Techniek op de basisschool

Belangrijkste uitkomsten samengevat:

• kinderen zijn enthousiast voor techniek als zij zelf aan de slag mogen gaan om te ontdekken en experimenteren;

• het ontdekken en creatieve expressie is ook wat leerkrachten aanspreekt;

• er is duidelijk verschil in beleving tussen jongens en meisjes en tussen leeftijden;

• voor scholen is talentontwikkeling de belangrijkste motivatie voor techniekles;

• volwassen brengen onbewust hun eigen kijk op techniek over op kinderen en beïnvloeden daarmee de houding van kinderen. Volwassenen kaderen techniek in en houden kinderen daarmee af van hun natuurlijke associaties en interesses;

• door techniek te benaderen vanuit de verschillende belevingswerelden van kinderen, kunnen scholen techniek interessant maken voor alle kinderen.

Samenvatting van een sociaal marketing onderzoek in opdracht van de gemeente Rotterdam, afdeling Onderwijs, 2016

In opdracht van de gemeente is op Rotterdamse basisscholen verspreid door de stad onderzocht wat de belevenis is van kinderen in relatie tot techniek en welke kansen leraren zien voor techniekonderwijs. Het onderzoek is uitgevoerd om erachter te komen hoe scholen techniek kunnen insteken zodat kinderen hier enthousiast van worden.

ninjaen dat heeft

met techiek te

maken want dan kan

je goed vechten

Barrières die scholen ervaren:• leerkrachten hebben zelf geen

affiniteit met techniek;• focus op taal en rekenen;• geen geld en tijd voor bijscholing;• generatiekloof: leraren denken dat

kinderen technischer zijn dan zijzelf.

Volwassen brengen onbewust hun eigen kijk op techniek over op kinderen en beïnvloeden daarmee sterk de houding van kinderen. Volwassenen kaderen techniek en sturen kinderen daarmee af van hun natuurlijke associaties en interesses.

Techniek in het curriculumScholen zien kansen, maar vinden het lastig, hebben veel vragen als:• hoe maken we een doorgaande leerlijn?• hoe combineren we met bestaande

vakken?• gebruiken we een methode of juist niet?• hoe betrekken we ouders en bedrijven?

Inspiratie voor technieklessenKinderen hebben verschillende interesses en kijken op verschillende manieren naar de wereld. Door technieklessen in te vullen vanuit die verschillende belevingswerelden, kunnen scholen techniek interessant maken voor alle kinderen. De zes belevingswerelden van kinderen voor wetenschap en technologie bieden inspiratie voor de invulling van technieklessen.

De zes belevingswerelden* zijn:

• Constructie & logica; maakHier draait techniek onder andere om het bouwen en construeren van bijvoorbeeld bruggen en gebouwen.

• Sociaal, gezondheid & welzijn; maatschappijHier gaat het om het belang van de maatschappij en de gezondheid van mensen en dieren.

• Roem & rijkdom; heldenHier draait techniek om onder andere bekende mensen, topsport en beroemde artiesten.

• Ontspanning & design; vrijetijdTechniek draait hier om fashion, ontwerpen en onder andere video games.

• Creatieve expressie & cultuur; kunstHier draait techniek onder andere om muziekinstrumenten, dans, toneel en geluid.

• Leefomgeving & oorsprong; natuurTechniek gaat hier over de alledaagse dingen om je heen, zoals technologie, dieren, planeten en het heelal.

* gebaseerd op het model van de FamilyFactor Waardenwerelden door Deltabooster uiteengezet voor wetenschap en technologie

dan kan ik de

dieren beter maken

dierenarts

superhelden

gebruiken speciale

techniken om de

wereld te redden

Jongens worden gemotiveerd door: • ontwerpen en bouwen met materialen;• werken op grote schaal: constructies

maken, uitdenken van uitvindingen;• doelgericht werken;• nadenken over wat je gaat maken;• individueel werken.

Meisjes worden gemotiveerd door: • samen aan de slag met vriendinnen;• werken op kleine schaal (priegelen);• creatieve expressie; • het uiten van gevoelens;• esthetiek: kleurtjes, glitters, vormen;• bijzaken als bloemen en dieren;• gezelligheid.

Meisjes worden gedemotiveerd door: • onzekerheid;• alleen bouwen en constructie;• negatieve houding van vriendinnen;• negatieve houding van de leerkracht.

•

Verschil tussen groepenHoewel kinderen zich geen duidelijk beeld van techniek kunnen vormen, hebben zij wel associaties. Hoe jonger kinderen zijn, hoe vrijer de associaties. Hoe hoger in leeftijd, hoe meer gekaderd en minder vrij het beeld van techniek wordt en hoe negatiever de houding ten opzichte van het kiezen voor techniek.Een ander verschil is dat hoe jonger de kinderen hoe meer zij techniek bekijken vanuit een maatschappelijk oogpunt. Hoe ouder kinderen worden, hoe rationeler zij techniek bekijken, bijvoorbeeld als een manier om stroom op te wekken of een brug te bouwen.

Resultaten van het onderzoek

Belangrijke elementen om kinderen enthousiast te maken voor technieklesHet woord techniek slaat niet erg aan bij basisschoolkinderen, ze kunnen zich er geen goed beeld bij vormen. Kinderen vinden het wel heel leuk om met techniek aan de slag te gaan, als ze op de juiste manier geprikkeld worden.

Om kinderen te motiveren voor techniek zijn de volgende leselementen van belang:

• probleempjes zelf oplossen;• duizenden vragen die gesteld

kunnen worden; • creativiteit stimuleren in wat techniek is;• spannende materialen gebruiken; (zoals

glas en stof)• meenemen in een wondere wereld waar

niets goed of fout is;• stimuleren van de ‘Willie Wortel’ op een

breed terrein in relatie tot techniek maakt kinderen razend enthousiast.

De volgende elementen werken averechts:

• uitgekiende theoretische lessen;• passief laten luisteren, zittend op

een stoel;• uitleggen hoe het moet;• het begrip techniek afbakenen;• wachten op elkaar;• standaard materialen gebruiken (hout,

schroeven, ijzerdraad, et cetera).

Verschil jongens en meisjesBij zowel jongens als meisjes is grote onderlinge sociale druk wat betreft techniek. Kinderen bootsen elkaar vaak na. Jongens en meisjes worden echter door hele verschillende elementen voor techniek gemotiveerd.

Groep 3/4Techniek wordt breed bekeken: sport, superhelden, dansers en muziek komen veelvuldig voor. Om techniek uit te beelden gebruiken kinderen veel kleurtjes en vormen en laten ze duidelijk hun creativiteit de vrije loop. De kinderen hebben een overwegend positieve houding tegenover techniek. Zij denken vooral vanuit het waarom, en niet vanuit het wat.

Groep 5/6Kinderen zijn veelal enthousiast over techniek omdat ze hun creativiteit hierin kwijt kunnen. Ze mogen zelf aan de slag om dingen te verzinnen en te maken.Meisjes in groep 5/6 linken techniek voor-namelijk aan knutselen. De meiden staan over het algemeen wel positief tegenover techniek, omdat zij van knutselen houden en het leuk vinden dat zij bij techniek samen mogen werken. De jongens denken bij techniek vooral aan uitvinden en ontwerpen. De jongens weten in de meeste gevallen ook goed uit te leggen wat techniek voor hen betekent.

Groep 7/8Kinderen in groep 7/8 denken bij techniek voornamelijk aan elektriciteit. De houding van de meisjes is een stuk negatiever dan die van de jongens of van de jongere meisjes.

Verschil tussen groepen en jongens en meisjesUit het onderzoek blijkt dat jonge meisjes positiever staan tegenover techniek dan oudere meisjes. Jonge meisjes uiten opvallend veel gevoelens in hun vrije associaties rond techniek. Hoe ouder de meisjes worden, hoe minder dit terug te zien is in de associaties. Er wordt bijna geen kleur gebruikt. De associaties worden in plaats van emotioneel, rationeel van aard en ze refereren aan schroeven, bouwen en iPads. Dit gebeurt ook bij jongens, alleen kan daarbij geconstateerd worden dat jongens van nature een positievere houding hebben over bouwen en constructie en daardoor op latere leeftijd ook positiever tegenover techniek staan.

De beleving van scholen: motivaties en barrièresMotivaties voor het geven van techniekles:

• talentontwikkeling; ook technische talenten moeten worden geprikkelden ontwikkeld;

• maatschappelijke bewustwording kweken; hoe werkt een wekker, waar komt stroom uit het stopcontact vandaan?

• ongeremd met creatieve ideeën aan de slag;• kinderen kunnen zelf onderzoeken,

ontdekken en experimenteren (in tegen-stelling tot stil op een stoel zitten en leren uit een boek), leraren worden hier zelf ook enthousiast van het ontdekken;

• het is oplossingsgericht leren (in tegen-stelling tot het overwegend resultaatgericht leren bij andere vakken).