Jana Vandromme

Promotor: Hannelore Van Den AbeeleOpleiding Bachelor Beeldende Vormgeving

Afstudeerrichting Reclame - semester 6Luca School of Arts Gent

academiejaar 2012 - 2013Personal branding en netwerken, termen die tegenstanders doen denken aan mensen die zichzelf verkopen aan iedereen die het wil horen; in ruil voor geld, aanzien of macht. Toch wilde ik onderzoeken hoe deze technieken studenten kunnen helpen in hun zoektocht naar een baan. Omdat “gebrek aan ervaring” vaak een struikelblok vormt. Omdat uit het “Job Vacancy Rate”-onderzoek van Eurostat (2013) blijkt dat 1 op 3 vacatures niet gepubliceerd worden. Maar vooral, om studenten te inspireren te zoeken naar wat ze echt willen en kunnen bereiken. Om ze te inspireren relaties op te bouwen die zowel voor henzelf als voor anderen verrijkend zijn. Ik wil studenten een stapje voor geven, met dit onderzoek dat resulteerde in een stap-voor-stap-handleiding als startpunt op de arbeidsmarkt. Ik ben me ervan bewust dat deze technieken geen wondermiddelen zijn en dat ze vele tegenstanders kennen. Maar met de juiste mentale instelling kunnen ze helpen je doelen te bereiken.

Netwerken en personal branding kennen veel toepassingen. Dit artikel concentreert zich enkel op het gebruiken van deze technieken als student, met als doel: je kansen vergroten bij het zoeken naar werk. Om het proces tastbaarder te maken, wordt het geïllustreerd met persoonlijke aantekeningen uit mijn branding- en netwerkproces en met uitspraken van mensen met ervaring met deze technieken.

Veel succes!

Voor we ingaan op de onderzoeksvraag, moet het duidelijk zijn wat netwerken en personal branding precies zijn.

In dit artikel wordt volgende definitie1 van netwerken gebruikt:

Netwerken is het bewust offline en online opbouwen en onderhouden van duurzame, wederzijds winstgevende relaties met contacten die je verder kunnen helpen met je werk en je carrière. Het doel van die relaties is het delen en uitwisselen van kennis, informatie en contacten.

Deze definitie houdt in dat netwerken een bewuste activiteit is. Honderden namen in je adresboek schrijven, is zinloos als die mensen je niet kennen. Je gaat geen oppervlakkige contacten aan, maar bouwt zowel online als offline duurzame relaties op die onderling winstgevend zijn. Netwerken is een proces waarmee beide partijen sneller hun doelen bereiken. Het gaat om geven en nemen, iedereen haalt er waarde uit. Die waarde ligt in gedeelde kennis, informatie en contacten, om elkaar verder te helpen op vlak van werk en carrière.

1 Deze definities brengen na heel wat onderzoek de betekenis van netwerken en personal branding samen in een bondige synthese. Ze werden niet letterlijk overgenomen maar zijn wel gebaseerd op omschrijvingen van netwerk- en brandingexperts, freelance-organisaties en carrière-bureaus. Alle bronnen zijn achteraan dit document terug te vinden in de bibliografie.

Voor personal branding wordt volgende definitie gebruikt:

Personal branding is een techniek die er voor zorgt dat mensen weten wie je bent en wat je doet. De techniek houdt in dat je een merk met bepaalde kenmerken en waarden maakt van jezelf, en dat je je strikt houdt aan de invulling ervan. Zo ben je in staat een consistente boodschap over jezelf uit te dragen.

Een personal brand is geen artificieel merk dat je vanaf nul opbouwt. Zelfs wie het niet bewust doet, heeft zijn brand. Al eeuwen bouwen mensen aan hun imago. Nu wordt dit gebruikt bij het bereiken van zakelijke en persoonlijke doelen. Personal branding versterkt jouw persoonlijkheid en uniciteit. Een brand bestaat uit associaties. Je stuurt die associaties en bepaalt zo hoe anderen jou identificeren en onthouden. Die consistente, duidelijke omschrijving van wie je bent, helpt je vooruit omdat mensen snel weten wie je bent en waarmee je elkaar kan helpen. MAAR WAAROM?

Voor we ingaan op hoe je personal branding en netwerken kan inzetten als student, staan we stil bij de voordelen ervan.

Netwerken kan lastig zijn en tijd en energie vreten. En als je niet oplet, zijn je relaties niet wederzijds winstgevend. Toch zijn de voordelen niet te onderschatten.

Dat wist Amerikaans socioloog Granovetter al in 1974, na zijn onderzoek “Getting a job”. Daaruit bleek dat maar liefst 56% van zijn proefpersonen werk vond via netwerken. Ondertussen schat netwerkcoach Jan Vermeiren dat 60-70% van de jobs ingevuld worden via een of andere vorm van netwerken (2009).

Door te netwerken ontdek je een kapitaal aan info, kennis en kansen waartoe je anders geen toegang hebt. Je leert bij, blijft up to date en nuanceert je wereldbeeld. Je kan jouw ideeën sneller verspreiden, waardoor je sneller doelen realiseert en jouw reputatie beter kan beheren. Allemaal doordat je een exponentieel groeiend aantal interessante contacten aan jouw netwerk toevoegt. Tot slot kan je netwerken zien als het opbouwen van een sociaal kapitaal. Je investeert door anderen te helpen. Dat rendeert wanneer jij

geholpen wordt als wederdienst.

Personal branding-experts zoals Stef Verbeeck (2010) zien het grote voordeel van personal branding in het efficiënter bereiken van jouw doelen. Het is doeltreffend om jouw inhoud bij je doelpubliek te verspreiden, want mensen weten duidelijk wie je bent, waarvoor je staat en wat je doet. Door duidelijk te maken waar jij goed in bent, onderscheidt je doelpubliek jou binnen je niche en zien ze jou als een expert. Dat schept vertrouwen waardoor ze investeren in jouw talent en je gevraagd wordt samen te werken.

Maar het is geen wondermiddel. Wanneer je je heroriënteert moet je de associaties die mensen met je hebben volledig herbouwen. En als je deze tijd- en energievretende techniek te ver doordrijft, resulteert dit in een fake persoonlijkheid. Dan vergeet je te relativeren en verlies je jezelf. Zelfcensuur, angst voor feedback en het ontwijken van meningen worden een zelf-opgelegde mentale gevangenis. Blijf dus altijd jezelf.

Met deze achtergrond kan de onderzoeksvraag worden beantwoord:

“Hoe als student personal branding inzetten en je netwerk uitbouwen om je kansen te vergroten bij het zoeken naar een job?”PERSONAL BRANDING

Voor je netwerkt, moet je weten wie je bent en wat jouw doelen zijn. Een logische eerste fase is dus personal branding. Dit proces doorloopt verschillende stappen.

ZELFONDERZOEK

Grondig zelfonderzoek zorgt ervoor dat jouw brand straks perfect bij jezelf aansluit. Je omschrijft jezelf en jouw unieke kenmerken en legt je doelen vast.

Aan de hand van deze vragen ontdek je de waarden en vaardigheden waarmee jij jezelf associeert:

-Hoe zit jij in elkaar?-Wat zijn jouw talenten, passies en overtuigingen?

Noteer daarna hoe je geassocieerd wil worden en vergelijk dit met wat anderen echt over je denken. Deze vergelijking omschrijft wie je bent en hoe je gezien wordt. Door dit in evenwicht te brengen, komt de perceptie van jouw brand persoonlijk en juist over, zoals jij dat wil.

Vervolgens bedenk je wat jou onderscheidt van anderen: jouw unieke combinatie van talenten, passies, overtuigingen, enz.... Dit vormt de kern van jouw brand.

Als laatste ga je na wat je wanneer en hoe wilt bereiken. Baseer dit op je passie, talenten, ambities en overtuigingen. Splits je doelen op in meetbare stappen en plan ze volgens haalbaarheid en prioriteit.

Om de haalbaarheid te controleren, raadt branding strategist P. Sterlacci (2012) een SWOT-analyse aan. Deze analyse toont jouw sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen en vertelt of jouw doelen realistisch zijn.

Teken 4 velden:

sterktes: wat zijn mijn pluspunten t.o.v. mijn

“concurrentie”; zwaktes: wat onderscheidt me op een negatieve manier;kansen: welke professionele mogelijkheden zijn er; bedreigingen: wat kan me tegenhouden.

Noteer telkens 3 elementen die bepalend zijn bij het realiseren van jouw doelen en leg verbanden: welke zwaktes/bedreigingen kan je aanpakken met welke sterktes/kansen?

Alle informatie die je verzamelde, vormt de basis van jouw brand. Je weet wie je bent, wat je wil bereiken en wat je onderscheidt van anderen.

JE BRAND UITBOUWEN

Nu bundel je jouw zelfonderzoek in een brand statement: de omschrijving van jouw brand. Dit vertelt wat je wil uitdragen en bereiken. Door je er aan te houden, creëer je een duidelijke positionering. Het dient niet om te delen, maar als inspirerende

guideline tijdens de realisatie van jouw doelen.

Volgens socialmedia- en brandingsspecialist J.Sundberg (2012) is dit statement best uniek voor jouw brand, relevant, actueel, consistent met jouw zelfonderzoek en gebaseerd op duidelijke keuzes. Het dient om jouw vaardigheden aan een bepaalde doelgroep te verkopen, zonder té specifiek te zijn waardoor je kansen misloopt.

Op basis hiervan, schrijf je een elevator pitch die wel bedoeld is om te delen. Het is een korte voorstelling van jezelf, die even lang duurt als een ritje met de lift, vandaar de naam. Hij trekt de aandacht, stelt jouw brand voor, toont interesse in je gesprekspartner en bevat eventueel een call to action, allemaal in 30-60 seconden. Niet elke gesprekspartner heeft dezelfde interesses. Daarom raadt econoom en copywriter A.Ligtvoet (n.d.) aan hem uit verschillende bouwsteentjes op te bouwen (zoals opleiding en passies) zodat je hem telkens kan aanpassen.

Afhankelijk van je brand statement bepaal je wie je wilt bereiken. Je kan jouw doelgroep en manier van communiceren bepalen via deze vragen:

-Wat zijn de interesses, problemen, wensen, doelen, situaties en functies van mijn ideale doelgroep?-Hoe kan ik hen helpen?

De antwoorden worden bepaald door jouw brand statement en hebben invloed op de media waarin en de manier waarop je jouw brand uitdraagt.

JE BRAND UITDRAGEN EN ONDERHOUDEN

Op basis van je brand statement kan je nu jouw brand uitdragen en jouw doelen bereiken. Wees alert zodat je jezelf blijft en niet overgevoelig wordt voor feedback.

Je brand is wie jij bent, offline en online. Het is cruciaal om je consequent aan jouw statement te houden om geen zwak merk neer te zetten.

Zorg ervoor dat jouw offline gedrag, uiterlijk, communicatie enz... aansluiten bij jouw merk. Als iets ervan afwijkt, stuur het dan bij zodat het de juiste boodschap uitdraagt. Breng ook alle papieren dragers van jouw brand, zoals visitekaartjes, op één lijn. Personal branding gebruiken, is ervoor zorgen dat je gezien wordt; zoals jij dat wil. Woon seminaries bij, biedt hulp, communiceer, enz.... Kortom, draag de waarden uit waarmee jij wil worden geassocieerd.

Je draagt jouw brand ook online uit, via sociale netwerken en andere kanalen. Online is het belangrijk om relevante content te creëren. Deel informatie, meningen, reacties en vragen. Wees aanwezig en laat zien waarvoor je staat. Dat geeft inhoud aan jouw brand en het toont jouw waarde aan potentiële zakelijke relaties.

Je gekozen media hangen af van jouw brand statement. Je hebt zakelijke netwerken zoals Linked-in en Twitter, die je kan aanvullen met andere platformen zoals Vimeo, Slideshare, een blog en een (portfolio)website om nog meer relevante content te creëren. De tabel in bijlage dient als richtlijn bij het kiezen en invullen van je online media. Gebruik online telkens dezelfde vormgeving en elevator yell, de korte versie van je pitch; 1 zin lang en ideaal voor online gebruik.

Zet foute omschrijvingen over jezelf telkens recht. Zo komt je hele brand op dezelfde lijn te liggen. Dat is geloofwaardiger, consistenter en sterker. Controleer ook regelmatig of jouw merk nog steeds aansluit bij jezelf, of je nog dezelfde doelen nastreeft en of je gemotiveerd blijft door je brand statement. Mensen ontwikkelen; en jouw brand moet steeds up to date zijn.

WAT ALS STUDENT?

Personal branding is persoonlijk en moet perfect aansluiten bij wie je bent en wat je wil. Volgens personal branding-coach Katrin Van De Water (2012) zijn er geen specifieke richtlijnen voor studenten. Elk doet het op zijn manier, student of niet. Toch zijn er als student enkele zaken om rekening mee te houden.

Als student draait personal branding vooral om het ontdekken van passies, interesses, doelen en jouw droomjob. Eenmaal je dat weet is het belangrijk na te gaan hoe je gezien wil worden en vast te stellen wat je wil uitdragen.

Het is moeilijk jezelf te profileren als expert. Je moet dus tonen dat je, ondanks jouw gebrek aan ervaring, toch waardevol bent. Dat kan je doen door je te onderscheiden van je medestudenten. Maak duidelijk wie je bent, waar je voor staat en wat je wil. Het is ook belangrijk om laten zien dat je up to date bent. Volg trends en loop zelfs voor. Zorg dat je het nieuws in je sector zo snel mogelijk opvangt, dat je de nieuwste technieken onder de knie hebt en dat je er je eigen ding mee kan doen.

Kortom, als student gaat personal branding nog meer om eruit te springen en te tonen wat je waard bent. Je zal niet snel gezien worden als expert of specialist, maar je kan wel tonen dat je waardevol bent. Ondanks je gebrek aan ervaring.

NETWERKEN

Nu je personal brand op punt staat, kan je netwerken. Onbewust netwerk je altijd. Je begint gesprekken en bouwt relaties op. Maar, hoe doe je dit om jouw kansen op de arbeidsmarkt te vergroten?

VOORBEREIDING

Als voorbereiding breng je jouw bestaande netwerk in kaart. Plaats jezelf in het centrum, met daarrond jouw netwerkvelden (opleidingen, verenigingen, ...). Daarin noteer je al jouw contacten. Duid aan wie interessante informatie, kennis of contacten heeft voor jouw jobzoektocht en teken dit functioneel netwerk opnieuw met enkel deze personen.

Netwerkspecialist Jan Vermeiren (2011) raadt aan om ook het netwerk van jouw ideale werkgever te tekenen. Jullie netwerken zullen deels overlappen. Zo vind je de hiaten in je netwerk die je kan opvullen om in contact te komen met je droomjob en je doelen te bereiken.

De voorbereiding is gebeurd. Nu kan je netwerken om jouw kansen op de arbeidsmarkt te vergroten.

START

Eerst verken je jouw volledige netwerk. Laat weten welke job je zoekt, in welke sector en met welke inhoud. Zo weet iedereen precies waarmee hij kan helpen.

Daarna begint het echte netwerken naar een job in jouw functionele netwerk. Het principe blijft altijd hetzelfde, maar hoe je specifiek netwerkt, verschilt per soort contactrelatie.

Je hebt warme en koude contacten; weak en strong ties. Warme contacten zijn relaties waar je vaak contact mee hebt, zoals vrienden. Koude contacten zijn mensen die je niet kent, maar die je graag zou toevoegen aan je netwerk, zoals ideale werkgevers. (Lancelots, n.d.) Strong ties zijn de mensen in jouw netwerk waar je een sterke (emotionele) band mee hebt, zoals familieleden. Weak ties zijn relaties waar je geen sterke band mee hebt, zoals ouders van vrienden. (Teten, 2004)

HET PRINCIPE

Netwerken mag nooit beginnen vanuit egoïstisch eigenbelang. Je zoekt wel concrete hulp om werk te vinden, maar de grondgedachte blijft: “Hoe kan ik helpen?”. In gesprekken bouw je op jouw manier wederzijds winstgevende relaties op door oprecht geïnteresseerd te zijn en te helpen waar je kan. Zo word jij ook sneller geholpen. Bedank jouw contactpersoon en hou de relatie warm door contact te houden. In een jobzoektocht zijn informatiegesprekken een handige starttool. In zo’n gesprek kom je meer te weten over de carrière van jouw contactpersoon en kan je om advies vragen. Volgens het Vermont University Careercenter (n.d.) vraag je best niet niet rechtstreeks om hulp, enkel om informatie. Zo krijg je tips en inside kennis die anders onbereikbaar zijn. Het geeft een voorsprong op concurrenten en je kan je verder oriënteren. Daarnaast kan je vragen naar nieuwe contacten die je kunnen verderhelpen. Zo breid je jouw netwerk uit.

WEAK TIES

Informatiegesprekken zijn makkelijkst bij strong ties, omdat je zeker bent van hun hulp. Bij weak ties is netwerken moeilijker, maar interessanter.

Dat bewijst de Amerikaanse socioloog Granovetter, in “Getting a job” (1974):

Van alle testpersonen die werk vonden via hun netwerk, vond:

16,7% werk via een strong tie;55,6% via een weak tie die ze af en toe ontmoetten; en 28% via een weak tie die ze zelden zagen.

Zijn verklaring: strong ties hebben zo’n sterke band omdat ze in dezelfde wereld leven. Daarom bezitten ze dezelfde informatie en kennis. In jouw zoektocht zijn ze minder interessant omdat ze je weinig nieuws kunnen vertellen. Dat geldt niet voor weak ties, waardoor die belangrijker kunnen zijn. Gezien jullie minder sterke band, kan je niet rechtstreeks hulp vragen en moet je anders netwerken. Jullie band moet eerst versterkt worden. Concentreer je daarop, met oprechte interesse en door de ander te helpen. Pas daarna kan je hulp vragen, bijvoorbeeld via een informatiegesprek.

KOUDE CONTACTEN

Om verder te netwerken richting je droomjob kan elk contact je doorverwijzen. Zelf kan je ook nieuwe contacten leggen, bijvoorbeeld tijdens seminaries. Bij koude contacten is het belangrijk de relatie na het eerste contact verder uit te bouwen. Volg jullie gesprek op en aarzel niet om zelf te helpen.

Vergeet ook jouw online netwerken niet. Voeg contacten toe aan Linked-in en Twitter, houdt ze warm via mail, reageer op blogs, plaats posts, enz...

Zo breid je je netwerk uit waardoor je over steeds meer inside informatie, kennis en juiste contacten beschikt die je vooruit kunnen helpen in je zoektocht naar werk.

TIPS VOOR STUDENTEN

Hoe je netwerkt is persoonlijk, student of niet, iedereen doet het anders. Toch kunnen je een aantal zaken verder helpen.

Volgens Heather Krasna, Director of Career Services - Washington University (2011), is het voor studenten belangrijk relaties op tijd op

te bouwen. Neem de tijd om jouw netwerk uit te breiden, jouw relaties te verdiepen en mensen te helpen voor je afstudeert. Zo heb je na je studies een stevig netwerk om op te rekenen. Als je dit pas na je opleiding doet, moet je nog aan jouw netwerk bouwen voor je hulp kan verwachten.

Informatiegesprekken zijn handig voor studenten, want je hebt zonder ervaring nog niet zoveel hulp te bieden. Een stageplaats, (gast)docenten, alumni-werkingen, enz... zijn ideale startpunten.

Tot slot mag je niet de fout maken om kanalen als Linked-in te ontwijken tot na jouw opleiding. Het is een ideaal platform om jouw netwerk bij te houden. En voor potentiële werkgevers is het handig om jou te leren kennen en te zien wat jij zoekt.

CONCLUSIE

Personal branding en netwerken zijn twee technieken die door iedereen persoonlijk ingevuld worden. Of je nu student bent of niet,

het belangrijkste is dat je de technieken op jouw manier gebruikt in je zoektocht naar werk. Toch zijn er enkele tips die tegenwicht kunnen bieden voor je gebrek aan ervaring als student.

Het allerbelangrijkste is dat je ontdekt wat je echt wil en kan bereiken. Geef je unieke brand bewust vorm en draag uit wat jou aantrekkelijk maakt voor potentiële werkgevers. Blijf up to date, probeer voor te lopen op de trends in je sector en leer interessante mensen kennen. Begin daar op tijd mee, zodat je brand en je netwerk voor jou kunnen werken als je ze nodig hebt. Als je wacht tot je afgestudeerd bent, is het te laat. Wees niet bang informatiegesprekken te voeren die je helpen je verder te oriënteren en je netwerk uit te breiden. En vergeet zeker de zakelijke platformen zoals Linked-in niet.

Blijf met je personal brand en tijdens het netwerken steeds oprecht en jezelf. Dat brengt het meest op en het is de meest aangename manier.

Maar pas op, ga er niet vanuit dat deze technieken wondermiddelen zijn. Ze zullen je helpen jezelf te vinden en interessante mensen te leren kennen. Misschien kom je zelfs in contact met je ideale werkgever. Maar dit betekent geen garantie op werk. Toch mag je de techieken niet onderschatten in je zoekproces naar werk. De juiste mensen weten wie je bent, je krijgt inside informatie over jouw sector, je krijgt kansen, leert bij en werkt je in. Personal branding en netwerken toveren geen jobs tevoorschijn, maar ze geven je wel belangrijke voorsprong op je concurrentie. En wie weet is jouw gesprekspartner net wel opzoek naar een persoon zoals jij en valt er toch een job uit de lucht.