Augustus 2019 Opgaveatelier verharding...klimaat en energie, slimme en groene mobiliteit, circulaire...

19
Opgave atelier verharding 1 Augustus 2019 à Uitkomsten en next steps

Transcript of Augustus 2019 Opgaveatelier verharding...klimaat en energie, slimme en groene mobiliteit, circulaire...

Page 1: Augustus 2019 Opgaveatelier verharding...klimaat en energie, slimme en groene mobiliteit, circulaire economie en leefbare en bereikbare steden 15 ‘Nieuwe toetreders eigenen zich

Opgave atelier verharding1

Augustus 2019

àUitkomsten

en next steps

Page 2: Augustus 2019 Opgaveatelier verharding...klimaat en energie, slimme en groene mobiliteit, circulaire economie en leefbare en bereikbare steden 15 ‘Nieuwe toetreders eigenen zich

Trade offAndersMinderSneller Gecombineerd Levensduur

6. Oplossingen : Hoe kunnen we het helemaal anders doen?

Management-summary Ontwerpatelier ‘Verharding’.

2

Missie & visie

Doelen & belangen

Beschikbaarheid, Betrouwbaarheid,

Veiligheid

Personeel en

organisatiePrimair proces

Techniek

Sterkte, Stijfheid, Stabiliteit

Niet

-bew

egen

dProfiel vrije

Ruimte

Netwerk Schakel plannen

Hergebruik

Recyclen

Onderhouden

Maken

Transport

Energie

2. Definieer marktbrede probleemstelling

1. Kies thema:

11. Vertaal naar project-probleemstellingen

10. Stel governance vast: Samenhangend waarderen en bijpassende financiering

Verbind governance op bedrijfs en sectorniveau

8. Input-criteria:Welke

maatregelen passen het best? 7. Hoe zetten we onze bouwstenen in? Denk vanuit de dienst terug

Grondstof

9. Vertaal oplossingen naar Primair proces GWW

Sector

Bedrijf

Innovaties

DienstFunctieSysteemProductMateriaal

Situatie: Wij willen in Nederland dat de levenscyclus van verharding minder CO2 intensief en meer circulair verloopt. Bovendien is de huidige basis bitumen milieuverontreinigend: het is niet ondenkbaar dat op een dag de maatschappij dit materiaal niet meer in de omgeving vindt thuishoren.

‘’Op welke manier kunnen we als sector ‘de weg’ opnieuw uitvinden, terwijl:• De technische uitdaging

aanzienlijk is: ‘asfalt is fantastisch’• Het ons als sector niet lukt ons te

organiseren: de huidige initiatieven om tot minder CO2 en een circulaire aanpak te gaan niet snel genoeg en de onderzoeken naar alternatieven voor bitumen leiden een marginaal bestaan

Zodat wij…• Volgend jaar CO2 verminderende

en circulaire oplossingen kunnen bieden, en snel daarna

• Vooruit lopen op de ontwikkelingen en nieuwe diensten- en verdienmodellen rond die ‘nieuwe weg’ ontwikkelen.’

Droge voetenNetwerk van A naar B WaterkwaliteitLeefbaarheid3. Why: Wat wil je bereiken? Verharding biedt vele functies waarmee we nieuwe doelen kunnen bereiken.

SpoorWaterWeg Lucht

Bron van data Esthetische kwaliteitAccomodeert elektrisch rijden Absortbeert

4. Hoe: Welke fase(n) in het Primair proces GWW? Welke ruimte hebben we voor veranderingen? à Exploitatie als startpuntà Vaste feedback-loops naar

uitgangspunten voorbereiding en planà Eén informatiemodel en -bron

Voorbereiding HergebruikExploitatie & RenovatieUitvoeringOntwerpPlan

Circulair

Toekomst-vast

Levensduur

Milieu-hinder

CO2

Fijnstof

Energie

Welzijn

5. Output-criteria: Welke maatschappelijke focus

heeft prioriteit?

Vestigings-klimaat

Water en bodem-kwaliteit

Sociale relevantie

Ecologie en bio-

diversiteit

Ruimte gebruik

Ruimtelijke kwaliteit

Lifecyclecost

Bereikbaar-heid

Page 3: Augustus 2019 Opgaveatelier verharding...klimaat en energie, slimme en groene mobiliteit, circulaire economie en leefbare en bereikbare steden 15 ‘Nieuwe toetreders eigenen zich

Deelnemers

3

• Ron Peddemors

• Jan de Boer• Bart Smolders

• Theo Winter

• Greet Leegwater

• Maarten Reinking• Jaap van de Gevel

• Wouter Bijman

• Michiel Oldenhof

• Benny Nieswaag

Page 4: Augustus 2019 Opgaveatelier verharding...klimaat en energie, slimme en groene mobiliteit, circulaire economie en leefbare en bereikbare steden 15 ‘Nieuwe toetreders eigenen zich

Zodat wij…

• Volgend jaar* CO2 verminderende en circulaire oplossingen kunnen bieden, en snel daarna

• Nieuwe diensten- en verdienmodellen ontwikkelen rond die ‘nieuwe weg’.

Thema: VerhardingSituatie en Probleemstelling

4

…De technische uitdaging aanzienlijk is: er zijn voldoende technische

oplossingsrichtingen te verkennen, maar tegelijk zijn de eigenschappen

van bitumen moeilijk te verslaan (goedkoop restproduct, voldoet aan

bestaande eisen): ‘asfalt is briljant’

…de noodzaak niet door de hele sector gevoeld wordt: de huidige initiatieven om tot minder CO2 en een circulaire

aanpak te komen gaan niet snel genoeg en er bestaat geen enkel initiatief voor bitumenvrije ontwikkeling: ‘wie moet ik benaderen om voortgang te krijgen?’

Situatie: Wij willen in Nederland dat de levenscyclus van verharding minder CO2-intensief en meer circulair verloopt. Bovendien is de huidige basis, bitumen, milieuverontreinigend: het is niet ondenkbaar dat op een dag de maatschappij dit materiaal niet meer in de omgeving vindt thuishoren.

‘Op welke manier kunnen we als sector ‘de weg’ opnieuw uitvinden, terwijl…

?

Next stepàDeze probleem-stelling valideren en aanscherpen

Page 5: Augustus 2019 Opgaveatelier verharding...klimaat en energie, slimme en groene mobiliteit, circulaire economie en leefbare en bereikbare steden 15 ‘Nieuwe toetreders eigenen zich

Thema: Verharding, 3: Wat willen we bereiken?Verharding biedt vele functies en mogelijkheden om nieuwe doelen te bereiken:

Bijdragen ecologisch systeem

5

1. Thema:

Droge voetenNetwerk van A naar B Leefbaarheid3. Why: Wat wil je bereiken? Verharding biedt vele functies waarmee we nieuwe doelen kunnen bereiken.

SpoorWaterWeg Lucht AbsortbeertWaterkwaliteit Bron van data Esthetische kwaliteit

Accomodeert elektrisch rijden

Energie leveren

Droge voeten

Weers-voorspeller

Databron (bv CO2)

Oplossing voor een groter probleem (bv plastic soup)

Esthetische kwaliteit en leefbaarheid

Lichtgevend

Ander vervoer (bv Maglev oplossingen)

Netwerk van A naar B

Wat willen we bereiken met

‘de nieuwe weg’?

Next stepàDoelen

specificeren, duiden en in

verband brengen

Page 6: Augustus 2019 Opgaveatelier verharding...klimaat en energie, slimme en groene mobiliteit, circulaire economie en leefbare en bereikbare steden 15 ‘Nieuwe toetreders eigenen zich

4: Wat kenmerkt de fase(n) in het Primaire proces? Welke ruimte hebben we voor veranderingen?

Benaderen vanuit gebruik en hergebruik biedt ruimte aan innovatie en duurzaamheid:

• Opdrachtgevers stellen nog altijd het project, niet het gebruik en zeker niet renovatie centraal. Dit projectendenken (kortcyclisch focust op eigenbelang) belemmert innovatie (lange termijn, weldoen en welzijn)

• In de uitvoeringsfase: zijn de asfaltcentrales optimaal ingezet? Is het transport optimaal?

• Hergebruik niet optimaal door de hoge eisen

6

4. Hoe: Welke fase(n) in het Primair proces GWW? Welke ruimte hebben we voor veranderingen? à Exploitatie als startpuntà Vaste feedback-loops naar

uitgangspunten voorbereiding en planà Eén informatiemodel en -bron

Voorbereiding HergebruikExploitatie & RenovatieUitvoeringOntwerpPlan

Next stepàDeze uitkomsten

valideren en aanscherpen

Page 7: Augustus 2019 Opgaveatelier verharding...klimaat en energie, slimme en groene mobiliteit, circulaire economie en leefbare en bereikbare steden 15 ‘Nieuwe toetreders eigenen zich

5: Output criteria: welke maatschappelijke focus heeft prioriteit?Innovatieve nieuwe proposities en verdienmodellen van ‘de nieuwe weg’ gaan we alleen bedenken als we het speelveld van kaders, doelen en functies oprekken.

7

Circulair

Toekomst-vast

Levensduur

Milieu-hinder

CO2

Fijnstof

Energie

Welzijn

5. Output-criteria: Welke maatschappelijke focus

heeft prioriteit?

Vestigings-klimaat

Water en bodem-kwaliteit

Sociale relevantie

Ecologie en bio-

diversiteit

Ruimte gebruik

Ruimtelijke kwaliteit

Lifecyclecost

Bereikbaar-heid

Beperkingen en randvoorwaarden: Oplossingen:

Circulariteit

Leefbaarheid

Ecologische bijdrage

Duurzaamheid

Betrouwbaarheid, Beschikbaarheid, veiligheid

Kosten

Er zijn nog wel verbeteringen te realiseren (a), maar voor echte verandering naar een nieuwe

cyclus (b) is buitengewone inspanning en creativiteit nodig.

Asfalt is aan het einde van de ontwikkelcuve

Binnen de bestaande kaders zijn de bestaande oplossingen

geoptimaliseerd en dus onverslaanbaar. In een groter

speelveld hebben innovaties een kans.

De status quo is alleen te doorbreken door de oplossingsruimte te vergroten

Voor de brainstorm naar inspirerende nieuwe proposities

die met toekomstige maatschappelijke meerwaarde

helpen bestaande kaders (kosten, bereikbaarheid, veiligheid) niet.

We vergroten de oplossingsruimte door de kaders tijdelijk te vergeten

a

b

Next stepàMet experts de

concrete initiatieven op deze manier kwalificeren

Page 8: Augustus 2019 Opgaveatelier verharding...klimaat en energie, slimme en groene mobiliteit, circulaire economie en leefbare en bereikbare steden 15 ‘Nieuwe toetreders eigenen zich

Brainstorm6&7: Hoe kunnen we het helemaal anders doen? Stel de vaste overtuigingen van de sector ter discussie.

8

AndersMinderSneller Gecombineerd Levensduur6. Oplossingen : Hoe kunnen we het helemaal anders doen?

7. Hoe zetten we onze bouwstenen in? Denk vanuit de dienst terugGrondstof DienstFunctieSysteemProductMateriaal

Deze staphebben we in de sessie zeer

(te) kort uitgevoerdNext stepà

In volgende bijeenkomst tijd nemen voor brainstorm om

richting te geven aan de vervolgstappen.

Page 9: Augustus 2019 Opgaveatelier verharding...klimaat en energie, slimme en groene mobiliteit, circulaire economie en leefbare en bereikbare steden 15 ‘Nieuwe toetreders eigenen zich

Eerste uitkomsten brainstorm (8-11): welke besluiten moeten we nemen, welke acties moeten we uitvoeren, wanneer en op welk niveau (sector, bedrijf of technologie)?

9

Overzicht Inzicht: wat zijn de slimme

interventies?

Strategie: wat gaan we doen?

Transitie van de sector:

Transformatie van organisaties:

Technologie, verbeteringen:

‘Een beheerste disruptie’

Transitie van de sector:

Transformatie van organisaties:

Technologische innovaties

Kennisinfrastructuur optimaal organiseren

Overheid met één aanpak en werkwijze

Alternatieven bitumen

Visie op materialen stromen

Crowdfunding op kennis

Vind de weg opnieuw uit

bv: Volledige dwarsprofiel benutten

Bv: Nieuwe business case -1% schermen

Echt cradle to cradle (ook over de grens, bv

Noorwegen)

Geaccepteerde strategie van asfaltcentrales

Van 37 naar 4 centrales

TCO

à20

0%M

ix in

BuC

a

Leren van EC/ACM kolencentrales

Gezamenlijk uitvoeren

Functionaliteit her-ijken

Nieuwe service- en verdienmodellen

Deze staphebben we in de sessie zeer

(te) kort uitgevoerdNext stepà

In volgende bijeenkomst tijd nemen voor brainstorm om vervolgstappen te verdiepen

Page 10: Augustus 2019 Opgaveatelier verharding...klimaat en energie, slimme en groene mobiliteit, circulaire economie en leefbare en bereikbare steden 15 ‘Nieuwe toetreders eigenen zich

Next steps: valideren van de eerste uitkomsten de brainstorm uitvoeren‘Welke stakeholders moeten we wanneer betrekken?’

• Zorg in ieder geval dat de drie sporen voor alle betrokkenen helder afgebakend zijn:1. CO2 reductie2. Circulair3. ‘De weg’ opnieuw uitvinden met nieuwe diensten- en verdienmodellen

• Ontwikkel een eigen visie op ieder van de drie sporen, en valideer die in de markt

• Betrek voor ieder spoor stapsgewijs de betrokken stakeholder bij deze validatie, en ontwikkel zo een gezamenlijke koers, die je in praktijk test en bijstelt

10

Betrek stakeholders bij ieder spoor

ü Beschikbaarheidü Betrouwbaarheid

ü Veiligheid

• Klimaat en energie• Slimme en groene mobiliteit

• Circulaire economie• Leefbare en bereikbare steden

1 2

3De weg opnieuw

uitvinden

Minder CO2 circulair

Valideer, test, stel

bij

Page 11: Augustus 2019 Opgaveatelier verharding...klimaat en energie, slimme en groene mobiliteit, circulaire economie en leefbare en bereikbare steden 15 ‘Nieuwe toetreders eigenen zich

Sectorvisie: GWW Mindset

Page 12: Augustus 2019 Opgaveatelier verharding...klimaat en energie, slimme en groene mobiliteit, circulaire economie en leefbare en bereikbare steden 15 ‘Nieuwe toetreders eigenen zich

1 Aanleiding: De huidige werkwijze van de GWW sector is geoptimaliseerd voor beschikbaarheid, betrouwbaarheid en veiligheid, maar heeft geen antwoord op de grote uitdagingen van deze tijd. Hierdoor loop de sector kansen mis.

Nieuwe uitdagingen: de wereldwijde transities die nu plaatsvinden raken de GWW sector: • Klimaat en energie• Slimme en groene mobiliteit• Circulaire economie• Leefbare en bereikbare steden

Om de kansen die deze transities bieden optimaal te benutten, dienen de partijen in de sector nu de juiste strategische keuzes te maken.

Het maken van deze strategische keuzes gebeurt niet:• Er is geen gezamenlijke visie en aanpak (GWW organisaties innoveren in isolement, op projectbasis)• De juiste beslissingsondersteunende informatie ontbreekt (de data van de assets is niet op orde)

12

Page 13: Augustus 2019 Opgaveatelier verharding...klimaat en energie, slimme en groene mobiliteit, circulaire economie en leefbare en bereikbare steden 15 ‘Nieuwe toetreders eigenen zich

2 Het Marktinitiatief Intelligente Infra gaat de uitdaging aan: ‘Welke keuzes moeten de organisaties in de GWW-sector nu maken om in 2030 te kunnen leveren volgens de normen die dan gelden?’

?

2018 2030

Veranderende normen:• Maatschappelijke kosten• Maatschappelijke meerwaarde

13

L

J

‘Hoe brengen we de innovaties die plaatsvinden

verder in beweging en onderdeel van going

concern?’

ü Beschikbaarheidü Betrouwbaarheid

ü Veiligheid

• Klimaat en energie• Slimme en groene mobiliteit

• Circulaire economie• Leefbare en bereikbare steden

Page 14: Augustus 2019 Opgaveatelier verharding...klimaat en energie, slimme en groene mobiliteit, circulaire economie en leefbare en bereikbare steden 15 ‘Nieuwe toetreders eigenen zich

3 Missie GWW sector:Wij willen een sector zijn die relevante proposities maakt die vooruitlopen op de veranderende maatschappij en die de transities van de komende tien jaar te gelde maakt met nieuwe verdienmodellen. Dit doen we met 1) een gedeelde sectorvisie, 2) gezamenlijk gereedschap en 3) data die op orde is.

2018 2030

1) Gedeelde Sector-visie

2) Gezamenlijke werkwijze

14

3) Data op orde

Veranderende normen:• Maatschappelijke kosten• Maatschappelijke meerwaarde

ü Beschikbaarheidü Betrouwbaarheidü Veiligheidü Klimaat en energieü Slimme en groene

mobiliteitü Circulaire economieü Leefbare en bereikbare

steden

Page 15: Augustus 2019 Opgaveatelier verharding...klimaat en energie, slimme en groene mobiliteit, circulaire economie en leefbare en bereikbare steden 15 ‘Nieuwe toetreders eigenen zich

4 VisieHoe ziet de sector er uit in 2030?

Wij zijn optimistisch: ‘Wat als wij de verzameling assets van het areaal als één integraal waardeplatform voor spoor, weg, waterwegen en luchtvaart zien, dat de sector samen beheert en ontwikkelt?’

Dit biedt perspectief voor alle betrokkenen:

• Minder versnippering, met meer mogelijkheden voor financiering en zicht op betere marges

• Verzilvering van expertise en data in nieuwe verdienmodellen

• Nauwe samenwerking in ecosysteem met nieuwe rollen en spelregels

• Innovatie op basis van gedeelde visie

• Een inspirerende sector voor hoogwaardig personeel

• Processturing in plaats van projectsturing

Naast beschikbaarheid, betrouwbaarheid en veiligheid, biedt de sector op deze manier ook proposities voor klimaat en energie, slimme en groene mobiliteit, circulaire economie en leefbare en bereikbare steden

15

Page 16: Augustus 2019 Opgaveatelier verharding...klimaat en energie, slimme en groene mobiliteit, circulaire economie en leefbare en bereikbare steden 15 ‘Nieuwe toetreders eigenen zich

‘Nieuwe toetreders eigenen zich de

GWW markt toe’

'Focus op welvaart (financieel gedreven) belemmert visie op belangrijkste transitie-thema’s,

die gaan over welzijn.’1

Steden: welzijn Infra: welvaart

‘Focus op tenders en projecten leidt tot discontinuïteit (hollen en stilstaan)

zonder feedback-loop, niet ideaal voor meer innovatie. Focus op beheer en pre

competitief plannen helpt wel.’

Service, beheer, onderhoud

Pro-jectTen-

derPre-competitieve samenwerking

2

S W

O T

‘Nieuwe, data- gedreven verdienmodellen hebben altijd een verbinding met infra nodig’

‘Sub-optimaal marktmodel maakt infra, geen

aantrekkelijke sector om te innoveren’

‘Basis voor vertrouwen en

samenwerking is opgebouwd’

‘Financierings-model behoeft

herziening ‘

‘Er is werk genoeg’:

Opgaves 2030:• Corridoors ITS• Tulip Corridoors• Vervangingsopgave• Stedelijke opgave• Geplande projecten MIRT

en regio

‘Sterke netwerken van kennis en

expertise’

5 SWOT: In welke mate is de GWW sector in staat om deze strategie uit te voeren?

7‘Op een dag zijn verspreiden van fijnstof en plaatsen van asfalt plotseling niet meer

maatschappelijk verantwoord’

12

6

‘Voor innovatie is vooral tijd en ruimte

nodig, niet zozeer geld’

13

‘Samenwerking met ingenieursbureaus’

14

‘Kennis exporteren werkt niet door te

grote risico’s’

8

15

‘We hebben een kwaliteits-

voorsprong in NL wat betreft assets’

16

‘GWW zit als enige in het domein, en wij hebben de

onderliggende competenties.’ Weg Civiel IV/ICT

Integratie

Circulair(As-a-) service modellen

Input:

Doorstroom & Veiligheid

Waarde:

Output:

17

‘de benodigde transities zijn door geen van de

betrokken partijen individueel te behalen’

3

10

18

‘Standaardisatie en normering’

‘Op schaal herhaald uitvoeren, in PDCA

cirkel’

‘Teveel gestuurd door het ongewenste voorkomen

in plaats van het gewenste beetpakken’

11

‘We passen de intelligentie die we voor Opdrachtgevers

bouwen niet toe op ons eigen werkproces’

?

5

9

4

Page 17: Augustus 2019 Opgaveatelier verharding...klimaat en energie, slimme en groene mobiliteit, circulaire economie en leefbare en bereikbare steden 15 ‘Nieuwe toetreders eigenen zich

6 Sector strategie (1 van 3): ‘Eén integraal waardeplatform, dat de sector samen beheert en ontwikkelt.’ Hoe ziet dat er uit, en wat heb ik er aan?

Diensten

Objecten

Materialen

Sensoren:Infra-vertical (bestaande diensten): Digital vertical:

Data per organisatie:

Assets: Gedeelde sector data

Waardeplatform:

Bestaande klanten

Nieuwe klanten:

API

API

API

API

Verzekeraars

Energie

Transport

Lease

API

Maatschappelijke Meerwaarde: • klimaat en energie• Slimme en groene mobiliteit• Circulaire economie • Leefbare en bereikbare steden

Brondata

17

Stakeholders Meerwaarde:• Lange termijn opbrengsten en

investeringen• Perspectief voor specialisatie• Modern financieringsmodel• Inspirerende sector voor hoogwaardig

personeel• Betere marges• Exportkansen

Page 18: Augustus 2019 Opgaveatelier verharding...klimaat en energie, slimme en groene mobiliteit, circulaire economie en leefbare en bereikbare steden 15 ‘Nieuwe toetreders eigenen zich

Samenhangend waarderen:

Opgave

Werk-wijze

Aan-pak

Governance

Con-tract

In-houd

6 Sector strategie(2 van 3):De organisaties binnen de GWW sector ontwikkelen het waardeplatform stapsgewijs door veranderingen telkens op drie niveaus te realiseren: op sectorniveau, op organisatieniveau en op technologie-niveau. Hierbij verzekeren zij dat zij de uitkomsten waarderen tegen de oorspronkelijke (maatschappelijke) doelstellingen.

15 januari 20202018 2020 2025

‘Eén integraal waardeplatform,

dat de sector samen beheert en

ontwikkelt.’

18

Veranderende normen:• Maatschappelijke kosten• Maatschappelijke meerwaarde

Page 19: Augustus 2019 Opgaveatelier verharding...klimaat en energie, slimme en groene mobiliteit, circulaire economie en leefbare en bereikbare steden 15 ‘Nieuwe toetreders eigenen zich

Trade offAndersMinderSneller Gecombineerd Levensduur

6. Oplossingen : Hoe kunnen we het helemaal anders doen?

7 Wij bieden als gereedschap ons gezamenlijk afsprakenstelsel aan, waarmee organisaties in de sector hun aanpak en criteria voor succes kunnen afstemmen, evalueren en bijsturen.

19

4. Hoe: Welke fase(n) in het Primair proces GWW? Welke ruimte hebben we voor veranderingen?

Droge voetenMobiliteitWaterkwaliteit Leefbaarheid …3. Why: waar doe je het voor?

SpoorWaterWeg Lucht

Circulair

Toekomst-vast

Levensduur

Milieu-hinder

CO2

Fijnstof

Energie

Missie & visie

Doelen & belangen

Beschikbaarheid, Betrouwbaarheid,

Veiligheid

Personeel en

organisatiePrimair proces

Techniek

Sterkte, Stijfheid, Stabiliteit

Welzijn

Niet

-bew

egen

dProfiel vrije

Ruimte

Netwerk Schakel plannen

Hergebruik

Recyclen

Onderhouden

Maken

Transport

Energie

à Exploitatie als startpuntà Vaste feedback-loops naar

uitgangspunten voorbereiding en planà Eén informatiemodel en -bron

5. Output-criteria: Welke maatschappelijke focus

heeft prioriteit?

2. Vervangingsopgave 3. Tulip 4. IV

2. Definieer marktbrede probleemstelling

1. verharding

1. Kies thema:

11. Vertaal naar project-probleemstellingen

10. Stel governance vast: Samenhangend waarderen en bijpassende financiering

Verbind governance op bedrijfs en sectorniveau

8. Input-criteria:Welke

maatregelen passen het best? 7. Hoe zetten we onze bouwstenen in? Denk vanuit de dienst terug

Grondstof

9. Vertaal oplossingen naar Primair proces GWW

Vestigings-klimaat

Water en bodem-kwaliteit

Sociale relevantie

Ecologie en bio-

diversiteit

Ruimte gebruik

Ruimtelijke kwaliteit

Lifecyclecost

Bereikbaar-heid

Sector

Bedrijf

Innovaties

DienstFunctieSysteemProductMateriaal

Voorbereiding HergebruikExploitatie & RenovatieUitvoeringOntwerpPlan

5. MIRT