Agressie, gedragsprobemen

Ontstaan en behandelingsvormen

2 voorbeelden:

Jan

Piet

Enkele begrippen:

- Oppositioneel opstandig gedrag: het kind verzet zich tegen de leiding van volwassenen

- Agressief gedrag: het kind/de jongere brengt andere personen of voorwerpen schade toe.

- Antisociaal gedrag: Normen en regels worden overtreden.

Ernst wordt bepaald door:

- Aanvangsleeftijd van de problemen

- Verscheidenheid

- Kwantiteit

Uitlokkende factoren: indien aanwezig bestaat

een grote kans dat het negatieve gedrag zich ontwikkelt

Faciliterende factoren: vergemakkelijken een reeds bestaande negatieve ontwikkeling.

Uitlokkende factoren:

- Opvoedingsvaardigheden inefficiënt en inconsequent opvoedingsgedrag

- Beïnvloeding van de peergroep.

Opvoedingsgedrag

Peergroep

Prevalentie cijfers:

- Oppositioneel opstandige stoornis 3,2 %

- Gedragsstoornis 2 %

Meer bij jongens dan bij meisjes

Vormen samen de meest voorkomende kinderspychiatrische stoornis, 1 op 20 kinderen en jongeren

Van de kinderen doorverwezen voor behandeling is de aanmeldingsreden in 33 tot 50 % van de gevallen gedragsstoornissen of agressie.

Agressie

Inefficiëntie Inconsequentie

Irritatie.

Negatieve opvoedings cirkel.

Inconsequente Gelijkgestemde

opvoedingsstijl leeftijdsgenoten

Inefficiënte Agressie Predeliquent

opvoedingsstijl gedrag

Irritatie Verwerping

dr volwassenen

Verwerping

dr leeftijdsgenoten

Behandelingsplan.

Observatie van het moeilijke gedrag!

Jongere: Zelfcontrole verhogen

Probleem oplossend gedrag verbeteren

Inlevingsvermogen verbeteren

Ouder/opvoeder: Positieve betrokkenheid

Bekrachtigen/belonen van goed gedrag

Markeren van negatief gedrag

Opvolgen van de leerling

School: Individuele volgkaarten/contracten

Individuele gesprekken

Klassegesprekken

Projecten; preventief en curatief.

Eveline 13 jaar

Eveline is op school gekend als een lastpost. Als er iets fout gaat in de klas dan kijkt de leraar hoe dan ook eerst de kant op van Eveline. Eveline is een zeer nerveus en gespannen meisje dat niet zo intelligent overkomt. Ze is gemakkelijk afleidbaar en praat om de haverklap met buren of zegt luidop haar mening.

Maak een observatie opdracht.

Wat is je doelstellingWie zal observeren en waaromHoe ga je het aanbrengen.

Observatie opdrachten.

• Zorg dat je observatie opdracht informatie oplevert die je in het gesprek moeilijk kunt krijgen.

• Observeer alleen concreet gedrag• Maak je opdracht zo concreet mogelijk• Pas je opdracht aan aan het leeftijds- of intelligentie

niveau van je cliënt(en)• Een kleine, goed ingevulde observatie opdracht is

beter dan een grote waar cliënten zich geen doen aan zien

• Beslis vooraf wie je de opdracht zult laten uitvoeren en waarom

• Laat de opdracht niet te lang doorgaan, verander de opdracht geregeld

• Leg uit waarom je iets observeert

Vaardigheden van de ouder/opvoeder:

- Positieve betrokkenheid

- Positieve bekrachtiging

- Markeren

- Monitoring

- Probleem oplossend gedrag

Werken met beloningen:

Beloon volgend gedrag:

Een van de leerlingen maakt ruzie op de speelplaats. Je ziet hoe het begint. De jongen in kwestie ken je als moeilijk te beïnvloeden, de andere jongen is eerder een zwak figuur. Je komt tussen en stuurt de agressieve leerling naar het secretariaat. Pas na 5 maal zeggen vertrekt hij met slaande deuren. Je komt nadien bij hem.

Je moeilijke dochter heeft weer haar boekentas

in het midden van de hall achtergelaten, je bent bijna gestruikeld. Haar schoenen, die in huis niet mogen gedragen worden, zijn nergens te vinden. Nochtans zijn haar pantoffels weg. Tot je stomme verbazing vind je de schoenen op hun plaats. Vrijwel tegelijkertijd ontdek je dat er 20 € uit je portefeuille verdwenen is.

Bestraffen.

Lieve en Lena zijn zussen. Lieve is erg moeilijk, zemaakt veel ruzie, schopt en zegt kwetsende dingen.Omwille van haar moeilijk gedrag is Lieve opinternaat terwijl Lena nog thuis verblijft.

Volgende situatie doet zich voor:Lieve en Lena zijn samen in op de speelplaats, er ontstaat ruzie. Lieve roept dat ze “een mes zal pakken en in Lena’s buik zal ploffen, dan zal ze doodgaan…”. Je vindt dat dergelijke uitspraken niet kunnen.

Hoe kan je dit gedrag markeren?

Tekorten op niveau van de leerling:

- Zelfcontrole

- Rolneming

- Probleem oplossend gedrag

Zelfcontrole verhogen:

Gedrag observeren

Schaal maken

Niveau van interventie bepalen

Stop technieken aanleren

Uitvoeren

Bevestigen

Hans is 15 jaar en zeer agressief.

Hij voelt zich overal geviseerd, hij wordt veel meer dan anderen door de politie gecontroleerd, hoewel hij geen migrant is. Gisteren liep hij gewoon door de straat en zag een combi, de combi stopte en hij moest zijn identiteitskaart tonen. Hij was ze echter verloren en had het nog niet aangegeven. Hij werd dan ook kwaad, terecht vond hij, en tot zijn verbazing kreeg hij een bekeuring. Dergelijk gedrag komt in diverse situaties voor.

Maak een observatie opdracht ter voorbereiding van zelfcontrole.

Wat is je doelstellingWie zal observeren en waaromHoe ga je het aanbrengen.

Joris 12 jaar.

Joris is vaak agressief en tegendraads op school, vooraltegenover leerkrachten.Tijdens de middagpauze zit hij met een paar vrienden zijn boterhammen op te eten, achteraan in de refter.Een van zijn vrienden blaast een broodzak op en brengt die tot ontploffing. De leraar die het gebeuren niet kan gezien hebben komt eraan en geeft Joris de schuld.Joris voelt zich boos worden.

Hoe zou een zelfcontrole oefening hier kunnen verlopen?

Probleem oplossend gedrag:

• Klacht omzetten in probleem

• Verschillende oplossingen zoeken samen met de leerling

• Alle oplossingen als waardevol accepteren

• De voor- en nadelen van de oplossingen afwegen

• Keuze maken

• Keuze uitvoeren

• Feedback: Is het probleem op een goede manier opgelost?

Eric 16 jaar.

Eric wil niet naar huis, hij is bang dat zijn vader boos zal zijn omwille van de nota in zijn agenda. Hij is bang dat vader hem het hele WE zal straffen.

Maak van deze klacht een probleem.

Zoek bij de vorige casus oplossingen voor het probleem

en voer een probleem oplossende sequens uit.

Op school niveau:

- Projecten

- Klassegesprekken

- Leerling volgkaarten

- ...

Belangrijke technieken voor de school:

- Observeer het gedrag van de leerling

- De leerling heeft vaardigheidstekorten, help hem/haar deze tekorten in te halen

- Positieve bekrachtiging is het sterkste wapen

- Markeer waar nodig

- Steek tijd in de moeilijkste leerlingen.

Veel succes!