jaargang 3 nr.4 mei 2009 Blad voor amateurkunst in groningen

ColofonBlick is het blad voor amateurkunst in Groningen en verschijnt vijf of zes keer per jaar. Het is een gezamenlijke uitgave van De Theaterwerkplaats De Prins van Groningen, de Regionale Cultuurplannen (provincie Groningen en 22 Groninger gemeenten), het Gronings Centrum voor Amateurtheater, Kolder & KoRedactieadres De Theaterwerkplaats, t.a.v. redactie Blick (Hans Sissingh), Noorderbuitensingel 11, 9717 KK Groningen Tel. 050-8507159e-mail info@blickmagazine.nl website www.blickmagazine.nlRedactie Jan Boland (hoofdredacteur), Iris van Dijk, Jan Dol, Barbara VonkBureauredactie Hans SissinghMedewerkers aan dit nummer Fenna Besijn, Koos van der Goot, Ellen van der Graaf, Jim Rotteveel, Jelena StellaardGrafische Vormgeving Jos HendrixDruk Scholma Druk BVOplage 2500Losse nummers te verkrijgen bij Hans Sissingh (zie redactieadres) Het volgende nummer verschijnt juli 2009 Kopij voor 1 juni 2009 Kopij/nieuws/persberichten/mededelingen t.a.v. Hans Sissingh (zie redactieadres) Overname van artikelen met bronvermelding is toegestaanFoto voorpagina Moes; moes lust heren, Henk VerbeekFoto achterpagina 'Theaterkostuums', Rutger Prins

‘ Traauw(d ) ’ w in t ‘De P r i ns ’ 2

Ove r de he l f t 6

N ie t omk i j ken , O rpheus ! 8

Thea te rkos tuum in de hoo fd ro l , f o to repo r t age 10

Muz iek i n he t t hea te r 14

Vo lkomen e r ns t i g gespee ld 15

Aankond ig i ngen 16

S t r i p 17

God hee f t he t n i e t zo op Jezus 18

Laagd rempe l i g ( co lumn) 20

Waar kan ik informatie vinden over

voorstellingen en manifestaties?

in ‘Blick’ is geen agenda opgenomen.

U kUnt voor informatie over voorstellingen,

terecht op verschillende WeBsites.

enkele Belangrijke zijn:

WWW.gca-nvagroningen.nl

WWW.kolderenko.nl

WWW.theaterWerkplaatsgroningen.nl

WWW.regionalecUltUUrplannen.nl

WWW.groningerUitBUro.nl

www.blickmagazine.nl

in dit nUmmer

1Vlak voor het begin van de voorstelling. De zaal is nog niet open. Het publiek wacht, maar hét publiek is geen collec-tief. Het zijn individuen die allemaal iets willen. De een wil echt een avondje uit, de ander wil vermaakt worden, weer een ander wil geraakt worden en nog weer een ander wil…. Als ze niks zouden wil-len, zouden ze wel gek zijn om verwach-tingsvol in een zaal te gaan zitten. Het gaat altijd en overal om het hooggeëer-de publiek dat aan zijn trekken moet ko-men, hoe dan ook. In dit nummer voert het publiek het hoogste woord.

De regisseur van de groep ‘De Lesbus’ heeft vanzelfsprekend nagedacht over haar publiek en ze heeft er voor geko-zen om de productie ‘Over de helft’ aan twee ‘soorten’ publiek te laten zien: een avond voor iedereen en een avond voor vrouwen. Waarom eigenlijk, is dat an-ders en voor wie?

Het Prinsentheater was drie avonden lang het fysieke centrum van het ama-teurtoneel in Groningen tijdens het Amateur Theater Festival en dat trok een groot en divers publiek. Vrienden, verwanten maar ook passanten.Een bijzondere publiekservaring -althans dat vonden wij- is de tentoonstelling

‘Niet omkijken, Orpheus!’. We werden bij wijze van spreken naar binnenge-trokken in het gebeuren en dat bij een tentoonstelling! Alles wat met podium te maken heeft komt langs, maar steeds vanuit het perspectief van de muziek. In

‘Kijkersplezier’ gaat ook over muziek in het theater en hoe een statisch koor een metamorfose ondergaat en theatraal wordt. Veel leuker voor het publiek.John Lanting gaf een workshop over de klucht en hij zegt: “Het publiek denkt mee! En het publiek wil lachen, zich identificeren met jouw spel.”

De toeschouwers bij ‘Madonna’s man’ kwamen waarschijnlijk niet om te la-chen. Onze recensent zag twee versies van deze tekst en hij vergelijkt ze. Hij is van mening dat beide groepen een stijl van spelen hanteren gericht op inleving en spelen op het publiek.Het oog wil ook wat en daarom zijn kos-tuums belangrijk. De fotoreportage is gewijd aan kostuums die te vinden zijn bij ‘Kolder&Ko’. Als u het allemaal wel gezien hebt, kunt u zich nog even verpozen met de strip en de column.

De redactie

In het vorige nummer is de naam van de fo-tograaf bij het artikel ‘Een decemberfestijn in Nieuweschans’ niet vermeld. Dit is Patrick Rui-ter. Onze excuses.

Drie avonden lang (27, 28 en 29 maart) stond de Theaterwerkplaats in het teken van het Amateur Theater Festival. Negen voorstellingen waren er te zien. Drie per avond. Drie medewerkers van ‘Blick’ keken er naar en ze geven hun impressies.

avond 1De Hortus Toneel Groep bijt in samenwerking met Stichting Plot`s de spits af met scenes uit ‘Zondagskinderen’ van Pinter. De kaartjes voor de voorstelling kunnen voor de deur gehaald worden. Verschillende parfumgeuren van een groepje dames dat binnen komt, prikkelen de reukorganen. “We gaan alle drie voorstellingen kijken. Voor ons echt even een avondje uit,” merkt één van de groep op. Voor de deur staat een geel bordje ‘Stilte Voorstelling’. Op de gang is het een lawaai van jewelste.

Door bodyguards werden de kaartjes ingenomen, het was een sketch die goed bij de andere paste. De groep liet vijf sketches van het stuk ‘Zondagskinderen’ zien. Leuke stukken, al was het ene moeilijker dan het andere. Sommige kinderen snapten niet alles en begonnen er door heen te praten. De marsmuziek die tussen de stukjes door liep, werd wel opgepakt door de jeugd, hier werd zelfs nog een dansje op gedaan.Het publiek kon vanuit het Prinsentheater direct door naar de bovenzaal voor de voorstel-ling ‘ SZussen’ van Rederijkerskamer Nicolaas Grijp. Een indrukwekkend één op één spel met de nodige humor. Terecht dat de eenakter een eervolle vermelding kreeg. De drie actrices die speelden waren vol concentratie. Zelfs de laatkomers die in het stuk binnen vielen konden het trio niet uit hun concentratie krijgen. Het spel was behoorlijk intensief. “Wat zullen die moe zijn,” werd daarom terecht vanuit het publiek opgemerkt.Het publiek kreeg de tijd om zich op te laden voor het volgende stuk. Dan weer het Prin-sentheater in voor het volgende stuk ‘Trio’ van Rederijkerskamer Vooruitgang. Het stuk begon direct goed met Jacques Brel op de achtergrond en een post-coïtus sigaretje. Het publiek kon het stuk, waar alle normen en waarden aan de laars gelapt werden en ook nog een paar van de geboden overtreden werd, goed waarderen. De avond climaxte in een overweldigend applaus.

Koos van der Goot

avond 2De aftrap van de avond wordt gedaan door Rederijkerskamer Vooruitgang, echter pas nadat de presentator het publiek nog een korte les geeft in wat een rederijkerskamer eigenlijk is. “Groningse boeren probeerden op deze manier de Nederlandse taal te leren”, waarop vanaf de tribune “dat is ze anders niet gelukt!” wordt geroepen. De voorstelling ‘Prikkeldraad’ begint. Een man en vrouw in de zon aan de wijn, knabbelend aan wat nootjes. Gemopper over zijn ouders. Even later zijn we bij zijn ouders, op de bank. Een typisch bankstel; hij vredig aan de kruiswoordpuzzel, zij haar onvrede over de kinderen spuiend. Dat ze nooit op visite komen. Even later met zijn vieren. “Gezellig he”. Nou, wat je zegt. Geforceerd naar elkaar lachen, snel de koffie opdrinken, de helft van de appeltaart laten staan, een korte uitbarsting naar moeder toe, en zo snel mogelijk weer

‘traaUWd’ Wint ‘de prins’

amateUr theater festival voor stad en ommeland

huiswaarts keren. Het bankstel vooral het bankstel laten. We verkassen naar de bovenzaal. Tot Hier, bestaande uit twee speelsters en een dichter, brengt een theatrale illustratie van het gedicht ‘Visite’. Twee zussen zijn samengekomen, omdat hun favoriete zus, Rosa, is overleden. Rosa was blijkbaar hun beider favoriet, en nu zitten ze met elkaar opgescheept. Ze betreuren vooral dat het niet de andere zus is die is gestorven. Er moet een tekst voor de rouwadvertentie geschreven worden. Ze komen er niet uit en wensen elkaar het graf in.

Na de pauze krijgen we een scène uit ‘Tussen Hoop en Vrees’ van Rederijkerskamer IOVIVAT te zien, die trouwens buiten mededinging aan het festival meedoet. Kamp Hoop en Kamp Vrees proberen elkaar te overtuigen van hun gelijk. Moeten we hopen of vrezen in deze tijd van crisis? Kamp Vrees gaat terug naar de oude Grieken, naar Euripides. We zien Phaedra die haar stiefzoon Hyppolitus probeert te verleiden. Theseus die hem verbant na het horen van haar leugens, Hyppolitus die sterft en Phaedra die zelfmoord pleegt. Eindscore van de avond: vier appelpunten, drie doden en twee glazen wijn. Gezellig.

Iris van Dijk

avond 3Ook deze avond is het Prinsentheater weer goed gevuld met enthousiaste theaterlief-hebbers. De vertegenwoordigers van de groepen die de eerste twee avonden hebben gespeeld zijn er, want vanavond komt de juryuitspraak!

Er wordt begonnen met de voorstelling ‘Moes lust heren’ van Moes. Strak in het pak ge-stoken acteurs brengen in allerlei variaties korte monologen. Iedere monoloog behandelt een ander gebod. Tijdens de voordracht ondersteunen de andere spelers met stil spel de boodschap die gebracht wordt. Een grotere overgang tussen dit stuk en het volgende is niet te bedenken. ‘Traauw(d)’ van Grunneger Sproak is een in het Gronings vertaald stuk van Ayckbourn. Een huiskamer met een man in een luie stoel die de krant leest, een vrouw (zijn echtgenote) die aan tafel zit en ook wat doet. De man en de vrouw spreken ieder afzonderlijk de zaal toe en vertellen ons hoe ze eigenlijk over elkaar denken. Als ze met elkaar praten zeggen ze andere dingen: sociaal wenselijke conversatie. De avond wordt afgesloten met ‘De Stoel’ gespeeld door Avendo Kantens. Als eerste valt op een prachtige, reusachtige stoel. Twee zussen en een broer hebben net hun vader begraven en zijn nu bezig het ouderlijke huis op te ruimen. Ze halen herinneringen op uit hun jeugd die voor ieder van hen niet altijd prettig is geweest.

Aan het einde van de avond kwam de jury met de uitslag. De juryleden, Mariken Jong-man en Dominic van Vree, vinden het festival leuk en enthousiasmerend. Er is een grote diversiteit in het amateur theateraanbod en dat was goed zichtbaar op dit festival. Vanuit de ‘Luuk Verpaalen’ norm hebben ze de diverse voorstellingen beoordeeld.

eindscore van de avond: vier appelpUnten, drie doden en tWee glazen Wijn

Foto's Henk Verbeek

“Ik kijk eerst wat willen ze ermee en dan kijk ik of ze het waarmaken” Daarnaast heeft de jury gelet op drie elementen: spel,vormgeving en regie. Hortus Toneel Groep in samenwerking met Stichting Plot’s. Pin-ter is heel moeilijk, hij schrijft met diverse lagen. Het is gelukt om op een aantal momenten dat over te brengen. Verder was het spel nogal aarzelend, het geheel was aarzelend. Waarom heeft de groep dit stuk gekozen?Rederijkerskamer Nicolaas Grijp. Leuke regiefonds om met het lijk op de kist te werken. Er werd goed gespeeld. Een kritisch punt: het spel werd teveel in een zelfde tempo gespeeld.Flauwe Cult: Geweldig in de eerste helft, goed ritme, tempo, humor. Jammer dat het dan in het tweede gedeelte inzakte.Rederijkerskamer Vooruitgang: Een heel zwaar aangezet stuk. Door een omkering midden in het stuk werd de toon gelukkig luchtiger. De spelers deden het goed.

Tot Hier: Lef om vanuit een eigen tekst te spelen en zeker vanuit een gedicht. Het gedicht was moeilijk te begrijpen en het stuk werd een raadsel. De spelers waren goed, de regie te nadruk-kelijk.

Moes: Het stuk wilde vanuit de zeven geboden op zoek gaan naar het dilemma en het conflict. De jury voelde het conflict niet en dat kwam ook doordat de spelers korte monologen hielden zonder tegenspel van de anderen.Grunneger Sproak: Een goed gekozen stuk, gespeeld op een manier dat het klopte. Er zat ook altijd humor in.De uitslag: Een eervolle vermelding voor Rederijkerskamer Ni-colaas Grijp.

De winnaar is Grunneger Sproak met ‘Traauw(d)’. Ze krijgen € 500 en een wisselbokaal ‘De Prins’. Volgend jaar gaat de Theaterwerkplaats weer een theaterfestival organiseren en daarna komt er ieder twee jaar een festival.

Barbara Vonk

eindscore van de avond: vier appelpUnten, drie doden en tWee glazen Wijn

De toneelgroep ‘De Lesbus’ bracht op vrijdag 13 maart (toegankelijk voor iedereen) en zaterdag 14 maart (alleen voor vrouwen) de voorstelling ‘Over de helft’. Regie en script: Fenna Besijn. Tekst: Lisa Terpstra

de regisseUr aan het Woord:‘De Lesbus’ is ontstaan in 1991. De eenwording van Europa werd in 1992 een feit: de binnengrenzen gingen open en een aantal Groningse lesbo’s vroeg zich wat dit voor de positie van lesbische vrouwen zou betekenen. Nederland heeft en had een relatief gunstige wetgeving. Maar hoe lag dat in andere landen? Zou door de eenwording onze wetgeving ook veranderen?We waren ook nieuwsgierig naar de leefsituatie van lesbo’s in de andere Europese landen.We wilden niet wachten tot enig onheil over ons zou komen of dat nare berichten uit het buitenland ons zouden bereiken. We besloten om met een cultureel programma door Europa te gaan reizen en lesbo’s in EU landen te ontmoeten en ervaringen uit te wisselen.Daartoe werd de Stichting Lesbians Unlimited opgericht, in de volksmond Lesbus ge-heten.

een grote toUrIn totaal hebben we vier keer een grote Tour gehouden en veel landen bezocht. Van-zelfsprekend onze naaste buren Duitsland en België , maar we gingen door tot in Italië, Ierland, Oostenrijk en Tsjechië. Het programma bestond uit straattheater dat we speelden op marktpleinen en een beeldend kunstproject waarbij we in elke plaats die we bezochten een kunstwerk ach-terlieten. Ook maakten we een muziektheaterproductie door en voor lesbische vrou-wen. Dit alles in het kader van uitwisseling en versterking van de lesbische subcultuur, die in allerlei vormen, groot of klein, te vinden was in al die landen van de EU. Met dit programma heeft ‘De Lesbus’ veel succes gehad.

over de helftInmiddels opereren we niet meer op zo’n grote schaal, en we maken eens in de drie vier jaar nog een theatervoorstelling. Dit jaar over ouder worden, vandaar de titel ‘Over de Helft’.Acht lesbische vrouwen, allen rond of over de helft van hun leven, maken de balans op. Hoe is het tot nu toe gegaan, en wat verwachten ze nog van de toekomst?Het resultaat was een persoonlijke voorstelling waarin de dames zichzelf en elkaar onder de loep nemen. Met soms zwarte humor, maar ook met mededogen.De lesbische subcultuur bestaat nog steeds en vervult voor velen ook nog een belang-rijke functie.Het is nog steeds prettig om ‘onder ons’ te zijn. Zelf de norm vormen en je niet hoeven aanpassen. Ook is het zo dat het beroemde tolerante Nederlandse klimaat

over de helft

een voorstelling van ‘de lesBUs’

7

weer wat intoleranter dreigt te worden. Met de opkomst van radicale rechtse partijen neemt de angst voor het vreemde weer toe. Wij hechten er nog steeds zeer aan dat lesbische vrouwen zichtbaar zijn en blijven. Vandaar nog steeds de gevoelde noodzaak om lesbisch theater te maken.

verschillend pUBliekWe hebben gekozen voor twee ‘soorten’ publiek: een avond voor iedereen en een avond alleen voor vrouwen.Het is geen theater met een boodschap, maar in de voorstellingen is iedereen vanzelf-sprekend lesbisch. Het hetero-publiek moet de vertaalslag maken, omdat het ineens tot een minderheid behoort. Even een omkering van de ‘normale’ dagelijkse situatie.Vanuit de geschiedenis is het traditie om avonden alleen voor vrouwen te organiseren. Voor de gezelligheid, de herkenbaarheid en het samen vormen van de norm. De voorstellingen worden er niet anders van. De reacties op de voorstelling zijn op de vrouwenavond wat meer op de herkenbaarheid van het gebodene gestoeld. Beide avonden zijn heel leuk om te doen, zeg maar een uitwedstrijd en een thuiswed-strijd, met beide hun eigen charme.

Fenna Besijn

Een tentoonstelling van het Theater Instituut Nederland Amsterdam en Museum De Fundatie Zwolle. Samenstelling en vormgeving Peter te Nuyl en Mirjam Grote Gansey

De goden hadden het nog zo gezegd. Orpheus, je mag je geliefde Eurydice meenemen uit de onderwereld, maar pas op! Kijk niet om! Hij deed het toch met als rampzalig gevolg dat Eurydice voor altijd verdween in het dodenrijk. Dit verhaal heeft in de loop der tijden veel kunstenaars geïnspireerd ,onder andere Monteverdi die in 1607 ‘Orfeo’ compo-neerde. De eerste echte opera volgens velen. Vanaf het ontstaan van de opera rond 1600 is de geschiedenis van de opera doortrok-ken van de vraag wat belangrijker is: noten, tekst, muziek of drama. Steeds weer zijn er periodes waarin het vocale het wint van het verhaal en steeds weer ontstaat er een hervorming, een reform waarin de oorspronkelijke versmelting van drama en muziek wordt opgezocht. In de tweede helft van de twintigste eeuw zien we ook zo’n beweging. Deze tentoonstelling voert ons het operatheater binnen en laat ons de ontwikkelingen in uitvoeringspraktijk van de laatste vijftig jaar van de vorige eeuw meemaken: van opera naar muziektheater, ‘van strot naar scène’. Inderdaad: meemaken, want als bezoeker word je direct binnengetrokken in het gebeuren. Klanken omspoelen je, beelden verras-sen je en door de bijzondere vormgeving waan je je in het theater. Althans zo verging het mij. Decors, video- en muziekfragmenten, kostuums, rekwisieten en installaties nemen je mee op een theatrale reis langs de meest kenmerkende veranderingen in de uitvoering van de opera sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw.

themakaBinettenDe ontwikkelingen worden getoond aan de hand van themakabinetten, opgedragen aan belangrijke vernieuwers als Wieland Wagner, operadiva Maria Callas (geen diva maar een theatervernieuwer volgens de samenstellers) en regisseur Walter Felsenstein. Naast themakabinetten gewijd aan deze vernieuwers toont ‘Niet omkijken, Orpheus!’ scènes uit beroemde opera’s van Mozart, Wagner en Puccini in verschillende ensceneringen van onder andere Harry Kupfer en Peter Sellars. Tijdgeest, stijl en ontwikkeling die de interpretatie van deze opera’s heeft doorgemaakt, trekken in vogelvlucht aan je voorbij. Zo laat het Puccini-kabinet de verschillende versies en opvattingen horen en zien van ‘La Bohème’.Videofragmenten tonen het contrast tussen het ‘gewone’ verhaal, personages en de klassieke, breedgebarende operazangers, puur gericht op de ‘strot’, terwijl in een ander fragment niet de strot centraal staat maar de scène, de visie van de regisseur.

niet de componist maar de regisseUrDe reis eindigt in de grootste zaal tevens het hart van de tentoonstelling. Bij de entree lezen we:“Iedere reformbeweging gaat gepaard met een onderzoek naar het wezen, de bronnen van de opera. In de jaren vijftig werd dat onderzoek niet geleid door de componist maar door de regisseur. Onder invloed van de ontwikkelingen in het toneel leidt dat tot decon-

niet omkijken, orpheUs!

van opera naar mUziektheater

structie van het genre. Verhalende dramaturgie wordt vervangen door associatieve. Er ontstaan mengvormen met toneel, dans, beeldende kunst.”Op drie grote schermen kunnen we zien hoe de ontwikkelingen in de operaregie ook leidden tot bijzondere nieuwe opera’s als ‘Nixon in China’, ‘Einstein on the beach’ en andere. De theaterhervormingen gaven aanleiding tot verschillende mengvormen van opera en toneel. Dat proces kreeg in Nederland gestalte in de vorm van experimentele muziektheaterproducties door groepen als ‘Hollandia’ en ‘Orkater’. De expositie belicht daarbij de belangrijke rol van componist Louis Andriessen, van zijn eerste producties bij toneelgroep ‘Baal’ tot zijn meest recente opera bij ‘De Nederlandse opera’.

Op deze dynamische, brede tentoonstelling valt voor liefhebbers van podiumkunst veel te beleven. Niet alleen voor muziekliefhebbers. Als je meer geïnteresseerd bent in kostuums of decors of techniek of geluid of vormgeving of combinaties daarvan, dan kun je je hart ophalen. Een echte operaliefhebber komt volledig aan zijn trekken, maar datzelfde geldt voor iemand die geïnteresseerd is in regieopvattingen.

Jan Boland

9

Het Theater Instituut Nederland is verhuisd. Voortaan worden de tentoonstellingen georganiseerd op wisselende locaties in het land. Vanaf 2009 brengt het een reeks tentoonstellingen over de ontwik-kelingen in het Nederlandse theater. ‘Niet omkijken, Orpheus!’ is de eerste in deze reeks.De tweede, ‘Sonia Gaskell, pionier van de dans’ is vanaf 10/9 te zien in het Amsterdams Historisch Muse-um. Daarna volgt ‘Revolutie op het podium, de effecten van de Aktie Tomaat’, in hetzelfde museum.www.tin.nl

Museum De Fundatie, Blijmarkt 20, Zwolle. Geopend van di.t/m zo. 11.00 – 17.00 uur, 3 febr. t/m 10 meiMeer informatie: www.museum-defundatie.nl en www.tin.nl

theaterkostUUms

in de hoofdrol

In de fotoreportage worden enkele kos-tuums getoond die te huren zijn bij de theaterkostuumafdeling van Stichting Kolder & Ko.In vele theaterproducties hebben de the-aterkostuums van Kolder & Ko al een rol gespeeld.Interesse in een kostuum voor jezelf of je groep, maak een afspraak met de kos-tuummedewerkers van Kolder & Ko: 050 5410071 of info@kolderenko.nl

10

Foto's: Rutger Prins

12

13

'We want more, we want more' riep het publiek toen het levensliedkoor aan het eind van zijn jubileumoptreden was gekomen. Ik zat in de zaal en riep mee, apetrots op het koor dat ik tien jaar geleden samen met drie anderen had opgericht. Zes jaar had ik meegezongen en al die tijd had ik mij gestoord aan de stijve ongemakkelijkheid van de meeste koorleden. Een levensliedkoor moet bewégen, je moet kunnen zien dat de zangers weten waarover ze zingen. Het was ze niet aan het verstand te peuteren. 'Wie bin Grunnegers, dat doun wie nait' zei Karel, daarmee het gevoelen van het grootste deel van het koor vertolkend.Een paar maanden geleden zag en hoorde ik ze weer. Hun zang was in de loop der jaren mooier geworden, maar ze stonden nog steeds met vlakke gezichten te zingen. Half Maart vierde het koor zijn 10 jarig jubileum. Er was een wonder gebeurd. Het koor lééfde, hun energie knetterde de zaal in. En Karel? Hij zette gekke hoedjes op, trok bijpassende gezichten en leefde mee met ieder lied dat hij zong. Er was theater gekomen in 'mijn' levensliedkoor.

Muziek in het theater. Dat is wat anders. Het is niet onontbeerlijk. Ik heb ge-noeg stukken gezien waar geen noot aan te pas kwam en waarbij ik dat niet gemist heb. Maar als er muziek gebruikt wordt, ja dan. Dan wil ik voelen dat ik het niet had willen missen. Muziek versterkt dan de zeggingskracht van het stuk. Zo'n beetje als bij een film. En geen muziek als stoplap bij een scènewis-seling. Daarom is de vraag: wel of geen muziek en welke muziek dan en op welke momenten, belangrijk. Het is niet iedere regisseur gegeven om daar een juiste keus in te maken. Misschien kunnen regisseurs gebruik maken van 'deskundigen', mensen die gevoel hebben voor de functie van de muziek in het theater. Dat vraagt dan wel enige zelfkennis van de regisseur omtrent de eigen mogelijkheden. Kan hij/zij iets uit handen geven. En zo'n deskundige? Ach, er is altijd wel iemand die iemand kent die.Kortom, iemand die in ieder geval weet hoe belangrijk muziek bij een stuk kan zijn.

Ellen van der Graaf

mUziek in het theater

Wat is klUchtMooi om klucht hier even goed uit de doeken te doen. Want. Klucht is niet gek doen! Je moet er in geloven (echt gebeurd). Klucht als drama spelen. Is de hogere wiskunde van het blijspel. Klucht moet met gevoel. Geloofwaardige personages in ongeloofwaardige situaties. Er moeten in een klucht verschillende bedreigingen zijn. Het publiek denkt mee! En het publiek wil lachen, zich identificeren met jouw spel. Voorbeeld: je komt op kantoor, te laat, je stinkt, je ziet er niet uit, zeg je ‘wat me nou toch overkomen is . . . ‘ Iedereen: vertel, vertel . . . Kijk, dat is nou klucht. Veel geleerd van Pjotr Sjarov, Rus-sische regisseur die lang in Nederland werkte en zijn Stanislawski methode. In Engeland trouwens verfoeien ze die methode, maar in Amerika wordt het omarmd als basis voor acteren. Grote inspirator van deze ‘Method Acting’ is Lee Strassbourg, die vele bekende filmacteurs onder zijn hoede had.

praktisch onderWijs Om te beginnen lees ik eerst een stukje tekst voor uit ‘Kink in de kabel’ en vraag het publiek dat vooral in beelden te zien: hoef je niet tekst te leren. Daarna wordt de tekst nog een aantal keren gelezen en gespeeld door mij en een tegen speler -korte antwoorden. De speler krijgt soms een bepaalde emotie mee. Advies: eerst beweging, dan tekst. Niet aan rol, maar aan inzicht werken! Niet meteen antwoord geven, maar nadenken. Voor-beeld: komt vrouw bij slager. Ja slager, er is altijd wat. Nu is mijn man weer overleden. (Iets tragisch luchtig vertellen).

repetities Eerst lang aan tafel repeteren. Tekstanalyse, geen leestoon, niet met je hoofd leren maar met gevoel, tekst snel weg doen, luisteren naar de ander. Grappen bij eerste lezing kun-nen later een obsessie worden, als er te veel nadruk komt te liggen op die grap. Niet vragen om een lach!! Grappen niet tijdens repetities spelen, dan raken ze beschadigd. Voorbeeld: (van Noël Coward): ‘Meneer, wilt u een kopje thee’. In het begin vroeg hij om thee. Later vroeg hij om een lach. Fout! Barrière bij speler: als regisseur zeg je niet die ene zin voor, maar praat je er om heen. Je kunt niet zeggen tegen speler: doe het zo! Dat werkt niet. Speler pas op ‘t eind modelleren. Als het voorwerk goed gedaan is, komt de plaatsing, de mise-en-scène, aan ’t eind vanzelf goed bij de spelers. Nogmaals: niet grappig proberen te zijn!!!

Jan Dol

John Lanting, grondlegger van het “Theater van deLach’, wordt algemeenbeschouwd als de koningvan de Nederlandse klucht.Dertig jaar heeft hij zich met hartstocht en succes op dit genre gestort.Het Prinsentheater in Groningen zit bomvolliefhebbers, op zoeknaar de geheimen vande klucht.

‘V O L K O M E N E R N S T I G S P E L E N’

masterclass john lanting

Voor de hedendaagse klucht liefhebbers: Het landelijk opererende ‘Het echt Rotterdams Theater’ met ‘Au, au, au... me rug’ met o.a. Paul van Soest. Zie: www.hetecht.nl Kluchtkanjer Jon van Eerd in ‘Boeing Boeing’ van Marc Camoletti. Zie: www.toneel.nlLiteratuur: zie ‘Lessen voor acteurs’-Konstantin Stanislavski’Alles over Method–Acting’– Ned MandarinoWaar is ‘De Klucht’ van ‘Dastater’ uit Groningen gebleven...

voorstellingen

sWet – Deel 4 [www.swet.nu]

Het vierde deel van het zevendelige ‘Requiem voor een gebouw’ vindt plaats in Zuidhorn.Het verhaal speelt zich langs het water af. Er ligt een prachtige, afgebakende route tussen de spoorbrug en de te slopen brug. Even verderop, moet de nieuwe brug gaan komen. De hoofdpersoon bouwt tijdens de voorstelling misschien wel de nieuwe brug. Reserve-ren via de website van SWET.Brug van Starkenborgkanaal, Rijksstraatweg, Zuidhorn - 27 t/m 30 mei

FlauweCult – ons Kent ons [www.flauwecult.nl]

FlauweCult bestaat tien jaar! Dit heugelijke feit wordt gevierd met een jubileumvoorstelling op locatie, ‘Ons Kent Ons’ van Alan Ayckbourn. Een cynisch en grap-pig stuk over amateurtoneelspelers en hun sores. Een amateuroperettegezelschap is bezig met de repetities voor een nieuwe operette. Al snel blijkt er onderhuids meer te spelen dan aan de buitenkant zichtbaar is. Zodra een nieuw lid nietsvermoedend zijn intrede in het gezelschap doet, zijn al snel de poppen aan het dansen. Op locatie in Groningen – 27 mei (première) t/m 30 mei, 3 t/m 6 juni

Jeugdtheaterschool groningen - Alice [www.theaterwerkplaatsgroningen.nl]

De voorstelling ‘Alice’, gespeeld door de Jeugdtheater-school Groningen, is 16 april in première gegaan in het Prinsentheater te Groningen. Deze vrije bewerking van ‘Alice in Wonderland’ is een wervelende voorstelling geschikt voor kinderen van 8 tot 88 jaar. Tot eind juni zal deze voorstelling op scholen en in het Prinsenthea-ter gespeeld worden.Prinsentheater, Groningen – 16 april (première), 17 mei, 14, 20, 21, 24, 25 juni

overige

Ats totaal [www.theaterwerkplaatsgroningen.nl]

Prinsentheater Groningen - 29 t/m 31 meiDe AmateurTheaterschool in Groningen toont in het kader van de jaarlijkse afsluiting diverse voorstellingen en presentaties in het Prinsentheater. Kijk voor actuele informatie op de website.

Jts vol-Uit [www.theaterwerkplaatsgroningen.nl]

Prinsentheater Groningen – 17 t/m 21 juniDe jaarlijkse afsluiting van de JeugdTheaterschool laat wederom verschillende presentaties en voorstellingen zien van de leerlingen. Op 17 juni staan de kindergroe-pen van de JTS op de planken, de oudere groepen laten zich op de daaropvolgende dagen zien. Kijk voor actuele informatie en het programma per dag op de website.

Worteldagen [www.amonet.nl]

Worteldagen is een Kleinschalig Beeldend Theater Festival op bijzondere locaties in en rond Norg. Dit jaar zullen tussen 30 en 40 studenten mee gaan doen aan “Worteldagen”2009. De uitgenodigde studenten komen van Academie Minerva uit Groningen, HKU uit Utrecht, Academie voor Popcultuur uit Leeuwarden, KTM Groningen, Drenthe college uit Assen en Design academie uit Eindhoven.Norg - 29 mei t/m 1 juni

theaterweken Jongeren [www.lawayarts.com]

Laway Arts organiseert twee theaterweken voor jongeren vanaf 13 jaar in de Theaterwerkplaats te Kantens. De kosten voor de week zijn inclusief over-nachtingen, maaltijden en theaterlessen € 225,- Voor meer informatie en aanmelden, zie website www.lawayarts.com.week 1 maandag 6 juli tot en met zaterdag 11 juliweek 2 maandag 17 augustus tot en met zaterdag 22 augustus

Cursus Productieleider [www.theaterwerkplaatsgroningen.nl]

Op 10 februari is bij de Theaterwerkplaats Gronin-gen het tweede jaar van de cursus Productieleider van start gegaan. Dit cursusjaar is opgedeeld in vijf verschillende modules, met elk een verschillend aan-dachtsgebied. Je hoeft niet het eerste jaar gevolgd te hebben om aan het tweede jaar te kunnen deelnemen. Tevens kan er voor losse modules worden ingeschre-ven. Onderstaande modules worden nog in 2009 behandeld:Module 7: Mediaproductie, start 2 juni Module 8: Projectleiding Kunstprojecten, start 15 sep-tember Module 9: Productie (bedrijfs)evenementen, start 27 oktoberKijk voor meer informatie op www.theaterwerkplaats-groningen.nl of bel 050-8507150

a a n k o n d i g i n g e n

Waar kan ik informatie vinden over voorstellingen en manifestaties?

in ‘Blick’ is geen agenda opgenomen.

U kUnt voor informatie over voorstellingen,

terecht op verschillende WeBsites.

enkele Belangrijke zijn:

WWW.gca-nvagroningen.nl

WWW.kolderenko.nl

WWW.theaterWerkplaatsgroningen.nl

WWW.regionalecUltUUrplannen.nl

WWW.groningerUitBUro.nl

18

Theatergroep M/V doet het in een theatrale setting: weliswaar een oude boerderij, maar wel met een echte tribune, voldoende speelvlak en passend theaterlicht. Raamtheater doet het in een stokoud bioscoopzaaltje, met amper speelvlak en muf theaterlicht. Ver-gelijken lijkt bij voorbaat kansloos.God, Maria en Jozef kijken in drie door elkaar waaierende monologen terug op tweedui-zend jaar geschiedenis. Ze zijn nogal teleurgesteld in wat er van ze geworden is. Twijfel en onmacht resteren. Jozef had een andere voorstelling als gelovige van het paradijs, Maria verwerpt de God die schept en tegelijkertijd vernietigt en God zelf is zwaar teleur-gesteld in het project Jezus en haalt hem terug. God wil met pensioen en gaat op zoek naar een opvolger. In Maria weet hij een naïeve en onschuldige maagd die hem wel een kindje kan schenken. Maria schrikt zich het laza-rus. Maar ze is toch erg geïmponeerd door de machtige verschijning en bij nader inzien vindt ze het wel tof. Hij mag wel vaker langskomen. Jozef wel goedlachs maar ook pittig religieus heeft grote moeite met dit hemelse overspel. Een tekst uit 1997 die nu ineens op hetzelfde moment gespeeld wordt door twee, aan el-kaar gewaagde amateurtoneelgroepen uit Groningen en Drenthe. Alsof ze het afgespro-ken hebben. Toch even naar beider uitwerking kijken wat betreft de vorm en speelstijl.Beide groepen hebben geen decor. Groep MV werkt met een wisselladder om het spel dynamisch(er?) te maken, een mijnwerkerslampje en (quasi) gegoochel met rode bal-letjes. Muziek: één pianowerk, gedurende langere tijd (Roger Eno). Uniforme kleding. Uitwerking: de vorm voegt zich niet overal sterk naar de tekst.Groep Raam zit op drie stoelen (front zaal). Verschillende soorten muziek (Philip Glass – viool, piano, slagwerk), op diverse plekken - als korte ondersteuning van de tekst. Ei-gentijdse kleding naar personage: kantoorpak; korte rok, zwart pak. Uitwerking: De vorm ondersteunt personage en met name de muziek verhevigt de betekenis van de tekst. Beide groepen hanteren een speelstijl gebaseerd op inleving en spelen op het publiek. Het spelen onderling blijft bij de MV groep beperkt. Groep Raam gaat daarin verder. Groep MV zag ik het eerst en was opgetogen over de stijl en het ingehouden spel (niet over onhandig gedoe met balletjes). Toen kwam groep Raam en kon ik minstens zo op-getogen zijn. En eigenlijk nog ietsje meer door die grappige God.

Jan Dol

G E Z I E N

Theatergroep RaamtheaterTheatervoorstelling Madonna’s Man – Daphne de BruijnRegie: Ankie BoursHet Oude RKZ - Groningen01-01-09

Theatergroep Theatergroep M/VTheatervoorstelling Madonna’s Man – Daphne de BruijnRegie: Marian VesseurTheater Het Hek v/d Dam - Ekehaar14-03-09

god heeft het niet zo op jezUs

Een terugblik door God, Jozef en Maria

19

20

We staan gebroederlijk voor een pentekening bij een van de stands van Kunst Event Groningen, de jaarlijkse kunstbeurs in Martiniplaza. Hij oogt als een tokki: trainingspak, gouden ketting, maar onze neuzen wijzen dezelfde kant op; de tekening is een megafes-tijn voor het oog. Ontelbare pennenstreekjes - inktzwart, ragfijn, haarscherp - laten een bladerrijke boom aan een beekje magistraal tot leven komen. Hoe langer ik ernaar kijk, hoe meer ik besef dat ik pas nét met kijken ben begonnen.De prijs: € 1500.Mijn reactie: ‘Zucht.’Ik kan schudden wat ik wil, maar uit mijn geldboom dondert deze dagen alleen dor hout naar beneden. ‘Kunst Event Groningen laat zich voorstaan op zijn laagdrempeligheid en richt zich op een breed publiek,’ stond in de folder die me bij binnenkomst in de hand werd gedrukt. ‘Er zijn leuke kinderworkshops, zodat ouders of begeleiders ongestoord rond kunnen kijken.’ Codetaal voor ‘gezinsuitje’. Met de plattegrond in mijn hand zocht ik eerst de stand van mijn buurman op, aan wie ik het vrijkaartje had te danken. Links en rechts schoot ik schilderijen voorbij. Foto’s, glas, sieraden en nóg meer schilderijen. Pardoes liep ik een roekeloos kind omver. Waar-schijnlijk zo’n onhandelbaar kreng dat de hele workshop terroriseerde en daarom was weggestuurd. Laagdrempeligheid is prima, maar laat me er niet over struikelen. “En, al wat verkocht?”, vroeg ik mijn buurman - standnummer 13. Hij zweeg. Hij blééf zwijgen en schonk zichzelf en mij een plastic bekertje wijn in.“Je kent dat wel, dat idee dat honden op hun baasje lijken”,zei ik willekeurig om de stilte te verstommen. “Werkt dat ook zo bij goede kunst? Lijken goede kunstenaars op hun werk?”“Kijk achter me: lijk ik op dat goudkleurige drieluik met die rode bloemetjes links aan dat zwarte takje?”“Ehhh…”“O, nou dan.”Mijn buurman was chagrijnig dus ik besloot mijn rondje te doen. “Kies volgend jaar een ander standnummer,” zei ik, “misschien helpt het.”

De pentekenaar komt tot leven. Hij staat met moeite op uit zijn stoel en komt tussen tokki en mij in staan. “Let u ook even op de weerspiegeling in het water”, zegt hij gortdroog, maar ik let enkel op de ontelbare gesprongen adertjes op zijn linkerwang. Het zijn net kleine pennenstreekjes - dieprood, ragfijn, haarscherp.Als ik de beurs even later verlaat, hoor ik bij de uitgang een stemmetje achter me: “Hij was het!” Ik draai me om. Tokki, met in zijn ene hand de pentekening en aan zijn andere een boos kijkend meisje. “Hé klootzak, heb jij net mijn kleine zusje omvergeschopt?”

Jim Rotteveel

laagdrempelig

“kijk, en dat kan mijn kleine zUsje dan Weer níét!”, zegt de man naast me.

w