Beeldvorming Handelen en Reflecteren met tekeningen · voor professionals die met kinderen tussen 0...
7
Uit: Inspiratieverslag van de lerende netwerken Kleine kinderen, grote kansen. Hefbomen naar rijke kansen. De leraar én lerarenopleider maken het verschil. Beeldvorming Handelen/reflecteren Hefboom ‘kritisch leren reflecteren over eigen handelen, aanpassen van je gedrag’ Vanuit de twee andere hefbomen bij ‘Beeldvorming’ – ‘geraakt worden’ en ‘kennis en inzichten’ opdoen – is het uiteindelijk de bedoeling het eigen handelen als (toekomstige) begeleider van kinderen bij te sturen. Zodat de klas-, school-, opleidings- kinderopvang- en dagverblijf-praktijk echt kan inzetten om elk kind gelijke kansen te bieden. Dit is bijvoorbeeld nodig omdat uit de hefboom ‘geraakt worden’ heel wat emoties kunnen loskomen door de ontmoeting met mensen. Hierdoor worden studenten, begeleiders, leerkrachten, … geconfronteerd met zichzelf, met een andere werkelijkheid, met de diversiteit van werelden en referentiekaders. De werkelijkheid is geen nette en afgelijnde weerspiegeling van theoretische concepten en regels, en gestructureerde reflectie kan handvatten aanreiken om betekenis te geven aan ervaringen. Reflecteren op handelen, en er dan naar handelen, is eigenlijk een levenslang proces. Deze professionalsering stopt nooit – of zou toch voortdurend geprikkeld moeten worden. Bovendien is dit een professionalisering die zich niet enkel voltrekt op individueel vlak maar ook op teamniveau. Welke
Transcript of Beeldvorming Handelen en Reflecteren met tekeningen · voor professionals die met kinderen tussen 0...
Uit:InspiratieverslagvandelerendenetwerkenKleinekinderen,grotekansen.Hefbomennaarrijkekansen.Deleraarénlerarenopleidermakenhetverschil.
Beeldvorming
Handelen/reflecterenHefboom‘kritischlerenreflecterenovereigenhandelen,aanpassenvanjegedrag’
Vanuitdetweeanderehefbomenbij‘Beeldvorming’–‘geraaktworden’en‘kenniseninzichten’opdoen–ishetuiteindelijkdebedoelingheteigenhandelenals(toekomstige)begeleidervankinderenbijtesturen.Zodatdeklas-,school-,opleidings-kinderopvang-endagverblijf-praktijkechtkaninzettenomelkkindgelijkekansentebieden.Ditisbijvoorbeeldnodigomdatuitdehefboom‘geraaktworden’heelwatemotieskunnenloskomendoordeontmoetingmetmensen.Hierdoorwordenstudenten,begeleiders,leerkrachten,…geconfronteerdmetzichzelf,meteenanderewerkelijkheid,metdediversiteitvanwereldenenreferentiekaders.Dewerkelijkheidisgeennetteenafgelijndeweerspiegelingvantheoretischeconceptenenregels,engestructureerdereflectiekanhandvattenaanreikenombetekenistegevenaanervaringen.Reflecterenophandelen,enerdannaarhandelen,iseigenlijkeenlevenslangproces.Dezeprofessionalseringstoptnooit–ofzoutochvoortdurendgeprikkeldmoetenworden.Bovendienisditeenprofessionaliseringdiezichnietenkelvoltrektopindividueelvlakmaarookopteamniveau.Welke
Uit:InspiratieverslagvandelerendenetwerkenKleinekinderen,grotekansen.Hefbomennaarrijkekansen.Deleraarénlerarenopleidermakenhetverschil.
methodeszijneffectiefgeblekenenverdienenaandacht?Watisnodigomvaneenreflectieeen‘kwaliteitsvolle’reflectietemaken?BringleenHatcher1(1997)stellenvolgendecriteriavoorop:“kwaliteitsvollereflectie
-vindtplaatsopregelmatigebasis,-linktervaringenaan(vooropgestelde)leer-envormingsdoelen,-laatookruimtevoorpersoonlijkewaardenengedrag,-reflectiewordtgestuurdenbegeleid,-wordtopgevolgddoorfeedbackenbeoordeling.”
1-Inservice-learning:kwaliteitsvollereflectieMaaikeMottart,coördinatorservice-learningaandeKULeuven,lichtteinhetLerendNetwerkvan4mùei2017derolvanreflectieinlerenenvormingtoevanuithetperspectiefvan‘service-learning’.Dezeervaringsgerichtepedagogieintegreertdeelementen‘dienen’(maatschappelijkedienstverlening’),‘reflecteren’(gestuurdeenkritischereflectie)en‘leren’(opacademisch,persoonlijkensociaal-maatschappelijkvlak).Metdezepedagogiewordtpersoonsvormendonderwijsnagestreefd,metdenadrukopkritischenverantwoordburgerschap.Mottartgaatinopdekenmerkenvankwaliteitsvollereflectie(inservice-learning)endebegeleidingervan.2
Meta-perspectief
1Hatcher,JulieandBringle,RobertG.,"BringingtheGapbetweenServiceandLearning"(1997).Evaluation/Reflection.Paper20.Geciteerdindeppt“Refectieinservice-learning”vanMaaikeMottart,KULeuven,StudiedagCommunityService-learningUCSIA,13december20162Voormeerinformatieoverdezepedagogie,zie:Mottart,M.,“Service-learning:vormingvandestudentalsvolledigpersoondoordeintegratievandienen,relecterenenleren”,TijdschriftvoorOnderwijsrechten–beleid(2015:5),pp.386-395.
Uit:InspiratieverslagvandelerendenetwerkenKleinekinderen,grotekansen.Hefbomennaarrijkekansen.Deleraarénlerarenopleidermakenhetverschil.
“Reflectieisalseenachteruitkijkspiegel”,zegtMottart.“Hethelptonsomteduidenwatachteronsis,zonderenkelachteruittekijken.Hetdoelisomvooruittekunnennavigeren.Hethelptonsbovendienomteher-kaderen.”
Binnenservice-learningwordtreflectiegedefinieerdals“theintentionalconsiderationoftheserviceexperienceinlightofparticularlearningobjectives”(Hatcher&Bringle,1997).Hetgaatdussteedsovereenintentioneleengerichtedenkoefeningdievertrektvanuitdeopgedaneervaring,enwaarbijbepaaldeleerdoelenofvormingsdoelenwordennagestreefd.
Gestructureerdereflectiebiedthandvattenenbegeleidingomuitervaring(en)teleren.“Zowordtreflectie‘verbinding’,wordtbetekenisgecreëerd:hetzoekennaarlinkenencontinuïteiten.Verschillendeelementenvandezeervaringenandereervaringenwordenverbondenmetdeeigenkennisendievananderen.Doorreflectiekanjeverschillendeelementenverbinden(theorie,eigenkaders,andereperspectievenenverhalen,…)enzoeenmetaperspectiefaannemen.”
Reflectiealsproces
Doorlopend:voor,tijdens,na
ReflectieisvolgensMottartgeeneenmaligeactiviteitopheteindevaneenervaring,maariseenproces:“meerderekeren,groeiendininzichtenenmogelijkheden”.Doordeherhalingofhetherlezenvanreflecties“ontdekjedepatronenoflijnenoverdetijdheen,deverbandenenverbindingentussendeverschillendeervaringen/reflecties.”Daaromkanhetzinnigzijnombijvoorbeeldstudentenalsopdrachttegeven“eenzelfdeoefeningeenpaarkeertemakenenhennaeentijdjetelatenherlezen:hoebenikgegroeid,hoeenwatschreefikinhetbeginenwelkelagenkwamenerbij,watisveranderd,ofwatkomtsteedsterug,waaromzoudatzozijn?”
Reflectereniseenleerproces(zieafbeelding‘beschrijvend>creatief’).Mottartzegtdatstudentenvaaktesnelzichvan‘beschrijvend’naar‘creatief’bewegen.3“Studentenmoetenvaakgroeieninhetinterpreterenenkritisch-analyseren.Hetgaatnietenkelom‘reflectie’welom‘kritischereflectie’:waaromhebikdiekeuzegemaakt?watzijnmijnvooronderstellingen?Zokrijgendestudenteneenanderekijkenblijfthetbeterhangen.”
Goedeendiepgaandereflectievereistoefeningengeduld.Wekunnenvanstudentennietverwachtendatzemeteeneenkritisch-analytischereflectieoverhunervaringenneerschrijven.
3Ofwaarbijstudentenvoornamelijkophet‘technische’niveaublijvenhandelen:watisergebeurd,enhoekanikhetvolgendekeerandersdoen?Erisechternoodaaneenmeerbredeengelaagdereflectie.ZieKelchtermans,G.,“WhoIaminhowIteachisthemessage:self-understanding,vulnerabilityandReflection”,TeachersandTeaching:theoryandpractice15:2(2009),pp.267-269.
Uit:InspiratieverslagvandelerendenetwerkenKleinekinderen,grotekansen.Hefbomennaarrijkekansen.Deleraarénlerarenopleidermakenhetverschil.
Varona(1999)beschrijftverschillendefasesofniveausinreflectiewaarbijdestudentevolueertvaneenbeschrijvend,naarpersoonlijkinterpreterend,kritisch-analytischencreatiefniveau.4
Hoereflecteren?
Opties:- Alleen–metpeers–metandereactoren,- Aldannietbegeleid,- Vormen:lezen–schrijven–doen–vertellen.
Vaakgrijpenstudentennaardegeschrevenopties–ofwordenzedaartoeuitgenodigd/aangespoord:dagboeken,case-studies,lees-enschrijfopdrachten,essays,…Maaranderevormenzijnookmogelijk,bijvoorbeeldaandehandvanfoto’s,beeld,videomateriaal,‘doenenvertellen’(ingroep,rollenspel,theater),…“
Hetbelangvanverhalen
Wanneerstudentenreflecterenoverhunervaring,danvertellenzijsteedseenverhaal.Eenverhaaloverzichzelf(indieervaring),maarsteedsinrelatietotanderen.Verhalenvertelleniseenbelangrijkemanierombetekenistegevenenteinterpreteren.Daaromishetbelangrijkom‘studentenopverhaaltelatenkomen’”,zegtMottart.“Jedaagthendanuithetverhaalvanhunervaringtevervolledigen,eenalternatiefplotteverzinnen,zichdieperintelevenindepersonages,hetverhaalteherschrijvenvanuiteenanderpersonage…Hetzijndezeverhalendiedeelbeginnenuitmakenvanhuneigenverhaal(verleden,heden,toekomst),enwaarinhetverhaalvanandereneenbelangrijkerolspeelt.”
Begeleiding:roleninvullingdocent
“Jerolalscoachenondersteuner”,zegtMottart,“is:je‘geeftdingenterug’,jebenteen‘reflector’,maargeeftookaanwaardestudentmeeroverkannadenken.Jebiedtzoweluitdagingalsondersteuning.”Daaromispositievefeedbackenherkaderingvanbelang(cf.rolvandeachteruitkijkspiegel):aangevendatdestudentookuitnegatieveoftegenvallendeervaringenkanleren.
Optermijnhelptdecoachdestudentniveaustelerenonderscheiden:rationeelofemotioneel,oppervlakteofdiepte,analytischofassociatief.Inhetproceskomendanpatronennaarboven,ontdektdestudentelementendievaakterugkomen.Daaromzijngoeddoordachterichtvragenvanbelang.Indefeedbacksteljebestvragenaandestudentendiehendieperlatennadenkenoverhetbelangenimplicatievanwatzemeemakenenhieroververtellen.
Decrucialevoorwaardevoorditprocesiseenveiligeomgeving,eenklimaatvanvertrouwenenrespectwaarindestudenteerlijkdurftnadenkenendeeigendenkkadersinvraagdurftstellen.
4Varona,L.T.,“FromInstrumentaltoInteractivetoCriticalKnowledgeThroughService-learninginSpanish”,inJ.Hellebrand&L.T.Varona(eds.),ConstruyendoPuentes(BuildingBridges):ConceptsandModelsforService-learninginSpanish,Washington,D.C.:AmericanAssociationforHigherEducation,1999,pp.68-75.
Uit:InspiratieverslagvandelerendenetwerkenKleinekinderen,grotekansen.Hefbomennaarrijkekansen.Deleraarénlerarenopleidermakenhetverschil.
2–Videocoaching:metVerBEELDingaandeslag‘VerBEELDing’iseenvideocoachingsmethodiekdiebinnendeArteveldehogeschoolisontwikkeldvoorprofessionalsdiemetkinderentussen0enzesjaarwerken.IneHostynenSofieVerschaeve,docentenonderzoekerresp.bachelorPedagogievanhetjongekindenbachelorKleuteronderwijsbijdeArteveldehogeschool,lichttenditophetLerendNetwerkvan28maart2018toe.Onderstaandetekstisvanhunhand.Videocoaching5zienwealseenmogelijkenzinvolantwoordopvolgendevragen:1. Hoekunnenwedetotaleontwikkelingenervaringenvankinderenobserveren?2. Hoekunnenwedieobservatiebinnendeeigenpraktijkcontextzorijkmogelijkmakenende
focusopdekinderenzosterkmogelijkbehouden?3. Hoekunnenweonszelfenbegeleiderscoachenomvanuitdieobservatieblijvendtegroeienin
rijkeenkwaliteitsvolleinteractiesenzoalleontwikkelingskansenvoorallekinderentewaarborgen?
Eenrijkeinteractiemetkinderen
Wezijngeïnteresseerdinwatkinderendoenomdatwezeverderwillenbrengeninhunontwikkeling.Wewillenkijkennaarwatkindereninteresseert,wewillenonsfocussenopwatzedoenenzeggenomhenvanuitdezeobservatiesverderteondersteunen.Kinderenhebbenimmerseeninherentedrijfveeromallepotentieeldatzebezittenteontwikkelenenontplooien.Bovendien
5gabaseerdop“VerBEELDing.Interactieinbeeld,interactieingesprek.”Bracke,G.,Hostyn,I.,Steverlynck,A.,&Verschaeve,S.(2018).Gent,Arteveldehogeschool.Vooreenuitgebreideversievandetekstenbijhorendebronvermelding:https://www.arteveldehogeschool.be/verbeelding/
Rijkeontwikkelingkinderen
Rijkekijknaarkinderenin
ontwikkkeling
Rijkeinterac1ebegeleider-
kind
Rijkecoachingvan
begeleiders
Uit:InspiratieverslagvandelerendenetwerkenKleinekinderen,grotekansen.Hefbomennaarrijkekansen.Deleraarénlerarenopleidermakenhetverschil.
toontelkkindeennatuurlijkdrangomteleren.Elkkindisregisseurvanzijneigenontwikkeling...enmaaktnieuwe‘kennis’vanuitverwondering.
Hetkindontwikkeltineenstimulerendecontext:ininteractiemetanderen(kinderenénvolwassenen)enineenondersteunendeomgeving(ruimteenmaterialen).Kwaliteitsvolleenpositieveinteractiesineenrijkeenstimulerendeomgevingzijnduscruciaalvoorkindereninontwikkeling.
Uitonderzoekblijktdateenkwaliteitsvolleinteractietussenvolwassenenenjongekinderenduidelijkpositieveeffectenheeftopdeontwikkelingvankinderen,ookoplatereleeftijd.Zekervoorkinderenuitkansengroepenkunnenkwaliteitsvolleinteractieseengrootverschiluitmakenoplangetermijn.
Eenrijkekijknaarkindereninontwikkeling
Hetgaatbijkwaliteitsvolleinteractiesvaakomdiekleinedingendiejealsbegeleiderineenkinderdagverblijf,indepeuter-ofkleuterklasofineenbuitenschoolseopvangkuntdoenomdeontwikkelingvankinderentestimuleren.Daarvoormoetjehetkindvolgeninzijnontwikkeling,inzijnspel,inzijn‘zijn’enaansluitenbijdebehoefteneninteressesvanhetkind.Hiervoormoetjenietalleenopdehoogtezijnvanhetontwikkelingsverloopvankinderen,jemoetookwetenhoejekinderenkuntobserverenopeenrijkemanier.Alsdezeobservatieszokwaliteitsvolmogelijkzijn,zoholistischmogelijkenalsdieobservatiesrekeninghoudenmethetuniekevanhetkind,danzijnzeeenmotoromkwaliteitsvoltekunnenhandelen.Observerenvandeontwikkelingvankinderenisduseenkernvaardigheid!
Eenrijkecoachingvoorbegeleiders
Observerenisineendagelijksewerkcontextnietzoevident:erzijnveelkinderen,hetisdruk,eriseendagelijkseroutinediegevolgdwordt,…Schriftelijkobserverenofterplaatseobserverenvraagtveelinspanningentijddienietnaardekinderenzelfkangaan.
Videocoachingiseenwerkbareendoeltreffendemethode,hetmaakthetobserverenvanenreflecterenoverkwaliteitsvolleinteractiesmogelijk.
Videobeeldenuitdeeigendagelijksepraktijkzijnhetuitgangspunt:datzijndusauthentiekeenpersoonlijkesituaties.Hetiseenobservatiemiddeldatdetotaleontwikkelingvanhetkindinkaartbrengtendetotaleervaringvanhetkindinbeeldbrengt:hetkindalsuniekpersoonininteractiemetdewereldendebegeleider.Demethodiekdaagtdebegeleideruit-doorkleintekijkennaardeervaringen,ontwikkeling,ontplooiing,entalentenvandekinderen-natedenkenoverdeeigenrolinderijkeenkwaliteitsvolleinteractie.
“Onderzoektoontookaandatprofessionaliseringsinitiatievenwaarbijmenfocustopdiedagdagelijkseinteractiemetjongekindereneenpositiefeffecthebbenopdeverdereontwikkelingvandeinteractievaardighedenbijprofessionals,enditongeachtdeopleidingprofessionals.Videocoachingmaaktreflectiemogelijkopmaatvanelkeindividueleprofessional.Recentonderzoekmaaktdithard:videobegeleidingheefteffectopdeinteractievaardighedenvanbegeleiders–zowelbeginnersalsprofessionalsmetwerkervaring.Debeeldenlatendeprofessionalstoeevenafstandtenemenvandedagelijkserealiteitenzichzelfindepositievanobservatorteplaatsen.Debeeldenlenenzich
Uit:InspiratieverslagvandelerendenetwerkenKleinekinderen,grotekansen.Hefbomennaarrijkekansen.Deleraarénlerarenopleidermakenhetverschil.
dusnadienookuitermateom,indialoogmeteencoach,teanalysereninfunctievanzelfreflectieoverdeeigeninteractievaardighedenenaansluitendbijdeeigenontwikkelingsnoden.”
Eenbelangrijkevoorwaardevoorhetsuccesvanvideocoachingiseengoedenonderbouwdkaderomdeblikterichtenendoelgerichtnaarbeeldfragmententekijken.‘VerBEELDing’biedtditaan,metfocusopdekinderen!
Onderzoektoontookaandatprofessionaliseringsinitiatievenwaarbijmenfocustopdiedagdagelijkseinteractiemetjongekindereneenpositiefeffecthebbenopdeverdereontwikkelingvandeinteractievaardighedenbijprofessionals,enditongeachtdeopleidingprofessionals.Videocoachingmaaktreflectiemogelijkopmaatvanelkeindividueleprofessional.Recentonderzoekmaaktdithard:videobegeleidingheefteffectopdeinteractievaardighedenvanbegeleiders–zowelbeginnersalsprofessionalsmetwerkervaring.Debeeldenlatendeprofessionalstoeevenafstandtenemenvandedagelijkserealiteitenzichzelfindepositievanobservatorteplaatsen.Debeeldenlenenzichdusnadienookuitermateom,indialoogmeteencoach,teanalysereninfunctievanzelfreflectieoverdeeigeninteractievaardighedenenaansluitendbijdeeigenontwikkelingsnoden.
FILM-Coachjelerarenmeteencamera
Videocoachingiseenideaalmiddelvoorzelfreflectieenprofessionalisering.Confronterend,deugddoendenergleerrijk.HoeervarenlerarenAnnickenMaaikedit?BekijkhetopKlasse.
www.klasse.be
