Er is onvoldoende somatische (bemoei)zorg voor de aan

alcoholafhankelijke bewoners van het Hostel Hogelanden.

In Utrecht zijn er naar schatting zo’n 3.562 alcoholafhankelijke. (Toet et al.,2005)

Een groep van circa 100 chronische alcoholverslaafden, waarvan een deel dakloos is.(Smit, 2002)

Slechte lichamelijke gezondheid door langdurig alcoholgebruik: longproblemen, diabetes, hart- en vaatziekten, leverziekten, syndroom van Korsakov en infectieziekten als tuberculose, HIV, Hepatitis B en C.

Onderzoeksvragen

Hoofdvragen Wat is vanuit wetenschappelijke literatuur de meerwaarde van (vroegtijdige) diagnostiek en behandeling van somatische problemen bij de genoemde doelgroep?

Hoe wordt door direct betrokken hulpverleners aan langdurig alcoholverslaafden patiënten in het Hostel Hogelanden, vorm gegeven aan het somatisch hulpverleningsaanbod?

Subvragen: Wat is de visie van de betrokken hulpverleners op het somatische behandelaanbod voor de bewoners van Hostel Hogelanden?

Wat is de mening van bewoners van het Hostel over hun gezondheid en wat vinden de patiënten belangrijk vinden ten aanzien van de hulpverlening voor hun gezondheid?

Onderzoeksdesign: inventariserend onderzoek

Literatuurstudie

Inhoudsanalyse van 18 patiëntendossiers

Interviews met patiënten, direct betrokken hulpverleners en Utrechtse experts.

Lichamelijke klachten

11

9

8

7

4

4

3

3

3

2

2

1

1

2

0 2 4 6 8 10 12

maag- darmklachten

longklachten

slaapproblemen

harten vaatziekten

huidproblemen

pijnklachten

lever/galblaasproblemen

epilepsie

hepatitis B,C

diabetes type 2

overgewicht

ziekten van het zenuwstelsel

hoog cholesterol

overige klachten

Aantal verschillende lichamelijke klachten bij 18 patiënten

Grafiek 1. Lichamelijke klachten: aantal verschillende lichamelijke klachten bij 18 patiënten..

DSM IV, AS1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

3

3

5

6

12

0 2 4 6 8 10 12 14

??

Persisterende dementie door alcohol

Slaapstoornis door alcohol

Stoornis van Asperger

Angststoornis

Dysthyme stoornis

Posttraumatische stress -stoornis

Gedragsstroornis beginned in dekindertijd

Stoornis op zuigelingenleeftijd,kindertijd of in de adolescentie NAO

Aandachtstekort stoornis met hyperactiviteit NAO

Neuritits optica

Aandachtstekort stoornis met hyperactiviteit ,overwegend hyperactief- impulsief type.

Rouwreactie

Persisterende amnestische stoornis door alcohol

Afhankelijkheid van verschillende middelen.

Alcoholafhankelijkheid

Aantal patiënten

Grafiek 3. DSM-IV,Classificatie, actuele ASI diagnostiek bij onderzochte doelgroep

Grafiek 4. DSM-IV, Classificatie, actuele ASII diagnostiek bij onderzochte doelgroep

Classificatie ASII stoornissen

8

4

2

1

1

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

Persoonlijkheidsstoornis NAO

Antisociale persoonlijkheidsstoornis

Ontwijkende persoonlijkheidsstoornis

Borderline persoonlijkheidsstoornis

Zwakbegaafdheid

Ve rsch ille n d e b e tro kke n d iscip lin e s b ij o n d e rz o ch te d o e lg ro e p

18

16

7

4

22

2 1

C as em anager

V ers lavings arts

P s y c h ia te r

M ethadonteam

Longarts

In te rn is t

N euro loog

R eva lida t ie -a rts

Grafiek 2. Verschillende Betrokken Disciplines bij Onderzochte Doelgroep.

GAF-score bij onderzochte doelgroep, 18 patiënten

3

11

2

2

21-3031-4041-5051-60

Grafiek 5. GAF-score bij onderzochte doelgroep

onvoldoende aandacht voor somatische (bemoei)zorg

onvoldoende samenwerking tussen casemanager, verslavingsarts en huisarts

toenemend aantal patiënten met geheugenproblemen

excessief alcoholgebruik en hoge psychopathologie verhoogd het risico van het verliezen van de stabiele huisvesting.

behoefte aan deskundigheidsbevordering bij personeel van het Hostel en bij de casemanagers van het Sociaal Medisch Team.

gezondheidssituatie van patiënten kan verbeteren door het bevorderen van preventie en de behandeling van ziektes (o.a. psycho-educatie, vroegsignalering en behandeling van infectieziekten, etc..)

Gebrek aan inhoudelijke afstemming.

Gebrek aan organisatorische afstemming.

Hiaten in het zorgaanbod.

Wat is de gouden standaard voor diagnostiek en behandeling van somatische problemen bij chronische alcoholafhankelijke patiënten binnen de bemoeizorg (OGGZ)

- Bij chronische stoornis dagelijks 2 dd 50 mg thiamine.(Multidisciplinaire Richtlijn Stoornissen in het gebruik van Alcohol,

Concept Richtlijn 2007)

- Lichamelijk onderzoek extra mogelijkheid tot psycho-educatie, stimuleren van betere zelfzorg en motiveren tot verandering van gedrag

- Risicoanalyse en laboratorium onderzoek

- Presentiebenadering

- Nadruk op preventieve activiteiten om dwang terug te dringen (assertieve communitiy treatment en outreachend casemanagement)

Een zorgpad is een uitgewerkt zorgplan voor patiënten met eenzelfde psychische problematiek.

Het 30 stappenplan van het Netwerk Klinische Paden (Vanhaecht & W. Sermeus, 2002)

Het ontwikkelen van een zorgplan voor een specifieke patiëntengroep (=zorgpad) zorgt voor een vroegtijdige signalering van somatische complicaties met als gevolg

een verbetering van de kwaliteit van leven voor de patiënten,

het bieden van een handvat voor een betere continuïteit en kwaliteit van de zorgverlening en

een efficiëntere en kostenbesparende zorgverlening.

Act fase: Stap 21-30: implementatie en continue evaluatie van het pad

Check/ Study fase: 1-2 maandenStap 14-20: gegevens Do fase interpreteren en klinisch pad bijwerken op basis van resultaten.

Do fase: 1-2 maandenStap 7-13:

Gegevens verzamelen over huidige werkwijze

en best practice

Plan fase: enkele wekenStap 1-6: Populatie afbakenen, team samenstellen en eerste versie klinisch pad opbouwen

Plan Do Check Act cyclus voor een klinisch pad (Vanhaecht et al, 2003)

Aanmeldingnieuwe

patiënt in zorgpad

Nurse practioner

Medisch onderzoek en diagnostiek

Casemanager

somatische beeldvorming

Woonbegeleiding, Huisarts, Casemanager, N.practioner

Multidisciplinaire patiëntenbespreking

integreren in behandelingstrajectgegevens en probleeminventarisatie leidt tot werkhypothese

Thiamine-suppletie

Zelfverzorgings-module

Protocol Risico analyse

Vervolg diagnostiek

+labEn

Lab onderzoek

Doelen somatisch

behandelplan

Routine monitoringStandaard lab

Medicatietrouw

Behandelings-overeenkomst

Uitvoeren en evaluaties o.a.

door de periodieke controles

Evaluatie 1 x per 3 mnd.

HONOS 1x p 3 mnd.

Euroquol5 1 x p 3 mnd.

MAP-HSS

Zo nodigraadpleging verslavingsarts, huisarts of psychiater

Flowchart zorgpad, met meetinstrumenten, sleutelinterventies en taken per discipline .

Eerste versie zorgpad.

Elektronisch patiëntendossier toegankelijk voor multidisciplinair team.

baseline 3 maandelijks jaarlijks

(fam) anamnese + +

Lichamelijk onderzoek + + +

Gewicht( BMI) + + +

middelomvang + + +

bloeddruk + + +

Risicoanalyse infectieziekten + +

Lab + + +

Aansluiting bij de tweede ronde van het landelijk Doorbraakproject Bemoeizorg van Trimbos -instituut, dat gestart is in maart 2008.

De ontwikkeling van een zorgpad voor somatisch zorg is een onderdeel, (lokaal doel) van Verbetertraject Bemoeizorg.

Pilot start op 1 september 2008 !

Hot item, geïntegreerd behandelen!

Met weinig middelen , veel gezondheidswinst!

Richtlijn MDRSA en thiamine- protocol .

Hoe zorgprocessen in elkaar zitten (op weg naar diseasemanagement)

Kwaliteit en kostenbesparing (thiamine moet vergoed worden!)

Kennis en ervaring delen met anderen Hostels (en achter de geraniums !)

Jacqueline F.M. Middeldorpjmiddeldorp@centrummaliebaan.nlMANP-GGZ, 06,Hogeschool Utrecht,Centrum voor Verpleegkundige Studies,Academie voor Gezondheidszorg.Projectbegeleiding: Inke Schaap, Hein BeijerMentor: Chris Loth Ontwerp Project