ALTERA INFO...Figuur 3. Gemiddeld rendement en spreiding per typologie winkellocatie (MSCI) Figuur...

6
Bijna iedereen komt wel minimaal één keer per week in een winkelgebied waar de “dagelijkse” boodschappen worden gedaan, een zogenaamde convenience (“gemak”) winkellocatie. Vaak met een vertrouwd supermarktaanbod aangevuld met versspeciaalzaken, één of twee drogi- sterijen en een winkel met huishoudelijke artikelen. Deze winkels voorzien in de dagelijkse behoeften, ondersteund door faciliteiten die gemak centraal stellen. Het frequente bezoek van veel consumenten is één van de redenen waarom convenience winkellocaties steeds meer in trek zijn bij winkelbeleggers. Is de toekomst van de convenience winkel- locaties net zo rooskleurig als het verleden? Ook nu de online aankopen jaar op jaar toe- nemen? En Nederland steeds grijzer wordt? In dit artikel zijn visies van verschillende retail experts verzameld om hier inzicht in te geven. Wat maakt een convenience winkellocatie bijzonder? Kenmerkend voor een convenience winkel- locatie is dat zij een praktische en ondersteu- nende functie heeft, waarbij het winkelaan- bod uit minstens twee supermarkten bestaat. Het aandeel dagelijks winkelaanbod is hoog (30-50%), door de aanvullende versspeciaal- zaken en drogisterijen. Verder kan het winkel- aanbod bestaan uit een slijter, bloemist, dierenwinkel, opticien, enige horecazaken, maar slechts enkele mode- winkels. Vooral vaak beno- digde artikelen dus, direct onder handbereik van de consument. Hierdoor is de koopkrachtbin- ding met het direct omliggende verzorgings- gebied groot. Uit onderzoek van McKinsey (2016) blijkt dat het “dagelijkse boodschap- pen doen” voor veel mensen een manier is om sociaal verbonden te blijven met de wijk. Hierbij worden met name de praktische aspecten gewaardeerd. Andere belangrijke factoren zijn de nabijheid ten opzichte van de woning, een supermarkt met voldoende assortiment, een divers winkelaanbod en gemakkelijk en gratis parkeren (Bos, 2012). Fundament Veel convenience winkellocaties zijn door de snelle (demografische) groei in de vorige eeuw planmatig ontwikkeld. Daarbij werd door de overheid als uitgangspunt genomen dat een zeker vraagniveau voorwaardelijk is voor gezonde detailhandel (Bolt, 1995). De grootte van convenience winkellocaties is over het algemeen afgestemd op de omvang van het consumentendraagvlak. Er is ook wei- nig concurrentie en mede hierdoor is het risico voor deze locaties beperkt. Voor beleggers die op zoek zijn naar een stabiel rendement zijn goed geoutilleerde conveni- ence winkellocaties om die reden de laatste tijd populairder geworden. Winkel vastgoed ontwikkelaar Multi Corporation ziet een verschuiving van prestigieuze en dominante winkelprojecten naar meer lokale conven- ience centra met een anchor supermarkt (Wessels, 2014). Ook volgens Ecorys (2016) doen centraal gelegen convenience winkel- locaties met genoeg dagelijks winkelaanbod het goed. Investeerders zijn geïnteresseerd in het product omdat winkels in het segment Food - waar convenience voornamelijk uit bestaat - minder conjunctuurgevoelig zijn. Uit historische cijfers van MSCI van 1995-2015 blijkt dat het hoogste vastgoedrendement wordt behaald in een beperkt aantal binnen- steden, direct gevolgd door de wijk- en buurtwinkelcentra. Het rendement is hoger, maar de spreiding rondom dit rendement is EEN UITGAVE VAN ALTERA VASTGOED NV NR.27 December 2016 AL TER A INFO Convenience winkellocaties: een toekomstbestendige beleggingscategorie ›› lager dan bij de grote groep hoofdwinkelcen- tra. De dagelijkse boodschappenfunctie is, zoals Ecorys ook constateert, namelijk zeer beperkt conjunctureel gevoelig gebleken. Ook in crisistijden zijn dagelijks benodigde artikelen onverminderd aangeschaft. In tegenstelling tot Non-Food heeft sinds 2005 de omzet van winkels in Food zich continu positief ontwikkeld. De huurinkomsten van de convenience winkellocaties in de vier grootste steden hebben zich in de afgelopen 20 jaar zelfs beter ontwikkeld dan het totaal van alle winkellocaties (MSCI, 2016). Daar- naast blijkt ook de leegstand voor deze winkellocaties aanzienlijk lager te zijn dan de andere winkellocaties (figuur 1). De positieve ontwikkelingen binnen de Food branche hebben geleid tot een flinke toe- name in het aantal verkooppunten in het dagelijks segment. Zo is de afgelopen tien jaar het aanbod in supermarkten in winkel- vloeroppervlak met ca. 10% toegenomen (Locatus, 2015). Deze groei heeft vooral plaatsgevonden bij de sterke servicesuper- markten (Albert Heijn en Jumbo) en de sterke discountformules (Aldi en Lidl), waarmee het Nederlandse supermarktlandschap een evenwichtige en fijnmazige opbouw kent. Mede door deze opbouw zijn er in Nederland geen “hypermarché’s” te vinden (Kampen, 2014). Toekomstperspectief Voor een beeld van de toekomst van conve- nience winkellocaties zijn diverse visies van winkelexperts naast elkaar gelegd. Zo laten verschillende economen van Nederlandse banken zich positief uit over prognoses voor “Mensen blijven “Food” kopen in winkels” Figuur 1. Leegstand in % vloeroppervlak per winkellocatie in 2016 (Ecorys o.b.v. Locatus) 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% Large inner cities Medium sized inner cities Small inner cities Convenience centres

Transcript of ALTERA INFO...Figuur 3. Gemiddeld rendement en spreiding per typologie winkellocatie (MSCI) Figuur...

Page 1: ALTERA INFO...Figuur 3. Gemiddeld rendement en spreiding per typologie winkellocatie (MSCI) Figuur 4. Omzetontwikkeling 80 90 100 110 120 130 140 150 160 1995 2000 2005 2010 2015 Huurinkomsten

Bijna iedereen komt wel minimaal één keer per week in een winkelgebied waar de “dagelijkse” boodschappen worden gedaan, een zogenaamde convenience (“gemak”) winkellocatie. Vaak met een vertrouwd supermarktaanbod aangevuld met versspeciaalzaken, één of twee drogi-sterijen en een winkel met huishoudelijke artikelen. Deze winkels voorzien in de dagelijkse behoeften, ondersteund door faciliteiten die gemak centraal stellen. Het frequente bezoek van veel consumenten is één van de redenen waarom convenience winkellocaties steeds meer in trek zijn bij winkelbeleggers.

Is de toekomst van de convenience winkel-locaties net zo rooskleurig als het verleden? Ook nu de online aankopen jaar op jaar toe-nemen? En Nederland steeds grijzer wordt? In dit artikel zijn visies van verschillende retail experts verzameld om hier inzicht in te geven.

Wat maakt een convenience winkellocatie bijzonder?Kenmerkend voor een convenience winkel-locatie is dat zij een praktische en ondersteu-nende functie heeft, waarbij het winkelaan-bod uit minstens twee supermarkten bestaat. Het aandeel dagelijks winkelaanbod is hoog (30-50%), door de aanvullende versspeciaal-zaken en drogisterijen. Verder kan het winkel-aanbod bestaan uit een slijter, bloemist, dierenwinkel, opticien, enige horecazaken, maar slechts enkele mode-winkels. Vooral vaak beno-digde artikelen dus, direct onder handbereik van de consument. Hierdoor is de koopkrachtbin-ding met het direct omliggende verzorgings-gebied groot. Uit onderzoek van McKinsey (2016) blijkt dat het “dagelijkse boodschap-pen doen” voor veel mensen een manier is om sociaal verbonden te blijven met de wijk. Hierbij worden met name de praktische aspecten gewaardeerd. Andere belangrijke

factoren zijn de nabijheid ten opzichte van de woning, een supermarkt met voldoende assortiment, een divers winkelaanbod en gemakkelijk en gratis parkeren (Bos, 2012).

FundamentVeel convenience winkellocaties zijn door de snelle (demografische) groei in de vorige eeuw planmatig ontwikkeld. Daarbij werd door de overheid als uitgangspunt genomen dat een zeker vraagniveau voorwaardelijk is voor gezonde detailhandel (Bolt, 1995).

De grootte van convenience winkellocaties is over het algemeen afgestemd op de omvang van het consumentendraagvlak. Er is ook wei-nig concurrentie en mede hierdoor is het

risico voor deze locaties beperkt. Voor beleggers die op zoek zijn naar een stabiel

rendement zijn goed geoutilleerde conveni-ence winkellocaties om die reden de laatste tijd populairder geworden. Winkel vastgoed ontwikkelaar Multi Corporation ziet een verschuiving van prestigieuze en dominante winkelprojecten naar meer lokale conven-ience centra met een anchor supermarkt (Wessels, 2014). Ook volgens Ecorys (2016) doen centraal gelegen convenience winkel-locaties met genoeg dagelijks winkelaanbod het goed. Investeerders zijn geïnteresseerd in het product omdat winkels in het segment Food - waar convenience voornamelijk uit bestaat - minder conjunctuurgevoelig zijn.

Uit historische cijfers van MSCI van 1995-2015 blijkt dat het hoogste vastgoedrendement wordt behaald in een beperkt aantal binnen-steden, direct gevolgd door de wijk- en buurtwinkelcentra. Het rendement is hoger, maar de spreiding rondom dit rendement is

E E N U I T G A V E V A N A L T E R A V A S T G O E D N V

N R . 2 7 D e c e m b e r 2 0 1 6

ALTERA INFO

Convenience winkellocaties: een toekomstbestendige beleggingscategorie

››lager dan bij de grote groep hoofdwinkelcen-tra. De dagelijkse boodschappenfunctie is, zoals Ecorys ook constateert, namelijk zeer beperkt conjunctureel gevoelig gebleken.

Ook in crisistijden zijn dagelijks benodigde artikelen onverminderd aangeschaft. In tegenstelling tot Non-Food heeft sinds 2005 de omzet van winkels in Food zich continu positief ontwikkeld. De huurinkomsten van de convenience winkellocaties in de vier grootste steden hebben zich in de afgelopen 20 jaar zelfs beter ontwikkeld dan het totaal van alle winkellocaties (MSCI, 2016). Daar-naast blijkt ook de leegstand voor deze winkellocaties aanzienlijk lager te zijn dan de andere winkellocaties (figuur 1).

De positieve ontwikkelingen binnen de Food branche hebben geleid tot een flinke toe-name in het aantal verkooppunten in het dagelijks segment. Zo is de afgelopen tien jaar het aanbod in supermarkten in winkel-vloeroppervlak met ca. 10% toegenomen (Locatus, 2015). Deze groei heeft vooral plaatsgevonden bij de sterke servicesuper-markten (Albert Heijn en Jumbo) en de sterke discountformules (Aldi en Lidl), waarmee het Nederlandse supermarktlandschap een evenwichtige en fijnmazige opbouw kent. Mede door deze opbouw zijn er in Nederland geen “hypermarché’s” te vinden (Kampen, 2014).

ToekomstperspectiefVoor een beeld van de toekomst van conve-nience winkellocaties zijn diverse visies van winkelexperts naast elkaar gelegd. Zo laten verschillende economen van Nederlandse banken zich positief uit over prognoses voor

“Mensen blijven “Food” kopen in winkels”

Figuur 1. Leegstand in % vloeroppervlak per winkellocatie in 2016 (Ecorys o.b.v. Locatus)

16%

14%

12%

10%

8%

6%

4%

Larg

e in

ner c

ities

Med

ium

siz

ed

inne

r citi

es

Smal

l in

ner c

ities

Conv

enie

nce

cent

res

Page 2: ALTERA INFO...Figuur 3. Gemiddeld rendement en spreiding per typologie winkellocatie (MSCI) Figuur 4. Omzetontwikkeling 80 90 100 110 120 130 140 150 160 1995 2000 2005 2010 2015 Huurinkomsten

C O N V E N I E N C E W I N K E L L O C A T I E S : E E N T O E K O M S T B E S T E N D I G E B E L E G G I N G S C A T E G O R I E

de branches in de Food sfeer. Voor de periode 2016 - 2017 verwacht de Rabobank (2016) bijvoorbeeld een consumentenvertrouwen gedreven volumegroei vooral bij kwaliteits-discounters en online. Wel zullen onderne-mers meer moeten inspelen op verande-rende consumentenvoorkeuren. Hierdoor ontstaan er namelijk interessante (niche)markten.

Volgens ABN Amro (2016) neemt de belang-stelling voor gezonde voedingsmiddelen toe. Supermarkten en nichespelers als Marqt en Landmarkt spelen hierop in met een gezon-der en verser (basis)assortiment. ABN Amro ziet kansen op de terreinen van kwaliteit, expertise (ambacht) en winkelbeleving, bijvoorbeeld door een ruimer assortiment biologische voedingsproducten.

Dit blijkt niet altijd makkelijk te zijn, aange-zien het aanbod momenteel de vraag niet kan bijbenen. Dit illustreert de verkoop van biologische voeding, die vorig jaar met tien procent is gestegen (Van Dongen, 2016). McKinsey geeft aan dat het aandeel consu-menten dat gezondere producten is gaan kopen afgelopen twee jaar 33% bedraagt. NN Investment Partners herkent deze trend van gezonder en biologisch eten. Vooral nieuwe generaties, zoals de “Millennials”, hechten

veel waarde aan een healthy life style. Naast meer sporten staat gezond eten hierbij cen-traal. Millennials koken vaker en gebruiken over het algemeen meer verse producten. Gemak staat hierbij echter wel voorop. In Nederland is er ook sprake van een vergrij-zende bevolking. Het aandeel 65-plussers stijgt van 18% nu naar één op vier in 2030. Dit heeft grote gevolgen voor de retail volgens onderzoeksbureau Q&A (2016). De gemiddelde koopfrequentie van niet-dagelijkse producten is bij de 65-plussers substantieel lager dan bij de jongere genera-ties. ING herkent dit laatste enigszins, maar ziet daarentegen wel kansen voor het dage-lijks winkelaanbod, waar ouderen een steeds relevantere doelgroep zijn.

De gemiddelde besteding van ouderen is nu nog relatief laag, maar neemt snel toe. Dit komt onder andere doordat ouderen langer

min of meer zelfstandig thuis wonen, wat betekent dat bestedin-gen naar de Food en

speciaalzaken met persoonlijke aandacht verschuiven. Retailers zullen, zoals Rabobank ook constateerde, meer op deze veranderin-gen in de markt moeten gaan inspelen. Zo kan het assortiment beter worden aangepast via kleinere porties en het aanbieden van medi-

sche producten. Tot slot kan het sociale aspect worden versterkt door evenementen en er kunnen meer ondersteunende services geboden worden die het boodschappen doen gemakkelijker maken. Daarbij heeft juist deze oudere doelgroep baat bij de sociale verbondenheid van de convenience winkellocaties in de wijk.

Er staat dus een goede basis, met als funda-ment een sterk supermarktlandschap. Van der Gijp (2016) heeft onderzocht wat de impact is van vergrijzing voor convenience winkellocaties. Slechts 30% van deze locaties zal in de toekomst worden geconfronteerd met een daling in de potentiële koopkracht. Dit is overigens niet zozeer het gevolg van vergrijzing, maar meer van bevolkingskrimp, met name in kleinere woonkernen in de periferie van Nederland.

Dan blijft er nog een veelbesproken potenti-ele bedreiging van het winkellandschap over: de toename van de online winkelaankopen. Het kennisplatform Supermarkt & Ruimte maakt met een monitor online supermarkt-bestedingen inzichtelijk. In november 2016 bleek het aandeel ten opzichte van het totaal te zijn toegenomen tot 1,3%. De impact

ervan op de conveni-ence winkellocaties blijft volgens Sven Waalwijk (2016), die onlangs zijn MSRE afstudeerscriptie

hieraan heeft gewijd, zeer beperkt. Volgens hem is de online supermarkt, net als andere opkomende alternatieve verkoopkanalen, een aanvulling op het food- en supermarkt-landschap waarin een hoge mate van bran-chevervaging plaatsvindt.

Beleggingen in convenience winkelgebieden laten al jarenlang een goed rendement zien tegen een beperkt risico. Als één van de weinige segmenten heeft het zelfs nog nooit een negatief rendement getoond. Kijkend naar dit verleden en de verwachtingen voor de toekomst, al of niet beïnvloed door vergrij-zing, online aankopen of andere trends, zullen volgens de meeste winkelexperts convenience winkellocaties een toekomst-bestendige beleggingscategorie zijn en blijven. Crisis of geen crisis, de consument zal blijven eten en drinken en dus aankopen blijven doen in het dagelijks segment. Het sociale aspect is daarbij een extra dimensie in de aantrekkingskracht van dit type winkel-gebieden.

Convenience winkelcentrum Toolenburg in Hoofddorp

“Sociaal contactpunt in woongebied heeft toegevoegde waarde”

“Goede rendementen convenience winkelvastgoed zijn fundament

voor toekomst”

Figuur 2. KPI’s retail en winkelvastgoed (Locatus, CBS en MSCI)

Convenience Retail totaal

Leegstand in vloeroppervlak (2016) 7,0% 8,3%

Huurontwikkeling/m2 (1995-2015) 42% 25%

Omzetontwikkeling (2005-2015) 5% -7%

Jaarlijks rendement vastgoed (1995-2015) 8,5% 8,3%

Risico (std. 1995-2015) 4,5% 4,0%

Page 3: ALTERA INFO...Figuur 3. Gemiddeld rendement en spreiding per typologie winkellocatie (MSCI) Figuur 4. Omzetontwikkeling 80 90 100 110 120 130 140 150 160 1995 2000 2005 2010 2015 Huurinkomsten

C O N V E N I E N C E W I N K E L L O C A T I E S : E E N T O E K O M S T B E S T E N D I G E B E L E G G I N G S C A T E G O R I E

Figuur 3. Gemiddeld rendement en spreiding per typologie winkellocatie (MSCI)

Figuur 4. Omzetontwikkeling

 

80

90

100

110

120

130

140

150

160

1995 2000 2005 2010 2015

Huurinkomsten  per  m²  in  de  4  grootste  steden  1995  -­‐ 2015

Convenience  centres Total  Retail

Gemiddeld  rendement  en  spreiding  per  typologie  winkellocatie  (MSCI)  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

-­‐8%

-­‐3%

2%

7%

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

Omzetontwikkeling

Winkels  in  Food Winkels  in  Non-­‐Food

Gemiddeld  rendement  en  spreiding  per  typologie  winkellocatie  (MSCI)  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

-­‐8%

-­‐3%

2%

7%

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

Omzetontwikkeling

Winkels  in  Food Winkels  in  Non-­‐Food

Gemiddeld  rendement  en  spreiding  per  typologie  winkellocatie  (MSCI)  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

-­‐8%

-­‐3%

2%

7%

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

Omzetontwikkeling

Winkels  in  Food Winkels  in  Non-­‐FoodFiguur 5. Huurinkomsten per m2 in de grootste steden 1995-2015

Page 4: ALTERA INFO...Figuur 3. Gemiddeld rendement en spreiding per typologie winkellocatie (MSCI) Figuur 4. Omzetontwikkeling 80 90 100 110 120 130 140 150 160 1995 2000 2005 2010 2015 Huurinkomsten

C O N V E N I E N C E W I N K E L L O C A T I E S : E E N T O E K O M S T B E S T E N D I G E B E L E G G I N G S C A T E G O R I E

Bronvermelding• Bolt, E.J. (1995). Produktvorming in de detailhandel. • Bos, P. (2012). De toekomst van het wijkwinkelcentrum (master thesis). • Centraal Bureau voor de Statistiek. (2016, 30 november). Detailhandel; omzetontwikkeling, index 2010 = 100 [Dataset]. Geraadpleegd van http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?VW=T&DM=SLNL&PA=81804NED• Dongen, A. van. (2016, 16 november). Bio in de schappen is nog niet zo makkelijk. Algemeen Dagblad. Geraadpleegd van http://www.ad.nl/dossier-nieuws/bio-in-de-schappen-is-nog-niet-zo-makkelijk~af4c22b8/• Ecorys. (2016). Investment in retail property in the Netherlands: a European perspective. • Gijp, B. van der. (2016, mei). Beleggen in wijkwinkelcentra (Presentatie). Geraadpleegd van http://www.stedplan.nl/wp-content/uploads/2016/05/Wijkcentra-als-beleggingsobject-.pdf• ING Economisch Bureau. (2016, november). Vergrijzing als kans: Leeftijdloos verleiden.• ING Economisch Bureau. (2016, november). Supermarkten en senioren: Hoe de supermarkt de strijd om de senior wint.• Kampen, A. van. (2014, 11 augustus). Waarom Nederland geen grote supermarkten heeft. Geraadpleegd van https://www.nrc.nl/nieuws/2014/08/11/waarom-nederland-geen-grote-supermarkten-heeft-a1500907 • Locatus. (2015). Retail Retailfacts 2008-2015.• Locatus. (2016, juli). Winkelleegstand 2016, de kale feiten over leegstand in Nederland.• McKinsey&Company. (2016, November). Rewriting retail: a sector in acceleration towards 2025.• MSCI. (2016). IPD Netherlands Annual Property Index [Dataset].• NN Investment Partners (2016, september). Millennials: a key driver in the Food & Beverages sector. • Q&A Research & Consultancy. (2016, november). Vergrijzing betekent sterk dalende volumes in retail. Geraadpleegd van http://www.qanda.nl/nl/in-de-media/persberichten/2090-vergrijzing-een-grotere-bedreiging-dan-online-voor-non-food-retail • Rabobank. (2016). Rabobank Cijfers & Trends, Branche-informatie: Supermarkten. Geraadpleegd van https://www.rabobankcijfersentrends.nl/index.cfm?action=print&branche=Supermarkten Economisch Bureau van ABN AMRO. (2016, 21 oktober). Supermarkten. Geraadpleegd van https://insights.abnamro.nl/branche/supermarkten/• Supermarkt & Ruimte. (2016, november). Online supermarktomzet op waarde geschat. Geraadpleegd van http://www.supermarktenruimte.nl/rapport-online-supermarktomzet-op-waarde-geschat/• Waalwijk, S. (2016, november). Revolutie in supermarktland: De effecten van online op supermarktvastgoed (Master Thesis).• Wessels, P. (2014, 20 november). Wijkwinkelcentrum met supermarkt wint aan populariteit. Geraadpleegd van https://propertynl.com/Nieuws/faf9bed2ac67413fb8e865bde41159e8/Wijkwinkelcentrum-met-supermarkt-wint-aan-populariteit

Page 5: ALTERA INFO...Figuur 3. Gemiddeld rendement en spreiding per typologie winkellocatie (MSCI) Figuur 4. Omzetontwikkeling 80 90 100 110 120 130 140 150 160 1995 2000 2005 2010 2015 Huurinkomsten

Receptie René Hogenboom ››Met een druk bezochte receptie op 24 november 2016 nam René Hogenboom officieel afscheid als directievoorzitter van Altera Vastgoed. Veel klanten en relaties stonden stil bij de mijlpalen uit zijn actieve loopbaan in het vastgoed. In de speech van Guus Hoefsloot (voorzitter van de Raad van Commissarissen) kwamen het ontstaan van Altera Vastgoed en het sterke en transparante track record van het bedrijf, sinds de start geleid door René Hogenboom, goed over het voetlicht:“De inzet en inbreng van René Hogenboom gedurende de 16 jaar dat Altera Vastgoed bestaat is geweldig geweest. Ook buiten Altera Vastgoed heeft René veel werk verzet voor de sector, onder andere bij het oprichten van de

vastgoedbenchmark, het voorzitterschap van de IVBN, alsmede zijn inspanningen om integriteit in het vastgoed naar een hoger plan te tillen.

Altera Vastgoed is onder zijn leiding gegroeid van een overzichtelijk aantal fouding father pensioenfondsen naar een volwassen en solide management organisatie met meer dan 35 aandeelhouders. In alles is duidelijk dat Altera werkt vanuit het principe “van en voor pensi-oenfondsen”: het huis is op orde en de werk-wijze transparant: solide processen, actieve aanpak van het vastgoed en zeer efficiënte kosten. Wij zijn trots op wat we met elkaar en met de steun van onze aandeelhouders hebben bereikt.

Wij gaan René als collega maar zeker ook als persoon missen. We weten echter ook dat het stokje goed wordt overgedragen aan zijn opvolger, Jaap van der Bijl.”

Bericht van René Hogenboom

“Eind van dit jaar is mijn pensionering een feit en daarmee dus ook mijn vertrek bij Altera Vastgoed. Tevens sluit ik daarmee een 40-jarige loopbaan af in het vastgoed.

Dan heb ik sinds de start in het jaar 2000 zo’n 16 jaar leiding mogen geven aan Altera en het fonds zien groeien naar een vermogen van thans € 1,8 miljard met een zekere groei naar € 2 miljard in 2017 als gevolg van de sterke pijplijn van projecten. Het aantal aandeelhouders is gegroeid naar 35 Nederlandse pensioenfondsen en verzekeraars, terwijl eind vorig jaar is besloten dat het fonds ook open staat voor pensioenfondsen, verzekeraars en andere professionele beleggers uit zowel binnen- als buitenland.

Mijn opvolger is per 1 november jl. Jaap van der Bijl, voormalig managing director Investor Relations bij Syntrus Achmea Real Estate & Finance (SAREF) en een verder aan vastgoedbeleggingen gerelateerd arbeids-verleden bij AXA en de rechtsvoorganger van SAREF; Syntrus Achmea Vastgoed.“

Heropening winkelcentrum Toolenburg ››Altera Vastgoed vierde 25 november jl. de heropening van het vernieuwde convenience winkelcentrum Toolenburg in Hoofddorp. Het winkelcentrum, dat ligt in een sterk verzor-gingsgebied, heeft een totale gedaantewisse-ling ondergaan. De renovatie heeft een half jaar in beslag genomen, maar gedurende de verbouwing bleef het centrum geopend voor het winkelend publiek.

Belangrijk uitgangspunt bij de revitalisatie was het vergroten van de supermarkten Dirk en Albert Heijn als trekkers van het centrum. Ook is extra winkelruimte gecreëerd om het Kruidvat goed te faciliteren en hebben Etos en Gall & Gall hun intrek genomen. Het aanbod aan hoogwaardige versspeciaalzaken is behouden gebleven, waardoor er een goede mix is gecreëerd tussen lokale onder-nemers en nationale ketens. Naast het aantrekken van nieuwe ondernemers is ook

geïnvesteerd in de fysieke omgeving. Onder andere de (loop)routes, de entrees, tegelvloer en verlichting zijn verbeterd, waardoor het winkelcentrum de functionaliteit en uitstra-ling heeft die bij een eigentijds convenience centrum past.

Mede door deze vernieuwingen zijn vrijwel alle winkels verhuurd en bedraagt de bezet-tingsgraad 98%.

Met het complete winkelaanbod, de mo-derne uitstraling en gratis parkeren voor de deur is winkelcentrum Toolenburg gereed voor de toekomst en een belangrijke asset in de ‘convenience centra’ van Altera.

Vlnr: Marcel Hoogeveen, wethouder Ap Reinders en Erwin Wessels van Altera

“Na de verbouwing weer een winkelcentrum met allure”

“Een blauwdruk voor andere convenience centra”

Marcel Hoogeveen:voorzitter winkeliersvereniging en Bruna ondernemer

Vlnr: Ellen Hogenboom, Jaap van der Bijl en René Hogenboom

Page 6: ALTERA INFO...Figuur 3. Gemiddeld rendement en spreiding per typologie winkellocatie (MSCI) Figuur 4. Omzetontwikkeling 80 90 100 110 120 130 140 150 160 1995 2000 2005 2010 2015 Huurinkomsten

WONINGEN

Online verhuurIn de tweede helft van 2016 is de leegstand in de portefeuille verder gedaald naar 2%. Dit lage niveau wordt naar verwachting in 2017 voortgezet, ondanks dat diverse nieuwbouw-projecten in 2017 zullen worden opgeleverd en in verhuur genomen. Van de 590 nieuw-bouwwoningen worden er in het eerste kwartaal van 2017 199 opgeleverd. Deze zijn zonder uitzondering al aan gegadigden toegewezen. Van de projecten die later in het jaar worden opgeleverd is de marketing in volle gang en zijn de kandidaten goed in beeld. Deze goede resultaten worden mede mogelijk gemaakt doordat de verhuur van alle Altera nieuwbouwprojecten volledig online plaatsvindt, waarbij ook de huurcon-tracten digitaal worden ondertekend.

De resultaten van het huurderstevredenheid-onderzoek over het eerste halfjaar van 2016 bevestigen de kwaliteit van de portefeuille

van Altera. Op de onderwerpen Woning en Woonomgeving scoort Altera boven de benchmark en is er sprake van een stijging ten opzichte van 2015. Bovendien waardeert 85% van onze huurders deze onderwerpen met een 7 of hoger. Ook de dienstverlening van onze vastgoedmanagers wordt boven-gemiddeld beoordeeld. We zien mogelijk-heden voor verdere verbetering door de persoonlijke klantgerichte benadering in het verhuurproces naadloos aan te sluiten op de contacten met de vastgoedmanager tijdens de huurperiode en uitbreiding van (shared) services. Ten slotte blijven we investeren in de kwaliteit van onze portefeuille onder meer op het gebied van duurzaamheid en woning-verbetering.

In het najaar zijn 33 woningen in Zuid Lim-burg (Gulpen en Bocholtz) verkocht aan een particuliere belegger. Daarmee is verder invulling gegeven aan onze strategie die

Sectoraal nieuws››

WINKELS

Toename verhuurvolume en bezettings-graadAltera Vastgoed ziet als gevolg van verhuur-inspanningen en het toenemende consu-mentenvertrouwen een toename van het aantal verhuurtransacties in de winkelsector. Het verhuurvolume was in de eerste drie kwartalen van 2016 al hoger dan het totale volume over gehéél 2015.

Er zijn diverse verhuurtransacties van om-vang geweest. De Hennes & Mauritz vestiging in het winkelcentrum St-Jorisplein in Amers-foort is met 800 m2 vergroot naar ruim 3.000 m2. De Albert Heijn supermarkten in

Heemstede, Epe en Oosterhout zijn vergroot en vernieuwd evenals de Lidl in winkelcen-trum Zwolle Zuid. In het Meubelplein Ekkers-rijt is bijna 5.000 m2 verhuurd aan meubel-winkel Bouman-Potter en de eerste Neder-landse vestiging van de Belgische formule Overstock.

Mede door deze succesvolle verhuringen is de bezettingsgraad van de winkelportefeuille toegenomen tot ruim 93%. In de winkelcen-tra te Oosterhout en Houten zijn de eerste fasen van de investeringsplannen uitgevoerd om tot optimale verhuur/branchering en bezettingsgraad te komen.

BEDRIJFSRUIMTEN

DynamiekMede als gevolg van de aantrekkende economie en export ziet de sector bedrijfs-ruimten in de tweede helft van 2016 steeds meer dynamiek qua verhuurtransacties. Analoog aan de winkelsector neemt de interesse van beleggers toe, een tendens die tevens zichtbaar is in de waardering van bedrijfs(verzamel)vastgoed van goede

kwaliteit. Deze ontwikkelingen uiten zich onder andere via de onderhandelingen die Altera Vastgoed op dit moment met diverse zittende en nieuwe huurders voert over verlenging en de voorwaarden van contrac-ten. In de aankomende periode worden deze gespreken afgerond met naar verwachting een duidelijk positief effect op de bezettings-graad en samenstelling van de portefeuille.

Altera Vastgoed NVHandelsweg 59 F1181 ZA Amstelveen

Postbus 92201180 ME AmstelveenTel. 020-5452050

Fax 020-5452060E-mail [email protected] www.alteravastgoed.nl

gericht is op continue verjonging van de portefeuille en geografische concentratie op de kerngebieden.

In het laatste kwartaal heeft Altera 44 appar-tementen in Oegstgeest gekocht van woning-corporatie MeerWonen. Het betreft wonin-gen uit 2006 die worden verhuurd in de vrije sector. Deze transactie illustreert dat com-merciële vastgoedbeleggers zoals Altera Vastgoed en woningcorporaties - ook toe-komstig - tot goede afspraken kunnen komen.

In de 2e helft van 2016 is het verkooptraject van 30 solitaire winkelpanden succesvol afgerond. Tevens is het winkelcentrum Vaals en een solitair pand in Heerlen aan een particuliere belegger verkocht. Mede door deze disposities is de portefeuillestructuur geoptimaliseerd en ligt de focus op de Randstad en de stedelijke concentraties in Brabant.

Een recente ontwikkeling is de verhuring van 1.300 m2 bedrijfsunits in het Business Court Amsterdam aan een nieuwe huurder. In het logistieke pand te Breda heeft de zittende huurder 4.600 m2 bedrijfsruimte extra opge-nomen. In Venlo is overeengekomen om het huurcontract van 18.000 m2 logistiek vast-goed met vijf jaar te verlengen. Deze trans-acties hebben geleid tot opwaarderingen.