jaargang 1 nr.5 mei 2007 Blad voor amateurkunst in groningen

ColofonBlick is het blad voor amateurkunst in Groningen en verschijnt zes keer per jaar. Het is een gezamenlijke uitgave van De Theaterwerkplaats De Prins van Groningen, de Regionale Cultuurplannen (samenwerking provincie Groningen en 22 Groninger gemeenten), het Gronings Centrum voor Amateurtheater, Kolder & KoRedactieadres De Theaterwerkplaats, t.a.v. redactie Blick (Hans Sissingh), Noorderbuitensingel 11, 9717 KK Groningen Tel. 050-8507159e-mail info@blickmagazine.nl website www.blickmagazine.nlRedactie Jan Boland (hoofdredacteur), Jan Dol, Gradus de Groot, Ben Smit, Mariëlle de VriesBureauredactie Hans SissinghMedewerkers aan dit nummer Janco van Barneveld, Hadewych ten Berge, Ton Brandsen, Ellen van der Graaf, Marjan van den Hof, Elisa Noordermeer, Nynke Oele, Jim Rotteveel, Frans van Rijn, Nico van der WijkGrafische Vormgeving Jos HendrixDruk Scholma Druk BVOplage 2500Losse nummers te verkrijgen bij Hans Sissingh (zie redactieadres) Het volgende nummer verschijnt juli 2007 Kopij voor 15 mei 2007 Kopij/nieuws/persberichten/mededelingen t.a.v. Hans Sissingh (zie redactieadres) Overname van artikelen met bronvermelding is toegestaanFoto achterpagina Fleur FaberFoto’s Blik op oneindig; Fleur Faber

Redactioneel 1

Proloog 2

De producent 3

Uw blik op oneindig 4

Vijf biografietjes en ideeën medewerkenden 6

Lekker een beetje kauwen 11

links 14

Theater te water 25 jaar - drie recensies 15

Pentament Bourtange 17

Column 20

Waar kan ik informatie vinden over voorstellingen en manifestaties?

in ‘Blick’ is geen agenda opgenomen. voor informatie over voorstellingen, uitvoeringen en manifestaties in stad

en provincie kunt u terecht op verschillende WeBsites. enkele Belangrijke zijn:

de site van ‘Blick’WWW.Blickmagazine.nl

de site van het groninger centrum voor amateurtheater:

WWW.gca-nvagroningen.nl

de site van kolder & ko: WWW.kolderenko.nl

de site van 050 uitmagazine groningen: WWW.groningeruitBuro.nl

WWW.regionalecultuurplannen.nl

in dit nummer

1

Dit nummer van ‘Blick’ is anders van op-zet dan de vorige. Het leek de redactie een goed idee om één maal per jaargang een themanummer uit te brengen. We kunnen dan wat dieper op een bepaald onderwerp ingaan en er meer facetten van belichten. Een tweede en ook een goed idee- zo von-den wij – is het om een themanummer te laten samenstellen door een gastredacteur, die vanzelfsprekend deskundig moet zijn, zijn eigen accenten kan leggen en onaf-hankelijk van de redactie opereert. We hebben Nico van der Wijk bereid gevonden als gastredacteur op te treden. Hij is zowel regisseur als speler en boven-dien is hij ook nog schrijver van toneeltek-sten. Over deskundigheid gesproken. Hij heeft op originele wijze het thema aange-pakt. Maar wat is het thema dan en hoe is het uitgewerkt, vraagt u zich inmiddels wel-

licht af. Dat maakt Nico allemaal duidelijk in de ‘Proloog’ die u hierna vindt. Lees deze dus vooral eerst.

Naast het themadeel bevat ‘Blick’ nog an-dere wetenswaardigheden. De drie groe-pen die wij volgden in het kader van 25 jaar Theater te Water hebben hun stukken gespeeld. Het zijn ‘De Damster komedie’, ‘Toneelgroep Zeerijp’ en ’t Nut’ in Warffum. Wij waren erbij en u treft in dit nummer drie recensies aan. Er is een mooie website ontwikkeld voor het amateurtheater in stad en provincie. De rubriek ‘Links’ bericht daarover. Onze columnist heeft zo zijn eigen kijk op het fe-nomeen applaus. Al met al veel variatie en dat is ook het streven van ons blad.

De redactie

2

Betsy torenBos over anno turkije

Je bent toeschouwer, je ziet een voorstelling en je denkt: wat een bijzonder licht, hoe komen ze er op? Je bent echtgenoot, je vrouw is elke week een avond weg, je bent bij de premiere en je denkt: wie bedenkt er nou zo’n jurk voor mijn vrouw? Je bent beheerder van een zaaltje, ze spelen er een stuk, je ziet het en het schiet door je heen: ging het nou over liefde of over dood, of over allebei, en is daar over nagedacht? Je bent ouder van een kind dat schooltoneelspeelt, je gaat natuurlijk kijken en zwaar onder de indruk, is de enige vraag die je na afloop weet te bedenken: dat je gezicht zo wit was, was dat de bedoeling? Je bent een theaterbeest, je gaat elke week wel ergens kijken maar nu heb je toch iets gezien, het speelde in een tuin maar in het decor was er helemaal niets dat aan een tuin deed denken, echt te gek!

Dit nummer van Blick is een themanummer. De redactie vroeg of ik als gastredacteur de vraag wilde uitwerken welke artistieke krachten hun werk doen bij het maken van een theatervoorstelling. Ik heb die vraag maar een vertaling gegeven. En die luidt:

hoe komen ze er op?

Dit nummer begint met een korte scène, dus als lezer kun je je gedachten er ook over laten gaan. Daarna zullen vijf theatermakers er onafhankelijk van elkaar hun licht over laten schijnen. Eentje zal het licht bedenken, er zal iemand de grime bedenken, weer een ander ontwerpt de kostuums, er zal een regisseur naar kijken en nog weer eentje verzint het decor; elk zal op zijn en haar manier duidelijk maken wat ze met de scène willen doen.

Jij als lezer kunt je verbazen over een idee, of het er helemaal mee eens zijn, waar-schijnlijk zul je je afvragen hoe die vijf ideeën over grime, licht, kostuums, regie en decor ooit samen kunnen komen? Tijdens een maaltijd op de eerste dag van de lente zijn die ideeën toch samen gekomen. We hebben de vijf theatermakers bij elkaar gezet met twee opdrachten; eet je bordje leeg én zorg er voor dat jullie vijven het eens worden over de scène. Het verslag van die maaltijd vormt de afsluiting van dit themanummer.

Ik wil hierbij de redactie bedanken voor het in mij gestelde vertrouwen dat ik dit nummer mocht verzinnen en ik hoop dat U als lezer én toeschouwer, het een plezierig nummer vindt.

Nico van der Wijk

proloog

3

productiegegevensDe producent, St. BlickSemscène, gaat van de volgende productie-gegevens uit:

1 De scène is tien keer geboekt, voor voorstellingen in kleine zaaltjes in de stad Groningen en in de pro-vincie. De premiére vindt over twee maanden plaats in het Universiteitstheater.

2 Er zijn twee acteurs die de scène gaan spelen. De ene is 52 jaar, de andere is 30. Ze hebben allebei ervaring en toneelspelen is hun grote liefhebberij.

3 De medewerkenden worden betaald volgens een uurtarief van 40 euro. 4 Voor materiaalkosten en dergelijke, is een budget beschikbaar van 500 euro. De producent denkt aan

een verdeling van 200 euro decor, 200 euro kostuums en 100 euro grime. Mocht uit het overleg een andere verdeling naar voren komen, dan is de producent bereid daar over te praten. Mocht er om een hoger bedrag gevraagd worden, dan wil de producent wel praten maar zij kan zij nu al zeggen dat dat niet mogelijk is.

5 Voor het bedenken van de ideeën vindt er uitdrukkelijk geen overleg met andere medewerkenden plaats. Het is de bedoeling dat de medewerkenden hun ideeën in vrijheid bedenken en niet gekaderd door bijvoorbeeld een regie-concept of een op voorhand bedachte thematische nadruk op het kostuum waar de andere disciplines zich aan moeten aanpassen.

Op de eerste lentedag in 2007 komen de medewerkenden bij elkaar om hun ideeën te bespreken. De medewerkenden zijn: Ton Brandsen (regie), Janco van Barneveld (decor), Marjan van den Hof (grime), Frans van Rijn (licht) en Hadewijch ten Berge (kostuums).

4

Toeschouwer: U speelde toch de koning? Heb ik dat goed gezien?Acteur: Dat klopt. Toeschouwer: Mag ik u wat vragen?Acteur: Natuurlijk.Toeschouwer: Wilt u wat drinken?Acteur: Lekker. Een glas droge witte wijn met ijs graag. En een bakje noot-

jes?Toeschouwer: Heeft u honger van het spelen?Acteur: Ik kan van te voren slecht eten, dus heb ik altijd na de tijd honger.Toeschouwer: En ik kan niet werken als ik niet ontbeten heb, grappig. Wacht u hier?Acteur: Ja, dat is goed.Toeschouwer: Dat u straks niet weg bent, bedoel ik.Acteur: Ik krijg drank van u. En eten. Geloof mij, ik loop niet weg.

De toeschouwer af. De acteur belt.

Acteur: Hallo, spreek ik met mijn rol? … Je hebt ineens zo’n andere stem, lijkt het … nee, het ging kut, echt bagger … het heeft zeker met jou te maken … ik ben je kwijt, ik maak het uit … je geeft me niets meer, je zegt nooit meer leuke dingen, ik heb er geen zin meer in … gewoon alles … concentratie, plezier, wat me bezielt … het is voorbij … ik maak het uit.

De toeschouwer keert terug met een dienblaadje drank en eten.

Toeschouwer: Gaat het? U ziet ineens zo wit.Acteur: Ja, ik heb het net uitgemaaktToeschouwer: Ach, wat vervelend. Ja, dat is moeilijk. Misschien bent u liever al-

leen?Acteur: Nee nee, het is niet het einde van de wereld. Een gesprekje met een

vreemde, dat is prima. Vond u het wat? Eerlijk zeggen, hoor.Toeschouwer: Ik ben nog nooit eerder bij een toneelvoorstelling wezen kijken.Acteur: Echt nog nooit?Toeschouwer: Dat kan toch.Acteur: Ja natuurlijk, ik bedoel daar ook niets mee. Maar je maakt het niet

vaak mee.Toeschouwer: Er is toch voor iedereen een eerste keer. En ik had vanavond ineens

vrij.Acteur: Iedereen maakt ooit zijn debuut als toeschouwer. Nou, en wat vond u

ervan?

5

Toeschouwer: Maar ik had als eerste een vraag. Acteur: Of ik wat wilde drinken toch?Toeschouwer: Nee. Wie heeft het toneel eigenlijk uitgevonden? Is dat bekend? Acteur: Nee. Het is waarschijnlijk een of andere priester geweest.Toeschouwer: Een priester.Acteur: Ja, het eerste toneel komt waarschijnlijk uit tempels en kerken. Het

had te maken met goden en God en met hun geheimen, dat je werd ingewijd.

Toeschouwer: Ja ja, ik snap het. Maar als het vroeger niet was uitgevonden, zou iemand het dan in deze tijd uitvinden? Dat wil ik graag weten.

Acteur: U bent er voor het eerst. Wat vond u er van?Toeschouwer: Ik vond het kut, echt bagger. U had een heel ander pak aan dan u nu

aanheeft, ik vond het meer een kantoor dan een paleis waar u was, u had niet eens een troon, als u praatte met andere spelers, keerde u ze soms gewoon uw rug toe om ons aan te kijken, heel onbeleefd vond ik dat, u sprak ook raar, overdreven, zo praatte u, en dan was er achter in het paleis steeds van dat blauwe licht. Wie heeft er nou blauw licht in zijn huis. En als ik eerlijk ben, dat vroeg u zelf, vond ik u het ergst van alles. U zette bij alles uw blik op oneindig, alsof er nog van alles schuil ging in uw leven, dat vond ik heel irritant.

Stilte.

Acteur: Ik wil graag even bellen.Toeschouwer: U bent toch niet boos?Acteur: Ik weet niet wat ik ben. Een beetje in de war. Mag ik even bellen.Toeschouwer: Natuurlijk, ga uw gang.

De acteur wendt zich af en belt. De toeschouwer neemt op.

Toeschouwer: Hallo.Acteur: Ja hallo, spreek ik weer met mijn rol?Toeschouwer: Ja, daar spreekt u mee.Acteur: Ik dacht dat je een heel andere stem had.Toeschouwer: Zeg het maar.Acteur: Ik wil het niet uitmaken. Ik wil het weer aanmaken. Ik wil graag op-

nieuw beginnen. Toeschouwer: Jij weet ook niet wat je wil.Acteur: Als je weet wat je wil, kan je beter ophouden.

TOT HIER.

6

De tekst is heel open en voor velerlei interpretaties vatbaar. Dat is een uitdaging. Je hebt veel ruimte. Je hoeft geen research te doen zoals je bij een klassieke (beroemde) tekst zou doen. Ik heb een soort spoorboekje gemaakt. De tekst onderverdeeld in ko-lommen. Zodat alle informatie die in de tekst zit makkelijk per discipline of categorie te vinden is.Om de essentie weer te geven zou het misschien een mooi idee zijn om uit te werken dat je in een decor de toeschouwer als koning in kantoorpak ziet rondlopen en dat de acteur verbaasd is zijn eigen rol te zien maar hem niet herkent. Wij weten pas aan het eind hoe het zit. Dan heeft de acteur een informatievoorsprong op ons. Of juist andersom, dat wij al lang weten lang hoe het zit. Maar de acteur komt er pas in het slot achter.

De kostuums

* Volgens mij is het een binnenlocatie, dus geen buitenkleding zoals overjassen.

* Als het zich in een foyer of café zou afspe-len, zijn er dan meer mensen (figuratie) aanwezig of barpersoneel?

* Gezien het budget is er niet een heel duur of sjiek of trendy pak mogelijk. Het is daar-om (misschien wel iets te) voor de hand lig-gend om een shabby pak voor de acteur te kiezen.

* In de tekst staat duidelijk dat hij een ‘ander’ pak aan heeft dan in de voorstelling waarin hij de koningsrol speelde.

* Als het mogelijk is zou ik het zelf leuk vin-den als ontwerper om de dubbelheid van het personage te accentueren. Er bijvoor-beeld twee broers van te maken of een va-der en zoon, of in ieder geval mensen die iets in hun uiterlijk gemeen hebben. Een alterego. Of een jeugdige versie van de an-der. Zodat je al een beetje een voorsprong neemt op de clou van het verhaal. Dat de toeschouwer de rol blijkt te zijn. Dat geeft iets mysterieus.

* Ik denk dat het stuk gebaat is bij realistische kostuums. Zo helder mogelijk. Geen vage dubbele bedoelingen. Dan maak je het on-nodig ingewikkeld. Volgens mij kun je de tekst het best tot zijn recht laten komen als je qua kostuum zo concreet mogelijk bent.

kostuumsHadewych ten Berge

Op achtjarige leeftijd werd ik voor het eerst meegenomen naar een theaterspektakel. Vanaf dat moment was duidelijk dat ik later theater wilde gaan maken. Op de middelbare school deed ik de vormgeving van een aantal toneelproducties. Later heb ik een opleiding gevolgd in beeldhouwen en in theaterdecor en kostuumontwerp. Ik heb als rekwisiteur bij het RO-theater te Rotterdam gewerkt en als kos-tuumontwerper en decorontwer-per, onder andere bij Tryater.

7Het is niet eenvoudig een lichtplan te ontwerpen zonder te weten wat de vorm-gever in gedachten heeft. Meestal wordt het lichtplan gemaakt na overleg met vormgever.Ik zou het stuk laten spelen in de foyer. Misschien komt er wat blauw licht uit de openstaande deur van de theaterzaal. De spelers moeten natuurlijk goed zichtbaar zijn.Het zou kunnen dat het beschikbare licht in de foyer voldoende is, maar waar-schijnlijk is iets bijlichten toch nodig. Focus moet liggen op de beide mensen.Het eerste telefoongesprekje van de acteur zou even apart uitgelicht moeten worden.Later misschien de toeschouwer ook. Op een andere plaats? Suggestie: misschien is er geluidsversterking nodig in een holle ruimte als de foyer.Waarom is er geen budget voor ‘Licht’???

lichtFrans van Rijn

Hele leven al geïnteresseerd in natuur-kunde/techniek in combinatie met de kunst.Naar Groningen gekomen om natuur-kunde te studeren aan de RUG. Niet afgemaakt, maar als theatertechnicus begonnen in het Grand Theatre. Later overgestapt naar het Universiteitsthea-ter toen dat begon.Leidt geïnteresseerde studenten op tot theatertechnicus en adviseert op het gebied van elektronica en theater- en kunstprojecten.

8

in het kader van 25 jaar theater te Water spelen 22 amateur-toneelgroepen een stuk van theater te Water. een aantal groepen heBBen hun stuk al gespeeld, de anderen zijn nog druk Bezig met de repetities.

“Ik heb de tekst 3 x gelezen. Weet nog steeds niet of ik het wel snap.De verwarring is interessant. Net als de tekst.Eerst dacht ik: Het is een absurde tekst. Wellicht ook een absurd decor.Dan kan het nog alle kanten op.Maar waarom dan?Ik kwam er niet goed uit.

Vervolgens:Wat zie ik voor mij. Waar speelt het zich af.Niet in een decor. Dat was duidelijk.

Speelt het zich af op een tribune. Of in de foyer.Dus een beetje een lokatievoorstelling.Vervolgens zag ik een dubbele tribune voor me. Dat wil zeggen een Speelvloer met aan weerszijden een tribune.En veel gekleurde telefoons, jaren 70. Komt het absurdisme toch weer terug.”

decor Janco van Barneveld

Kunstacademie Minerva gedaan – ruimtelijke vormgeving en schilderen.Interesse voor theater is later ontstaan toen een vriend hem vroeg mee te helpen bij een decor-klus (Theaterproject Reidtiepgang 1992)Later steeds vaker gevraagd voor decor. Ook voor het ontwerpen.Ging ook tentoonstellingen vormgeven (Fototen-toonstelling Noorderlicht).

Voorstellingen:‘Halte Vechtstraat’ – Stichting Jan Roos‘Satansfles’en ‘Stundenlang’- Stichting Aa‘Ripperda’- Theatergroep WaarkProdukties voor GOOV en Galili

BLICK voLgt DRIe gRoepen: De DamSteR KomeDIe, ’t nut In WaRFFum en toneeLgRoep ZeeRIJp. DeZe KeeR De vooRtgang In WaRFFum en ZeeRIJp.

9Het is niet makkelijk om zomaar met een wildvreemde tekst aan de slag te gaan.Wat is de bedoeling van de schrijver?Wat heb ik er mee? Ik moet er ‘iets’ mee krijgen. Waar gaat het over? Wat staat er tussen de regels. Wat zit er achter de woorden?Daar begint de fascinatie. Waarom IK als regisseur een idee, een tekst aan een publiek wil tonen. Het is nog niet allemaal logisch en door-dacht.Ik begin in dit geval vanuit de tekst.Lees die enkele malen door.Schrijf mijn eerste associaties op, zet een streep onder een woord of zin waarvan ik denk dat die belangrijk is. Soms krijg ik een beeld. Beschrijf dat dan.Alles zonder censuur. Gewoon een eerste inventarisatie van ideeën, woorden, beelden Op zoek naar inhoud (de kern) en vorm. Ik wil vorm en inhoud verder werken.Dus niet eerst inhoud en daar de vorm bij zoeken of andersom.

Eerste gedachten woorden BEELDEN naar aanleiding van de tekst:- Relatie acteur / toeschouwer- Acteur onzeker- Onderstreepte tekst: -wat me bezielt

daar ben ik benieuwd naar. Dat maakt hem

interessant. …….- de functie van toneel in de samenleving

toen nu- door de ogen van een onbevangen toe-

schouwer. - kritiek van de toeschouwer: hij vond het

kut. Begreep de vorm niet. De code, de afspraak

- relatie tussen de acteur en de toeschou-wer; doen alsof, niet het echte leven. .

- de laatste zin zou ik liever veranderen in: Als je weet wat je wilt, kan je beter begin-nen

situatie: direct na de voorstelling. In helder wit neonlicht. De betovering is verbroken.

In de ruimte staan de decorstukken, de ac-teur en de toeschouwer. “naakt”

Inhoudelijk weet ik nog niet hoe ik de dub-belrol van de toeschouwer/toneelrol moet plaatsen.De acteur speelt de rol van koning de toe-schouwer speelt de rol van de acteur……..Dus de toeschouwer is koning….???????Pppfffffff ja ja.Dat ik helder kan uitleggen hoe ik er op ge-komen ben.Als je het weet kan je ……..beginnen.

regieton Brandsen

Theaterschool Amsterdam. Daarna onder andere: theaterdocent op Kun-stencentrum Groningen en IVAK Delfzijl. Verschil-lende regies binnen het Groninger amateurtoneel. Artistieke leiding jonge-rentheater Paradox. Op dit moment: docent con-ceptontwikkeling, theater en performance op de Academie voor Popcultuur en artistieke leiding en regie muziektheaterproject ‘Op Hoop van Zegen’ op locatie in de haven van Delfzijl.

10

BLICK voLgt DRIe gRoepen: De DamSteR KomeDIe, ’t nut In WaRFFum en toneeLgRoep ZeeRIJp. DeZe KeeR De vooRtgang In WaRFFum en ZeeRIJp.

Twee acteurs, de een dertig en de ander 52 jaar. Beide zijn kaal of kalend.De toeschouwer spreekt de acteur aan vanuit de zaal en stapt al pratend op het podium.Op het podium hangen aan een touwtje aan het plafond twee dezelfde pruiken en verder snorren, baarden en kleding en andere accessoires. Al pratend moet er een tranformatie plaats vinden van acteur naar koning, van toeschouwer naar koning. Het mooiste is dat pruik, snor en baard als het ware aangezogen worden naar ieder figuur.

grime/visagiemarjan van den Hof

Ze studeerde op de Academie Minerva in Groningen: beeld-houwen en ze volgde bij de firma Koopal cursussen grimeren. Ze ging grimeren bij verschillende toneelverenigingen. Door kritisch te kijken naar haar werk ontwikkelde ze een eigen stijl en aanpak. Ze gaf jarenlang een cursus grimeren bij het Kun-stencentrum. Ze raakte geïnteresseerd in visagie en ging zich daarin verder verdiepen. Door assistentie Special Effects bij een film ging ze zelf over dit onderwerp een cursus volgen in Londen en een paar jaar later nog een ‘High Fashion Course’. Breed werkterrein: Toneelstukken, filmpjes, videoclips, RTV Noord, de laatste klucht van ‘Dastater’(kleding); ‘Io Vivat’ (sty-ling en make up); bij de Jeugd Theater School Groningen was ze betrokken bij de grote productie ‘Odyssee’.“Een persoon die in de stoel zit en zich laat grimeren, stelt zich kwetsbaar op. Je zit heel dicht op iemands huid”. Haar visitekaartje laat een onopgemaakt oog zien en dat maakt die kwestbaarheid zichtbaar.

‘Blik op oneindig’ is na het gesprek tussen de medewerkenden nog niet ten einde. Er zal een scène op video gemaakt worden. Deze zal over

enige tijd op onze website te zien zijn. We houden u op de hoogte.

11

er was er eentje ziek, dus ze waren met vier. een regisseur, een lichtjongen, een decorman en een grime-ontwerpster. Ze hadden de tekst gelezen en ze hadden bedacht wat ze er mee wilden. en nu, op de eerste dag van de lente, moesten de ideeën samenkomen in een gesprek.

De redactie keek mee via een videoverbinding, tijdens het gesprek werden er curry’s geser-veerd, er liep een fotografe rond en de schrijver van de scène zat er ook bij.

Alleen zat hij er niet bij als schrijver van de scène, hij zat er bij als redactielid; mocht het ge-sprek stokken, dan kon hij het misschien weer op gang helpen maar vragen over de bedoeling van de tekst zou hij niet beantwoorden omdat hij er bij zat als redactielid.

De opzet dat er op de tweede dag van de lente begonnen kon worden met repeteren, die opzet is niet gehaald, daar waren alle betrokkenen het over eens.

“Er zit iets absurdistisch in.’’“Maar wat is dat dan? Dat het niet duidelijk is? Absurdisme gaat juist wel ergens over. Dat is niet van o, alles kan.’’“Maar ik heb het over het absurde dat in de scène zit, niet over de stroming.’’

12

Er werd gezocht naar de kern van de scène, naar de rode draad: waar gaat de scène over, wat wilden ze laten zien. En als dat duidelijk was, dan kon er ge-praat worden over hoe ze dat zouden laten zien.

Wat leverde de verkenning van de scène op? De acteur was onzeker over zijn spel, daar waren ze het over eens. De toeschouwer was onbevangen en ongebruikelijk direct in zijn kritiek op de acteur, daar was men het ook over eens. Er zat een passage in over de afkomst van toneel en er zat een passage in over de functie van toneel maar beide passages leken niet de kern van de scène te zijn, daar was ook overeenstemming over. Ze waren het ook eens over het tijdstip van de scène, de scène speelde na afloop van een voorstelling. Ook over de lokatie van de scène waren ze het eens, de scène speelde in een foyer of misschien in een kleedkamer, maar in ieder geval in een bijruimte van een theater.

“Volgens mij heeft het stuk een beetje te maken met waar wij nu mee bezig zijn!’’

De borden kwamen op tafel en tijdens de eerste happen werd er door iedereen wat heen en weer gebladerd, lekker een beetje kauwen en lekker een beetje lezen. Het verkennen van de scène ging, vanaf dat de bor-den halfleeg (of nog halfvol) waren, over in een po-ging tot tekstanalyse.

“Ik ga er steeds meer dingen in zien.’’

Hoe zat het met de acteur. In het begin van de scène wilde hij stoppen met spelen en aan het eind ging hij toch door, waarom was dat? Het leek er op dat de toeschouwer in zijn monoloogje iets zei waardoor de acteur zijn besluit om te stoppen herzag.“alsof er nog van alles schuilging in uw leven, dat vond ik heel irritant.”‘Stilte.’

De acteur maakte een omslag in de stilte, daar raak-ten ze het over eens. In die stilte overdacht hij de woorden, de kritiek van de toeschouwer en kwam hij er achter dat hij verder met spelen wilde.

“Het lijkt over twee werelden te gaan, de wereld van de acteur en de wereld van de toeschouwer.’’“Daar ben ik het wel mee eens maar die werelden lopen ook door elkaar.’’

“En daar komt nog bij, dat de acteur in de scène zelf niet meer speelt, hij is geen koning meer én dat de toeschouwer geen toeschouwer meer is.’’“Dat maakt het een lastige dubbeling.’’“Maar gaat het niet toch ook over de acteur en zijn rol?’’

Het idee van twee werelden bleek vruchtbaar. Want als er twee waren, dan was er ook een relatie. En relatie = spanning. En spanning = drama = the-ater.Maar ging het om het spanningsveld tussen de ac-teur en de toeschouwer? Of ging het om het span-ningsveld tussen de acteur en zijn rol? Of liepen die spanningsvelden misschien in elkaar over?

Ze spraken eerst over het spanningsveld tussen de acteur en de toeschouwer. Zonder toeschouwers zou er geen toneel zijn, zou acteren geen zin hebben en zou de acteur geen acteur zijn, daar waren ze het over eens. Maar wat moest een acteur aan het pu-bliek laten zien?

“Zou het kunnen dat de acteur het niet interes-sant vindt om precies te maken wat het publiek wil zien?’’ “Maar als maker wil je toch dat het publiek jouw ‘taal’ begrijpt, dat het voelt, doorheeft, ervaart wat de maker vertellen wil.’’

En waar wilde je als maker dan over vertellen? Over de wereld. Waar de toeschouwer deel van uitmaakte, de acteur trouwens ook. Over liefde en dood, dat je het probeert te begrijpen.

Wat viel er vervolgens te zeggen over het spannings-veld tussen de acteur en zijn rol?

Dat bleek toch minder gespreksstof op te leveren. Na de gedeelde conclusie dat de acteur aan het eind van de scène blij leek dat hij niet alles wist, dat hij nog veel uit te zoeken had en dat dat er voor zorgde dat hij doorging met acteren, keerde het gesprek toch weer terug naar de toeschouwer. Ja, het ‘Wat’ leek duidelijk, de relatie acteur-toeschouwer zou centraal moeten staan. Ze gingen over naar het ‘Hoe’.

Het idee om in een foyer de twee acteurs met zen-dermicrofoons lichtjes te versterken en ze tussen het publiek zo ‘en passant’ mogelijk de scène te laten spelen, vond instemming.

13

“Boven het gerinkel van de glazen en het geroeze-moes uit.’’“En dat je je er niet aan kunt onttrekken.’’“Net als dat je naast iemand zit die met een mobiel-tje belt.’’

En aan dat idee werd nog een idee toegevoegd. Het publiek zou eerst in de theaterzaal moeten zit-ten om daar iets te zien krijgen dat een link met de echte scène had, iets over een koning, of iets met de rinkel(ring)toon van een telefoon, maar niet de echte scène was. En dan kwam het publiek in de foyer en dacht het al gezien te hebben wat ze die avond zou-den zien, nu hadden ze wel zin een drankje, en dan begon de echte scène pas in de foyer.

En toen was de tijd op. Er moest iemand weg, er was ook wel zin in koffie, ze hadden ook al best lang gepraat. Het lentegesprek liep op zijn einde. Maar elk gesprek heeft een valreep.

“Zou het toch niet in de kleedkamer moeten?’’“Nee, volgens mij moeten we het niet in de foyer of de kleedkamer doen, maar gewoon in de zaal.’’

Er ging echt iemand weg en de overgeblevenen gin-gen echt koffie drinken. In de foyer. Misschien moest er een tweede sessie komen. Misschien een prijs-

vraag voor de lezers: maak je eigen versie van de scène en laat hem zien. Misschien moest nog een ander iemand er een blik op werpen.

Hoe komen ze er op? Is dat duidelijk geworden? Ze zijn niet van idee naar voorstelling gegaan, de ideeën kwamen niet volledig samen. Er was wel een soort hoofdgedachte maar telkens plopte er ook een ander ideetje boven. Heel irritant eigenlijk.

Toch was het een mooi gesprek. Ze waren open naar de tekst, open naar elkaar en open over hun ideeën. Ze stelden veel vragen maar vonden geen antwoord.

Is dat het dan? Vragen stellen, en als je een ant-woord vindt, heb je dan een voorstelling, heb je dan een poging vast om de wereld te begrijpen? Zonder vragen kom je niet tot een voorstelling, ja, ik denk dat dat …

Zonder lezer bestaat dit artikeltje niet. Misschien moet de lezer van dit blad maar in het eigen hoofd een voorstelling maken van hoe de voorstelling er uit zou kunnen zien. Een voorstelling van een voorstel-ling, lekker dubbel.

Nico van der Wijk

Waar kan ik informatie vinden over voorstellingen en manifestaties?

in ‘Blick’ is geen agenda opgenomen.

voor informatie over voorstellingen,

uitvoeringen en manifestaties in stad en provincie

kunt u terecht op verschillende WeBsites:

WWW.Blickmagazine.nl

WWW.gca-nvagroningen.nl (GRONINGER CENTRUM VOOR AMATEURTHEATER)

WWW.kolderenko.nl

WWW.groningeruitBuro.nl

WWW.regionalecultuurplannen.nl

14

Zou het niet handig zijn als er een archief was dat je kon bezoeken waar alle informatie over amateurtheater in de provincie in terug te vinden is? Een ar-chief waar je kan zoeken naar regisseurs, spelers, speelplekken en decorbou-wers? Zodat je snel en gemakkelijk mensen kan vinden die net zo enthousiast zijn om te werken aan een voorstelling als jijzelf?

Theaterwerkplaats de Prins van Groningen leek dat een belangrijk en span-nend idee. Vandaar dat zij een website hebben laten ontwerpen waarin al deze informatie op een toegankelijke manier te vinden is. Als nieuw initiatief om culturele netwerken in de provincie te stimuleren en te ondersteunen. Die website is nu online.

Het bijzondere van de website is niet alleen dat je kunt zoeken naar mensen, maar dat je ook je eigen profiel kunt achterlaten, zodat andere mensen jou ook kunnen vinden om mee samen te werken. Je kunt op de site ook oproep-jes plaatsen. Ben je op zoek naar figuranten, of heb je een oud decor te koop? Dat kun je allemaal kwijt op de site.

Het succes van de website staat of valt met de betrokkenheid van het ama-teurtheater zelf. Kom daarom naar de website van de Theaterwerkplaats en laat je profiel achter in het archief. Hoe groter het netwerk wordt, hoe meer mooie dingen we samen kunnen maken. Want daar gaat het uiteindelijk om.

www.theaterwerkplaatsgroningen.nl

links

t h e a t e r f e s t i v a l W e s t e r k w a r t i e r

Op vrijdag 6 en zaterdag 7 april vond in het Regiotheater De Oude Ulo te Leek de finale plaats van het Theaterfestival Westerkwartier. Uit de voor-rondes, die plaats vonden in café ‘De Oude Bank’ in Leek en herberg ‘In De Groote Gast’ in Grootegast werden zes the-atergroepen geselecteerd, die aan de finale meededen. Een uitgebreid verslag van de finale kunt u lezen in de volgende edi-tie van Blick.

e water theater te water 25 jaar theater te water 25 jaar theater te water 25 jaar

15

theater Water Bestaat 25 jaar en ter gelegenheid daarvan heeft Blick drie groepen gevolgd. alle drie heBBen ze nu hun stuk gespeeld en daarom deze keer van iedere opvoering een Bespreking.

prachtige teksten op goede manier Behandeld

Leuk is dat, als je ‘Blick’ hebt gelezen, heb je de indruk dat je de spelers van ’t nut’ in Warffum al een beetje kent. Dus, als de voorzitter tijdens zijn openingswoord vertelt dat de generale niet zo goed ging, verwacht je toch dat de uitvoe-ring wel goed zal gaan. uit de ‘voortgang’ in de vorige ‘Blick’ bleek immers al dat ’t nut’ niet een echte toneelgroep is, maar graag speelt ‘voor de gezelligheid voor eigen publiek’. Dat klinkt relaxed.

Er staat een fraai decor op het toneel. Vrijwel alle schilderijen hangen scheef op muren die losjes zijn beplakt met wit papier, waarop bloemetjes getekend zijn. Mooi van lelijk-heid.

Tussen die muren speelt het meeste zich af, maar gelukkig zijn er ook deuren, want dat hoort toch ook een beetje bij een klucht.

De zussen Lotte en Lieze wonen samen in het ouderlijk huis. Ze willen niet verhuizen, zeker niet naar een verzorgingshuis, maar het is de vraag of het nog wel verantwoord is dat ze samen blijven wonen. Een neef en zijn vriendin (agente) houden een oogje in het zeil, maar maken zich ook zorgen, zeker nu er een moordenaar is ontsnapt.

De buurman van de dames is stiekem verliefd op Lieze en doet van alles voor de zus-sen. Hij heeft bijvoorbeeld extra stopcontacten aangelegd. De meteropnemer constateert dat er geknoeid is met de elektriciteit en wil dat daarom afsluiten. Dit kan natuurlijk niet, volgens de dames. Lotte vraagt Lieze de radio heel hard aan te zetten en ze neemt de meteropnemer mee door de deur naar achteren… Dan zitten ze met een lijk. Dat moet worden verstopt, maar daarbij worden ze regelmatig gestoord. Uiteindelijk ‘moet’ er nog een moord worden gepleegd en vervolgens wordt neeflief door zijn vriendin ‘op heter-daad betrapt’. Helemaal aan het eind komt ook de ontsnapte moordenaar nog op. Deze krijgt de twee moorden in de schoenen geschoven, hoewel de dames hadden bekend dat zij de moorden hadden gepleegd!Genoeg materiaal om een avond te vullen. Prachtige teksten van Just Vink, die op een goede manier zijn behandeld door ’t Nut’. Er zitten leuke vondsten in. ’t Nut’ heeft er bijvoorbeeld voor gekozen een grote pop als lijk het toneel over te dragen. Deze pop ziet er in het geheel niet ‘echt’ uit, dat maakt het leuker. Jammer is wel dat er niet op het lijk wordt gereageerd door de buurman, die (per ongeluk?) binnenkomt als het lijk op een stoel is gezet.

moo

rd in

de

met

erka

st –

Jus

t Vin

k’t

Nut i

n W

arffu

mRe

gie:

Tru

us d

e Br

uin

Café

-res

taur

ant S

poor

zicht

War

ffum

, 17-

03-0

7

g e Z I e n

Foto’s ‘t Nut Warffum

theater te water 25 jaar theater te water 25 jaar theater te water 25 jaar theater te water 25 jaar theater te water 25 jaar theater te water 25 jaar theater te water

16

De dames tillen het lijk op prachtige wijze. Echt als krasse oude dametjes die iets zwaars moeten verslepen. Ook de verliefdheid tussen Lieze en de buurman wordt mooi overdre-ven, maar toch ook wel oprecht, gespeeld. Net zoals de jaloezie die zus Lotte laat zien.Er wordt met veel enthousiasme gespeeld en ook gezongen. Een knappe prestatie voor een groep die ‘voor de gezelligheid’ speelt. Volgens mij hebben de spelers genoten van het geheel, dat straalden ze in ieder geval uit. Het publiek heeft zeker genoten, dat was duidelijk te merken aan de reacties en het applaus.Dit project van Theater te Water voor ’t Nut’ in Warffum was zeer geslaagd.

Elisa Noordermeer

“mooi op tijd,” denk ik, als we om vijf over acht Bar meneer Jansen in lopen in appingedam, waar we de voorstelling ‘moord in de meterkast’ van de Damster Komedie gaan bekijken. De voorstelling begint pas over een klein half uur.

Ik vergis me. Het café zit al stampvol, klaar voor de voorstelling. Stampvol wil zeggen: vijftig man publiek. We wurmen ons tussen de klapstoeltjes op de tweede rij. “Nou, tou mar!” roept een man met een biertje in de hand achter mij naar het lege toneel.

In een hoek van het café is ruimte gemaakt voor een eenvoudige huiskamer die als decor dienstdoet. Er zijn drie professioneel uitziende camera’s tussen de stoelen geplaatst die een degelijke registratie gaan maken van dat wat gaat komen. De barmannen schenken bier en koffie, en de muziek staat aan; ik krijg er steeds meer zin in.

‘moo

rd in

de

met

erka

st’ –

Jus

t Vin

kDa

mst

er K

omed

ieRe

gie:

Ann

elie

s W

ilbrin

kBa

r Men

eer J

anse

n Ap

ping

edam

22

-02-

2007

g e Z I e n

als je zielig Bent krijg je het hertje

Foto’s: Jan Ruben

theater te water 25 jaar theater te water 25 jaar theater te water 25 jaar theater te water 25 jaar theater te water 25 jaar theater te water 25 jaar theater te water

17

De Damster Komedie speelt al 25 jaar kluchten en blijspelen. In ‘Blick’ was al eerder te lezen hoe zij met veel plezier aan dit stuk van Theater te Water gewerkt hebben. En met succes! De teksten zijn door de groep zelf vertaald in het Gronings. De liedjes zijn uit het stuk verwijderd en er zijn een aantal leuke ‘running gags’ ingebracht. Regisseur Annelies Wilbrink heeft er een mooi geheel van gemaakt.

Het verhaal is even chaotisch als onverwacht. Twee bejaarde zussen dreigen te moeten verhuizen uit hun ouderlijk huis, maar ze verzetten zich hier hevig tegen. De meteropne-mer ontdekt dat het stroom niet goed is aangelegd. Cornelis en Guusje weten niet wat ze met de situatie aan moeten. En dan is er ook nog Meneer Kersjes, een onvoorspelbare charmeur die er met een van de zussen vandoor wil gaan. Telkens wanneer de spanning door dit alles te hoog dreigt op te lopen, maken de zussen een advocaatje voor zichzelf klaar, en wie het zieligst is krijgt het lepeltje met het hertje. “Dat spul is veel te licht voor advocaat,” fluistert mijn buurvouw, “dat is vanillevla!”

Er wordt uitdagend gespeeld, de timing klopt, en het tempo zit er voor de pauze goed in. Het publiek reageert enthousiast en de grappen vallen goed. Na de pauze – waarin de spelers op het toneel een sjekkie draaien en alvast wat bekenden groeten – is het tempo even weg, maar naar het einde toe wordt dat weer helemaal goed gemaakt. ‘Moord in de Meterkast’ is een prachtige voorstelling. Wie er niet bij was, daar in Bar Meneer Jansen, heeft wat gemist!

Nynke Oele

pentament Bourtange

Op 25 mei aanstaande vindt de première plaats van het theaterevenement ‘Pentament Bourtange’. Niet eerder werkten vijf verschillende kunstdisciplines zo nadrukkelijk samen aan één voorstelling en werden zoveel amateurs ingezet.Het gebeurt dus opnieuw in Oost Groningen. De voorstelling ‘Faust’in Ter Apel (2004) had al bewezen dat hier voldoende talent en enthousiasme aanwezig is; met ‘Pentament Bourtange’ zal het publiek opnieuw aangenaam verrast worden.Circa tachtig medewerkers zullen tussen vrijdag 25 mei en zondag 3 juni tien voorstellingen spelen binnen en buiten de wallen van het op zich al prachtige Bourtange. Theater, muziek, dans, beeldende kunst en poëzie zullen èn afzonderlijk zichtbaar zijn èn prachtig met elkaar samen smelten op deze bijzondere locatie.

Voor aanvangstijden en meer informatie zie: www.pentamentbourtange.nl

euws nieuws nieuws nieuws nieuws nieuws nieuws nieuws nieuws nieuws nie

18

toneelvereniging zeerijp speelde ‘de Bruidsschuit’

Ria van putten en Rob de Ronde zijn vandaag getrouwd. Ria en haar familie zijn al in de feestzaal. Zij hebben met de familie de Ronde een wedstrijd gedaan wie er het eerste zou zijn en doordat oom Koos de auto van Robs familie on-klaar heeft gemaakt wint de familie van putten. oom Koos heeft de pest aan de bruidegom omdat die in de ongure Roxy bar komt. niemand durft hem tegen te spreken want hij is de suikeroom van de familie. Ria wordt steeds ongeruster omdat haar bruidegom er nog steeds niet is. tot overmaat van ramp verklaart Kees, de vriend van haar zus, haar zijn liefde.

De gymnastiekzaal in het dorpshuis van Zeerijp heeft een podium. Daarop werd gro-tendeels gespeeld. De knullige feestversiering (vlaggetjes en ballonnen) hing niet alleen op het podium maar ging door aan de beide lange zijden van de zaal, maar dan weer niet tot het eind waardoor de knulligheid die het kenmerk is van een feestzaal waar een bruiloft wordt gevierd, een extra accent kreeg. De spelers beperkten zich evenmin tot het podium. Halverwege de lange zijde van de zaal bevond zich een deur naar, zo te zien, de kleedkamers, want in het dagelijks leven hebben we hier met een gymnastiekzaal te maken, compleet met de belijning voor balsporten. Door die deur gingen de spelers regelmatig op en af.En Kees kuierde tot achter in de zaal terwijl hij zijn monoloog zei. Vervolgens hing hij achterin wat rond, terwijl hij zo nu en dan iemand aansprak. Op het podium werd door-gespeeld en het stoorde elkaar niet!Dat was prachtig.

Door het spel, de enscènering en het decor kreeg je het gevoel dat je bij die bruiloft hoorde. Alsof er geen grens was tussen het podium en het publiek.Dat maakt een mens mild. We waren één grote familie. We mochten ook alle liedjes meezingen. Op een scherm aan de zijkant van het podium werd de tekst geprojecteerd. Een vondst! Zo kon je tegelijk het spel volgen en meezin-gen.

Een Theater te Water stuk is vaak zeer ‘bewegelijk’ en dat kàn Zeerijp. Kees, u weet wel, de vriend van de zus die….enz. kwam hoe langer hoe meer op dreef, hij schoot over het toneel heen en weer om de beide families uit elkaar te houden en werd hoe langer hoe kluchtiger in de beste zin van het woord.Waar weinig beweging geboden was en men het van de tekst moest hebben viel het spel zo nu en dan een beetje dood.De schmink was te rood, te zwart en te dik. Misschien doen ze dat in Zeerijp wel altijd zo en dan mag je daar bezwaar tegen hebben maar in dit stuk paste het wonderwel.Niet iedere speler had op ieder moment genoeg energie. Een enkel liedje viel daardoor wel eens een beetje weg maar daar tegenover stond dan weer het consequent vals zin-

De B

ruid

ssch

uit –

Jus

t Vin

kTo

neel

vere

nigi

ng Z

eerij

p ui

t Zee

rijp

Regi

e: M

argo

t Col

lyDo

rpsh

uis

te Z

eerij

p –

16 m

aart

g e Z I e n

theater Water Bestaat 25 jaar en ter gelegenheid daarvan heeft Blick drie groepen gevolgd. alle drie heBBen ze nu hun stuk gespeeld en daarom deze keer van iedere opvoering een Bespreking.

theater te water 25 jaar theater te water 25 jaar theater te water 25 jaar theater te water 25 jaar theater te water 25 jaar theater te water 25 jaar theater te water 25

19

gen van Oma en de solo’s van Oom Koos en vader van Putten.En het slotlied.De absolute uitsmijter voor mij, was de keuze van degene die de bruidegom speelde.Na alle beschuldigingen van Oom Koos over zijn liederlijk leven komt daar een jongetje op. Een melkmuiltje met een heel onschuldig gezicht. Zo’n jonkje van wie je denkt dat hij nooit iets zal klaarmaken.Eigenlijk moet je Theater te Water even vergeten. Niet vergelijken. Dan is er één conclu-sie:Het was een hartstikke leuke avond!

Ellen van der Graaf

theater te water 25 jaar theater te water 25 jaar theater te water 25 jaar theater te water 25 jaar theater te water 25 jaar theater te water 25 jaar theater te water 25

Foto’s Toneelvereniging Zeerijp

20

column column column column column column column column column

Iedereen doet het: na een baggertoneelstuk tóch gewoon applaus geven. maar ergens klopt het niet. Ik besprak het laatst met Hans, een oude vriend van me en net zo’n zeikerd als ik; de twee balkonopa’s uit de muppetshow.

We bedachten samen de term ‘smaakverraad’. En wanneer het zich voordoet, troost ik me altijd met twee gedachten: ik begin nooit als eerste te klappen, en ik klap vooral voor eigen parochie, van opluchting, dat er een eind aan de martelgang is gekomen.‘Applaus: handgeklap (voetgestamp) als teken van goedkeuring of bewondering,’ zegt Van Dale. De goedkeuring dat het baggerstuk eindelijk is afgelopen, oké dan. Maar klap-pen van opluchting is wat anders dan van bewondering. De definitie is rijp om op te pimpen. Dan de eerste troost: ik ben niet begonnen. Er is altijd iemand die als eerste begint te klappen; de rest volgt. En de buren naast je en in de rij achter je klappen ook al. Aarzelend klap je mee, tegen wil en dank. Je wilt ook niet nodeloos opvallen door níét te klappen.Ik besloot tot een klein onderzoekje: wie is de eerste klapper en waarom dan toch? Via via wist ik van een paar baggerstukken – ik noem geen titels. Kaartje gekocht en op de achterste rij plaatsgenomen om het publiek goed te kunnen overzien. Het werd tenen-krommend. En een aanslag op het concentratievermogen, want bij baggertoneel kun je per definitie niet aanvoelen of het einde nabij is.Buitengewoon vermoeiend voor een balkonopa...Pas bij het derde baggerstuk – pluspuntje: één bloedmooie actrice – had ik eindelijk beet. Het licht ging uit, bleef láng uit. Licht weer aan, de cast kwam op. En bingo! Dáár! Links op rij één: De Eerste Klapper. Duidelijk onderscheiden van de rest. Jongens, wat een enthousiasme! Ik hield de gestalte in de smiezen en volgde hem naar de foyer om verhaal te halen. Het was Hans.‘Jíj hier!? Bij dit baggerstuk? En als eerste klappen? Je moest je schamen!’ viel ik tegen hem uit.‘Kom kom, dat viel alleszins mee,’ zei hij met heen en weer schietende oogbollen. Iets wat de overtuigingskracht meestal niet ten goede komt.‘Nee Hans, je hebt zojuist in de zaal smaakverraad gepleegd en dat wéét je.’Hans luisterde al niet meer. Hij was afgeleid en wenkte iemand om bij ons aan de bar te komen. Hij wenkte de bloedmooie actrice. Koud afgeschminkt.Applaus.‘Mag ik je voorstellen aan mijn nieuwe vriendin?’Handgeklap (voetgestamp) als teken van goedkeuring of bewondering; ik besloot de definitie die avond maar verder onopgepimpt te laten.

Jim Rotteveel

applaus

De

Dam

es M

acBe

th, f

oto:

Fle

ur F

aber