jaargang 4 nr.1 oktober 2009 Blad voor amateurkunst in groningen

ColofonBlick is het blad voor amateurkunst in Groningen en verschijnt vijf of zes keer per jaar. Het is een gezamenlijke uitgave van De Theaterwerkplaats De Prins van Groningen, de Regionale Cultuurplannen (provincie Groningen en 22 Groninger gemeenten), het Gronings Centrum voor Amateurtheater, Kolder & KoRedactieadres De Theaterwerkplaats, t.a.v. redactie Blick (Hans Sissingh), Noorderbuitensingel 11, 9717 KK Groningen Tel. 050-8507159e-mail info@blickmagazine.nl website www.blickmagazine.nlRedactie Jan Boland (hoofdredacteur), Iris van Dijk, Jan Dol, Barbara VonkBureauredactie Hans SissinghMedewerkers aan dit nummer Philippien Bos, Marjon Faber, Ellen van der Graaf, Hilda Hofstra, Jim Rotteveel, Jelena Stellaard, Henk VerbeekGrafische Vormgeving Jos HendrixDruk Scholma Druk BVOplage 2500Losse nummers te verkrijgen bij Hans Sissingh (zie redactieadres) Het volgende nummer verschijnt december 2009 Kopij voor 16 november 2009 Kopij/nieuws/persberichten/mededelingen t.a.v. Hans Sissingh (zie redactieadres) Overname van artikelen met bronvermelding is toegestaanFoto voorpagina JTS Groningen; Kirsten PijperFoto achterpagina Noorderzon 2009; Henk Verbeek

Succes, g l amour en onde rgang 2

Dansen en toma ten goo ien 4

Groo t ge ld i n Oos t G ron ingen 5

Aankond ig i ngen 7

Voo r m i j hoe f t he t n i e t 8

De V l i egende Ho l l ande r 9

De Revue ‘Gas,Gas,Gas ! ’ 12

Fo to repo r t age 14

Komed ie spe len 17

S t r i p 18

De l es te man van To rum 19

Muur t j e 20

in dit nummer

www.gca-nvagroningen.nl

www.kolderenko.nl

www.theaterwerkplaatsgroningen.nl

www.regionalecultuurplannen.nl

www.groningeruitburo.nl

www.blickmagazine.nl

Waar kan ik informatie vinden over

voorstellingen en manifestaties?

1

Voor de (amateur) kunsten zijn de maan-den augustus en september een wat aparte periode. We zijn buiten aan het nazomeren: er zijn openluchtvoorstel-lingen en de laatste jaren ook voorstel-lingen op locatie, maar we bereiden ons ook voor op de herfst: we gaan naar bin-nen, de zalen in om te starten met het nieuwe seizoen.

In dit nummer is de neerslag van die ‘wisseltijd’ terug te vinden. Er is een verslag van een echte openluchtvoor-stelling in een echt openluchttheater en er zijn maar liefst drie verslagen/impressies van locatietheater. Binnen in het Prinsentheater opende de Jeugd Theater School Groningen het nieuwe seizoen met een musicalachtige voor-stelling. Daar waren we ook bij.

Het is opmerkelijk hoeveel producties op locatie er de laatste jaren zijn. Niet al-leen in Groningen, maar in het hele land. Het landschap, de omgeving, het water, de gebouwen vormen een inspiratiebron voor theatermakers, schrijvers, compo-nisten etcetera, etcetera.

Vaak boeiend, spannend, leuk om naar te kijken, maar niet eenvoudig om zo’n productie te maken. Hoe meng je op een goede manier de locatie met de inhoud (de woorden, de tekst)? Hoe breng je die in balans? Een mooi kijkspel is prach-tig, maar ons inziens niet genoeg. Soms bekruipt ons het gevoel dat de locatie voorop staat en dat de inhoud daaraan ondergeschikt is.

Jan Decleir, die op het Zeeland Nazo-merfestival in ‘Onder het Melkwoud ‘ van Dylan Thomas (in de vermaarde vertaling van Hugo Claus) speelde, zegt er mooie dingen over. Een journalist legt hem de vraag voor hoe hij het spelen op locatie, buiten in storm en wind ervaart.“Het is onvoorstelbaar wat zo’n hemel achter je rug doet. Toeschouwers zien van alles. De rat die af en toe langs rent is gepromoveerd tot ons huisdier. Vo-gels. Iemand meende zelfs een zeehond te zien. We hebben hier een schouwburg nagebouwd van zeecontainers, com-pleet met lijst. Soms word je gek van de wind.

Maar steeds weer komen we uit waar het in theater om draait; de woorden moeten het werk doen. Toch houd ik het meeste van de schouwburg. Dan doven de zaallichten, het licht op het podium gaat aan. Er is stilte, concentratie. Dat is het klassieke theater waarvoor ik ben opgeleid. Dat is de pure vorm.”

Er valt over meer dan alleen locatiethe-ater in dit nummer te lezen. We wijzen u op een paar interessante theatrale ten-toonstellingen, er is een fotoreportage over straattheater (maar toen was het nog echt zomer). Acteurs konden een workshop volgen over komedie spelen en dat vond een deelneemster een leer-zame ervaring. Een strip en een column ontbreken niet en er komt nog iemand aan het woord die al dat toneelspelen maar niks vindt.

De redactie

‘Blick’ wil u graag op de hoog-

te houden van voorstellingen.

Om dat goed te kunnen doen

zijn we afhankelijk van uw

informatie. Zend een mailtje

naar groningsca@yahoo.com

(Hans Sissingh).

Een twintigtal acteurs en actrices van de JTS (Jeugdtheaterschool) openden het nieu-we theaterseizoen met de voorstelling ’Amerika! Amerika!’. Het stuk is een eigen productie onder regie van Koos Kregel en Karin Noeken. Amusement, zang en dans in een musicalachtige voorstelling. De opening is zeer dynamisch en verrassend. Het publiek wordt welkom geheten door een geestdriftige dame, die een lofzang houdt over de onbeperkte geneugten van Ame-rika. Buiten dansen reeds de cheerleaders in een miezerig regentje. Een cowgirl en-boy maken aansluitend een dansje. Ook binnen op de trap krijgen we al een voorproefje van wat ons te wachten staat.

de echte voorstelling Het verhaal gaat over succes, glamour en ondergang. Alles is mogelijk immers? Hoe bereik je de sterrenstatus? Moet je alleen de juiste mensen om je heen hebben of mis-schien ook nog wat talent? Men wordt uiteindelijk keihard afgerekend op resultaat, voor-oordelen en passend gedrag.

Een wat gedateerd gegeven maar erg leuk uitgewerkt. Alleen moest alles er per se in, cd-verbranding, homohaat, onderdrukking, abortus etc. Een beetje minder had ook wel gekund. Want door de vele onderwerpen en intermezzo’s werd de vaart een beetje uit de voorstelling gehaald.

het seizoen is geopend!

Amerika! Amerika!Jeugd Theater School GroningenRegie: Koos Kregel en Karin NoekenLocatie: Prinsentheater Groningen05-09-09

G E z i E N

De JTS bestaat vijftien jaar. Er kunnen jongeren meedoen van 8-22 jaar. Ze beginnen in een introductiegroep en vervolgens worden ze al dan niet klaargestoomd voor een productiegroep. Er zijn meerdere disciplines waaruit ze kunnen kiezen.De afgelopen jaren hebben al veel jongeren kunnen uitblinken en een aantal is beroepsartiest geworden. De JTS is ontstaan uit de voormalige vooropleiding Theater met Josje Hahman. De tijd van de kinderschoenen is voorbij. De JTS is nu een omvangrijk oplei-dingsinstituut met cursusmogelijkheden voor jongeren van elke leeftijd en op elk niveau.

lekker meezingen

Bij de dans- en zangscènes is het soms wat onrustig: hier en daar een valse stem, de danspasjes zijn net niet synchroon. Op het kleine toneel is dat natuurlijk ook een hele klus met twintig dansers tegelijk. Maar wat geeft dat, het geheel is zeer vermakelijk en aangenaam. Het talent, enthousiasme en inzet zijn zichtbaar. De liedjes zijn lekkere meezingers met deels eigen teksten. Al met al een leuke voorstelling met een originele en verrassende introductie. Het tijdstip (19.00 uur) weerhield het publiek er niet van in groten getale te komen kijken. Ook de tweede voorstelling werd goed bezocht.Een voorbeeld van wat de JTS nog voor stad en ommeland in petto heeft.

Hilda Hofstra

Foto's; Kirsten Pijper

succes, glamour en ondergang

twee theatrale exposities

dansen en tomaten gooien

Theatervoorstellingen en tentoonstellingen zijn op het eerste gezicht tegenstellingen. Beweging, actie en wisselwerking versus stilstand, rust en eenrichtingsverkeer. Dat was misschien vroeger zo, maar als je vandaag de dag een tentoonstelling bezoekt, dan moet je dat oude beeld drastisch bijstellen. Ook een tentoonstelling is vaak een heftige gebeurtenis met veel beelden, geluid en verrassende opbouw; de tijd van de beelden aan de wand met onderschriften ligt achter ons. Dat geldt zeker voor tentoonstellingen van het Theaterinstituut Nederland (TIN), vroeger alleen in hun instituut te bekijken, maar sinds kort reizend door het land. Zo was de ex-positie over de ontwikkeling van de opera in het voorjaar in Zwolle te zien.Het is voor de hand liggend dat juist het TIN probeert expositie en theater met elkaar te verbinden en wij vinden dat ze daar tot op heden in geslaagd zijn. We verwachten dan ook veel van de exposities die in het najaar te zien zullen zijn in het Amsterdams Historisch Museum. Niet naast de deur, maar een echte noordelijke theaterliefhebber is ondernemend en verlegt graag zijn grenzen.

sonia gaskell Pionier van de dansEen tentoonstelling over het leven en werk van danseres en choreografe Sonia Gaskell, die voor de klassieke dans in Nederland van onschatbare waarde is geweest. Aan de hand van foto’s, kostuums en videofragmenten geeft de expositie een beeld van deze bijzondere vrouw en vertelt eveneens de geschiedenis van de dans in Nederland tot 1969.Gaskell (1904-1974) werd geboren in Litouwen en groeide op in Oekraïne. Via Palestina en Parijs, waar ze haar grote liefde voor de klassieke dans ontwikkelde, vestigde ze zich in Amsterdam. In Nederland bestond nog geen academische danstraditie zoals in Rus-land en Frankrijk. Er waren geen gesubsidieerde dansgezelschappen of officiële dans-opleidingen en er was geen enkel beroepsperspectief voor dansers en choreografen. Sonia begon haar eigen balletstudio en ze bleef tijdens de bezetting heimelijk lesgeven. In 1945 richtte zij haar eerste dansgezelschap op.Ze was een sterke, expressieve vrouw die zich al snel ontpopte tot de stuwende kracht achter de emancipatie van de dans. Ze leidde dansers op die zowel het klassieke als het moderne repertoire aankonden en ze bood ruimte aan jonge choreografen. In 1954 werd ze artistiek leider van het eerste gesubsidieerde nationale balletgezelschap, het Ne-derlands Ballet, dat in 1961 opging in Het Nationale Ballet. Ze bezorgde dit gezelschap samen met dansers als Olga de Haas en choreografen als Rudi van Dantzig grote faam.De tentoonstelling is te zien van 11 september tot 6 december 2009. Bij IDTV wordt over Gaskell de documentaire ‘Mevrouw’ van Jellie Dekker uitgebracht, die ook in de tentoonstelling is te zien.

theater na tomaatveertig jaar theatervernieuwing in nederlandVeertig jaar geleden, op 9 oktober 1969, vond de roemruchte ‘Aktie Tomaat’ plaats. Als protest tegen het vastgeroeste toneelklimaat werden er in de Amsterdamse Stads-

Meer informatie: www.theaterinstituut.nl

schouwburg tomaten gegooid naar de acteurs. Deze tentoonstelling blikt terug op de vernieuwingen die op de actie volgden.

‘Aktie Tomaat’ veranderde het Nederlandse theaterbestel ingrijpend. Jonge theaterma-kers en initiatieven kregen na deze actie meer kansen. Op zoek naar nieuw publiek, maatschappelijke betrokkenheid, andere werkvormen en podia kwam een breed scala aan bijzonder thea-ter tot bloei. In deze periode ging men in collectieven werken, trok men de schouwburgen uit, werden spektakelstukken gemaakt voor bijzondere locaties en richtte men zich op specifieke publieksgroepen.De tentoonstelling begint met het moment dat toneelgezelschap ‘De Nederlandse Co-medie’ het mikpunt werd van de actievoerders; het toneelbestel, het sterrentoneel en de elitaire voorstellingen waren hen een doorn in het oog. Vervolgens maakt de expositie in vogelvlucht een tocht langs de makers, groepen en producties, die daarna ontstonden en beeldbepalend zijn geweest voor de ontwikkeling van het Nederlandse theater (zoals het Werktheater, Dogtroep, het jeugdtheater en de producties van Mickery). ‘Theater na Tomaat’ trekt de lijn door naar theatermakers die nu de rijkdom en diversiteit van het Nederlandse theater vertegenwoordigen.De tentoonstelling is te zien van 5 oktober 2009 tot 7 februari 2010 in het Amsterdamse Historisch Museum.

Jan Boland

Wereldwijde economische crisis, bedrijven diep in de rode cijfers, banken vallen massaal om, hypotheekschuld jaagt mensen de straat op, Europese beursen staan op springen, AEX index zakt, werkloosheid stijgt, vertrouwen daalt.En de beleggers, zij blijven enthousiast. Of zoals het echtpaar Augustijn en Antoinette Goudkade doet, de crisis gewoon negeren. Samen met hun vermogende vrienden uit hetzelfde elitaire milieu, investeren en beleggen ze er lustig op los. In ‘de Russische kip’ geven ze hun geld met het grootste gemak zonder al te veel bancaire controles uit. Hon-derd en vijftig miljoen euro in het Caribisch gebied? Dat worden vanzelf miljarden! Als je zwemt in het geld, dan wil je nog een groter geld zwembad. Alles kan, zelfs in deze tijd. Maar dan moet het wel een komedie zijn, rijkelijk gezegend met absurde verwikkelingen en antiek taalgebruik uit lang vervlogen tijden. Waar Meneer de zaken met zijn financiële experts in uiterste discretie voert en maar hoeft te knippen om zijn bedienend personeel de stuipen op het lijf te jagen. Al of niet geholpen door heersende opvattingen over def-tige families. En Mevrouwen die van adel zeggen te zijn en daarmee een streep voor denken te heb-

G E z i E N

‘De Russische kip’ – Mart MoorsSpelgroep ‘De Barkhoorn’Regie: Hans Elbersen Locatie Openluchttheater SellingenAldaar 7, 8, 14, 15, 21 en 22 augustus 200921-08-09

het grote geld in oost groningen

ben op het lagere volk, hier vertolkt door een dienstbode die het niet zo nauw neemt en de bek behoorlijk los heeft. De heersende met geld dobbelende elite, die normaal niet zo om een woord verlegen zit, heeft daar niet altijd een adequaat antwoord op. Hoe vals, hebberig en hautain ze ook klinken, ze komen niet veel verder dan woorden te gebruiken die er net naast zitten: ‘ik ben zeer integerlijk’ of ‘dit klinkt heel gedistilleerd’ of ‘dit is een incontinente vraag’. Vooral de van barstensvol adel zittende Jorentien de Zwaggel van Eyzerdoorn is een vat vol holle frasen. Zij komt juist van een liposuctie in de kliniek, alwaar zij een hedendaagse neuscorrectie heeft ondergaan en met een omzwaggelde neus, die doet denken aan de eerste de beste topsporter, de loftrompet steekt over de uiterst deskundige plastisch chirurgische messentrekker. Óf Augustijn Goudkade, die uit pure lafheid zijn karige dossiers met een uitgestreken smoel bestudeert en acteert dat hij hiermee uiterst druk is. Óf zijn echtgenote Antoinette, die bij elke weerstand uit onmacht gaat hyperventileren, daarbij vertrouwend op de witte zakdoek van haar echtgenoot. En vriendin van Wintershoven, die ook haar steentje wil bijdragen krijgt alleen maar ruzie met de van adel zijnde Jorentien, omdat die meent meer miljoenen te hebben en daarom meer recht op wat dan ook, want geld is bepalend voor het woord, recht en status. Alle geliefde rijken zijn tenslotte duidelijk verbaal niet opgewassen tegen de heerlijke dienstbode die regelmatig de knuppel in het hoenderhok van de Russische kip werpt.Kritiekpuntje: de reacties op de dienstbode waren vaak kort door de bocht, daar was wellicht meer uit te halen.Met de dienstbode komt er ook duidelijk meer dynamiek in het spel. En met de entree van Flora Zwavel als de quasi gefortuneerde Mevrouw Blootenburg wordt het toneel ook nog eens erg levendig. Met passende oneliners naar het heden en afgewisseld met liedjes over het grote geld. Dat de Goudkade’tjes Nederlands en Gronings spreken komt heel natuurlijk over. Rijk zijnde hoef je niet je achtergrond te verloochenen. Een openlucht gespeelde komedie die meer verdient dan zeventig toeschouwers vanavond. Geen geval van mitraillerende lachsalvo’s maar degelijk grappig glimlachopwekkend taalgebruik. Na de boerenkluchten doet dit fris aan.

Jan Dol

De Grunneger Sproak met ‘As t ies smelt’ [www.degrunnegersproak.nl]‘As t ies smelt’ is een komedie die u laat ervaren dat ouder worden heel plezierig kan zijn. Het speelt zich af op het dek van een luxe cruiseschip onderweg naar Noorwegen. Mensen aan boord hebben allemaal hun eigen reden om mee te varen in dit ‘drijvende bejaar-dentehuis’. Er wordt gelachen, gedronken, gedanst en gezongen, maar toch blijkt ook dat het ouder worden niet altijd even soepel verloopt.Regie: Jan DolSpel: Siska van der Boom, Marcel Bosker, Ria Kwint, Klaas van der Molen, Hetty Rats, Roelf Swijghuizen, An-neke van Vliet, Mirjam ten Have en Sietske BoonstraTe zien 20, 21 en 23 oktober in de Grunneger Sproak te Groningen

Theatergroep M/V met ‘Madonna’s man’ [www.theatergroepmv.nl]Wat doe je als theatermaker met tweeduizend jaar oude verhalen waarop een wereldgodsdienst is gestoeld? Mag je die verhalen bewerken, de hoofdrolspelers van deze verhalen een stem geven en hen laten vertellen hoe zij het zich herinneren? Mag je hen in opstand laten komen tegen de rol die de geschiedenis hen heeft toe-bedeeld? Een tekst over moeder Maria, over een man die verlangt naar een konijn-en-ik-gevoel en over een God die schept en vernietigt op hetzelfde moment.Regie: Marian VesseurSpel: Theo Dellebarre, Rients Hofstra, Diane NijweideTe zien 10 oktober t/m 13 december in verschillende theaters in het land, op 20 november te zien in Gronin-gen (Prinsentheater)

Theatergroep Raamwerk met ‘BARSTEN’ [stichtingtheatergroepraamwerk.hyves.nl]Te zien op verscheidene data in diverse theaters in het noordenDit is de Nederlandse première van ‘BARSTEN’ naar ‘Bruises’ van Judy Upton door Stichting TGR (Theater-groep Raamwerk) Groningen. Deze voorstelling is te zien in diverse theaters in Noord Nederland.Regie: Hanneke van der MolenSpel: Ellen van der Graaf, Evelien Snippe, Laura Dekker, Peter Fousert, Piet van GoghSpeellijst: 27 en 28 november Prinsentheater Groningen 12 december Het Hek van de Dam Ekehaar29 januari OUTheater Groningen

Eenakter Festival in Veendam [www.vanberesteyn.nl]Het eenakterfestival zoals de afgelopen 4 jaar is gehou-den in Veendam is toe aan een vernieuwde opzet. Om het festival een extra impuls te geven en het toeganke-lijk te maken voor meer vormen van theateruitingen is besloten om in het seizoen 2010 – 2011 te starten met een gewijzigde aanpak. De voorrondes zullen dan, naast Veendam ook op podia plaatsvinden in de wijde omtrek. De grote finaleavond blijft in van Beresteyn. 28 november in het van Beresteyn te Veendam

a a n k o n d i g i n g e n

Houdt een (amateur) toneelspeler van vakantie? Een onzinnige vraag natuurlijk. Zoiets als: houdt een toneelspeler van soep. Ik kwam erop omdat ik wel eens iemand tegen kom die niet van vakantie houdt, die gruwt van het idee om voor langere tijd uit haar huis te moeten. Om in een vreemde omgeving haar weg te moeten vinden. Zij voelt zich er vreemd en on-gemakkelijk. Alles trekt aan zo iemand om weer in het eigen huis te mogen zijn.

Onlangs, op een verjaardagsfeest, zag ik haar weer. Een vakantievermijdster pur sang. Ze was deze zomer de dans ontsprongen. Haar man was al naar Oerol geweest en er moesten nog belangrijke klussen in en om het huis gedaan worden, dus…Innig tevreden zorgde zij voor de catering, de aanschaf van materialen en voor de goede sfeer. Want haar man hield er niet zo van, van het klussen. Die houdt van theater. Zij niet. Ze gaat zelden kijken als hij speelt. Ze gaat al helemaal niet naar andere theatervoorstellingen, laat staan naar welk theaterfestival dan ook. Ik leef met haar mee. Dat kost me enige moeite want ik hou erg van vakantie en ook van theater. Het is allemaal één groot avontuur, immers. Maar iemand die zo anders is, is ook een avontuur. Hoe redt ze zich uit de vakantieplannen van haar gezin. Welke trucs moet ze toepassen om niet van huis te hoeven! Ze is daar niet echt open over dus blijft er lekker veel te raden. Dat ze niet naar theater gaat, dat is een vaststaand feit, voor iedereen. Ze maakt er bepaald geen geheim van. Ik heb het één keer meegemaakt dat ze naar een stuk keek waar haar man in speelde. Haar kritiek na afloop was ongezouten en enigszins overbodig mompelde ze ook nog: “Voor mij hoeft het niet”.En toch….. ineens realiseer ik me dat ze wel naar cabaret gaat. Zie je, het is geen vast-staand feit dat mensen die niet van vakantie houden, ook niet van theater houden. Ze hou-den alleen niet van alle theater. Prettig. Hoe minder vaststaande feiten, veronderstellingen en ideeën, hoe beter. En hoe verrassender.

Ellen van der Graaf

‘voor mij hoeft het niet’

www.gca-nvagroningen.nl www.kolderenko.nl www.groningeruitburo.nl

www.theaterwerkplaatsgroningen.nl www.regionalecultuurplannen.nl

Waar kan ik informatie vinden over voorstellingen en manifestaties?

www.blickmagazine.nl

Bij reisbureau De Vliegende Hollander heb ik laatst een vaartocht door Appingedam geboekt. De afvaart was op zaterdag om vier uur ‘s middags. ik was wel toe aan een snoepreisje, op een boot door de pittoreske binnenstad van Appingedam onder het ge-not van theater en muziek. De weergoden leken echter roet in het eten te gooien, maar vlak voor aanvang werd het droog, ging de zon schijnen en zat iedereen uiteindelijk gezellig keuvelend aan boord van de rondvaartboot.

vakbondgenoten en zingende zeeliedenBij de verzamelplaats staat een groep vakbondstrijders het publiek toe te spreken over de verwerpelijke werkwijze van de heer Max Modderman, eigenaar van De Vliegende Hollander. Het publiek wordt vervolgens over verschillende boten verdeeld met op elke boot een Lucas en Jantina. Lucas en Jantina nemen ons mee op de ontdekkingstocht door de stad. De legende vertelt ons dat de kapitein van De Vliegende Hollander uit Terneuzen komt, maar Max Modderman meent bewijzen te hebben dat de goede man uit Appingedam afkomstig is. Verscheidene theatrale taferelen op de kades verfraaien de tocht op een luchtige

een rondvaart door appingedam

G E z i E N

‘De Vliegende Hollander’Regie: Ben SmitLocatie Appingedam; binnenstad en Nicolaïkerk06-09-09; 16.00 uur

de vliegende hollander: voor al uw reisjes in het verleden en de toekomst

manier. Op deze wijze krijgen de passagiers het werkelijke verhaal over kapitein Van der Decken te horen, aangevuld met muziek van de uit de dood herrezen zeelieden van het mythische schip. In prachtige kostuums getogen musici zitten op de ene wal tussen de hangende keukens, een koor van al net zo mooi geklede zangers staan op de andere wal; de boot ligt stil tussen ze in. Het zijn vrij moeilijke muziekpartijen en in de open lucht – dat betekent kou en vochtigheid – klinkt het niet altijd even vlekkeloos. Het prachtige decor, de mooie omgeving en het zonnige weer maakt echter een hoop goed.

verleden en toekomst De ontdekkingsreis gaat echter niet alleen over de geschiedenis van Appingedam en de familie Van der Decken. Als we namelijk langs een braakliggend terrein varen, wordt de bouw van de Tip Towers stevig gepromoot door de makelaars. Op verschillende hoogwer-kers staan mannen en vrouwen strak in het pak en met zonnebrillen op leuzen te scan-deren. Als ik ze moet geloven gaan we allemaal een onbezorgde toekomst tegemoet met de Tip Towers van Modderman: een bouwwerk van enkele honderden verdiepingen hoog; de nieuwe toren van Pisa, de Eiffeltoren van de 21e eeuw, het wonder dat Appingedam wereldwijd op de kaart zal zetten en daarmee Modderman onsterfelijk zal maken.

grande finale de l’amourDe boten worden na de rondvaart voor de Nicolaïkerk aangemeerd. Op het marktje voor de kerk kan gegeten en gedronken worden. Socrates steekt een ellenlange monoloog af die ik niet kan volgen omdat er ofwel andere karakters een verhaal tegen me begin-nen, of omdat de geur van saté mijn aandacht te veel afleidt. Karl Marx zie ik ook nog voorbij lopen. Eenmaal in de kerk staan alle Lucassen, Jantina’s, musici, en alle andere personages uit het stuk al klaar voor de grande finale. Max Modderman spreekt als een Groningse Obama het volk toe met z’n mooie praatjes over de toekomst. Iets te langdra-dig en te veel tekst naar mijn mening, maar zodra mijn aandacht begint te verslappen, verschijnt daar ineens middels een spectaculaire entree de geest van de overleden ka-pitein die korte metten maakt met Modderman’s exuberante plannen voor Appingedam. Het blijkt even later gewoon Claire te zijn, zijn zwangere echtgenote die het zat is dat haar echtgenoot over lijken gaat voor zijn eigen macht en gewin. Hij moet kiezen: óf zijn vrouw óf de Tip Towers. En weet je wat? Ware liefde wint altijd.

Iris van Dijk

Foto's; Bas broesder

Wat moet je in een openluchtspel met een thema als vijftig jaar aardgas?Natuurlijk, het ligt voor de hand als je het Openluchtspel al dertig jaar in Slochteren opvoert je dit jubileum gaat verbinden met het jubileum van vijftig jaar aardgas.

Daar zaten we dan, als Fraeylema Ensemble, op een dag in januari 2009 in de bunker van de Nederlandse Gasunie te luisteren naar de plannen van onze nieuwe regisseur Albert Secuur. Na wederzijdse kennismaking zette Albert samen met de schrijver, Nico van der Wijk, op beeldende wijze uiteen wat ze voor ogen hadden.Hun enthousiasme werkte niet alleen aanstekelijk op hen zelf, maar ook op ons. Ja, wij begonnen inderdaad het verband te zien tussen een Revue en Aardgas. Werkelijk alles werd er in hun betoog bij gehaald en de fantasie sloeg op hol. De heren hadden gedegen onderzoek gedaan naar de geschiedenis, de impact op de bevolking, de rol van de poli-tiek en de toekomst van vijftig jaar aardgas. Bovendien werd “gas” een term en meer dan een woord alleen.Dus wij zeiden massaal “Ja, wij gaan een revue maken met elkaar!”. De Revue, Gas, Gas, Gas!

En dat hebben we geweten! Wat hebben we genoten. En wat hebben we weer veel ge-leerd. Changementen, concentratie, klompendansen, tangopassen, scherpte, spelplezier, zingen in een onmogelijk gebukte houding, gedichten voordragen hangend in een boom maar vooral uitdaging. We hebben onszelf en elkaar uitgedaagd om eens voor iets heel anders te gaan dan dat wat we gewend waren. En daar kunnen we trots op zijn. We hebben onze grenzen verlegd, hoe goed of voor verbetering vatbaar dan ook, we hebben ons letterlijk bloot gesteld op momenten dat je er moest staan. Momentopnames op een levensgroot podium compleet met een levensgroot rood gordijn binnen het decor van het prachtige Slochterbos.Dankjewel Albert voor het vertrouwen dat je ons hebt gegeven en dat je dit met ons hebt aangedurfd! Wij zijn weer een ervaring rijker.

Marjon Faber, speler

ja, wij gaan een revue maken met elkaar

de revue ‘gas, gas, gas!’ in slochteren

ja, wij gaan een revue maken met elkaar

de revue ‘gas, gas, gas!’ in slochteren

Foto's; Ria Smid

noorderzon 2009 | foto's Henk Verbeek

foto; Henk Verbeek

Samen met tien andere cursisten heb ik in het weekend van 19 en 20 september aan de masterclass Komediespelen door Herman Bolten meegedaan: energiek, intensief, enthousiasmerend, leuk, warm en vooral ook leerzaam.Herman Bolten is in 1988 afgestudeerd aan de Amsterdamse Toneelschool en sinds-dien werkt hij als freelance acteur bij onder andere Het Nationaal Toneel, het Ro Thea-ter en de Paardenkathedraal. Sinds enkele jaren houdt hij zich ook bezig met lesgeven en regisseren. Het afgelopen jaar heeft hij de masterclass Komediespelen ontwikkeld.

ayckbourn en de gewone mensHet materiaal bestond uit scènes van Alan Ayckbourn uit ‘Huis & Tuin’ en ‘Kruistochten’.Iedereen had de teksten van te voren gekregen en deze uit het hoofd geleerd. De docent kiest voor teksten van Ayckbourn omdat ze zowel humoristisch als pijnlijk zijn. Hij schrijft stukken over gewone mensen waar we onszelf in kunnen herkennen. De herkenning zit ook in de pijnlijke situaties waarin ze zich bevinden en daarom kunnen we er ook weer om lachen.statusVia improvisatieoefeningen werd gewerkt aan hoge status – lage status; de positie van en persoon op de hiërarchische ladder binnen een groep mensen.Status is de houding die iemand aanneemt om een doel te bereiken. (Het is als acteur beter om te bedenken wat het doel van je personage is en dat te spelen, dan allerlei on-derliggende emoties die men denkt te moeten hebben in een dergelijke situatie). De val van een hoge naar een lagere status, en vooral de pogingen om dat statusverlies tegen te gaan, zijn in alle komedies de drijvende kracht. Daarnaast is werken vanuit status een techniek om tot een eerste scène- of rolinterpretatie te komen.

oefeningenWe begonnen met een aantal statusoefeningen. Eerst even proeven aan beide kanten, hoe beweeg je, gedraag je je? Een hoge status kan bijvoorbeeld veel tijd en ruimte in-nemen. Al snel merkten we dat we geneigd waren de hoge status altijd ‘boos’ neer te zetten, maar het is natuurlijk ook heel goed mogelijk dat een hoge status vriendelijk is. Hier hebben we de volgende dag wat extra aandacht aan besteed.Vervolgens werkten we aan de verandering van status. Wat gebeurt er als je van een hoge status naar lage status gaat en andersom? Onder andere door een oefening waar-bij zonder tekst gespeeld werd en de acteurs alleen van positie veranderden, letterlijk: van een hoge statushouding naar een lage statushouding en vice versa. Met muziek er onder leverde dit soms erg mooie scènes op.

veiligheidHerman Bolten werkt veel met muziek. Het helpt om je als acteur veilig te voelen op de vloer. Door de muziek heel hard aan te zetten, kan je niet meer horen wat er gezegd wordt en heb je als speler alle vrijheid om de scène te onderzoeken.

masterclass komediespelen

door herman bolten

Veiligheid is belangrijk in de masterclass van Herman Bolten en dat hebben we als groep ook zo ervaren. Het is immers belangrijk om je veilig te voelen, zodat je ook durft uit te proberen, op je bek durft te gaan. “Niemand zit te wachten op een brave acteur”.

dag tweeDe volgende dag werkten we via improvisatie aan de hoge status en hoe deze ook vriendelijk kan zijn. Hierna gingen we snel verder met de scènes van Ayckbourn. Een leuke ontdekking was dat je in een scene soms letterlijk moet spelen wat er staat. Zo kreeg een scene waarin een vrouw moet aanhoren hoe haar buurvrouw huilend de affaire met de echtgenoot van de vrouw opbiecht een hele andere ingang. De bedrogen echtgenote is niet woedend om de affaire, maar vindt haar lunchpartijtje op dat moment daadwerkelijk belangrijker dan haar ontwrichte huwelijk. En door de luchtigheid waarmee deze scene toen gespeeld werd, kreeg het tegelijk veel meer venijn.De middag werd besloten met nog wat improvisatieoefeningen en daarmee was dag twee ook ten einde.Het was een mooi weekend, veel geleerd, veel gelachen en leuke mensen ontmoet.

Philippien Bos

Neem de afslag Bad (nieuw) Nieuweschans en rijdt in een keer door naar de kade van Oudezijl. Daar laat je je inschepen op de Waddenboot De Heffesant. De Hef-fesant zal je via de sluizen van Nieuw Statenzijl de Dollard opvoeren. Op de Dol-lard aangekomen probeer je niet je eigen weg te gaan, maar laat je je leiden door dingen uit het verleden. Over het stadje Torum dat in 1509, samen met een groot aantal andere dorpen, door een stormvloed werd verzwolgen. Eindeloos plaatjes maken van zo'n verzwelging na vijfhonderd jaar ligt niet voor de hand. Om de koers toch zelf enigszins in eigen hand te houden kun je je fantasie inzetten: de Dollard geeft je door zijn ruige gebied, wolkenpartijen of al of niet ondergaande zon alle gelegenheid. Sta je er open voor dat zul je verrukt zijn door de prachtige kale woeste natuur. Een enkel zeehondje zal met je meevaren. De weg kwijtraken door zoveel schoonheid zal niet gauw gebeuren, want er zijn genoeg medepassagiers die je tijdig op je plaats wijzen. En anders wordt dat wel gedaan door de reisleiders die ook in het toegangsbewijs zijn inbegrepen. Zij maken dat de reis aangenaam voortkabbelt. Ze doen dat weliswaar vanuit een tegenovergesteld standpunt. De ene doet het via malle praatjes die al improviserend wel lijken tot stand te komen en de ander door er diep Groninger poezie tegenaan te gooien. Maar zo liefdevol dat de praatjesmaker geneigd is te vluchten. Terug aangekomen bij de sluis krij-gen we beelden te horen maar niet te zien en een muziekje met wadwater. Bij aanmeren ga je weer aan land en neem je afslag Bad Nieuweschans om je reis te vervolgen.

Jan Dol

De leste Man van TorumStichting PeerdTekstbijdragen: Ronald OhlsenSpel: Miranda Bolhuis, Wilt StelScenario en Regie: Cora BroekhuizenLocatie: Schip De Heffesand 15 voorstellingen in september en 1 oktober

excursie naar de dollard

foto's: Bart de Graaf

G E z i E N

‘Schau mal, hier zit het gat nog. Ik heb het nooit dichtgemaakt.’ Oost-Berlijn, zomer 2002. De verbetenheid waarmee B. het dressoir in de woonkamer van de muur wegtrok, vloekte met zijn kalme en warme verteltrant. Hij draaide een lees-lamp bij en belichtte het donkere gat dat achter het dressoir bloot was komen te liggen. Een gat ter grootte van een sigarenkistje. Het steengruis op de vloer eronder oogde vers en moest zojuist zijn losgekomen. B.’s dochter – mijn toenmalige vriendin – kwam op de herrie af. Ze zag de fles schnaps op tafel, de glazen, ze zag het verschoven dressoir. Ze zuchtte diep en liep hoofdschuddend weg.

Twintig jaar geleden, op 9 november 1989, viel de Berlijnse Muur, en de media-aandacht voor dit historische feit zwelt langzaam aan. Daarom moet ik de laatste tijd aan B. denken.B. presenteerde in de DDR-jaren naar eigen zeggen een succesvol radioprogramma over kunst. Sociaal realistische kunst, zoals dat heette, en zoals De Partij die dicteerde. Kunst waarin het bewustzijn van de arbeidersklasse tot uitdrukking moest komen en die de wer-kelijkheid moest weerspiegelen in haar revolutionaire ontwikkeling, zo kordaat inzichtelijk gemaakt door Marx en Lenin, wier analyse van de onrechtvaardige uitbuiting et cetera, et cetera, et cetera… B. leunde met een leeg glas in de hand over het dressoir heen en staarde weemoedig naar het gat in zijn eigen Berlijnse muurtje.‘Die afluisterapparatuur heb ik er nog eigenhandig uitgetrokken, kort na de Wende.’‘Maar u zat nota bene bij de staatsomroep,’ zei ik niet-begrijpend, ‘welke dreiging ging er dan van ú uit?’B. liep van het dressoir naar de tafel, pakte de fles en vulde zijn glas weer bij.‘Tja, kijk, ik raakte innig bevriend met kunstenaars die later uit de pas zijn gaan lopen. Uit de gánzenpas, welteverstaan. De Stasi vermoedde dat ik elk moment besmet kon raken met subversieve en dus kapitalistische ideeën over kunst.’‘En? Raakte u ehhh… besmet?’ vroeg ik met enige omzichtigheid.‘Welnee, ik heb de ballen verstand van kunst! Ik had alleen een prettige radiostem. En een paar privileges.’B.’s dochter keerde plots terug in de woonkamer. Ze had een brullende kruimeldief in haar hand, hield die vlak voor het gezicht van haar vader en zei: ‘Géén Ostalgie vanavond!’ Ze zoog het steengruis van de vloer en schoof gedecideerd het dressoir terug op zijn plaats.Die nacht in bed vroeg ik haar of haar vader er zo eentje was die ondanks alles het IJzeren Gordijn terug wilde.‘Nee nee, absoluut niet!’ zei ze. ‘Hoogstens een IKEA-rolgordijntje.’

Jim Rotteveel

muurtje

Subsidie voor culturele activiteitenHeeft u een creatief idee voor een culturele activiteit? Heeft uw organisatie of vereniging een goed idee om meer mensen te betrekken bij cultuur? Daarvoor zijn er twee subsidies beschikbaar: de Regionale Cultuurplannen (RCP) en het nieuwe Budget Educatie en Participatie (BEPP), voor iedereen met ambities op het gebied van amateurkunst, in alle kunst- en cultuur disciplines. U kunt uw aanvraag indienen bij de provincie Groningen.

Regionale CultuurplannenMet de RCP’s worden projecten gefinancierd die binnen een regio vallen (Oost Groningen, Tichelstroom, Hunsingo, Gorecht en Westerkwartier). Verder moeten er meerdere mensen deelnemen aan de activiteit en bereikt deze meer en nieuw publiek. De RCP is een samenwerkingsverband van de provincie met de gemeenten. Voor de periode 2009 - 2012 is er jaarlijks 200.000 euro beschikbaar.

Budget Educatie en ParticipatieProjecten die in meerdere regio’s plaatsvinden, vallen onder het Budget Educatie en Participatie. Dat geldt ook voor cultuureducatieve projecten, projecten voor jongeren en grotere volkscultuurprojecten vanaf 5.000 euro. Het BEPP is een provinciale subsidie, bedoeld voor amateurkunst, cultuureducatie, volkscultuur en jeugd en daarnaast ook voor de ontwikkeling van amateurs en de versterking van het organiserend vermogen van de amateurkunsten. Verder kunnen scholen projecten aanvragen ter versterking van het aanbod voor kunst-, erfgoed- en media-educatie. Dat geldt ook voor culturele projecten voor de jeugd die minder vaak in aanraking komen met kunst en cultuur en grotere volkscultuurprojecten vanaf 5.000 euro, zowel oude als nieuwe cultuur. Vanuit het BEPP is er voor de periode 2009 - 2012 jaarlijks 367.697 euro beschikbaar.

Voor meer informatie kunt u terecht op: www.regionalecultuurplannen.nl of www.provinciegroningen.nl.