedatabasezijnaandehandvan

degebrekenlijst,dievastgesteldisvolgensde

NEN-2767,verschillendekwaliteitsniveaus

beschreven.Hetbeschrijvenvande

kwaliteitsniveausgebeurtaandehandvan:

- Omschrijvingvandeomvanghetgebrek

- Meetbaregegevensoverhetgebrek

- Fotomateriaalwaarinduidelijkgemaakt

wordthoehetbetreffendegebrekeruitziet

CommunicatiedatabaseVooropdrachtgevers

ishetmoeilijkomaandehandvande

prestatiedatabasekwaliteitsniveauste

bepalen,omdatdeopdrachtgeverinde

meestegevallenteweinigbouwkundige

kennisheeftomdezetekunnenbegrijpen.

Deprestatiedatabasedientdaaromals

onderleggervoordecommunicatiedatabase.

Decommunicatiedatabaseistussen

opdrachtgeverenonderhoudsbedrijfhet

belangrijkste

communicatiemiddelalshetgaatomhet

bepalenvandekwaliteitsniveaus.Tijdensde

communicatiemoetgebruikwordengemaakt

vanfunctie-denken.

Functie-denkeniseenmethodeomnaarhet

eindresultaattekijken,zonderhet

onderhoudsbedrijfgelijktebeperkenin

deoplossingen.Opdrachtgeversdienen

destrategie&visievaneencomplexom

tezetteninfunctiesendaarmeetbare

waardesaantekoppelen.Wanneerditin

kaartisgebrachtligtdeexpertisebijhet

onderhoudsbedrijfomeenadviesrolte

vervullenwatbetrefthetbepalenvande

kwaliteitsniveaus.

Conclusiesvanhetonderzoek

KwaliteitsniveausDeverschillende

kwaliteitsniveausdieopgenomenzijn

indedatabaseszijnaandehandvande

NEN-2767bepaald.Inonderstaandetabel

staathoedekwaliteitsniveausvande

NEN-2767overgenomenwordeninde

prestatiedatabaseencommunicatiedatabase.

Tweedelingdatabase

Gekozenisomgebruiktemakenvaneen

communicatiedatabasemetalsonderlegger

deprestatiedatabase.Deredenhiervan

isdatdeprestatiedatabasedusdanigveel

bouwkundigekennisbevat,dienietaltijd

aanwezigisbijdeopdrachtgevers.

Voorverschillendedisciplineswerkbaar

DoorgebruiktemakenvandeNEN2767

zijndedatabasesvooralledisciplinesin

dewerkbaar.Zoweldeprestatie-alsde

communicatiedatabaseiszoveelmogelijk

voorzienvandetermendieindeNEN2767

voorkomen.

Weergevenkwaliteitsniveaus

Omdekwaliteitsniveausvolgensde

SMART-systematiekteformuleren,zijndeze

weergevenmeteenfoto,eenomschrijvingen

meetbaregegevens.

3.2.1 rgvo

Auteur: Rudy BunteStefan ter Bekke

Studierichting:Bedrijfseconomie

Soort: Stage

Jaartal onderzoek: 2012

4140

fInanCIËle en JurIdIsChe rIsICo’s voor re-sultaatgerICht vastgoedonderhoud BIn-nen WonIngCorporatIe domIJnDezescriptiebeschrijfthetonderzoek

datisuitgevoerdbijwoningcorporatie

DomijnteEnschede.Domijnwenst

indetoekomstgebruiktemakenvan

resultaatgerichtvastgoedonderhoud

(RGVO)datnaarverwachtingbijdraagt

aaneenduurzamesamenwerkinginde

sectorvastgoedonderhoud.Degewenste

duurzamesamenwerkingleidtnaar

verwachtingtoteenhogerkwaliteitsniveau

vandeonderhoudsstaatvandecomplexen,

efficiënterverbruikvanmaterialentijdens

onderhoudeneenkostenbesparinginde

keten(totalcostofownership),omdat

verwachtwordtdatonderhoudsbedrijven

hieralsspecialistenzijndeefficiënter

meeomkunnengaan.Hiervoorzijnwel

vernieuwdesamenwerkingscontractennodig

enDomijnwilwetenmetwelkerisico’shet

geconfronteerdwordt,wanneerhetdeze

vernieuwdesamenwerkingscontracten

ondertekent.

Dehoofdvraagvanhetonderzoekbetreft

daarom:

Welkefinanciëleenjuridischerisico’sen

beheersmaatregelenzijnervoorDomijnom

totRGVO-Domijn-contractentekomen?

Domijnistoegevoegdindebenamingvan

dezecontractvorm,omdatDomijneen

anderebetaalwijzewensttehanterendanop

regulierRGVOvantoepassingis.

Infebruari2012isgestartmethetbeschrijven

vanDomijnalsorganisatie.Nadathet

planvanaanpakwerdgoedgekeurdiseen

theoretischkaderopgesteld.Daarnais

demethodologiebeschrevenin.Opbasis

daarvanisbegonnenmethetvooronderzoek.

Hierinwordenverschillendevormenvan

vastgoedonderhoudbeschrevenevenals

devoor-ennadelenvandezevormen.Het

tweededeelvanditonderzoekbetreft

deanalysevandeprocessenenvoor-

beeldcontracten.

Hetonderzoekborduurtvoortopde

voorgaandeanalyseenbrengtderisico’s

inkaartmetbehulpvanhetCOSOII-

model.Uithetonderzoekblijktdat

eengrootaantalrisico’sontstaandoor

onvoldoendeafbakeningvanhetgewenste

kwaliteitsniveauendesamenwerkingtussen

Domijnenonderhoudsbedrijven.Door

onvoldoendeafbakeningkanonenigheid

ontstaanoverhetteleverenresultaat.

Voortzettingvandesamenwerkingis

afhankelijkvanditresultaatendaarom

dienenafsprakeneneisenhelderen

uitgebreidtewordenvastgelegd.Door

universelekwaliteitsnormenenafspraken

tegebruiken(o.a.deNEN2767voorhet

uitvoerenvaneenconditiemeting)worden

afsprakeningekaderdenvelerisico’sbeperkt

toteenminimum.Hetfinanciëlerisico,

datinherentisaandebetalingswijzevan

RGVO-Domijn,wordtsterkbeperktdoor

debetalingenvanRGVODomijnintedelen

volgenshetdiversiteitsverschijnsel.

Deconclusievanditonderzoekisdat

Domijndoorkangaanmetdeimplementatie

vanRGVO-Domijnalsvariantophet

reguliereRGVO.Dezevariant,waarvan

alleendebetaalwijzeverschilt,iswettelijk

toegestaanaangezienergeensprakeis

vaneenmogelijkebankiersfunctievanhet

onderhoudsbedrijf.Aanbevolenwordtom

eensoortgelijkvervolgonderzoekuitte

voerendatintegenstellingtotditonderzoek

uitgevoerdwordtinhetbelangvaneen

onderhoudsbedrijf.

Daarbijzoueenrisicomanagementmodel

gerichtopvastgoedonderhouden

contractmanagementnaarverwachting

leidentoteenbetereinventarisatieendus

ookbeheersingvanrisico’s.Zolangaandacht

wordtgeschonkenaanhetbeheersen

vandebenoemderisico’swordtverwacht

datDomijnopverantwoordewijzehet

onderhoudaandecomplexenvooreenlange

periodekanuitbesteden.

Welwordtaanbevolenominhetgeval

vanrisicomanagementtedocumenteren

hoemedewerkersvanDomijnomdienen

tegaanmetrisico’s,waardoordehouding

vanDomijnmetbetrekkingtotrisico’sen

debenaderingswijzeervaneenduidigisen

interpretatiedoordemedewerkershetzelfde

zalzijn.

3.2.3 rgvo

Auteur: Wout Hegeman

Studierichting:Bouwmanagement

Soort: Afstuderen

Jaartal onderzoek: 2010

4342

helder taal In het resultaatgerICht vastgoedonderhoudHetdoelvanditonderzoekiseen

aanbevelingofoplossingbiedenvoor

meereenduidigeeneffectieveremiddelen

tenbehoevevandeinterpretatieen

verwerkingvankwaliteitsverwachtingenen

conditiemetingent.a.v.RGVOteneindeeen

meereenduidigeovereenstemmingt.b.v.

effectieverecontractvormingenuitvoering.

Hetantwoordopdehoofdvraagvan

ditonderzoek:opdrachtgeveren

opdrachtnemerzullenzowelinternals

externzoeenduidigeneffectiefmogelijk

metelkaarkunnencommunicerenoverde

kwaliteitsverwachtingenengebouwcondities

wanneererbewustekeuzesgemaaktworden

ininspectiemethodenenorganisatievorm

enhogereeisengesteldwordenaande

gebruiktecommunicatiesoorten.

Uithetonderzoekkunnendevolgendezaken

geconcludeerdworden:

Verbaleafsprakenzijneenmomentopname

enheeftweinigwaardevoordetoekomst;

erkannietopteruggekomenworden.

Schriftelijkeenvisuelevastleggingvan

afsprakenzijnuiterstduurzaamwanneer

voldaanaaneisen.Allekeuzesenafspraken

dienentewordenvastgelegdopeenduidige

wijzed.w.z.aandehandvanschriftelijke

omschrijvingengecombineerdmetdenodige

referentiebeelden(visuelecommunicatie).

Dezereferentiebeeldeninbijvoorbeeld

deInspectiebibliotheeke.d.dienenaan

strengereeisentevoldoenwaarbijde

kwaliteit,eenduidigheidenuniformiteiteen

rolspeelt.Hiervoorzoueencombinatievan

inspectiemethodenencommunicatiesoorten

indevormvaneenuniforme‘tool’

ontwikkeldmoetenworden.

Ermoetdirectefeedbackgegevenworden

t.b.v.hetvaliderenvankeuzes.Feedback

wordtmogelijkgemaaktdooréénopéén

communicatie.De‘tool’zouhierbijeenrol

kunnengaanspelendoordatdebevindingen

middelssoftwareopbijvoorbeeldeen

handheldverwerktkunnenwordenwaarbij

directkanwordenvoorzieninbeeldmateriaal

e.d.Slimmesoftwaremaakthierdaneen

sluitendgeheelvanineeneindrapportage/

weergave.

Eenconditiemetinglatenuitvoerendoor

(RGD/NVDO)gecertificeerde,onafhankelijke

enervareninspecteurskaneenextra

zekerheidzijnvooreencorrecteinspectie

eneengoedonderbouwdplanvoorhet

scenario.Hetisookteadviserenom

uitgevoerdeinspectiessteekproefsgewijs

telatencontrolerenaandehandvan

controle-inspectiesdooreenonafhankelijk

gecertificeerdinspectiebureau.

Vooreffectieveeneenduidigecommunicatie

binnenRGVOishetvanbelangde

organisatiesinterichtenopeenmanier

waaropdevalidatievankeuzessnelgeschied,

degegevenscentraalwordengehouden

middelseenserverdietoegangverschaft

aanallebetrokkenpartijenenpersonenmet

kennisbijallepartijen.

Richteendigitaleomgevinginwaar

kennis,gegevens,informatie,validatieen

hulpmiddelenopenenbeschikbaarzijn

voorelkebetrokkenewaarbijuniformiteit,

kwaliteiteneenduidigheidcentraalstaat.

Gebaseerdopdeaanbevelingomeen

uniformereferentiedatabaseteontwikkelen,

wordtishierenimplementatieplan

opgesteld.Hetplanisgeschiktvoorgebruik

indegeheleschilder/onderhoudsbranche.

Debasisvoorditimplementatieplanzijn

wensenenervaringenvanuitdepraktijk.

Deontwikkelingvanditinstrument

gebeurtbijvoorkeurdooreenorganisatie

ofinstituutdiedegehelebranchekanén

wilvoorzienvandeze“Tool”.Uitgangspunt

vanditimplementatieplanisdus:

commerciëleontwikkelingvaneenuniforme

referentiedatabase,geschiktvoordegehele

onderhoudssectordieteverbeterenisop

aanvraagengoedkeuring.

Devolgendeimplementatieaspecten

geldenvooreenonderhoudsbedrijfdie

zichdezeontwikkelingeigenwilmaken.De

implementatieaspectenzijn:

• Proces

• Organisatie(intern)

• Organisatie(extern)

• Kennis

• Inzetmedewerkers

• Financieel

• Tijd/planning

• Techniek

• Duurzaamheidenflexibiliteit

3.2.4 rgvo

Auteur: Bahez AbdallahIsmail Kaya

Studierichting:Bouwtechnische Bedrijfskunde

Soort: Afstuderen

Jaartal onderzoek: 2009

4544

kostenvergelIJkIng tussen tradItIoneel en resultaatgerICht vastgoedonderhoudResultaatgerichtonderhoudiseen

nieuwemethodevansamenwerkenom

gebouwenfunctioneelenesthetischop

niveautehouden,zodanigdathetbinnen

dedoelstellingenenstrategievande

opdrachtgeverpast.Hierbijissprakevan

eenresultaatverplichtingeneenwin-win

situatievoorzoweldeopdrachtgever

alshetonderhoudsbedrijf.Voorde

opdrachtgeverkanheteenverlagingvan

deonderhoudskostenopleveren,voor

hetonderhoudsbedrijfkanhetleidentot

verhogingvandecontinuïteit.

UitlandelijkonderzoekdoorOTBteDelft

isgeblekendatbijonderhoudsprojecten

gemiddeld20%bespaardkonworden.

DoorhettoepassenvanRGVOtenopzichte

vanhettraditioneleonderhoudwildede

Woonplaatskijkenofhetookbesparendis

binnenhaaronderneming.

DeWoonplaatsisin2006begonnenmethet

initiatiefomRGVObinnenhaaronderhoud

toetepassen.Vandeafgelopen3jaaris

ereentussenevaluatieuitgebrachtophet

gebiedvanknelpunten,kostenenrisico’s

dieinditrapportnaarvorenzijngekomen

enwaaropconclusiesenaanbevelingenzijn

gegeven.Daarnaastisergetrachtomeen

kostenvergelijkingtemakentussendeze

projectenversusdetraditionelereferentie

projecten.Voorditonderzoekzijnviertal

RGVOprojectengeselecteerdenvergeleken

metdetraditionelemaniervanonderhoud.

Uitonderzoekkwamnaarvorendaterbinnen

deorganisatienogbepaaldeknelpunten

zijn,dezezijnophetgebiedvanorganisatie,

bijhoudenvangeïnvesteerdeurenaanhet

RGVOtrajecte.d.

Conclusies:

Uitdegesprekkenmetdemedewerkersvan

deopdrachtgeverendeopdrachtnemeris

geblekendatRGVOveelvoordelenbiedt

namelijk:

• Erzijnverderfaalkostengeconstateerdals

gevolgvandeuitvoeringsfoutenenhet

toepassenvanonjuistematerialentijdens

hetbouwen.DoorhettoepassenvanRGVO

wordenfaalkosten(bouwfouten)eerder

gesignaleerd,dushettoepassenvanRGVO

biedthiereengoedeuitgangspositievoor

eencomplex.

• MetRGVOkandekwaliteitende

functionaliteitvaneenbouwdeel

gewaarborgdworden.Ditdoor

devertaalslagvanhetgewenste

kwaliteitsniveaunaarresultaateisen

ennaartechnischeenorganisatorische

oplossingen.

Inhetkadervandegeanalyseerdeprojecten

endeervaingenvandebetrokkenendaarbijis

ertocheenaantalknelpuntentebenoemen:

• Uitdeanalysevandeprojectenblijktdat

erleereffectenindeprojectenzitten,

waardoormenhieraanveeltijdmoet

besteden.Ditkantemakenhebbenmetde

onwennigheidenonvoldoendekennismet

dewerkwijzeRGVO.

• Deomschakelingvantraditioneelnaar

resultaatgerichtvastgoedonderhoudroept

veel

weerstandenwantrouwenopbijde

medewerkers.Ditvanwegeminder

betrokkenheidbijheleprocesenhet

bekledenvaneenanderefunctie,namelijk

onderhoudbeheerder.Mengaaternogvanuit

datzebinnenhetbedrijfoverbodigworden

doorhettoepassenvanRGVO.

• OmdaterbijdeWoonplaatsnooitde

urenbijgehoudenwordenkonmengeen

duidelijkzichtkrijgenoverdeeventuele

gemaakteindirectekosten.Tijdensde

kostenanalysebleekdatdebenodigde

informatieszoalsdeaanneemsommenen

deindirectekosten,vandetraditionele

situatie,nietteachterhalenwaren.

Hierdoorisereenkostenanalysegemaakt

aandehandvanschattingen,aannames

engemiddeldenendevergelijkbareRGVO

projectenvanOTB(onderzoeksinstituut).

• Erzijngeenbesparingenopdeindirecte

kostenvande4geanalyseerdeprojecten.

Voordedirectekostengeldtdatbijeen

projectvandeWoonplaatsweleen

besparingvan±10tot15%haalbaarzou

kunnenzijn,maaromdathetproject

vergelekenismeteenovereenkomstig

projectisditnieteenbindendeuitspraak.

Voordedrieoverigeprojectenwarener

geenovereenkomstigeprojectentevinden.

Aanbevelingen:

MeniservanovertuigddatRGVO

binnenDeWoonplaatsrendabelwordt

alsermaatregelengetroffenwordenter

verbeteringvandezeknelpuntenende

aanbevelingengevolgdentoegepastworden:

• Binnendeorganisatieisbelangrijkdat

iedereenweetwatRGVOinhoudten

watervanverwachtwordt.Medewerkers

vanhetbedrijfsbureauonderhoud

krijgeneenanderefunctie,namelijk

onderhoudsbeheerder.HetRGVOproces

moeteentop-downbeslissingzijn,binnen

deonderneming.

• Omallekostenindetoekomstgoed

inkaarttehebben,kanhetmodelvan

OTBgoedbestudeerdenbijgehouden

worden.Dezemoetookbinnendetaken

enverantwoordelijkhedenvallenvoor

demedewerkers.Iedereenmoeturenop

projectbasisbijhouden,hiervooristijdens

ditonderzoekeentoolontwikkelddieweer

3.2.5

goedbruikbaarisvoorhetinvullenvanhet

rekenmodelvanOTB.

• Medewerkerswiensminderbekendzijn

metdeRGVO,meerkennislatendoenop

detheorieënvanRGVO.Endaarnaastzede

mogelijkhedenbiedenomcursussenover

RGVOtevolgen.

• DoorhettoepassenvanRGVOkunnen

veelvoordelenbehaaldworden.Als

meneenmaalhetgeheletrajectgoed

volgtenermeeleertomtegaan,zijner

indetoekomstnogmeervoordelenen

besparingentebehalen.

• Omindetoekomstdebetereenteven

nauwkeurigerevergelijkingengemaaktte

wordentussendetraditioneelenRGVO,

dienendandevergelijkbaretraditionele

endeRGVOprojectenquakenmerk

(complexiteit,grootte,bouwlagen,aantal

enz.)bijgehoudenteworden.

Auteur: Stefan MaatmanJoost Hoogeveen

Studierichting:Bouwtechnische Bedrijfskunde

Soort: Afstuderen

Jaartal onderzoek: 2012

4746

ImplementatIe rgvo In de organIsatIe

JoostHoogeveenenStefanMaatmanhebben

tijdenshunafstudeerperiodeonderzoek

gedaannaardeoptimaleimplementatievan

ResultaatgerichtVastgoedonderhoudbij

opdrachtgeversenopdrachtnemers.

DekerngedachteachterResultaatgericht

vastgoedonderhoudisgebaseerdophet

ideedatopdrachtgeverszichweerkunnen

bezighoudenmethunkernactiviteiten,

namelijkhetontwikkelenvanbeleiden

hetstrategischbeheervanvastgoed.Bij

RGVOligtdenadrukophetuitvoerenvan

onderhoudopbasisvanresultaatgerichte

afspraken.Hetdoelvandezebenadering

ishetbeperkenvandeonderhoudskosten

enhetinstandhoudenvaneenminimale

kwaliteitoverdegehelelevenscyclusvan

eenvastgoedobject.Ondankshetfeitdat

hetgedachtegoedRGVOdoordeinitiërende

opdrachtgeverswordtonderschreven,blijkt

hettoepassenvanRGVObinnendeeigen

organisatieeenprobleem.Opdrachtgevers

stuitenopproblemenbijhetaanpassen

vandeinternefactoren,waardoorde

optimalisatievanRGVObinnendeeigen

organisatieniettotuitingkomt.Uiteindelijk

leidtdittoteenlagerdraagvlakvoorRGVO

onderopdrachtgevers.Ookopdrachtnemers

moetenhuninternefactorenanders

inrichten.Hoeweldezeveranderingminder

ingrijpendis,ondervindenookzijhierbij

problemen.Vanuitdezeprobleemstellingis

devolgendeonderzoeksvraaggeformuleerd:

Watzijnderesultatenenervaringenvan

reedsgestarteRGVOprojectenenop

welkewijzemoetenopdrachtgeversen

opdrachtnemershuninterneenexterne

factoreninrichtenomRGVOsuccesvolinde

organisatieteimplementerenendekloof

tussentheorieenpraktijktedichten?

Metbehulpvanhet7S-modelzijnde

organisatiesvan15opdrachtgeversen

opdrachtnemersonderzochtmiddels

hetafnemenvaninterviews.Hierbijis

gekekennaardeinternefactoren,strategy,

structure,systems,style,skills,staffen

sharedvaluesennaardestakeholders,

huurders,opdrachtgevers/opdrachtnemers,

leveranciersenexternepartijen.

Uithetonderzoekisgeblekendathet

opstellenenuitdragenvaneenduidelijke

visieeneengoedonderbouwdstrategisch

planessentieelzijnvoorhetsuccesvol

toepassenvanRGVO.Ditgeldtvoorzowel

opdrachtgeversalsopdrachtnemers.Lange

termijndenkenisvoorallepartijenbelangrijk.

Daarnaastisdraagvlakbelangrijkgebleken

voorhetsuccesvolimplementerenvanRGVO

indeorganisatie.DraagvlakvoorRGVO

wordtverkregendoorgoedeenduidelijke

communicatieencommunicatieoverde

veranderingendiedemedewerkersstaante

wachtenenwatervanzeverwachtwordt.

Ookderesultatenvandeeerste(pilot)

projectenmoetengepresenteerdworden.

Positieve-enverbeterpuntenmoetenhierbij

benoemdworden.

Voortsisgeblekendatdesharedvalue:

“hethebbenvanvertrouweninelkaar”,

essentieelisvoorhetsuccesvoltoepassen

vanRGVO.Eenvertrouwensbandontstaat

nietvandeeneopdeanderedag.Hetis

eengevoelskwestiediewordtbepaald

doorvelejarenvansamenwerking.Voor

opdrachtnemersiserdaaromveelaan

gelegentezorgendatopdrachtgeversgeen

aanleidingkunnenkrijgenomhetvertrouwen

teverliezen.Afsprakenwaarmaken,duidelijke

communicatieenmeedenkenmetde

opdrachtgeverzonderdirectheteigenbelang

tedienen,zijndebelangrijkstevoorwaarden

voorhetcreërenvaneenvertrouwensband.

Voorzowelopdrachtgeversals

opdrachtnemersiseenuitgebreid

implementatieplangeschrevenmet

daaarinpraktijkrichtlijnendiehandvatten

biedenvoorpartijendiewillenstarten

metRGVOofhetRGVO-proceswillen

verbeteren.DoorPioneeringkunnendeze

implemantatieplannenwordengebruiktvoor

hetschrijvenvaneenpraktijkhandleiding

RGVO.

3.2.6 rgvo

Auteur: Stefan Maatman

Studierichting:Bouwtechnische Bedrijfskunde

Soort: Stage

Jaartal onderzoek: 2011

4948

fInanCIËle haalBaarheId van energetIsChe maatregelen BIJ soCIale huurWonIngen.Omsocialehuurwoningenindetoekomst

betaalbaartehoudenvoorhuurdersmoeten

dewoningenenergetischwordenverbeterd.

Inditrapportwordtinzichtgegeveninde

financiëlehaalbaarheidvaninvesteringen

inenergetischeverbeteringvansociale

huurwoningen.Dehoofdvraagdiedaarbij

gesteldisluidtalsvolgt:

Inhoeverrewasderenovatievanhetproject

Velve-Lindenhoffinancieelhaalbaaren

hoezouDeWoonplaatsindetoekomst

soortgelijkewoningenfinancieelverantwoord

energetischkunnenrenoveren?

Omantwoordtekrijgenopdezevraag

ishetrenovatieprojectVelve-Lindenhof

vanwoningcorporatieDeWoonplaats

geanalyseerd.Bijditprojectzijntweetype

woningengerenoveerdnaarwoningenmet

energielabelAenA++.Deinvesteringenten

behoevevanenergetischeverbeteringen

bedragenrespectievelijkÐ18.000,-en

Ð25.000,-.Deinvesteringslasten;in

combinatiemetdeonderhoudslastenende

opbrengstenvandeenergie-investeringen

leverendevolgendenettocontantewaardes

vandeenergetischeinvesteringen:

Uitdenettocontantewaardenblijkt

datdeinvesteringdiegedaanisbijhet

renovatieprojectVelve-Lindenhofniet

rendabelis.Ditisvooraltewijtenaande

lagehuurinkomstendoorhettoepassen

vanhuurverhogingnamutatie.Wordende

hurendirectverhoogddanzijntoekomstige

energie-investeringenmogelijkwelrendabel.

Deuitdagingomenergetischeinvesteringen

financieelhaalbaartemaken,ligtbijhet

onderzoekennaardemogelijkhedenom

energetischemaatregelenvraaggestuurdaan

tebieden.Doordewoningenvraaggestuurd

aantebiedenkunnendeenergie-investering

snellerwordenterugverdiendomdatde

huurverhogingdirectwordttoegepast.

Naastditvoordeeliserechterookeenaantal

hindernissendiegenomenmoetenworden,

wildecorporatieenergetischemaatregelen

succesvolvraaggestuurdaankunnenbieden.

Bouwproces.Wanneermeerderewoningen

projectmatigwordengerenoveerd,levertdit

eenkostenbesparingop.Erkaningrotere

volumeswordeningekocht,materieelhoeft

maaréénkeernaardebouwplaatsteworden

gebrachtenhetbouwproceskanefficiënter

wordenuitgevoerd.ZodraDeWoonplaats

overgaatoprenovatieopwoningniveau

zullendekostenvoordelenwegvallen.

Deinvesteringskostenvoorenergetische

maatregelenzullendaardoorhogeruitvallen.

Belangstellinghuurders.Ophetmomentdat

energetischemaatregelenvraaggestuurd

aanwordengeboden,ligthetinitiatief

bijdehuurder.Huurderszullendus

overtuigdmoetenrakenvanhetbelang

vanenergiebesparendemaatregelen.

Gerichtecommunicatieisergbelangrijk.

Daarnaastmoetergezochtwordennaar

mogelijkhedenomenergetischemaatregelen

zogoedmogelijktepresenterenrichting

huurders.Dezeaanpak,incombinatiemet

eventuelewoonlastengarantiesdiehuurders

krijgen,draagtwellichtbijaanhetsuccesvol

vraaggestuurdaanbiedenvanenergetische

maatregelen.

Eenanderemogelijkheidomenergie-

investeringrendabeltemakenisdoor

woningentussentijdsuitteponden;bijde

investeringskostenwordtnamelijkuitgegaan

vaneenvolledigeafschrijvingoverde

exploitatietermijn.Ommeerinkomsten

tegenerenkunnenwoningenvoorafloop

vandeexploitatietermijnwordenverkocht.

Zodradekoperbereidisommeerte

betalenvooreenenergiezuinigewoningen

dandeboekwaardevandewoning,levert

ditdewoningcorporatiewinstop.Bijeen

stijgendeenergieprijsishetmogelijk,

datdemarktwaardevanenergiezuinige

woningenzalstijgen.Hierdoorworden

meerinkomstengegenereerdmetals

gevolgdatditderendabiliteitvanhettotale

investeringsbedragvergroot.

Totslotmoetergeletwordenopde

haalbaarheidvanenergetischerenovaties

bijwoningendiealbeschikkenovereen

energielabelCofD.Naarverwachtingligt

hetrendementvaninvesteringenindeze

woningenveellagerdanbijinvesteringin

woningenmeteenslechterenergielabel.

3.3.1 knr

Auteur: Tobias ReimertDominique Schreuder

Studierichting:Bouwtechnische Bedrijfskunde

Soort: Stage

Jaartal onderzoek: 2012

5150

InstallatIes In partICulIere WonIngen

DegemeenteEnschedeheeftdeambitiein

dekomendejarenEnschededuurzameren

energiezuinigertemaken.Enschede

bestaatuitongeveer40.000woningen,

hiervanisongeveer50%huurwoningen.

Bijveelvandezehuurwoningenworden

erdoorwoningcorporatiesduurzame

verbeteringengedaanomaantesluiten

opdeambitievandegemeenteEnschede.

Deambitievandegemeenteisechter

niethaalbaaralskoopwoningenachter

blijvenmetdezeverbeteringen.Omde

interessenaarmogelijkeverbeteringen

onderwoningeigenarentetoetseniser

eenschriftelijkeenquêteafgenomen.

Doormiddelvaneenbegeleidendebriefzijn

nauwkeuriggeselecteerdewoningeigenaren

opdehoogtegesteldvanhetonderzoek.

Deenquêteisverspreidviainterneten

schriftelijkhuisaanhuisafgenomen.Intotaal

isereenresponsevan85woningeigenaren

bereikt.Volgenssteekproefberekeningenis

ditnietvoldoendeomzekerheidtehebben

overdeuitspraken.Volgensberekening

kanermetdebehaalderesponseeen

betrouwbaarheidsniveauvan65%behaald

worden.Uitsprakeninditonderzoekzijnop

ditbetrouwbaarheidsniveaugebaseerd.

Uitdeenquêteblijkt50%vande

respondentenmeewilwerkenaaneen

projectwaarbijereenaanbodgedaan

wordtmetmogelijkeinstallatieals

isolatietechnischeverbeteringen.Ditzal

voorEnschedebetekenendater6.500

woningeigenarenbereidzijnmeete

werkenaanditproject.Eigenarendieniet

geïnteresseerdzijngevenvoornamelijkaan

dathetprojectvoorhunfinancieelgezien

nietmogelijkis.Tochishetvooreigenaren

metgeringefinanciëlemiddeleneenzeer

interessantproject.Doorhettoepassenvan

duurzamereinstallatieszaleruiteindelijk

bespaardkunnenwordenopenergiekosten.

Onderzoeknaarmogelijkesubsidiesen

financieringsmogelijkhedenkanuitwijzen

opwelkemanierdeverbeteringenzo

voordeligmogelijkaangebodenkunnen

worden.Erwordtaanbeveelttekijkennaar

demogelijkheidvansubsidiesvanuitde

gemeente,provincieenoverheid.Eigenaren

zullentevenssnellerinvesterenwanneerzijer

100%zekervanzijndezeinvesteringterugte

verdienen.Gekeken

moetwordennaardemogelijkheidvande

installatie-,bouw-enrenovatiebrancheom

garanttestaanvoorhetrendementdatzij

beloven.

Ineenvroegstadiumzullenwoningeigenaren

betrokkenmoetenwordenbijhetproject.In

bijeenkomstenzalervoorlichtingengegeven

moetenwordenoverdeambitievande

gemeenteenderolvandewoningeigenaren.

Ookzalerdoordeinstallatiebranchein

dezevoorlichtingenduidelijkweergegeven

moetenwordenwatdemogelijkhedenzijn.

Hetplaatsenvanvoorbeeldwoningenop

strategischeplekkenindeverschillende

wijkengeeftdaarnaastdemogelijkheidom

deverbeteringenduidelijkweertegeven.

Omhetprojecttedoenlatenslagenzijn

deeerstewijkendieaangepaktworden

vangrootbelang.Naaraanleidingvande

afgenomenenquêteblijktdatdeeigenaren

indeleeftijdscategorievan41-60jaaren

meteeninkomenvanÐ40.000-Ð50.000

voornamelijkgeïnteresseerdzijninhet

project.Dezegroepwoontveelalin2onder1

kapofvrijstaandewoningen.

Echterishetgemiddeldeinkomenvan

Enschedeveellager.Omookdeinteressevan

woningeigenarenmeteenlagerinkomen

tewekkenzoudendeeerstewijkendie

aangepaktwordenookrepresentatief

moetenzijnvoordezegroepeigenaren.

Gekekenmoetenwordennaarwijkenmet

veel2onder1kappenwaarineigenaren

eeninkomenhebbentotÐ30.000,-eneen

gemiddeldeleeftijdvanongeveer40jaar.

WijkenzoalsDeppenbroek,Stevenfenne,

Boswinkel-deBrakerenVarvik-Diekman

zoudenuitgangspuntenmoetenzijn.

Eenquickscanzalgebruiktwordenomde

huidigestaatvanelkewoninginkaartte

brengen.Aandehandvandeuitkomst

vandezequickscanzullendemogelijke

verbeteringenmetdaarbijdefinanciële

overzichtenalsaanbevelingnaarde

woningeigenarenaangebodenworden.De

opzetuitditrapportzalverderontwikkeld

moetenwordendoordeinstallatie-en

bouwbranche.Hetimplementerenvande

bouwkundigeverbeteringenindequickscan

iszeercomplex.Erzaldoordeverschillende

partijenoverlegdmoetenwordenoveralle

mogelijkhedenomdeisolatietechnische

aanbevelingalsnogaandehandvande

quickscantedoen.Wanneerblijktdatdit

onmogelijkiszalergekozenmoetenworden

omalsaanbevelingoverdeisolatietechnische

verbeteringengeenuitsprakentedoen.Wel

zaldebouwkundigestaatvandewoning

opgenomenwordenindequickscan.

Wanneerblijktdathet

isolatieniveautelaagiszalercontact

opgenomenwordenmetdebouwbranche

welkebewonersopeenandertijdstip

inlichtenoverdemogelijkheidtot

isolatietechnischeendedaarbijhorende

investeringsbedragenenhettebehalen

rendement.

3.3.2 knr

Auteur: Jan Geert ten Hove

Studierichting:Bedrijfskunde

Soort: Afstuderen

Jaartal onderzoek: 2012

5352

de total Cost of oWnershIp BenaderIng en WonIngCorporatIesEenonderzoek,insamenwerkingmet

StichtingPioneering,naaropwelkewijzede

TotalCostofOwnership(TCO)benadering

bijwoningcorporatieskanbijdragenaanhet

rendabelmakenvandeinvesteringenomde

energielastenvanhuurderstereduceren.

Conclusies

Uithetliteratuuronderzoekisgekomen

datveelbedrijvendeinvesteringskeuze

laatafhangenvandehoogtevande

stichtingskosten.Metdeexploitatiekosten

diejarenlangdaarnabetaaldmoetenworden,

wordtvaakgeenrekeninggehouden.DeTCO

benaderingdaarentegenneemtnietalleen

destichtingskostenmee,maarookdekosten

indeexploitatieperiode.Ditzijnnietalleen

dekostenvanhetproduct(lifecyclecost,

LCC),maarookdeproceskosten.Binnenhet

onderzoekisdestructuurgehanteerdvande

NENnormen2631(stichtingskosten)en2632

(exploitatiekosten).

OmdeTCOinzichtelijktemaken,iser

eenrekenmodelopgesteldwaarmee

woningcorporatiesnietalleendeTCO

kanberekenen,maarookscenario’skan

doorberekenen.Naastdezefunctionaliteit

ishetmogelijkommethetrekenmodel

scenario’sdoorterekenen.Omdewerking

vanhetrekenmodeltedemonstrerenheeft

deonderzoekerhetmodelingevuldaande

handvanhetcasusproject‘Kotmanpark’.

Uitdezeberekeningisgeblekendatéén

appartement,overeenexploitatieperiode

van50jaar,eennegatievenettocontante

waardevanÐ94.575.Hierbijisgeenrekening

gehoudenmetderestwaardevandeopstal.

Tevensisaandehandvanhetrekenmodel

onderzochtofenergiereducerende

investeringen,

daadwerkelijkbijdragenaaneenlagere

energierekening.Voorhetpassiefhuis

bedragendenettocontanteenergielasten,

voor50jaarÐ54.026.Vooreenappartement

meteenEPCvan0,6bedragendenetto

contanteenergiekostenÐ115.860.

Naastdezeberekeningisereen

gevoeligheidsanalyseopgesteldomde

invloedvanveranderendeparametersweer

tegeven.Hieruitisnaarvorengekomen

dat,alsdedisconteringsvoetmet1%daalt,

hetrentetariefophetvreemdvermogen

met1%daaltenergeenleegstandis,het

eindresultaatmet25%positiefbeïnvloed

wordt.Daarentegenalsdedisconteringsvoet

met1%stijgt,hetrentetariefophetvreemd

vermogenmet1%stijgtener5jaarleegstand

is,wordtheteindresultaatmet36,8%=

negatiefbeïnvloed.

Omteinventariserenofhetopgestelde

rekenmodeldaadwerkelijkbruikbaarisvoor

woningcorporaties,isereenenquête

opgesteldwaaraanachtwoningcorporaties

hebbendeelgenomen.Indeenquête

wordtonderscheidgemaakttussende

beoordelingvanuitsluitendhetrekenmodel

endebruikbaarheidvanhetmodelbij

woningcorporaties.Naastdezeonderdelen

isergevraagdnaarverbeterpuntenensterke

elementenvanhetrekenmodel.

Uithetonderzoekisgekomendathet

rekenmodelcompleet,eenvoudigte

gebruikenisenlogischopgebouwd.Over

debruikbaarheidvanhetrekenmodel

lopendemeningenvandegeënquêteerden

sterkuiteen.Vooralvoorbedrijvendie

geengebruikmakenvangespecialiseerde

programmatuurvoorwoningcorporaties,

geveneenhogerewaarderingsscore

danwoningcorporatiesdiewelover

dezesoftwarebeschikken.Overhet

algemeenkangesteldwordendathet

opgestelderekenmodelbruikbaarisvoor

woningcorporaties.Bijdewoningcorporaties

metspecialeprogrammatuurzalhet

rekenmodelalsverkenninggebruiktkunnen

wordenomsnelleberekeningentekunnen

maken.

Eenaantalverbeterpuntendieuithet

onderzoekzijngekomenzijn:

•Opstellenhandleiding

•VastleggingvariantenineenLogboek

•Invoegengrafieken

•ToevoegenInternalRateofReturn(IRR)Een

aantalsterkeelementenvanhetrekenmodel

zijnvolgensdegeënquêteerden:

•Snelheid

•Compleet

•Gebruiksgemak

•Toepasbaarbijkleinecorporatiesdieniet

overgespecialiseerdeprogrammatuur

beschikken

Aanbevelingen

Aandehandvanhetopgestelderekenmodel

kandeTotalCostofOwnershipberekend

wordenenkunnenermeerderescenario’s

doorberekendworden.

Deaanbevelingvoorhetgebruikvandit

rekenmodelluidt,gebruikzoveelmogelijk

realistischegetallen.Hierdoorstijgtde

nauwkeurigheidvandeuitkomsten.Ook

voordeparametersmoetengetallengebruikt

wordendierealistischzijn,omdateenkleine

afwijking

kanresultereningroteveranderingen.

Omdekwaliteitvanhetrekenmodelverder

tevergrotenwordtaanbevolenomhette

latentoetsendooreendeskundige.De

onderzoekerheeftgetrachteenfoutloos

enjuistrekenmodelteontwikkelen,maar

doordecomplexiteitvanhetmodelkunnen

summierefoutennietuitgeslotenworden.

IndienPioneeringervoorkiestom

hetrekenmodeluittegevenaan

woningcorporaties,doetPioneeringer

verstandigaanhiereenkortehandleiding

vooroptestellen.Metdezehandleiding

moethetduidelijkwordenhoehet

rekenmodelwerktenhoehijingevoerddient

teworden.

3.3.3 knr

Auteur: Martijn van der Veen

Studierichting:Vastgoed en Makelaardij

Soort: Afstuderen

Jaartal onderzoek: 2011

5554

klImaatneutraal renoveren op mutatIeBasIsInditvooronderzoekzijndegevolgenvan

hetenergetischrenoverenopmutatiebasis

onderzocht.Hetdoelwasomwoningen

bijmutatieenergetischopteplussen.Met

hetstandaardiserenvanhetprocesende

uitvoeringwordthetmogelijkgemaaktom

snellertotopeenvolgenderesultatente

komen.Ditonderzoekgeeftantwoordopde

volgendeonderzoeksvraag:

“Watzijndemogelijkhedenvoorhet

verbeterenvandeenergieprestatievaneen

socialehuurwoningopmutatiebasis?”

Desocialewoningvoorraadisopgebouwd

uitdiversewoningtypen.Navaststellingvan

eenaantalselectiecriteriaisdekeuzeopeen

rijwoninguitdebouwperiode1946–1964

gevallen.Hetgaathierbijmetnameom

woningenmeteenenergieprestatiebovende

1,60(energielabelDnslechter).

Voordegeselecteerdewoningzijndrie

besparingspakkettenuitgewerkten

doorgerekend.Perpakketisdehaalbaarheid

opverschillendecriteriaonderzochten

geëvalueerd.Metnamedetechnische

maatregelenendefinanciëlehaalbaarheid

voorcorporatieenbewonershebben

prioriteitbijhetbepalenvanhettoete

passenpakket.

Perpakketzijntechnischeaspecten

indevormvanbouwkundigeen

installatietechnischemogelijkhedenuitgezet.

Bouwkundigeafwegingenzijngemaakt

indemateenuitvoeringvanisolatieen

luchtdichtheid.Installatietechnische

afwegingenhebbenbetrekkingopde

energievoorzieningenklimaatbeheersing.

Financiëleaspectenhebbenbetrekking

opinvesteringen,onderhoudskosten,

huurprijzenenbesparingopenergiekosten.

Werkelijkebesparingenmoetenvooreen

huurderaansluitenbijdehuurverhoging.

Voordecorporatiemoetdehuurverhoging

aansluitenbijdeinvesteringinbesparende

maatregelen.Hetterugverdienmodelvoor

debesparingspakkettenisafgestemdopeen

exploitatieperiodevandertigjaar.Hierin

wordtrekeninggehoudenmetbijkomende

onderhoudskostenvoornieuweinstallaties.

Methetafsluitenvanservicecontracten

wordteengoedewerkingvandeinstallaties

gewaarborgd.

Detechnischehaalbaarheidistoetespitsen

opuitvoerbaarheidentoepasbaarheid.Alle

pakkettenkunnenindepraktijkworden

uitgevoerd.Hetstandaardverbeterpakket

enhetduurzamepakketzijnooktoepasbaar

opgroteschaal.Hetpakketmetextra

isolerendewandenisvoorwaardelijk

aandegrootschaligheidvanoverig

mutatieonderhoud.Individueleuitvoeringis

bewerkelijker,tenzijeenseriematigeffectkan

wordenbereikt.

Uitdeinvesteringsanalyseblijkt

datdewerkelijkeenergiebesparing

vooreenhuurdernietaansluitbijde

mogelijkhedentothuurverhogingvanuithet

woningwaarderingsstelsel.Dooraansluiting

tevindenbijdewerkelijkeenergetische

investeringopbasisvanvoorcalculatie,is

huurverhogingopbasisvanhettoegepaste

pakketwelrealistisch.Verbeterpakket1en

3wordenbinnendeexploitatieperiodevan

30jaarterugverdiend,waarbijpakket2de

geheleperiodenodigheeft.

Hetuitgangspuntbijhuurverhogingis

datdehuurdergeenfinancieelnadeel

magondervindenvandehuurverhoging

tenopzichtevandeenergiebesparing.

Historischeentoekomstigeenergielasten

wijkenafpertypehuishouden.De

gezinssamenstellingenhetbewonersgedrag

hebbenhierinvloedop.Aanbevolenwordt

omeenaantalprofielschetsenvandiverse

bewonersgroepentemaken(leefstijlen).

Eentoekomstigebewonerkanzichhiermee

identificereneninschattenwatdebesparing

tenopzichtevaneenonzuinigewoningis.

Omdeenergielastenvoorhuurdersneutraal

tehoudenwordtaanbevolenalscorporatie

teinvestereninenergiebesparende

maatregelen.Geziendetoekomstige

ontwikkelingvandeenergieprijzen,

uitputtingvaneindigebrandstoffenenhet

verbeterdecomfortishetzeerinteressant

omhierinteinvesteren.Klimaatneutraal

RenoverenopMutatiebasisishiervooreen

goedemethodeofoplossing.

Betrokkenpartijengevenaandateen

transparantesamenwerkingtussenalle

betrokkenenvanalgemeenbelangis.

Vanafdeinitiëringwordtdraagvlaken

betrokkenheidgecreëerddooropéénlijnte

communiceren.

3.3.4 knr

Auteur: Roel Navis

Studierichting:Bouwtechnische Bedrijfskunde

Soort: Stage

Jaartal onderzoek: 2012

5756

verBeterIng van het BeheersproCes van energetIsChe verBeterIngen BIJ de Be-staande WonIngBouWDeWoonplaatswoningcorporatieheeft

eenverbeterambitieuitgesproken

aangaandehetbeheersprocesvan

energetischeverbeteringenbijdebestaande

woningvoorraadopbasisvanvernieuwend

opdrachtgeverschap.Ditnaaraanleiding

vandeaanhoudendestrubbelingentussen

opdrachtgeverenopdrachtnemerinde

marktdelaatstejaren,hetachterblijvenvan

kwaliteitvandewoningen,dealsmaarkleiner

wordendemargesindebouwbrancheende

wet-enregelgevingbetreftCO2-reductieen

hetlabelenvandewoningvoorraad.Omeen

compleetbeeldteschetsenvandehuidige

situatieiseronderzoekuitgevoerdopdrie

niveaus:markt-,branche-enorganisatie

niveau.Ditisgedaanmetbehulpvananalyse

modelleneninterviewsmetmedewerkers

vanDeWoonplaatsenpersonenuitde

gehelebouwkolom.

Devraagstellingisaandehandvande

doelstellingalsvolgtteomschrijven:“Hoeis

eenenergetischerenovatieprocesmatigte

beheersen?”

Onderzoekheeftuitgewezendateroverhet

algemeeneengebrekaankennisoverhet

begrip‘vernieuwendopdrachtgeverschap’

bestaat,zowelinternalsextern.Ditheeftals

gevolgdatwerknemersvandeopdrachtgever

kritischtegenoverdezewerkwijzestaan.

Daarnaastishetwederzijdsvertrouwen

tussenopdrachtgeverenopdrachtnemer

decennialangnietoptimaalgeweest.

Tegenstrijdigebelangenwarenjarenlang

oorzaakvanconflictenendiscussies.

Vernieuwendopdrachtgeverschapbiedt

hierbijeenuitkomst,doorintespelenop

kwaliteitdoorprestatieeisenendedaarbij

komendekwaliteitsborging.Dekennis

vandemarktwordtoptimaalbenutdoor

enkelfunctioneleeisentestellen,waardoor

oplossingengebodenkunnenworden

doorpersonenmetmeerkennisoverhet

onderwerp.

UiteindelijkgaathetvoorDeWoonplaatsom

debewoner.Hetgebrekaanbeheersingvan

hetenergetischverbeterproceskanalsgevolg

hebbendatdewoningnietdeenergetische

prestatiehaaltzoalsdatvoorafisberekend

enbelooftaandebewoner.Hierdoor

zullendemaandelijkselasten,(huur-en

energielasten)buitendeverbruikslasten,niet

voldoenaandeverwachtingen.Daarnaastis

ergevaarvoordegezondheiddooreventuele

schimmelvorming,tochtenhetdaarbij

behorendgebrekaanhetbasiscomfort.

Uiteindelijkzaldebewonerniettevredenzijn

enzalDeWoonplaatshieropaanworden

gekeken.Ookzullendereparatieverzoeken

doorgebrekenindebasisvelemalenvaker

voorkomendanwanneerereisenworden

gesteldaandeprestatievandewoningen

optioneeleenonderhoudstermijn.

Omdezemaniervanwerkengestructureerd

telatenwerkenishetwenselijkomeen

processchemateontwikkelendierekening

houdtmetdespecifiekespeerpuntenvan

DeWoonplaatsenhaarorganisatie.In

ditprocesschemazalrekeninggehouden

moetenwordenmetdeverbeterpuntenin

dehuidigesituatie:communicatielijnen,

controlemomenteninhetproces,

bewonersparticipatieenbehandeling,

evaluatiesendergelijke.Hiervoorishet

specifiekeprocesschemaopgesteldnaar

aanleidingvanhetonderzoek,enhierliggen

dediverseinterviewszowelinternenextern

aantengrondslag.Ookdehandleidingdie

isgeschrevendoordesamenwerkende

marktpartijenvanhetLenteAkkoordzijneen

basisvoorderesultatenvanditonderzoek.

Wanneerhetprocesschemagevolgdkan

wordentijdenseenuittevoerenproject,is

hetmogelijkomhetschematefinetunen.

Hierdoorkunnendekinderziektesalszijnde

eenproefmodeleruitgefilterdworden,

waardoorhetschemanaaraanleidingvan

depraktijkdefinitiefkanwordengemaakt.

Belangrijkis,metnameindebeginfase,

hetorganisatorischgoedneerzetten.Dit

kangedaanwordenmetbehulpvaneen

onafhankelijkepartij.Voordeelvaneen

externepartijisdatzonderbelangenkan

wordenaangewezenwaardeverbeterpunten

zittenofwelkepersoonzichwaarmee

bezigdienttehouden.Dooreenheldere

organisatiezijngevareneenvoudigeropte

sporenenkunnenerveranderingeneerder

wordendoorgevoerd.

3.3.5 knr

Auteur: Michiel Bosch

Studierichting:Vastgoed en Makelaardij

Soort: Afstuderen

Jaartal onderzoek: 2011

5958

WerkelIJk versus theoretIsCh energIeverBruIkMetditonderzoeksrapportwildestichting

Pioneeringinzichtenduidelijkheidkrijgen

overdeinvesteringeninlabelverbeteringen

vanhuurwoningen.Dezeinvesteringen

moeteneenduidelijkeenergiebesparing/

CO2reductieopleveren.Daarbijhoortvoor

decorporatieeensluitendebusinesscase

(investering-exploitatiebegroting).

Anderzijdskanditrapportgebruiktworden

doorwoningcorporatiesomduidelijkheid

teverschaffenrichtingdehuurderoverde

gevolgenvoordewoonlasten,bestaande

uithuur(verhoging)enenergielasten.De

uitgavenvoorenergielastenmoetennuen

indetoekomstblijvenpassenbinnenhet

budgetdatNibudvoordedoelgroepheeft

gesteld.

Doormiddelvanditonderzoekisgeprobeerd

omantwoordtekrijgenopdevolgende

hoofdvraag:

“Komendeberekendeenwerkelijke

energieverbruikscijfersvanwoningenvan

deledenvanWoONovereenofwijkenzebij

bepaaldeenergielabelssignificantaf?Wat

zijnhierdoordefinanciëlegevolgenvoor

bewonersencorporaties.”

Uitditonderzoeknaarhetenergieverbruik

van558woningenvanverschillende

woningcorporatiesinTwenteisgebleken

dathetwerkelijkenergieverbruikniet

overeenkomtmethettheoretischberekende

energieverbruik.

Vooralinhetgasverbruikishetonderlinge

verschiltussendeenergielabelskleinerdan

voorafberekend.Uitditonderzoek,waarin

hetenergieverbruikvan558woningenis

geanalyseerd,isgeblekendatwoningen

metenergielabelAgemiddeld38%meer

gasverbruikendanvoorafberekend,terwijl

woningenmetenergielabelF20%minder

gasverbruiken.Ookinhetenergieverbruik

perenergielabelblijkengroteverschillente

zitten.Bijdeonderzochtewoningenmet

energielabelBiseenspreidinggeconstateerd

van9m3gasperm2woonoppervlak.

BijenergielabelCisditzelfs19m3per

m2.Ditverschilperenergielabellaatzien

dathetbewonersgedragmeerinvloed

heeftophetgasverbruikbijenergetisch

minderewoningen.Bijdeenergetisch

beterewoningenwordthetonzuinige

gedraggrotendeelsgecompenseerddoorde

energetischekwaliteitvandewoning.

Ookhetwerkelijkeelektriciteitsverbruik

komtnietovereenmethetvoorafberekende

verbruik.Voor

alleenergielabelsblijkthetwerkelijke,

gemetenelektriciteitsverbruikforshoger

danvoorafberekend.Ditkomtdoordat

bijhetberekenenvanhetenergielabel

geenrekeninggehoudenwordtmet

persoonsgebondenelektriciteitsverbruik

enhetgebruikvanpersoonlijkeelektrische

apparatuur

ervoorzorgtdathetwerkelijke

elektraverbruikhogerisdanberekend.

Hetverschiltussenhettheoretischeen

werkelijkeenergieverbruikheeftgevolgen

voorbewonersen

corporaties.DewoningcorporatiesinTwente

zijningesprekoverhetreducerenvan60

kilotonCO2.indebestaandebouw.Dit

willenzebereikendoorallewoningentwee

energielabelsteverbeteren.Echterdoor

bijdeberekeninggebruiktemakenvanhet

werkelijkeenergieverbruikvandewoningen,

wordtduidelijkdatdebesparingdoorhet

‘oplabelen’vandewoningennietgehaald

wordt.Slechts38.4KilotonCO2inplaatsvan

degestelde60kiloton.Welishet‘oplabelen’

eengoedestapinCO2reductie,maarzou

ervooralmeergerichtmoetenwordenop

bewonersgedrag.

Het‘oplabelen’vandewoningenheeft

ookgevolgenvoordebewoners.Zozalde

woningcorporatiedeenergetischerenovatie

vandewoningterugwillenverdienendoor

middelvanhuurverhoging.Ditonderzoek

laatziendateendirectehuurverhoginggeen

negatieveinvloedhoefttehebbenopde

nettowoonlastenvanbewoners.Zowordtde

maximaalmogelijkehuurverhoging,opbasis

vanhetWWS,grotendeelsopgevangendoor

eendalingindeenergielasten.

Wanneerookdemogelijkteontvangen

huurtoeslagmeegenomenwordt,blijktdat

denetto

woonlastenvoorbewonerskunnendalen.

Doorditinzichtelijktemakenvoorbewoners

kaneengrootdeelvandeweerstand,dat

eenrenovatieenhuurverhogingoproept,

weggenomenworden.

Uitditonderzoekblijktookdenoodzaaktot

energetischverbeterenvanwoningenvoor

bewoners.

Bijdeenergetischslechterewoningenzullen

deenergielasteneensteedsgroterdeel

vandenettowoonlastenvormen,enzelfs

hogerwordendandegemiddeldehuurprijs,

waardooreengrootdeelvandewoningenin

detoekomstonbetaalbaarwordt.

3.3.6

6160

Inn2gWWregelgevIng en versnellIng

Cluster InnovatIe In de gWW

Auteur: Leon Olde Scholtenhuis

Studierichting:MSc Civiele Techniek

Soort: Afstuderen

Jaartal onderzoek: 2012

6362

stroomlIJnIng van BInnenstedelIJke rIole-rIngsproJeCten

OntwikkelingenindeNederlandse

ondergrondstaannietstil.Indeafgelopen

decenniawerdenwater-,energie-,en

telecomnettengelegdenindekomendejaren

komendaarglasvezelkabels,warmtekoude

opslagbuizenenafvaltransportsystemen

bij.Goednieuws,zoujezeggen?!Vanuit

perspectiefvaneenbouwprojectmanager

isdeaanlegenreconstructievandeze

ondergrondseinfrastructuurechter

problematisch.Eénvanderedenen

hiervoorisdathetaantalnetbeheerders

nadeliberaliseringenprivatiseringvande

nutssectortoenamenlokaleoverheden

alsgevolgdaarvanhetverloopvan

reconstructieprojectenminderkonden

beïnvloeden.Omdatdeverantwoordelijkheid

vooreensnelleenbetrouwbareuitvoering

vanwerkzaamhedenindeondergrondnu

inhandenvaneengrootaantalpartijen

ligt,neemtdekansopoverlast,uitloopen

budgetoverschrijdingopveelprojectentoe.

Omwerkzaamhedengoedtekunnenplannen

enuitvoerenwordenpartijendaaromtot

samenwerkinggedwongen.

Omhierbetermeeomtegaanzijn

diversestroomlijningsalternatieven

inhetlevengeroepen.Denkhierbij

aandeWetInformatie-Uitwisseling

OndergrondseNetten(WION)ende

CROWRichtlijnZorgvuldigGraafproces.

Gelijktijdigdoentoolsentechniekenals

bouwprocesvisualisaties,3D-ontwerp,

VirtualReality,endeKLIC-online,hun

intredeinbouwwereld.Dezetoolskunnen

ontwerpersenwerkvoorbereidershelpen

omeenrobuusterontwerpenbetere

planningtemakenencommuniceren.

Ondanksdezepotentie,kunnenveel

tools,wanneerdezebijvoorbeeldniet

goedingepastzijnindeorganisatorische

omgeving,ookeenverstorendewerking

hebbenopdebetrouwbaarheidvan

planning-enuitvoeringsprocessen.

Metditafstudeerrapportrichtenwe

onsdaaromopdevolgendevraag:Hoe

kunnenreconstructiewerkzaamhedenaan

ondergrondseinfrastructuurmetbehulpvan

nieuwetoolsentechniekenbetrouwbaarder

wordengeplandenuitgevoerd?

Omditonderzoekuittekunnenvoeren

hebbenweopeenaantalplaatsenin

Twente(onderandererioleringsprojecten

KuipersdijkenTwekkelerzoomEnschedeen

AnninkswegHengelo)technologiegebruikop

debouwplaatsentijdensbouwvergaderingen

bestudeerd.Wehebbentevenszelf

visualisatiesensimulatiesontwikkelden

dezetoegepastopeenaantalpilotprojecten.

Deresultatenvanditonderzoekhebbenwe

samengevatinvierdeelproducten:

Inheteerstedeelbelichtenwedeorganisatie

vanbinnenstedelijkebouwprojecten

vanuithetperspectiefvanbetrouwbaar

organiseren(HRO-theorie).Webelichtenhoe

liberaliseringenprivatisering,commerciële

enstrategischebelangeneenbetrouwbare

coördinatievanuitvoeringsprocessen

onderdrukheeftgezet.Hetvoorkomenen

beheersenvanonverwachte,ongewenste

situatiesopdebouwplaatswordtdaardoor

lastiger.GebruikvanICTenvroegtijdige

betrokkenheidvanuitvoeringskennis

zoudendebetrouwbaarheidvanhet

uitvoeringsproceskunnenvergroten.

Inhettweededeelproductbeschrijven

wehoenieuwetoolsentechnieken,

dieinpotentiekunnenhelpenom

planningenuitvoeringsprocessenvan

reconstructiewerkzaamhedeninde

ondergrondteverbeteren,wordengebruikt

doorprojectteams.Welatenzienhoe

individueledenkwijzen,gezamenlijke

werkwijzenentechnologischekenmerken

invloeduitoefenenophetgebruikvantools

indepraktijk.Weconstateerdenonder

anderedatbestaandewerkwijzenmet

papierencommunicatieenhet‘uithethoofd

plannen’vanrioleringswerkzaamhedenniet

matchenmetdegestructureerdedigitale

multidisciplinaireplanningswijzediehorenbij

bestaandeplanningstools.

Alsvolgendestaphebbenweeenontwerp

vaneenVirtueleBouwplaatsgemaakt.Deze

zaldebasisvormenvandeontwikkelingdie

projectmanagersvanrioleringsprojecten

ondersteuntbijeensnelleenscenario-

gebaseerdeanalysevanhunbouwplannen.

Detoolintegreertbestaandevisualisatie

ensimulatietechnieken,maarpastdezeaan

opdeindividueledenk-enwerkwijzenvan

projectmanagersuitdepraktijk.

Hetlaatstedeelproductbeschrijftonze

eerstestapindedaadwerkelijkeontwikkeling

vandeVirtueleBouwplaats.Indeze

stapontwikkeldenweeenoverzichtvan

belangrijkebouwactiviteitenen-objectendie

projectmanagersopnemeninhunplanning.

Ditoverzichtleiddenweafuitvisualisaties

dieweopsteldenvoorhetbouwprocesvan

hetprojectAnninkswegHengelo.

Totslotvloeiteruithetonderzoekookeen

aanbevelingvoordepraktijkenwetenschap.

Dezepuntenzijnalsvolgt:

• Omvoorbereidingenuitvoering

vanreconstructiewerkzaamheden

betrouwbaardertekunnenmaken,zal

inbeeldmoetenwordengebrachtwelke

oponthoudmomentenvoorkomen.Door

bovendienuittewisselenhoeverscheidene

projectmanagersenuitvoerdersdeze

situatiesvoorkomenofbeheersen,kaniedere

projectmanagereenmeerinformatierijke

planningopstellen.

• Toolsentechniekenvoorplanning

enuitvoeringvanwerkzaamhedenin

debinnenstedelijkeondergrondzullen

moetenwordenafgestemdmetde

denk-en,werkwijzenvanuitvoerdersen

projectmanagers.Depraktijkwaarinnog

veelal‘uithethoofdwordtgepland’en

weinigformeelwordtafgestemdstrookt

opditmomentnietmetdeformele,

digitalesamenwerkingsmogelijkhedendie

4.1.1 gWW

Auteur: Daan Swarts

Studierichting:Hogere Juridische Opleiding

Soort: Afstuderen

Jaartal onderzoek: 2011

6564

InformatIeplICht voor dIenstverleners

Aanleidingendoelstelling

Aanleidingvoorditonderzoekisde

onbekendheidonderdienstverlenersin

debouwsectormetdeinformatieplicht

voordienstverleners.Indeeersteplaats

isgeblekendatdienstverlenersinde

bouwsectoroverhetalgemeennietof

nauwelijksbekendzijnmethetbestaanvan

deinformatieplicht.Tentweedeheersterbij

degenendiewelwetenvanhetbestaanervan

onduidelijkheidoverdetoepassingervan.

Hetdoelvanditrapportisdeonbekendheid

enonduidelijkhedenbijdienstverleners

indebouwsectormetbetrekkingtotde

informatieplichtwegtenemen,doorde

verplichtingendiezijscheptduidelijkinkaart

tebrengenenantwoordenopvragenvanuit

depraktijktegeven.

Vraagstelling

Watbetekenendebepalingeninhet

BurgerlijkWetboekbetreffendede

dienstenrichtlijnvoordebouwsector?

Daarbijzijndevolgendedeelvragen

geformuleerd:

1)Voorwelkediensten(encontractsvormen)

indebouwzijndenieuwewetsbepalingen

relevant?

2)Welkeverplichtingenroependeze

bepalingenvoorheninhetleven?

3)Welkerechtenenbevoegdhedenworden

doordebepalingentoegekendaan

deopdrachtgeversvandebetrokken

dienstverleners?

4)Watzijndeconsequentiesalsdeze

bepalingennietwordennageleefd?

Opzetenmethoden

Hetonderzoekiseenpraktijkgericht,

kwalitatiefonderzoek.Daarnaast

beeldvormend,omdathet

onderzoeksonderwerpnieuwwasvoormij.

Hetmerendeelvanhetonderzoekbestond

uitbureauonderzoek.Hierbijzijnmetname

debetreffendewettekstenenbijbehorende

documenten,zoalsmemoriesvanantwoord

entoelichting,bestudeerd.Ookiser

veldonderzoekverricht.Inhetkaderdaarvan

hebbenertweeinterviewsplaatsgevonden.

Metbehulpvanhetbureauonderzoekzijnde

inlichtingendiedoordedienstverleneraan

deafnemermoetenwordenverstrektinkaart

gebracht.Daarnaastisdittypeonderzoek

gebruiktomtebepalenofdedienstenrichtlijn

vantoepassingisopdebouwsectorenin

welkemate.Tenslotte,isdoormiddelvan

bureauonderzoekoverzichtelijkgemaaktwat

derechtenenbevoegdhedenvanafnemers

zijnenwatdejuridischeconsequentieszijn

bijschendingvandeinformatieplichtdoorde

dienstverlener.

Hetveldonderzoekheeftbijgedragenaan

mijnbeeldvormingvanhetonderwerpen

depraktijk.Hierdoorkreegikeenbetere

‘feeling’methetonderzoekssubject.

Daarnaasthebikopdezemanierinformatie

verzameldoverdeervaringmetde

informatieplichtenonduidelijkheden

hieroverindepraktijk.

Afbakening

Hetonderzoekisindecentralevraagstelling

goedafgebakend.Hetgaathieromde

informatieplichtvoordienstverleners,

voortvloeiendeuitdedienstenrichtlijn,en

dematewaarindezevantoepassingisop

dienstenindebouwsector.

Conclusies

Debevindingenuithetbureau-en

veldonderzoekhebbengeleidtotbelangrijke

conclusies.

**Debelangrijksteconclusieisreeds

vooraanvangvanhetonderzoekgedaan

enwasderedenvoorhetformuleren

vandezeafstudeeropdracht,namelijkde

onbekendheidonderdienstverlenersinde

bouwsectormetdeinformatieplichtvoor

dienstverleners.Nietalleenisditvóórhet

onderzoekgeconcludeerd,maarooktijdens

hetverrichteveldonderzoekopnieuw

bevestigd.

**Eendienstiseendienstinhetkadervande

informatieplichtwanneerdezevoldoetaan

viervereisten.

Teneerstemoetdediensteeneconomische

activiteitzijn.Ditbetekentkortwegdatde

activiteittegenvergoeding(loondienstof

dienstverrichting)moetwordenverricht.

Tentweedemoetdeactiviteitandersdanin

loondienstwordenverricht.Tenderdemoet

deactiviteittegeneenreëlevergoeding

wordenverrichtendezevergoedingmoetde

economischetegenprestatievandeactiviteit

zijn.Tenslotte,moethetvrijverkeervan

dienstenopdeverrichtingvantoepassing

zijn.Isereenandervrijverkeer(goederen,

kapitaalofpersonen)opdeactiviteitvan

toepassing,danisdeactiviteitgeendienst.

**Dedienstenrichtlijnisopdedienstenin

debouwsector,metinbegripvandiensten

vanarchitecten,vantoepassing.Alsgevolg

hiervanmoetendezedienstverlenersvoldoen

aandebepalingenuitdeinformatieplicht.

**Dienstverlenersindebouwsectormoeten

voldoenaandeinformatieplicht.Opgrond

hiervanmoetzij

inlichtingenverschaffenaandeafnemer.

Demeesteinlichtingenmoetenverplicht

wordenafgegeven,zoalsinformatieover

vergunningendiebenodigdzijnvoorde

dienst,eventueleaanvullendegarantie

enheteventuelelidmaatschapvaneen

branche-ofberoepsverenigingmeteen

klachten-ofgeschillenregeling.Ookzijner

enkeleinlichtingendieopverzoekaande

afnemermoetenwordenverschaft,zoalseen

kostenraming,wanneerdeprijsnietexactkan

wordenvastgesteldenoverheteventueel

vantoepassingzijnvangedragscodesopde

dienstverlener.

**Deafnemersvaneendienstzijnteverdelen

inconsumentenenzakelijkeafnemers.

Individueleconsumentenenzakelijke

afnemerskunnenmiddelshetprivaatrechtde

informatieplichthandhaven.

Deonrechtmatigedaaden/ofwanprestatie

zijnhiervoordebelangrijksteinstrumenten.

Voorhetcollectiefvanconsumenten

heeftdewetgevereenaanvullende

rechtsbescherminginhetlevengeroepen

middelshetpubliekrecht.Hiervoorheeft

deConsumentenautoriteiteenextrataak

gekregen.DeConsumentenautoriteit

kan,tegendienstverlenersdiehaar

informatieplichtschendttenopzichte

vaneencollectiefvanhaarafnemers,een

bestuurlijkeboeteoflastonderdwangsom

opleggen.Zijkanditopeigeninitiatiefdoen,

maarooknaaraanleidingvaneenklachtvan

consumentenofconsumentenorganisaties.

Aanbevelingen

Opbasisvandeonderzoekconclusieskunnen

ertweebelangrijkeaanbevelingenworden

gedaan.Dezestaanhieronderweergegeven

**Dienstverlenersindebouwsector

moetenvoldoenaandebepalingenvande

informatieplicht.Hetwordtaanbevolen

aandezedienstverlenersomhun

informatievoorzieningaanafnemersparallel

aandebepalingenuitdeinformatieplicht

tetrekken.Ditomeventueleconsequenties

tevoorkomen,zoalshetmoetenvoldoen

vanschadevergoedingofhetopgelegd

krijgenvaneenbestuurlijkeboetedoorde

Consumentenautoriteit.

**Hetisgeblekendaterindebouwsector

groteonbekendheidismetde

informatieplichtvoor

dienstverleners.Opgronddaarvanwordtaan

stichtingPioneeringaanbevolengebruikte

makenvandeinformatiefolderdieaandeze

scriptieisbijgevoegdendezeindepraktijk

uittezetten.Opdiemanierkunnenjuridische

consequentieswordenvoorkomen.

**Erbestaatonduidelijkheidoverdevraag

ofhetnietmeedelenvanhetbestaanvan

aanvullendegarantieleidttotschendingvan

deinformatieplicht,aangeziendegarantie

inbeginselpasaanwezigis,wanneerdatis

meegedeeld.Indatopzichtwordtaanbevolen

aanstichtingPioneeringomhiernaarverder

onderzoektelatenverrichtenteneinde

hierovermeerduidelijkteverkrijgen.

4.2.1 r&v

hierovermeerduidelijkteverkrijgen.

onderzoektelatenverrichtenteneinde

hierovermeerduidelijkteverkrijgen.

Auteur: Marloes Meijerink

Studierichting:Rechten

Soort: Afstuderen

Jaartal onderzoek: 2011

6766

de Wet algemene BepalIngen omgevIngsreCht

HetministerievanVolkshuisvesting,

RuimtelijkeOrdeningenMilieubeheer

(VROM)isalenkelejarenbezigmethet

verminderen,verbeterenenmoderniseren

vandeVROM-regelgeving.Alsonderdeelvan

dezeverbeteringenisop1oktober2010de

Wetalgemenebepalingenomgevingsrecht

(Wabo)inwerkinggetreden.

DekernvandeWaboisde

omgevingsvergunning.Inde

omgevingsvergunningzijncirca25

vergunningen,eengrootaantalontheffingen

enmeldingensamengevoegdinéén

vergunningstelsel.Dezesamenvoegingheeft

hetmogelijkgemaaktomvoorverschillende

vergunningenophetgebiedvandefysieke

leefomgeving,éénomgevingsvergunningaan

tevragen(integraleomgevingsvergunning).

DeWabobiedtdriemanieren

waaropeenomgevingsvergunning

kanwordenaangevraagd:een

integraleomgevingsvergunning,een

omgevingsvergunningvooreendeel

vanhetprojectofeengefaseerde

omgevingsvergunning.

Hetismogelijkdathetprojectvande

aanvragereenonderdeelofaspectbevatdat

cruciaalisvoorhetslagenvanhetproject.In

datgevalheeftdeaanvragerdemogelijkheid

omtekiezenvooreenomgevingsvergunning

vooreendeelvanhetprojectofeen

gefaseerdeomgevingsvergunning.

Bijhetkiezenvaneenaanvraagmogelijkheid

moetdeaanvragerrekeninghoudenmet

hetcriteriumvanonlosmakelijkheid(art.2.7,

eerstelidWabo).Ditcriteriumhoudtindat,

indieneenaanvraagbetrekkingheeftop

eenactiviteitdiebehoorttotverschillende

categorieënvanactiviteitenalsbedoeld

inart.2.1en2.2.Wabo,deaanvragerer

zorgvoordienttedragendatdeaanvraag

betrekkingheeftopelkvandieactiviteiten.

Alsersprakeisvanonlosmakelijkverbonden

activiteitenishetdusnietmogelijkomhet

projectoptedelenindeelprojecten.

Deregelingmetbetrekkingtotdegefaseerde

aanvraagomomgevingsvergunning

doetdenkenaandevoormaligeregeling

metbetrekkingtotdegefaseerde

bouwvergunning.Debeideregelingen

verschillenechteropmeerderefrontenvan

elkaar.

Ondanksdaterverschillenzijntussenbeide

regelingen,ishetvooraanvragersmogelijk

geblevenom,doorgebruiktemakenvan

degefaseerdeomgevingsvergunning,

zekerheidteverkrijgenoverdeplanologische

aanvaardbaarheidvandebouwplannen.

Hierdoorkandebouwtechnischeuitwerking

vandebouwplannenwordenuitgesteld.

VoordeinvoeringvandeWabowerdveel

geklaagdoverhetvergunningenstelsel.

DoorhetinvoerenvandeWabomoesthet

vergunningenstelselendaardoorookde

dienstverleningvandeoverheidaande

maatschappijwordenverbeterd.

HettotstandkomenvandeWaboheeftjaren

geduurdendekostendiezijngemaaktom

devergunningverleningteverbeterenzijn

danookerghoog.Hiertegenoverstaatdat

deWabozorgtvooreengrotevermindering

vandeadministratievelasten,waardoorveel

kostenbespaardgaanworden.

Ookhetverlenenvanvergunningenis

verbeterddoordeinvoeringvandeWaboen

deomgevingsvergunning.Deverschillende

aanvraagmogelijkhedenmakenhetnamelijk

mogelijkomdevergunningaanvraagtelaten

aansluitenbijhetrealiserenvanzijnproject.

Zokandeaanvragervooreenintegrale

omgevingsvergunningkiezenalsergeen

onzekereaspectenbinnenzijnprojectzijn.

Zijndieonzekereaspectenerwel,danheeft

hijdekeuzeuiteenomgevingsvergunning

vooreendeelvanhetprojectofeen

gefaseerdeomgevingsvergunning.Bijeen

deelvergunninggeldtechterhetcriterium

vanonlosmakelijkheid.Alsersprakeisvan

onlosmakelijkverbondenactiviteitenzou

deaanvragerdusmoetenkiezenvooreen

gefaseerdeomgevingsvergunning.

Uitinterviewsmetverschillendegemeenten

isgeblekendatdemeerderheidvande

gemeentenpositiefisoverdeinvoering

vandeWabo.Zijzienvoordeleninde

één-loketgedachteenindeverschillende

aanvraagmogelijkhedenvandeWabo.

Zijzijnvanmeningdathet,doormiddel

vandeinvoeringvanéénloket,voorde

aanvragereenvoudigerisgewordenomeen

vergunningaantevragen.Ookvindenzijdat

deverschillendeaanvraagmogelijkhedenhet

voordeaanvragermogelijkmaken,omde

aanvraagtelatenaansluitenbijderealisatie

vanhetproject.

Uitinterviewsmetondernemersinde

bouwsectorisgeblekendatzijvoorzichtiger

zijn.Zijzijnernognietgeheelvanovertuigd

datdeWabodevergunningverlening

gaatverbeteren.Deondernemers

verwachtendathettijdzalkostenvoorde

vergunningverleningwerkelijksoepeler

verloopt.Hetisteverwachtendatook

deondernemersnaverloopvantijdde

voordelenzullenzienvandeverschillende

aanvraagmogelijkheden.

Bijcomplexeengroteprojectenwordtde

aanvragersvaneenomgevingsvergunning

geadviseerdominvooroverlegtegaanmet

degemeente.Inhetvooroverlegkunnen

alleonderdelenvanhetprojectworden

beoordeeld.Zokanbijvoorbeeldworden

nagegaanofdegemeenteeventueelbereidis

omaftewijkenvanhetbestemmingsplan.

Doormiddelvanhetvooroverlegkansamen

metdegemeentewordenbeoordeeldwelke

aanvraagmogelijkheidhetbestaansluitop

hetprojectvandeaanvrager.

4.2.2. r&v

Auteur: Edward Wigger

Studierichting:Integrale Veiligheidskunde

Soort: Afstuderen

Jaartal onderzoek: 2009

6968

geBruIksBesluIt, unIform of toCh nIet?

Sinds1november2008ishetBesluit

brandveiliggebruikbouwwerken

(kortweg:Gebruiksbesluit)inwerking

getreden.Voordeinwerkingtredingvan

hetGebruiksbesluitontstondenlokale

verschillendoordatgemeentenhaareigen

brandveiligheidsvoorschriftenopstelden

indegemeentelijkebouwverordening.

Ommeerrechtsgelijkheidenuniformiteit

inderegelgevingtebrengenzijnde

voorschriftenlandelijkgeüniformeerdinhet

Gebruiksbesluit.

Inditonderzoekwordtgeanalyseerdof

hetGebruiksbesluitdaadwerkelijkvoor

landelijkeuniformegebruiksvoorschriften

watbetreftbrandveiligheidheeftgezorgd.

Uitartikelenuitdeinstallatiebranche(zie

bijlage8)envanvakbondVNO-NCWblijkt

datdevoorschriftenregelmatigverschillend

toegepastworden,waardoordeuniformiteit

deelstenietwordtgedaan.

Doormiddelvaneentweetal

meetinstrumentenisgemeteninhoeverre

debrandveiligheidsvoorschriften

uniformwordentoegepast.Heteerste

meetinstrumentisde‘casuswoon-en

zorgcentrum’.Dezeisverstuurdnaareen

vijftalgemeenteninderegioTwente.Het

tweedemeetinstrumentisdeinternet-

enquête.Dezeisverstuurdnaaralle

medewerkersbrandpreventievande

veertiengemeentenbinnenderegioTwente.

Daarnaastiseenenquêteverstuurdnaareen

achttalinstallatiebedrijveninNederland.

Internet-enquête:

Uitdeenquêtevragenblijktdatonderwerpen uithetGebruiksbesluitwaaroveraldiscussie

bestaatalsminderuniformwordenervaren.

Hetbepalenvandegebruiksfunctie,

bepalenvandemelding-ofvergunningplicht

(woonfunctievoorzorg)enhetinstalleren

vaneenbrandmeldinstallatie(endeomvang

daarvan)blijkennogweleensverschillend

toegepastteworden.Respondentenmeteen

HBO-opleidingblijkenhetGebruiksbesluit

alsmeeruniformteervarendan

respondentenmeteenMBO-opleiding.

Casusgebruiksvergunning:

Opbasisvande‘casusgebruiksvergunning’

kangeconcludeerdwordendatde

antwoordenopdevragenmetbetrekking

totdegebruiksfunctie–beoordelingvan

gelijkwaardigheidinhetkadervande

brandmeldinstallatie–hetopstellenvan

aanvullendevoorwaardeninhetkader

vangelijkwaardigheidendewijzewaarop

gehandeldwordtindienergeengeldig

certificaataanwezigis,uiteenlopendzijn.

Hetgrotendeelvandevragenwordtdoor

vierofvijfdeelnemersuniformbeantwoord.

Gemiddeldwordteenvraag80%

overeenkomstigbeantwoord,watbetekend

dat1opde5respondenteneenafwijkend

antwoordgeven.

Uithetbovenstaandeblijktdathet‘besluit

brandveiliggebruikbouwwerken’eenhoge

uniformiteitheeft.Echteropdepuntenwaar

deuitvoerdereenbepaaldediscretionaire

ruimteheeftofdesituatiecomplexis

bijvoorbeeldbijdegelijkwaardigeoplossing

-bepalenvandegebruiksfunctie(voorzorg)

ofhetbepalenvandeaanwezigheidvan

brandveiligheidinstallaties.

Hetvolgendewordtaanbevolenter

verbeteringvandeuniformiteitvanhet

Gebruiksbesluit:

1.Hetverhogenvanhetkennisniveauvande

uitvoerdersvanhetGebruiksbesluit.Dit

kandoormiddelvaneencursustoepassing

gebruiksbesluitenbijscholing.

2.Hetinstellenvaneenonafhankelijke

commissiepraktijktoepassing

brandveiligheid.Opgrondvande

complexesituatiesdiehierbinnenkomen

kunnenvoorschriftengeschraptworden,

hergeformuleerdwordenofvereenvoudigd

worden.Voorveelvoorkomendecomplexe

situatieskunnenlandelijkebeleidsregels

geschrevenwordenomdeuniformiteitin

detoekomsttekunnengaranderen.

3.Hetopleidingsniveauaanpassenaande

werkzaamheden.Hetbeoordelenvan

complexesituatiesdooreenspecialist

opHBO-niveauzoalseenmoeilijke

gelijkwaardigeoplossing,discutabele

aanwezigheidvaneenbrandmeldinstallatie

enhetbepalenvandegebruiksfunctievoor

degebruiksfunctie‘wonenmetzorg’ende

‘gezondheidszorgfunctie’.

4.2.3 r&v

Auteur: Wilco Langenhof

Studierichting:Management, Economie & Recht

Soort: Afstuderen

Jaartal onderzoek: 2009

7170

een vergelIJkIng tussen tradItIoneel vastgoedonderhoud en resultaatgerIChtResultaatgerichtVastgoedonderhoud

Omdekennisoverhetresultaatgericht

vastgoedonderhoud(RGVO)tevergroten

heeftdewerkplaatsRegelgevingen

Versnellingeenonderzoekverzochtnaar

eenvergelijkingtussenhettraditionele

uitbestedenvanonderhoudenRGVO.

Ditrapportisgeschrevenomdevolgende

vraagvandeWerkplaatsRegelgevingen

Versnellingtebeantwoorden:

“Hoeverhoudtresultaatgericht

vastgoedonderhoudzichtotde

traditionelemethodevanuitbesteding

vanvastgoedonderhoudenwelke

methodekaninconcretegevallenhet

bestwordengehanteerd?”Omdezevraag

tebeantwoordenzijndoormiddelvan

literatuurstudieeninterviewseenaantal

deelvragenbeantwoord.

Traditioneelvastgoedonderhoudricht

zichophetuitvoerenvanwerkzaamheden

aandehandvaneenvoorafopgestelde

processpecificatie.Deuitbestedingrichtzich

opdeinspanningvandeopdrachtnemer,

maardezeinspanningkomtnietverder

danhetuitvoerenvanhetbestek.Het

traditionelevastgoedonderhoudismeestal

gerichtopeenincidenteelonderhoud.

RGVOdaarentegenverwachtvande

opdrachtnemereenactievehoudinggericht

ophetontwerpenvanonderhoudsscenario’s

enhetuitvoerenhiervanenrichtzichop

onderhoudssamenwerkingovereenlangere

termijn,vaakdelevensduurvaneencomplex.

HetRGVOheefttenopzichtevan

hettraditionelevastgoedonderhoudeen

aantalverbeteringen.Alseerstewordtbij

vastgoedonderhoudoplangetermijneen

lagereprijsgerealiseerddoorhetgebruikvan

RGVOdanwanneermenhettraditionele

uitbestedenvanvastgoedonderhoud

gebruikt.DaarnaastisbijhetRGVOhet

afsprekenvanrisico’smakkelijkergeworden.

Wanneereenopdrachtnemermetzijn

kennishetonderhoudsscenarioopsteltkan

hijmeteenderisico’sinzienenuitrekenen.

Tenderdeiserdegarantievankwaliteit,de

opdrachtnemerismeerbetrokkenomdat

ookhijbelangheeftbijeengoedresultaat.

Ditlevert

hemimmersmeerwerkendusgeldop,

daarnaastbewijsthijhiermeezijnkunnen.

Daarnaastvaltdeveranderinginde

taakverhoudingop.Doorprofessionalisering

vanbeidepartijenishetvoorde

opdrachtgevereenverlichtingenvoor

deopdrachtnemerjuisteenuitdaging.

Hetvastgoedonderhoudisbijdemeeste

opdrachtgeversgeencorebusiness,doorhet

gebruikenvanRGVOhebbenzijnietlanger

dekennisnodigomeenbestekoptestellen

enookishetnietlangernodigomintensief

toezichttehouden.

Deopdrachtnemerswordenbijhet

traditioneleuitbestedingprocesgezienals

slechtsuitvoerders.Zijgeveneenprijsvoor

deuitvoeringenvoerendaarnauitwatin

hetbestekstaat.BijRGVOgaanzijjuistook

actiefdeelnemenaanhetontwerpproces.

Hiermeeverschuiftookmeteeneendeelvan

deaansprakelijkheden,isdeopdrachtgever

bijhettraditioneleuitbestedennog

aansprakelijkvoordefouteninontwerpen,

schadedoormaterialenenaangewezen

onderaannemers,bijhetRGVOneemtde

opdrachtnemerdekeuzevoordeze

zakenendaarmeeookdeaansprakelijkheid

over.

DekeuzevoorRGVOoftraditioneel

vastgoedonderhoudisteneerstegebaseerd

ophetbeleidmetbetrekkingtothet

complex,hetRGVOlevertpasvoordeel

opbijeenonderhouddatbestaatuit

meerdereintervallenenhettraditionele

vastgoedonderhoudisgebaseerdopin

principeincidenteelonderhoud.Echter,een

opdrachtgeverkanerookvoorkiezenom

geennulbeurtteaccepteren,wanneereen

nulbeurtnietnoodzakelijkisvalteengrote

investeringindeeersetonderhoudsinterval

weg.Hiermoetmenechterwelrekening

houdenmetdehogekostendiede

opdrachtnemervoordeeersteintervalmaakt

aanonderzoeks-en

ontwerpkosten,dezezullenmoetenworden

vergoed.Hijkanzewaarschijnlijknietin

éénintervalterugverdienen.Daarnaastis

hetvanbelangdatbeidepartijendekennis

endekundehebbenomomtegaanmet

RGVO.DetoepassingvanRGVOopeen

specifiekcomplexisnietverklaard,volgens

verschillendegebruikerskanhetopelk

complextoegepastworden.

4.2.4

studenten BouWen met onderzoek mee aan hun eIgen toekomststage-enafstudeeronderzoekenuitgevoerdinsamenwerkingmetStichtingPioneering

de student van nu, de professIonal van de toekomstStudentenvoerenjaarlijks,inhetkadervanhunstageofafstuderen,onderzoekuitop

meerderegebiedenindebouw.Pioneeringbegeleideengrootaantalvandezestudenten.

Metdezebundeldelenwedekennismetudiedestudentenhebbenopgedaantijdenshun

onderzoeksfase.Devolledigeonderzoekenzijntevindenopwww.pioneering.nl.

*Banierwordtmedemogelijkgemaaktdoorplaatsenonderaan.