BuitenlandBerichten

Voor de Nederlandse agribusiness | jaargang 34, nummer 9, september 2008

• Amerika:Voedselveiligheidhoogopagenda• Tsjechië:ontwikkelingenindefoodservicemarkt• Japan:biobasedeconomyalsnieuweimpulsagrosector

Foto van de maand

Foto

: Tje

erd

de

Vri

es

De oogst van suikerriet in Brazilië.

Suikerriet kan na verwerking

worden ingezet als biobrandstof.

Een foto zegt soms meer

dan duizend woorden.

En dan vooral foto’s die

vooruitstrevende staaltjes

agri-techniek laten zien. Stuur

uw beste foto op en omschrijf

kort waarom deze de titel

‘foto van de maand’ verdient.

E-mail: s.h.hoff@minlnv.nl

Deze maand in

Berichten Buitenland

5 De rondgang...

5 Column

11 Kort Graag…

12 Korte berichten uit het buitenland

16 Nieuws

17 Exportise

19 Externe marktrapporten op internet

20 LNV-afdelingen in het buitenland

Omslagfoto

Tomatencrisis in Amerika. Lees alles over

voedselveiligheid in de VS op pagina 2.

Foto: BB/SB/Keystone USA/Rex Features Ltd.

Het primaire doel van de directie I&H is het

bevorderen van duurzame en vitale agroketens,

alsmede het bijdragen aan een duurzame

internationale concurrentiepositie van het

Nederlandse agrobedrijfsleven. Dit zijn tevens

de vier kernbegrippen van het werkterrein van

de directie I&H. Onder duurzame wordt verstaan:

maatschappelijk verantwoord conform de drie

P-gedachte (Profit, People en Planet). Vitale

houdt in dat wordt gestreefd naar versterking

van de internationale concurrentiekracht. Uit

agro blijkt dat de focus ligt op de landbouw- en

voedingssector. Ketens verwijst naar een perspectief

dat de gehele agrofood-kolom omvat, te weten van

primaire sector tot aan de consument.

2 AmerikaanseFoodandDrug

Administrationondervuur

6 DeTsjechischemarktteltruim

10miljoenconsumenten.

De foodservice

market in Tsjechië

8 Panaceevoorlagezelfvoorzieningsgraad

entanendelandbouwsector?

Biobased Economy

in Japan

Voedselveiligheid

in de Verenigde

Staten

Berichten Buitenland is bestemd voor het Nederlandse agrarische bedrijfsleven en is een uitgave van de directie Industrie en Handel van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Het doel is informatieverstrekking over relevante ontwikkelingen op agrarisch handelsgebied, buitenlandse markten, handelsbemiddeling enzovoort. De LNV-afdelingen in het buitenland dragen in sterke mate bij aan de berichtgeving in dit blad.

Er wordt gedrukt op een chloorarme papiersoort, in een inktbesparend FM-raster. Er wordt verzonden in recyclebare sealbags.

UitgeverMinisterie van Landbouw, Natuur en VoedselkwaliteitDirectie Industrie en Handelwww.minlnv.nl/agribusiness

RedactieadresRedactie Berichten BuitenlandT.a.v. Sabine HoffPostbus 204012500 EK Den HaagTel. +31 (0)70 378 52 59E-mail: s.h.hoff@minlnv.nl

Informatie en abonnementenVoor informatie over artikelen of een (gratis) abonnement kunt u contact opnemen met Jacques VerbeekTel. +31 (0)70 378 40 64Fax +31 (0)70 378 61 23E-mail: j.j.m.verbeek@minlnv.nl

RealisatieJB&A exxion communicatie

Aan dit nummer werkten mee:Carla Boonstra, Caroline Feitel, Martijn Homan, Hans van der Lee, Jacqueline Rogers en Frits Thissen.

DrukDen Haag Offset

ISSN 0920 – 0975

De informatie, meningen en opinies in dit blad worden naar voren gebracht buiten verantwoordelijkheid van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.

Het overnemen of vermenigvuldigen van artikelen uit dit blad is alleen toegestaan onder vermelding als volgt: Berichten Buitenland, [maand/jaar], [pagina’s].

Colofon

AmerikaanseFoodandDrugAdministrationondervuur

Voedselveiligheid in de Verenigde Staten

Volgensdelaatsteschattingenheeftdeze

laatsteuitbraakdeindustriealmeerdan

100miljoendollargekost.Debetrokken

belangenorganisatieszijnontevredenomdat

hetnietdeeerstekeerisdateengroot­

schaligeuitbraakvanvoedselbesmetting

plaatsvindtendeFDAaleerderbeterschap

hadbeloofd.Deindrukbestaatdathet

agentschapteweinigvorderingenmaakt.

Incidenten

In2006en2007zijndeVerenigdeStaten

opgeschriktdooreengrootaantalvoed­

selincidentenveroorzaaktdoorbesmette

voedingsmiddelen.Metnameeenvoorval

inseptember2006vanversevoorverpakte

gewassenengesnedenspinazieuit

Californië,besmetmetE.coli,werddestijds

indepersbreeduitgemeten.Devoedsel­

vergiftigingveroorzaaktedriesterfgevallen.

Eentweedevoorval,datzichinmaart2007

voordeed,hadbetrekkingopgeïmporteerde

veevoederingrediëntenuitChina.Dezeingre­

diënten,besmetmethetchemischemiddel

melamine,werdenindeVSverwerkttot

huisdiervoeding.Meerdan20.000huisdieren

werdenziekeneenongekendaantalhonden

enkattenisgestorven.Ookgrootschalige

terughaalactiesvanrundergehaktbesmet

metE.coli,heeftveelnationaleeninternatio­

nalepubliciteitgekregen.

Actieplan

Hetgevolgvandezereeksschandalen:

afbrokkelingvanhetrotsvastevertrouwen

vandeAmerikaanseconsumentinde

capaciteitenvandefederaleagentschappen

voorwaarborgingvanvoedselveiligheid.Het

feitdatdeDemocratischepartijop1januari

2007demeerderheidinhetHuisvanAfge­

vaardigdenendeSenaatheeftheroverd,

heeftookeennietteverwaarlozenrol

gespeeldindezehernieuwdepubliekefocus

opvoedselveiligheid.Vanafhetbeginstond

hetAmerikaansevoedselveiligheidsbeleid

hoogopdeagendavandeDemocraten.

Directgevolgdaarvanwaseenwareslag­

regenaanwetsvoorstelleninbeidehuizen

vanhetCongresomhetvoedselveiligheids­

beleidzowelinhoudelijkalsorganisatorisch

opeenandereleestteschoeien.Omde

DemocratenindeaanloopnaarPresidentiële

enCongresverkiezingenopditonderwerp

dewinduitdezeilentenemennamde

Bush­Administratievrijwelonmiddellijkhet

initiatiefomeeneigenactieplanteontwik­

kelen.Daarmeewerdbeoogdvergaandeen

lastigteimplementerenwetvoorstellenvoor

hervormingvanhetvoedselveiligheidsbeleid

doorhetCongresteneutraliseren.

Gevaarlijke veldsla

Nietonbelangrijkisdatbinnenoverheids­

instantiesnaastverantwoordelijkvoor

voedselveiligheidzelf,ookhetbesefbegint

tegroeiendathetbestaandevoedselvei­

ligheidsbeleidnietmeervoldoetaande

huidigewerkelijkheidmetbetrekkingtothet

voedingsmiddelenaanbod.Jarenlangwerd

metveelovertuiginggeroepen:‘Americans

havethesafestfoodsupplyintheworld!’.

Maarmetmeerdanveertiguitbrakeninde

afgelopentienjaaralsgevolgvanalleen

albesmetteveldslaentomaten(vlees­

productennieteensmeegerekend)wordt

hetlastigomteblijvenontkennendater

geenenkelprobleembestaat.Totdusver

washetvoedselveiligheidsbeleidmetname

gerichtopinspectiesvanfaciliteitenvan

slachterijenenvleesverwerkingsbedrijvenen

De recente salmonellauitbraak in de VS heeft ervoor gezorgd dat

het geduld van zowel consument als bedrijfsleven met de Food and

Drug Administration (FDA) begint op te raken. De (waarschijnlijk)

besmette tomaten maakten -verspreid over 35 staten- ruim 800

personen ziek. De VS heeft volgens cijfers allang niet meer ‘the

safest food supply on earth’. Op het gebied van voedselveiligheid

begint de mogendheid scheurtjes te vertonen.

Biologisch geproduceerd, maar zijn ze ook veilig?Fo

to’s

: met

da

nk

aa

n L

NV

-afd

elin

g W

ash

ing

ton

.

pagina 2

AmerikaanseFoodandDrugAdministrationondervuur

Voedselveiligheid in de Verenigde Staten

deontwikkelingvanmoderneHACCP­syste­

menombesmettingenindezesectorterug

tedringen.Ookconsumentencampagnes

enetiketteringwarengerichtopdeveilige

bereidingindekeukenvanvleesenvlees­

producten.HoewelListeria­,E.coli­en

salmonellabesmettingeninvleesproducten

nogsteedsvoorkomen,wordensinds2000

steedsmeeruitbrakenherleidnaardecon­

sumptievanversegroentenenfruit,waar­

ondervoorgewassenenvoorgesnedenveld­

slaenspinazie.Omdatdezeverseproducten

geenverderebereidingondergaandoorde

consument,langerhoudbaarzijnennatio­

naalwordenverkocht,kanéénbesmette

partijeengrote,nationaleuitbraakveroor­

zaken.Vanuitdeoverheidzijnookandere

oorzakengeïdentificeerddiehethogeaantal

besmettingenkunnenverklaren,zoalsmeer

consumentendievatbaarderzijnvoorziekte­

kiemen,waarondersenioren,zuigelingen

enjongekinderen,zwangerevrouwenen

mensenmeteenzwakimmuunsysteem.

Maarookeentoenameindeconsumptie

vankant­en­klaregerechten,eenstijging

vandeinvoervanverseproductenuitverre

landenéneentoenameinhetaantalgeïden­

tificeerdeziekteverwerkendebacteriënin

voedingsmiddelen.

Geen controle

Deinspectiebevoegdhedenvoorvoedings­

middelenindeVerenigdeStatenzijn

verdeeldoververschillendefederaleagent­

schappen.Vlees­envleesproductenvan

gefoktedierenzoalspluimvee,rundveeen

varkensvallenonderdeverantwoordelijk­

heidvandevleesinspectiedienst(FSIS)van

hetAmerikaanseministerievanLandbouw

(USDA).FaciliteitendieonderFSISverant­

woordelijkheidvallenwordendagelijks

gecontroleerddooreenaparteinspectie­

dienst.Ookvindtjaarlijkseenkeuringplaats

vanallebuitenlandsefaciliteitendiegoedge­

keurdzijnvoorexportvanvleesnaardeVS.

DeFDAisverantwoordelijkvoordecontrole

opvrijwelalleanderevoedingsmiddelen

eningrediënten.Terwijldeorganisatiever­

antwoordelijkisvoormeerdan80%van

hettotalevoedingsmiddelenaanbod,ont­

vangthetagentschapslechts20%vanhet

budgetvoorinspecties.Voedingsmiddelen­

fabrikanten,dieproductenproducerendie

onderdebevoegdheidvandeFDAvallen,

wordengemiddeldeenspertienjaardoor

eenFDA­inspecteurbezocht,terwijlbuiten­

landsefabrikantenvrijwelnooitgecontro­

leerdworden.Tijdenshoorzittingenoverhet

groteaantaluitbrakenisnaarvorengekomen

datdeFDA‘slechts’1%vanallegeïmpor­

teerdevoedingsmiddeleneningrediënten

controleert.Hetagentschapheeftverder

geenbevoegdhedenopboerderijniveauen

kaneenfabrikantnietverplichtenomeen

besmetproductvandemarkttehalen.

DeFDAerkentdathetmetdehuidige

bevoegdhedenenhetbestaandebudgetniet

instaatisomdeveiligheidvanhetvoedings­

middelenaanbodindeVStegaranderen.In

november2007kwamhetagentschapdan

ookmethetFoodProtectionPlanwaarineen

strategiewordtbeschreventerverbetering

vandevoedselveiligheid.Erisnietalleen

aandachtvoorvoorkomingvanonbedoelde

besmettingen,maartevensvooruitbraken

dieopzettelijk(alseenterroristischeaanslag)

gecreëerdzijn.Hetplanheeftbetrekking

opzowelindeVSgeproduceerdevoedings­

middelenalsgeïmporteerdvoedselenricht

zichopdrie‘coreelements’:preventie,inter­

ventieenresponse.

Implementatie

Doelisomditplandekomendevijfjaar

stapsgewijsteimplementeren.Hoewelhet

voorsteleindvorigjaarwerdgepubliceerd,is

aandachtvandeFDAtotnutoevoornamelijk

uitgegaannaarimportuitChina.Ditvoor­

jaarheeftdeFDAafsprakengemaaktmet

Chineseautoriteitenovernieuweinvoerei­

senvooreenaantalChinesevoedingsmidde­

lenenvoedingsingrediëntenwaarvandoor

deFDAisvastgestelddateenhoogrisico

‘ In 2006 en 2007 zijn de Verenigde Staten opgeschrikt door een groot aantal voedselincidenten’

Trostomaten vallen gelukkig buiten de recall.

Berichten Buitenland | nummer 9, 2008 | pagina 3

geldt.Hetbetreftaquacultuurproducten

(meerval,basa,garnalen,serpeling,paling

entilapia)entarwegluten,maïsglutenen

rijstproteïne­ingrediënten.

Helaasdatdegrootschaligeuitbraakvan

SalmonellaSaintpaulintomatenbevestigt

datdeFDAdeafgelopenzesmaandente

weinigvooruitgangheeftgeboektmethet

FoodProtectionPlan.Deveronderstelling

datdeFDAweinigdoortastendopereert,

vergrootdekansdatervanuithetCongres

momentumontstaatom,zonderinbrengvan

deFDA,vergaandewijzigingeninhetvoed­

selveiligheidsbeleidopteleggen.DeFDA

heeftindatgevalgeenanderekeuzedanom

denieuwewetgevingteimplementeren.Het

Congresheeftindetussentijdnamelijkniet

stilgezeten.

Wetsvoorstellen

Metvoedselveiligheidalsprioriteitvoor

Democratischewetgeversgaatergeen

maandvoorbijoferwordtaangekondigd

dateennieuwvoorstelophetgebiedvan

voedselveiligheidwordtvoorbereid.Een

aantalprominentewetgevershebben

voorstellenbekendgemaaktdievergaande

gevolgenkunnenhebbenvoordeexportvan

voedingsmiddelenenvoedingsingrediënten

naardeVS.Dezevoorstellen,indienaange­

nomenkunneneenaanzienlijkeadministra­

tieveenfinanciëlelastenverzwaringbete­

kenenvoorAmerikaanseimporteursenhet

(Nederlandse)exporterendebedrijfsleven,

maarookvoordeAmerikaanseoverheidsin­

stanties,waaronderdeFDA.

’Lame Duck’

Innovembervanditjaarvindendepresi­

dentsverkiezingenplaats.Hetlaatstejaar

vaneenpresidentstermijnstaatbekendals

eenperiodewaarindePresident(dezoge­

naamde‘LameDuck’)enzijnkabinetweinig

invloedkunnenuitoefenenopdepolitieke

besluitvormingendebeleidsagenda.Maar

ookinhetCongresbestaateroverhet

algemeenweiniginitiatiefomvergaande

beleidswijzigingendoortevoerenvlakvoor­

dateennieuwepresidentgekozenzalwor­

den.Tochlijktheteropdattenaanzienvan

voedselveiligheidshervormingengeenvan

deverschillendevoorstellengeïntroduceerd

inhetCongreshetmomentumontwikkelt

omnogvóórdePresidentsverkiezingendoor

hetCongresgoedgekeurdteworden.Moge­

lijkgeeftditdeFDAdenodigdespeelruimte

omvorderingentemakenbijdeimplemen­

tatievanhetFoodProtectionPlan.

Obama en McCain

DeDemocratischepresidentskandidaat

BarackObamaheeftheefttotdusverweinig

gezegdoverzijnideeënophetgebiedvan

voedselveiligheid.Ineene­mailwisseling

meteenjournalistvaneenlokalekrantsprak

hijzichzeeralgemeenuit.

JohnMcCaindoethetnietveelbeter.Inde

nationalepersheefthijzichnietoverdit

onderwerpuitgesproken.Eneenzoekop­

drachtopzijnwebsiteleverdenietsop.

Gezienhetgrotealgemenebelangishet

opvallenddatbinnendestrijdomdepresi­

dentsverkiezingenvoedselveiligheidvoorals­

nognauwelijkseenrolspeelt.Desondanks

kanmetzekerheidwordengestelddatinde

toekomstdecontroleopnationaleengeïm­

porteerdelandbouwproductenenvoedings­

middelenzaltoenemen,ofweldoorimple­

mentatievandeplannenvandebetrokken

overheidsinstanties,ofweldoornieuwe

maatregelenopgelegdvanuithetCongres.

LNV-afdeling Washington

Kansen en bedreigingen voor de export van voedingsmiddelen naar de VSKansen

• TenaanzienvanhetFDA­voorstelkandeintroductievanhetconceptvan‘risk­based’

inspectiesinhetvoedselveiligheidsbeleidmogelijkwordengezienalseendoorbraak

inderichtingvandeontwikkelingvaneenmodernprocesgerichtsysteem,iets

waaraanhetnunogindeVSontbreekt.

• Vrijwilligecertificeringvoorbedrijven,omdaarmeeversneldtoegangtekrijgentot

deAmerikaansemarkt,kanvoorexporteurseeninteressanteoptiebieden.Mitsdit

nietbetekentdatcertificeringde­factoeenverplichtingwordt.Vooralvoorkleine

exporteurszouditindepraktijkeenexportverbodkunnenbetekenen.

• DeFDAheeftbelangstellingvoorhygiëneregelsvananderelanden.Ditbiedt

mogelijkhedenominformatieuittewisselenoptechnischniveauoverhetEuropese

hygiënepakketen‘CodesofGoodPractices’.

Bedreigingen

• Herregistratieomdetweejaarvoor(nationaleenbuitenlandse)fabrikanten,

verwerkers,verpakkersenopslagbedrijvenbijdeFDAbetekenteenadministratieve

lastenverzwaring.Alsdaarvoorooknogeenaparteheffingbetaaldmoetworden,kan

ditindepraktijkeenexportverbod(gaan)betekenen.

• Certificeringsprogramma’szullenbetaaldmoetenwordendoorhetbetrokken

bedrijfsleven.Ookditheeftextrafinanciëlelastentotgevolg.

De FDA ligt onder vuur.

Gehakt wordt met argusogen bekeken in

verband met E.coli besmettingen.

pagina 4

Eenmaandelijkserondgang

langsdeNederlandseagri­vloer

De rondgang…

PietBeurskensSalesmanager van Limseeds:

“Limseedsiseenaspergeveredelingsbedrijf.Webrengen

rassenopdemarktenproducerendaarzadenvandie

wevervolgensverkopen.Datdoenwemeteenmanof

25vanuitHorstinNoord­Limburg.Limseedsisdederde

grootstespeleropeenwereldwijdspeelvelddatzo’n

220.000hectareomvat.

Devoornaamsteconcurrentieondervindenwevanuit

Amerikahoeweldaartochnetietsanderswordtgewerkt.

OnderscheidendaanLimseedsisdatweinzettenopverder­

gaandeveredelingstechniekenvooreenhogersegment.

Weproducerennamelijkalleenmannelijkerassen.Verede­

lingstechnischisdatwellastiger,hetvergtextrastappenen

kostmeertijd.Maarhetlevertdetelerflinkwatvoordelen

op.InEuropaishetgebruikvansecmannelijkerassenvrij

gebruikelijk,maarinAziëbijvoorbeeldishetnogwelbij­

zonder.Traditioneelstaanerineenaspergeveldmannelijke

envrouwelijkeplanten.Vrouwelijkeplantengevenminder

opbrengst,vallensnelleromenproducerenbestjes.

Aziëisvooronseeninteressantemarkt.ZoisChinahet

grootstproducerendelandophetgebiedvanasperges.

Hetareaalomvatzo’n80.000hectare.Limseedsisinmid­

delszoverdatwedaadwerkelijkrassenhebbendieindie

weersomstandighedengoedgedijen.Webenaderende

marktdoorletterlijkdeboeroptegaan.Webezoeken

coöperatiesentelersverenigingenenweproberengoed

inkaarttekrijgenwatdetelerwil,watvoormethodeshij

gebruiktenbekijkendanhoewijmetonzerassendaarop

kunneninspelen.Metalsdoeldatdetelereenhoger

rendementhaalt.

Deaspergeiseenmysterieuzeplant.Eriszoveelwatwe

nogsteedsnietkunnenverklarenalshetgaatombepaalde

fysiologischeeigenschappen.Natuurlijkwetenweveel

maaralsjejerealiseertdateroveralterwereld,inalle

klimaattypes,aspergetelerszittendieallemaalhuneigen

teeltmethodenhebben.Endaarzitmijnuitdaging,het

allesomvattendeinzichtindeplantverkrijgen.Datzounet

zoietszijnalshetlevenbegrijpen.”

Volgende maand:

Ag-Chem Europe BV, fabriceert en exporteert wereldwijd

landbouwmachines.

Column

Kijk op de toekomstOnlangseengeweldigebijeenkomstmeegemaaktopeenplekdieooitzelf

eenkijkjeopdetoekomstgaf:de‘DrijvendeKas’opBloemenveilingFlora­

Holland(Naaldwijk).De‘DrijvendeKas’staatvoorhetcreatieveeninnova­

tievedenkvermogenvandetuinbouw:eenresultaatvan‘outofthebox’

denken.

Hetgingtijdensdiegeweldigebijeenkomstookoverdetoekomsten‘outof

thebox’denken:echternietoverwoekerenmetruimtezoalsbijde‘Drijvende

Kas’.MaaroverdeplaatsvandeglastuinbouwinNederlandenEuropa,en

haarrolindeinternationalehandelsstromenin2040.Hetgingoverhogere

inkomensenverdubbelingvandeproductie,overduurzaamheid,over

producentensamenleving,overconsumentensociaalverantwoordonder­

nemen.Hetgingoverschaalvergrotingenbio­diversiteit;enoverCO2en

broeikasgassen.Ennatuurlijkginghetoverdewereldspelerdievandaagde

juistebeslissingendienttenemenomin2040ooknogwereldspelertezijn!

Omdatonbekendehorizontennieuweuitdagingeninzichdragen,isbrain­

stormenoverdetoekomstaltijdspannend.Opzichisdatnietbijzonder:

immersgrotemultinationalszoalsPhilips,UnileverenShell,spenderenjaar­

lijkstientallenmensjarenenmiljoeneneuro’saantoekomstverkenningen.Het

bijzonderevandezeoefeningis,datdetuinbouw–bedrijfsleveninnauwe

samenwerkingmetpolitiekenoverheid­collectiefaanzo’nvisiewerkt.Datis

nudekrachtvanhettuinbouwcluster:gezamenlijkdecontourenschetsenvan

eentoekomstendanderollenzotoedelendatelkespelerenelkestakeholder

zijnbijdragelevertaanderealisatievandevisie:overheidenbedrijfsleven

opzoeknaareengedeeldevisieoverdetoekomstvanéénvanNederland’s

meestsuccesvolleeninnovatievesectoren:eenonverslaanbarecombinatie

vanbestuurlijkekracht.Uiteindelijkzalblijkendatnietalleenhetontwikkelen

vaneenvisiedeuitdagingis;deechteuitdagingzitheminhetaccepterenen

hetgezamenlijkrealiserenervan.

DoekeFaberisvoorzittervandeVerenigingvanBloemenveilingenin

Nederland(VBN).VerderishijlidvanhetDagelijksBestuurvanVNO­NCW.

Dezecolumnschrijfthijoppersoonlijketitel.

Wiltureageren?Mailderedactieops.h.hoff@minlnv.nl

Doeke Faber

Berichten Buitenland | nummer 9, 2008 | pagina �

De foodservice market in Tsjechië, dichterbij dan u denkt!

DeTsjechischemarktteltruim10miljoen

consumenten.Hetlandisvolopinontwik­

kelingenvooralnatoetredingtotdeEUisde

koopkrachtforstoegenomen.Jongemensen

engoedopgeleideTsjechenindestedelijke

gebiedenzoalsPraag,BrnoenPlzenhebben

hetmeestvandezetoenameininkomen

geprofiteerd.

DegemiddeldekoopkrachtinTsjechiëligtop

ditmomentopongeveer75%vanhetniveau

vanNederland.MaardeTsjechenkomenvan

verenbestedeneentoenemenddeelvanhet

inkomenaan‘luxeproducten’enetenbuiten

dedeurhoortdaarbij.Deeconomische

verwachtingvoorTsjechiëisgoed,eengroei­

percentagevanrondde6%opjaarbasis.

DetotalelevensmiddelenomzetinTsjechië

bedraagtbijna10miljardeuro.Deretail

heeftzichmetbehulpvanbuitenlandse

bedrijvenontwikkeldtoteenmodernesec­

tor.Ahold,SchwarzGroup(Lidl,Kaufland),

ReweenMetrohebbengezamenlijk50%van

deomzetenditaandeelstijgtnogsteeds.

Deprijzenvandelevensmiddelenmaarook

hetgemiddeldeinkomenendaarmeede

koopkrachtstijgencontinu.Hetaantaljonge

hogeropgeleidetweeverdienersmeteen

goedinkomenstijgtmetallekarakteristieken

diedaarmeesamengaan.Hierdoorontstaat

ermeervraagnaarconvenienceproducten,

diepvriesengekoeldeproducten.Hetaan­

deelverpaktelevensmiddelenisbijna50%

enstijgt.Ookontstaatervraagnaarkwali­

tatiefhoogwaardigere,gezondereproducten

waaronderbiologischeenmeerduurzaam

geproduceerdelevensmiddelen.

Dezelaatstetrendlijktaanbelangrijkheidte

winnen.OokTsjechendenkennaoverwat

zeetenendatbetekentdateengroeiend

aantalTsjechenhettraditioneleTsjechische

maallatenstaanenmeergroenteenfruit

eten.Volgenseenrecentestudiemogende

Tsjechendanwelgezonderetenmaarzeeten

nogaltijdteveel.

SupermarktketensalsTescoenBillaheb­

benopdezetrendingespeeldmetprivate

biologischelabels.Hoeweldeomzetnog

relatiefkleinis,isdevraagnaardezeduur­

dereproductengroeiende.Ennietalleen

supermarktenspelenopdezetrendin,ook

steedsmeerrestaurantsserverenlichtere

maaltijdenenmeersoortensaladesdan

alleendetraditionele‘shopskysalad’.

Foodservices

DeTsjechischemarktvoorfoodservicesis

verdeeldmetalsresultaateensterkeonder­

lingeconcurrentiestrijd.Hierzijndegrote

multinationalebedrijvenactiefdiemet

ondersteunendewebsitesenvoorlichting

deklantaanzichgebondenhebbenendaar­

meeeensterkerepositiehebbendanlokale

bedrijven.VooralNestléFoodservice,Vitana

FoodservicesenUnileverFoodsolutions

hebbendezeaanpakgebruiktenzijngrote

spelers.Lokalebedrijvenmeteenkleinerol

vanbetekeniszijnAdriaGoldenGastrostella.

Ookzijdoenaanklantenvoorlichtingenmet

eenkleinerpakketproberenzijdekrenten

uitdepaptehalen.

Catering

Naastbekendeenvertrouwdeinternationale

cateringbedrijvenalsEurestvandeCompass

Group,SodexhoAllianceenAccorServicesis

hetaandeelvanTsjechischebedrijvenmet

enigeomvangteverwaarlozen.Debuiten­

landsebedrijvenondersteunenhundochters

opallerleimanieren.Neemalsvoorbeeld

decampagnevanAccorTsjechiëdateen

programmaheeftgeïntroduceerdgericht

opeengezondengebalanceerddieet.In

hoeverreditprogrammasuccesvolis,is

nietbekendmaargeziendebelangstelling

voorgezondvoedselbijvooraldestedelijke

bevolkingisdecampagnestrategischgezien

goedingestoken.

Groothandel

Demarktwordthiergedomineerddoor

FoodserviceMakro.Degrotebedrijvenzijn

hiervasteklanten/oflatenproductendirect

Wilt u een stap verder dan Duitsland maar weet u nog niet goed

waar naar toe? Denk dan eens aan Tsjechië. In het verlengde van

Duitsland ligt op zo’n 800 km deze relatief kleine afzetmarkt. Een

markt met een soortgelijke mentaliteit en grundlichkeit als de Duitse.

En waar Nederlandse logistieke expertise, flexibiliteit gecombineerd

met producten met een hogere toegevoegde waarde, goede kansen

hebben op het sterk groeiend foodservice segment.

De vraag naar biologische producten stijgt.

pagina 6

De foodservice market in Tsjechië, dichterbij dan u denkt!

vandefabriekkomen.Makroversterktzijn

marktleiderspositiemetdeinzetvaneen

systeemdatdewerkelijkevraagnaarproduc­

tenmonitoredenzovraagenaanbodvan

productengoedopelkaarlaataansluiten.

Kleinererestaurantsmakenvooralgebruik

vansupermarkten,discountersencash&

carrydietegenconcurrerendeprijzenpro­

ducteninkleinerehoeveelhedenaanbieden.

Overhetalgemeenondervindtdegroot­

handelsterkeconcurrentievangoedkope

supermarkten.

Vooruitzichten

Omdatveelbedrijvenzichgeenkantine

kunnenveroorlovenendeTsjechischewet

voorschrijftdathetbedrijféénwarmemaal­

tijdperdagaandewerknemersmoeten

verschaffen,krijgendewerknemermeestal

vouchersdiekunnenwordeningeleverdbij

restaurants,cafésofbistro’s.“Bijzondere

wetgeving”,aldusEllenvandeVrugt,LNV­

RaadinPraag,“enopditmomentisergeen

enkelsignaaldatdezewettelijkeverplichting

zalwordenopgeheven.”

Samenmetdetoenemendekoopkrachtisde

verwachtingdatdetrendomvakerbuitens­

huisteetenenmeerconvienceengezon­

dereproductentekopenzichzaldoorzetten.

Metnamefunctionalfoods,exoticfoodsen

biologischvoedselzullenhiervankunnen

profiteren.

Doordeopheffingvangrenzenkomende

Tsjechenooksteedsmeerinaanrakingmet

deeetgewoontenvanmensenuitandere

delenvandeEUenderestvandewereld.

Dezecontactenleidentotverandering

indeeetgewoontenvandeTsjechenzelf

waardoordefoodserviceshunassortiment

telkensmoetenaanpassenomdeconsument

tekunnenbedienen.“Zoissushievenalsin

West­EuropainPraagergtrendy”,aldusVan

deVrugt.

Kansen voor Nederlands bedrijfsleven

Dekansenliggennietindedoordegrote

spelersgedomineerdedelenvandemarkt

maarveeleerindehotelsenrestaurants

uithethogeremarktsegment.Hoewelook

Tsjechenprijsgevoeligzijn,speelthierook

hethelepalletvanlogistiekerandvoor­

waardeneenbelangrijkerol.Snel,flexibel,

kleinerehoeveelheden,noviteiten,primeurs,

kortelevertijdenendaadwerkelijkkun­

nenleveren,zijnhierbijvangrootbelang.

Ditkanopterreinenzijnalsvlees(rendier,

struisvogeletc.),kaasspecialiteiten,Indische

kruiden,pasta’stotbijzondereslasoortenen

vruchten.

DaarbijstaatvolgensVandeVrugt‘het

NederlandsbedrijfsleveninTsjechië

nietalleenbekendomzijngoedeprijs­

kwaliteitsverhouding,maarvooralookom

degoedelogistiekeexpertiseenflexibiliteit.’

Metnameditlaatstebiedtgoedekansenop

eenzichontwikkelende,relatiefkleineen

overzichtelijkeafzetmarktalsTsjechië.Denk

hierbijaanhetorganiserenvandeelladingen

encombinatiesmetcollega­exporteurs.

Daarbij,deafstandAmsterdam–Praagis

vergelijkbaarmetAmsterdam–Münchenof

Basel.Dichterbijdusdangevoelsmatigvaak

ervarenwordt.

Martijn Homan

Spreekdagen Tsjechië en Slowakije29 en 30 september, 1 oktober 2008

TijdensdespreekdagenkuntuineenpersoonlijkgesprekmetdeLNV­Raad,mevrouwEllen

vandeVrugt,enTechnischAssistent,deheerM.Soph,vandeLNV­afdelinginPraagvooru

relevanteonderwerpenbesprekenmetbetrekkingtothetzakendoenindezelanden.

Aanmeldenkanviadewebsite:www.evd.nl/spreekdagen

Quick Scan

Ditnajaarwordteenrondetafelgesprek

georganiseerddoordedirectieIndu­

strieenhandelwaardeLNV­afdeling

Praageenquickscanzalpresenteren

voorgeïnteresseerdeNederlandse

bedrijvenoverde‘delicatessenmarkt’

inTsjechië.Hetrondetafelgesprek

vindtplaatseindseptemberinweek40

directnadespreekdagenTsjechieen

Slowakije.

Begin2009zaldoorhetministerie

eenhandelsreismetmatchmaking

georganiseerdwordenom

geïnteresseerdebedrijvenophetretail

enfoodservicesegmentinTsjechiëte

introduceren.

Niet alleen lekker in Frankrijk.

Berichten Buitenland | nummer 9, 2008 | pagina 7

Panaceevoorlagezelfvoorzieningsgraadentanendelandbouwsector?

Biobased Economy in Japan

DeeersteBiomassNipponStrategydateert

uit2002enwassterkgerichtopdepromotie

vanhetgebruikvanbiomassabijvoorbeeld

voorhetvervaardigenvanbioplastic.De

belangrijkstedoelstellingenwarenhet

terugdringenvanhetbroeikaseffectdoor

ontwikkelingvaneenzero-emissionsamen­

leving,hetformulerenvaneen‘recyclable

society’Section1,beterontwikkeldebio­

massa­industrieenmeergebruikmaken

vanbraakliggendagrarischlandbuitende

verstedelijktegebieden.

Vierjaarlater,in2006werddeBiomass

NipponStrategyherzien.Denieuwestrate­

gierichtzichvooralophetstimulerenvan

hetgebruikvanbiobrandstoffen–bio­etha­

nol,inhetbijzonder–enopdeversnelde

creatievanzogenaamdeBiomassTowns

(zie kader)metalsdoelhetgebruikvantot

dusverrenogniet‘aangeboorde’biomassa

teverbeteren.Hetstrevenisomin2011

500.00kiloliterbiobrandstofteproduceren

enermoetentegendietijd300gemeenten

actiefzijnophetgebiedvanbiomassa.

Omslag

Dezeomslagisingegevendoordeinwer­

kingtredingvanhetKyotoProtocol.Onder

ditProtocolheeftJapanzichverplichtde

uitstootvanbroeikasgassenin2012metzes

procentverminderdtehebben.Tegelijkertijd

kwameenwereldwijdediscussieopgang

overdemogelijkhedenvanbiobrandstoffen.

DitbetekentnietdatinJapangeenbelang­

stellingmeerisvoordeaanwendingvan

biomassavoorhoogwaardigetoepassingen

zoalsplastic.Hetinitiatiefhiervoorligtop

ditmomentechterbijdeconsumentenelek­

tronica­enautoproducentenennietzozeer

bijdeJapanseoverheid.Hierspeeltmeedat

Japanvoordeaanvoervangrondstoffen

(waarondermaïs,suikerriet)afhankelijk

blijftvaninvoeruithetbuitenland.Dit

gaatintegenhetJapansestrevenomzijn

afhankelijkheidvanimportteverminderen.

Gevraagdnaardesterkepuntenvanhet

Japansebeleidtenaanzienvanbiomassa,

noemdeDr.KozoKonishivandePolicy

ResearchInstitutevanhetJapanseland­

bouwministeriedenadrukopdetweede

generatie(cellulose)biobrandstoffen.

Voordeuitvoeringvanhetbeleidbeschikt

decentraleoverheidoververschillende

financiëleinstrumententenbehoevevan

onderzoekenindevormvanvrijstellingvan

nationaleenlokalebenzineaccijnswanneer

benzinevoormeerdandrieprocentwordt

bijgemengdmetbio­ethanol,co­finan­

cieringvoorhetopzettenvanproductie­

faciliteiten,subsidiesvoorgemeentendie

eenBiomassTownopzetten.

Daarnaastzijnerallerleiprivateenlokale

initiatieven,meestgerichtopdeverwerking

vanafvalolieafkomstigvanhuishoudenstot

biodiesel.

Voedselzekerheid

Bio­energiemagookinJapannietten

kostegaanvanvoedselzekerheidinde

wereld,enmoetzichrichtenopdetweede

generatiebiobrandstoffen.Watheteerste

puntbetreft;Japanismeteenzelfvoor­

zieningsgraadvan39procentsterkafhanke­

lijkvanimportvoorzijnvoedselvoorziening.

Desterkestijgingvandevoedselprijzen

vanafgelopentijd,medealsgevolgvande

aanwendingvanvoedselgewassenvoor

brandstofproductie,heeftJapanoppijnlijke

wijzeduidelijkgemaakthoekwetsbaardie

afhankelijkheidis.Hetheeftnietalleen

geleidtotsterkgestegenvoedselprijzenin

Japan,maarooktothetbesefdatvoedsel­

zekerheidnietvanzelfsprekendis.Vooral

degewassendiegebruiktwordenvoorde

productievanbio­energie,zijngewassen

dieJapanzelfmaarinbeperktematepro­

duceert(veevoeder25%;soja5%).Hetis

Er is, ook in dit blad, al veel geschreven over de biobased economy.

Zo zijn de situatie in Nederland en Duitsland uitgebreid belicht.

Maar hoe staat het met de ontwikkelingen in Japan? Het feit dat in

Japan maar liefst zes ministeries betrokken zijn bij de uitvoering van

beleid omtrent biomassa, spreekt boekdelen over het belang dat er

aan wordt gehecht. De visie van de Japanse overheid op biomassa is

omschreven in ‘Biomass Nippon Strategy’ en de coördinerende rol

is net als in Nederland neergelegd bij het Ministerie van Landbouw,

Bosbouw en Visserij.

De visie van de Japanse premier op biobrandstoffen“.... we need to ensure that biofuel production is sustainable by carrying out such

undertakings as to accelerate research on second-generation biofuels, which do not

require food crops as feedstock, in order to bring them into practical production, so that

global food security does not suffer on account of biofuel production. Japan will actively

engage in such undertakings as well.”

Japanse premier Fukuda op 3 juni jl. in Rome tijdens de High-Level FAO Conference on

World Food Security: The Challenges of Climate Change and Bio-energy

pagina 8

danooknietverwonderlijkdatJapaninzet

opdetweedegeneratiebiobrandstoffen.

DitnoglosvanhetfeitdatJapannietover

defysiekeruimtebeschiktomopgrote

schaalenergiegewassentegaanproduce­

ren.Japanisdrukdoendemetdeproductie

vanbio­energieuitbiomassaafkomstig

vanafval(mest,voedselresten,rioolslib,

houtresten)ofongebruiktebiomassaals

rijststro,tarwestro,bosproducten.Daarnaast

wordtopbeperkteschaalgebruikgemaakt

vanenergiegewassen,dievoornamelijk

wordengeteeldopbraakliggendelandbouw­

gronden.Wordenenergiegewassengeteeld,

danishetuitgangspuntdathetbeschikbare

areaalgemakkelijkweerinkanworden

gezetvoordevoedselproductie,mochtdat

nodigzijn.

TegelijkertijdstreeftJapanernaarmetde

productievanbiobrandstoffenzijnCO2

uitstootteverminderen.Enwilhethoofd

biedentegenalsmaarstijgendeolieprijzen

enmetdiversificatiedeafhankelijkheid

vanimportverminderen.Deproductievan

bio­ethanolstaatechternogindekinder­

schoenen:slechts30kiloliterin2006.Het

strevenisdeproductieteverhogentot

50.000kiloliterin2011enzesmiljoenkilo­

literrond2030.Ditzouvoldoendemoeten

zijnomde10procentbijmenging(E10)vol­

ledignationaaltekunnendekken.

Zeewier

Japanheeftveelpotentieinhuisomalgen

enwierentebenuttenvoorenergievoor­

ziening.Hetlandheefthoogstaandetech­

nologischekennis,isomringddoorgrote

zee­enoceaangebiedendiehetkanexploi­

teren,enkenteenlangeeetcultuurwaarin

algenenwierenalslevensmiddeleengrote

rolspelen.

ErzijnalverschillendeJapanseinitiatieven

rondomaquatischebiomassa.Door

bepaaldealgendieveeloliegevengene­

tischtemodificeren,zienJapanseweten­

schappersmogelijkhedenombijvoorbeeld

bepaaldeeigenschappenzoteveranderen,

Panaceevoorlagezelfvoorzieningsgraadentanendelandbouwsector?

Biobased Economy in Japan Biomass TownHetbasisconceptvaneenBiomassTownisdatopregionaalniveauopefficiëntewijze

eningoedesamenwerkingmetdebetrokkenpartijenregionaalverkregenbiomassa

aangewendwordtvoorbijvoorbeelddeproductievanbio­brandstoffenofenergie.

EenBiomassTowniseenlokaaltoepassingssysteemvoorbiomassatenbehoevevan

delokalegemeenschap.Metanderewoorden:eenopketenbenaderinggebaseerde,

lokalebiomassakringloop.Daarbijwordtgekekenwatdenatuurlijkeomgevingvande

gemeentetebiedenheeft.Hetinitiatiefligtbijdegemeentenzelf.Opditmomentzijner

104BiomassTownsactief.

Yamada: een Biomass Town in praktijk

Yamada,eenkleinstadjevan11.000inwonersen2.400hectarelandbouwgrondten

westenvanTokioiseenvoorbeeldvaneendergelijkBiomassTowninitiatief.Daarisin

2002insamenwerkingmethetNationalInstituteforRuralEngineering,deUniversiteit

vanTokyo,onderzoeksinstitutenvandeprefectuurChiba,hetbedrijfslevenende

gemeenteYamadaeendemonstratieprojectvanstartgegaanvooreenzogenaamd

cascadesysteemvoorhetgebruikvanbiomassa.KernvanhetprojectisdeBiomassPlant

waarmethaangasenvloeibarebio­kunstmestwordtgeproduceerd.Debelangrijkste

grondstoffenzijnbijproductenvandeveehouderij,bijproductenvanlevensmiddelen­

productie,houtachtigebiomassaenniet­eetbarebestanddelenvanlandbouwgewas­

sendieuitderegioaangeleverdworden.Dooreencombinatievanbasistechnologieën

zoalsfermentatie,compostering,carbonisatieenfysisch­chemischebehandelingdoor

stoomexplosiewordenuitbiomassabruikbareproductenenenergiegeproduceerd.

Hetvrijgekomenmethaangaswordtopgeslagenmeteenhogedichtheidengebruikt

alsbrandstofvoordecarbonisatieenvoorlichtevervoersmiddelen(auto’s,brommers,

vrachtwagentjes),dieweerwordengebruiktvoorhettransportvanbiomassa.Devloei­

stofdiebijdemethaanfermentatievrijkomtwordtomgezetinvloeibarebio­kunstmest.

NietvervanYamadavandaanishetbedrijfWagoengevestigd,eencoöperatievecorpo­

ratievanagrarischeproducenten.Alin1994opendeWagoenhetzogenaamdeBMW

RecyleCenter.Hierwordthetsnijafvalvandeeigengroenteteeltgebruiktvoorhetmaken

vancompost,afdekstrovoorstalvloerenofmeststof.DaarnaastwerktWagoenook

samenmetBiomassPlantYamadadoorhetactiefleverenvanlandbouwgrondstoffen.

Berichten Buitenland | nummer 9, 2008 | pagina 9

dathetgroeitinzeewaterenbestendigdis

tegenvariatiesintemperatuurenandere

natuurlijkecondities.

Bioplastic

Sindseindjarennegentigontwikkelen

enkeleJapanseconsumentenelektronica­

enautomultinationalscommerciële

toepassingenvoorbio­plastic,zoalsFujitsu,

NECSony,Toyota.Dezetweesuccesvolle

Japanseindustrieënspelenhiermeeinop

strikterenationaleenEU­milieuregelgeving.

Ondanksdehogerekostenpassenmeerdere

bedrijvenhetnieuweplasticalscommercieel

toe.Eenvanhetmeestgebruiktebioplas­

ticispolymelkzuur(PLA),eenbiologisch

afbreekbaarplasticdatverhitengevormd

kanwordentotvoorwerpenvooralledaags

gebruik:voedselcontainersen–verpakkin­

genenbestek,maarooktextielenbehuizing

vanelektronicaenautomobielonderdelen.

DebasismaterialenvoorPLAzijnmaïs,

suikerriet,zoeteaardappelenandere

landbouwproductenmeteenhoogsuiker­

gehalte.NEClanceerdein2006samenmet

deJapanseprovidervanmobieletelefonie

NTTDocomodeeerstemobieletelefoonmet

PLA­Kenafbehuizing.

DeKenaf­plantabsorbeertCO2,groeit

razendsnelenisrijkincellulose,eenrelatief

onbenuttebiomassametpotentie.

Japanlijktuitgesprekkenmetbetrokken

beleidsmakersbiomassa,endaninhetbij­

zonderdeproductievanbiobrandstoffen,

vooralaantegrijpenomzijnagrarische

sectornieuwleveninteblazen.Omnieuwe

alternatievenvoorlandbouwtecreërenen

omhetgroeiendareaalaanbraakliggend

landbouwgrondweerinproductietebren­

gen.Metdesnelvergrijzendebevolkingzal

deconsumptievanlevensmiddelenendaar­

meehetbenodigdeareaalvoorlandbouw­

productieindetoekomstalleenmaarverder

afnemen.Eenbijkomendeffectisdatdoor

hetinproductiehoudendanwelopnieuw

inproductiebrengenvanlandbouwgronden

hetJapansezelfvoorzienendvermogenvoor

agrarischeproductiewellichtweerzoukun­

nenstijgen.

Carla Boonstra, LNV-Raad Japan

‘Het streven is om in 2011 �00.00 kiloliter biobrandstof te produceren.’ Kansen voor Nederland?

Deschaalvandeontwikkelingen

inJapanisnogvrijklein,hoewel

ertalrijkeinitiatievenzijn.Dat

ookJapan,netalsNederland,zich

richtophetgebruikvantotnutoe

haastonbenuttebiomassavoorde

productievanbiomaterialenentweede

generatiebrandstoffen,biedtmogelijk

perspectiefopwetenschappelijke

samenwerkingenmarkttoegangvoor

innovatieveNederlandseproducten.

Bronnen: “Japanse zeewier

in de brandstoftank”,

Rob Stroeks, 26 maart 2008,

TWA-afdeling Tokio

(http://www.twanetwerk.nl/

default.ashx?DocumentId=10405)

“Bioplastic, een groene

nichemarkt met potentie”,

Daan Archer, 15 februari 2008,

TWA-afdeling Tokio

http://www.twanetwerk.nl/default.

ashx?DocumentId=10180

pagina 10

1. Wat zou u doen als u dit

werk niet deed?

Ikdroomweleensvanhet

managenvaneengrootland­

bouwbedrijfinSlowakije.

2. Wat moet iedereen weten

over Tsjechië en Slowakije?

TsjechiëenSlowakijehebben

nietalleenveeleconomische

mogelijkhedenmaarookeen

fantastischwoonklimaat.Denk

aanPraag,maarnogbelang­

rijker;denkaandevelekastelen,

kerken,steden,dorpenofhet

groenelandschap.Duskom

vooralkijken!

Watjebeslistnietmoetdoen

inTsjechiëenSlowakije,als

jeiemandvoordeeerstekeer

ontmoet,directopdefamiliaire

toergaanenluidpratenof

roepen.TsjechenenSlowakije

zijnformeelenhoudenvan

titels,paningenieur(meneer

deingenieur)isheelgewoon

alsaanspreektitel.Goede

omgangsvormenzijneenmust

alsjesuccesvolwiltzijn.Ben

jeeenmaaltoegelatentotde

groepvanbekenden,danzijnde

TsjechenenSlowakengezellige

engastvrijemensen.

3. Wanneer denkt u “dit is een

mooie dag”?

Alsikopwelkmomentvande

dagookmetdetramdeheuvel

oprijdenPraagaanjevoeten

ligtendestadelkekeerweer

eennieuwdetailprijsgeeft

4. Wat is uw grootste ergernis?

BuitenlandersindePraagse

tramdienietopstaanvoor

ouderen,invalidenofmoeders

metkinderen.Opstaaninde

tramisvoorTsjechenheel

gewoon.

5. Voor wie heeft u

bewondering?

Mijnzusje,altijdvrolijken

opgewekt.

6. Welke sector laat hier

absoluut kansen liggen?

Hethogere

levensmiddelensegment

enbiologischeproducten.

Ikdenkdanspecifiekaan

bijzonderevoedingsmiddelen

meteenhogetoegevoegde

waardealsdelicatessenop

allerleigebied,alskaas,vlees,

groenteenfruit.Maarookde

boomkwekerijsectorophet

gebiedvanvasteplantenen

bomenlaatkansenliggen.

7. Hoe staat het met duurzaam

ondernemen in Tsjechië en

Slowakije?

DuurzaamheidisinTsjechië

enSlowakijezekereenonder­

werpwaaraandachtaan

wordtbesteed.Maarhetwordt

inbeidelandennogsterk

benaderdalseentechnisch

onderwerpbijvoorbeeldalshet

gaatomterugdringenvanCO2

uitstoot.Opgebiedvanvoedsel

groeitdeinteressevoorkwaliteit

en/ofdierenwelzijn.Maarbijhet

grotepubliekziejehetzelfdeals

inNederland;hetverschiltussen

burgerenconsument.Deacties

vandeconsumentzijnookhier

nietaltijdinlijnmetwatmenals

burgervindt.

8. Wat kan er op uw

werkterrein beslist beter?

Meerafstemmingmetandere

LNV­afdelingeninderegio.

9. Welk lokaal gerecht is uw

absolute favoriet?

DeTsjechischekeukenvertoont

overeenkomstenmetde

keukensvandebuurlanden.Een

traditioneletopperisdekarper

inzwartesaus.Nietmijnfavo­

rietmaarwelheelTsjechisch.

Maarikhouwelvaneenglaasje

MoravischeChardonnaydatje

hierbijdrinkt.

Hetreceptwilikuniet

onthouden:

Bereiding:Dekarper(ongeveer

2kilo)instukkensnijdenen

hetkarperbloedopvangen.Het

binnenstevandekarpermet

waterverrijktmeteendruppel

azijnschoonmakenenditwater

opvangen.Dekarperzouten

enlatendrogen.Vermenghet

watermethetopgevangen

karperbloed.Inditwatermet

karperbloedtweehandenmet

verkruimeldgemberpotweken.

Ineenpanwordenintussende

2gesnedenuien,1pastinaak,

1winterwortel,½selderijknol

eneenbeetjesuikerinboter

gefruit.Doedegefruitegroente

overineendiepcasseroleen

voeghier1literdonkerbieren

1literschoonwatertoe.Vervol­

gens1knoflookteen,12zwarte

peperkorrels,citroensapeneen

beetjecitroenschilvan1citroen,

eenkleinegemberwortelen3

kruidnagelstoevoegen.Breng

ditmengselaandekooken

ophetmomentdathetaande

kookkomtvoeghetgeweekte

gemberbroodkruimels.Kook

hetgeheelvoortenminste1uur.

Doedesausoverineenandere

panenvoegdegezoutenvistoe

enlaathetgeheelopeenlaag

vuurnogzo’n45minutengaren.

Totslotvoegnoggehaktewal­

noten,amandelenenrozijnen

toe.Hetbestesmaaktdit

gerechtdevolgendedagsamen

metbrooddumplings.

10. Met wie zou u een avond

op stap willen?

VáclavHavel,deschrijverenoud

presidentvanTsjechië.

11. Uw sleutelwoord voor de

toekomst?

Genieten!Vanhetwerk,

collegas,mensen,destaden

hetfantastischebuitengebied

eniedereendiehetmaarhoren

wil(ofniet),tevertellenoverde

kansenopdeSlowaakseenTsje­

chischemarktvoordeNeder­

landseagrosector.Oppagina6

leestu,heeltoepasselijk,alles

overdekansenophetgebied

vanfoodservicesinTsjechië.

Kort graag...

Het Ministerie van Landbouw heeft ruim 50 LNV-afdelingen

in evenzoveel landen. Elke maand maken we kennis met

een van onze verre medewerkers.

11 vragen aan Ellen van de Vrugt, LNV-Raad Praag Zoekplaatje: in welke kamer zit LNV-Raad Ellen van de Vrugt?

Berichten Buitenland | nummer 9, 2008 | pagina 11

EthiopiëLNV-afdeling Addis

Abeba

Nieuwe PSOM-projecten

Inheteerstehalfjaarvan2008zijn

viernieuwelandbouwgerelateerde

PSOM­projecten voor Ethiopië

goedgekeurd:

• boomkweek met als partners

Gebr. Steeghs enKuperGreen.

Doel is het vermeerderen van

planten voor de boomteelt

(bomen, heesters en klimplan­

ten). Primair voor de export,

maar ook vermeerdering van

lokalebomen.

• duurzame teelt van Jathropa

voorbiobrandstofmetKooyBio­

flow als Nederlandse partner.

UitgangspuntishetToetsingska­

derDuurzameBiomassavande

commissie­Cramer.

• weefselkweeklaboratoriummet

VCI als Nederlandse partner.

Productie voor export en de

lokalemarkt.

• tentoonstellingen en beurzen

van internationaalniveau,met

HPPalsNederlandsepartner. TanzaniaLNV-afdeling Nairobi

Gebruik van DDT

SindsjuliisinTanzaniahetgebruik

vanDDT binnenshuis toegestaan

in districten waar malaria een

gezondheidsrisicovormt.Ditinhet

kadervandestrijdtegenmalaria.

Sinds1991kentTanzaniaeenvolle­

digverbodophetgebruikvanDDT

indelandbouwsector.InOeganda

wasditjaareenzelfdegebruikvan

DDTeventoegestaan,maarinmid­

delsisdatweerverboden.Opdit

momentwordtinKeniageenDDT

gebruikt.Belanghebbendenuitde

tuinbouw(export)sector in Kenia,

Oeganda en Tanzania geven aan

datdeherintroductievanDDTzeer

nadelige gevolgen kan hebben

voordeexportvanhunproducten,

metnamenaardeEuropeseUnie.

Korte berichten uit het buitenland

Afrika

CanadaLNV-afdeling

Washington

Fokvarkens

DeEuropeseUnieenCanadaheb­

bennieuweeisenvastgesteldvoor

deinvoervanfokvarkensvanuitde

EU inCanada.Denieuwe invoer­

eisenstaanvermeldopdewebsite

vanhetVeterinair Informatiepunt

(VIP) en kunnen gebruikt wor­

den ten behoeve van verzoek­

certificering. Meer informatie:

Veterinair Informatiepunt (VIP),

https://bedrijfsnet.pve.agro.nl/vip,

e­mailvip@pve.agro.nl.

Korte berichten uit het buitenland

Amerika

Kansen tuinbouwsectorIn Addis Abeba vindt van 25 tot 27 maart 2009 de HortiFlora Expo

plaats. Nederland is vertegenwoordigd met een Hollandpaviljoen.

De beurs is gericht op de sier-, groente- en fruitteelt. Dit jaar komt er

binnen het Ethiopische ministerie van Landbouw een speciaal agent-

schap voor de tuinbouw om investeerders te ondersteunen. In het

Ethiopia-Netherlands Horticulture Partnership werken de Ethiopische

overheid, de sectororganisatie en de Nederlandse overheid samen

aan het versterken van de tuinbouwsector. Een ander belangrijk

project is de introductie van een gedragscode met wettelijke eisen

voor de bloementeelt.

Voor Nederlandse bedrijven uit de gehele tuinbouwketen die

geïnteresseerd zijn in de Ethiopische markt, is een aanwezigheid in

het Hollandpaviljoen op de HortiFlora Expo een uitstekende gelegen-

heid om de juiste contacten te leggen. Rond de Expo zijn diverse

businessactiviteiten voor het Nederlandse bedrijfsleven gepland,

zoals een seminar en een bezoekprogramma. Contactpersoon voor

deelname: Melvin Brehler, HPP Worldwide, telefoon 020 – 662 24 82,

e-mail melvin@hpp.nl. Meer informatie over de Ethiopische tuin-

bouwsector: directie I&H, Ingrid Korving, telefoon 070 – 378 47 97,

e-mail i.korving@minlnv.nl.

pagina 12

Korte berichten uit het buitenland

Azië

Korte berichten uit het buitenland

Europese Unie

IndiaLNV-afdeling Delhi

Voedingsmarkt verdubbelt

komende 20 jaar

McKinsey & Co voorspelt dat de

waarde die de Indiase voedings­

markt vertegenwoordigt binnen

20 jaar zal verdubbelen. In 2005

wasdezemarktzo’nkleine100mil­

jard eurowaard; verwachtwordt

datditzaltoenementotruim221

miljard euro in 2025. Deze groei

is het gevolg van veranderende

eetgewoonten van de groeiende

Indiasemiddenklasse.De Indiase

consumentissteedsmeerinstaat,

maarookbereid,meertebetalen

voorverwerktevoedingsproducten

envoormerkproducten.Datbiedt

kansen voor de voedselverwer­

king en supermarkten. Verwacht

wordtdat vooralde verkoopvan

snacksalschipsenandereaardap­

pelproductenzaltoenemen.Opdit

moment groeit deze snacksector

15­20%perjaarenvertegenwoor­

digteenwaardevanruim1,9mil­

jardeuro.

DuitslandLNV-afdeling Berlijn

Marktschets voedingsmiddelen

Metmeer dan 82miljoen consu­

menteneneenbesteedbaarjaarin­

komenpercapitavanruim17.000

euro is Duitsland de grootste en

meest welvarende markt voor

voedingsmiddelen in Europa. In

Duitslandissprakevaneenomslag

ineetgewoonten.Deopkomstvan

discounters heeft geleid tot een

sterk prijsbewustzijn bij de con­

sument. Tegelijkertijd is gezonde

voeding een trend aan het wor­

den.Hierdoor isdeDuitsebevol­

kingaanzienlijkmeergroenteen

fruit gaan eten. Daarnaast zorgt

het steeds groterwordende aan­

tal tweeverdieners voor een ver­

schuivinginkookgewoonten.Ook

zijn koopkrachtige senioren in

toenemendematebereidmeerte

betalen voor gezonde voedings­

middelen en functional foods.

Een zojuist gepubliceerdemarkt­

schets gaat in op deDuitse voe­

dingsmiddelensector. Vooral de

marktvoorfunctionalfoodsbiedt

kansen voor het Nederlandse

bedrijfsleven. Onderwerpen zijn:

marktomvang, import en export;

belangrijkste spelers; distributie­

kanalen; wetgeving; overheids­

programma’s;nuttigeadressenen

vakbeurzen. Meer informatie via

www.evd.nl.

FrankrijkLNV-afdeling Parijs

Overname biologische

winkelketen

De supermarktketen Monoprix

– jaaromzet 3,6 miljard euro in

2007–was zelf al ergactiefmet

biologischevoedingsmiddelen.Nu

heefthet concerndebiologische

winkelketen Naturalia overgeno­

men.Naturalia isgeconcentreerd

inderegioParijs,telt34verkoop­

puntenenruim5.000biologische

en natuurproducten in food en

non­food.Monoprix wil hiermee

zijnmarktpositieinhetbiologische

segmentversterken.

DeFransebiologischemarktismet

een jaarlijkse groei van 10% een

groeimarkt.Naturaliawerdin1973

opgerichtdooreenNoord­Franse

boerenisvooralsinds1997com­

mercieelsterkgegroeid.Hetbedrijf

heeftindriejaartijdzijnjaaromzet

verdubbeldtot49miljoeneuroin

2007.

Markt ‘ethische’ productenUit een Europees marktonderzoek van IGD blijkt de Franse markt

veelbelovend. Onderzocht is waarom de Franse consument – van

wie maar liefst 40% verklaart zich zeer te interesseren voor ethische

vraagstukken – in vergelijking met overige Europese consumenten

zo weinig duurzame producten koopt. 79% van de Franse consu-

menten – tegen 59% van de Nederlandse consumenten – vindt de

bestaande producten te duur; 60% verklaart dat het aanbod in de

supermarktketens vrijwel nihil is, hoewel men hiervoor wel interesse

heeft. Het onderzoek concludeert dat de mentaliteit van fabrikanten

en supermarktketens dient te veranderen; er zou hier een veelbelo-

vend marktsegment sluimeren.

Berichten Buitenland | nummer 9, 2008 | pagina 13

Biocoop: van jaarrond naar

seizoensgebonden

De biologische winkelketen Bio­

coop, marktleider in biologische

producten op de Franse markt,

stoptmethetjaarrondaanbieden

vanallegroenten­enfruitsoorten

enwil(terug)naareenseizoensge­

bondenproductaanbod.Hetbedrijf

houdtopmetdewinterseimport

vanproductenuithetzuidendiein

eenanderseizoenbinnenEuropa

zelfwordengeteeld.Hetgaatom

avocado’s, kiwi’s, tomaten, kom­

kommers, courgettes,aubergines

enpaprika’s.Welzullengroenten­

en fruitsoortenwordengeïmpor­

teerd die niet in Europaworden

geteeld,zoals

bananen en ananas. Biocoop zal

in het winterseizoen recepten­

boekjesverspreidenwaarinalleen

seizoenproductenaanbodkomen.

Hetaanbodvangroentenenfruit

in conservenwordt in dewinter

vergroot.

HongarijeLNV-afdeling Boedapest

Maximale kashoogte verruimd

Een tuinbouwkasof –tunnelwas

inHongarijetotvoorkortgebon­

denaaneenmaximalehoogtevan

4,5 meter. Deze beperking voor

landbouwgrond belemmerde de

invoervanNederlandsetechnolo­

gieopditgebied.Inmiddelsisde

wetgeving zo aangepast dat op

landbouwgrondeenhoogtetot9

meteristoegestaan.Erblijvenwel

uitzonderingen, die nog steeds

op 4,5 meter staan. Het is dus

vanbelangditbijeventueleplan­

nenvoorkasbouwgoedte(laten)

checken.

RoemeniëLNV-afdeling Boekarest

Recordomzet retailers

Europesesupermarktketensinves­

terengrotebedrageninRoemenië.

In2007zijn30nieuwehypermark­

tengeopend.Detop­tienvanretai­

lers: Metro (Metro Cash&Carry,

RealHypermarket),Rewe(Selgros

Cash&Carry,Billa,PennyMarket),

Carrefour, Delhaize (Cora, Profi),

Schwarz(Kaufland),Auchan,Ten­

gelmann (PlusDiscount),Artima,

InterexenPic.Hungezamenlijke

omzetinRoemeniëbedroegvorig

jaar5miljardeuro.Eind2007had­

denDuitseenFransediscounters

er156discountwinkels.Verkopen

viaderetailzoudenditjaar16,5%

hoger uitkomen dan in 2007, op

een niveau van 38 miljard euro.

Voedingsmiddelennemencirca20

miljardeurovoorhunrekening.

Friesland Foods Romania

De Roemeense marktleider in

zuivelproducten, Friesland Foods

Romania, gaat voor 2008uit van

een137miljoeneuroomzet.Dat

is20%meerdanin2007.Friesland

FoodsRomaniaiseenjointventure

vanFrieslandRomania, Industria­

liazareaLapteluienNapolactCluj.

De investering in productie, ver­

koopenlogistiekbedraagtditjaar

4miljoen euro. Bekendemerken

zijn Napolact, Oke andMilli. De

totalewaardevandeRoemeense

marktvoorzuivelisgroterdan1,2

miljardeuro.

TsjechiëLNV-afdeling Praag

Biologische voedingsmiddelen

Voor Nederlandse exporteurs

van biologische voedingsmidde­

lenbiedtTsjechiëvolopmogelijk­

heden.Volgensonderzoeksbureau

GfKbedroegdezemarktbijna27

miljoeneuroin2006,eenstijging

van 49% ten opzichte van het

voorgaande jaar.Deverwachting

isdatdemarkt jaarlijksmet35%

toeneemttot112miljoeneuroin

2011.Omdatde lokale vraaghet

aanbodoverstijgt,wordt60%van

allebiologischevoedinggeïmpor­

teerd.Vanzijnvoedingsbehoefte

eeteenTsjechgemiddeld0,3%aan

biologischevoeding. In2011zou

dat1%moetenzijn.Ongeveer7%

van de Tsjechische landbouw is

biologisch.Datishethoogsteper­

centagevanallenieuweEU­toetre­

ders,enopOostenrijkenItaliëna

hethoogste indehele Europese

Unie.DeLNV­afdelingPraagheeft

twee korte rapporten opgesteld

over biologische landbouw in

Tsjechië.

Groenteproductie

Na toetreding tot de Europese

Unie in 2004 is deproductie van

groenteinTsjechiëgeslonkenvan

13.000hectaretot10.500hectare.

Deverdereafnamevanhetareaal

is gestopt in 2006 en heeft zich

daarna in 2007 en 2008 gestabi­

liseerd.Voorhet jaar2008wordt

een hogere productie ongeveer

250.000 ton verwacht op onge­

veer hetzelfde areaal van 11.280

hectare.Hetaantalberoepsmatige

producenten bedraagt ongeveer

600.Gebrek aan arbeidskrachten

isdevoornaamsteoorzaakdiever­

deregroeiindewegstaat.

Slowakije

Omzetverhoging bij

winkelbedrijven

Degemiddeldeomzetgroeivande

verschillendesupermarktketensin

Slowakijebedroeg10%.Tescoblijft

marktleider(23%,groeipercentage

11%)metMetroCash&Carryals

tweede(14%,groeipercentage1%)

enBilla als derde (11%,met een

groeipercentagevan9%)inderij.

AholdRetailSlowakijeisnummer

5opde lijstmeteen indrukwek­

kendgroeipercentagevan16,7%

en een marktaandeel van 5,6%.

LidlenJednotaBratislavahadden

dehoogstegroeipercentages,Lidl

23%meteenmarktaandeelvan4%

enJednotamet17%eneenmarkt­

aandeelvan3%.

Markt pluimveevlees Volgens cijfers van de Roe-

meense Bond van Pluimvee-

houders (UCPR) is de consump-

tie van pluimveevlees in de

afgelopen zeven jaar 3,5 groter

gegroeid. Werd in 2000 nog 6

kilogram per capita geconsu-

meerd, in 2007 was dit 21 kilogram. In september 2007 bedroeg de

gemiddelde prijsverhoging voor pluimveevlees 5 tot 10%.

pagina 14

Korte berichten uit het buitenland

Overig Europa

KroatiëLNV-afdeling Zagreb

Stijgende import

De importwaarde van landbouw­

productenbedroegoverdeeerste

vijfmaandenvan2008meerdan

642miljoen euro.Ondanks forse

investeringen in de Kroatische

landbouwsector stijgt de import

nogsteeds.Recenteveranderingen

indeSubsidy Lawblijken in feite

eenstapterugvoordelandbouw.

IngenoemdeperiodeheeftKroatië

43,6miljoeneuroaanvleesgeïm­

porteerd(10,9miljoeneuromeer

danoverdezelfdeperiodein2007).

Invergelijkingmet2007steegde

fruitimportoverdezelfdeperiode

met12,9miljoeneuroendegra­

nenimportmet15,4miljoeneuro.

Macedonië

Kansen

AGF­productiebedrijven in Mace­

donië zoeken afzetkanalen voor

hun eindproduct, en gaan inves­

terenintechnologieenexpertise­

transfer. Hoe meer buitenlandse

afnemers voor het eindproduct,

destehogerdeeisenaandekwa­

liteit.Devereistekwaliteitisalleen

maartegaranderendoorinveste­

ringenindegeheleagroketen.De

Macedonischeoverheidheeftvoor

land­ en tuinbouwbedrijvenbud­

gettenbeschikbaaromhet inves­

teringsproces te ondersteunen:

2008–45miljoeneuro;2009–75

miljoeneuro;2010–100miljoen

euro.Enkelevoorbeeldenvanpro­

ductenwaaraanbehoefteis:AGF­

productiemachines, foliekassen

en tunnels, koelcellen enopslag,

AGF­verwerkingslijnen, verpak­

kingsindustrie.Meerinformatievia

PieterImanse,Vinica,Macedonië,

telefoon0038970377661.

OekraïneLNV-afdeling Kiev

Marktstudie agrifood

Opverzoekvanhetministerievan

LNVisdezezomereenuitgebreide

marktstudie gepubliceerd over

deagrifoodsectorinOekraïne.De

studiegaatinopdesectorenvlees,

zuivel,groentenenfruit,oliënen

vetten,diervoeders,suikerwerken

vis. Naast conclusies en vooruit­

zichten wordt aangegeven waar

inOekraïnemogelijkhedenliggen

voordeNederlandseagribusiness

ingenoemdesectoren.De studie

iselektronischbeschikbaarenop

tevragenbijdedirectie Industrie

en Handel van LNV (Esmaralda

Geesink, telefoon 070 – 378 42

72,e­maile.s.geesink@minlnv.nl),

enbijdeLNV­afdelingKiev(Edith

Oudt,telefoon00380444908223,

e­mailedith.oudt@minbuza.nl).

RuslandLNV-afdeling Moskou

Marktschets voedingsmiddelen

DeEVDheeft in2007eenmarkt­

schets laten uitvoeren over de

Russischemarktvoorvoedingsmid­

delen,metdetitelRusland:Food.

Hetrapportbehandeltondermeer:

marktontwikkeling;marktomvang,

import, export; overzicht van de

belangrijkstespelers;distributieka­

nalen;overheidsprogramma’s;lijst

metnuttigecontactadressen.

Deze marktverkenning is uitge­

voerd door New Markets. Meer

informatie:www.evd.nl.

ServiëLNV-afdeling Zagreb

Handelstekort

groenten en fruit

In Servië bedroeg het handelste­

kort voor groenten en fruit over

deeerstevijfmaandenvan2008al

8,4miljoeneuro.Ditalsgevolgvan

degrotereimportvancitrusvruch­

ten en bananen, alsmede vroege

seizoengroenten. De import van

bananen en sinaasappelen verte­

genwoordigdedegrootstewaarde.

Debelangrijkstecategorieënfruit

diewerden geëxporteerd, waren

frambozen,kersen,aardbeien,bra­

menenappels.

Invoer levende herkauwersKroatiëheeftnieuweregelsbekendgemaaktmetbetrekkingtotde

invoerendoorvoerin/doorKroatiëvanlevendeherkauwersenhun

sperma en embryo’s.

Deze regelgeving is op

dewebsitevanhetVeteri­

nairInformatiepunt(VIP)

geplaatst onder Kroatië

enkanwordengebruikt

tenbehoevevanverzoek­

certificering.

Meerinformatie:

VeterinairInformatiepunt

(VIP),https://bedrijfsnet.

pve.agro.nl/vip, e­mail

vip@pve.agro.nl.

Berichten Buitenland | nummer 9, 2008 | pagina 1�

Nieuws

ServiëbiedtveelmogelijkhedenvoordeNederlandse

agribusiness, met name in de tuinbouwsector. De

exportcijfers nemen jaarlijks toe en de agrarische

marktontwikkeltzichpositief.DeDirectieIndustrieen

Handel(I&H)organiseertinsamenwerkingmetdeLNV­

afdelinginZagrebeenoriënterendehandelsreisnaar

Servië.Dezehandelsreisheeftplaatsvan8totenmet

10decemberendefocusligtmetnameopbedrijfsbe­

zoek.Voormeerinformatiekuntucontactopnemen

metSabineHoffvanI&H,telefoon0703785259,e­mail

s.h.hoff@minlnv.nl

Statistiek Top 1� wereldwijde detailhandelsverkoop zuivelproducten, 2006

Oorsprong mld US $ %

Danone,Groupe Frankrijk 15,5 5,1

NestléSA Zwitserland 12,4 4,1

KraftFoodsInc VS 9,6 3,2

DeanFoodsCo VS 6,6 2,2

Lactalis,Groupe Frankrijk 6,6 2,2

SodiaalSA(SociétédeDiffusionInternationaleAgro­alimentaire) Frankrijk 5,3 1,8

ParmalatGroup Italie 5,1 1,7

ArlaFoodsAmba Denemarken 4,8 1,6

YakultHonshaCoLtd Japan 3,6 1,2

MeijiDairiesCorp Japan 3,2 1,0

BongrainSA Frankrijk 3,1 1,0

RoyalFrieslandFoodsNV Nederland 2,8 0,9

InnerMongoliaMengniuMilkIndustry(Group)CoLtd China 2,4 0,8

MorinagaMilkIndustryCoLtd Japan 2,4 0,8

CampinaBV,Zuivelcoöperatie Nederland 2,2 0,7

Overige nvt 216,2 71,7

Totaal nvt 301,8 100,00

Bron: Euromonitor

Berichten Buitenland OnlineBinnenkort zal Berichten

Buitenland ook online ver­

schijnen. Op de website

leestunietalleendelaatste

economische nieuwsberich­

tenmaarookinformatieover

spreekdagen,handelsmissies

enbeurzen.

Meer informatie over BB

online in de volgende editie.

Kansen in Servië

pagina 16

Internationalepioniersuitdeagribusinessaanhetwoord

Exportise

HenkvandenBergheefteenvisimport­

bedrijfvoorvisproductenuitTurkije,en

participatiesineengrootschaligtuinen

akkerbouwbedrijfinPolen,eenvastgoed­

bedrijfinNederland.Enhijisnogeensactief

inzo’nzeventalanderetotaalvanelkaarver­

schillendebranchesvantuinbouwtotsoft­

ware.Maaromhetsimpelenoverzichtelijk

tehouden,blijvenwenueveninTurkije.

“Echtvisbenikin2003meteenNederlandse

eneenaantalTurksepartnersgestart.Het

eerstejaardraaidenweeenomzetvan

30.000euro,nuruimvijfjaarlaterzitten

weoptienmiljoeneuro.Echtvisexporteert

kennisnaarTurkijeenimporteertkant­en­

klarevisproducten,bestemdvoordeWest­

Europesemarkt.Wezorgenervoordatdevis

gerookt,geconserveerdenverpaktwordten

leverendieaanzo’ngemiddeld15landen.

OnzeTurkseactiviteitistoevalligerwijs

ontstaan,zoalsdatwelvakergaatinhet

leven.Tienjaargeledenzijnwijgestartin

devisbusiness.MaarinNederlandzagenwe

onvoldoendemogelijkhedenvoorvisproduc­

tie.Hetverwerkenwassimpelwegteduur.

SamenwerkenmetonzeTurksepartnersgaat

heelgoed.AndersdanNederlandershebben

Turkeneenbepaaldedrive.Zedoennet

zozakenalszeautorijden.Enhoeweldat

nietaltijdhelemaalgoedgaat,zijnzewel

bereidomervolledigvoortegaan.Culturele

verschillen,daarhebjenatuurlijkveelmee

temaken.West­Europaheeftstrengeeisen

tenaanzienvanvoedselhygiene.Allesmoet

oponzemanier.DatisvoorTurkenniet

altijdlogischendaarmoetenweserieusop

toezienenvooraluitleggenwaarom.Maar

ookdatgaatopeenleukemanier.Eentijd

geledenwaserietsmisgegaan,metals

resultaateenbozeklant.Ikhebgeprobeerd

duidelijktemakendatdiefoutechtnietnog

eensgemaaktkonworden,maarkreeghet

gevoeldathetmaarhalfaankwam.Toenheb

ikgevraagdofzerodefietsjeshadden.Ze

kekenevenvreemdmaardiekondenzewel

regelen.Vervolgensvroegikofzedatrode

fietsjedanindehalwildenophangen.Ook

ditwasmogelijk,maaronzepartnervroeg:

watmoetenwijmeteenkleinroodfietsjein

eenvisbedrijf?Ikhebtoenuitgelegddatals

diefoutnogeensgemaaktwerd,ofzezelf

opdatrodefietsjenaarDuitslandwilden

fietsen.Hebbenzedehelewegomnate

denkenwatermisisgegaan.Ikginghetin

iedergevalnietmeeraandeklantuitleggen.

Enjahoor,eenmaandlaterkomikterugen

hangtereenroodfietsje.Methetverzoek

ofikdantochvooropwildeomdewegte

wijzen.Datzijnleukedingen.

Ennaastalleswatermiskangaan,leveren

wenatuurlijkgewooneenuitmuntend

product.DeomstandighedeninTurkije

zijnideaalvoorhetkwekenvanzoeten

zoutwatervis.Nogeenvoordeelisdatde

familiebedrijvenwaarmeewesamenwerken,

ookechtpartnerszijn.Wehoudenniets

achteralshetgaatomwaarhetproduct

terechtkomtentegenwelkeprijshetwordt

verkocht.Datmaaktdatjeeengelijkwaar­

digerelatiekrijgt,waarbijallepartijenhet­

zelfdedoelvoorogenhebben:hetleveren

vaneenzogoedmogelijkproduct.

IkzieveelkanseninTurkije.Vooraldoorde

aleerdergenoemdedrivevandemensen.

Maarjehebtwelgoedmanagementnodig.

Mensenmeteenpioniersgeestdiebereid

zijnomvijfoftienjaarzichindenvreemde

intezetten.Ikzegaltijd:eerstdemanen

danhetbedrijf.Ikbennuvijftigjaar,alsik

dertigzouzijnzouikzekeroverwegenom

meinTurkijetevestigenombedrijvenopte

zetten.Nubenikaanhetafbouwen.Altien

jaartrouwens,maarallesblijftmaardoor­

groeien.Blijkbaarvindikondernemenenal

debijbehorendeproblemenveelteleuk.”

De Exportise van:

Henk van den BergLocatie : Nederland en Turkije

Bedrijf : Echtvis BV

Sector : Viskweek en verwerking

Sinds : de zaak in Turkije sinds 2003

InopdrachtvanhetministerievanLNVorgani­

seertEUNITEinsamenwerkingmetDUCATTvan

27totenmet31oktober2008eenhandelsmissie

naar de regio rond Kherson en Kakhovka in

Oekraïne.Dezeregio,diegelegenistennoorden

vandeKrim,staatbekendomdeteelt,verwer­

kingenafzetvangroenten.Dehandelsmissieis

bestemdvoorbedrijvendieopererenbinnende

gehelegroenteketen.

DoelisNederlandsebedrijvendoormiddelvan

individuelematchmakingincontacttebrengen

methandelspartners.Hetprogrammabiedtnet­

werkmogelijkhedenenpresentatiesoveront­

wikkelingenindesector.Verderzaleenaantal

bedrijvenwordenbezochtenwordteraandacht

besteedaanNederlandseinvesteringsmogelijk­

heden.

Meer informatie

Via EUNITE, AnnetteGasseling, telefoon 070­

3474568,gasseling@eunite.nl.Voorinhoudelijke

vragen kunt u terecht bij LNV­RaadMeeuwes

Brouwer, telefoon: +380 44 490 8223, e­mail:

kie­lnv@minbuza.nlofbijhetministerievanLNV

inDenHaag,directieIndustrieenHandel,Evert

JanKrajenbrinktelefoon:070­3785140,e­mail:

e.j.krajenbrink@minlnv.nl.

Handelsmissie Groenteketen naar Oekraïne

Berichten Buitenland | nummer 9, 2008 | pagina 17

Nieuws

Het digitale handelskantoor hollanduktrade.com van de

NederlandseAmbassadeteLondenisrecentelijkgeopend.

DitdigitalehandelskantooriseenportaalwaarNederlandse

enBritseondernemers,waaronderagentenendistributeurs,

metelkaarincontactkunnenkomen.NederlandseenBritse

bedrijven kunnen hun profiel plaatsen en aangeven naar

welkecontactenzijopzoekzijn.Ookbestaatdemogelijkheid

omhandelsvragen in te voerendiewordendoorgestuurd

naardeNederlandseambassade.Hetdigitalehandelskantoor

biedteveneensinformatieoverkansrijkesectoren.

www.hollanduktrade.com

Nederlands-Brits

digitaal handelskantoor

MinisterVerburgstelt3,6miljoeneurobeschikbaarvoorinnovatieveonder­

nemersdieaandeslagwillenmetgroenegrondstoffen.Groenegrondstof­

fenzijnplantenendierlijkerestproductendieverwerktkunnenwordentot

alternatievenvoorbijvoorbeeldplastic.Verburgwilmetdezezogenoemde

SBIR­oproep(smallbusinessinnovationresearch)deomschakelingversnel­

lenvaneeneconomiedieafhankelijkvanfossielegrondstoffennaareen

zogeheten‘biobasedeconomy’opbasisvangroenegrondstoffen.

Indebiobasedeconomystaathetgebruikvanbiomassavoornon­food

toepassingencentraal.Voorbeeldenvanproductendiebiobasedkunnen

worden,zijnplastics,materialen,lijmen,verfstoffen,oplosmiddelen,basis

chemicaliënenmedicijnen.Doormiddel vanbioraffinagewordenalle

delenvandeplant,ookdenieteetbaredelen,gebruikt.Hetgeldisvoor

voorstellendiehetscheiden,isoleren,verwerkenengebruikenvangroene

grondstoffenvoorhoogwaardigeenzeersterkverbeterdeindustriëlenon­

foodtoepassingen.Uitgeslotenvoordezeregelingzijninnovatiesgericht

opbio­energiezoalsdeproductievanbioethanolofbiodiesel.

Productenopbasisvanbiomassaversterkennietalleendeeconomische

concurrentiepositievandeNederlandse(agro)industrie,maarleverenook

eenbijdrageaandeverminderingvanafvalstromen,deverspreidingvan

milieugevaarlijkestoffenenaandeverminderingvandeafhankelijkheid

vanaardolie.

SBIRbiedtkansenvoorhetbedrijfslevenomnieuwekennisomtezettenin

commerciëletoepassingen.SBIRgaatuitvandriefasen:onderzoeknaarde

haalbaarheid,onderzoek­enontwikkelingencommercialisering.Deover­

heidfinanciertfase1en2.Debedrijvenmetdebestevoorstellenkrijgen

eenopdrachtvandeoverheideenhaalbaarheidsonderzoekuittevoeren.

Totenmet16oktober2008kuntuuwvoorstellenindienenbijSenterNovem,

afdelingSBIR,Postbus93144,2509ACDenHaag,telefoon0703735597,

www.senternovem.nl/sbir.

LNV: 3,6 miljoen euro voor innovatieprojecten met groene grondstoffen

Doe mee aan ons

lezersonderzoek!We zijn benieuwd hoe u Berichten Buitenland waardeert. Welke

rubriek leest u echt altijd direct, en welke rubriek is aan verbetering

toe? Wat mist u in het blad, waardoor raakt u geinspireerd.

Wat zou ú terug willen zien in dit blad? Wij vragen u het bijgevoegde

lezersonderzoek in te vullen en te retourneren in de antwoord­

envelop.

Mocht u het lezersonderzoek niet bij deze Berichten Buitenland

aantreffen, dan kun u het onderzoek ook per post of e­mail toege­

zonden krijgen. Neem hiervoor contact op met Sabine Hoff, directie

Industrie en Handel via s.h.hoff@minlnv.nl.

pagina 18

We publiceren hieronder weer een overzicht van de afgelopen maand op internet aange-

troffen landen-, regio- en themarapporten over levensmiddelen- en andere (agrarische)

sectoren, afkomstig van overheden, overkoepelende organisaties, databases en andere

bronnen ánders dan onze eigen LNV-bureaus (Landbouwraden)) op de Nederlandse

ambassades in den vreemde. De rapporten zijn gratis en uitsluitend per e-mail opvraag-

baar bij het Ministerie LNV, Directie Industrie en Handel, de heer J.J.M. Verbeek, e-mail

j.j.m.verbeek@minlnv.nl en worden u ook alleen per e-mail toegestuurd.

Land Titel

Afrika ChangingenvironmentinAfrica(393pag)

Algemeen Economicassessmentofbiofuelpolicies(119pag)

“ Food&beverage2012:atasteofthingstocome(12pag)

“ Wereldwijdevraagbiologischeproducten(75pag)

“ Environmentalperformanceofagriculture(30landenover­

zichten)

“ Biofuel&globalbiodiversity(48pag)

“ Whyarecurrentfoodpricessohigh(27pag)

“ Prijsmechanismeindemelk­enzuivelsector(3pag)

“ Nutritionalsuperiorityoforganicfoods(53pag)

“ AnEnergyOutlookfortheXXIcentury(23pag)

“ Food&fuelprices:macroeconomicimpact(58pag)

“ Coffeeforecast2008/2009(25pag)

Argentinië NanotechnologyinArgentina(20pag)

Australië Theorganicoption:simplifyingpesticiderisk(49pag)

BaltischeStaten BalticRimEconomies(39pag)

Bangladesh Bangladesh:problemsandprospects(12pag)

Brazilië NanotechnologyinBrazil(10pag)

“ OpportunitiesinthefoodmarketsofBrazil(114pag)

Bulgaria Environmentmanagementinagriculture(27pag)

“ Integrationofdairyfarmsinthesupplychain(42pag)

China China:oneoftheworld’seconomicgiants(14pag)

“ Changesinfruit&vegetableconsumption(24pag)

Cuba Food&agricultureoverview(68pag)

Duitsland Economicsurvey2008(8pag)

EU Impactassessmentguidelines(55pag)

“ Opfokbiologischeleghennen(26pag)

“ Fruit&vegetablechain(8pag)

“ Soja,zonnebloem­&oliezadensector(11pag)

“ Successes&challengesafter10yearseconomicmonetary

union(342pag)

“ Thegreenhousegasemissionstradesystem(23pag)

“ Nitrateinvegetables(79pag)

“ WillEUbiofuelpoliciesaffectglobalagricultural

market?(37pag)

India Agro­processingcooperativesinMaharashtra(12pag)

“ Reviewoftheeconomy2007/2008(43pag)

“ TheIndiansugarindustry(23pag)

“ Fraudsurvey(31pag)

“ ExportpotentialofIndia’slivestocksector(18pag)

“ Borderlessmarkets,boundlessopportunities(60pag)

“ GrapecultivationinIndia(15pag)

“ EconomicgrowthinGujarat(11pag)

Italië Challenges&opportunitiesforItalianwines(13pag)

Kenia OrganicagricultureinKenya(59pag)

Kroatië Croatiainvestmentguide(29pag)

Kyrgyztan TheKyrgyztanseedindustry(12pag)

LatijnsAmerika Foreigninvestment&sustainabledevelopment(50pag)

Land Titel

Litouwen FarmstructureinLithuania(8pag)

Malta Basicdataforenterprise(28pag)

Nederland Biodiversiteitenammoniak(64pag)

“ Megastallennaderbekeken(23pag)

“ Convenantschone&zuinigeagrosectoren(29pag)

“ Hetlandbouw­economischbericht(234pag)

“ Desociologievanvoedselconsumptie(44pag)

“ Centraleregistratiediergeneesmiddelen(83pag)

“ Keteninformatieindeagrosector(44pag)

“ Biomassa:hotissue(45pag)

“ Cradle­to­cradleconcept&milieubeleid(7pag)

“ Arbeidsbehoefte(biologische)geitenhouderij(30pag)

“ Regionalekansenvoorbiomassa(41pag)

“ Maatschappelijkeeffectenintensieve

veehouderij(132pag)

“ Naareentoekomstdiewerkt(152pag)

“ Duurzaamheidintensieveveehouderij(93pag)

“ Genenonderzoekindemelkveehouderij(52pag)

“ Natuur&gezondheidinmaatschappelijk

perspectief(56pag)

“ Meersmaakvollegroenterassentelen(58pag)

“ ImplementatieEuropeseregelgeving(111pag)

“ Duurzaamheidprestatiesbiologischelandbouw(100pag)

“ Melkenindenieuwerealiteit(49,64,71pag)

“ Mestmarkt2009­2015:eenverkenning(75pag)

“ Intern.zuivelmarktnuenindetoekomst(20pag)

“ WarmtekrachtkoppelingNed.glastuinbouw(60pag

“ Verbeteringondernemerschapfruitteelt&

boomkwekerij(154pag)

“ Centraleregistratiediergeneesmiddelengebruik(83pag)

“ Actieplannanotechnologie(36en17pag)

“ Effectenstijgendeenergieprijzenvoor

Ned.glastuinbouw(36pag)

NieuwZeeland Meat(11pag);Wine(11pag);Biofuelsector(4pag)

Oeganda OrganicagricultureinUganda(97pag)

Pakistan Livestockareliablesourceofincome(19pag

Roemenië Iseconomicgrowthsustainable?(13pag)

Rusland InvestmentguidePskovOblast(25pag)

Tajikistan TheTajikistanseedindustry(12pag)

Tanzania OrganicagricultureinTanzania(62pag)

Tunesië Agriculturesector&economicgrowth(17pag)

Ver.Staten FoodlabelingguideApril2008(88pag)

“ Fresh&processedpotatoes:US&TheWorld(38pag)

“ Healthbenefitsofseafoodconsumption(4pag)

“ Cranberrypestmanagementguide(63pag)

“ OrganicagricultureinWashingtonstate(34pag)

Zweden NanotechnologyinSweden(100pag)

Externe marktrapporten

op internet

Nederlands-Brits

digitaal handelskantoor

Berichten Buitenland | nummer 9, 2008 | pagina 19

LNV-afdelingen in het buitenland

AfrikA

ADDISABEBAWerkgebied: EthiopiëDrs. Ir. G. Westenbrink, LNV-RaadPost/Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Old Airport Zone, Addis AbebaP.O. Box 1241, Addis AbebaTel.: (00-251) 113.711.100 ext. 332 (BZ)E-mail: add-lnv@minbuza.nlwww.netherlandsembassyethiopia.org

Algiers(LNV­steunpunt,valtonderLNV­afdelingParijs)Dhr. Khaled Benchaalal, Agricultural assistantBezoekadres: Ambassade der Nederlanden27 Chemin Cheikh Bachir El-IbrahimiEl-BiarPostadres: Boite Postale 72, 16030 Algiers - AlgerijeTel.: (00-213) 21.92.28.28E-mail: alg-lnv@minbuza.nlwww.ambassadepaysbasalger.org

NAIROBIWerkgebied: Kenia, Eritrea,Oeganda, Tanzania, tevens voor UNEPDhr. D.J. Bruinsma, LNV-Raad Ambassade der Nederlanden,Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Riverside Lane, Off Riverside Drive, Nairobi, KeniaPostadres: P.O. Box 41537, 00100, Nairobi, KeniaTel.: (00-254) 20.4450.137 E-mail: nai-lnv@minbuza.nl2e e-mail: nlnaiagr@accesskenya.co.ke www.netherlands-embassy.or.ke

PRETORIAWerkgebied: Zuid-Afrika, ZambiaProf. drs. N.W. Visser, LNV-RaadPost/Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, 210 Queen Wilhelmina Street New Muckleneuk, Pretoria 0083, Zuid-AfrikaPostadres: P.O.Box 117, Pretoria 0001, Zuid-AfrikaTel.: (00-27) 12.425.4570/2/3 E-mail: pre-lnv@minbuza.nl 2e e-mail: nlpreagr@telkomsa.netwww.dutchembassy.co.za

AmerikA

BRASÍLIAWerkgebied: BraziliëIr. B. Vrolijk, LNV-RaadBezoekadres: Ambassade der Nederlanden,Ses Avenida das Nações, QD. 801, Lote 05 CEP70405-900 Brasília – DF, BraziliëPostadres: Caixa Postal 07/0098, CEP 70359-970 Brasília - DF, BraziliëTel.: (00-55) 61.3961.3200 (BZ)Tel.: (00-55) 61.3961.3208 (LNV)E-mail: bra-lnv@minbuza.nl 2e e-mail: nlbraagr@uol.com.br www.embaixada-holanda.org.br

SãoPaulo(LNV­steunpunt,valtonderLNV­afdelingBrasília)Mw. F.E. Heering, Agricultural assistant Consulaat-Generaal der NederlandenBezoekadres: Avenida Brigadeiro Faria Lima 1779, 3 -andar CEP 01451-001-Sao Paulo-SP, BraziliePostadres: Caixa Postal 11302, CEP 05422-970-São Paulo-SP, BraziliëTel.: (00-55) 11.3811.3300 (BZ)E-mail: sao-lnv@minbuza.nl 2e e-mail: nlsaoagr@uol.com.br www.embaixada-holanda.org.br

BUENOSAIRESWerkgebied: Argentinië, Chili, UruguayIr. F.L.M. Vossenaar, LNV-RaadBezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Edificio Porteño II, Olga Cossenttini 831, Pisos 3 y 4, C1107 BVA Buenos Aires, ArgentiniëPostadres: Ambassade der Nederlanden, Olga Cossenttini 831, C1107 BVA Buenos Aires, ArgentinieTel.: (00-54) 11.4338.0090 (LNV)E-mail: bue-lnv@minbuza.nl 2e e-mail: nlbueagr@embajadaholanda.int.arwww.embajadaholanda.int.ar

MEXICOWerkgebied: Mexico, CubaIr. P.A.L. de Rijk, LNV-RaadBezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Av. Vasco de Quiroga 3000, Piso 7, Colonia Santa Fe, 01210 Mexico D.F., MexicoPostadres: Apartado Postal 10-656, 11000 Mexico D.F., MexicoTel.: (00-52) 55.5258.9921 tst. 205,209 (LNV)E-mail: mex-lnv@minbuza.nl2e e-mail: nlmexagr@gmail.comwww.paisesbajos.com.mx

WASHINGTONWerkgebied: Verenigde Staten van Amerika (incl. Puerto Rico), Canada, tevens WereldbankDrs. G.G.J. Thissen, LNV-RaadPost/Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, 4200 Linnean Avenue, N.W. Washington, D.C 20008-3896, Verenigde Staten van AmerikaTel.: (00-1) 202.274.2716/2718 E-mail: was-lnv@minbuza.nl 2e e-mail: nlwasagr@yahoo.com www.netherlands-embassy.org/

Azië

BANGKOKWerkgebied: Thailand en Vietnam Ir. R.J. Konijn, LNV-RaadBezoekadres: Ambassade der Nederlanden, 15 Soi Tonson Ploenchit Road, Lumpini, PratumwanPostadres: P.O. Box 404, Bangkok 10330, ThailandTel.: (00-66) 2.309.5290 (LNV)E-mail: ban-lnv@minbuza.nl 2e e-mail: nlbanagr@loxinfo.co.thwww.mfa.nl/ban

Hanoi(LNV­steunpunt,valtonderLNV­afdelingBangkok)Mw. Truong Thi Dung, Agricultural assistantBezoekadres: Ambassade der NederlandenDaeha Office Tower, 6 th floor 360 Kim Ma Street, Ba Dinh District, HanoiTel.: (00-84) 4.831.5650E-mail: han-lnv@minbuza.nl2e e-mail: nlhanagr@yahoo.comwww.netherlands-embassy.org.vn

JAKARTAWerkgebied: Indonesië, tevens voor Association of South-East Asean Nations (ASEAN)Mr. J.M.P.H. van der Zijden, LNV-RaadPost/Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden,Jalan H.R. Rasuna Said, Kavel S-3, Kuningan, Jakarta 12950, IndonesiëTel.: (00-62) 21.524.1032/48 (LNV)E-mail: jak-lnv@minbuza.nl 2e e-mail: nljakagr@jrne.or.idwww.netherlandsembassy.or.id/

KUALALUMPURWerkgebied: Maleisië, Filippijnen, SingaporeDrs. A.M. de Roo, LNV-RaadBezoekadres: Ambassade der Nederlanden7th Floor, South Block. The Amp Walk218, Jalan Ampang50480 Kuala LumpurPostadres: Postbus 1054350716 Kuala LumpurMaleisiëTel.: (00-60) 3.216.86.206 (LNV)E-mail: kll-lnv@minbuza.nl www.netherlands.org.my

Manilla(LNV­steunpunt,valtonderLNV­afdelingKualaLumpur)Dhr. J.I.C. Laquian, Agricultural assistantBezoekadres: Ambassade der Nederlanden,26/F Equitable PCI Bank Tower8751 Paseo de RoxasMakati City 1226, The PhilippinesPostadres: P.O. Box 2448 MCPO, 1264 Makati, Metro Manilla,FilippijnenTel.: (00-63) 2.786.6607 (LNV)E-mail: man-lnv@minbuza.nl2e e-mail: lnv@netherlandsembassy.phwww.netherlandsembassy.ph

Singapore(LNV­steunpunt,valtonderLNV­afdelingKualaLumpur)Dhr. K.C. Chong, Agricultural assistantBezoekadres: Ambassade der Nederlanden,541 Orchard Road, 13-01 Liat Towers, Singapore 238881Postadres: Tanglin P.O. Box 447, Singapore 912415Tel.: (00-65) 6739.1121 (LNV)E-mail: sin-lnv@minbuza.nl2e e-mail: nlsinagr@singnet.com.sgwww.nethemb.org.sg/

NEWDELHIWerkgebied: India, Sri-Lanka, NepalMr. W.J. Wolff, LNV-RaadPost/Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, 6/50F Shantipath, Chanakyapuri, New Delhi 110021, IndiaTel.: (00-91) 11.24.197.604/5/77E-mail: nde-lnv@minbuza.nl www.hollandinindia.org

PEKINGWerkgebied: Volksrepubliek China, (incl. Hong Kong) en MongoliëIr. H.J.W. van Duijn, LNV-RaadMw. ir. G.J.G.M. Nuytens-Vaarkamp, LNV-Attachée Post/Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, 4, Liangmahe Nanlu Rd. Beijing 100600, Volksrepubliek ChinaTel.: (00-86) 10.8532.0260 (LNV)E-mail: pek-lnv@minbuza.nl 2e e-mail: info@nlpekagr.com www.hollandinchina.org/nl/ peking/intro.htmWeb (LNV): www.nlpekagr.com

HongKongSAR(LNV­steunpunt,valtonderLNV­afdelingPeking)Mw. M.P.C. Ng, Agricultural assistantPost/Bezoekadres: Consulaat-Generaal der Nederlanden, Room 5702, 57/F Cheung Kong Center, 2 Queen’s Road Central, Hong Kong, Volksrepubliek ChinaTel.: (00-852) 2524.8187/88 (LNV)E-mail: hon-lnv@minbuza.nl 2e e-mail: nlhonagr@netherlands-cg.org.hk www.netherlands-cg.org.hkWeb (LNV): www.nlpekagr.com

Shanghai(LNV­steunpunt,valtonderLNV­afdelingPeking)Dhr. N. Hong, Agricultural assistant

Post/Bezoekadres: Consulaat-Generaal der Nederlanden, Sun Plaza, East Tower, 4th Floor, 88 Xian Xia Road, Shanghai 200336, Volksrepubliek ChinaTel.: (00-86) 21.6209.9076 (BZ)E-mail: sha-lnv@minbuza.nl 2e e-mail: nlshaagr@uninet.com.cnwww.hollandinchina.org/nl/cg/sh-intro.htmWeb (LNV): www.nlpekagr.com

SEOULWerkgebied: Republiek Korea en TaiwanIr. J.F. Rummenie, LNV-RaadBezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Kyobo Building, 14th floor, 1, Jongno 1-ka Jongno-gu, Seoel 110-714, Republiek KoreaPostadres: K.P.O. Box 509, Seoel 110-605, Republiek KoreaTel.: (00-82) 2.723.4180 E-mail: seo-lnv@minbuza.nlwww.nlembassy.or.kr

Taipei(LNV­steunpunt,valtonderLNV­afdelingSeoul)Mw. C.S. Hsiung, Agricultural assistantPost/Bezoekadres: Netherlands Trade and Investment Office, Agricultural and Food Department, Rm. B, 5/F Artist Construction Building, 133 Min Sheng E. Road, Section 3, Taipei 105, TaiwanTel.: (00-886) 2.2713.5760 E-mail: nltaiagr@ntio.org.tw www.ntio.org.tw/agricultural/index-e.htm

TOKYOWerkgebied: JapanMw. Drs. C Boonstra, LNV-RaadPost/Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Shiba-koen, 3-6-3, Minato-ku, 105-0011 Tokyo, JapanTel.: (00-81) 3.5776.5490 (LNV)E-mail: tok-lnv@minbuza.nl 2e e-mail: nltokagr@oranda.or.jp www.oranda.or.jp

europese unie

Athene(LNV­steunpunt,valtonderLNV­afdelingBoekarest)Mw. M. Plessas-Schallenberg, Agricultural assistantBezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Leoforos Vassileos Konstantinou 5-7, Athene 106-74, GriekenlandTel.: (00-30) 2.107.254.960E-mail: ath-lnv@minbuza.nl2e e-mail: ath-agr@dutchmail.grwww.mfa.nl/ath

BERLIJNWerkgebied: Duitsland, ZwitserlandDr. T.C. de Groot, LNV-RaadA. Veldhuizen MBA, LNV-attachéBezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Klosterstrasse 50, 10179 Berlin, DuitslandTel.: (00-49) 30.2095.6480 (LNV)E-mail: bln-lnv@minbuza.nl www.dutchembassy.de

BOEDAPESTWerkgebied: Hongarije, Slovenië, OostenrijkIr. J.A. Landstra, LNV-RaadDrs. A.E. Braam, Raad voor Veterinaire aangelegenhedenVeterinair Werkgebied: Hongarije, Bosnië-Herzegovina, Bulgarije, Kroatië, Macedonië, Turkije, Roemenië, Servië, Montenegro, Slovenië, Slowakije en TsjechiëBezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Fuge utca 5-7, (2e district), 1022 Boedapest, HongarijePostadres: P.O. Box 56, 1388 Boedapest, Hongarije

pagina 20

Tel.: (00-36) 1.3366.380 (LNV)E-mail: bdp-lnv@minbuza.nl www.netherlandsembassy.hu

BOEKARESTWerkgebied: Roemenië, Bulgarije, Griekenlandir. H.L.M. van Wissen Post/Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Aleea Alexandru 20, Sector 1, 011823 Boekarest, RoemeniëTel.: (00-40) 21.231.5657 ( LNV)E-mail: bkr-lnv@minbuza.nl 2e e-mail: nlbkragr@olanda.kappa.ro www.olanda.ro/

Sofia(LNV­steunpunt,valtonderLNV­afdelingBoekarest)Mw. D.H. Milenkova, Agricultural assistantBezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Oborishte 15, 1504 Sofia, BulgarijePostadres: P.O. Box 91, 1000 Sofia, BulgarijeTel.: (00-359) 2.8160.380 (LNV)E-mail: sof-lnv@minbuza.nl2e e-mail: nlsofagr@bulpost.netwww.netherlandsembassy.bg/

BRUSSELWerkgebied: België, LuxemburgIng. A. Wegen, LNV-Raad Dhr. mr. Ing. K.H.A. von Chrismar, LNV-raad voor de Westerschelde, Mw. ir. S. Kruiderink, Agricultural AssistantPost/Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, H. Debrouxlaan 48, 1160 Brussel, BelgiëTel.: (00-32) 2.679.1550 (LNV)E-mail: bru-lnv@minbuza.nlwww.nederlandseambassade.be

KOPENHAGENWerkgebied: Denemarken, Estland, Finland, Noorwegen, IJsland, ZwedenDhr. H.H. Schipper, LNV-RaadPost/Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Toldbodgade 33, DK 1253 Kopenhagen K, DenemarkenTel.: (00-45) 33.707.218 E-mail: kop-lnv@minbuza.nl 2e e-mail: nlkopagr@newmail.dk www.nlembassy.dk

LONDENWerkgebied: Verenigd Koninkrijk, Ierland Drs. E. Wermuth, LNV-Raad Post/Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, 38, Hyde Park Gate, Londen SW7 5DP, Verenigd KoninkrijkTel.: (00-44) 20.7590.3279/76/77/80 E-mail: lon-lnv@minbuza.nl 2e e-mail: nllonagr@netherlands- embassy.org.ukwww.netherlands-embassy.org.uk/

MADRIDWerkgebied: Spanje, Marokko, PortugalMr. C.J. Heringa, LNV-RaadPost/Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Avenida del Comandante Franco 32, 28016 Madrid, SpanjeTel.: (00-34) 91.353.7521/20 (LNV)E-mail: mad-lnv@minbuza.nl 2e e-mail: nlmadagr@telefonica.netwww.embajadapaisesbajos.es

Lissabon(LNV­steunpunt,valtonderLNV­afdelingMadrid)Mw. A.P. Paiva Geadas, Agricultural assistantPost/Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Avenida Infante Santo 43-5o, 1399-011 Lissabon, PortugalTel.: (00-351) 21.391.4919 (LNV)E-mail: lis-lnv@minbuza.nl 2e e-mail: nllisagr@netcabo.ptwww.emb-paisesbaixos.pt

PARIJSWerkgebied: Frankrijk, AlgerijeMw. drs. M.A.J. Vaes, LNV-RaadPost/Bezoekadres: Ambassade der

Nederlanden, 7-9 Rue Eblé, 75007 Parijs, FrankrijkTel.: (00-33) 1.4062.3353 (LNV)E-mail: par-lnv@minbuza.nl www.amb-pays-bas.fr

PRAAGWerkgebied: Tsjechië, SlowakijeMw. drs. E. van de Vrugt, LNV-RaadPost/Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Gotthardska 6/27, 160 00 Praag 6, Bubeneç, TsjechiëTel.: (00-420) 233.015.218E-mail: pra-lnv@minbuza.nl 2e e-mail: nlpraagr@ti.czwww.netherlandsembassy.cz

ROMEWerkgebied: ItaliëMw. drs. C.W. Zwitser, LNV-AttachéeMw. M. Sipman, Agricultural assistantPost/Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Via Michele Mercati 8, 00197 Rome, ItaliëTel.: (00-39) 06.3228.6224 (LNV)Tel.: (00-39) 06.3228.6001 (BZ) E-mail: rom-lnv@minbuza.nl 2e e-mail: nlromagr@tuttopmi.it www.olanda.it/

WARSCHAUWerkgebied: Polen, Letland, LitouwenDrs. ing. A.W. Verhey, LNV-RaadPost/Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Ul. Kawalerrii 10, 00 468 Warschau, PolenTel.: (00-48) 22.559.1269E-mail: war-lnv@minbuza.nl 2e e-mail: nlwaragr@ikp.pl www.nlembassy.pl

midden-oosten

ABUDHABIWerkgebied: Verenigde Arabische Emiraten, Saoedi-Arabië, IranIr.P.J.M. de Jong, LNV-RaadBezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Apt. 602 Al Masaood Tower Building, Shelkh Hamdan Street, Abu Dhabi, Verenigde Arabische Emiraten.Postadres: P.O.Box 46560, Abu Dhabi, Verenigde Arabische Emiraten.Tel.: (00-971) 2.632.0712 (LNV)E-mail: abu-lnv@minbuza.nl

Dubai(LNV­steunpunt,valtonderLNV­afdelingAbuDhabi)Mw. S. Kadri, Agricultural AssistantBezoekadres: Consulaat-Generaal DubaiABN-Amro BuildingKhalid Bin Waleed Road, Bur Dubai, U.A.E.Postadres: P.O. Box 7726, Dubai, U.A.E.Tel.: (00-971) 4.3528700/3511313 (ext. 112) (BZ)E-mail: dba-lnv@minbuza.nl

Riyadh(LNV­steunpunt,valtonderLNV­afdelingAbuDhabi)Dhr. M.M. el Bahaie, Agricultural assistantBezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Diplomatic Quarter, Riyadh, Saoedi-ArabiëPostadres: P.O.Box 94307, Riyadh 11693, Saoedi-ArabiëTel.: (00-966) 1 488 1093/2501 (LNV)E-mail: riy-lnv@minbuza.nl www.holland.org.sa

Teheran(LNV­steunpunt,valtonderLNV­afdelingAbuDhabi)Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden,Darrous Shahrzad Boulevard, Kamasaie Street,1st East Lane 33, 19498 Teheran, IranPostadres: P.O. Box 11365-138, Teheran, IranTel.: (00-98) 21.2255.5094 (LNV)E-mail: teh-lnv@minbuza.nlwww.mfa.nl/teh

KAIROWerkgebied: Egypte, Jordanië, Libanon, SyriëIr. H.L.M. van Wissen, LNV-Raad Post/Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, 18, Hassan Sabri Street, 11211 Zamalek, Kairo, EgypteTel.: (00-202) 2 736 38 63 / 2 739 55 71/2/3E-mail: kai-lnv@minbuza.nl www.mfa.nl/cai

overig europA

ANKARAWerkgebied: Turkije, Israël, Palestijnse GebiedenMw. drs. C.J.M. Konsten, LNV-RaadPost/Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Turan Günes Bivari. Hollanda Caddesi no. 5, 06550 Yildiz Ankara, TurkijeTel.: (00-90) 312.409.1860 (LNV)E-mail: ank-lnv@minbuza.nl2e e-mail: nlankagr@superonline.com www.dutchembassy.org.trwww.nlankagr.com

KIEVWerkgebied: Oekraïne, Ir. Ing. M. Y. Brouwer, LNV-RaadPost/Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Kontraktova Ploscha 7, 01901 Kiev, OekraïneTel.: (00-380) 44 490 82 23 (LNV)E-mail: kie-lnv@minbuza.nl www.netherlands-embassy.com.ua

MOSKOUWerkgebied: Rusland, Kazachstan, Oezbekistan, Wit-RuslandIr. M. Overheul, LNV-RaadMw. L.K. Birkman, MA, LNV-AttachéeBezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Tijdelijk adres tot november/decemberSmolenskaya Plochad, building 3, offices 709, 710, 711Postadres: Kalashny Pereulok 6, 13100 Moskou, RuslandTel.: (00-7) 495.797.2946 E-mail: mos-lnv@minbuza.nlwww.netherlands-embassy.ru

ZAGREBWerkgebied: Bosnië-Herzegovina, Kroatië, Servië en MontenegroMr. O.B.M. Meuffels, LNV-raadMw. D. Bacic, Agricultural assistantPost/Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Medvescak 56, 10000 Zagreb, KroatiëTel.: (00-385) 1.464.2220 (LNV)E-mail: zag-lnv@minbuza.nl 2e E.mail: nlamb.lnv@zg.htnet.hrwww.netherlandsembassy.hr

Belgrado(LNV­steunpunt,valtonderLNV­afdelingZagreb)Mw. M. Lazovic, Agricultural assistantBezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Simina 29, 11000 Belgrado, ServiëTel.: (00-381) 11.202.39.80E-mail: bel-lnv@minbuza.nl2e e-mail: nlgovbel@eunet.yu (tijdelijk)www.nlembassy.org.yu

permAnente vertegenwoordigingen Lnv bij internAtionALe orgAnisAties

BRUSSELPV­EUMr. G.P.G. Kunst, LNV-Raad Drs. A.M. Akkerman, Raad voor Veterinaire AangelegenhedenDrs J.J.M. Paardkoper, LNV-AttachéPost/Bezoekadres: Permanente Vertegenwoordiging van het Koninkrijk der Nederlanden bij de Europese Unie, H. Debrouxlaan 48, 1160 Brussel, BelgiëTel.: (00-32) 2.679.1545/1546 (LNV)E-mail: bre-lnv@minbuza.nlwww.nederlandseambassade.beTevens belast met procurement-aangele-

genheden in het kader van de ontwikke-lingsfondsen van de EU.

GENÈVEPV­WTOWerkgebied: Permanente Vertegenwoordiging van het Koninkrijk der Nederlanden bij de WTO (Wereldhandelsorganisatie) en andere -internationale organisaties te Genève (UNCTAD, UNEP, WHO, WIPO/UPOV)Mr. M.P.C. Huige, LNV RaadPostadres: C.P. 196, 1211 Genève 20 CIC, ZwitserlandTel.: (00-41) 22.748.1822/08 (LNV)E-mail: rien.huige@minbuza.nl 2e e-mail: nlgevagr@bluewin.ch

PARIJSPV­OESOWerkgebied: Permanente Vertegenwoordiging van het Koninkrijk der Nederlanden bij de OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling)Mw. drs. P.C.M. van Bentum, LNV-RaadPost/Bezoekadres: 12-14 Rue Octave Feuillet, 75116 Parijs, FrankrijkTel.: (00-33) 1.4524.9971 E-mail: pao-lnv@minbuza.nl2e e-mail: nlpaoagro@fr.oleane.com

ROME­PVROMEWerkgebied: Permanente Vertegenwoordiging van het Koninkrijk der Nederlanden bij de VN-organisaties voor voedsel en landbouwMw. A.M.A. van Ardenne-van der Hoeven,Buitengewoon en Gevolmachtigd Ambassadeur, Permanent VertegenwoordigerDr. T.R.G. van Banning, Ambassaderaad, Plv. Permanent Vertegenwoordiger Mw. Drs. M. Geusebroek, Tweede Secretaris Post/Bezoekadres: Permanente Vertegenwoordiging van het Koninkrijk der Nederlanden bij de VN-organisaties voor voedsel en landbouw, Via delle Terme Deciane 6, 00153 Rome, ItaliëTel.: (00-39) 06.574.0306/ 2326E-mail: rof@minbuza.nl2e e-mail: nlrofagr@netherlandspermrep.it

netherLAnds Agribusiness support office

KunmingMw. R.E.N. Snijders, Chief Representative,Mw. Yang Yang, Deputy RepresentativeRoom 1604, Hongta Mansion155 Beijing RoadKunming 650011, P.R.ChinaTel: (0086) (0) 871 3578 322E-mail: nbsokm@nbsokm.comwww.hollandinchina.org

MoskouMw. O. Smirnova, Chief RepresentativeSmolenskaya pl. bld. 3Regus-Smolensky Passage, Business Centre Russia, Office 625121099 Moskou, RuslandTel: (007) (0) 495 937 8495E-mail: o.smirnova@nabso.ruwww.nabso.ru

HarbinDhr. Erik Baudoin, Chief RepresentativeRoom E, 14/FLDikang-Caifu BuildingZhongshan Road 162-1Xiangfang DistrictHarbin 150040 HeilongjiangP.R.ChinaTel: (0086) (0) 451 555 00240E-mail: erik.baudoin@nabso.cn2e e-mail: windowseat@yahoo.comwww.hollandinchina.org

Berichten Buitenland | nummer 9, 2008 | pagina 21

Regio/land Periode 2008 Activiteit Inlichtingen uitvoering Inlichtingen marktOnderstaandeactiviteitenzijnopalfabetischevolgordegerangschiktperregioenperland.

Afrika

Algerije 27-30 oktober FILAHA te Algiers, landbouwbeurs voor de vegetatieve LNV-afdeling Homa Ashtari sector (infostand) 00 213 21922828 070 3784460

Ethiopië 20-24 oktober Spreekdagen (werkgebied Ethiopië) EVD Ingrid Korving 070 7788245 070 378 4797

Kenia 27-31 oktober Spreekdagen (werkgebied Kenia, Eritrea, Oeganda, EVD Roeland Bosch Tanzania, UNEP) 070 7788245 070 3785244

Zuid-Afrika 27-31 oktober Spreekdagen (werkgebied Zuid-Afrika, Zambia) EVD Chantal Baas 070 7788245 070 3785767

Amerika

Mexico 12-15 november Expoagro te Guanajuato, tuinbouwvakbeurs Jochem Porte Jochem Porte (Holland Paviljoen) 070 3784428 070 3784428

Verenigde Staten 24-27 oktober PMA Fresh Summit te Orlando, tuinbouwvakbeurs Monique de Muynck Gert Stiekema (Holland Paviljoen) 070 3785664 070 3784235

Azië/Oceanië

China september Dairy Industry Exhibition te Hohhot, zuiveltechnologiebeurs LNV-afdeling Richard van den Bergh (Holland Paviljoen) 00 86 10 85320260 070 3784246

september Int. China Meat Industry Exhibition LNV-afdeling Richard van den Bergh (Holland Paviljoen) 00 86 10 85320260 070 3784246

20-22 oktober VIV China te Beijing, vakbeurs intensieveveehouderij LNV-afdeling Richard van den Bergh (Holland Paviljoen) 00 86 10 85320260 070 3784246

3-7 november Spreekdagen (werkgebied China, Hong Kong, Mongolië) EVD Richard van den Bergh 070 7788245 070 3784246

India 28 nov. - 1 dec. AgroTech te Chandigarh, landbouwbeurs LNV-afdeling Arno Rohde (infostand) 00 91 11 24197604 070 3784486

Japan 15-19 december Spreekdagen (werkgebied Japan) EVD Richard van den Bergh i.c.m. Korea 070 7788245 070 3784246

Korea 15-19 december Spreekdagen (werkgebied Korea, Taiwan) EVD Arno Rohde i.c.m. Japan 070 7788245 070 3784486

EU

Duitsland 18-19 september Handelsmissie + matchmaking 'biobased economy' te Leipzig LNV-afdeling LNV-afdeling 00 33 1 40623353 00 33 1 40623353

23-26 september Handelsmissie met individuele matchmaking voor Exportimpulse Martijn Homan voedingsmiddelen (convenience, biologisch en functional 070 3601268 070 3785553

foods) te München e.o.

november Handelsmissie met individuele matchmaking voor de Holland Flower Partners Martijn Homan sierteeltsector te München e.o. 0527 202051 070 3785553

Frankrijk 19-23 oktober SIAL te Parijs, voedingsmiddelenvakbeurs Monique de Muynck LNV-afdeling (LNV-businesslounge met ministands, Holland Paviljoen 070 3785664 00 33 1 40623353 in de hal biologische producten)

Hongarije 19-21 september Hortus Hongaricus te Szigetszentmiklós, tuinbouwvakbeurs PEM Martijn Homan (Holland Paviljoen) 0321 387933 070 3785553

Ierland 29 sept. - 2 okt. Handelsmissie voedingsmiddelen NITC LNV-afdeling 020 4217400 00 44 20 75903279

Nederland 14-17 oktober Hortifair te Amsterdam, tuinbouwvakbeurs Monique de Muynck (informatiestand) 070 3785664

Roemenië 5-9 november Indagra te Boekarest, landbouwbeurs LNV-afdeling Alison Middleton (Holland Paviljoen) i.s.m. BBH 00 40 21 2315657 070 3785466

Tsjechië 29 sept. - 3 okt. Spreekdagen (werkgebied Tsjechië, Slowakije) EVD Martijn Homan 070 7788245 070 3785553

Verenigd 15-18 maart 2009 IFE te Londen, internationale voedingsmiddelenvakbeurs Jan Schenk Lnv-afdeling Koninkrijk (Holland Paviljoen) 070 3784169 00 44 20 75903279

Midden­Oosten

Dubai (VAE) 23-26 febrari 2009 Gulfood te Dubai, internationale vakbeurs voor NCH LNV-afdeling voedingsmiddelen en equipment (Holland Paviljoen) 070 3441586 00 971 2 6320712

OverigEuropa

Kroatië 6-10 oktober Spreekdagen (werkgebied Bosnië-Herzegovina, Kroatië, EVD Sabine Hoff Servië en Montenegro) 070 7788245 070 3785259

Oekraïne 28-31 oktober Handelsmissie groenteketen LNV-afdeling Evert Jan Krajenbrink 00 380 44 4908223 070 3785140

Rusland 10-14 oktober Golden Autumn te Moskou, landbouwvakbeurs PEM Evert Jan Krajenbrink (Holland Paviljoen + seminars) 0321 387933 070 3785140

1-5 december Spreekdagen (werkgebied Rusland, Kazachstan, EVD Evert Jan Krajenbrink Oezbekistan, Wit-Rusland) 070 7788245 070 3785140

Servië 8-10 december Handelsmissie sierteelt en tuinbouw EUNITE Sabine Hoff 070 3474568 070 3785259

Turkije 23-28 november Handelsmissie tuinbouw naar regio's Istanbul, Izmir en KvK Den Haag Jordy van Honk Antalya 070 3287221 070 3784446

4-7 december Growtech Eurasia te Antalya, tuinbouwvakbeurs LNV-afdeling Jordy van Honk (infostand) 00 90 312 4091860 070 3784446

Activiteitenkalender 2008Programma Bilaterale Economische Samenwerking van de directie Industrie & Handel