Beste student,

Vlaanderen heeft altijd een uitgebreid aanbod aan opleidingen in de stedenbouw en ruimtelijke planning gekend. Ook na de recente hervorming van deze opleidingen tot masteropleidingen, blijft het aanbod groot. Naast de hier voorgestelde master in de stedenbouw en ruimtelijke planning (MaS&RP) aan de Universiteit Gent, worden gelijkaardige opleidingen sinds het academiejaar 2007-2008 ook aangeboden aan:

- de Hogeschool voor Wetenschap en Kunst (WenK-Sint-Lucas Brussel-Gent);- de Hogeschool Antwerpen (Henry Van de Velde-Instituut);- de Erasmushogeschool (Sint-Lukas Brussel).

Daarnaast organiseert de Katholieke Universiteit Leuven de Master of Urbanism and Strategic Planning (Master na Master), gericht op een internationaal studentenpubliek.(Hans, Ik dacht dat vergelijkende reclame in België niet toegestaan is. Ik zou alle vergelijkende elementen (met een andere opleiding) uit de tekst halen en de troeven van de opleiding ‘an sich’ in de verf zetten.) De MaS&RP aan de UGent onderscheidt zich van de drie andere masteropleidingen door de unieke combinatie van de aanwezige expertise in onderzoek, ontwerp en besluitvorming.

- De MaS&RP aan de UGent kan bogen op het decennialange academisch onderzoek van verschillende vakgroepen met betrekking tot (aspecten van) ruimtelijke dynamiek en planning. Je wordt gedurende de opleiding dan ook voortdurend gevoed vanuit afgeronde en lopende onderzoeksprojecten. De drie andere masteropleidingen in Vlaanderen zijn ingebed in hogescholen die, via een zogenaamd ‘proces van academisering’, nog de nodige onderzoeksdeskundigheid moeten uitbouwen.

- Vanuit de kennis over architecturaal en stadsontwerp wordt ook binnen de UGent gezocht naar mogelijke invullingen van het steeds prominentere ‘ontwerpend onderzoek’ in de stedenbouw en ruimtelijke planning. Waar de hogeschoolopleidingen in hoofdzaak de grafische, ontwerpmatige dimensie beklemtonen, raak je in de MaS&RP aan de UGent ook vertrouwd met het aanwenden van het ontwerp als een analytische en synthetiserende onderzoeksmethodiek.

- In de MaS&RP aan de UGent zorgt de jarenlange, professionele ervaring van verschillende docenten en assistenten in beleidsvoorbereidende planningsprocessen en in politieke besluitvorming voor een continue reflex naar de planningspraktijk en het projectmanagement. Door de voorziene koppeling met andere opleidingen word je aan de UGent bovendien de mogelijkheid geboden het stedenbouwkundige en planningsinstrumentarium in haar politiek-maatschappelijke en bestuurskundige context te plaatsen.

Deze brochure geeft je meer informatie over de doelstelling, het concept, het programma en de toelatingsvoorwaarden van de MaS&RP aan de Universiteit Gent.

Prof. dr. ir. Pieter UyttenhoveVoorzitter Opleidingscommissie Stedenbouw & Ruimtelijke PlanningPieter.Uyttenhove@UGent.be

1. Doelstelling van de opleiding

De MaS&RP aan de UGent beoogt het vormen van academisch geschoolde ruimtelijke planners en stedenbouwkundigen met een gecombineerde deskundigheid op het vlak van ontwerp, onderzoek, proces- en beleidsmatige besluitvorming over ruimtelijke ontwikkelingen. Ruimtelijke planning en stedenbouw moeten hierbij zeer ruim worden opgevat; ze strekken zich uit van de stedenbouwkundige ingreep, over het stedelijk tot en met het regionaal ontwerp1.

BESLUITVORMING

BELEID

ONTWERP RUIMTE ONDERZOEK(regionaal en stedelijk)

PROCES

Ruimtelijke planners kunnen zowel in de publieke als in de private sector worden tewerkgesteld, zowel als deskundige op een studiebureau, als wetenschappelijk onderzoeker en als ambtenaar op verschillende bestuursniveaus. Het diploma van master in de stedenbouw en ruimtelijke planning is een vereiste om te kunnen worden erkend als ruimtelijk planner2 en om te kunnen functioneren als stedenbouwkundig of planologisch ambtenaar3.

Het kennis- en vakgebied is aldus zeer ruim zodat interdisciplinariteit en teamwork sleutelwoorden voor de MaS&RP zijn en een brede opleiding wordt nagestreefd gericht op een integrerende, schaal- en beleidsniveauoverschrijdende benadering van de ruimte. De ontwikkeling en integratie van theoretische en methodologische kennis enerzijds en van vaardigheden en creativiteit anderzijds zijn eveneens een doelstelling. Deze brede opleiding kan een finaliteit zijn, maar ook een opstap naar verdere specialisatie op doctoraatsniveau en master na masterniveau.

1 In de tekst zal verder het begrip “ruimtelijk planner” worden gehanteerd. Hiermee worden zowel ruimtelijke planners als stedenbouwkundigen bedoeld.

2 Ministerieel besluit van 13 juli 2000 tot bepaling van de diploma's van een opleiding ruimtelijke ordening die voldoen om te kunnen worden geregistreerd als ruimtelijk planner

3 Ministerieel besluit van 13 juli 2000 tot bepaling van de diploma's van een opleiding ruimtelijke ordening die voldoen om te kunnen worden aangesteld als ambtenaar van ruimtelijke ordening.

2. Concept van de opleiding

De MaS&RP aan de UGent is evenwichtig opgebouwd rond de aspecten van ruimtelijk onderzoek, ruimtelijk ontwerp, procesmatige en bestuurskundige besluitvorming over ruimtelijke ontwikkelingen. Volgende elementen staan dan ook centraal in de opleiding.

1. Kennis van de ruimte door analyse van de materiële realiteit/ruimtelijke structuur op verschillende schaalniveaus, door synthese van planningscontext en randvoorwaarden vanuit andere beleidsdomeinen. Dit houdt ook kennis in van de maatschappelijke structuren en systemen (sociaal-ruimtelijke organisatie, kennis van visies, duurzaamheid, denken over ruimtelijke draagkracht en kwaliteit voor de toekomst).

2. Vertrouwdheid met planningstheorie en toepassingsmogelijkheden van belangrijke planningsmodellen met het oog op de formulering van een visie en concepten inzake de gewenste ruimtelijke ontwikkeling van een gebied op verschillende schaalniveaus.

3. Ontwerpen en plannen op verschillende schaalniveaus met aandacht voor ontwerp- en planningsopgaves die exemplarisch zijn voor de ruimtelijke problematiek vandaag in Vlaanderen en Brussel, in grensoverschrijdende situaties en in Europa die aansluiten bij de maatschappelijke context, trends en ontwikkelingen. Hierbij wordt expliciet aandacht besteed aan de vertaling van ontwerpen in maatregelen van bestemming, inrichting en beheer op verschillende schaalniveaus.

4. Omgaan met (aansturen van) planningsprocessen met inzicht in strategieën, management, communicatie, advisering, … gericht op de realisatie en uitvoering van plannen en de besluitvorming hierover.

5. Omgaan met de juiste beleidsinstrumenten (plannen, vergunningen, advisering, …) bij verschillende ontwerp- en planningsopgaven met het oog op een correcte toepassing van de wetgeving en reglementering inzake ruimtelijke ordening en met het oog op een beoordeling van de ruimtelijke opportuniteit van projecten.

De MaS&RP besteedt aandacht aan een kwalitatieve integratie van theoretische kennis en methodologische vaardigheden om deze in procesmatige benaderingen (planningsprocessen) toe te passen. De opleiding is immers gericht op de vorming van academisch geschoolde ruimtelijke planners met een kritisch-wetenschappelijke, methodische, communicatieve en creatieve ingesteldheid. Deze ruimtelijke planners zijn bekwaam en bereid om blijvend kennis van de ruimte te verwerven vanuit het besef dat kennis van de ruimte dynamisch is. Bovendien hebben ze een gevoel voor kwaliteit en voor een wetenschappelijke en methodologische benadering. Tenslotte zijn ze bereid om samen te werken in een team en zijn ze vaardig in het (synthetisch) rapporteren, managen en ontwerpen.

3. Programma van de opleiding

Administratief is de opleiding ondergebracht binnen de Faculteit Ingenieurswetenschappen van de UGent, alhoewel het geen master in de ingenieurswetenschappen betreft. Docenten binnen de opleiding zijn overwegend verbonden aan de vakgroep Architectuur en Stedenbouw en de vakgroep Civiele Techniek (Afdeling Mobiliteit en Ruimtelijke Planning) van de Faculteit Ingenieurswetenschappen en aan de vakgroep Geografie van de Faculteit Wetenschappen.

Het programma van de MaS&RP aan de UGent bedraagt 120 studiepunten, verdeeld over vier semesters van elk twaalf weken. De cursussen worden alle gedoceerd in Gent. De opleiding kan ook deeltijds worden gevolgd, al dan niet gecombineerd met een professionele bezigheid.

Het eerste jaar van het masterprogramma voorziet in een solide theoretische basis door middel van vijf algemene opleidingsonderdelen. In functie van de gevolgde vooropleiding wordt deze basis aangevuld met drie specifieke opleidingsonderdelen die de reeds vergaarde kennis over de omgang met ruimte en ruimtelijke dynamiek aanvullen. In het eerste jaar zal de student(e) ook worden uitgedaagd om daadwerkelijk ruimte en ruimtelijke dynamiek ontwerpend te onderzoeken in ateliers op verschillende schaalniveaus. De bijzondere vraagstukken bieden dan weer projectmatige verdiepingen van relevante thema’s in de stedenbouw en ruimtelijke planning. De seminarievorm van deze bijzondere vraagstukken stimuleert een continue interactie tussen docent en student wat als een wezenlijk deel van het leerproces binnen deze opleidingsonderdelen wordt beschouwd.In het tweede jaar van het masterprogramma wordt de theoretische basis van het eerste jaar gebruikt in een drietal algemene opleidingsonderdelen die gericht zijn op het vergaren van specifieke kennis op vlak van ruimtelijk beleid en management. Parallel wordt de voeling met de ruimtelijke werkelijkheid behouden via een atelier, een studiereis en een bijzonder vraagstuk.

Via keuzeopleidingsonderdelen in het eerste en tweede masterjaar en via de belangrijke masterproef kan de student(e) eigen inhoudelijke accenten, al dan niet in relatie tot zijn of haar vooropleiding, leggen in de master stedenbouw en ruimtelijke planning.

Concreet programma

MaS&RP – jaar 1

Opleidingsonderdeel Titularis Sem. St. P.ALGEMENE OPLEIDINGSONDERDELENPlanningstheorie G. Allaert 1 3Theorie van stadsontwerp F. Alkemade 1 3Stedenbouwkundige aspecten van mobiliteit en infrastructuurontwerp

D. Lauwers 1 6

Fysisch onderzoek van milieuverontreiniging: geluidshinder

D. Botteldooren 1 3

Integraal waterbeheer en milieubeleid R. De Sutter 2 3Atelier ruimtelijke analyse en ruimtelijk ontwerp G. Allaert 1 8Atelier ruimtelijke analyse en stadsontwerp K. Borret 2 8Bijzonder vraagstuk: theorie van de publieke B. Verschaffel J 4

ruimteBijzonder vraagstuk: stedenbouw P. Uyttenhove J 4OPLEIDINGSONDERDELEN REKENING HOUDEND MET VOOROPLEIDINGa) vooropleiding ingenieur-architect, architectuur of burgerlijk ingenieur-bouwkundeActuele vraagstukken van sociaal- en economisch-geografische aard

F. Witlox 2 3

Geografische informatiesystemen (partim) Ph. De Maeyer 1 3Landschapskunde en landschapszorg M. Antrop en V.

Van Eetvelde2 3

b) vooropleiding geografie of bio-ingenieurTheorie van de stedenbouw (partim) P. Uyttenhove 1 3Geschiedenis van de stedenbouw P. Uyttenhove 1 3Ontwerpleer stedenbouw K. Borret 1 3KEUZEOPLEIDINGSONDERDELEN 9

MaS&RP – jaar 2

Opleidingsonderdeel Titularis Sem. St. P.ALGEMENE OPLEIDINGSONDERDELENRuimtelijk management G. Allaert 1 3Integrerend ruimtelijk beleid H. Leinfelder 1 3Juridisch en administratief kader B. Bouckaert en

T. De WaeleJ 8

Atelier stedenbouw en infrastructuur F. Alkemade 1 6Bijzonder vraagstuk: ruimtelijke planning en landschap

N.N. J 4

Studiereis P. Uyttenhove 2 3KEUZEOPLEIDINGSONDERDELEN 3MASTERPROEF 30

Mogelijkheid tot een verkort programma voor masters in geografie en masters ingenieur-architect

Masters in de wetenschappen-geografie en masters in de ingenieurswetenschappen-architectuur-stadsontwerp en architectuur kunnen in hun vooropleiding hun programma zo samenstellen dat er een grote overlapping met de MaS&RP plaatsvindt. Wanneer dergelijke studenten instromen in de MaS&RP, komen zij in aanmerking voor een verkort masterprogramma dat in principe op één academiejaar valt te voltooien.

Dit houdt evenwel in dat zij hun minoropleidingsonderdelen, keuzevakken en/of keuzeopleidingsonderdelen in hun vooropleiding doordacht moeten uitkiezen. De bijlage van deze brochure bevat voorbeeldtrajecten voor de masters in de geografie en voor de masters in de ingenieurswetenschappen-architectuur.

Atelier

Doorheen de opleiding worden drie ateliers georganiseerd: Atelier ruimtelijke analyse en regionaal ontwerp; Atelier ruimtelijke analyse en stadsontwerp;

Atelier infrastructuurontwerp.

De ateliers zijn in de eerste plaats dé gelegenheid om de theorie aan de realiteit te toetsen, kennis te maken met actuele en vaak voorkomende ontwerpopgaven en te leren omgaan met de complexiteit van het werkveld. Dit vergt en ontwerphouding, dit wil zeggen creatief, strategisch en oplossingsgericht denken op maat van de specifieke ruimte: oplossingen en voorstellen moeten niet alleen inhoudelijk steek houden, maar moeten ook de toets met de realiteit kunnen doorstaan.Het eerste atelier werkt op het niveau van de regio en tweede stelt scherp op het schaalniveau van de concrete stedenbouwkundige opgave: de wijk, het stadsdeel, het bedrijventerrein, het park,.... Daar waar het stadsontwerp zich buigt over thema’s als allocatie, effecten en mixiteit van functies op het lokale schaalniveau, oriëntatie, typologie en dispositie van gebouwen, organisatie en inplanting van infrastructuren, zal het regionaal ontwerp concepten ontwikkelen voor allocatie, effecten en mixiteit van programma’s op het regionale schaalniveau, detecteren en versterken van deelruimten en deelstructuren en ruimtelijk management van het mobiliteitsvraagstuk.(het derde atelier neemt …voor zijn rekening)Zowel op in het stadsontwerp, het regionaal ontwerp en het ontwerp van infrastructuren komt het wezen van de opleiding tot zijn recht: integratie en synthese van verschillende – soms theoretische, soms heel praktische – overwegingen in een unieke toepassing.

XXX

Toelatingsvoorwaarden van de opleiding

Tot de MaS&RP aan de UGent worden alleen de houders van volgende diploma’s toegelaten.

RechtstreeksBA ingenieurswetenschappen: architectuur BA bio-ingenieurswetenschappen: afstudeerrichting land- en bosbeheer BA geografie en geomatica BA geografie Alle masterdiploma’s met gelijkaardige titulatuur MA architectuur oude structuur burgerlijk ingenieur-architect bio-ingenieur land- en bosbeheer licentiaat geografie architect Via voorbereidingsprogramma (9 St.P. af te werken voor of tijdens het eerste masterjaar)BA ingenieurswetenschappen: bouwkunde BA industriële ingenieurswetenschappen, afstudeerrichting bouwkunde MA ingenieurswetenschappen: bouwkunde MA industriële wetenschappen: bouwkunde oude structuur: burgerlijk bouwkundig ingenieur industrieel ingenieur bouwkunde

Bijlage: voorbeeldtraject master in geografie of master in ingenieurswetenschappen-architectuur