Beleidshomeopathie Beleidshomeopathie Frans L. Leeuw

Universiteit Maastricht &

WODC, Ministerie van Veiligheid en Justitie Den Haag

Eerder: directeur Algemene Rekenkamer,

Decaan Open Universiteit, Hoofdinspecteur Onderwijsinspectie enz

Wat is het?• Wat is het?• Kent U het Moerman dieet

nog? Kent U andere vormen van gelijkende (driekwarts) kwakzalverij?

[http://www.kwakzalverij.nl/]• Beleid lijkt daar soms op.• Geen ‘werkbare stoffen’ of

te wel ‘gedragsmechanismen’ die het beleid tot werking moeten brengen

Voorbeelden: Sommige

voorlichtingscampagnes om gedrag te veranderen

Subsidies die last van het ‘Mitnahme-effect’ en van ‘benefit snatching’ hebben en bovendien waarvan geheel onduidelijk is of de doelen bereikt worden

Openbaar making salarissen met het doel de salarisexplosies te drukken

Andere voorbeelden• Menen dat convenanten

tussen bestuursorganen maatschappelijke doelen ( ‘bij einddoelgroepen’) weten te bereiken;

• Waar 80% naleving is met veel bombarie naar 95% gaan, en op 70% uitkomen;

• Bepaalde justitiële gedragsinterventie programma’s ( zoals bepaalde boot camps of cognitieve vaardigheidstrainingen bij persistent antisocialen)

Minder ‘evidente’ vormen zoals daar zijn de beperkte werkingskracht van de ‘beloved’ microcredieten of accreditaties in het hoger onderwijs die diplomafraude in het hbo niet heeft kunnen voorkomen

Kern van beleidshomeopathie

De kern bestaat uit de volgende aspecten:De interventie wordt gedacht te werken maar de gedragsmechanismen die het ‘hem’ moeten doen, werken niet (in het algemeen) of werken niet in de specifieke situatie.

Voorlichting reduceert primaire incongruenties maar vergeet secundaire, tertiaire enz

Veel nalevingsdruk externaliseert interne motivaties het goed te doen

Cognitieve programma’s miskennen de respondersproblematiek ( socio neuroscience)

Gebrek aan willen en kunnen leren uit evaluatieonderzoek

Tevreden zijn met geloof in plaats van in evidence based beleid

‘evaluaties’ doen zonder vergelijkingen te maken tussen mensen die wel en die niet met ‘het beleid x’ te maken hebben gehad

Lu von Mises: de ‘interventions breed interventions-afwijking’ ( gaat subsidiemaatregel x-14de , dan ipv te stoppen aan de x-15de beginnen…)

Anders gezegd: waarom is beleid soms homeopathisch?

• Beleid neerzetten in de vorm van nota’s, plannen, aankondigingen en intenties is een hoger doel dan het maatschappelijk oplossen van problemen

• bureaupolitiek• Geen vertrouwen hebben in de kracht van de

samenleving zélf problemen op te lossen of het te laten zoals het is;

• Onkunde bij beleidsmakers • Weet U andere verklaringen? De versnipperde

wetenschap wellicht? Nog weer andere?

Hoe erg is beleidshomeopathie

• Interventiesamenlevingen stapelen interventies op interventies

• Enorme aantallen interventies

• Blijft maar komen, zij het dat Kabinet Rutte meer van ‘opruimen’ lijkt te houden

• Veel geld

• Beleidshomeopathie vergroot het vertrouwen in de overheid niet echt [ ‘we gaan achter de voordeur ingrijpen’.. Maar wat dan?]

Wat is er aan te doen? -1 Serieuze sunset ‘legislation’ met

evaluatievereisten Evidence based beleid boven policy based

evidence Ambtenaren die kennis kunnen vergaren over wat

(wetenschappelijk) onderzoek te berde heeft gebracht over de werking van gedragsmechanismen die verondersteld worden aanwezig te zijn in beleid x, y of z.

Twee cases: subsidies en angstgerichte voorlichting

Wat is er aan te doen? -2 • Rekenkamer(s) die hier op letten in plaats van

alleen maar naar P O V’s te kijken• Burgerparticipatie (crowdsourcing, digitaal

toezicht a la www.ofcomwatch of www.geluidsnet.nl) (‘infotopia’)

• Laat de samenleving het zelf doen, via ‘communities’ bijvoorbeeld

• Negeer het probleem / D.E.L.L.E. (Durch Einfach Liegen Lassen Erledigen)

• Wat denkt U zelf?