‘stadspark Wilhelminapark’ - RijswijkBuiten · Landschapsplan Blz. 11 - 28 3.1 Ecologie en...

36
Landschapsplan ‘stadspark Wilhelminapark’ 2017-2024 Gemeente Rijswijk Maart 2017

Transcript of ‘stadspark Wilhelminapark’ - RijswijkBuiten · Landschapsplan Blz. 11 - 28 3.1 Ecologie en...

Page 1: ‘stadspark Wilhelminapark’ - RijswijkBuiten · Landschapsplan Blz. 11 - 28 3.1 Ecologie en natuurbeheer: kansenkaart Blz. 11 - 15 3.2 Opschalen natuurtuin, natuurbeleving en natuureducatie

Landschapsplan

‘stadspark

Wilhelminapark’

2017-2024

Gemeente Rijswijk

Maart 2017

Page 3: ‘stadspark Wilhelminapark’ - RijswijkBuiten · Landschapsplan Blz. 11 - 28 3.1 Ecologie en natuurbeheer: kansenkaart Blz. 11 - 15 3.2 Opschalen natuurtuin, natuurbeleving en natuureducatie

Inhoudsopgave

1. Inleiding Blz. 5 - 6

2. Uitgangspunten voor het landschapsplan Blz. 7 - 10

2.1 Samenvattende visie Blz. 7

2.2 Borging van het landschapsplan Blz. 8

2.3 Stedenbouwkundige inkadering van het landschapsplan Blz. 9

2.4 Aansluiten op regionale fietsroutes in het landschapsplan Blz. 10

2.5 Borging initiatief van burgers, organisaties en bedrijven Blz. 10

3. Landschapsplan Blz. 11 - 28

3.1 Ecologie en natuurbeheer: kansenkaart Blz. 11 - 15

3.2 Opschalen natuurtuin, natuurbeleving en natuureducatie Blz. 16 - 18

3.3 Middelgrote horeca Blz. 19 - 20

3.4 Spelen, sport en bewegen Blz. 21 - 22

3.5 Cultuur: beeldentuin en oriëntatie op landmark; activiteiten Blz. 23 - 24

3.6 Padenstructuur en bereikbaarheid Blz. 25

3.7 Basisvoorzieningen en onderhoud Blz. 26

Totaal landschapsbeeld Blz. 27 - 28

4. Uitvoeringsagenda 2017/2018 Blz. 28 - 29

Bijlage 1: Acties afgelopen jaren gericht op het Wilhelminapark Blz. 30 - 32

Bijlage 2: Overzicht aanpalende beleidsontwikkelingen Blz. 33 - 36

Page 4: ‘stadspark Wilhelminapark’ - RijswijkBuiten · Landschapsplan Blz. 11 - 28 3.1 Ecologie en natuurbeheer: kansenkaart Blz. 11 - 15 3.2 Opschalen natuurtuin, natuurbeleving en natuureducatie

1. Inleiding

Rijswijk beschikt met de Rijswijkse stadsparkenzone over omvangrijke en

gewaardeerde groene ruimte. Rijswijkers geven vaak aan dat dit een van de

sterkste punten van de stad is. Het Wilhelminapark is een belangrijk onderdeel

van de Stadsparkenzone en van regionale betekenis. Het park is mooi, maar

mede vanwege de ligging buiten de snelweg A4 weinig bezocht en

monofunctioneel.

In het Masterplan Rijswijk-Zuid (vastgesteld 2009) en de nota Nieuw Perspectief

Stadsparkenzone Rijswijk (vastgesteld 2013) zijn de beleidsuitgangspunten voor

de ontwikkeling van het Wilhelminapark tot stadspark beschreven. In de

Stadsvisie (2016) zijn deze uitgangspunten nogmaals verankerd. In de bijlagen

vindt u een compleet overzicht van de acties van de afgelopen jaren, gericht op

het ontwikkelen van het Wilhelminapark tot stadspark, alsmede een overzicht

van de aanpalende beleidsontwikkelingen relevant voor de ontwikkeling van het

Wilhelminapark tot stadspark.

Voor dit landschapsplan zijn de beleidsuitgangspunten als volgt samengevat:

Met de realisatie van de wijk RijswijkBuiten komt het Wilhelminapark centraal in

de stad te liggen. Meer mensen gaan het park gebruiken. Daarmee ontstaan

kansen om het Wilhelminapark te ontwikkelen tot een stadspark, waar recreatie,

educatie, natuur, spel en sport een plek krijgen maar ook rust, ruimte en

natuurbeleving geboden wordt. Tegelijkertijd is het aanleiding om de ecologische

waarde van het park in beeld te brengen en te intensiveren. De ambitie is om het

Wilhelminapark tot een stadspark te transformeren, waar verblijfskwaliteit en

natuurwaarden hand in hand gaan en mensen samenkomen om te recreëren en

om van de natuur en de rust te genieten.

Page 5: ‘stadspark Wilhelminapark’ - RijswijkBuiten · Landschapsplan Blz. 11 - 28 3.1 Ecologie en natuurbeheer: kansenkaart Blz. 11 - 15 3.2 Opschalen natuurtuin, natuurbeleving en natuureducatie

In 2015 heeft het college besloten tot het organiseren van een

Omgevingsconsultatie om de beleidsuitgangspunten te toetsen.

Ook is toen besloten tot het opstellen van een Programma van

Eisen voor een horecafunctie in het Wilhelminapark.

De Omgevingsconsultatie heeft plaatsgevonden in februari

2016. Aansluitend heeft het college in oktober 2016 positief

besloten over de volgende vervolgacties ten aanzien van de

ontwikkeling van het Wilhelminapark tot stadspark:

Opstellen landschapsplan / stedenbouwkundig plan

Ecologie en natuurbeheer: nulmeting en

investeringsplan

Middelgrote Horecavoorziening: marktverkenning en

start selectie

Natuurbeleving / natuureducatie: uitwerken en deels

opstart activiteiten

Sport, spel en bewegen: onderzoek aanleg speeltuin en

consultatie jeugd

Start planvorming gebruik van het park voor cultuur en

evenementen

Voor de uitwerking van deze acties is een budget vrijgemaakt

van €150.000,-- per jaar voor de jaren 2017 en 2018.

Dit document behelst de contouren voor een landschapsplan.

Tevens vindt u een uitvoeringsagenda voor de jaren 2017/2018.

De uitvoeringsagenda zal gedurende de looptijd van het

landschapsplan periodiek worden bijgesteld.

Dit Landschapsplan is opgesteld op basis van een analyse van

de natuurwaardes in het park alsmede de behoefte om het

stadspark optimaal aan te sluiten op de stedenbouwkundige

structuur van de nieuwe wijk Rijswijk Buiten, conform de

beleidsuitgangspunten uit het Masterplan Rijswijk-Zuid en de

nota Nieuw perspectief Stadsparkenzonde Rijswijk. Alle

beoogde intensiveringen worden in het landschapsplan geduid.

Tevens is een globaal Communicatieplan vastgesteld. Hierin

worden de kaders voor de communicatie over de ontwikkeling

van het park met omwonenden en gebruikers van het park

beschreven, maar ook geduid hoe initiatieven van burgers,

organisaties en overige partijen in het park een plek kunnen

krijgen.

Page 6: ‘stadspark Wilhelminapark’ - RijswijkBuiten · Landschapsplan Blz. 11 - 28 3.1 Ecologie en natuurbeheer: kansenkaart Blz. 11 - 15 3.2 Opschalen natuurtuin, natuurbeleving en natuureducatie

2. Uitgangspunten

voor het

landschapsplan

2.1 samenvattende visie

In 2024 is het Stadspark Wilhelminapark een groen blauwe

schakel met een regionale betekenis. Het is een knooppunt voor

fietsers en voetgangers door de goede verbindingen met Rijswijk

en daar buiten, met een horecavoorziening als rustpunt. Door de

zonering is er zowel plaats voor recreatie als voor natuur. Op een

logische wijze draagt het park bij aan hogere natuurwaarden van

Rijswijk, door een op biodiversiteit gerichte inrichting en hierbij

passend beheer. Dit zorgt ervoor dat stadspark Wilhelminapark

een belangrijke groene schakel is in de regionale groenstructuur

om de effecten van klimaatverandering te temperen. Het

Wilhelminapark onderscheid zich van de andere parken in de

stadsparkenzone door de bijzondere beeldkwaliteit, het ruime

aanbod aan activiteiten en de verwevenheid met de nieuwe

stadswijk RijswijkBuiten. Het park is ván, vóór en dóór heel

Rijswijk”

Het plan van aanpak werkt toe naar het behalen van de visie in

2024. Duidelijk is dat de ontwikkeling van het Wilhelminapark een

project is dat nog jaren gaat duren, in lijn met de ontwikkeling van

de omliggende nieuwe wijk. Om dit proces richting te geven en in

te kaderen is dit landschapsplan geformuleerd. Zoals ook in de

visie beschreven moet ‘stadspark Wilhelminapark’ een park zijn

ván, vóór en dóór Rijswijk. Om dit te realiseren wordt zoveel als

mogelijk samen met Rijswijkers aan dit plan gewerkt. Initiatieven

en belangenverenigingen krijgen hierin een rol. Aan de hand van

de zonering kan worden bepaald wat waar wordt toegestaan en

waar niet.

Page 7: ‘stadspark Wilhelminapark’ - RijswijkBuiten · Landschapsplan Blz. 11 - 28 3.1 Ecologie en natuurbeheer: kansenkaart Blz. 11 - 15 3.2 Opschalen natuurtuin, natuurbeleving en natuureducatie

2.2 Borging van het Landschapsplan

Het Wilhelminapark maakt deel uit van de provinciale groenstructuur . De ecologische kwaliteit van het park is

beperkt, mede door de omkadering met de A4, de spoorlijn en de Prinses Beatrixlaan. Vanwege de diverse

inrichting van het park liggen er zeker kansen voor een ecologische versterking. De landschappelijke waarde

van het park, een voormalige vuilstortlocatie waar in de jaren zestig een park is aangelegd, is hoog.

Om de ontwikkeling van het park bottom-up te kunnen realiseren is nu een Landschapsplan opgesteld, waarin

ecologie en natuurwaarden en de beoogde recreatieve voorzieningen een plek krijgen in een heldere

zonering. De zonering is leidend als het gaat om wat er wel in het park wordt toegestaan en wat niet.

De huidige kwaliteiten en structuur van het Wilhelminapark vormen de belangrijkste onderleggers voor het

Landschapsplan. Er ligt hier een park met een hoge landschappelijke kwaliteit, volwassen groen en een goed

verankerde padenstructuur. Het vele water in het park hangt samen met de waterbergingsopgave en draagt in

hoge mate bij aan de landschapskwaliteit. Bezoekers van het park waarderen de rust en de stilte.

Tevens is er sprake van recreatieve voorzieningen. In de bestaande zwemplas met strand en speeltuin is

recent geïnvesteerd. De ligweide wordt druk bezocht in de zomermaanden. Er is sinds jaar en dag een

natuurtuin en een hondenvereniging in het park gevestigd.

Page 8: ‘stadspark Wilhelminapark’ - RijswijkBuiten · Landschapsplan Blz. 11 - 28 3.1 Ecologie en natuurbeheer: kansenkaart Blz. 11 - 15 3.2 Opschalen natuurtuin, natuurbeleving en natuureducatie

2.3 stedenbouwkundige inkadering van het Landschapsplan

In 2017 worden de eerste woningen opgeleverd in het exploitatiegebied ’t Haantje (Parkrijk). Bij de

stedenbouwkundige ontwikkeling speelt de aansluiting op het Wilhelminapark een grote rol in het ontwerp. De

wijk zal het park ‘omarmen’. De ligging aan een volgroeid park van hoge kwaliteit is een bepalende kwaliteit in

de gebiedsontwikkeling. Dat is eerder bij besluitvorming onderkend in het kader van het Masterplan Rijswijk-

Zuid 2009.

Het Stadspark zal op verschillende manieren verbonden worden met de omliggende nieuwe wijk. Routing van

(nieuwe) paden en de locatie van speelzones, de beoogde horeca en de gebieden die in aanmerking komen

voor inrichtingselementen als basis voor een aangenaam verblijf, sport, evenementen en culturele waarde

zullen worden afgestemd op de stedenbouwkundige uitwerking van de nieuwe wijk én de bestaande stad. De

zuidzijde van het Wilhelminapark zal worden verweven met de nieuwe wijk, waarbij het groen ‘de wijk in wordt

getrokken’ en zoveel mogelijk mensen kunnen wonen aan de rand van het park.

De bebouwing langs het park en haar uitlopers zal bijdragen aan de kwaliteit en het karakter van het park.

Zichtlijnen en overgangen versterken de beeldkwaliteit en de verblijfskwaliteit. Met bebouwing langs het park

verbetert ook de sociale veiligheid.

Verbeelding oktober 2016, Kuiper Compagnons

De verbinding met de rest van Rijswijk is momenteel gerealiseerd door twee langzaamverkeersbruggen over

de A4. Deze verbindingen worden gebruikt in de routes door het park. Deze routes worden versterkt.

Daarmee wordt ook de Muziekbuurt beter verbonden met het park. Op de achtergrond speelt de ambitie om

de A4 in de toekomst te overkluizen (zie hiervoor tevens de Stadsvisie), in samenhang met rijksinvesteringen

in de routing van de A4.

Page 9: ‘stadspark Wilhelminapark’ - RijswijkBuiten · Landschapsplan Blz. 11 - 28 3.1 Ecologie en natuurbeheer: kansenkaart Blz. 11 - 15 3.2 Opschalen natuurtuin, natuurbeleving en natuureducatie

2.4 aansluiten op regionale fietsroutes in het Landschapsplan

Een belangrijk aandachtspunt in de inrichting van het park vormt de aansluiting op lokale en regionale

fietsroutes. Bij deze aansluiting is een belangrijke rol weggelegd voor de beoogde fietstunnel onder het

(viersporige) spoor. Het spoor is een grote barrière binnen de wijk RijswijkBuiten, maar ook in de regionale

fietsverbinding door de Zwethzone.

In het kader van de spoorverdubbeling wordt de huidige gelijkvloerse kruising op ’t Haantje vervangen door

een ongelijkvloerse kruising ongeveer 200 meter noordelijker ter hoogte van de Laan van ‘t Haantje. Dit is

meteen de enige verbinding tussen de plandelen Haantje en Pasgeld. Voor autoverkeer is dit acceptabel, voor

fietsverkeer is dit zeer mager. Voor de uitwisselbaarheid van de voorzieningen in beide plandelen is een

goede bereikbaarheid cruciaal voor de leefbaarheid van de wijk. De fietstunnel onder het spoor en de

verbinding naar de Lange Kleiweg is een ontbrekende schakel in het regionale fietsnetwerk. In het oosten sluit

de tunnel aan op de Zwethroute. Deze route sluit o.a. via het Wilhelminapark en de Molenwetering aan op het

recreatiegebied de Wollebrand in de gemeente Westland. In het westen sluit de fietstunnel aan op de

sterfietsroute over de Lange Kleiweg richting Delft of Den Haag. Het is de ambitie om deze route door te

trekken via een verbinding met het Jaagpad en een oversteek over de Vliet naar de VINEX-locatie Ypenburg.

Ook de noord-zuid verbinding in het Wilhelminapark moet verbeterd worden als fietsroute. Een route die

parallel loopt aan het spoor zorgt ervoor dat Rijswijk en RijswijkBuiten verbonden zijn. Een sociaal veilige

fietsverbinding met het station Rijswijk verdient daarbij speciale aandacht.

Een fietstunnel ter hoogte van het Wilhelminapark heeft aldus een positief effect op zowel het regionale als op

het lokale fietsverkeer.

De meest waarschijnlijke locatie van de fietstunnel wordt geduid in het Landschapsplan. Uitvoering is mede

afhankelijk van besluitvorming Stadsgewest alsmede de uitvoeringstermijn van de spoorverdubbeling.

2.5 Borging van initiatieven van burgers, organisaties en bedrijven

Zowel in de planvorming, de uitvoering als de financiering van acties in het Wilhelminapark zal de inbreng van

initiatieven van burgers, maar ook van partijen zoals ondernemers, andere overheden, natuurorganisaties en

dergelijke een plek krijgen. Hierbij wordt deels aangesloten bij regulier beleid (het Initiatievenloket) en deels

zal hier actief voor geworven worden, door middel van een regelmatige subsidiescan en bijvoorbeeld het

voeren van gesprekken met bedrijven uit de omgeving. Het proces dient hierop te worden ingericht. Het nog

op te stellen Communicatieplan zal hier de contouren voor vastleggen. Met deze bottom-up benadering wordt

bijgedragen aan de ontwikkeling en behoud van een succesvol stadspark. Bottom-up plannen zullen op

wenselijkheid en realiseerbaarheid binnen het landschapsplan en de meerjarenagenda onderzocht worden.

Uitvoerbare plannen kunnen een plek krijgen in de uitvoeringsagenda.

Page 10: ‘stadspark Wilhelminapark’ - RijswijkBuiten · Landschapsplan Blz. 11 - 28 3.1 Ecologie en natuurbeheer: kansenkaart Blz. 11 - 15 3.2 Opschalen natuurtuin, natuurbeleving en natuureducatie

3. Landschapsplan

3.1 Ecologie en natuurbeheer: kansenkaart

De eerste actie om een landschapsplan op te kunnen stellen is het in beeld brengen van de natuurwaarden van het park

en het vaststellen van de potentie om het gebied in ecologisch opzicht te versterken. Deze actie heeft plaatsgevonden in

het najaar van 2016. Op basis van de analyse uit de nota Nieuw perspectief Stadsparkenzone, een inventarisatie van

beschikbare gegevens, de input van deskundigheid in de ambtelijke organisatie en een rondgang door het park met

betrokken, ecologisch onderlegde Rijswijkers en een landschapsarchitect / ecologisch adviseur van Kuiper Compagnons

(opdrachtnemer opstellen Landschapsplan) is bepaald in welke gebieden in het park de natuurwaardes geborgd en

versterkt kunnen worden. Bij het bepalen van de gewenste versterking van ecologie en natuurbeheer vormt de rol die het

Wilhelminapark vervult in de regionale / provinciale groenverbindingen, met name in de stadsparkenzone / Zwethzone,

een bepalende rol. Onderstaande kaart maakt duidelijk dat de ecologische verbinding tussen het Wilhelminapark en

aanpalende groenstructuren wordt belemmerd door de Prinses Beatrixlaan aan de ene en het spoor aan de andere zijde.

Een belangrijk aandachtspunt bij de uitwerking van deze maatregelen vormt het feit dat het Wilhelminapark in de basis

een vuilstortlocatie is. Dat betekent dat ingrepen die grondverzet met zich meebrengen in overleg met de provincie

moeten worden uitgevoerd. Dit geldt ook voor bijvoorbeeld het aanbrengen van natuurvriendelijke oevers en het

verwijderen van bomen. Ook met de archeologische ondergrond (langs een deel van de spoordijk en in de zuid-

oosthoek) moet rekening gehouden worden. De ambitie is om een gesloten grondbalans binnen het park te hanteren bij

werkzaamheden waar grondverzet plaatsvindt. Een integrale afstemming van de beoogde werkzaamheden is dan

noodzakelijk.

De opzet van dit Landschapsplan volgt de agenda van het

collegevoorstel uit oktober 2016:

- Opstellen Meerjarenprogramma en landschapsplan /

stedenbouwkundig plan

- Ecologie en natuurbeheer

- Middelgrote horecavoorziening

- Natuurbeleving / natuureducatie

- Sport, spel en bewegen

- Gebruik van het park voor cultuur en evenementen

Page 11: ‘stadspark Wilhelminapark’ - RijswijkBuiten · Landschapsplan Blz. 11 - 28 3.1 Ecologie en natuurbeheer: kansenkaart Blz. 11 - 15 3.2 Opschalen natuurtuin, natuurbeleving en natuureducatie

Ecologische versterking dient zich te richten op het zoveel mogelijk slechten van deze belemmeringen, door

bovengronds (met duidelijke boomlijnen zo dicht mogelijk op de te slechten barrières) en ondergronds

(ecologische oversteken) maatregelen te nemen:

Verzachten barrièrewerking van de Prinses

Beatrixlaan en van de spoorlijn.

Tegengaan van (dieren) verkeersslachtoffers,

verbeteren van migratie (amfibieën) en dispersie

Bosjes bij wegen (hop-over)

Zoogdieren: vleermuizen (vliegroute)

Bomenrijen/-lanen en bosranden

Zoogdieren: vleermuizen (vliegroutes)

Vogels: Spechten en andere bosvogels

Zoom- en mantelvegetaties

Zoogdieren: vleermuizen (vliegroutes)

Insecten: vlinder, bijen, …

Faunatunneltje of een –pijp / -buis

Middelgrote en kleine zoogdieren (bv.

hermelijn, wezel, egel, …) en amfibieën

AKO-element

Amfibieën

Page 12: ‘stadspark Wilhelminapark’ - RijswijkBuiten · Landschapsplan Blz. 11 - 28 3.1 Ecologie en natuurbeheer: kansenkaart Blz. 11 - 15 3.2 Opschalen natuurtuin, natuurbeleving en natuureducatie

Daarnaast zijn diverse ingrepen in het park wenselijk teneinde de ecologische variatie te versterken. Deze

ingrepen worden als volgt inzichtelijk gemaakt, met voorbeelden van de beoogde soortenrijkdom:

Zoom-, mantel- en ruigtevegetaties ontwikkelen

Doelsoorten:

Zoogdieren: gewone dwergvleermuis

Vogels: putter, kneu, grasmus

Planten: bermooievaarsbek

Insecten: vlinder, bijen

Bloemrijke graslanden ontwikkelen

Doelsoorten nat: dotterbloemgrasland:

Zoogdieren: Laatvlieger, rosse vleermuis

Vogels: watersnip, boerenzwaluw, huiszwaluw

Planten: dotterbloem, brede orchis

Doelsoorten droog: glanshaverhooiland:

Zoogdieren: Laatvlieger, rosse vleermuis

Vogels: boerenzwaluw, putter

Planten: bermooievaarsbek, dubbelkelk

Page 13: ‘stadspark Wilhelminapark’ - RijswijkBuiten · Landschapsplan Blz. 11 - 28 3.1 Ecologie en natuurbeheer: kansenkaart Blz. 11 - 15 3.2 Opschalen natuurtuin, natuurbeleving en natuureducatie

Natuurlijke bosschages ontwikkelen

Variatie in typen wateren behouden

Oevers natuurvriendelijk maken

Essen-iepenbos:

Zoogdieren: gewone dwergvleermuis, ruige dwergvleermuis

Vogels: boomklever, zanglijster, buizerd

Planten: grote keverorchis, daslook (veel voorjaarsbloeiers)

Uitheemse bomen verwijderen (zoals de gewone esdoorn)

Beschutte wateren:

Zoogdieren: watervleermuis

Vogels: ijsvogel, oeverzwaluw, dodaars

Insecten: grote keizerlibel

Open wateren:

Overwinterende vogels: kuifeend, tafeleend

Verbeteren waterkwaliteit voorzover mogelijk

Niet alleen beschoeiingen verwijderen maar oevers echt

flauw maken (voorkomt afbrokkeling)

Vogels: kleine karekiet, rietgors

Amfibieën: gewone pad

Paaiplaatsen voor vissen

Insecten: libellen

Planten: dotterbloem, gele lis

Page 14: ‘stadspark Wilhelminapark’ - RijswijkBuiten · Landschapsplan Blz. 11 - 28 3.1 Ecologie en natuurbeheer: kansenkaart Blz. 11 - 15 3.2 Opschalen natuurtuin, natuurbeleving en natuureducatie

Deze maatregelen kunnen als volgt worden weergegeven op kaart:

In geel: zoekgebied ecologische verbindingen versterken

In licht geel: bloemrijke graslanden ontwikkelen

In groen: zoekgebied versterken / aanbrengen natuurvriendelijke

oevers

In oranje: zoekgebied zoom, mantel en ruigtevegetaties ontwikkelen

aan de rand van bestaand bos

Duidelijk is dat uitvoering van deze plannen

geleidelijk zijn beslag zal kunnen krijgen. Voor

2017/2018 wordt ingezet op het natuurvriendelijk

maken van een aantal oevers en een start

gemaakt met het inzaaien van natuurlijke

graslanden en het aanbrengen van meer variëteit

in de beplanting, nader te borgen in een

beheersplan.

Tevens zal er structurele aandacht zijn voor het

hondenbeleid in het park en de toekomst van de

sportvisserij.

Page 15: ‘stadspark Wilhelminapark’ - RijswijkBuiten · Landschapsplan Blz. 11 - 28 3.1 Ecologie en natuurbeheer: kansenkaart Blz. 11 - 15 3.2 Opschalen natuurtuin, natuurbeleving en natuureducatie

3.2 Opschalen natuurtuin, natuurbeleving en

natuureducatie

De Natuurtuin is opgericht in 1986.In de negentiger

jaren kende de natuurtuin hogere natuurwaarden dan

nu. Deze waarden zijn de afgelopen vijftien jaar

langzaam minder geworden. De huidige natuurtuin

kent achterstallig onderhoud en heeft beperkte

natuurwaarden.

In 2017 dient een besluit genomen te worden over de

toekomst van de natuurtuin, waarbij de natuurtuin

structureel van de middelen voorzien wordt om een

rol in de ecologische verscheidenheid alsmede

natuureducatie te kunnen voorzien.

Hiertoe wordt een Plan van Aanpak opgesteld met

aandacht voor:

- Het structureel beschikbaar stellen van een

jaarlijks onderhouds- en investeringsbudget

passend bij de aard van de vegetatie

- Het langjarig aanstellen van een beheerder

die beschikt over de mensen/middelen om dit

beheer uit te voeren

- Randvoorwaarden voor het medegebruik

door de imker en mogelijke andere

initiatieven

- Het organiseren van menskracht in het

onderhoud, deels door inzet van

(bijvoorbeeld) arbeidsbeperkten en door het

heroprichten van een vrijwilligerspool

- Een plan voor de Blokhut

- Het borgen / verbeteren van de

educatiefunctie

Termijn: in 2017 besluitvorming college over toekomst

natuurtuin, met aansluitend investerings- en

beheersplan en participatieplan.

Page 16: ‘stadspark Wilhelminapark’ - RijswijkBuiten · Landschapsplan Blz. 11 - 28 3.1 Ecologie en natuurbeheer: kansenkaart Blz. 11 - 15 3.2 Opschalen natuurtuin, natuurbeleving en natuureducatie

Natuurtuin & natuureducatie

Page 17: ‘stadspark Wilhelminapark’ - RijswijkBuiten · Landschapsplan Blz. 11 - 28 3.1 Ecologie en natuurbeheer: kansenkaart Blz. 11 - 15 3.2 Opschalen natuurtuin, natuurbeleving en natuureducatie

De Natuurtuin zal aldus (opnieuw) een belangrijke functie vervullen in de natuurbeleving en natuureducatie.

Ook de (her)inrichting van het park met natuurvriendelijke oevers, mantelvegetatie, natuurlijke bossages en

bloemenrijkdom maakt de natuurfunctie van het park inzichtelijk voor bezoekers en gebruikers.

Een ander voorbeeld van opschalen kan zijn door toevoeging van en vervanging door eetbare planten en bomen en

hiermee een ecologisch systeem op te zetten in verschillende lagen: kroonlaag, struiken, lage heester,

bodembedekkers en wortelgewassen. Door het verhogen van de natuurwaarde te combineren met voedselproductie

en eventueel recreatie kun je meer doelgroepen in het gebruik en beheer van het Wilhelminapark betrekken.

Bovendien is een mooie relatie te leggen met de horeca en de natuureducatie. Hiermee kan tegemoet gekomen

worden aan wensen over voedselbossen, eetbare tuinen etcetera.

Door de opgave Jeugd en Educatie wordt momenteel geïnventariseerd welke materialen kunnen bijdragen aan het

opzetten van een natuureducatieprograma. Dit programma wordt onder de aandacht gebracht bij nabijgelegen

scholen, scoutings, bewonersorganisaties of andere groepen. Wanneer er een aantal lesprogramma’s zijn kan dit

worden aangemeld bij de NME gids. De blokhut en natuurtuin kan faciliteren in een aantal zaken die nodig zijn voor de

lesprogramma’s. Als voorbeeld kan worden gekeken naar ‘de Papaver’ in Delft.

Termijn: reeds in gang gezet. Naarmate er meer te zien is in het park kunnen hier door middel van borden (danwel

virtuele middelen) routes voor uitgezet worden.

Page 18: ‘stadspark Wilhelminapark’ - RijswijkBuiten · Landschapsplan Blz. 11 - 28 3.1 Ecologie en natuurbeheer: kansenkaart Blz. 11 - 15 3.2 Opschalen natuurtuin, natuurbeleving en natuureducatie

3.3 Middelgrote horeca

Al met de vaststelling van de nota Nieuw perspectief stadsrandenzone is vastgesteld dat er in het Wilhelminapark plek is

voor horeca. Ook de locatie in de buurt van de bestaande parkeerplaats en het zwemstrand is daarin reeds geduid.

Uit de Omgevingsconsultatie komt het volgende beeld naar voren: een karaktervolle horecagelegenheid van enige omvang

op een bijzondere locatie met een sterke terrasfunctie. De horecagelegenheid moet de aantrekkingskracht van het gebied

vergroten, ook buiten het recreatieseizoen. Een brede doelgroep kan in de horeca terecht: zwemplasbezoekers,

wandelaars, fietsers, natuurliefhebbers, sporters en bezoekers vanuit de regio die in een aantrekkelijke, groene omgeving

willen eten of vergaderen.

Het Wilhelminapark valt onder het bestemmingsplan Sion –’t Haantje. Hierin staat beschreven dat het Wilhelminapark in

zijn geheel de enkelbestemming groen heeft (en deels waarde archeologie). Het college van B&W heeft een

wijzigingsbevoegdheid voor het accommoderen van maximaal twee beperkte horecafuncties.

Voorafgaand aan het organiseren van een uitvraag dient een Wijzigingsplan te worden opgesteld en vastgesteld. Ook dient

informatie verzameld te worden over de mogelijkheden en effecten van het toestaan van horeca d.m.v. een nader

bodemonderzoek, flora en fauna onderzoek en archeologisch onderzoek.

Een risico vormt de bodemgesteldheid op de beoogde locatie. Nader onderzoek zal uitwijzen welke bouwwijze en

exploitatie van horeca zonder ingrijpende saneringsmaatregelen mogelijk is.

Uitgangspunt is dat de gemeente deze onderzoeken verricht alvorens de markt actief te benaderen. Ondernemers kunnen

zich op basis van een openbare procedure als gegadigde aanmelden. Vervolgens kan het project aan één van de

gegadigde ondernemers gegund worden.

Horeca dient zoveel mogelijk te fungeren als katalysator voor alle ontwikkelingen in het park. Procesmatig zal door de

gemeente Rijswijk alles gereed worden gemaakt voor de komst van een horecapaviljoen, de uitvoering en financiering ligt

echter in handen van een ondernemer. Overige activiteiten in het park zoals (sport)evenementen en speelvoorzieningen

zorgen voor meer parkbezoekers en daarmee meer potentiële klanten voor de horeca. Het is voor de horeca ondernemer

aantrekkelijk om niet alleen in te zetten op horeca maar op een combinatie van faciliteiten zoals (commercieel) spelen,

sport en bewegen. De gemeente faciliteert hierin procesmatig. Voor tijdelijke evenementen kunnen ondernemers of

initiatiefnemers via de reguliere vergunningen een aanvraag doen.

Bij de keuze van de horeca invulling zal ook de grondprijs een rol spelen. Daarmee kunnen o.a. gemaakte kosten

terugverdiend worden. Er zal een goede balans moeten komen tussen opbrengst van de grondwaarde en eisen en

wensen die gevraagd worden.

Een relatie met duurzaamheid ligt voor de hand. Onderzocht wordt tevens de rol die de horeca kan en wil vervullen in het

beheer van de omgeving, zoals het parkeerterrein en overige terreininrichting (sport, spel, cultuur) maar wellicht ook

natuur.

Termijn: in 2017 Onderzoek bodemgesteldheid en Wijzigingsprocedure; 2017/2018 aanbestedingsproces resulterend in

gunning.

Page 19: ‘stadspark Wilhelminapark’ - RijswijkBuiten · Landschapsplan Blz. 11 - 28 3.1 Ecologie en natuurbeheer: kansenkaart Blz. 11 - 15 3.2 Opschalen natuurtuin, natuurbeleving en natuureducatie

Zoeklocatie horeca

Page 20: ‘stadspark Wilhelminapark’ - RijswijkBuiten · Landschapsplan Blz. 11 - 28 3.1 Ecologie en natuurbeheer: kansenkaart Blz. 11 - 15 3.2 Opschalen natuurtuin, natuurbeleving en natuureducatie

3.4 Spelen, sport en bewegen

Uit de omgevingsconsultatie bleek dat er behoefte is aan meer speelvoorzieningen (met een voorkeur voor een

natuurspeeltuin).

Ten behoeve van de nieuwe wijk RijswijkBuiten wordt de mogelijkheid van een speelvoorziening voor 12-16 jarigen in het

Wilhelminapark onderzocht, ter uitvoering van het Speelplekkenplan RijswijkBuiten en bekostigd vanuit de

Grondexploitatie. De (toekomstige) bewoners van exploitatiegebied ’t Haantje worden uitgenodigd om deel te nemen aan

dit traject. Daarnaast wordt een vertegenwoordiging van de Rijswijkse jeugd benaderd om een bijdrage te leveren aan de

participatie van de realisatie van de speelplek. Sociale beheersbaarheid vormt uitgangspunt. Mogelijk dat met deze

speeltuin aan de behoefte aan spelen, in aanvulling op de reeds bestaande speelvoorziening, wordt voldaan. Wel biedt het

landschapsplan de ruimte voor een aanvullende commerciële speeltuin, in aanvulling op PvE horeca of apart nader te

bepalen. De heuvel vormt dan de meest logische plek: hier is in de vorm van bijvoorbeeld een avonturenbos een

exploitabele speelgelegenheid realiseerbaar.

Recreatieve vormen van sport moet meer worden gestimuleerd Zo kunnen verenigingen die in de buitenlucht en plaats

onafhankelijk trainen (bootcamp, yoga, etc.) worden benaderd om sportactiviteiten in het Wilhelminapark te organiseren.

Hiervoor zijn geen aanpassingen van de inrichting van het park nodig. Voor hardlopen en bijvoorbeeld skeeleren kunnen

routes worden uitgestippeld met verschillende afstanden met een start- en eindpunt bij de horecagelegenheid.

Aandachtspunt vormt de (achterstallige) staat van onderhoud van de paden. Dit zal worden opgenomen in het beheerplan

voor het park.

Mede afhankelijke van de uitkomsten van de sportnota (voorjaar 2017) zal richting gegeven worden aan de inrichting van

sport en bewegingsgerelateerde activiteiten voor het Wilhelmina park. De nota wordt momenteel met een hoge mate van

participatie geschreven door de gebruikers van de sport- en beweegvoorzieningen binnen de gemeente Rijswijk

(verenigingen, onderwijs en welzijn). Duurzaamheid en het volgen van een gezonde leefstijl worden hierin meegenomen.

Page 21: ‘stadspark Wilhelminapark’ - RijswijkBuiten · Landschapsplan Blz. 11 - 28 3.1 Ecologie en natuurbeheer: kansenkaart Blz. 11 - 15 3.2 Opschalen natuurtuin, natuurbeleving en natuureducatie

Speelplekken en avonturenbos

Page 22: ‘stadspark Wilhelminapark’ - RijswijkBuiten · Landschapsplan Blz. 11 - 28 3.1 Ecologie en natuurbeheer: kansenkaart Blz. 11 - 15 3.2 Opschalen natuurtuin, natuurbeleving en natuureducatie

3.5 Cultuur: beeldentuin en oriëntatie op landmark; activiteiten

Het belang van artefacten en kunstwerken op de juiste plek

De ervaring van het park voor gebruikers en bezoekers zal door middel van het plaatsen van voorzieningen, artefacten

en kunstwerken op de juiste plekken worden veraangenaamd. De herkenbaarheid van plekken helpt de oriëntatie en

een gevoel van veiligheid. Een zorgvuldig ingericht park stimuleert een zorgvuldig gebruik.

Het Wilhelminapark biedt een prachtig podium voor een openbare kunstroute. Voor de totstandkoming van deze

ambitie zal een beroep worden gedaan op de gemeenschap: bedrijven, musea, organisaties, particulieren en

overheden. De commissie KunstRuimte wordt bij dit traject nadrukkelijk betrokken.

In het jaar 2017 start de gemeente deze ontwikkeling met het plaatsen van de eerste beelden, reeds beschikbaar, op

een geschikte plek.

De landschapskaart duidt een aantal locaties voor het plaatsen van beelden langs paden, zoveel mogelijk aan (of zelfs

in) het water. Elk kunstwerk heeft hierin een eigen relatie met de omgeving.

Voor de zichtbaarheid en een gevoel van veiligheid is het belangrijk dat de ingrepen in het park ruimtelijk in relatie tot

elkaar staan. Met de heuvel beschikt het park over een natuurlijk centraal oriëntatiepunt. Niet voor niets stond hier

eerder al een uitkijktoren. De ambitie is om toe te werken naar het opnieuw plaatsen van een landmark op deze plek.

Een landmark dat uitzicht biedt en op haar beurt goed zichtbaar is vanaf de overige belangrijke plekken in het park,

zoals horeca, strand, natuurtuin, kunst. Het landmark markeert, als sluitstuk van de gebiedsontwikkeling RijswijkBuiten

en de ontwikkeling van het Wilhelminapark tot stadspark, dat hier een ecologische en recreatieve parel voor stad en

regio gerealiseerd is. In bijgaande kaart is dit verbeeld als een rood spinraster over het park: een heldere, sturende

structuur.

Een andere ingreep om het park te markeren als een plek waar het fijn en veilig vertoeven is, is het plaatsen van

markeringen / toegangspoorten bij de ingangen van het park. Op deze wijze kan met de jaren een samenhangend

geheel van artefacten en kunstwerken ontstaan, met de landmark op de heuvel als logische afsluiting.

Page 23: ‘stadspark Wilhelminapark’ - RijswijkBuiten · Landschapsplan Blz. 11 - 28 3.1 Ecologie en natuurbeheer: kansenkaart Blz. 11 - 15 3.2 Opschalen natuurtuin, natuurbeleving en natuureducatie

Het belang van activiteiten en evenementen

In de zomer wordt het evenementenveld in het park druk gebruikt voor picknicken en barbecueën. Naar verwachting zal

dit gebruik toenemen met de komst van meer bewoners en de investeringen in en rond de zwemvijver (zoals het plaatsen

van toiletten). Met de komst van een permanente horecavestiging komt er een ondernemer in het park die gebaat is bij

het organiseren van meer bezoek, bijvoorbeeld door het bieden van kleinschalig vertier.

Het Wilhelminapark biedt de mogelijkheid voor het organiseren van een (jaarlijks) evenement. Voor het laatst in 2011

vond Herfstpop plaats in het Wilhelminapark. De Gemeente Rijswijk heeft de ambitie om een evenementenbeleid op te

zetten. Hierin wordt bepaald hoe subsidies worden verdeeld over verschillende evenementen. In het evenementenbeleid

dient aandacht te worden geschonken aan een regelmatig terugkerend evenement in het Wilhelminapark. In het

evenementenbeleid zal een kader worden gesteld en een eventueel bedrag worden toegekend, de uitvoering ligt in

handen van een ondernemer. Een relatie met de horeca ligt voor de hand.

Om het evenemententerrein goed te kunnen gebruiken dient wel de drainage verbeterd te worden.

Virtuele assen

Park entrees

Beeldenroute

Page 24: ‘stadspark Wilhelminapark’ - RijswijkBuiten · Landschapsplan Blz. 11 - 28 3.1 Ecologie en natuurbeheer: kansenkaart Blz. 11 - 15 3.2 Opschalen natuurtuin, natuurbeleving en natuureducatie

3.6 Padenstructuur en bereikbaarheid

De bestaande padenstructuur in het Wilhelminapark

zorgt voor samenhang in het landschappelijk beeld

en blijft onaangetast. Onderhoud van de paden

wordt in het reguliere onderhoud stadsbeheer

meegenomen. Daarbij wordt rekening gehouden

met de functies die de paden in de komende jaren

zullen krijgen.

Een tweetal noord-zuidroutes borgt de verbinding

tussen bestaand Rijswijk en de nieuwe wijk

RijswijkBuiten. Deze hoofdroutes door het park

zullen meer dan nu het geval is worden ingericht op

intensief gebruik, ook in de avonduren, als

doorgaande route voor fietsers.

Ook de oost - westroute in aansluiting op de

regionale fietsroute en de beoogde tunnel onder het

spoor zal op deze wijze worden ingericht. Sociale en

fysieke veiligheid alsmede landschappelijke kwaliteit

vormen het uitgangspunt. Wijze van verlichting

wordt daarin meegenomen.

De beoogde aansluiting van de bestaande

padenstructuur op het stedenbouwkundig plan voor

’t Haantje door middel van een tweetal nieuwe

verbindingen zal in 2017 nader worden uitgewerkt

door het programmabureau.

De bestaande parkeerplaats is nu al niet toereikend

in de zomermaanden. In het PvE voor de

horecagelegenheid zal dit worden meegenomen.

Uitbreiding en onderhoud van de parkeerplaats kan

deels in handen van de horecaondernemer gelegd

worden.

Ook de randweg tussen het park en de bebouwing

van ’t Haantje zal door bezoekers van het park

kunnen worden benut. Autoverkeer en parkeren in

het park zelf, door met name sportvissers en

bezoekers van de Hondenvereniging, zal met

fysieke ingrepen worden ontmoedigd.

Hoofdroutes

Page 25: ‘stadspark Wilhelminapark’ - RijswijkBuiten · Landschapsplan Blz. 11 - 28 3.1 Ecologie en natuurbeheer: kansenkaart Blz. 11 - 15 3.2 Opschalen natuurtuin, natuurbeleving en natuureducatie

3.7 Basisvoorzieningen en onderhoud

Aanpassingen van inrichting hebben vanzelfsprekend gevolgen voor het te uit voeren onderhoud. Dit geldt

voor heel Rijswijk en dus ook het Wilhelminapark. Door te voeren aanpassingen in het onderhoud vloeien

rechtstreeks voort uit beleidskeuzen zoals geformuleerd in en garde, stadsvisie, participatievisie,

meerjarenplan duurzame gemeente, masterplan RijswijkBuiten etc. Bestaande onderhoudsplannen zullen

aangepast worden en de gevolgen verwerkt in de financiële planning. In lijn hiermee geldt als uitgangspunt

van de uit te werken plannen Wilhelminapark steeds dat het benodigde onderhoud duurzaam verankerd wordt

in de bedrijfsvoering.

Voor de investeringen in de ecologische versterkingen en het opschalen van de natuurtuin is in de jaren 2017

en 2018 tevens een deel van het budget Wilhelminapark inzetbaar.

Page 26: ‘stadspark Wilhelminapark’ - RijswijkBuiten · Landschapsplan Blz. 11 - 28 3.1 Ecologie en natuurbeheer: kansenkaart Blz. 11 - 15 3.2 Opschalen natuurtuin, natuurbeleving en natuureducatie

Totaal

Landschapbeeld

Page 27: ‘stadspark Wilhelminapark’ - RijswijkBuiten · Landschapsplan Blz. 11 - 28 3.1 Ecologie en natuurbeheer: kansenkaart Blz. 11 - 15 3.2 Opschalen natuurtuin, natuurbeleving en natuureducatie
Page 28: ‘stadspark Wilhelminapark’ - RijswijkBuiten · Landschapsplan Blz. 11 - 28 3.1 Ecologie en natuurbeheer: kansenkaart Blz. 11 - 15 3.2 Opschalen natuurtuin, natuurbeleving en natuureducatie

4. Uitvoeringsagenda

2017/2018

Actie Toelichting acties 2017 – 2018 (budget Investeringsplan)

Vaststellen Landschapsplan en

communicatieplan

maart 2017 vaststelling door college, persgesprek en raadsbrief

Opname ambities in beheerplan en in werkplannen betrokken opgaves

Opschalen natuurtuin en

organisatie natuureducatie in het

park

De toekomst van de Natuurtuin wordt geborgd in een B&W-voorstel, uitmondend in

een meerjarig Investerings- en beheerplan inclusief het betrekken van bewoners en

organisaties bij het beheer.

In 2017 wordt een begin gemaakt met de fysieke aanpak van de natuurtuin en wordt

gestart met de participatie. Tevens vinden in 2017 en 2018 activiteiten natuureducatie

plaats

Ontwikkeling horecavoorziening In 2017 wordt een nader bodemonderzoek gedaan en de wijzigingsprocedure

doorlopen, met aansluitend in 2018 een aanbestedingsproces, uitmondend in de

selectie van een ondernemer. De locatie wordt in 2018 beschikbaar gesteld.

Externe inhuur t.b.v. bodemonderzoek (met risico op beperkte

uitvoeringsmogelijkheden), wijzigingsprocedure en aanbesteding.

Aanleg natuur Op basis van de landschapskaart wordt gestart met het aanbrengen van

natuurvriendelijke oevers, het inzaaien van bloemrijke graslanden en herplant, als

onderdeel beheerplan

Start beeldenroute In 2017 worden de eerste beelden (reeds in gemeentelijk bezit) geplaatst in het park

en wordt een plan opgesteld om te komen tot een door meerdere partijen gedragen

beeldentuin; meerjarige uitrol

Nader uitwerken locatie

speelzone, aansluiting paden op

RijswijkBuiten, locatie fietstunnel

In samenhang met de stedenbouwkundige uitwerking en planning RijswijkBuiten

worden deze locaties vastgelegd en uitgewerkt met onder meer Prorail en

Metropoolregio

Page 29: ‘stadspark Wilhelminapark’ - RijswijkBuiten · Landschapsplan Blz. 11 - 28 3.1 Ecologie en natuurbeheer: kansenkaart Blz. 11 - 15 3.2 Opschalen natuurtuin, natuurbeleving en natuureducatie

Uitvoeringsagenda 2017 - 2018

Aanpak natuurtuin

Ontwikkeling horecavoorziening

Aanbrengen natuurvriendelijke oevers, bloemrijke

graslanden

Ontwikkeling Beeldenroute

Page 30: ‘stadspark Wilhelminapark’ - RijswijkBuiten · Landschapsplan Blz. 11 - 28 3.1 Ecologie en natuurbeheer: kansenkaart Blz. 11 - 15 3.2 Opschalen natuurtuin, natuurbeleving en natuureducatie

BIJLAGE 1

Acties afgelopen jaren

gericht op het

Wilhelminapark

Masterplan Rijswijk-Zuid (2009)

Met de ontwikkeling van het Masterplan RijswijkBuiten wordt duidelijk dat de stadsparkenzone en daarmee het

Wilhelminapark een centrale ligging in Rijswijk krijgt. De onderzoeksagenda van het Masterplan bevat de opdracht

om ‘een ontwerp voor de (her)inrichting van de parken, de verbindingen in de parkzone en de ontbrekende schakels

in het regionale groenproject Zwethzone’ op te stellen. De inhoud van het ontwerp dient tegemoet te komen aan het

regionaal structuur plan waarin de gewenste kernkwaliteiten voor de parken in Rijswijk-Zuid zijn beschreven: een

afwisselende parkenzone, inclusief voorzieningen voor dagrecreatie, sport, vissen, golfen en zwemmen.

Page 31: ‘stadspark Wilhelminapark’ - RijswijkBuiten · Landschapsplan Blz. 11 - 28 3.1 Ecologie en natuurbeheer: kansenkaart Blz. 11 - 15 3.2 Opschalen natuurtuin, natuurbeleving en natuureducatie

Nieuw perspectief Stadsparkenzone Rijswijk (2013)

De nota Nieuw perspectief stadsparkenzone is een eerste aanzet in de uitvoering van het punt op de

onderzoeksagenda Masterplan Rijswijk zuid: “een ontwerp voor de (her)inrichting van de parken, de verbindingen in de

parkzone en de ontbrekende schakels in het regionale groenproject Zwethzone”. In deze nota wordt de toekomstvisie

van de stadsparkenzone beschreven op basis van de nieuwe behoeften die zorgen voor kansen maar ook

bedreigingen.

Nieuwe behoeften

In de komende jaren komt de stadsparkenzone onder invloed te staan van de nieuwe wijk RijswijkBuiten. Meer

bewoners in de directe omgeving en een betere bereikbaarheid zullen de recreatieve druk op het gebied verhogen. Ook

de huidige maatschappelijke ontwikkelingen, zoals vergrijzing en een toenemende behoefte aan recreatie dicht bij huis,

brengen meer recreanten op de been. Met de komst van de elektrische fiets is recreëren over grotere afstanden

aantrekkelijker geworden. Bewoners zullen het groengebied opzoeken voor hun dagelijks wandeling (hond uitlaten),

voor buitensport (hardlopen, trimmen en fietsen) en voor verkoeling bij het water op warme dagen. Vooral de zuidzijde

van het park zal intensiever worden gebruikt en dient op de nieuwe activiteiten te worden ingericht. Ook vanuit regionaal

perspectief dient het park recreatief aantrekkelijker te worden. Daarbij kan gedacht worden aan onder andere een

paviljoen met horeca, eventueel geïntegreerd met het educatief centrum, de uitbreiding van de zwemmogelijkheden en

bijzondere voorzieningen als een tapkraan van het waterleidingbedrijf, een uitkijktoren en een vogelobservatiepunt.

Vanuit de maatschappelijke en stedenbouwkundige ontwikkelingen is een visie ontwikkeld voor elk park in de

stadparkenzone

Wilhelminapark

Qua zonering worden de parken ingedeeld in gebieden met primair de functie natuur, de functie recreatie en een mix

van beide functies. Elk onderdeel van het park heeft daarbij zijn eigen sfeerbeeld van natuurlijke beleving. Ook dat

beeld dient bij het ontwerpen van maatregelen te worden gewaardeerd en meegenomen.

Structurerende elementen zijn de bomenstructuur langs de Prinses Beatrixlaan, de Lange Kleiweg en de Zweth-

Vlietroute en de diverse fiets- en voetpaden die het omringende stedelijk gebied met de parken en de parken onderling

verbinden. Belangrijke nieuwe fietsroutes van regionale aard zijn in oost-westrichting de Zweth-Vlietroute en de groene

ruggengraat van RijswijkBuiten. De oost-west verbinding kruist het spoor, waardoor er een ongelijkvloerse kruising

wenselijk (en in geval van viersporigheid noodzakelijk) is. In noord-zuid richting zijn de Van Rijnweg/

Voordijkshoornsepad in Delft, de route door het Wilhelminapark richting ’t Haantje en de Vaartenroute langs de Vliet

belangrijke nieuwe fietsroutes. Vanuit regionaal perspectief zou in de stadsparkzone plaats zijn voor een ‘poort’. Te

denken valt aan een multifunctioneel paviljoen, met horeca en een attractie voor kinderen als economische drager en

om reuring te geven aan het gebied. Een dergelijke voorziening zou goed in het Wilhelminapark passen. Deze locatie is

goed bereikbaar en centraal in de parkzone. Vooral de zuidzijde van het park zal door de ontwikkeling van

RijswijkBuiten intensiever worden gebruikt en dient op de nieuwe activiteiten te worden ingericht. Ook vanuit regionaal

perspectief dient het park recreatief aantrekkelijker te worden. Daarbij kan gedacht worden aan onder andere een

paviljoen met horeca, eventueel geïntegreerd met het educatief centrum, de uitbreiding van de zwemmogelijkheden en

bijzondere voorzieningen als een tapkraan van het waterleidingbedrijf, een uitkijktoren en een vogelobservatiepunt.

B&W voorstel (2015)

Vanuit ‘nieuw perspectief stadsparkenzone Rijswijk’ is een B&W voorstel geschreven waarin een voorstel wordt gedaan

om te starten met de uitvoering van de ontwikkeling van het Wilhelminapark en een globale planning.

Nu de ontwikkeling van 't Haantje als onderdeel van RijswijkBuiten nadrukkelijker in beeld komt, is het van belang de

ontwikkeling van de Stadsparkenzone Rijswijk integraal mee te ontwerpen. De transformatie van het Wilhelminapark

naar een stadspark is een concrete opgave dat operationeel gemaakt moet worden om de bestuurlijke prioriteit te

bedienen.

Voor deze bestuursperiode (maart 2018) zijn de volgende resultaten behaald:

- 2015: Omgevingsconsultatie: toets door maatschappelijk krachtenveld op gemeentelijke lange en korte

termijnvisie voor Wilhelminapark, resulterend in een advies aan het college;

- 2015-2106: Regionale steun en financiële bijdrage voor de fietstunnel;

- 2016: Programma van Eisen horecavoorziening;

- 2015-2016: Subsidiescan Wilhelminapark.

Page 32: ‘stadspark Wilhelminapark’ - RijswijkBuiten · Landschapsplan Blz. 11 - 28 3.1 Ecologie en natuurbeheer: kansenkaart Blz. 11 - 15 3.2 Opschalen natuurtuin, natuurbeleving en natuureducatie

Consultatieronde (2016)

Maandagavond 15 februari 2016 namen meer dan 40 deelnemers op uitnodiging van de gemeente deel aan een

interactieve sessie ten behoefte van de ontwikkeling van het Wilhelminapark. Hierbij sloten ongeveer 7 raadsleden

aan.

Uit de sessie kwam naar voren dat het Wilhelminapark wordt gewaardeerd als plek om tot rust te komen te midden

van het groen. Natuurbeleving van flora en fauna, de ecologische functie en de waterbergende functie dragen hier

aan bij. Het park heeft echter ook min punten, het wordt nu als saai en rommelig ervaren. Dit komt door het ontbreken

van activiteiten, lage waterkwaliteit, en een gebrek aan diversiteit en onderhoud. Men zou het Wilhelminapark graag

zien als een park voor héél rijswijk, met toegevoegde recreatiemogelijkheden waarbij groen en de rust niet verloren

moeten gaan. Het groen moet juist verder versterkt en meer divers worden. Een opsplitsing in specifieke

onderwerpen heeft de volgende voorkeuren opgeleverd:

- De flora in het park moet een (semi) natuurlijke uitstraling krijgen.

- Van natuur voorkomende zijn in het park gewenst, minder behoefte is er aan boerderijdieren.

- Er is voorkeur voor een natuurvorm met hoge educatieve waarde en weinig verstorend voor de natuur.

- Water is een groot onderdeel van het Wilhelminapark waar stille vormen van waterrecreatie moeten komen.

- Kleinschalige toevoeging van cultuur en een groot terugkeren jaarlijks evenement.

- Aanleg van een natuurlijke speeltuin (kunstmatige speeltuin is er al).

- Vaste middelgrote horeca die gebruik maakt van de natuur en streekproducten en duurzaam is.

- Geen grootschalige sportvoorzieningen maar stimuleren van individueel en kleinschalig sporten.

- Er is geen ruimte voor een hotel of woonhuizen. Wel voor groen innovatief gebou4. Beleidsontwikkelingen

van direct belang voor aanpak Wilhelminapark

Zowel in bovenstaande acties als in het vervolg dient er rekening gehouden te worden met beleidsontwikkelingen die

van betrekking hebben op de ontwikkeling van het Wilhelminapark. In dit hoofdstuk worden de relevante

beleidsontwikkelingen opgesomd en kort toegelicht, in het plan van aanpak (hoofdstuk 5) zijn deze ontwikkelingen

meegenomen.

B&W-voorstel (2016)

In oktober 2016 heeft het college positief besloten over de volgende vervolgacties ten aanzien van de ontwikkeling

van het Wilhelminapark tot stadspark:

Opstellen landschapsplan / stedenbouwkundig plan

Ecologie en natuurbeheer: nulmeting en investeringsplan

Middelgrote Horecavoorziening: marktverkenning en start selectie

Natuurbeleving / natuureducatie: uitwerken en deels opstart activiteiten

Sport, spel en bewegen: start aanleg speeltuin en consultatie jeugd

Start planvorming gebruik van het park voor cultuur en evenementen

Voor de uitwerking van deze acties is een budget vrijgemaakt van €150.000,-- per jaar voor de jaren 2017 en 2018.

Vervolg B&W voorstel (2015)

Lange termijn visie

In 2024 is dit de situatie in RijswijkBuiten:

- Het Wilhelminapark is getransformeerd van een stadsrandpark naar een stadspark;

- Het Wilhelminapark is een knooppunt in regionale fietsroutes met horeca als rustpunt;

- RijswijkBuiten is onlosmakelijk verbonden met het Wilhelminapark;

- De sociale veiligheid is significant verbeterd en geschikt om te zwemmen (schoon water), trimmen,

concerten, educatie en spelen;

- Er is een horecavoorziening die een deel van de beheerkosten afdekt.

Page 33: ‘stadspark Wilhelminapark’ - RijswijkBuiten · Landschapsplan Blz. 11 - 28 3.1 Ecologie en natuurbeheer: kansenkaart Blz. 11 - 15 3.2 Opschalen natuurtuin, natuurbeleving en natuureducatie

BIJLAGE 2

Overzicht aanpalende

beleidsontwikkelingen

Stadsparkenzone als onderdeel Zwethzone

Het Wilhelminapark is een onderdeel van de Rijswijkse stadsparkenzone. De stadsparkenzone bestaat uit:

Elsenburgerbos (45,1ha), Agrarische driehoek (8,7ha), Wilhelminapark (50,9 ha) en Hoekpolderpark (13,0ha). De

Rijswijkse stadsparkenzone maakt als geheel deel uit van de Zwethzone. Tussen de stadsparken van Rijswijk en het

recreatiegebied De Wollebrand bij Naaldwijk ligt langs het riviertje de Zweth een 78 hectare groot groen en waterrijk

gebied: de Zwethzone. Hier creëren de gemeenten Westland, Rijswijk, Midden-Delfland en Den Haag onder leiding

van het Stadsgewest Haaglanden extra groen- en waterpartijen en leggen zij fiets- en wandelpaden aan. Met de

Zwethzone wordt een overgangsgebied tussen het stedelijke en landelijke gebied gecreëerd dat stad en land goed

met elkaar verbindt en waar het in het waterrijke en groene gebied goed verblijven is.

In 2008 is gestart met de uitvoering van de ontwikkeling Zwethzone. Alle inrichtingswerken in de gemeente Rijswijk

zijn uitgevoerd, zoals in het Wilhelminapark, de Ecozone, Sion en Hoekpolder. Het betreft met name de herinrichting

van grote delen van het groengebied in de Rijswijkse parken en de Hoekpolder en waterpartijen in Sion en het

Wilhelminapark voor recreatie en ruimte voor flora en fauna en opvang van tijdelijk overtollig water. Daarnaast zijn er

vele kilometers fietspaden, wandelpaden en meerdere bruggen gerealiseerd

Groenbeleidsplan Rijswijk (2010-2020)

Rijswijk beschikt over twee parallel gelegen groengebieden van betekenis: de Landgoederenzone en de

stadsparkzone. Dwars daarop lopen groene lanen, die beide zones met elkaar verbinden, waardoor zich in de stad

een groen rasterwerk aftekent. Het

Groenbeleidsplan 2010-2020 onderscheidt in de groenstructuur drie lagen: de boomstructuur, de natuurstructuur en

de recreatiestructuur. Deze onderdelen vormen het fundament onder het Rijswijkse groen. Voor een duurzame

natuurstructuur is soortenuitwisseling via verbindingen tussen de landgoederenzone, de stadsparkzone en

groenzones in de omliggende gemeenten belangrijk. Zo zijn de Rijswijkse bomenlanen routegeleiders voor

vleermuizen en vogels. Het Groenbeleidsplan legt voor de

stadsparkzone het accent op de ontwikkeling van de natuur. Het (toekomstige) recreatieve gebruik zou daar ingepast

moeten worden, zodat een duurzaam gebied ontstaat. Met name zonering van de parken naar afzonderlijke natuur-

en recreatiegebieden moeten verstoringen van flora en fauna voorkomen. Het Groenbeleidsplan geeft kansen en

aandachtspunten aan voor de boomstructuur, de natuurontwikkeling en de recreatieve voorzieningen.

Page 34: ‘stadspark Wilhelminapark’ - RijswijkBuiten · Landschapsplan Blz. 11 - 28 3.1 Ecologie en natuurbeheer: kansenkaart Blz. 11 - 15 3.2 Opschalen natuurtuin, natuurbeleving en natuureducatie

Stadsgewest Haaglanden (2009)

Het Groenbeleidsplan Haaglanden brengt de hoofdstructuur van ‘Groen Haaglanden’ in kaart. Deze bestaat uit twee

grote landschapsparken (Midden-Delfland en Duin, Horst en Weiden), diverse stadsrandparken en groenblauwe

schakels

tussen de parken onderling. Het beleid van het Stadsgewest is erop gericht om de vitaliteit van bestaande

groengebieden te versterken en ontbrekende schakels in het netwerk van recreatieve en ecologische verbindingen te

herstellen. Zo moet elke bewoner van Haaglanden binnen korte afstand van huis zich ongestoord door het groen

kunnen bewegen. De vrij centraal in de regio gelegen Rijswijkse stadsparkzone vervult daar een belangrijke functie

in.

Stadsvisie (2016)

Parken en groene zones zijn cruciaal voor het leefklimaat in de stad, om de effecten van klimaatverandering te

temperen en ook natuur de ruimte te geven. In 2030 is RijswijkBuiten gerealiseerd en ligt de stadsparkenzone midden

in de stad. De parkenzone is open gemaakt en verbonden met de stad door een overkapping van de A4. Hierboven

op ligt een park dat functioneert als een belangrijke verbinding voor fietsers, voetgangers en dieren. Het biedt volop

recreatieve mogelijkheden. De groenvoorzieningen zijn afwisselender en kleurrijk ingericht. Dat komt de biodiversiteit

zeer ten goede.

VNG ‘Groen verbindt’ (2014)

De VNG heeft op 20 maart 2014 een brief aan haar leden gestuurd om de colleges in spe te inspireren natuur te

koppelen aan andere maatschappelijke thema’s zoals zorg (jeugd, ouderen, gehandicapten), onderwijs, arbeidsmarkt

en klimaat.

Groen verbindt Natuur is goed te verbinden met andere maatchappelijke thema’s.

Groen activeert De gemeente is steeds meer verantwoordelijk voor de zorg voor allerlei groepen met een afstand

tot de arbeidsmarkt.

Groen verdient Natuur kan ook geld opleveren zonder de natuur aan te tasten.

Groen ademt Door klimaatverandering komt de leefbaarheid van steden in gevaar. Voldoende groen is hiervoor

randvoorwaarde.

Groen trekt aan een groene, natuurlijke uitstraling geeft een positief imago van de stad voor nieuwe ondernemers

en bewoners.

Groen zorgt De gemeente heeft een zorgtaak voor veel mensen (down, autisme, niet-aangeboren

hersenafwijkingen) is het werken in de natuur en het groen een zinnige activiteit.

Page 35: ‘stadspark Wilhelminapark’ - RijswijkBuiten · Landschapsplan Blz. 11 - 28 3.1 Ecologie en natuurbeheer: kansenkaart Blz. 11 - 15 3.2 Opschalen natuurtuin, natuurbeleving en natuureducatie

Horecabeleid Rijswijk (2004)

In 2004 blijkt uit een inventarisatie dat Rijswijk ten opzichte van de vraag een ruim aanbod heeft aan

horecagelegenheden. De vraag naar horeca is wel stijgend en ook de spreiding is niet altijd even goed. Terwijl de

landgoederenzone een vrij levendig gebied is met een diversiteit aan functies wordt het groengebied Elsenburgse bos

en Wilhelminapark gekenmerkt als een monotoon groengebied. Om de functionaliteit en daarmee ook de

aantrekkelijkheid als verblijfs- en recreatiegebied te verhogen is een actiever beleid ten aanzien van vestiging van

horeca wenselijk. Overigens is in het Wilhelminapark is vestiging van een kleinschalige horecavestiging mogelijk

(vigerende Bestemmingsplan, wijzigingsbevoegdheid college).

Advies I-team Hof van Delfland voor stadsparkenzone (2013)

In 2013 heeft het I-team een expertmeeting georganiseerd over de parkenzone. De presentaties en visies van

externen zijn gebundeld in een advies. Het I-team heeft 8 tips voor de parkenzone

- Zorg dat de Rijswijkse stadsparken beter bekend worden bij de inwoners, als een gebied dat er speciaal voor

hen is en waar ze invloed op kunnen uitoefenen.

- Vergroot de functionaliteit van het park.

- Benut de verschillen per park; met name de bereikbaarheid en ligging ten opzichte van (toekomstige)

woonbuurten heeft grote invloed op de mogelijkheden die het park heeft. Het Wilhelminapark heeft de

potentie om een levendig stadspark te worden.

- Laat ook rode functies toe in de parken. Juist bebouwing, natuur en recreatiegebied kunnen leiden tot

interessante plekken.

- Blijf strijden voor een robuuste oost-westverbinding.

- Ontwerp een proces met bewoners, gemeente en stakeholders. Maak een strategie in plaats van een plan.

Gebruik daarbij de energie van de bewoners in RijswijkBuiten. Idealiter organiseren de bewoners zichzelf, in

een organisatie die over een langere tijd zich aan de parken committeert

- Schep duidelijke kaders, stel heldere doelen, waarbinnen bewoner vrijheid krijgen om mee te doen en te

denken in de vormgeving en gebruiksdoeleinden van het park. Stel een stip aan de horizon en denk daarbij

groot. Een sterk en ambitieus verhaal trekt enthousiasme, geld en talent aan.

- Begin vandaag. Begin klein

Convenant ‘Groencompensatie Rijswijk-Zuid’ (2011)

Het stadsgewest Haaglanden heeft tijdens de RO-procedure een zienswijze ingediend op het bestemmingsplan Sion-

‘t Haantje. Het Wilhelminapark valt onder dit bestemmingsplan. Naar aanleiding daarvan is een

onderhandelingstraject met het stadsgewest gestart om het stadsgewest te bewegen de zienswijze in te trekken. Het

convenant benoemd een viertal kwalitatieve verbeteringen.

- een fietsbrug over de Kerstanjewetering, aansluitend op het Voordijkshoornsepad in Delft.

- een fietspad tussen de Zweth en de Prinses Beatrixlaan.

- een door Pro Rail te (doen) realiseren fietstunnel onder de spoorlijn Den Haag-Rotterdam, inclusief

aansluitende fietspaden.

- Vrijliggende fietspaden langs de wijkontsluitingsweg tussen de Noordhoornsewetering en de Lange Kleiweg,

exclusief een door Pro Rail te (doen) realiseren ongelijkvloerse kruising met de spoorweg, in de deelgebieden

Sion en ‟t Haantje.

De gemeente verplicht zich om zich in te spannen voor de realisatie hiervan. Om de projecten te kunnen realiseren

zal de gemeente gebruik moeten kunnen maken van de subsidiemogelijkheden zoals het stadsgewest zal bieden.

Page 36: ‘stadspark Wilhelminapark’ - RijswijkBuiten · Landschapsplan Blz. 11 - 28 3.1 Ecologie en natuurbeheer: kansenkaart Blz. 11 - 15 3.2 Opschalen natuurtuin, natuurbeleving en natuureducatie