Allochtone ouders d en de digitale 7 generatiekloof · digitale generatiekloof Turkse moeder in...

Allochtone ouders en de digitale

generatiekloofeen handreiking voor mediacoaches en

opvoedingsprofessionals

Feiten & cijfers allochtone ouders en internet4Wat wil de allochtone ouder? 4Hoe bereik je allochtone ouders? 4Een stappenplan 4Taal en materiaal 4Interculturele competenties

d

7

Een uitgavevan

Media4ME, 2012

Het is iedereen toegestaan deze publicatie te kopiëren, distribueren, vertonen, en op te voeren,en om afgeleid materiaal te maken dat hierop isgebaseerd, maar uitsluitend als de auteurs en depublicatie hierbij als bron worden genoemd. ver-meld (Creative Commons).

Mira Media is een intercultureel kenniscentrumvoor media en diversiteit dat fungeert als schakeltussen de media en de multiculturele samenleving. Mira Media geeft groepen die niethoorbaar en zichtbaar zijn in de media een eigenstem en gezicht. Mira Media werkt ‘bottom-up’ innauwe samenwerking met de groepen zelf. Ditgebeurt door talentontwikkeling, het versterkenvan mediawijsheid en mediavaardigheden en deontwikkeling van mediaprojecten die deze groepen direct betrekken bij maatschappelijkekwesties.

Media4ME is een project van Mira Media, dat insamenwerking met ClickF1, de Haagse Hoge-school en de Vrede van Utrecht wordt uitgevoerd.Media4ME heeft tot doel het sociaal gebruik vanmedia en ICT-tools in wijken te bevorderen.Media4ME verzorgt daarom expertworkshopsvoor wijkprofessionals over de inzet van ICT alsinstrument voor interculturele communicatie inde wijk. Voor wijkbewoners ontwikkelt het eenscholingsaanbod gericht op het versterken vanmediavaardigheden.

Mediawijzer.net heeft tot doel mediawijsheid inNederland te bevorderen. Mediawijzer.net is eennetwerkorganisatie waarin meer dan 700 organisaties, bedrijven en instellingen op het gebied van mediawijsheid zich hebben verenigd.De netwerkpartners bieden voorlichting, lesmateriaal, workshops, handboeken, projectenen doen onderzoek naar mediawijsheid onderwerpen. www.mediawijzer.net

Voorwoord

1. Aanleiding 3

2. Wat willen allochtone ouders? – Feiten, cijfers en beleving 6

2.1. Verschillen allochtonen en autochtonen volgens het CBS

2.2. Praktische ervaringen

2.3. Opvoedingsvragen van allochtone ouders

3. Hoe bereik je allochtone ouders? – Een stappenplan 10

Stap 1 – Benader sleutelfiguren

Stap 2 – De selectie van de sleutelfiguren

Stap 3 – Kies zorgvuldig de locatie voor de cursus

Stap 4 – Hou voorbereidende gesprekken

Tips voor het bereiken van allochtone ouders 13

4. Waar moet je voorlichting aan voldoen? 14

4.1. Taal en materiaal

4.2. Interculturele competenties

Tips voor de voorlichting aan allochtone ouders 16

Mediaorganisaties en bronnen 21

1 Allochtone ouders en de digitale generatiekloof

Inhoud

d

7

VoorwoordDe ‘Facebookmoord’, tientallen kinderen gechanteerd door een online-pedofiel; ouders horen

via kranten en journaals regelmatig over de risico's van digitale media voor kinderen. Tegelijk

zien ze hoe hun kinderen gretig gebruik maken van hun smartphones, gameconsoles en van

het aloude vertrouwde televisietoestel. Geen wonder dat elke ouder zich afvraagt of media

nu wel of niet gevaarlijk zijn voor kinderen en vooral hoe zij hun kinderen thuis daarin kunnen

begeleiden. Allochtone ouders verschillen daarin niet of nauwelijks van autochtone ouders.

Elke ouder wil graag dat zijn of haar kind gelukkig opgroeit, plezier beleeft, het goed doet op

school en een fijne vriendenkring heeft. Ook daarin verschillen allochtone en autochtone

ouders niet van elkaar. Ouders kunnen wel van elkaar verschillen in wat ze dan onder een leuke

vriendenkring verstaan, welk schoolniveau ze goed genoeg voor hun kind vinden en waaraan

en hoe kinderen plezier kunnen beleven. Ouders moeten daarin hun eigen keuzes maken, die

zij vinden passen bij hun eigen opvoedidealen. De ouders moeten daarbij verder keuzes maken

over welke media hun kinderen mogen gebruiken, welke beelden ze mogen zien en welke niet,

op welke leeftijd de kinderen toe zijn aan een eigen telefoon etc. Het zijn allemaal vragen die

horen bij mediaopvoeding.

Met de hele dag door zoveel verschillende media om ons heen, thuis en buiten op straat, en

een mobiel altijd binnen handbereik, is het voor de moderne ouder niet makkelijk om aan

mediaopvoeding te doen. Het is goed dat er nu ook aandacht is voor hoe de allochtone ouder

aankijkt tegen media in het leven van hun kinderen, hoe zij dat mediagebruik willen begelei-

den, en wat deze ouders nodig hebben om dat te kunnen. Het blijkt immers dat allochtone

ouders onvoldoende worden bereikt wanneer het gaat om mediaopvoeding. De vraag en het

aanbod sluiten niet genoeg aan op elkaar. Kennis hierover is van belang voor professionals in

de lichte opvoedondersteuning als het Centrum voor Jeugd en Gezin, of voor mediacoaches

in de bibliotheek en in het onderwijs.

Deze brochure biedt een waardevolle aanvulling op onze kennis over mediaopvoeding.

Prof. dr. Peter Nikken

Bijzonder hoogleraar Mediaopvoeding

Erasmus School of History, Culture, and Communication


AanleidingOntwikkelingen op internet en in andere media gaan snel. Voor menig ouderis het lastig om deze ontwikkelingen constant te volgen en daarover met dekinderen in gesprek te blijven. Het gevolg is dat er steeds meer vraag is naarinformatie en ondersteuning. Scholen spreken tijdens ouderbijeenkomstendaarom vaker met ouders over wat kinderen kunnen tegenkomen op het internet en hoe zij hiermee als opvoeders kunnen omgaan. Er worden voor-lichtingsmateriaal en internetplatforms ontwikkeld om ouders over internet-ontwikkelingen te informeren. Maar in hoeverre worden allochtone oudersgoed bereikt?

In 2010 publiceerde het CBS een rapport1 over het internetgebruik van niet-westerse allochtonen. Uit dit rapport kwam naar voren dat het internet-gebruik van niet-westerse allochtonen nauwelijks te onderscheiden is van datvan autochtonen. Bij Mira Media bestond de kennis dat allochtone ouders minder snel de wegweten te vinden naar hulp bij hun opvoedvragen. Het CBS-rapport riep bij MiraMedia de vraag op of allochtone ouders evenredig deelnemen aan op oudersgerichte activiteiten zoals ouderbijeenkomsten en de voorlichting over mediawijsheid in het bijzonder. Uit een eerste inventarisatie onder bekendeaanbieders op dit terrein bleek het volgende:

3 Allochtone ouders en de digitale generatiekloof 1 1 CBS, Sociaaleconomische trends, 2e kwartaal 2010

d

7

� De belangrijkste aanbieders en uitvoerders van ouderbijeenkomsten en voorlichtingstrajecten hebben weinig of geen ervaring met allochtone en interculturele groepen.

� Er is, naast het meer algemene CBS-rapport, weinig informatie beschikbaar over het internetgebruik binnen de diverse etnische gemeenschappen en over de mogelijke sociale en maatschappelijkeeffecten van het internetgebruik binnen het gezin.

� De bestaande voorlichtingsmiddelen zijn veelal gericht op de gemiddelde ‘autochtone’ Nederlandse ouder.

� De meeste ouderbijeenkomsten worden bijna niet door allochtone ouders bezocht. Een uitzondering vormen de allochtone ouders van de derde generatie.

� Mediawijsheid maakt geen onderdeel uit van inburgeringcursussen en van programma’s opvoedingsondersteuning.


De uitkomsten van deze inventarisatie leidden tot het project ‘Digitale generatie-kloof in allochtone gezinnen’, dat in 2011 en2012 door Mira Media in samenwerkingmet Pharos is uitgevoerd.

In het project ‘Digitale generatiekloof in al-lochtone gezinnen’ spraken Mira Media enPharos met groepen ouders uit verschil-lende etnische minderheidsgroepen overhet eigen mediagebruik en dat van hun kinderen. De gesprekken onderstreepten deuitkomsten van het CBS rapport en toon-den aan dat bij de allochtone ouders de-zelfde opvoedingsvragen leven over hetinternetgebruik van hun kinderen als bij deautochtone ouders. De gespreken lietenniet alleen zien dat het bestaande voorlich-

tings- en ondersteuningsaanbod niet is af-gestemd op deze groepen én dat het über-haupt de allochtone ouders niet bereikt.

Deze conclusies zijn besproken met Media-wijzer.net en het Nederlands Jeugdinstituut(NJi). Dit leidde tot gezamenlijke expert-meetings met het mediawijsheid netwerken tot deze brochure voor professionals diemet allochtone ouders werken. De brochurebiedt niet alleen informatie over het media-gedrag van allochtone ouders en kinderenmaar geeft ook tips over hoe ouders kunnenworden bereikt en hoe een voorlichtings- enondersteuningsaanbod intercultureel inge-vuld kan worden.


Marokkaanse vader Mohamed in Utrecht Kanaleneiland

over internet en opvoeding:

‘Als ouder kan je je machteloos voelen’

‘Ouders hebben een digitale achterstand, ze hebben vaak geen ervaring met internet. Als de ouders aan de kinderen om uitleg vragen, zeggen die “We hoeven niets uit te leggen want julliehebben er toch geen verstand van”. Ouders voelen zich daardoor machteloos. Ze zijn ook trots,dus laten ze het erbij.De overheid heeft het gebruik van internet gestimuleerd, maar ze hebben niet aan de ouders gedacht. Dat is jammer. Ik denk dat ze eerst ook aan ouders cursussen hadden moeten geven,zodat ouders iets aan de opvoeding van hun kinderen kunnen toevoegen. Het zou goed zijn als er regelmatige bijeenkomsten voor ouders gehouden worden waar basiscur-sussen worden gegeven. Cursussen voor vaders? Ik denk dat vaders daarin ook geïnteresseerd zijn.Het gaat immers om hun kinderen. Ze vinden het belangrijk te weten hoe ver het met hun kinde-ren staat. Ik kan mij goed voorstellen dat als je vader vraagt “waar ben je mee bezig” ? en jevraagt om te komen eten terwijl je net leuk aan het internetten bent, dat je kind dan denkt “jeweet toch niet waar ik mee bezig ben”. Je kind haalt zijn schouders op en gaat verder achter decomputer. Als ouder voel je je dan machteloos.’

)


2 ?Feiten, cijfers & beleving

Wat willen allochtone ouders?

d

7

2.1. Verschillen allochtonen en autochtonen volgens het CBS

Volgens de CBS-rapportage uit 2010 gebrui-ken mannen het internet over het alge-meen meer dan vrouwen. Ze downloadenvaker software, spelletjes, muziek en filmsdan vrouwen. Vrouwen gebruiken internetvaker om reizen te boeken, een baan te vin-den of om te solliciteren. Dit mediagebruikgeldt voor zowel autochtonen als niet-westerse allochtonen, constateert het CBS.Hoewel allochtonen sinds 20092 een inhaalslag hebben gemaakt, zijn er tochenige verschillen aan te wijzen in het inter-netgebruik.

Allochtonen gebruiken internet vaker omde krant te lezen, naar de televisie te kijkenen naar de radio te luisteren dan autochto-nen. Ook is bij hen het aandeel dat chat envia internet telefoneert groter. Allochtonenwinkelen minder vaak online dan autochto-nen. Ze schaffen echter wel vaker elektronischebenodigdheden, hardware voor computersen levensmiddelen aan dan autochtonen. Inhet online kopen van software voor de com-puter, goederen voor het huishouden, aan-delen en het online meedoen aan loterijenof gokken zijn daarentegen nauwelijks ver-schillen te zien tussen de beide groepen.Het CBS-rapport maakt geen specifiek on-derscheid tussen volwassenen en kinderen.

2.2.

Praktische ervaringen

Mira Media en Pharos spraken met 82 al-lochtone ouders in groepsgesprekken overhun eigen internetgebruik en dat van hunkinderen (8 – 12 jaar). Het ging om oudersvan o.a. Marokkaanse, Turkse, Afghaanse,Somalische, Pakistaanse en Kaapverdischeafkomst. Het opleidingsniveau is gelijkelijkverdeeld over laagopgeleid, middelbaar op-geleid en hoogopgeleid. 79 ouders hebbenthuis een computer met internetverbin-ding, 41 ouders beschikken over internetver-binding op hun mobiel, evenals 1/3 van hunbasisschoolkinderen en 3/4 van hun tiener-kinderen.

Vrijwel alle ouders hebben een computermet internet waar ze regelmatig gebruikvan maken. Ze onderhouden contacten viae-mail, Skype, Facebook e.d., zoeken infor-matie via websites in Nederland en landvan herkomst, luisteren naar muziek viaYouTube en doen aankopen via bijvoorbeeldMarktplaats. De meeste ouders regelen hunbankzaken via internet.

Internetgebruik kinderenDe ouders vertellen dat hun kinderen vaakgebruik maken van computers en internet.Ze maken hun huiswerk ermee, ze chatten,luisteren naar muziek en spelen spelletjeserop. Er bestaat weinig verschil in het inter-netgebruik tussen autochtone en alloch-tone kinderen.


)Turkse moeder in Amsterdam Nieuw-West:

‘Internet is als flesvoeding, je kan niet

meer zonder’

2 ACB Kenniscentrum in Amsterdam bracht in 2010een rapport uit over het internetgebruik onder allochtone ouders waaruit een achterstand bleek.

2.3. Opvoedingsvragen van allochtone ouders

Uit de gesprekken met de allochtone ou-ders blijkt dat ze dezelfde opvoedingsvra-gen hebben als autochtone ouders. Zevragen zich af wat hun kinderen doen op in-ternet, hoe ze hen kunnen controleren,welke grenzen ze kunnen/moeten stellenen hoe ze hen kunnen beschermen tegendigitaal pesten, roddelen of loverboys. Deouders ervaren dat ze na de basisschool degrip op het internetgebruik van hun puberskwijt raken en de media-ontwikkelingenniet meer kunnen bijbenen. Ze maken zichdaardoor, mede door berichtgeving in demedia, soms onnodig ongerust over de in-vloed van sociale media op de leefstijl vanhun kinderen. De ouders willen graag weten wat media tebieden hebben. Wat zijn de gevaren vanmedia zoals schending van privacy en sek-suele intimidatie en wat zijn de kansen, bijvoorbeeld als hulpmiddel bij het huis-werk? Zij hebben behoefte aan informatie-bijeenkomsten over de wijze waarop ze methun kinderen in gesprek kunnen blijvenover het internetgebruik en aan cursussenom zelf meer mediawijs te worden.

Informatiebronnen De belangrijkste informatiebron voor al-lochtone ouders over de gevaren van inter-net zijn het NOS Journaal, het RTL Nieuws

en televisiekanalen uit de landen van her-komst. Ze kennen geen organisaties diehen bij hun vragen zou kunnen ondersteu-nen.

Huidig aanbod – mismatch Er bestaat nog weinig aandacht voor alloch-tone ouders als voorlichtingsgroep, bleekverder uit de gesprekken. Eén van de oorza-ken is dat de vraag van allochtone oudersen het aanbod van de belangrijkste aanbie-ders van mediawijsheid elkaar niet wetente vinden. Deze laatste organisaties werkenvaak nog te aanbodgericht, terwijl het voor-lichtingsmateriaal niet direct aansluit bij deleefwereld van de allochtone ouders. Maareen vraaggestuurd aanbod vraagt een an-dere werkwijze van de instelling.

Mediawijsheid organisaties geven gelijktij-dig aan dat zij het moeilijk vinden om allochtone ouders te bereiken. Weinig allochtonen bezoeken bijvoorbeeld de computercursussen in de buurthuizen. Migrantenorganisaties op hun beurt biedenweinig cursussen aan waarin mediawijs-heid centraal staat, hoewel die vraag volgens hen wel onder ouders leeft. De verschillende partijen bijeen brengen,vraagt maatwerk. Het is een arbeidsinten-sief proces. Wil je slagen op dit gebied danis samenwerking met migrantenorganisa-ties en allochtone sleutelfiguren noodzakelijk.


Marokkaanse vader in Utrecht Kanaleneiland:

‘Ik heb geen controle. Ik zit op een fiets zonder

remmen’

)

Marokkaanse vader in Panningen, Noord-Brabant:

‘Alles wat je wilt weten over het geloof, over de wereld, kan je opzoeken op het internet. Ook dingen over de eigen cultuur, bijvoorbeeld

documentaires over Marokko. De kinderen hebben een gebrek aan opvoeding bij ouders. Bij Islam.online kun je dingen vragen, dan krijg jemeteen antwoord op vragen die jij als ouder nog niet weet. Ik dacht datmijn dochter niets wist van islam en cultuur. Maar ze weet meer dan ik!Over huwelijk en zo. En over psychologie. Ze leren het niet van de ouders,

maar ze leren het zelf. Ze zijn slimmer dan ik’


2.4. Het gewenste aanbod

Uit onderzoek en gesprekken met allochtone ou-ders komt naar voren dat allochtone ouders ver-gelijkbare opvoedingsvragen hebben alsautochtone ouders, maar dat het beschikbareaanbod niet aansluit op deze groep. Ouders heb-ben behoefte aan themabijeenkomsten, aantechnische informatie over bijvoorbeeld het ge-bruik van internetfilters en aan cursussen basis-vaardigheden. Ze willen graag geadviseerdworden over hoe ze computeractiviteiten samenmet hun kinderen kunnen ondernemen en hoe zehen kunnen begeleiden. Het chatten met andereouders vinden ze leuk.De inhoud van het aanbod moet, zoals bij andereopvoedondersteuningsprogramma’s aansluitenbij de ontwikkelingsfase van het kind, en de zorg-vragen van de ouders. Zo’n aanbod biedt een goedevenwicht tussen regels, controle en het gevenvan vertrouwen. Opvoedingsondersteuning aanallochtone ouders volgt in principe de algemeneopvoedkundige lijn, maar vraagt in vorm en in-houd verfijning. In de volgende hoofdstukken vind je de specifiekekenmerken waarmee je rekening moet houdenals je voorlichting aan deze doelgroepen wiltgeven. Hieronder volgt wel al een aantal aanbe-velingen voor het gewenste aanbod.

Tips voor het gewenste aanbodaan allochtone ouders4 Onderwijsmodules voor ouder en kindOuders op de basisschool kunnen het bestvia de kinderen worden bereikt. Daarom zougewerkt kunnen worden aan onderwijs-modules waarin kinderen en ouders wordengestimuleerd om het eigen en elkaars internetgebruik in kaart te brengen. Gekoppeld daaraan kun je ouderbijeen-komsten organiseren waar ook de kinderenaan deelnemen.

4 Voorlichting en informatie integreren in bestaand aanbodHet beste is om de voorlichting en deopvoedingsondersteuning rond het internet-gebruik en het gedrag van allochtone kinderen te integreren in het bestaande aan-bod. Het aanbod maakt op deze manierstructureel onderdeel uit van bijvoorbeeldopvoedondersteuning, inburgeringscursus-sen, programma’s van ouderkamers en de e-learningomgeving van Oefenen.nl. Dit zijnactiviteiten waar veel allochtone oudersstandaard aan deelnemen.

4 Informatie in druk en onlineAfhankelijk van de taalvaardigheid van de allochtone ouders kunnen ook folders enbrochures worden gebruikt bij de voorlich-ting. De derde generatie allochtone ouderskan gebruik maken van het bestaande materiaal, maar de ’look and feel’ van de brochure en de gebruikte praktijkvoor-beelden hierin moeten deze groep wel aanspreken. Dit geldt ook voor de informatieop internet. Voor minder taalvaardige allochtone ouders, zie de volgende hoofdstukken.

TIPS

ÿ

)

ó


3

Een stappenplan

Hoe bereik je allochtone ouders?

‘Een goede manier om in contact met de ouders tekomen is via “sleutelfiguren” uit de gemeenschap,

omdat via hen vertrouwen kan worden gecreëerd’, zegtMarlon Vigelandzoon, project en IT-manager bij DigitalEducation Foundation Rotterdam (DEF). DEF geeft

interculturele trainingen aan allochtone ouders overmediaopvoeding. DEF werkt daarvoor samen met eengroot netwerk van onder meer oudercontactpersonen,scholen en migrantenorganisaties. Maar hoe zet je een

dergelijke samenwerking in de praktijk op?

g7


6 6

Benader

sleutelfiguren

Het bereiken van allochtonen vraagt eenandere inspanning blijkt keer op keer. In depublicatie ‘Bereik alle doelgroepen optimaal.Op weg naar een cultuursensitief Centrumvoor Jeugd en Gezin’ (2011) van Forum, insti-tuut voor multiculturele vraagstukken, enPharos staat een aantal werkwijzen datnuttig is voor de mediacoach die allochtoneouders wil bereiken. Ook Forum wijst op deinzet van allochtone sleutelfiguren om allochtonen te bereiken.

Waar kun je allochtone sleutelfiguren vinden?

Binnen allochtone gemeenschappen, scholen of welzijns- en migrantenorga-nisaties. Bij jongeren- en moedercentra,bij ‘buurtmoeders’ en ‘wijkcontactvrou-wen’. Migrantenorganisaties staan trou-wens niet altijd in het telefoonboek. Viade gemeente, welzijnsorganisaties enallochtone contactpersonen kunnencontactpersonen worden achterhaald.

Het benaderen van een ‘ouderkamer’ op basisscholen kan ook een goede inganggeven tot allochtone ouders en eventu-ele sleutelfiguren. Een ouderkamer iseen voorziening op school waar ouderselkaar in een lokaal ontmoeten en infor-matie krijgen over onderwijs en opvoe-ding.

Het selecteren

van sleutelfiguren

Voor de effectiviteit van het project is bijhet inschakelen van sleutelfiguren en/ofmigrantenorganisaties selectie belangrijk.Forum adviseert om zelforganisaties ensleutelpersonen te selecteren op basis vangemeenschappelijke doelen, representativi-teit, organisatievermogen, beschikbaarheiden samenwerkingsbehoefte en vooral: ken-nis en kunde.

Geef de sleutelfiguren en de migrantenor-ganisaties de rol die ze verdienen. Betrek zebij de organisatie en de inhoud. Zorg welvoor duidelijke afspraken en faciliteer zonodig op administratief en/of financieel ge-bied.

‘Het daadwerkelijk inschakelen van sleutel-figuren voor het onderhouden van contac-ten en het overdragen van informatievereist (dan ook) een aanzienlijke investe-ring. Zorg er voor dat u rekening houdt metde tijd die een dergelijke investeringvraagt’2, schrijven Forum en Pharos in deeerdergenoemde publicatie.

STAP STAP1 2

2 Bereik alle doelgroepen optimaal. Op weg naar eencultuursensitief Centrum voor Jeugd en Gezin. Pharos, Forum, Mexit. Stichting Pharos, Utrecht 2011,p.23

4

4


6 6

Kies zorgvuldig de

locatie voor

de cursus

Pharos wijst erop dat allochtone ouders gevoelig zijn voor de locatie waar een voor-lichting plaatsvindt. De locatie moet bijvoorkeur een publieke, bekende plaats zijn.Het is handig om een inlooppunt te kiezenwaar al migranten komen zoals de biblio-theek, de school, de hal van het stadhuis. Deouders geven de voorkeur aan een inloop-punt vlakbij huis. Dit pleit voor een wijkor-ganisatie als ontmoetingspunt.

Aan de locatiekeuze gaat een proces voorafwaarin het leggen van contact met verschil-lende wijkorganisaties centraal staat. Ditom te bepalen welke organisatie het meestgeschikt is om de voorlichting mee te orga-niseren en waar het bereik van allochtoneouders grote kans van slagen heeft. De wijk-organisaties kunnen welzijnsorganisatieszijn, zelforganisaties, moskee, kerk, bredeschool, ouderkamers op scholen enz.

Hou

voorbereidende

gesprekken

De neuzen van de samenwerkende partnersmoeten in dezelfde richting wijzen. Daaromis het houden van voorbereidende gesprek-ken met de wijkorganisaties belangrijk.Welke wederzijdse verwachtingen en ver-antwoordelijkheden bestaan er? Het uit-spreken en vaststellen van de inzet van debetrokkenen voorkomt misverstanden. Kijkof het mogelijk is om bij bestaande initia-tieven aan te sluiten.

Belangrijk is om de sleutelfiguren te betrek-ken bij deze gesprekken. Ze zijn immers nietalleen van belang voor de werving, maar zekunnen ook als gespreksleiders ingezetworden. Wanneer het voorlichtingstrajectafgelopen is, is het goed om de betrokken-heid van iedereen vast te houden door eenvervolgtraject bij de (wijk)organisatie teplannen.

STAP STAP3 4


Tips voor het bereiken van allochtone ouders

4 Leg contactmet de verschillende (wijk)organisaties. Denk aan een ‘ouderkamer’ op de basisschool, migrantenorganisaties, kerk en moskee,brede school, moeder- en jongerencentra etc.

4 Werk samenmet allochtone sleutelfiguren die aansluiten bij de gestelde doelen.

4 Selecteer allochtone sleutelfiguren en organisaties op basis van gemeen-schappelijke doelen, representativiteit, organisatievermogen, beschikbaarheiden vooral op kennis en kunde.

4 Neem allochtone sleutelfigurenserieus. Betrek ze bij de organisatie en de inhoud van de voorlichting. Ze kunnen bovendien als gespreksleiders fungeren.

4 Doe dewerving van de sleutelfiguren en hun sociale netwerk, via mond-tot-mond-reclame en/of door het sturen van een brief met nabellen.

4 Organiseer de bijeenkomst in een bekende publieke locatie in de directe woonomgeving.

4 Organiseer een vervolgtraject om de betrokkenheid van de verschillende partijen vast te houden.

4 Maak een sociale kaart van de wijk of stad. Let op: vele migrantenorganisatiesstaan niet in het telefoonboek. Bevraag allochtone sleutelfiguren en wijkorganisaties hierover.

Pharos: ‘Het daadwerkelijk inschakelen van

sleutelfiguren voor het onderhouden van contacten en het overdragen van informatie vereist een aanzienlijke investering’

TIPS

ÿ


4

iWaar moet de

voorlichting aan voldoen?

Bamber Delver van de Nationale Academie voorMedia & Maatschappij (NOMC): ‘Het gebruikvan te persoonlijke voorbeelden, van schok-kende beelden, van grof taalgebruik en vanporno worden overigens als “not done” door

allochtone ouders beschouwd’.

f7


Het bij elkaar brengen van de allochtoneouders is één kant van de medaille. De andere kant betreft de manier van voorlich-ting. Komt de boodschap over bij de speci-fieke doelgroep? Ervaring leert dat bij hetgeven van de voorlichting aan allochtoneouders, er een aantal specifieke aandachts-punten zijn:

� Welk voorlichtingsmateriaal gebruik je als mediacoach en hoe vul je je bijeenkomst in?

� Herkent de allochtone ouder zich in hetgebruikte informatiemateriaal en de aangehaalde cases? Het multiculturele aspect ontbreekt geregeld.

� Sluit de inhoud van de voorlichting voldoende aan op de belevingswereldvan de allochtone ouder? Een allochtone ouder uit een grote stad, vraagt een andere benadering dan een autochtone ouder woonachtig in een dorp.

� Het gebruik van te persoonlijke voorbeelden, van schokkende beelden, van grof taalgebruik en van porno worden als ‘not done’ door allochtone ouders beschouwd.

Het is daarom nuttig om bij de presentatie,zeker bij intercultureel samengestelde groe-pen, eerst het mediagedrag onder de al-lochtone ouders te peilen en dat van hunkinderen. Naar welke programma’s kijkenze? Wanneer doen ze dat en hoe vaak?Turkse ouders kijken bijvoorbeeld vaak naarTurkse programma’s: een voorbeeld waarinhet tv-programma ‘Ik hou van Holland’wordt aangehaald, spreekt dan misschienniet aan.

4.1. Taal en materiaal

Extra aandacht vraagt het taalniveau vande allochtone ouder. Dat verschilt naar ge-lang de mate van integratie en opleiding.De mediacoach zal zich rekenschap moetengeven van het taalniveau van de groepwaaraan hij voorlichting geeft. Wanneerbinnen de groep een groot verschil in taal-niveau bestaat, remt dit de voorlichting. Bijhet samenstellen van de groep kun je daar-mee rekening houden.

De mediacoach zal zijn voorlichting moetenaanpassen afhankelijk van de samenstel-ling van zijn deelnemersgroep. Allochtoneouders die bijvoorbeeld beperkt het Neder-lands beheersen, zijn geholpen bij het ge-bruik van korte zinnen en van meeraudiovisueel materiaal. Voorlichting ineigen taal of met behulp van een tolk kannodig zijn.

Cultuursensitief materiaal

Taalachterstand bij allochtone oudersspeelt een rol bij het lezen van het voorlich-tingsmateriaal hetzij op internet, hetzij inbrochures. Wanneer deze te talig is, schriktdit deze allochtone ouders af waardoor hetzijn doel mist. Het materiaal zou bovendien meer cultuur-sensitief kunnen zijn. Dit vraagt het scree-nen van het informatieaanbod, niet alleenop taal en behandelde onderwerpen, maarook op het fotobeleid (meer allochtone ou-ders en kinderen in beeld) en de gebruiktenamen (niet alleen Hans maar ook Khalid).Deze aanpak zorgt dat de informatie toe-gankelijker wordt voor een allochtoneouder; er vindt eerder herkenning plaats.Over het algemeen geven migrantenoudersde voorkeur aan mondelinge informatieboven schriftelijke informatie.

Tips bij de voorlichting aan allochtone ouders

4 Stel je op de hoogte van het mediagedrag van de allochtone ouders en dat van hun kinderen.

4 Let op de taligheid van de voorlichting.Gebruik korte zinnen.

4 Pas je tempo aan op de aanwezige taalkennis van de allochtone ouders.

4 Zorg voor een interactieve presentatie.

4 Vermijd het gebruik van persoonlijke voorbeelden, grof taalgebruik en porno.Dit kan de ouders in verlegenheid brengen.

4 Sluit aan bij de ervaringswereld van deallochtone ouders zowel in het lesmateriaal als tijdens de presentaties.

4 Screen je materiaal op interculturele elementen.


TIPS

◊

Turkse moeder in

Rotterdam-Lombardije:

‘De school zou bepaalde dingen moetendoen zoals een cursus geven over

opvoeding en internet voor ouders enkinderen. De ouders en kinderen moetendaarover bewuster worden. Ouders zijn

ook belangrijk voor school. We moeten samenwerken om de kinde-

ren beter te helpen in het onderwijs’

)

1. Wat maakt D.E.F. uniek?

‘Wij staan dicht bij de doelgroep. De trainingen zijn maatwerk en hangen afvan de intake van de partnerorganisatie,de moskee of school bijvoorbeeld. We vragen hun naar de achtergrond en decontext van de groep cursisten. Want deorganisatie kent haar doelgroep het beste.Wij zien daardoor beter de behoeften envertalen die in een methodiek. Zo kan dedoelgroep in eigen tempo deelnemen aaneen samenleving die een steeds meer gedigitaliseerde maatschappij is.’

2. Verschilt de mediaopvoeding aanallochtone gezinnen met die aanautochtone gezinnen?

‘Inhoudelijk niet. Mediaopvoeding is eencombinatie van leren over opvoedings-competenties en het kunnen omgaan metsociale media. Het gaat om algemenecompetenties als luisteren naar, pratenmet, grenzen stellen aan en het straffenen belonen van je kinderen. Want veelmaatschappelijke problemen zoals lover-boys en pesten beginnen thuis, achter decomputer! Wat wel verschilt, is de aanpak. Allochtoneouders hebben extra issues als een onvol-doende taalbeheersing en het in de wegzitten van normen en waarden. Het spreken over seksualiteit bijvoorbeeld ligtbinnen een islamitisch gezin gevoelig terwijl hun kind wel weet dat er loverboysbestaan. Hoe benader je dan de opvoeders? Hoe gaan ze om met hun kinderen?’

INTERVIEWInterculturele mediacoach Ariana Ortet:

‘Wij stellen onsop als partnersvan de ouders’

Ariana Ortet is directeur van Digital Education Foundation (D.E.F.) in Rotterdam. Een organisatie die mediawijsheid cursussen geeft aan diverse doelgroepen als senioren en

allochtone ouders.

Het ideaal: participatie en actief burgerschap.

Vijf vragen aan Ariana.


Wij proberen niet de mensen te veranderen. Die pretenties hebben wijniet. Wij stellen ons op als de partners vande ouders en wijzen hun erop wat er in Nederland van ze verwacht wordt als opvoeder. We geven aan dat ze vanuit hetstandpunt van het kind moeten leren kijken als ze maatregelen nemen. Het gaatdus niet alleen om mediaonderwijs maarook om het krijgen van competenties.’

3. Hoe groot is de belangstellingvoor mediaonderwijs onder allochtone ouders? Gaat het danom etnisch homogene groepen ofom interculturele groepen?

‘De belangstelling is groot. Wij hebbenzelfs een wachtlijst. Het gaat vooral viamond-tot-mondreclame. Wij werken veelmet zwarte scholen en dan gaat het ominterculturele oudergroepen. Een intercul-turele oudergroep kan heel goed werken.De verschillende ouders wisselen ervaringen met elkaar uit en zien dat erniet één maar meerdere oplossingen zijn.Zo kunnen ze de oplossing kiezen die bijhen past. De ouders komen overeen in hunwens het beste voor hun kinderen te willen.Wij houden onze trainingen in het Nederlands. We wonen in Nederland.Maar we zorgen zo nodig wel dat er stagiaires of vrijwilligers aanwezig zijn diekunnen vertalen. We houden verder hetmateriaal laagdrempelig dat wil zeggenmeer audiovisueel en praktijk gericht.Maar elke groep is uniek, elke trainingdaarom ook.’

4. Over welke eigenschappen envaardigheden moet een interculturele coach beschikken?

‘De basis voor een interculturele coach ishet respect kunnen geven en open staanvoor andere referentiekaders. Het gaat ommensenkennis en affiniteit hebben met dedoelgroep. Een valkuil is dat je soms zo focust op wat je wilt overbrengen dat jehet groepsproces vergeet en de contextwaarbinnen de training wordt gegeven.Het geven van een training is geen exactvak. Het is constant in beweging en ver-loopt in samenspraak met de doelgroep.’

5. Welke ontwikkeling zie je als hetgaat om allochtone gezinnen?

‘Kinderen komen op een steeds jongereleeftijd in contact met internet. De behoefte aan snelle hulp neemt daardoortoe. Voor allochtone gezinnen geldt geregeld dat zij extra belemmeringen ervaren vanwege hun achtergrond. Standaardoplossingen werken dan niet.Het is jammer dat door bezuinigingen erminder aandacht is voor mediaonderwijsvoor specifieke groepen als allochtone ouders, maar ook voor senioren en laaggeletterde volwassenen.’



4.2. Interculturele competenties

Je hebt de allochtone ouders bereikt, je materiaal is in orde, de locatie is gekozen, maar hoe verloopt de voorlichting in de praktijk? Wat doe je als een Marok-kaanse ouder je hand niet wiltschudden? Hoe ver kun je doorvra-gen wanneer hij ja zegt, terwijl jehet gevoel hebt dat hij het niet begrijpt? Wat moet je doen als eenSomalische moeder zich aanmeldtvoor de cursus, maar steeds nietkomt opdagen?

Het begeleiden van allochtone ofgemengde groepen vraagt intercul-turele vaardigheden. Er bestaat geen vast recept voor interculturele communicatie. Watgoed voor jou is, kan anders ervarenworden door de ander. Gaandewegontwikkelen we een antenne doorbewust met elkaar te communice-ren. Het is een kwestie van aftasten.

Er bestaan verschillende theorieën over hetaangaan van een interculturele dialoog.Maar wat over het algemeen terugkomt inde verschillende modellen is dat iemandopen moet staan, open-minded is, voor an-deren en nieuwe ideeën en ervaringen. Jebent nieuwsgierig naar de andere cultuuren je kunt je verplaatsen in anderen. Als jedie affiniteit niet hebt dan wordt het moeilijk om een dergelijk proces aan tegaan. Belangrijk is het besef van het eigen refe-rentiekader, het bewust zijn van de eigenculturele ontwikkeling en aannames. Hetgaat bij deze dialoog bovendien om hetscherp kunnen waarnemen van je eigen ge-drag en dat van de ander bij bepaalde gebeurtenissen. Je moet kunnen omgaanmet de soms totaal verschillende reacties.Het kan je onzeker maken en zelfs tot eencultuurshock leiden.

De kunst is om dit verschil, als het nodig is,bespreekbaar te maken. De manier om ditte doen is om de beide gedragingen te be-schrijven en geen veroordeling uit te spre-ken of andermans reactie als niet relevantaf te doen. Het tonen van betrokkenheid isdaarbij van belang. Volgens Ariana Ortetvan Digital Education Foundation (zie hetinterview) gaat interculturele competentieom het respect kunnen tonen, je bewustzijn van je eigen referentiekader, open kun-nen staan voor de ander en om mensenken-nis. Verschil van inzicht is niet bij voorbaatterug te voeren op cultuurverschil. Het kansoms ook gewoon gaan om een menings-verschil.

Wanneer je een interculturele dialoog goedaangaat, leidt dit tot een basis waarop je alsinterculturele mediacoach verder kuntgaan. Het leidt uiteindelijk tot nieuwe creativiteit en het creëren van commit-ment. De mediacoach hoeft het niet eens te

worden met zijn cursist, als er maar wel eengemeenschappelijke grond ontstaatwaarop beiden verder kunnen gaan. In Nederland gaat men bijvoorbeeld makkelijkom met naaktheid, schaars geklede vrouwen, seks sowieso. In veel niet-wes-terse culturen spreekt men daar niet open-lijk over en is het zelfs een taboe. Ditbetekent dat je een manier moet vindenwaarop je bepaalde zaken die daarmee ge-relateerd zijn zoals seksuele voorlichting of loverboysproblematiek bespreekbaar kuntmaken. Zo’n gezamenlijke grond kan zijn deopvoeding van het kind. Ouders moeten hetbesef krijgen dat jij als mediacoach hunhulp, instrumenten kunt bieden waarmeeze hun kind kunnen bijstaan in moeilijkeonderwerpen.

Interculturele competentie vraagtom:

4 Kennis van eigen culturele bagage

4 Kennis van andere culturen en effectenvan migratie

4 Het hebben van een onbevooroor-deelde, open houding

4 Erkennen dat wat je weet subjectief enindividueel van aard is

4 Zich bewust zijn van verborgen dimensies, blinde vlekken

4 Durven met je eigen onzekerheid om tegaan

4.3. De randvoorwaarden

Welke randvoorwaarden zijn onmisbaar omhet aanbod aan allochtone ouders in depraktijk te brengen? Het geven van voorlich-ting aan allochtone ouders vraagt van demediacoaches en professionele opvoederszowel interculturele als mediawijsheid

competenties. Het bevorderen van de deskundigheid van deze groepen op dezeterreinen is dan ook noodzakelijk. Het isdaarom nodig om een apart scholingsaan-bod voor deze professionals te ontwikkelen.

Voorlichtingsbijeenkomsten alleen zijn nietvoldoende. Het is belangrijk dat binnen deverschillende allochtone gemeenschappener ouders opstaan die op hun beurt andereouders kunnen adviseren. Deze ouders kunnen als sleutelpersonen worden ingezetbij het organiseren van meer doelgerichte activiteiten. Vaak zijn deze ouders al actiefals contactpersoon voor de school of als vrijwilliger bij zelforganisaties. Deze ‘cyber-ouders’ in spe kunnen met een speciale cursus worden bijgeschoold.

Samenwerking in de ketenTot slot: voor een goede informatievoor-ziening aan ouders op lokaal niveau is hetessentieel dat de diverse betrokken partijengoed met elkaar kunnen samenwerken. Me-diacoaches binnen de bibliotheek, opvoed-deskundigen in Centra voor Jeugd en Gezin,cyberouders in het onderwijs, sleutelfigurenin allochtone gemeenschappen en anderendie een rol spelen bij het opvoeden van kinderen moeten naar elkaar kunnen door-verwijzen, elkaar versterken en aanvullen3. Bij dit proces hebben overigens, volgens EdKlute van Mira Media, gemeenten op lokaalniveau een belangrijke sturende rol te spelen. ‘Ik zou een beroep willen doen opgemeenten en de VNG (Vereniging van Nederlandse Gemeenten) om te bevorde-ren dat het netwerk rond gezinnen beter ingezet wordt. Bibliotheken zijn bijvoor-beeld nu de “officiële” loketten voor media-wijsheid. Ze zouden meer samen moetenoptrekken met organisaties als Centra voorJeugd en Gezin, scholen, buurtcentra, moskeeën zodat ouders hier terecht kunnen voor hun vragen over mediaopvoe-ding.’


3 Zie ook de inaugurele rede op 9 juni 2011 van bijzonder hoogleraar Mediaopvoeding Peter Nikkenaan de Erasmus Universiteit Rotterdam (On media,children and their parents, Amsterdam: SWP books,2012).

Websites voor mediaopvoeding

Mira Media is een projectorganisatie op het gebied van media en interculturaliteit: www.miramedia.nl.Pharos is een landelijke kennis- en adviescentrum met expertise op het gebied van de gezondheidszorg voor migranten, vluchtelingen en mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden: www.pharos.nl.Het mediawijsheid expertisecentrum is een netwerkorganisatie die als doel heeft mediawijsheid onder burgers te vergroten: www.mediawijzer.net

Tips en meer informatie:Meer informatie en ideeën over het gebruik van media in wijken? Kijk op media4me.orgInformatie over interculturele mediaopvoeding: www.digitaleducation.nl.Het Nederlands Jeugdinstituut biedt achtergrondinfo over mediaopvoeding in het webdossier van: nji.nl/mediaopvoeding.De website van het mediawijsheid expertisecentrum biedt dossiers, nieuws en actualiteitenover mediawijsheid in Nederland: www.mediawijzer.net.Op www.mediaopvoeding.nl staan handige tips of kunnen er vragen gesteld worden aanéén van de experts.Expertisecentrum jeugd en media www.mijnkindonline.nl.Ouders vinden ook veel informatie en hulp voor de mediaopvoeding bij www.kijkwijzer.nl,www.pegi.info, www.mediasmarties.nl. De website van het instituut voor multiculturele vraagstukken Forum, biedt achtergrondinformatie over migrantengroepen: www.forum.nl/Themas/Thema_JeugdOp LinkedIn worden in de groep “Digitale Generatiekloof in Allochtone Gezinnen” actuele ontwikkelingen besproken.

Voor meer informatie over de vorming van een netwerk van interculturele mediacoaches ende screening van het mediawijsheid materiaal [email protected].

Gebruikte bronnen:

Publicaties:‘Bereik alle doelgroepen optimaal. Op weg naar een cultuursensitief Centrum voor Jeugd enGezin’, Pharos, Forum, Mexit. Stichting Pharos, Utrecht 2011Digitale generatiekloof in allochtone gezinnen, Marjolijn van Leeuwen, Pharos, Utrecht 2012

WebsitesDigital Education Foundation Rotterdam (DEF): www.digitaleducation.nl LinkedIn groep ‘Digitale generatiekloof in allochtone gezinnen’Media4ME: www.media4me.org

ColofonProductie: Mira MediaCoördinatie: Ed KluteTekst:Mercita Coronel in opdracht van Mira MediaAdviezen: Peter Nikken – Nederlands JeugdinstituutVormgeving: DAVstudio Fenna Westerdiep, Amsterdam, www.davdigital.comFoto’s: o.a. Pharos en ShutterstockISBN/EAN: 978-90-814662-3-3

Mede mogelijk gemaakt door financiële ondersteuning van:ZonMwEuropees IntegratiefondsMediawijzer.net

Allochtone ouders d en de digitale 7 generatiekloof · digitale generatiekloof Turkse moeder in...

Documents

Transcript of Allochtone ouders d en de digitale 7 generatiekloof · digitale generatiekloof Turkse moeder in...