Vulkaanuitbarstingen met aswolken,tsunami’s, dijkbreuken …

Drama en tragedies/tragikomedie?

Polak in TPR 2007 : « Boek 10: het verdriet van Nederland »?

Lange voorgeschiedenis, lang verwacht, lang geduurd (tegenover bv. België)

Lange tijd discussie:To codify or not to codify?

Aanpak: aanbouwwetgeving (1981-2008)

Boek 10 BW: consolidatie van Nederlandse regels van toepasselijk

recht

• Aanpak dus: aanbouwwetgeving (1981-2008)• Nadien: wetjes geordend in Boek 10 BW• Boek 10 “ordent en voegt samen” • Boek 10: 165 artikelen

(= art. I vaststellings- en invoeringswet 19 mei 2011, Staatsblad 2011, 272)

• Transponeringstabel: vergelijking artikelen Boek 10 met (artikelen in) vroegere wetjes

http://www.arsaequi.nl/transponeringstabel/Boek_10_BW.pdf

Plaats Boek 10 binnen (Nederlands) ipr

Rechtsmacht Toepasselijk recht Erkenning en tul

Supranationaal Supranationaal Supranationaal

Nationaal Nationaal: Boek 10 BW Nationaal

• Principe:

Boek 10 dus in vakje nationaal-Nederlandse regels toepasselijk recht= « Nederlandse ipr-codex »

(tegenover bv. Belgische codex: gehele nationaal-Belgische ipr: alle drie ipr-vragen)

Opgelet wat staat (dus) niet in Boek 10? (en wat toch wel)

• Niet:– Regels betreffende

interregionale situaties– Aantal specifieke regels

Nederlands toepasselijk recht (bv. 6:247; WFBV; Ned. ipr-uitwerking richtlijnen)

– Procesrechtelijke ipr-regels (behoudens her en der enkele uitzondering - familierecht)

– Supranationale regelgeving (meestal wel naar verwezen) (bv. HVV; VOV; Rome I en Rome II; soms ook “extrapolatie” cfr. infra)

Dus:

Rechtsmacht Toepasselijk recht

Erkenning en tul

Supra-nationaal

Nationaal: Boek 10

PLUS elders(in/buiten BW)

Enkele bepalingen Boek 10

Boek 10: Much ado about nothing?

Boek 10: behoudof toch ook vernieuwing?

Vernieuwende elementen Boek 10• Eerste titel Boek 10: “Algemene bepalingen”

– Alhoewel ook hier vooral consolidatie• Zie bv. Art. 2 Regel ambtshalve toepassen (D’Oliveira: Boek 10 is dus eigenlijk « Boek 0 ») –

Veerle: verplicht openingsnummer in plaats van toetje• Inclusief nog steeds niet-wettelijk regelen wat eerder overgelaten aan rechter (bv.

Surrogaatrecht)

– Maar zie toch: art. 8 ontsnappingsclausule (tegenover bv. HR Schulte/Deutag over WCOD)

• Nieuwe regel toepasselijk recht echtscheiding (artikel 56) – alhoewel de facto niet zo nieuw

• Nieuw meer algemeen familierecht:– Her en der andere regels omgang multipatridie (overzicht in artikel Frohn en Ibili)– Paar nieuwe rechtskeuzemogelijkheden (10:35 en 10:65)– (Maar bv. Niet verdere aanpassing regels naar aanleiding van (discussies over) HvJ Garcia Avello)

• Vermogensrecht: opvallend artikel 159 betreffende extrapolatie Rome II (als niet verdragen) (“extrapolatie”: cfr. overigens ook betreffende overeenkomsten, 10:154)

Rome II en artikel 10:159(alle/niet alle wegen leiden naar Rome II?)

• Artikel 159 extrapolatie: als Rome II niet toepasselijk, dan toch regels Rome II (1 uitzondering: Nederlands openbaar gezag)

• Wanneer is Rome II niet toepasselijk volgens Rome II zelf? – Materieel: vooral smaad (extrapolatie: valt nu dus toch onder regels

Rome II)– Temporeel: zie artikel 31/32 Rome II (en recent HvJ). Als nog voordien:

WCOD/ook hier extrapolatie? Werp kwestie op:• (bepaalde) doctrine: dan toch nog WCOD• Memorie van toelichting: regels temporeel toepassingsgebied

supranationale regels respecteren • maar: bewoordingen artikel 159 zelf “buiten werkingssfeer”?; WCOD

opgeheven? (en geen “voorganger” van Rome II - zoals EVO bij Rome I) • Rome II ook hier extrapoleren of niet: kan verschil maken (want her en

der toch verschillen WCOD/Rome II, zie regel milieuschade). Bv. In zaak als “Shell Nigeria”

Waar verschillen: belang kennen regels temporele werking

• Inwerkingtreding boek 10: 1 januari 2012 (KB inwerkingtreding, Staatsblad 2011, 340)(Tegelijk opheffen (intrekken)

afzonderlijke wetjes, zie art. IV vaststellingswet Boek 10 (WFBV nog wel behouden als aparte wet – naar verwezen in 10:124; 2 wetjes « opgeslorpt » door supranationale; WCOD niet geconsolideerd )

evenals opheffen artikel 6 en 10 Wet AB Boek 10, zie art. III vaststellingswet; cfr. « overzichtstabel », Polak: «Though this be madness, yet there is method in ‘t »)

• Temporele bepalingen wetjes overgenomen (staan tussendoor in Boek 10)• (En sowieso respect regels supranationaal (bv. Evo/Rome I))

• Overigens: gemeend (zie toelichting) niets speciaals nodig (“geen ingrijpende wijzigingen”)

– Behoudens echtscheiding: zie nieuw artikel 270 ONBW voor wat betreft artikel 10: 56(onderscheid verzoekschrift voor/na 1 januari 2012)

– Maar daarbuiten: art. II vaststellingswset Boek 10: zie algemene overgangsbepalingen ONBW• Art. 68 a: directe werking• Art. 74: lopende procedures• (Art. 75 wel onder correctiemogelijkheid redelijkheid en billijkheid)

Moet dus mee werken; wanneer mee werken: gemak?

• Punt “wennen”– aan nummers artikelen– aan relatief kleine verschillen her en der

• Overigens (als gewend/niet “gehinderd” door voorkennis) puur gemak? Ja en neen.– Ja: ordening, voordeel toegankelijkheid – Maar: voorbehoud:

• cfr. al supra wat niét in Boek 10 te vinden• En: moet alert zijn voor ontwikkelingen op

supranationaal vlak

Plaats van Boek 10 ten aanzien van supranationale ipr-regelgeving, die zelf

in volle ontwikkeling is

Was aandachtspunt voor nationale wetgever (marges, speelruimte; plus vraag op gegeven moment of überhaupt wel doorzetten codificatieproject)

Is aandachtspunt voor toepasser van Boek 10

Boek 10 « onder druk »?Nu Boek 10 in werking: « to codify or not to codify, that was the question »

(zij het mogelijk al weldra nationale wijzigingen op komst, bv. « wetsvoorstel tegengaan huwelijksdwang)

Maar Europa: « to interfere or not to interfere, that will be the question »

Supranationale ontwikkelingen• Supranationaal: vooral Europa (meer en meer) en/of Haagse Conferentie

- In concurrentiepositie met elkaar? Voorstellingen in sommige literatuur als « Beauty and the beast », « Brusselse schaduwen over Den Haag »

- Soms in interactie met elkaar (bv. Alimentatieverordening en Haags Protocol alimentatie: Vlas: « Alimentatie uit Brussel met een Haags randje »)

• Inmenging Europa: “to interfere or not to interfere”; momenteel bijzonder actief (beeld van tsunami’s etc., Vlas “Brusselse TGV”)- Via verordeningen- Via uitspraken Hof Justitie

- uitleg verdragen en verordeningen- toetsen nationaal ipr (conformiteit met Europees recht)

• Tot voor kort in sommige literatuur: “Haagse Conferentie bedreigd door “Brussel””; Mr. Magazine maart 2012: ““Brussel” overschaduwt Boek 10”

Verordeningen:(gaan voor op nationaal ipr!)

(cfr. Reminder 10:1 )• Oude verdragen omgezet in verordenigen

– Bv. EEX-verdrag – EEX-verordening (Brussel I)– Bv. Evo-verdrag – Rome I verordening (art. 28 Rome I voor wat betreft

afscheiding) • Nieuwe verordeningen gemaakt

- Bv. Rome II, Brussel II bis, Rome III, Alimentatieverordening- op komst verordeningen huwelijksvermogensrecht, vermogensrechtelijke gevolgen gp’s, erfrecht (telkens 3 aspecten ipr geregeld: « traité triple »)

• Verordeningen nadien soms weer aangepast- Bv. EEX proces van herschikking aan de gang- Bv. Momenteel wordt gewerkt aan regeling inzake smaad voor Rome II

• Opgelet, fenomeen: verordening kan zijn gebaseerd op techniek « nauwere samenwerking » - zie Rome III: slechts beperkt aantal lidstaten (Nederland niet partij bij Rome III; Rome III zal op 21 juni 2012 voor aantal landen in werking treden maar niet voor Nederland )

Uitspraken Hof van Justitie

• Uitleg verdragen en verordeningen– Bv. EEX– Bv. EVO (recente uitspraken artikel 6,

internationaal arbeidsrecht: Koelzsch, Voogsgeerd)

• Toetsen nationaal ipr op conformiteit met Europees recht: nationaal ipr soms « veroordeeld » - met soms discussies over precieze impact

Belang besef van voorgaande voor toepasser Boek 10

• Opletten voorrang supranationale regelgeving- weliswaar in Boek 10 vaak naar verwezen- maar risico achterhaald (snelle ontwikkelingen bv. Familierecht, materie kinderbescherming en alimentatie: HKV 1996 (sinds 1 mei 2011 in werking) en alimentatieverordening/protocol (sinds 18 juni 2011 toepassen) – art. 11 Uitvoeringswet internationale inning) - supranationale regels slorpen mogelijk (bijna) alles op, nationale dan niet meer relevant

(cfr. Ook Belgische ervaring Codex: « optische effecten »: nationale regels staan er, maar niet/nauwelijks toepassen

• Opletten impact uitspraken Hof van Justitie (waarbij nationaal ipr kan zijn « veroordeeld »)- bv. Namenrecht: impact uitspraak Garcia Avello op namenrecht? (Boek 10 niet « pro-actief »)

Cfr. Belgische ervaring Codex: regel uit codex niet toepassen zoals wordt geserveerd? voor wat betreft « Europese gevallen » (algemeen: Europese tendens « liberalisering »)

- cfr. Belgische ervaring vennootschapsrecht: impact uitspraak Uberseering op vennootschapsrecht(cfr. Nederland destijds impact uitspraak Inspire Art op WFBV)

Ook op deze manier mogelijk « optische effecten »? Regels Codex niet toepassen op voorgeschreven manier – voor wat betreft « Europese » situaties?

Toespraken hierna, toegespitst op enkele thema’s:

• Waar precies momenteel regelgeving onder supranationale druk (verordeningen/verdragen en/of uitspraken Hof? Hoe deze begrijpen en uitleggen?)

• Waar precies in Boek 10 zelf verschillen te ontwaren met vroegere nationale ipr-regelgeving?

• Waar nieuwe ontwikkelingen op komst?

• Cfr. Sprekers hierna over diverse specifieke thema’s

Zelf:

• Wou vooral algemeen oriënteren, schetsenDaarbij tegelijk wijzen op

- « gemak » boek 10- Waarschuwen, oproepen tot alertheid

• Beseffen: sowieso nog Europese golven op komst. Daarbij:

Besef dynamieken (tsunami’s etc.): tijd om te gaan peddelen in rustiger

wateren?

Of?

Of: surfen op aanrollende golven?