Innovatieve Acties Brabant 4 (IAB-4)

De provincie Noord-Brabant werkt aan een duurzame en slimme economie waarin maatschappelijke vraagstukken op

inventieve wijze worden opgelost. Het streven van de provincie is om daarvoor de innovatiekracht van het Brabantse

bedrijfsleven optimaal te benutten en te stimuleren.

Een goed voorbeeld is het programma Innovatieve Acties Brabant (IAB), dat sinds 2002 bestaat. Het recente IAB-3

programma (2006-2008) was gericht op het stimuleren van innovatieve oplossingen voor de vergrijzing in Brabant1.

IAB-4 is het vervolg op dit programma.

Algemeen kaderEen belangrijk maatschappelijk vraagstuk waar Noord-Brabant in de komende decennia voor staat is de toenemende

druk op de gezondheidszorg

Kenmerkende trends zijn:

Een groeiende zorgvraag door toename van het aantal chronische aandoeningen en door vergrijzing van de

bevolking;

Een zorgvraag die zich steeds meer ontwikkelt naar langere zelfstandigheid van de zorgconsument;

En een toename van arbeidstekorten en stijgende kosten in de zorg.

Deze trends zijn landelijk, maar zeker ook in Noord-Brabant zichtbaar. De wens van burgers om meer regie te hebben

over het eigen leven (met een verschuiving van de 2e naar 1e naar 0e lijns zorg) is hierbij een uitdaging.

Deze transitie biedt nieuwe marktkansen voor bedrijven, want juist bedrijven spelen een sleutelrol in de ontwikkeling,

implementatie en uitrol van vraaggestuurde producten, processen en diensten, die een bijdrage kunnen leveren aan

meer regie over het eigen leven van de zorgconsument.

Het IAB-4 programma wil hieraan een bijdrage leveren door economische en maatschappelijke krachten rondom zorg

en welzijn bij elkaar te brengen in innovatieprojecten.

Een win-win situatie wordt beoogd: innovatieve bedrijven kunnen in samenwerking met maatschappelijke instellin-

gen nieuwe marktkansen genereren én er worden vraaggerichte innovatieve oplossingen ontwikkeld om belangrijke

uitdagingen in zorg en welzijn het hoofd te bieden.

IAB-4 focust daarbij op de ontwikkeling en marktintroductie van nieuwe vraaggestuurde producten, diensten en

processen die bijdragen aan oplossingen voor mensen met de in Brabant steeds meer voorkomende chronische

aandoeningen diabetes, COPD2 en dementie.

Met inachtneming van deze focus op de genoemde drie chronische aandoeningen moeten de producten, diensten

en processen oplossingen bieden voor één of meer van de volgende vier IAB-4 thema’s:● Preventie en verlichting van de last van chronische aandoeningen● Arbeidsbesparing in de zorg (oplossen van het tekort aan handen aan het bed)● Product- en dienstontwikkeling op het gebied van het welzijn van zorggebruikers● Participatie van mensen met een beperking door een chronische aandoening in de maatschappij

Het IAB-4 programma onderscheidt zich van andere programma’s door een expliciete focus op het samenbrengen

van economische doelen enerzijds en zorg & welzijn doelen anderzijds. Een ander belangrijk onderscheid van IAB-4

is dat het ruimte biedt voor het signaleren en agenderen van systeeminnovaties: het samenhangend geheel van de

voor een brede marktintroductie van nieuwe producten, diensten en processen noodzakelijke veranderingen van

structuren, culturen en organisatorische en financiële randvoorwaarden in de zorgmarkt.

IAB-4 zal om eventuele overlap te voorkomen nauw schakelen met het Brabantse programma Slimme Zorg, andere

Brabantse initiatieven op het snijvlak van innovatie en zorg en met landelijke initiatieven.

De opzet van IAB-4

Het programma is opgesplitst in drie programmaonderdelen:

Onderdeel 1: Samen nadenken: het uitwerken van een transitiepad per chronische ziekte

Onderdeel 2: Samen aan de slag: het uitvoeren van projecten

Onderdeel 3: Leren van elkaar: delen van kennis en ervaringen

Programmaonderdeel 1 levert een toekomstvisie en een overzicht van innovatiekansen op. Per chronische aandoe-

ning wordt een lange termijn visie geformuleerd gebaseerd op de wensen en de behoeften van de zorggebruikers.

Op basis hiervan zal per aandoening het gewenste transitiepad beschreven worden. Met de term transitie wordt het

overgangsproces bedoeld om van de huidige stand van zaken te komen tot de gewenste situatie in de toekomst. In

programmaonderdeel 1 wordt het transitiepad per chronische ziekte beschreven met nadrukkelijke focus op innova-

tiekansen en de inbreng van het Brabantse bedrijfsleven.

Programmaonderdeel 1 is gestart in maart 2010 en loopt tot en met november 2010. Op twee momenten wordt

via de IAB website informatie over de resultaten verspreid: kort na de start van programmaonderdeel 2 op 16

april 2010 (presentatie van een eerste quick scan) en in het najaar van 2010.

In programmaonderdeel 2 (dat deels parallel loopt met programmaonderdeel 1) wordt uitvoering gegeven aan

projecten.

Programmaonderdeel 2 start op 16 april 2010 met het openen van de tender voor aanjaagprojecten.

Gedurende de gehele looptijd van het programma worden de projectresultaten en kennis actief verspreid en worden

leerbijeenkomsten georganiseerd rondom de chronische aandoeningen. Dit betreft programmaonderdeel 3. Ook

worden de benodigde systeeminnovaties benoemd en geagendeerd.

STATE OF THE ART

LANGE TERMIJN VISIE EN BEHOEFTES

TRA

NSITIE

ONDERNEMEN IN DE ZORG

DIABETES DEMENTIE C O P D

SYSTEEMINNOVATIE(S)

1. Samen nadenken: • Toekomstbeeld • Vraagarticulatie • Projectdefinitie • Selectie

2. Samen aan de slag: Uitvoering innovatie projecten op systeem-, product-, proces- en dienstniveau

3. Leren van elkaar: • Kennisverspreiding • Uitrol • ProjectresultatenProduct

Product Product

Product/dienstcombinatie

Dienst

Dienst

Status van IAB-4 en de tenders voor projecten

IAB-4 is een programma met een beoogde looptijd van 3 jaar. Het Provinciebestuur heeft echter eind 2009 besloten

om de provinciebegroting voor de jaren na 2010 voorlopig te bevriezen. Dit houdt verband met de discussies die

plaatsvinden over het opvangen van de financiële gevolgen van de kredietcrisis en de beleidskeuzes die daarover

moeten worden gemaakt. Voor IAB-4 betekent dit dat we starten met de aanjaagprojecten, maar dat besluitvorming

over de financiering van de vervolgactiviteiten, met name het stimuleren van uitvoeringsprojecten, pas in juli 2010

plaatsvindt. Aanvragen voor subsidies buiten de tender voor aanjaagprojecten om kunnen dan ook op dit moment

niet in behandeling worden genomen. In juli 2010 wordt duidelijk of er een tender voor uitvoeringsprojecten zal wor-

den opengesteld. Wij houden onze relaties hierover via onze e-nieuwsbrieven en via de IAB website op de hoogte.

Aanjaag- en uitvoeringsprojecten

Zoals in de vorige paragraaf is aangeduid is er in IAB-4 sprake van aanjaag- en uitvoeringsprojecten.

Aanjaagprojecten zijn projecten met een beperkte omvang en een korte looptijd (maximaal een half jaar met een

uiterste einddatum van 31 december 2010). Ze richten zich op het uitwerken van een business case (zo nodig op basis

van een haalbaarheidsanalyse) voor de implementatie van een breedgedragen, vraaggestuurde innovatie op het ge-

bied van minimaal één van de drie chronische aandoeningen en minstens één van de vier IAB-4 thema’s. Ook wordt in

aanjaagprojecten invulling gegeven aan het (verder) opbouwen van een projectconsortium dat uitvoering geeft aan

de businesscase, op een zodanige wijze dat alle relevante schakels in de zorgketen actief bij de implementatie betrok-

ken worden en alle vereiste expertise aanwezig is.

In beginsel moet de business case zonder verdere overheidssteun kunnen worden geïmplementeerd. Indien er

aantoonbaar overheidsmiddelen nodig zijn voor de implementatiefase kan samen met het IAB-4 programmamanage-

ment gekeken worden naar mogelijkheden voor vervolgfinanciering.

Er is een subsidiebedrag van € 300.000,-- beschikbaar voor minimaal 15 aanjaagprojecten. Per aanjaagproject is een

IAB-4 bijdrage van minimaal € 10.000,-- en maximaal € 20.000,-- mogelijk, gebaseerd op een subsidiepercentage van

maximaal 50%.

Een uitvoeringsproject is een innovatief project dat substantieel en duurzaam bijdraagt aan een vraaggestuurde

verschuiving van 2e naar 1e en 0e lijns zorg. Het is een project van substantiële omvang, dat zich richt op het ontwik-

kelen en het testen van vraaggerichte innovatieve producten, processen en/of diensten voor minimaal één van de

drie chronische aandoeningen diabetes, COPD en dementie.

Een uitvoeringsproject speelt in op de transitiepaden die worden ontwikkeld in het eerste programmaonderdeel

van IAB-4.

In juli 2010 wordt duidelijk of er een tender voor uitvoeringsprojecten zal worden opengesteld.

Zowel aanjaagprojecten als uitvoeringsprojecten moeten in de provincie Noord-Brabant worden uitgevoerd en de

resultaten moeten (goeddeels) in deze regio neerslaan.

Doelstellingen van IAB-4

De IAB-4 projecten moeten een bijdrage leveren aan de volgende doelstellingen van het IAB-4 programma:

● Een soepele transitie van 2e naar 1e naar 0e lijns zorg;● De verkenning, ontwikkeling, implementatie en/of uitrol van innovatieve, vraaggerichte en gebruiksvriendelijke

producten, processen en/of diensten op het terrein van minimaal 1 van de 3 de chronische aandoeningen

diabetes, COPD en dementie● Het bevorderen van innovatieve oplossingen voor minimaal 1 van de 4 eerder genoemde IAB-thema’s. Het kader

bij de uitwerking van oplossingen is hierbij niet de gewenste vernieuwing op puur medisch gebied, maar

vernieuwing op het snijvlak van economie en maatschappij.● Het bevorderen van intensieve en structurele afstemming en samenwerking tussen Brabantse bedrijven en

actoren in de hele zorgketen

Het programma Innovatieve Acties Brabant is een initiatief van de Provincie Noord-Brabant en wordt uitgevoerd door

de N.V. Brabantse Ontwikkelings Maatschappij.

● Het versnellen van de marktintroductie van innovatieve oplossingen door het signaleren, agenderen en –indien

mogelijk- wegnemen van belemmeringen in het zorgsysteem zelf● Het garanderen van vraagsturing waardoor innovatieve oplossingen daadwerkelijk door de (eind)gebruiker zullen

worden gebruikt● Het delen en verspreiden van kennis en projectresultaten, zodat actoren in de zorgketen van elkaars expertise

kunnen profiteren

Daarbij ligt de nadruk bij de aanjaagprojecten op aanjagen, verkennen en voorbereiden en bij de uitvoeringsprojec-

ten op daadwerkelijke implementatie.

O rganisatie

Het IAB-4 programma is onderdeel van het economische programma Dynamisch Brabant van de provincie Noord-

Brabant3. De provincie is eindverantwoordelijk voor de inhoud en de financiering van het IAB-4 programma en

vervult het voorzitterschap van de programmaraad.

De programmaraad geeft zwaarwegend advies over de strategische en inhoudelijke hoofdlijnen van het IAB-4 pro-

gramma en over de selectie van projecten. Een belangrijke taak is daarnaast het signaleren, agenderen, adresseren en

waar mogelijk aanpakken en oplossen (bijvoorbeeld via eigen netwerken en lobby) van overstijgende vraagstukken

voor systeeminnovatie(s) van de chronische ziekten;

Ook draagt de raad bij aan het uitdragen van de resultaten van het IAB-4 programma in de regio en (inter)nationaal.

Er wordt tevens een deskundigencommissie ingesteld. Deze deskundigencommissie bestaat uit mensen “uit het

veld”. Zij beoordeelt de projecten met betrekking tot een aantal prioriteitscriteria en brengt hierover advies uit aan de

programmaraad.

De provincie heeft het programmamanagement uitbesteed aan de N.V. Brabantse Ontwikkelings Maatschappij. De

taken van het programmamanagement bestaan uit de dagelijkse organisatie van het IAB-4 programma, het stimule-

ren en begeleiden van projectontwikkeling en -uitvoering, programmabeheer taken en de uitvoering van communi-

catieactiviteiten. Het programmamanagement is het centrale aanspreekpunt voor bedrijven en instellingen.

1 IAB-3 heeft in 2008 de Europese “AER Innovation Award” gewonnen voor “het meest succesvolle en waardevolle

Europese innovatieprogramma”. 2 COPD: verzamelnaam voor chronische bronchitis en (long)emfyseem3 www.brabant.nl/dynamisch