jaargang 3 nr.1 oktober 2008 Blad voor amateurkunst in groningen

ColofonBlick is het blad voor amateurkunst in Groningen en verschijnt vijf of zes keer per jaar. Het is een gezamenlijke uitgave van De Theaterwerkplaats De Prins van Groningen, de Regionale Cultuurplannen (samenwerking provincie Groningen en 22 Groninger gemeenten), het Gronings Centrum voor Amateurtheater, Kolder & KoRedactieadres De Theaterwerkplaats, t.a.v. redactie Blick (Hans Sissingh), Noorderbuitensingel 11, 9717 KK Groningen Tel. 050-8507159e-mail info@blickmagazine.nl website www.blickmagazine.nlRedactie Jan Boland (hoofdredacteur), Iris van Dijk, Jan Dol, Barbara VonkBureauredactie Hans SissinghMedewerkers aan dit nummer Ellen van der Graaf, Theo de Groot, Obbert Nieuwenhuis, Jim Rotteveel, Henk VerbeekGrafische Vormgeving Jos HendrixDruk Scholma Druk BVOplage 2500Losse nummers te verkrijgen bij Hans Sissingh (zie redactieadres) Het volgende nummer verschijnt december 2008 of januari 2009 Kopij voor 24 november 2008 Kopij/nieuws/persberichten/mededelingen t.a.v. Hans Sissingh (zie redactieadres) Overname van artikelen met bronvermelding is toegestaanVoorpagina Om de liefde van laurentia; foto: Erik BrandAchterpagina Casco

F i ve l sgoud 2

Pass i e en mach t i n de open luch t 4

Pee rd en woagen #1 7

Indaba , fo to repo r t age 8

Pee rd en woagen #2 10

He t b roe i t aan a l l e kan ten 12

S t r i p 15

Jeugd thea te r i n he t Wes te rkwa r t i e r, ech t we l ! 16

K i j ke r sp lez i e r o f k i j ke r sge tob 18

Thea te r f es t i va l s i n de p rov i nc i e 19

Grappen ( co lumn) 20

Waar kan ik informatie vinden over voorstellingen en manifestaties?

in ‘Blick’ is geen agenda opgenomen. voor informatie over voorstellingen, uitvoeringen en manifestaties in stad

en provincie kunt u terecht op verschillende WeBsites. enkele Belangrijke zijn:

de site van het groninger centrum voor amateurtheater:

WWW.gca-nvagroningen.nl

de site van kolder & ko: WWW.kolderenko.nl

de site van 050 uitmagazine groningen: WWW.groningeruitBuro.nl

WWW.regionalecultuurplannen.nl

de site van ‘Blick’ Wordt de komende tijd BijgeWerkt

en dat Betekent dat er nu geen agenda op staat.

onze excuses daarvoor.

in dit nummer

1

Er is deze (na)zomer heel wat afgespeeld in de open lucht. Wilden we naar een ‘traditioneel’ openluchtspel in de vorm van een klucht, een blijspel of komisch volkstoneel in een echt openluchtthe-ater? Keuze genoeg in Groningen en Drenthe. Maar theater in de open lucht is al lang niet meer voorbehouden aan de klas-sieke openluchttheaters met een groot podium en vaste opstelling. Een be-paalde plek of streek of een specifiek gebouw zijn prima entourages voor een dramatische verbeelding met veel aan-dacht voor beweging, muziek, geluid en multimedia. Het ene is niet beter dan het andere. Het gaat erom dat het boeiend en interessant is om naar te kijken. We berichten in dit eerste nummer van

de derde jaargang over twee voorstel-lingen in de open lucht die aan die voor-waarde voldoen.

Hoe beleven en ervaren we de geschie-denis van onze eigen omgeving? Wat is onze Groningse identiteit? Hoe ‘werelds’ is Groningen? Deze vragen en de ant-woorden erop komen voorbij in twee be-sprekingen en een fotoreportage.

Het jeugdtheater in Marum bestaat tien jaar en is nog steeds springlevend zo blijkt uit een gesprek met leiders en spe-lers. Verder nog in dit blad een strip, de rubriek ‘Kijkersplezier’ of eigenlijk meer kijkersgetob en de column over een wat louche theatrale grappenmaker.

De redactie

We hebben de verenigingen gevraagd wat hun plannen zijn voor het komende seizoen en dat heeft behoorlijk wat reacties opgeleverd. Onze dank daarvoor. Aanvankelijk wilden we er een overzicht van samenstellen, maar het lijkt ons bij nader inzien beter aandacht te schenken aan iedere reactie op het juiste moment. We nemen contact met u op.Blijft u ons tijdig informatie sturen over voorstellingen en manifestaties van uw vereniging of orga-nisatie. We besteden er aandacht aan.Zend een mailtje naar ons: info@blickmagazine.nl of groningsca@yahoo.com (t.a.v. Hans Sissingh).

2

Als geschiedenisboeken niet meer aanslaan gaan we wat anders verzinnen, moeten ze gedacht hebben bij het Ivak. Geen online geschiedenisboek, want dat is weer veel tekst. Het moet een interessante interactieve leeromgeving worden voor kinderen. Met een goede balans tussen kennisoverdracht en visuele aantrekkelijkheid. Een onder-wijskundig instrument voor een specifieke doelgroep, dat de regionale geschiedenis en cultuur van Fivelingo op onnavolgbare wijze laat zien.

Wat ligt dan meer voor de hand om dit op het bordje te leggen van professor Dolkruin. Hij is misschien een tikkeltje wereldvreemd, maar ook geniaal. Hij ontwerpt een interactieve website, die het kinderen mogelijk maakt, op elk gewenst moment aan het verleden van Fivelingo deel te nemen. En de professor heeft ook zwarte gaten in de geschiedenis ontdekt, waardoor je naar het verleden kunt reizen. Natuurlijk heeft hij een back up, voor als iets fout mocht gaan.

En het gaat fout, want een stagiaire moet een tekst schrijven, ze heeft nogal haast want ze moet naar de film, steelt de back up en verdwijnt in het verleden. Profje in alle staten –zeg up! waar is mijn… en stuurt zijn secretaresse via een exact vastgelegde route op pad om de stagiaire uit het verleden te halen. De secretaresse beleeft de meest wonder-lijke avonturen en zweeft door een tiental tijdvakken. Het eerste tijdvak waarin ze terecht-komt is bij het Hunebed Heveskes (bij Delfzijl) 3296 jaar v Christus. Vandaar naar andere pleisterplaatsen zoals een verzetsgroep in 1942 die een smokkellijn onderhoudt tussen Delfzijl en Stockholm. De Professor stuurt zijn secretaresse op afstand, maar kan niet voorkomen dat zij tijdens haar kennismaking met vreemd uitgedoste figuren, altijd eerst haar charmes in de strijd gooit. Kan hij zich niet voorstellen, hij is nog zo ongerept.

En wat de voorstelling zo interessant maakt, ze gaat niet gewoon op de fiets van de ene naar de andere locatie. Eerst is er een locatie op Beeld, dan loopt ze naar het doek, belt aan bij de locatie en verdwijnt door het doek (letterlijk) naar binnen. Er wordt voortdurend gewisseld tussen beeld en handeling. Muziek en geluid erbij en je hebt een mooie mix van aanschouwend onderwijs in dramavorm. Multimediaal in optima forma. Ondanks de wisselende acteerprestaties is het geheel een vindingrijke, boeiende en nuttige familie-voorstelling. Zoek je als school invulling voor een modern uurtje praktisch aanschouwelijk geschiedenisonderwijs, een interessante interactieve leeromgeving? Klop dan aan bij dit prachtige initiatief van het IVAK.

Jan Dol

fivelsgoud

G E Z I E n

een multimediale reis door de tijd

Theatergroep Troupe d’IVAK

Theatervoorstelling FivelsGoud

Tekst Jo Willems

Muziek Kees Stekete, Wigo van der

Schoot

Decor Sjoerd van Dorp,Marijke van

Dijk, Bart de Vogel, Jaap van den

Hoofdakker

Regie Hiepie Hoogeveen

18-08-08 De Plaats Melkema Hui-

zinge

Nog te zien op erfgoedlocaties in

Delfzijl, Oosterwijtwerd, Appingedam

en Nieuw-Scheemda.

Zie www.fivelsgoud.nl

EEn gavE foto gEmaakt tijdEns EEn rEpEtitiE? stuur diE naar ons!

3

Het IVAK is een cursuscentrum en provinciale ondersteuningsinstelling op het gebied van kunsteducatie voor het basisonderwijs in de gemeenten Appingedam, Delfzijl en Loppersum. FivelsGoud, een ontdekkingsreis door de geschiedenis van Fivelingo. Het beleven en ervaren van de geschiedenis van de eigen omgeving.Met kennis van het verleden krijg je kijk op het heden. Met een theaterproductie op erfgoedlocaties, Inspriratiekisten, exposities en een interactieve website www.fivelsgoud.nl

foto's: Anja Reenders

4

passie en macht in de open lucht

Het openluchttheater is terug van weggeweest. In de zestiger en zeventiger jaren maakte het zware tijden door. Bijna de helft van de tachtig natuurtheaters die neder-land in de tijd telde, raakte in verval. Zo werd het oude Tivoli-theater in het Asserbos in 1976 afgebroken en zelfs ‘Diever’ met een bijna onaantastbare Shakespeare traditie had te lijden onder teruglopende bezoekersaantallen.

Oorzaken? Lastig om die precies aan te geven maar het heeft zeker te maken met de gestegen welvaart in die jaren; de vakantietrek naar het buitenland nam toe en de tele-visie was bezig aan een triomfantelijke opmars. ’s Zomers hadden we wel andere dingen aan ons hoofd dan een bezoek aan een openluchttheater. Kleefde er ook niet een beetje een oubollig imago aan? Maar sedert een aantal jaren doet zich een kentering voor en het publiek heeft de weg naar het openluchttheater weer gevonden. Ook in Assen is men optimistisch gestemd, want enkele jaren geleden is het theater Tivoli in het Asserbos herbouwd.

WederopstandingHoe is deze wederopstanding te verklaren? Heeft het iets te maken met de hang naar het oude vertrouwde, terugkeer naar het beslotene, behoefte aan een gezellige, roman-tische sfeer en omgeving? Het zijn allemaal gissingen maar er zit misschien een kern van waarheid in. De voorzitter van de Vereniging Nederlandse Openluchttheaters, Henk Voets, meent dat de heel open sfeer het aantrekkelijke is. “Het is midden in de natuur, heel ongedwongen.” * De organisatie is in handen van vrijwilligers die vaak een grote familie vormen. Ze zijn enthousiast en dat stralen ze ook uit naar de bezoekers. Onbekommerdheid, ongedwon-gen sfeer, één grote familie en betrokkenheid daar gaat het om en dat is de charme.Op dit moment telt Nederland ruim zestig openluchttheaters, waarvan er vijftig actief zijn. Toneel vormt nog maar een derde deel van alle voorstellingen. De andere zijn popcon-certen, festivals, dance-events, filmvertoningen en workshops.Lang niet alle stukken lenen zich voor het openluchttheater. Meestal zijn er geen gor-dijnen, zodat je niet even een doek kunt neerlaten om scènes te wisselen. Bovendien is het toneel vaak twee tot vier keer zo groot als een gewoon toneel. Ook zit het publiek vaak wat verder van het toneel af . Dat betekent dat een stuk vaak behoorlijk bewerkt en aangepast moet worden.

speelgroep leekAls er toneel gespeeld wordt in de open lucht vormen kluchten, blijspelen en kolderiek volkstoneel - vaak in dialect – de hoofdmoot. Er zijn evenwel uitzonderingen.’ Speelgroep Leek’ hoort daarbij.Ieder jaar probeert de groep een bijzondere voorstelling op de planken te krijgen. Plaats van handeling: openluchttheater Podium Nienoord gelegen in de natuurlijke omgeving van landgoed Nienoord. Regisseur en spelers maken het zich niet gemakkelijk door steeds voor een totaal ander genre te kiezen. In elke productie leren spelers andere

over het openluchttheater en ‘om de liefde van laurentia’

5

passie en macht in de open lucht

speelstijlen en technieken. “Dit jaar is bijvoorbeeld de agressie in het stuk, het slaan, een pittig aandachtspunt voor de acteurs,”schrijft regisseur, Henk van der Veen, in het programmaboekje. Dat hieraan hard is gewerkt is goed te zien en te horen in de voor-stelling.

om de liefde van laurentia

In het stuk ‘Om de liefde van Laurentia’ draait het om passie, wreedheid en machts-wellust. Het verhaal vindt zijn oorsprong in de geschiedenis van een Spaans dorp, Fuente Ovenuja, zoals die in de zeventiende eeuw door Lope de Vega is bewerkt tot to-neelstuk. De bewerking die de groep op de planken zette is vooral gebaseerd op ‘Das brennende Dorf’ van Fassbinder uit 1970. Hij voegde er passie en sensualiteit aan toe. In het stuk gaat het zowel om de strijd om de macht over Spanje in de zestiende eeuw als om de macht en de machteloosheid in de liefde. Speelgroep Leek maakte gebruik van een vertaling en bewerking van Theater Het Amsterdamse Bos uit 1977 waarin voor deze gelegenheid ook weer veranderingen zijn aangebracht.Het is een echt openluchtspel geworden met veel aandacht voor enscenering, op-bouw en overgangen van scènes, afwis-seling van spel en muziek. Licht, geluid en kleding zijn goed verzorgd en dragen ertoe bij dat er veel te zien, te horen en te kijken valt. De zingende hoertjes, geplaatst in een bordeelachtige omgeving terzijde van het podium (goede vondst), zorgen voor een lichtvoetig element.De scènes aan het hof van koning Ferdi-nand en koningin Isabelle behoren tot de hoogtepunten van de opvoering. Belich-ting en muziek zorgen voor een passende sfeer, terwijl de kleding en grime perfect

over het openluchttheater en ‘om de liefde van laurentia’

G E Z I E n

Theatergroep Speelgroep Leek

Theatervoorstelling Om de liefde

van Laurentia

Naar Rainer Werner Fassbinder Das

brennende Dorf en Lope de Vega

Fuente Ovejuna

Bewerking Frances Sanders

Regie Henk van der Veen

22-08-08 Podium Nienoorde Leek

Publiek: 350

6

zijn (mooie combinatie van zwart, rood en wit). De ironiserende wijze van spreken gekoppeld aan ‘hoffelijke’ bewegingen ma-ken er een echt spel van.De kracht van de opvoering zit ‘m vooral in de grote scènes met veel mensen op het podium, veel beweging en actie (het vech-ten en slaan technisch knap uitgevoerd). Daarbij wordt goed gebruik gemaakt van het hele podium. Voor de pauze zit er veel vaart in de voorstelling, maar na de pauze is het tempo er grotendeels uit. Het gepassioneerde, sen-suele blijft wat aan de oppervlakte; het wordt niet echt broeierig en dreigend. Het is begrijpelijk dat het grote gebaar en het ensemblespel in een openluchtspel veel aandacht krijgen en dat is prima gelukt, maar dat gaat soms ten koste van het kleinere spel.. Bepaalde dialogen doen wat stijfjes en onnatuurlijk aan en dat geldt ook voor de bijbehorende gebaren.Dit neemt niet weg dat de voorstelling als geheel er goed staat en dat de Speelgroep Leek waardering verdient om een derge-lijk, niet eenvoudig stuk te brengen.

Jan Boland

* Dagblad van het Noorden, 19 juli 2008Meer informatie over Speelgroep Leek: www.speelgroepleek.nl

foto's: Erik Brand

7

peerd & Woagen #1

Oldehove, 3 september 2008

Hoe Gronings wil je zijn. Nou best wel. Ik spreek het niet, maar ik vind het wel mooi. En

als het mooi is, zou ik het moeten willen spreken. Maar ik woon met weinig echte Gronin-

gers in Stad. Dus is de noodzaak er niet. Kom ik buiten, dan wil ik wel Gronings proaten,

maar dan word ik uitgelachen. Dit is een beetje het gevoel na afloop van je voorstelling.

En een heleboel vragen. Vandaar dat ik je schrijf.

Dan vraag ik eerst iets over de speelstijl. De manier van spelen hangt samen met de vorm

(revue, variété, toneel of cabaret). De vorm lijkt hier cabaretesk. Is dat zo? De manier is

nogal chaotisch, of nog niet ingespeeld. Of is het bewust? - We doen maar wat - zou ook

kunnen, want het pakt soms heel hilarisch uit met uitbundig fysiek, heftig spel en kilo’s

spelplezier. Wel wordt de grapdichtheid uitgerekt en soms op een hoog volume uitge-

vent. Spelen op de grote lach, een schreeuw om een lach we zijn leuk? Een enkele speler

vraagt om wat meer in toom gehouden te worden? Wat een grote woorden hè. Komt ook

een beetje door de recensie in het Dagblad van het Noorden. Die vind ik te negatief. Ja?

Vind jij dat ook? Ik probeer hier de verschillen te ontdekken. En die zijn er wel degelijk.

Ik heb een andere voorstelling gezien, op een andere plaats, in een later stadium.

Voor de pauze komen er heel veel scènes voorbij die een beeld geven van de Groninger

geschiedenis. Voordeel is dat je veel meekrijgt, herkent. Ja zo wordt er tegen Gronings

aangekeken. En ook zo. Maar nadeel dat het toch wat oppervlakkig blijft omdat het weer

snel voorbij is. Vind jij dat ook? Waarom zoveel korte stukjes? Of zijn de stukjes kort

zodat spelers kunnen excelleren. Want die spelers kunnen wel degelijk excelleren. Boer

zoekt vrouw, het travestienummer, Lied Peerd. Geweldig zo’n nieuw acapella arrange-

ment Peerd van Ome Loeks. De spelers zijn geen zangers maar ze zingen behoorlijk.

Daarbij worden ze geweldig ondersteund door de drie muzikanten. Die maken er puik

muziektheater van.

Na de pauze is de toon plotseling heel anders, als de echte ware Groningers, zangeres

Fransien Kuipers, zanger Sytse Scheeringa en dichter Tonko Ufkes opgevoerd worden.

Scheeringa en Ufkes met gastoptreden als regionale bewoners van het Westerkwartier.

Dan krijgt wat mij betreft de centrale vraag ‘hoe Gronings kun je zijn’ betekenis. Name-

lijk dat het Gronings er toe doet. Dat is toch ook de achterliggende boodschap? Deze

drie Groningers overtuigen me. Vooral de dichter komt met zulk mooi Gronings aan

(ook een gedicht van Jelte Dijkstra), dat ik op slag een echte Groninger wil zijn. Ook

zou ik meteen met de zangeres aan de Groningse haal gaan. Als een dijk komt ze op en

toont hoe Gronings je kunt zijn. Authentiek, overtuigd en niks stug of last van een iden-

titeitscrisis. Ze krijgt het nodige smalende -Hollands - weerwerk te verstouwen en weet

zich prima staande te houden. Maar de tegenkrachten die het Gronings weer onderuit

moeten halen blijven smeulen. Ede Staal afdoen als Gronings cliché? Natuurlijk is dat zo.

Waarom berusten in een soort minderwaardigheid? Is dat een mallotige Groninger met

een Hollands accent in een mondiale samenleving? Want dat zou wel eens de conclusie

kunnen zijn na afloop. Nou ja, wat vind je ervan? Ik hoor graag van je.

Jan Dol

Stichting Peerd gaat op zoek naar de ‘Grun-

neger van nou’. Peerd & Woagen is de eerste van

deze reeks, een muzikale variétévoorstelling over

identiteitsvorming in een veranderende wereld.Daarna volgt in 2009

een serie voorstellingen, waarbij dieper wordt

ingegaan op thema’s als regionalisme, religie, de

multiculturele samen-leving en een stukje

Groninger geschiedenis.

Beste Regisseur,

Stichting Peerd

Tekst en Regie Theo de Groot

Muziek Bert Hadders

Kostuums Fokko Jelsma

Met Mads Wittermans,Lotte

Dunselman, Dani Heres Do-

minques, Wilke Jansen, Fran-

sien Kuiper

Hayemaheerd - Oldehove

03-09-08

G E Z I E n

8

Laway Arts brengt in haar projecten kunste-naars uit verschillende landen en culturen sa-men. Tussen half augustus en half september was in de Theaterwerkplaats in Kantens de voor-stelling ‘Indaba’ te zien. Ook zijn in september voorstellingen gegeven op scholen voor voortge-zet onderwijs.

Indaba, wat is dat?Wat hebben mensen uit de Zuid-Afrikaanse townships en bewoners van het platteland van Groningen gemeen? Welke verschillen en over-eenkomsten zijn er in hun dagelijks leven? Met deze vragen werkte Laway Arts met ama-teurspelers en jongeren uit Groningen. Op grond van foto’s en filmfragmenten van de townships maakten zij scènes over het dagelijks leven in Groningen. ‘Indaba’ is een mix geworden van to-neelspel, videobeelden en muziek.

Het initiatief ging uit van Toke van Oorsouw, Derk Jan Kroon en Macebo Mavuso en werd georga-niseerd in het kader van het Regionaal Cultuur-plan Noord-GroningenHet werd ondersteund door krediet mondiale bewustwording van de provincie Groningen en het ncdo.

Meer informatie: www.lawayarts.com

foto's: Henk Verbeek

9

10

Dag Jan,Dank voor je schrijven. Altijd mooi om te zien dat iemand de tijd neemt om al schrijvend

een beeld te vormen van een theatervoorstelling die hij of zij heeft gezien.

Ik was inderdaad een paar dagen behoorlijk van de leg af na de recensie in het Dagblad.

Raar dat het geschreven woord zo veel indruk op je kan maken. Maar het zorgde ook

voor een verbetenheid die ervoor moest zorgen dat een recensie uiteindelijk slechts een

momentopname is. Nog voor de recensie uitkwam hadden we 15 minuten uit de voor-

stelling geschrapt.

Vorige week moest onze lieve Dani Heres Dominiquez opgenomen worden in het zieken-

huis waardoor Roger Goudsmit het mallotige idee accepteerde zijn rol over te nemen.

Beiden deden en doen het fantastisch. Maar we missen hem en zijn tegelijk aibels blied

met Roger.

Ik wist bij het begin van de voorstellingen dat het een mooie en ieder geval bijzondere

voorstelling kon worden. Tegelijkertijd wist ik ook dat er een aantal zaken in de voor-

stelling waren die nog te onduidelijk waren en om meer aandacht vroegen. In dat opzicht

was ik niet verbaasd over de eerste reacties die we kregen op het Noorderzonfestival.

Los van de vele positieve reacties was de kritiek begrijpelijk en soms terecht.

We zijn nu op de helft van de tournee en ik zie nu een voorstelling die nog elke keer

groeit. Mensen die de voorstelling voor de tweede keer zien zijn soms verbaasd omdat

er nog zoveel verandert. Dat klopt; iedere keer dat we op een andere locatie spelen be-

ginnen we met het uitproberen van nieuwe ideeën die de voorstelling sterker moeten

maken.

Na de rotperiode na de recensie mogen we nu genieten van de overwegend positieve

geluiden. Men (wij ook) vinden het prachtig, vinden het bijzonder dat er eens een keer

een voorstelling is gemaakt over De Groninger identiteit.

Je hebt het over vet spel en groot, uitbundig en op de lach. Dat klopt; ik houd daar ge-

woon van. Mits het goed gedaan wordt en past binnen het gegeven van het stuk. Om dat

te ontdekken moet je af en toe ‘te ver’ gaan om vervolgens gas terug te kunnen nemen.

Maar wel met winst. En die bereik je soms door ‘te ver’ te gaan. Het was een onderdeel

van de voorstelling qua stijl. Geen; ‘Vind ons leuk’, maar ‘Wij vinden het leuk’. Leuk is

trouwens een rotwoord. ‘Ik vond het leuk’ Je weet dan hoe laat het is…

Misschien heb ik het ook wel gebruikt als stijlmiddel voor de eerste helft. Een eerste

helft dat een beeld werpt op de geschiedenis van de Groninger vanaf zoveel voor Chris-

tus. Een staalkaart, een muzikaal en fragmentarisch overzicht van de Groninger die

steeds weer andere vormen aanneemt. Tot en met deze tijd. Ik kan me voorstellen dat je

dat oppervlakkig noemt. Er waren meer mensen die dat vonden. Ik noem het zelf liever

fragmentarisch, toegankelijk en herkenbaar. Niet om de spelers en de muzikanten te

laten excelleren (hoewel dat zeker gebeurt), maar om het publiek een overzicht te bie-

den van de Groninger door de eeuwen heen. Een keuze dus en ik houd nu eenmaal van

geschiedenis.

peerd & Woagen #2

11

Cabaretesque; ik kan me die kwalificatie goed voorstellen. Ik houd van de

crossover tussen theater en cabaret. Anderzijds is het ook een speelstijl

die een beetje gebaseerd moest zijn op de wagenspelen in de (late) Mid-

deleeeuwen waar acteurs, soms op boerenkarren, hun verhalen vertelden.

Deze speelstijl was ook ‘flink door de vierde wand’, om het zo maar te

zeggen. Onze voorstelling Peerd en Woagen was, is een reisvoorstelling

waarin op drie boerenkarren door de provincie wordt gecrosst, geïnspi-

reerd op de wagenspelen. Drie tractors ervoor en zie daar de romantiek in

al zijn volle glorie….

Chaotisch; ik neem aan dat je’t hebt over de tweede helft. De eerste helft

wordt op hoog tempo en scherp gespeeld.

In de tweede helft van de voorstelling staat de georganiseerde chaos cen-

traal; je voert een aantal elementen aan het stuk toe waar de personages

en publiek niet altijd op rekenen. En dus zorgen voor chaos. Fransien Kui-

per, voormalig zangeres van de Groninger folk groep de Tuutjefloiters die

furore maakte in de tachtiger jaren (mijn ouders waren gek op die groep)

is daar het speerpunt van. Ongelofelijk trouwens wat zij gepresteerd heeft.

Voor de eerste keer speelde zij in een theaterstuk en ik heb zelden iemand

zo zien groeien binnen een theatergroep. Een amateurspeler die samen

met vier professionals speelt alsof ze niet anders doet! Respect!

‘De Nederlander bestaat niet, laat staan de Groninger’, is inmiddels een ge-

vleugelde uitspraak van Maxima Z. Hoe eens ben ik het met haar enerzijds.

Anderzijds zijn er regionale sentimenten die sterker zijn dan we denken.

En die zijn tegenwoordig sterker dan, zeg, 15/20 jaar geleden. Dat werd

mij tijdens het maakproces wel duidelijk. Helemaal duidelijk werd het

vanaf het moment dat er gespeeld ging worden. Sentiment, de herkenning,

het verlangen ergens bij te willen horen. Het streven naar harmonie. Deze

harmonie wordt schijnbaar bereikt in de voorstelling. Schijnbaar omdat

harmonie in mijn ogen nooit een status quo is.

Ik zal deze tournee nooit vergeten vanwege het bijzondere karakter, de ge-

zamenlijke kracht van dit collectief, de bewoners die onvergetelijk waren,

bijzondere regiogasten die ons ontroerden en aan het lachen maakten.

Plus een voorstelling die ons allemaal na aan het hart ligt. En een paar

weken harmonie te hebben gevoeld die na de voorstelling en tournee weer

zo snel verdwijnt. En je even echt Groninger te voelen wat dat dan ook

moge zijn.

Ik wil tenslotte nog zeggen dat jij jezelf echt wel een Groninger mag noe-

men. Je woont hier toch? De spelers die geen echte Groningers zijn vinden

nu ook dat zij Groningers zijn. Ook zij zijn bekeerd…..

Groet en hoop je vragen voldoende te hebben beantwoord,

Theo

12

In de dorpen in het Westerkwartier verdwijnen bepaalde gebouwen. Ze zijn vervallen, ze zijn lelijk, ze zijn te groot, te klein of te duur, ze hebben geen functie meer in de gemeenschap. Ze dienden een doel, maar staan nu een ander, nieuw doel in de weg en ze maken geen deel meer uit van de ge-meenschap, die verandert. Deze gebouwen verdienen een afscheid. Ze heb-ben een geschiedenis, die iets zegt over de plek waar het gebouw stond en over de mensen die er kwamen, er dingen deden en weer verdwenen. Het gebouw, de plaats, de geschiedenis, de mensen en de samenhang daartus-sen. Dat is de gedachte achter SWET.

Requiem voor de boerderij van de familie Gorter te Kornhorn is de derde voorstelling in een serie van acht die SWET maakt rondom gebouwen en locaties. Het moest een heel andere sfeer hebben dan de tweede voorstel-ling die in Grootegast speelde (café Helmus). Grootegast staat voor strijd, qua verhaal en qua vormgeving is het een heftige voorstelling. In Kornhorn gaat het om harmonie, natuur en liefde en de voorstelling moet intiem zijn.

een emotioneel en Beklemmend geBiedWe spraken voor de premiére met Aafke Steenhuis, schrijfster en schilder, die het script maakte. Zij heeft veel geschreven over verwachtingen en il-lusies van mensen en hun verhouding tot het landschap. Het verzoek om een intiem liefdesverhaal met mythische elementen te maken sprak haar dan ook aan.Ze kent de omgeving want ze verhuisde op haar vierde van Delfzijl naar Zuid-horn. Dat was een behoorlijke overgang. “We misten de zee en de ruimte en ik merkte dat mijn ouders Zuidhorn een beetje benauwend vonden.”Aanvankelijk aarzelde ze dan ook. Zou Kornhorn ook niet erg christelijk en kleingeestig zijn? Daarbij kwam nog dat ze nooit toneel had geschreven. Het SWET project leek haar leuk en ze accepteerde de opdracht. “Als ervaren schrijfster weet ik dat waar je tegen opziet, waar je moeite mee hebt, dat dan de boel broeit, dat er dan stof in zit, emotionele materie.” Aafke heeft veel sprookjes en sagen uit de streek gelezen. Er woonden vroe-ger veel genezeressen en helderzienden en het wemelde er van de verhalen over tovenaars, slangen en gevaarlijke tochten over de heide. Het is een streek van tegenstellingen; van oudsher vind je er christenen en anarchisten. De mensen hebben een sterke zin voor onafhankelijkheid, ze zijn op zichzelf en zorgen voor zichzelf. Dat is spannend. “Ik dacht dit is een emotioneel en beklemmend gebied, waar veel materiaal in zit; het smeult aan alle kanten.”

in gesprek met aafke steenhuis

het Broeit aan alle kanten

13een mythisch getint liefdesverhaalDéze streek met déze mensen vormen de achtergrond van het verhaal. Van welk ver-haal?De artistiek leider, Gert Sennema, wilde graag een soort Orpheus en Eurydice verhaal, een onmogelijke en gedoemde liefde tussen twee mensen. Aafke maakte hiervan ge-bruik, maar vlocht er nog twee andere klassieke verhalen doorheen. Ook kreeg ze het verzoek het vrouwelijke element in te brengen. Zo ontstonden de personen Kurro, de jonge teruggetrokken bewoner van de boerderij, staat voor de bewoner van Kornhorn, en Lauwke, de geheimzinnige en onbereikbare vrouw. Haar naam is ontleend aan de Lauwers, een veenriviertje dat hier ontspringt en dat uitmondt in de Lauwerszee. Twee hoofdpersonen: een man van het zand (horn betekent waarschijnlijk zandophoging) en een vrouw die van het water komt. De derde persoon, tante Wiemke, is een soort tover-vrouw. Ze past bij de sprookjes en andere verhalen van de streek.Omdat ’t hier gaat over een mythisch getint liefdesverhaal, geplaatst in de streek, moest ook de geschiedenis van Kornhorn zijn plek krijgen. Dat is gebeurd door de invoering van drie vertellers. Zij verwoorden de geschiedenis van de omgeving en de boerderij.Belangrijk zijn de liedjes deels in het Nederlands deels in het Westerkwartiers. Ze maken onderdeel uit van de handeling en ze nemen vaak de plaats in van de dialoog.“Zo wordt het geheel ‘muziektheaterachtig’ ”. Omdat zang en muziek zo belangrijk zijn vervullen twee zangers de rollen van de hoofdpersonen. Twee lijnen dus, een liefdesver-haal, de vertellers. De liedjes lopen er tussen door, verbinden en vertellen.

een aangrijpende plekVoor Aafke was het de eerste keer dat ze een script maakte, maar ze had zich van te-voren verdiept in het schrijven van scenario’s. Als schrijfster van verhalen liep ze er wel tegen aan dat je bij verhalen beschrijft, terwijl je bij toneel veel meer moet laten zien. Je loopt dan tegen vragen aan als hoeveel informatie moet je geven, wat laat je weg, wat moet je aan de verbeelding overlaten?De boerderij waar het zich allemaal afspeelt is een aangrijpende plek. De mensen zijn er niet meer, maar je voelt hun eenzaamheid. De voorwerpen, het oude gereedschap, de konijnenhokken, ze tonen de geschiedenis. Een plek met een sfeer van angst, treurigheid en trots.

een Brandende liefde

in kornhorn

dromerig, sprookjesachtig en melancholiekHoe heeft ze de voorstelling ervaren?Ze schrijft:“Met ons hele gezin reden we vanuit Amsterdam naar de premiére van mijn theaterstuk. Bij het Hornhuus, het dorpshuis van Kornhorn, wachtten we een poosje op wat komen ging, terwijl de hemel schemerig en donker werd. Intussen speelde het christelijk har-monieorkest ‘Beatrix’ uit Doezum mooie bijbelse liederen, zoals ‘De heer is mijn herder’ en ‘Op bergen en in dalen, ja overal is God’. In een dromerige stemming werden we in drie groepen naar het oude boerderijtje gebracht waar het stuk opgevoerd zou worden. Een groot, goeiig boerenpaard, een loodgieter uit de streek en een stroper met griezel-verhalen over het veen en de heide en de tovenarijen die hier plaatsvonden, begeleidden de wandelaars. In het donker zagen we op het veldje voor de boerderij lichtjes branden boven de talloze schommels die daar waren opgesteld. Daarop schommelden kleine, in het wit geklede kinderen, ze werden aangeduwd door in het wit geklede vrouwen. Samen zongen zij Latijnse teksten van het Agnus Dei. De hele voorstelling vond ik dromerig, sprookjesachtig en melancholiek. Het liefdesverhaal dat ik heb geschreven gaat over de liefde van een eenzame in zichzelf gekeerde boer, Kurro, voor een meisje, Lauwke, dat heel mooi kan zingen. Zij ontmoeten elkaar, draaien om elkaar heen en raken elkaar weer kwijt. De hele voorstelling wordt begeleid door subtiele accordeonmuziek. De regisseurs van het stuk hebben een groot deel van mijn tekst weggelaten, misschien iets te veel. Maar het resultaat is bijzonder. Niet alleen het harmonieorkest uit Doezum en het kinder-koor van de christelijke Maranathaschool uit Kornhorn deden mee, ook veel dichters en musici uit de streek en mensen van de kunstacademie uit Groningen. Mensen die elkaar nooit zouden ontmoeten, werkten hier samen om een verhaal van eenzaamheid, verlan-gen en mysterie over te brengen, met prachtige beelden en muziek. Ik heb genoten.”

Jan Boland en Jan Dol

Aafke Steenhuis is schrijfster en schil-

der. Ze is in 1946 geboren in Delfzijl.

Ze studeerde aan de universiteit van

Groningen Nederlands en Spaans. Ze is

getrouwd en heeft twee kinderen.

Van 1974 – 1990 was ze redacteur

voor cultuur en Latijns-Amerika voor De

Groene Amsterdammer. Ze heeft, sinds ze

als jong meisje haar eerste fictieverhaal in

de Groene schreef, veel geschreven over

verwachtingen en illusies van mensen en

over hun verhouding met het landschap.

Ze probeert vaak nieuwe vertelvormen uit:

dagboeken, interviewboeken, historische

verhalen, gedichten. Ze schrijft over

internationale thema’s, maar ook over het

platteland van Groningen en de waterstad

Amsterdam. In haar tekeningen en schil-

derijen is ze beïnvloed door het Duitse en

Groningse expressionisme met hun felle

kleuren, beweging en spontaniteit.

Een kleine selectie uit haar publicaties:

Chileens dagboek (samen met Jan Joost

Teunissen) 1974

Stemmen van Groninger dijken 2001

Windjammers in Delfzijl 2003

Stenen en stemmen van Wittewierum

2006

Verhalen van het Groninger Ommeland

2007

Voor meer informatie:

www.aafkesteenhuis.nl

14

foto's: Antoon Hendriks

15

Waar kan ik informatie vinden over voorstellingen en manifestaties?

in ‘Blick’ is geen agenda opgenomen. voor informatie over voorstellingen,

uitvoeringen en manifestaties in stad en provincie kunt u terecht op verschillende WeBsites:

WWW.gca-nvagroningen.nl (GRONINGER CENTRum VOOR AmATEuRTHEATER)

WWW.kolderenko.nl

WWW.groningeruitBuro.nl

WWW.regionalecultuurplannen.nl

de site van ‘Blick’ Wordt de komende tijd BijgeWerkt en dat Betekent dat er nu geen agenda op staat. onze excuses daarvoor.

HEb jE EEn voorstElling gEziEn waarovEr jE laaiEnd En-tHousiast bEnt of waarvan jE gruwdE of waaraan jE ErgEr-dE? mail: info@blickmagazinE.nl of groningsca@yaHoo.com

of bEl naar dE rEdactiE 050 8507159

16

Jeugdtheater Marum 10 jaar. Een goede gelegenheid om met een aantal mensen te gaan praten.

nOuD En AGATHA, leiders van het eerste uur: Net als bij veel andere verenigingen kwam ook bij Eendracht in Marum weinig jonge aan-was binnen. Hoe interesseer je jongen mensen voor het amateurtoneel? Jong geleerd is oud gedaan. Dus, een advertentie in de plaatselijke krant. Het aantal inschrijvingen was onthutsend. In plaats van de beoogde vijf kinderen want dan kun je nog wat kwamen er 18 kinderen. Er werd besloten tot twee groepen. Kinderen en Pubers.Niemand had ervaring dus werd er eerst een aantal basisvaardigheden aangeleerd. Waar sta je op toneel, waarom sta je daar? Praat je met je vriendin net zo, als je op toneel praat? Een beetje zwaaien met de handen bleek pannenkoeken bakken te zijn. Opnieuw, we willen zien dat je de pan pakt, beslag schept en in de pan doet! Niet ernaast! Vuur aan: hoe doe je dat eigenlijk? En zo nog veel meer. Je komt niet het toneel op omdat dat in het script staat, maar omdat je de was moet ophangen. Niet omdat er iemand staat waarvan je moet schrikken.

We hebben dubbele groepen gedraaid, we hebben wachtlijsten gehad. We hebben men-sen moeten afzeggen. Nu staan we redelijk stabiel op ongeveer drie groepen van onge-veer tien kinderen. We hebben al meer regisseurs gehad zoals Stefan, Gea de Vries en Anneke Blaauwbroek, Gonny Huizinga en Koos Pepping. Anneke uit het eerste jaar heeft al een kindergroep begeleid als regisseuse. Dit jaar start Anne de Vries als begeleidster bij een jeugdgroep. Er zijn kinderen die doorstromen naar de volwassenengroep.Agatha: We gaan tien jaar vieren met onder andere een cursus regie bij kinderen onder leiding van Pauline Kamerman en een weekend met workshops voor kinderen. Voor een deel mogelijk gemaakt door de subsidieverstrekker creatieve Regionale Netwerken Westerkwartier.

JAcKELIEn En AnGELA, speelsters van het eerste uur: Door de jaren heen zijn er best veel dingen veranderd, bijvoorbeeld dat we niet meer spelletjes doen, maar nu gaan we er echt serieus mee bezig en vanaf het begin! We komen eerst allemaal bij elkaar en dan gaan we even praten over hoe ’t het afgelopen

jeugdtheater in het WesterkWartier?

stront aan de koe

Theater te Water speelt dit jaar een kolderiek boerendrama: Stront aan de koe. Een voorstelling vol vreemde gebeurtenissen, spoken en duivels, liefde en listen en een overleden koe.

Premiére: vrijdag 14 november 2008, 20.30 uur in Podiumcafé de Engelstede in Engelbert.Tournee loopt door tot zaterdag 28 februari (Prinsentheater Groningen).

Zie voor tourneeplanning en reserveringsnummers:www.theatertewater.nl Mail/telefoon: info@theatertewater.nl; 050 -3185035

17

jeugdtheater in het WesterkWartier?

seizoen is gegaan. Dan beginnen we weer aan het nieuwe seizoen! We fantaseren over wat we willen spelen en dan zoeken we daar een stuk bij! Als we dat hebben gevonden gaan we er aan beginnen! In het begin is het vaak nog wat meligheid en zo omdat je dan nog niet je tekst kent, maar op den duur wordt het wel serieus en dan is het ook echt leuk om te gaan spelen!Jackelien: Mijn leukste rol tot nu toe had ik in ons laatste toneelstuk. Daarin speelde ik een alleenstaande moeder, die eigenlijk de overheid aan het lijntje houdt, ze voor de gek houdt, fraude pleegt en een hele slechte band met haar moeder heeft. Zo’n rol is echt leuk omdat ik ook helemaal uit mijn dak mocht gaan! Ik mocht met MP3 op de oren keihard gaan zingen en met mond open kauwgum kauwen, lekker lui op de bank hangen en goed puberen!Jackelien: Ik heb eigenlijk niet echt rollen die ik niet leuk vond of minder leuk vond, ik vond alles wel gaaf om te spelen.

FREEK, ook speler van het eerste uur: Ik was 12 toen mijn vader de ‘oudste’ jeugd van Eendracht ging regisseren. Het was het eerste jaar dat er een jeugdgroep bestond en voor mijn vader ook het eerste jaar dat hij regisseerde. Ik zelf had al gespeeld in de schoolmusical en in de woonkamer met visite, dus je kon mij gerust de ervaren rot noemen van het groepje dat op dinsdagavond bijeen kwam op een basisschool in Marum. Mijn basisschool, dus ook daar had ik een kleine voorsprong op mijn vader. Het was de tijd waarin ik op de vraag ‘wat wil je later worden’ (een vraag die ik vooral mezelf bijna dagelijks stelde) steevast antwoordde: acteur. De fase dat ik banketbakker als hoogste ambt beschouwd had, had ik net achter me gelaten. Wat ik me van die dinsdagen voornamelijk herinner is het teruglopen van de repetitie naar huis. We waren bezig om vanuit improvisatie een stuk te maken en op de terug weg bespraken mijn vader, mijn broer (die ook meespeelde, maar voetballer wou worden) en ik wat we die avond hadden gedaan en hoe we dat ooit een rode draad in zouden kunnen vinden om toch op een enigszins logische manier van het ene stukje naar het andere te geraken. Ik weet niet meer precies hoe het uiteindelijk geworden is, maar volgens mij was het iets met een konijn. En een geheim deurtje. En als ik me niet vergis werd er zelfs op het eind van de voorstelling iemand wakker ‘omdat het toch allemaal maar een droom was’. Inmiddels ben ik acteur en regisseur geworden (mijn broer voetbalt nog steeds maar hoeft zich daar niet voor te laten betalen) en ga ik tijdens het jubileum weekend doen, wat ik toen misschien ook al wel het liefste deed: een groepje regisseren. Improviseren! Kijken of we iets beters kunnen verzinnen dan een konijn en een droom.

Jan Dol

Inlichtingen Jeugdtoneel Eendracht Marum agathavdun@yahoo.com

echt Wel

18

Veel voorstellingen van het amateurtoneel worden bezocht door familie, vrienden, ken-nissen van één van de spelers of van de regisseur. Kortom de “aanhang” vormt een groot deel van het publiek.Ik vind het geen onverdeeld genoegen om tot die aanhang te behoren.Kijk, als de voorstelling fantastisch is, is er geen vuiltje aan de lucht. Je kunt na afloop oprecht zeggen dat je het prachtig vond en de spelers goed. Iedereen blij.Maar vaak is een voorstelling niet prachtig. En dan heb je heel veel varianten: van mooi tot ronduit slecht. En hoe red je je dan, tijdens de nazit?Spelers en regisseur zijn vaak nog in de euforie van de voorstelling die net voorbij is.Dan is het niet leuk als jij er een beetje sip bij staat te kijken. Dat valt op. Maar net zo opgewonden en blij zijn als zij, kun je ook niet.Soms kies ik dan het hazenpad, mompelend dat ik morgen weer vroeg op moet of dat het gisteravond ook al laat was. Laf!!!

Het is fijn als ik eerlijk kan zijn. En dat hangt, wat mij betreft voor een groot deel af van degene wiens aanhang ik ben. Wil hij of zij echt horen wat ik er van vind? Dat merk je snel genoeg. En soms kan iemand heel goed kritiek ontvangen maar niet direct na een optreden.Dan moet ik maar even gezellig meepraten over hoe leuk het was. Soms ook ontwijk ik situaties waarin me op de man af gevraag wordt wat ik er van vond. Dat is een handig spel tussen de ander en mijzelf. Alle twee hebben we er belang bij om nou maar even niet “moeilijk” te doen. Het moet leuk blijven.Ook goed.En soms weet ik zelf niet direct na een voorstelling wat ik er van vond. Dan heb ik meer tijd nodig. En als we de situatie omdraaien? Als ik zelf gespeeld heb? Vind ik het dan prettig om direct na de voorstelling te horen wat mijn aanhang en de rest van het publiek er van vond?Niet direct erna, alsjeblieft. Ik wil graag het eerste glas achter de knopen hebben voordat men losbrandt. Ik denk dat ik een open en eerlijke reactie op prijs stel. Geen doekjes. Niet om erom te winden, noch voor het bloeden.Maar misschien vergis ik me en blijk ik een hoge graad van eerlijkheid wel erg pijnlijk te vinden.Wie zal het zeggen?

Het blijft een beetje tobben. Maar niet genoeg om weg te blijven. Want niets is leuker dan het bijwonen van amateurtoneel.

Ellen van der Graaf

kijkersplezier of kijkersgetoB

19

WesterkWartier.Op zaterdag 11 oktober vindt in theater De Oude Ulo in Leek de eerste versie van FRIS plaats. Een mooie dag voor toneelspelers, theaterdieren, voordrachts-Kunstenaars, verkleders, regisseurs, grimeurs… kortom voor iedereen die iets met the-ater heeft. Er zijn workshops onder leiding van professionals, er is een theatermarkt met veel informatie en presentaties en er is een Open Podium.Dit gebeurt allemaal tussen 11.00 en 17.00 uur.

veendam.Voor de vierde keer organiseert cultuurcentrum VanBerensteyn het Eenakterfestival. De finale vindt plaats op zaterdag 15 november. In oktober zijn een drietal voorrondes waaruit een vakjury de vier beste acts zal selecteren.Na afloop van de vier eenakters zal de finalejury (onder voorzitterschap van Jacques d’Ancona) de beste voorstelling uitroepen tot winnaar. Theatergroepen uit de wijde regio worden uitgenodigd om deel te nemen. De nazit in de foyer zal ook dit jaar weer muzikaal worden omlijst met het optreden van een swingende band.

groningen Op 27, 28 en 29 maart zal in het Prinsentheater 'het Festival van Groningen' worden gehouden. Over vorm en inhoud en hoe en wat wordt op dit moment nog druk overlegd. De organisatie is in handen van de Theaterwerkplaats De Prins van Groningen, samen met Gronings Centrum voor Amateurtheater.De wijze uitkomsten van het overleg zullen binnenkort op de site van de Theaterwerk-plaats staan. www.theaterwerkplaatsgroningen.nlU kunt natuurlijk ook bellen: 050 8507150

a a n k o n d i g i n g e n

Stichting Kolder&Ko zoekt

EEN ENTHOUSIAST BESTUURSLID en EEN PENNINGMEESTERmet gevoel voor cijfers èn theater

We zoeken mensen die affiniteit hebben met theater/podiumkunst, zich thuis voelen in een vrijwilligersorganisatie en ongeveer een dagdeel per week willen en kunnen besteden aan Kolder&Ko.

Kijk voor de volledige tekst op www.kolderenko.nl. Bel voor meer informatie met Margreet 06-41254543 (’s avonds) of mail naar info@kolderenko.nl o.v.v. vacature bestuur

theaterfestivals in de provincie

Meer informatieDe Oude Ulo in Leek.

Tel. 0594 517877 (Willem Wessels)www.oudeulo.nl

Meer informatieCultuurcentrum vanBerensteyn

in Veendam.Tel. 0598 3177733 (Ginet Venema)

ginet.venema@veendam.nl

Meer informatieTel. 050 8507150

Dit seizoen zullen er in ieder geval drie theaterfestivals worden georganiseerd in Gro-ningen. We zetten ze voor u op een rijtje.

20

Panfluitende poncho’s, pacifistisch ogende snarenplukkers, een levend standbeeld en een ongewassen jongleur. In de wetenschap verder dat draaiorgels al een tijdje zijn uitgedraaid, dacht ik dat dat zo’n beetje wel het aanbod aan straatvermaak was op een normale zaterdagmiddag in een doorsnee-stadscentrum.Sinds vorig weekend weet ik beter.Hij leek een gewoon toerist, met zo’n buideltasje om zijn middel, en stopte pal voor het terras waarop ik had plaatsgenomen. Hij speurde naar – wat je dus zou vermoeden – een gunstig plekje om te zitten. Er waren genoeg vrije stoelen, maar hij blééf opzichtig loeren en trok uiteindelijk de attentie van álle terrasbezoekers. ’t Was puur tactiek en hij sloeg direct toe.‘Hallo, ik ben Jan en ik verkoop grappen,’ zei hij luid en met een expressie die me deed denken aan de dooie komiek Tommy Cooper.Stilte. Jan rammelde met zijn buideltasje. Muntgeld rinkelde.‘Wees niet bevreesd, krenterig volk! Ik verkoop mijn grappen met lachgarantie en...’Achter me begon iemand besmuikt te grinniken. Jan pikte direct de persoon eruit.‘Ho! Wel vóóraf betalen, schoonheid! Maar voor jou zie ik het door de vingers...’Links en rechts volgde nu ook gegrinnik. Jan zuchtte wanhopig en hief zijn handen thea-traal ten hemel. Hij had dit toneelstukje vaker opgevoerd – hij kon zich de try-outs op al die terrasjes in al die binnensteden waarschijnlijk niet eens meer heugen.‘Wat kost een grap?’ schreeuwde een pafferige vent vanachter een groot glas bier.‘Eén grap, één euro. Maarrr… let op! Vandaag krijgt u voor twéé euro twéé grappen!’Het was té flauw. Toch schoot ik in een onbedaarlijke lach vanwege de hele clowneske setting. Straatvermakelijk was het zéker.Tot overmaat van meligheid had ik zijn aangedacht getrokken: ‘U lacht, meneer. Grap kopen?’‘Ach man,’ zei ik, ‘je bent een waardeloze grappenverkoper.’Dat was dom van me. Hij knipoogde naar me en richtte zich toen tot het hele terras: ‘Deze meneer hier lachte net wel érg hard, vond u niet? Je zou hem bijna verplichten alsnóg de grap te kopen. Maar kom, ik stel voor dat hij een níéúwe grap koopt voor het HELE terras!’Tommy Cooper hier ontpopte zich als volksmenner. Er ontstond ineens een samenzweer-derig sfeertje en ik had er geen deel aan. De pafferige vent sloeg met zijn glas op tafel: ‘Ja, eentje voor het HELE terras!’ Bijval volgde rondom me. Ik zwichtte, en mijn euro verdween in zijn buideltasje.De grap was bar slecht; de inhoud doet er hier niet toe.Mijn verlies verwerkend, sloot ik mijn ogen en dacht aan een draaiorgel.

Jim Rotteveel

grappen