afstudeerwerkstuk 8 juni · 2011. 6. 9. · Module: Individueel Afstudeerwerkstuk Bedrijf:...

2010/2011

Naam: Linh Le

Studentnummer: 526291

Klas: 4B

Opleidingsvariant: ABV

School: EHVA, Educatieve Hoge School van

Amsterdam

Docent: Otto Nuys

Module: Individueel Afstudeerwerkstuk

Bedrijf: Trainingsbureau Lunamare,

Nieuwegein

Datum: 8 juni 2011

Het OpvoedPartySpel Voor een goed gesprek over opvoeden vanuit de eigenwijsheid

van ouders

Ervaringen van beroepsopvoeders met het OpvoedPartySpel

Ervaringen met het OpvoedPartySpel – Linh Le

2

Voorwoord

Voor dit afstudeerwerkstuk heb ik onderzoek gedaan naar een nieuw, laagdrempelig

hulpmiddel op het gebied van opvoedingsondersteuning: het OpvoedPartySpel. De scriptie

heb ik geschreven in opdracht van trainingsbureau Lunamare te Nieuwegein en de opleiding

pedagogiek aan de Hogeschool van Amsterdam. Voor dit onderzoek heb ik zowel een

literatuuronderzoek als een veldonderzoek uitgevoerd. Tijdens het literatuuronderzoek heb ik

me verdiept in de wereld van opvoedingsondersteuning. Vervolgens heb ik me gericht op het

veldonderzoek onder beroepsopvoeders die het OpvoedPartySpel hebben aangeschaft.

Allereerst wil ik mijn opdrachtgeefster Katrien Laane bedanken, voor het mogelijk maken van

dit onderzoek, en voor haar begeleiding. Ook wil ik de beroepsopvoeders bedanken die mee

hebben gewerkt aan het onderzoek. Daarnaast wil ik mr. H.O. Nuys bedanken voor zijn

begeleiding en feedback gedurende dit onderzoek. Tot slot wil ik mijn vriend bedanken voor

zijn morele steun.

Houten, juni 2011

Linh Le


3

Inhoudsopgave

Samenvatting 5

Hoofdstuk 1 Inleiding 6 - 8

Hoofdstuk 2 Theoretisch kader

2.1 Opvoedingsondersteuning in de maatschappelijke context

2.1.1 Veranderingen in de maatschappij 9

2.1.2 Vermaatschappelijking van de opvoeding 10

2.1.3 Opvoedingsonzekerheid 10- 12

2.2 Wat opvoedingsondersteuning is

2.2.1 Definitie opvoedingsondersteuning 13 - 16

2.2.2 Functies van opvoedingsondersteuning 16 – 19

2.2.3 Ontwikkeling van opvoedingsondersteuning in de loop der tijd 20 - 21

2.3 Behoefte aan opvoedingsondersteuning

2.3.1. Opvoedvragen 22 - 24

2.3.2. Negatief beeld 24 - 25

2.3.3. Gewenste vormen van ondersteuning 25 - 26

2.4 Vormen van laagdrempelige groepsgerichte opvoedingsondersteuning

2.4.1. Kenmerken 27

2.4.2. Inloopactiviteiten voor ouders 27 - 28

2.4.3. Eenmalige ouderbijeenkomsten 28 - 29

2.4.4. Oudercursussen 30

2.4.5. Opvoedparty (volgens Lunamare) 30 - 31

2.4.6. Oorsprong van het OpvoedPartySpel 31 - 32

2.5 Samenvatting literatuuronderzoek 33


4

Hoofdstuk 3 Beschrijving van methode van onderzoek

3.1 Procedure 34

3.2 Steekproef 34

3.3 Meetinstrumenten 35

3.4 Analyseplan 35

Hoofdstuk 4 Resultaten veldonderzoek

4.1 Respondenten 36

4.2 Vakgebied 36

4.3 De rol van het OpvoedPartySpel 37 - 38

4.4 Sterke punten van het OpvoedPartySpel 38 - 39

4.5 Zwakke punten van het OpvoedPartySpel 39 - 40

4.6 Sterkte en zwakte analyse 40 - 41

Hoofdstuk 5 Conclusie en discussie

5.1 Conclusies veldonderzoek 42

5.2 Verbinding literatuur- en veldonderzoek 42 - 43

5.3 Conclusie 43 - 44

5.4 Discussie 44

5.5 Aanbevelingen 45

Hoofdstuk 6 Literatuurlijst 46 - 51

Hoofdstuk 7 Bijlagen

1. Schriftelijk interview 52 -54

2. Antwoorden schriftelijk interview 55 - 82

2. Antwoorden schriftelijk interview 56 - 83


5

Samenvatting

Opvoedingsondersteuning wil zeggen ouders ondersteunen tijdens het opvoedingsproces.

Hieronder vallen zowel feitelijke als sociale ondersteuning. Onder feitelijke ondersteuning

valt informatie en voorlichting; sociale ondersteuning wil zeggen emotionele ondersteuning.

Uit het onderzoek ‘Kinderen in Nederland’ (Zeijl, Crone, Wiefferink, Keuzenkamp &

Reijneveld, 2005) is gebleken dat ouders de afgelopen jaren steeds meer behoefte hebben aan

opvoedingsondersteuning. Opvoedingsonzekerheid wordt tegenwoordig aan steeds meer

ouders en opvoeders toegeschreven, omdat zij steeds meer behoefte hebben aan advies of

informatie bij opvoedingsvragen. Of ouders daadwerkelijk onzekerder zijn geworden is

moeilijk te bewijzen, de behoefte aan opvoedingsondersteuning komt niet automatisch voort

uit opvoedingsonzekerheid. Waar ouders wel behoefte aan hebben is emotionele en

informatieve steun. Zo vinden ouders steun, erkenning en herkenning bij andere ouders. Ze

hebben met andere woorden vooral behoefte aan laagdrempelige opvoedingsondersteuning.

Sinds september 2010 is het OpvoedPartySpel in gebruik genomen. Het OpvoedPartySpel is

geschikt voor iedereen die een OpvoedParty wilt geven en bestaat uit prikkelende stellingen

en situatieschetsen. Het doel van het OpvoedPartySpel is het gesprek of de discussie over

opvoeding op gang houden. Uit het onderzoek is naar voren gekomen dat de respondenten

overwegend positief zijn over het laagdrempelige OpvoedPartySpel. Het OpvoedPartySpel

wordt ter ondersteuning gebruikt bij opvoedparty’s, ouderbijeenkomsten, oudertrainingen en

thema avonden. Het OpvoedPartySpel helpt de discussie of het gesprek over opvoeden

levendig te houden. Ouders leren door ervaringen uit te wisselen met andere ouders. De

respondenten ervaren het OpvoedPartySpel over het algemeen als positief, ze zijn tevreden

over de instructies, over het open en neutrale karakter van de stellingen en de verschillende

manieren waarop het OpvoedPartySpel gespeeld kan worden. Er is slechts één

beroepsopvoeder die een kritiekpunt heeft: het OpvoedPartySpel is voornamelijk gericht op

de Nederlandse cultuur, en niet op de andere culturen die zich bevinden in Nederland. De

sterkte-zwakte analyse volgens de SWOT methode laat zien dat de sterkten en kansen in de

meerderheid zijn in vergelijking tot de zwakten en bedreigingen. Er kan hiermee

geconcludeerd worden dat de beroepsopvoeders die bij het onderzoek betrokken waren de

toepassing van het OpvoedPartySpel als positief ervaren. Het OpvoedPartySpel levert een

belangrijke bijdrage aan de ouderbijeenkomsten. De beroepsopvoeders hebben echter wel

enkele suggesties gedaan om het OpvoedPartySpel completer te maken.


6

Hoofdstuk 1 Inleiding

1.1 Pedagogisch probleem

Elke ouder heeft zijn eigen wijsheid en ervaring. Toch hebben ouders opvoedvragen over

alledaagse dingen. Om daarover te praten is moed nodig, het gevoel van schaamte is er snel

en het is confronterend als anderen hun mening geven over hun kind (Pijl, 2010).

Ouders zijn op zoek naar herkenning en bevestiging van hun eigen manier van opvoeden.

Deze vorm van ondersteuning vinden zij vaak in hun directe omgeving: bij hun partner,

vrienden, familie of andere ouders uit de directe omgeving. Contacten met andere ouders

helpen om hun eigen problemen te relativeren. Deze sociale steun is een belangrijke,

informele vorm van opvoedingsondersteuning. Naast de informele steun dient er voor ouders

formele opvoedingsondersteuning te zijn. Ouders die behoefte hebben aan professionele

ondersteuning willen vooral laagdrempelig advies. Dit wordt vooral bij de school,

kinderopvang of de huisarts gedaan (E-quality, 2009).

1.2 Institutionele context

Mijn opdrachtgever is Lunamare, een trainingsbureau te Nieuwegein gespecialiseerd in

opvoedingsondersteuning op maat. Opvoedingsondersteuning betekent advies, voorlichting,

steun en praktische tips geven met betrekking tot het opvoeden van kinderen. Lunamare is een

initatief van Drs. Katrien Laane. Zij is groepsleidster, pedagoog en trainer, gespecialiseerd in

praktische opvoedingsondersteuning voor ouders en beroepsopvoeders. Ouders kunnen hier

terecht voor opvoedingsvragen, cursussen en workshops. Het aanbod bestaat uit persoonlijke

adviesgesprekken, opvoedparty’s, huisbezoek, thema avonden, sociale vaardigheidstraining

en preventieve cursussen. Lunamare geeft trainingen aan beroepsopvoeders en vrijwilligers

die in hun werk te maken met ouders en/of kinderen in de leeftijd van nul tot achttien jaar.

Lunamare heeft in het bijzonder aandacht voor communicatie tussen ouders en kinderen,

grensoverschrijdend gedrag en pesten, zelfbeeld en zelfvertrouwen, samenwerking en

klantgerichtheid (Lunamare, 2010).

Sinds september 2010 is het OpvoedPartySpel in de omloop. Het OpvoedPartySpel is

geschikt voor iedereen die een OpvoedParty wilt geven. Een OpvoedParty is een bijeenkomst

van ongeveer twee uur. Hier wordt in een klein gezelschap van 5 tot 10 deelnemers met elkaar

gediscussieerd over één of meerdere opvoedingsthema’s of opvoedingsdilemma’s naar keuze.

Laagdrempeligheid staat tijdens de opvoedparty’s centraal.


7

Het OpvoedPartySpel bestaat uit 81 speelkaarten met prikkelende stellingen en

situatieschetsen. Er zijn drie leeftijdsgroepen, namelijk 0-6 jaar, 6-12 jaar en 12-18 jaar. De

drie thema’s die behandeld worden zijn communicatie met kinderen, zelfbeeld en

zelfvertrouwen en grensoverschrijdend gedrag. Het OpvoedPartySpel is een hulpmiddel en

niet de basis van een opvoedparty.

Het doel van het OpvoedPartySpel is het gesprek of de discussie over opvoeding op gang

houden. Het doel van de beroepsopvoeders is ouders handvatten meegeven, de wijsheid van

ouders boven tafel krijgen en facilitator zijn van een goed gesprek. De kennis en ervaring van

de ouders zelf wordt als kracht gezien. Er is nog niets bekend over de ervaringen met het

OpvoedPartySpel, door middel van dit onderzoek wordt er geprobeerd antwoord te krijgen op

deze vragen.

De onderzoeksvraag die hieruit voortkomt is:

“Welke ervaringen hebben beroepsopvoeders met de toepassing van het OpvoedPartySpel

tijdens OpvoedParty’s in Nederland?”

1.3 Literatuuronderzoek

• Wat is opvoedingsondersteuning?

• Welke vormen van laagdrempelige opvoedingsondersteuning zijn er?

• Welke behoefte hebben ouders aan opvoedingsondersteuning?

1.4 Veldonderzoek

• Welke rol heeft het OpvoedPartySpel tijdens de opvoedparty’s?

• Wat zijn de sterke punten van het OpvoedPartySpel volgens de gebruikers?

• Wat zijn de zwakke punten van het OpvoedPartySpel volgens de gebruikers ?

• Zijn de bevindingen op basis van de sterkte en zwakte analyse bruikbaar voor het

ontwikkelen van andere opvoedspellen door Lunamare?

1.5 Onderzoekscontext

Het literatuuronderzoek komt voort uit wetenschappelijke literatuur. De bronnen die hierbij

gebruikt zijn, zijn terug te vinden in de literatuurlijst. Het veldonderzoek is uitgevoerd aan de

hand van schriftelijke interviews. De beroepsopvoeders zijn met open vragen benaderd die

betrekking hebben tot de toepassing van het OpvoedPartySpel.


8

1.6 Opbouw afstudeerwerkstuk

Dit werkstuk begint met een samenvatting met alle informatie die tijdens dit onderzoek naar

voren is gekomen. In hoofdstuk 2 wordt het literatuuronderzoek weergegeven. In hoofdstuk 3

wordt de methode van onderzoek behandeld. In hoofdstuk 4 staat het veldonderzoek centraal,

hieruit vloeit de conclusie en het product voor de opdrachtgever voort. In de literatuurlijst

staan de gebruikte bronnen: boeken, artikelen, onderzoeken en websites. In de bijlagen zijn de

antwoorden van de schriftelijke interviews te vinden.


9

Hoofdstuk 2 Theoretisch kader

2.1 Opvoedingsondersteuning in de maatschappelijke context

2.1.1 Veranderingen in de maatschappij

In de afgelopen vijftien jaar is de roep om opvoedingsondersteuning sterker geworden. Dit in

tegenstelling tot de jaren zestig en zeventig waarbij terughoudendheid bij ouders een grote rol

speelde door de toenemende individualisering en emancipatie. De functies van de traditionele

banden met familie, kerk en buurt verdwenen langzaam en vrouwen gingen meer werken.

(Wubs & Bakker, 2004). Aanleiding voor de toenemende vraag naar

opvoedingsondersteuning was onder andere de groeiende bezorgdheid over het

probleemgedrag van jongeren en hun aansluiting bij de samenleving. De vraag die daarbij

werd gesteld, was of ouders altijd wel goed in staat zijn om hun kinderen te begeleiden in het

proces naar volwassenwording.

De maatschappij en de opvoeding zijn gecompliceerder geworden door de eerder genoemde

individualisering en emancipatie, ouders zijn onzekerder door een combinatie van te hoge

verwachtingen en een gebrek aan praktische ervaring met kinderen (Blokland, 2001). Hun

verantwoordelijkheden zijn daarentegen groter en gevarieerder. Er zijn nieuwe gezinsvormen

ontstaan zoals een-ouder gezinnen of gezinnen met homoseksuele ouders, gezinsrelaties zijn

instabieler geworden en de steun aan ouders vanuit het eigen familienetwerk is afgenomen

door de individualisering in de samenleving (Colpin, 2001; Dieleman & Van der Ians, 1997;

Raad voor het Jeugdbeleid, 1986; Singer, 1991). Het besef groeide dat opvoeden niet alleen

een taak is van ouders, maar ook van de maatschappij als geheel (Hermanns & Vergeer,

2002). Investeren in de opvoeding van kinderen betekent investeren in de toekomst. Hierdoor

krijgen kinderen meer kansen om volledig in de maatschappij mee te kunnen draaien. Ouders

en opvoeders hebben recht op steun. Dit betekent gunstige voorwaarden voor de opvoeding en

verzorging van kinderen als kinderopvang en financiële ondersteuning in de vorm van

kinderbijslag maar ook immateriële steun als informatie, advies en hulp bij vragen die zich

tijdens het opvoedingsproces voordoen (Bakker, Blokland & Wijnen, 2005).

2.1.2 Vermaatschappelijking van de opvoeding

Door de toenemende arbeidsparticipatie van vrouwen in de afgelopen jaren is een belangrijke

verandering ontstaan in het gezinsfunctioneren. Kinderen worden niet meer uitsluitend door

hun ouders opgevoed en verzorgd, maar verblijven dagelijks gedeeltelijk buiten het gezin. De


10

opvoeding en verzorging wordt met professionele opvoeders gedeeld, die werken bij

maatschappelijke voorzieningen zoals scholen. Deze ontwikkeling is als

vermaatschappelijking van de opvoeding te zien, en vraagt om een andere houding ten

opzichte van de betrokkenheid bij kinderen. Dit wil zeggen dat ouders een beroep doen op de

samenleving om bij te dragen aan de opvoeding en verzorging van hun kinderen. De

samenleving was hier enkele decennia geleden nog terughoudend over. Men vond dat de

samenleving alleen een taak had in de bescherming van kinderen, oftewel wanneer het fout

ging. Ouders konden uit de ouderlijke macht gezet worden als het zover kwam, de overheid

nam dan de verantwoordelijkheid voor de opvoeding en verzorging van kinderen van de

ouders over. Deze opvatting is gelukkig al verouderd. De overheid heeft als doel gesteld de

kansen van jeugdigen te vergroten en de kans op uitval te verkleinen. (Bakker, Bakker, van

Dijke & Terpstra, 1998). Onder uitval wordt verstaan het verliezen van de binding met de

samenleving en haar instituties (Nicis Adviescollege (2010).

2.1.3 Opvoedingsonzekerheid

‘Opvoedingsonzekerheid’ is volgens Burggraaf-Huiskes (2005) een begrip dat regelmatig aan

de huidige generatie ouders en opvoeders wordt toegekend. Ouders hebben steeds meer

behoefte aan advies of informatie bij opvoedingsvragen. Het opvoedingsproces is namelijk

beïnvloed door een aantal ontwikkelingen zoals hier eerder genoemd is.

• Ouders kiezen bewuster voor kinderen. Ze hebben hoge verwachtingen van zowel hun

kinderen als van zichzelf en voeden bewust op. Traditionele waarden en normen

volstaan niet meer. Het vertrouwde familienetwerk is grotendeels weggevallen in de

geïndividualiseerde samenleving van tegenwoordig.

• Het traditionele aanbod van de opvoedingsondersteuning en hulpverlening vertoont

gebreken. De afstemming tussen de vraag van de ouders en het aanbod van de

instellingen ontbreekt. Er is weinig onderlinge samenhang en het aanbod is

versnipperd. Hierdoor is de hulp voor ouders onoverzichtelijk en beperkt toegankelijk.

• De hulpverlening signaleert een toenemend aantal jongeren dat in de problemen raakt.

Het volgen van een opleiding, het vinden van werk, het omgaan met verleidingen uit

onze consumptiemaatschappij vraagt veel van een jongere. Het gevolg daarvan is een

verhoogde kans om buiten de boot te vallen en meegaan in criminaliteit. Door middel


11

van activiteiten op het gebied van opvoedingsondersteuning hoopt de overheid

zwaardere problemen te kunnen voorkomen.

(Bron: Burggraaf-Huiskes, 2005, p. 16)

Rond 1970 verdween de bevelshuishouding waarbij het vanzelfsprekende autoritaire gezag

van de ouders plaats maakte voor een nieuwe vorm van omgang: de onderhandelingscultuur.

Een bevelshuishouden betekent autoritaire ouders: ouders zijn streng, kil, straffen veel en

stellen hoge eisen. De wil van de ouders is wet en weerwoord van de kinderen is niet gewenst.

De ouders willen controle houden en eisen volledige gehoorzaamheid van de kinderen. Een

onderhandelingshuishouden kenmerkt zich door overleggen, gelijkwaardigheid in de

communicatie tussen ouder en kind en compromissen sluiten bij conflicten. Huisregels

worden door de ouders bepaald maar de inbreng van het kind is groot, er is ruimte voor

discussie en onderhandeling. Er wordt veel waarde gehecht aan individuele ontplooiing. De

omgangsvormen zijn informeel, er is geen duidelijke grens tussen kind en volwassene (Du

Bois, 1998; Van den Brink, 1997). Deze manier van opvoeden leidt tot meer communicatie

tussen ouders en kinderen, ze bereiken overeenstemming door met elkaar te praten. (Bakker,

Noordman & Rietveld-van Wingerden, 2006). Goris, Burssens, Melis & Vettenburg (2006)

zien de onzekerheid van ouders als de motor achter een open communicatie tussen opvoeders

en jongeren. Wie afstand doet van alwetendheid staat vaak meer open voor interactie.

Jongeren worden dan gezien als betrokken partij, wat zij zelf als positief ervaren.

Het is moeilijk te bewijzen of ouders echt onzekerder zijn dan vroeger of juist onzeker

worden gemaakt door bemoeienis van opvoedingsdeskundigen. Omdat ouders vragen hebben

over de opvoeding, betekent het niet gelijk dat ze behoefte hebben aan

opvoedingsondersteuning. Met andere woorden de behoefte aan opvoedingsondersteuning

komt niet automatisch voort uit opvoedingsonzekerheid. Opvoedingsonzekerheid is niet het

probleem, maar de vraag is waar en wanneer het voor wie zwaar begint te wegen (Goris et al.,

2006). Ouders kunnen zich in bepaalde situaties en op verschillende manieren onzeker voelen

over de opvoeding, maar dé onzekere ouder bestaat niet (Zwiep, Ligtermoet & de Ruyter,

1996). Deze gevoelens van onzekerheid hoeven niet alleen als probleem gezien te worden, ze

kunnen ook gezien worden als de basis voor goed ouderschap. Dit wil niet zeggen dat ouders

geen steun nodig hebben bij de opvoeding van hun kinderen, maar bij het bieden van die steun

moet niet de nadruk gelegd worden op de problematische kanten van opvoeding die zouden

zijn ontstaan door de opvoedingsonzekerheid van ouders.


12

“Dan schuiven we de verantwoordelijkheid op de schouders van de ouders. De basis

voor steun zou moeten zijn dat twijfel en onzekerheid variëren afhankelijk van de context en

de daarbij betrokken personen en onlosmakelijk verbonden zijn met opvoeding en

ouderschap. Het samen opvoeden, wat het bieden van steun mijns inziens zou moeten zijn, zal

plaats moeten vinden in gelijkwaardige relaties, want zeker zij we het geen van allen”.

(Doornenbal, 1997, p.290).

Uit dit citaat is op te maken dat steun bieden samen opvoeden betekent, op een gelijkwaardige

manier: er is geen sprake van een hiërarchie, iedereen is wel eens onzeker. Ouders moeten als

gelijkwaardige partners beschouwd worden, hun vragen zijn te zien als een uiting van een

intentie om zo goed mogelijk op te voeden met behulp van de meest recente inzichten (Colpin

& Vandemeulebroecke, 2002).


13

2.2 Wat opvoedingsondersteuning is

Opvoedingsondersteuning is een redelijk nieuw begrip, waaraan in de praktijk, in het beleid

en in de theorievorming steeds meer aandacht wordt besteed. Literatuur laat zien dat het

grootste deel van de omschrijvingen sterk overeenkomen, verschillende functies heeft en dat

er verschillende activiteiten binnen de opvoedingsondersteuning te onderscheiden zijn

(Vandemeulebroecke & Nys, 2002).

2.2.1 Definitie opvoedingsondersteuning

Opvoedingsondersteuning wordt door Janssens (1998, p. 12) omschreven als “een

verzamelnaam voor een aantal preventieve activiteiten en interventies die tot doel hebben de

opvoedingscompetentie van de ouders te vergroten en het gezinsfunctioneren te verbeteren”.

Hierbij verwijst hij onder andere naar gezinsprogramma’s waarbij zowel opvoedingsgedrag

als opvoedingscompetenties aangepakt worden. Opvoedingsondersteuning maakt deel uit van

het begrippenpaar ‘opvoedingsondersteuning en ontwikkelingsstimulering’. Binnen dit

begrippenpaar wordt een onderscheid gemaakt in drie dimensies:

(1) opvoedingsondersteuning: ondersteuning van het eigenlijke opvoedingsproces

(2) ontwikkelingsstimulering: ondersteunen van het ontwikkelingsproces van kinderen en

jongeren

(3) omgevingsfactoren beïnvloeden: interventies met betrekking tot de sociale en

pedagogische omstandigheden in de directe leefomgeving van ouders en kinderen

(Bron: Janssens, 1998, p. 12)

Gezinsondersteuning kan als koepelbegrip gezien worden, waarbinnen

opvoedingsondersteunende, ontwikkelingsstimulerende en omgevingsgerichte activiteiten

plaatsvinden.

Vandemeulebroecke (1999, p. 13) ziet opvoedingsondersteuning als “het geheel van

maatregelen, voorzieningen en structuren en activiteiten die erop gericht zijn de

mogelijkheden van het (primaire) opvoedingsmilieu aan te spreken, te verrijken en/of te

optimaliseren ten einde kinderen en jeugdigen optimale opvoedings- en ontwikkelingskansen

te bieden”. De maatregelen in de omschrijving verwijzen naar het scheppen van voorwaarden,

de voorzieningen en structuren verwijzen naar organisaties, personeel en gebouwen.


14

Terpstra & Van Dijke (1998) definiëren opvoedingsondersteuning als “een verzamelterm

voor interventies (licht pedagogische hulp) die het opvoedingsproces kunnen ondersteunen”.

(p. 13). Het doel is volgens hen dat kinderen voldoende toegerust zijn om zich te ontwikkelen

en ouders om hun kinderen op te voeden.

De definitie van opvoedingsondersteuning is volgens Andries (2004) een verzamelnaam voor

activiteiten en interventies met het doel het gezinsfunctioneren te verrijken/optimaliseren. De

praktijk richt zich op opvoedingsprocessen waarbij rekening wordt gehouden met de sociale

en culturele context.

Opvoedingsondersteuning betekent ook op intentionele wijze steun bieden aan ouders als

opvoeders. De volgende uitgangspunten gelden voor elk gezin en elke gezinsvorm:

• De erkenning van het belang van de gezinsopvoeding voor zowel kinderen,

volwassenen als de samenleving

• De erkenning van de pedagogische verantwoordelijkheid, het verlangen en de

bekwaamheid van ouders om de relatie met hun kinderen op verantwoorde wijze te

vormen.

• De erkenning dat ouders bij het dagelijkse opvoeden vragen en onzekerheden kunnen

ondervinden en het recht hebben om indien nodig hiervoor steun te ontvangen

• De erkenning van het recht van gezinnen op aandacht van de samenleving voor de

totstandkoming van de randvoorwaarden voor opvoeding

(Bron: Vandemeulebroecke & de Munter, 2004, p. 32)

Deze uitgangspunten leiden tot de volgende principes bij het uitvoeren van

opvoedingsondersteuning:

• De ondersteuning afstemmen op behoeften en opvoedingsvragen die ouders kunnen

hebben bij het dagelijks opvoeden en die geen specifieke en intensieve interventie

vereisen

• Het werken vanuit een groeimodel dat gericht is op pedagogische intenties en

bekwaamheden van ouders te erkennen en te stimuleren. Op deze manier kan de

kwaliteit van het gezinsmilieu als pedagogisch milieu bevorderd worden

• Zoveel mogelijk vraaggestuurd werken, oftewel uitgaan van de vragen die ouders zelf

hebben


15

• Geloven in de krachten van de ouders en hierop aansluiten

• Het gesprek over opvoeding met en tussen ouders onderling bevorderen

• Een ruim en gevarieerd aanbod verzekeren dat direct en vrijwillig toegankelijk is voor

ouders ongeacht de sociaaleconomische status, afkomst of gezinssituatie

• De maatschappelijke knelpunten die naar voren kunnen komen in de

opvoedingsondersteuning aan het beleid doorgeven en/of beleidsvoorstellen

formuleren

(Bron: Vandemeulebroecke & de Munter, 2004, p. 34)

Een andere definitie van opvoedingsondersteuning is ondersteuning bij het opvoedingsproces

(Bakker et al., 1998). De nadruk wordt gelegd op de kracht van ouders en opvoeders.

Opvoedingsondersteuning was oorspronkelijk vooral gericht op feitelijke ondersteuning en

voorlichting aan ouders, maar heeft zich verbreed en richt zich niet alleen op

opvoedingscompetentie en opvoedingsattitude van ouders. Sociale ondersteuning van

gezinnen heeft meer de aandacht gekregen. Volgens Hermanns (1992) is dit zelfs het meest

belangrijke element van opvoedingsondersteuning. Er is bij opvoedingsondersteuning sprake

van een combinatie van opvoedingsdeskundigheid, ervaringsdeskundigheid en sociale

ondersteuning. Hieronder valt zowel emotionele steun, steun bij informatieverwerking en

instrumentele steun (Hermanns, 1992).

Opvoedingsondersteuning kan ook omschreven worden als “alle activiteiten of initiatieven

die er rechtstreeks of onrechtstreeks op gericht zijn om de draagkracht van de ouders en

andere opvoeders in de begeleiding van hun kinderen te ondersteunen of te

verhogen”.(Bakker, 1998, Vandemeulebroecke, 2000 & Verhegge 1999, p. 12). Draagkracht

wil zeggen het geheel van competenties en beschermende factoren dat ouders en kinderen

helpt bedreigende factoren tegen te gaan (Bakker et al., 1998).

De vertaling van opvoedingsondersteuning naar het Engels is parent education. “Parent

education is the systematic provision of information to parents for the purpose of supporting

their efforts to enhance their child’s’ development” (Kaiser et al., 1999, p.174).

Er wordt hier specifiek verwezen naar alleen informatie, terwijl in de voorgaande definities

ook vaardigheden werden benoemd. Deze Engelse definitie kan daarom als niet volledig

worden beschouwd.


16

In dit onderzoek zullen de definities van Bakker et al. (1998) en Bakker (1998),

Vandemeulebroecke (2000) & Verhegge (1999) gebruikt worden. Opvoedingsondersteuning

is hiermee te zien als ondersteuning bij het opvoedingsproces, waarbij de kracht van de ouders

centraal staat en waarbij activiteiten en initiatieven erop gericht zijn de draagkracht van de

ouders te vergroten. Deze twee punten staan centraal bij het doel en het gebruik van het

OpvoedPartySpel, namelijk ouders ondersteunen door hen onderling ervaringen uit te

wisselen tijdens gesprekken of discussies. De deskundigheid van de professionele begeleiders

wordt als het ware gecombineerd met de deskundigheid van de ouders en opvoeders met

betrekking tot de opvoeding van hun eigen kinderen.

2.2.2 Functies van opvoedingsondersteuning

Opvoedingsondersteuning is erop gericht de ontwikkeling van kinderen optimaal te

bevorderen door hulp te bieden aan ouders en opvoeders en speelt hierbij in op de behoefte

van deze ouders en opvoeders. Dit gebeurt zoals al eerder is geconstateerd door de

pedagogische draagkracht en competentie van ouders te versterken. Opvoedingsondersteuning

richt zich niet alleen op het kind zelf, maar vooral op de context waarbinnen de opvoeding

plaatsvindt (Bakker et al., 2005).

Er is een onderscheid te maken tussen concrete activiteiten als doel en het

beïnvloedingsproces tussen ouders, kinderen en omgeving als doel. Om te beginnen de

concrete activiteiten. Volgens Hermanns (1995) zijn dit er vier, namelijk:

• Preventie

• Voorlichting

• Advisering

• Signalering

De doelen van het programma Opvoedingsondersteuning en Ontwikkelingsstimulering

(O&O) van het Nederlands Instituut voor Zorg en Welzijn (NIZW, 1998) tonen

overeenkomsten met de genoemde doelen van Hermanns. De doelen van het NIZW zijn:

• Informatie en voorlichting

• Pedagogische advisering en licht pedagogische hulp

• Signalering en vroegtijdige onderkenning

• Versterken zelfhulp en sociale steun.


17

Beiden noemen voorlichting, advisering en signalering als doel. Er zijn echter twee

verschillen. Het eerste verschil is dat Hermanns (1995) preventie als doel heeft, het NIZW

niet. Preventie verwijst naar de vroegtijdige aanpak van een probleemsituatie, het doelbewust

en intentioneel voorkomen van probleemsituaties. Het tweede verschil is dat het NIZW (1998)

zich ook richt op de krachten van de ouders zelf oftewel empowerment in tegenstelling tot

Hermanns. Dit begrip komt uit Amerika en komt voort uit theorieën over sociale preventie en

community intervention (Royers, de Ree en Verbeek, 1998). Een belangrijk uitgangspunt

hierbij is dat de eigen deskundigheid van de ouders zelf gestimuleerd wordt zodat zij zichzelf

kunnen helpen (Bakker et al., 2005). Maar deze twee genoemde verschillen vertonen ook een

positieve samenhang. Empowerment kan als preventie gezien worden indien de krachten van

de ouders een probleemsituatie kunnen voorkomen.

Hierop volgend wordt het beïnvloedingsproces tussen ouders, kinderen en omgeving als doel

behandeld. Het opvoedingsproces kan in dit geval gezien worden als een transactioneel

proces, waarin ouders en kinderen elkaar wederzijds beïnvloeden in relatie met de omgeving

van het gezin (Bakker et al., 1998). Een belangrijk uitgangspunt is dat de kwaliteit van de

opvoeding niet alleen afhankelijk is van de opvoedingscompetentie van ouders, maar ook van

de omgeving en gezinssituaties waarin ouders hun kind moeten opvoeden. Zowel de

kindfactoren, ouderfactoren en omgevingsfactoren beïnvloeden het transactionele proces.

Dreigingen kunnen uit alle drie de voorgaande factoren voortkomen. Ze maken het leven

complex en vragen veel energie om de opvoeding op de goede weg te houden. Deze

dreigingen worden ook wel risicofactoren genoemd. Ze vergroten de kans op het ontstaan van

problemen. Factoren die het opvoedingsproces goed laten verlopen, kunnen hun oorsprong

ook in het kind, de ouder(s) of de omgeving vinden. Deze worden beschermende factoren

genoemd en bieden tegenwicht aan risicofactoren.

Figuur 2 laat zien dat er onderscheid wordt gemaakt tussen factoren op micro-, meso- en

macroniveau. Microniveau omvat kind-, ouder- en gezinsfactoren. Persoonlijke

eigenschappen staan hier centraal. Op mesoniveau worden sociale, gezins- en buurtfactoren

onderscheiden. Voorbeelden zijn het sociale netwerk, sociale bindingen en de kwaliteit van de

buurt. Factoren op macroniveau zijn maatschappelijke achtergrondfactoren. Hieronder vallen

de culturele achtergrond en de sociaal-economische positie. Het balansmodel geeft de

samenwerking van de factoren op alle drie de niveaus weer (Bakker et al,. 1998).


18

Figuur 2 Balansmodel

(Bron: Bakker et al,. 1998, p. 21)


19

De aanwezigheid van een enkele risicofactor zal weinig invloed uitoefenen op de kwaliteit

van de opvoeding en ontwikkeling van kinderen. Er ontstaan problemen wanneer de

risicofactoren zich opstapelen en de beschermende factoren niet. Naarmate het aantal

problemen en stressfactoren toeneemt, neemt de draagkracht van ouders om deze problemen

zelf aan te kunnen naar verhouding af. Het doel van opvoedingsondersteuning is het vinden

van een evenwicht tussen risico- en beschermende factoren, een balans tussen draaglast en

draagkracht. Risicosituaties en stressfactoren worden geminimaliseerd en het ontwikkelen van

beschermende en ondersteunende factoren wordt geoptimaliseerd. Om de wisselwerking

tussen de beschermende factoren en risicofactoren, tussen individuele ontwikkeling en sociale

omgeving en tussen de verschillende socialisatiemilieus in kaart te brengen, worden de

begrippen draagkracht en draaglast gebruikt. Draagkracht staat voor de competenties en

beschermende factoren waarmee ouders en kinderen de draaglast het hoofd kunnen bieden.

Draaglast staat voor de taken die ouders moeten vervullen, zoals het voorzien van de primaire

levensbehoeften en materiële behoeften, huishoudelijke en maatschappelijke taken. De

verhouding tussen draagkracht en draaglast laat zien of ouders de opvoeding daadwerkelijk

‘aankunnen’(Bakker et al,. 1998).

Vandemeulebroecke & Nys (2002) schrijven dezelfde functie toe aan

opvoedingsondersteuning, namelijk het bewaren en opnieuw in evenwicht brengen van de

balans tussen de risico- en beschermingsfactoren. Daarnaast noemen zij nog twee andere

functies:

• Aanvulling op het opvoedingsmilieu.

Ouders/opvoeders ervaren de opvoedingssituatie als ‘gewoon’, ze hebben slechts

vragen over opvoeden omdat ze het zo goed mogelijk willen doen. Ze ondervinden

geen problemen of ernstige spanning.

• Doorverwijzing en oriëntering naar intensieve, gespecialiseerde begeleiding.

De opvoedingsomstandigheden worden als zeer ernstig en zwaar ervaren. De balans

tussen risico- en beschermingsfactoren is zwaar verstoord. De betrokkenen zien geen

oplossing meer, waardoor hulpverlening nodig is.

(Bron: Vandemeulebroecke & Nys, 2002, p. 20-21)


20

2.2.3 Ontwikkeling van opvoedingsondersteuning in de loop der tijd

In het begin van de twintigste eeuw zijn de eerste voorlichtingsactiviteiten en cursussen

gestart voor moeders waarbij de nadruk vooral op de hygiëne en lichamelijke gezondheid van

de kinderen werd gelegd. In 1901 werd het eerste consultatiebureau opgericht, met als doel de

zuigelingensterfte terug te dringen (Bakker et al., 2006). In de jaren daarna is de

belangstelling voor de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen en de invloed van

ouders daarop steeds meer toegenomen. De inhoud van de voorlichting veranderde in de jaren

negentig, net als de toon waarop tegen ouders werd gesproken: van moraliserend naar streng,

vervolgens betuttelend naar meer informatief en neutraal (de Mare, 1994). Het eerste

opvoedbureau ontstond pas in 1919, ‘Huis voor ouders en opvoeders’. Het vloeide voort uit

stichting Spel- en Opvoedingsvoorlichting. Dit huis moest symbool staan voor de taak die

ouders en opvoeders in het gezin hebben.

Volgens Wubs (2011) laat de eerste helft van de twintigste eeuw een verbetering zien van de

levensstandaard door toename van de welvaart en een sterke verzuiling van het

maatschappelijke en culturele leven. In de jaren vijftig verschenen twee belangrijke boeken:

de eerste was een voorlichtingsboek voor moeders en aanstaande moeders gepubliceerd door

het Groene Kruis met als doel deze moeders meer kennis over opvoeden mee te geven. Het

tweede boek was het wereldberoemde boek van de Amerikaanse kinderarts Benjamin Spock.

Hij wilde in tegenstelling tot de meeste auteurs dat ouders flexibel waren. Volgens hem

konden volmaakte ouders hun kinderen niet goed voorbereiden op de echte wereld.

Nederlandse opvoedingsdeskundigen konden dit lastig accepteren, ze wilden niet dat ouders

zomaar deden wat ze wilden wat betreft opvoeding. In Nederlandse vakbladen en tijdschriften

werd het boek van Spock genegeerd, maar binnen enkele jaren werd dit het meest verkochte

opvoedingsboek. Ouders hadden in de jaren vijftig kennelijk andere behoeftes en ideeën dan

deskundigen (Wubs, 2011).

In de jaren zeventig is een omslagpunt te zien, er kwam een generatie nieuwe deskundigen.

Zij wilden ouders niet langer de les lezen, maar naast hen staan en hen helpen bij de

opvoeding die soms een strijd kon zijn. Ouders zichzelf laten zijn en genieten van het

ouderschap waren hierbij belangrijke onderdelen (Wubs, 2011).

In de jaren tachtig waren ontwikkelingen te zien op het gebied van ‘pedagogische

hulpverlening in de eerste lijn’, zoals het toen genoemd werd. Het Instituut voor Sociale

Geneeskunde van de universiteit van Leiden leverde ongeveer twintig projecten op (Ruys,


21

1985). Dit betrof vaak (ortho)pedagogen in dienst van het Kruiswerk, een

gezondheidszorginstelling. Er waren ook initiatieven waarbij RIAGG-medewerkers

(Regionale Instelling voor Ambulante Geestelijke Gezondheidszorg) spreekuur hielden op het

consultatiebureau. Het project ‘Spel- en Opvoedwinkels’ werd in diverse provincies

uitgevoerd. Ouders kregen hierbij persoonlijke aandacht en informatie met betrekking tot hun

problemen. Tegen een kleine vergoeding kon speelgoed geleend worden. Het doel hiervan

was vooral een laagdrempelige ontmoetingsplaats ontwikkelen waar ouders terecht konden

met opvoedingsvragen (Hoop, 1996). De universiteit van Leiden voerde een evaluatie

onderzoek uit in Leiden en Haarlem naar het functioneren van een aantal pedagogische

bureaus. De conclusie die hieruit volgde was dat pedagogische bureaus nuttige voorzieningen

waren, die aansloten bij een behoefte van ouders aan praktische ondersteuning (Ruys, 1985).

In de jaren negentig ontstond volgens Blokland (2001) een bloei van initiatieven gericht op

pedagogische advisering aan ouders. In de jeugdgezondheidszorg vond een verschuiving

plaats van een medisch-lichamelijke oriëntatie naar aandacht voor psychosociale factoren in

de ontwikkeling van kinderen. Binnen het onderwijs werd de nadruk gelegd op

ontwikkelingsstimulering en opvoedingsondersteuning in de voorschoolse periode. Binnen het

gemeentelijk beleid van sociale vernieuwing werd het kernpunt aandacht voor ouders en

kinderen in achterstandsituaties. Sociale vernieuwing wil zeggen het verbeteren van de

leefomgeving van kinderen, ondersteuning van ouders bij hun vaak moeilijke opvoedingstaak

en vroegtijdig opsporen van ontwikkelings- en gedragsproblematiek. De jeugdhulpverlening

richt zich meer op preventie van opvoedingsproblemen en ondersteuning van ouders bij de

opvoeding op een zo jong mogelijke leeftijd. Laagdrempeligheid kenmerkt het beleid om hulp

aan ouders en kinderen zo vroeg mogelijk aan te bieden. Pedagogische spreekuren en

opvoedbureaus sluiten op dit beleid aan. Tot slot is er het rijksoverheidsbeleid dat diverse

vormen van opvoedingsondersteuning stimuleert. De samenwerking en afstemming op lokaal

en regionaal niveau wordt hierbij gestimuleerd (Blokland, 2001).

Tegenwoordig moet elke gemeente een Centrum voor Jeugd en Gezin hebben (Rijksoverheid,

2011). Ouders en jongeren kunnen hier terecht met hun vragen over opvoeden, opgroeien en

gezondheid. Het Centrum voor Jeugd en Gezin biedt advies, ondersteuning en afgestemde

hulp. Zo is er jeugdgezondheidszorg (consultatiebureaus en GGD), opvoedingsondersteuning,

gezinscoaching, een voorpost van Bureau Jeugdzorg en zijn er maatschappelijk werkers te

vinden. Doel is de eigen kracht van de opvoeders te versterken (CJG, 2011).

2.3 Behoefte aan opvoedingsondersteuning

Deze vraag kan op verschillende manieren beantwoord worden. (1) De behoefte kan afgeleid

worden aan de hand va n vragen, zorgen of problemen van ouders over de opvoeding in het

algemeen maar ook over specifieke thema’s in h

opvoedingsondersteuning als ze bepaalde vragen hebben waarbij zij nadrukkelijk steun willen

van anderen. (3) Wanneer het informele, sociale netwerk niet voldoet bij het beantwoorden

van opvoedingsvragen, zijn er

kunnen vervuld worden door het professionele aanbod van opvoedingsondersteuning (Colpin


2.3.1. Opvoedvragen

Uit het onderzoek ‘Kinderen in Nederland’ (Zeijl

ouders in het jaar van het onderzoek vragen of zorgen heeft gehad over de opvoeding. Hierbij

ging het vaak om lichte, tijdelijke zorgen. Slechts 1 tot 4 procent van de ouders heeft veel

zorgen met betrekking tot het

emotionele problemen van hun kind. In figuur 3 is te zien waarover de ouders zich zorgen

maakten en de mate waarin.

Figuur 3 Kinderen in Nederland (Zeijl et al., 2005)

Van de ouders die zich in het afgelopen jaar een beetje of veel zorgen maakten, heeft meer

dan de helft (56%) hulp gezocht. De meeste hulp is in de nabije omgeving gezocht. De

Ervaringen met het OpvoedPartySpel

efte aan opvoedingsondersteuning



algemeen maar ook over specifieke thema’s in het bijzonder. (2) Ouders hebben behoefte aan



van opvoedingsvragen, zijn er niet-vervulde steunbehoeften. Niet-vervulde steunbehoeften



Uit het onderzoek ‘Kinderen in Nederland’ (Zeijl et al, 2005) blijkt dat bijna de helft van de



zorgen met betrekking tot het gedrag van hun kind, de opvoeding in het algemeen en/of


Kinderen in Nederland (Zeijl et al., 2005)




22



et bijzonder. (2) Ouders hebben behoefte aan



vervulde steunbehoeften


2005) blijkt dat bijna de helft van de



gedrag van hun kind, de opvoeding in het algemeen en/of





23

huisarts, familie en vrienden en het consultatiebureau voor ouders met jonge kinderen worden

hierbij geraadpleegd. Zelfstandig gevestigde pedagogen, psychologen, RIAGG, Bureau

Jeugdzorg en maatschappelijk werk worden naar verhouding weinig geraadpleegd. Een reden

hiervoor kan zijn dat ouders geen noodzaak zagen. De meesten hebben immers gezegd geen

grote zorgen te hebben gehad. Wel valt het op dat ouders met oudere kinderen iets vaker

gebruik maken van pedagogen, psychologen, RIAGG en Bureau Jeugdzorg. Dit komt doordat

jeugdgezondheidszorgmedewerkers vaker opvoedproblemen bij ouders met oudere kinderen

opmerken dan bij ouders met jonge kinderen. Vaak worden deze problemen veroorzaakt door

de emotionele problemen van het kind. In figuur 4 is te zien in welk percentage en bij welke

hulpverleners hulp is gevraagd.


44% van de ouders heeft geen hulp gezocht. De belangrijkste reden hiervoor was dat het

zoeken van hulp niet als noodzakelijk werd gezien, de problemen waren niet zodanig dat hulp

wenselijk was. In figuur 5 is te zien dat op de tweede en derde plaats staan ‘niet weten waar

gepaste hulp gevonden kan worden’ en ‘het moeilijk vinden om hulp te vragen aan anderen’.


24


2.3.2. Negatief beeld

Er bestaat een verband tussen onzekere, bezorgde ouders en ouders met opvoedproblemen.

Onzekerheid en bezorgdheid kunnen de aandacht van ouders voor bepaalde onderwerpen

verhogen en leiden tot het zoeken naar informatie en communicatie met deskundigen of

andere ouders. Een voorbeeld is een gescheiden ouder die zijn kind bewust in de gaten houdt.

Ouders stellen hoge eisen aan zichzelf wat betreft de opvoeding van hun kinderen. Ze willen

het erg graag goed doen en willen geen fouten maken. De hoge eisen die de ouders aan

zichzelf stellen kunnen zorgen voor een gevoel van druk op de opvoeding. Veel ouders

hebben te maken met opmerkingen over hun gezinssituatie en/of hun manier van opvoeden

door de buitenwereld. Hierbij gaat het om zowel positieve als negatieve opmerkingen (van

Egten, Zeijl, de Hoog, Nankoe & Petronia, 2008).

Ouders proberen de kritiek te negeren, maar het heeft toch effect op de mate waarin ze zich

willen bewijzen naar hun omgeving. De overheid lijkt een negatief beeld te hebben van

ouders en hun opvoedingsvaardigheden, probleemoplossend vermogen en de mate waarin

actief hulp wordt gezocht. In de nota Gezinsbeleid 2006 (Ministerie van Volksgezondheid,

Welzijn en Sport, 2006) wordt gesproken over groeiende opvoedingsonzekerheid en in het

programma Jeugd en Gezin 2007 – 2011 (Ministerie van Jeugd en Gezin, 2007) wordt de

nadruk gelegd op de waarneming dat ouders hulp nodig hebben bij het opvoeden. In het

algemeen kan worden verondersteld dat het ouderschap wordt geproblematiseerd, de

opvoedsituatie wordt te negatief voorgesteld. Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn

en Sport (2010) stelt dat opvoeden minder vanzelfsprekend is, ouders voelen zich onzeker en


25

kunnen met vragen niet altijd in hun eigen directe omgeving terecht. Dit komt door het

ontbreken van gemeenschappelijke opvattingen over opvoeding, de afnemende rol van de

sociale omgeving binnen de opvoeding en ouders zijn meestal op zichzelf aangewezen.

De landelijke en lokale overheden zouden uit moeten gaan van de opvoedvaardigheid, de

gemotiveerdheid en het eigen initiatief van de ouders. De meeste ouders proberen zo goed

mogelijke opvoeders te zijn, zijn hier bewust mee bezig en vinden zelf de informatie of steun

die ze nodig hebben. Als ouders meer ondersteuning willen krijgen, zou dit in de vorm van

laagdrempelig en deskundig advies zijn (Van Egten et al., 2008).

2.3.3. Gewenste vormen van ondersteuning

Uit het onderzoek ‘Gezinnen van de toekomst’ is gebleken dat laagdrempelige vormen van

opvoedingsondersteuning het meest lijken aan te spreken, zoals internet, andere ouders en

fysieke informatiepunten. Het gebruik van internet kwam naar voren als zowel informatiebron

als mogelijkheid om ervaringen uit te wisselen. Onderzoek van het SCP (Duimel, 2007) laat

zien dat steeds meer ouders internet gebruiken en hier op zoek gaan naar informatie over

opvoeden en uitwisseling van contacten met andere ouders. Voor werkende ouders zijn

virtuele informatiepunten zeker een uitkomst. Er kan alleen niet vanuit worden gegaan dat alle

ouders gebruik willen maken van deze vorm van ondersteuning in de toekomst.

Ouders blijken het fijn te vinden om ervaringen uit te wisselen met andere ouders. Naast het

internet kan deze vorm van ondersteuning in de vorm van praatgroepen op diverse plaatsen

aangeboden worden. De prioriteit ligt bij locaties waar ouders makkelijk binnen stappen,

zoals een buurthuis, school, bibliotheek of het Centra voor jeugd en gezin (Van Egten et al.,

2008).

De behoefte naar fysieke informatiepunten werd hiervoor genoemd. Ouders willen een

centraal punt waar ze met elke vraag over opvoeding terecht kunnen, ook met specifieke

opvoedvragen die samenhangen met de gezinssituatie. In het algemeen geven ouders vaak aan

dat zij niet echt ergens terecht kunnen voor vragen over hun kind in de basisschoolleeftijd. De

huisarts, school of het consultatiebureau worden dan geraadpleegd. Centra voor Jeugd en

Gezin zullen deze functie kunnen volbrengen. Deze centra zullen aan de behoeftes van de

ouders voldoen wanneer de hulp laagdrempelig is. Ouders willen niet dat de overheid zich te

veel bemoeit met de opvoeding is uit het onderzoek 'Gezinnen van de toekomst’ (2008)

gebleken. Ze willen makkelijk ergens naartoe kunnen als ze zelf de behoefte hebben aan


26

informatie of steun in de opvoeding. Vooral bij dagelijkse kleine problemen in de opvoeding.

Het is voor de ouders belangrijk dat ze tijdelijk advies krijgen. Het registreren van hun vragen

of problemen zou er mogelijk toe kunnen leiden dat ze op een later moment ongewenst

worden geconfronteerd met vragen die in het verleden speelden. Goede voorlichting over deze

registraties aan ouders en het gebruik ervan zou kunnen voorkomen dat dit een drempel vormt

om informatie te zoeken (Van Egten et al., 2008).

Het onderzoek van de Opvoedingstelefoon Vlaanderen (Wouters, 2000) laat zien vanuit welke

behoefte aan ondersteuning ouders of andere opvoeders contact opnemen. Er is een

onderscheid gemaakt tussen de behoefte aan ondersteuning verbonden met concrete vragen

(‘expliciete ondersteuning’) en een algemene behoefte aan emotionele ondersteuning

(‘ impliciete ondersteuning’). Iets meer dan de helft van de bellers had behoefte aan

informatieve ondersteuning terwijl 80% van de bellers behoefte had aan emotionele

ondersteuning. “Bellers hebben nood om gehoord te worden, behoefte aan erkenning voor

hun inzet en zorg bij de opvoeding, nood om te weten hoe andere ouders opvoeden en een

grote behoefte om ‘au sérieux’ te worden genomen.” (Wouters, 2000, p. 271).

Deze bevinding laat zien dat opvoedingsondersteuning zich vertaalt in behoefte aan

emotionele ondersteuning. Dit verklaart waarom ouders vooral een beroep doen op andere

ouders in hun informele netwerk en waarmee zij een min of meer sterke emotionele band

hebben. Dit persoonlijke contact komt in de meeste studies naar voren als het meest gebruikte

en/of meest geschikt geachte vorm voor opvoedingsondersteuning. Dit leidt tot een pleidooi

om bij de concrete realisatie van opvoedingsondersteuning gebruik te maken van het

persoonlijke contact, in het bijzonder het contact tussen ouders onderling (Colpin &

Vandemeulebroecke, 2002). Opvoedingsondersteuning neemt hierbij de vorm aan van een

gesprek, “waarin individuele vragen gemeenschappelijke vragen worden, waarin subjectief

beleefde problemen geconfronteerd worden met objectieve inzichten en maatschappelijke

omstandigheden, zodanig dat zowel ouders als samenleving tot meer verantwoorde keuzen in

verband met de opvoeding in het gezin kunnen komen.” (Van Crombrugge &

Vandemeulebroecke, 1992, p. 35). Ouders worden erkend in en aangesproken op hun

pedagogische verantwoordelijkheid, er wordt recht gedaan aan de complexiteit van de

opvoedingssituatie en het biedt emotionele ondersteuning.


27

2.4 Vormen van laagdrempelige groepsgerichte opvoedingsondersteuning

Omdat het OpvoedPartySpel een ondersteunend middel is bij groepsgerichte

opvoedingsondersteuning, zal in dit hoofdstuk daarom alleen aandacht worden besteed aan

vormen van laagdrempelige opvoedingsondersteuning in groepen.

2.4.1. Kenmerken

Groepsgerichte opvoedingsondersteuning is belangrijk omdat:

• Het opvoedingsisolement van ouders doorbroken wordt

• Ouders steun en herkenning bij elkaar vinden

• Ouders de mogelijkheid krijgen op hun eigen handelen te reflecteren in confrontatie

met andere ouders

• Gedeelde ervaringen ouders sterker maken

• Ouders meer zelfvertrouwen in een groep krijgen

• Ouders nieuwe inzichten krijgen

• Het sociale netwerk van de ouders uitgebreid kan worden

(Bron: Haerden, 2009, p.2)

Het delen van ervaringen in een groep werkt stimulerend, een groep kan namelijk zorgen voor

positieve energie en kracht. Samen sta je sterk, je kunt en weet meer met zijn allen dan in je

eentje. Niet alleen het ervaren van steun geeft zelfvertrouwen, zelf steun bieden aan andere

ouders zorgt voor een waardevol gevoel. In alle groepsactiviteiten speelt het uitwisselen van

ervaringen een belangrijke rol. Ervaringsdeskundigheid is een grote bron van kennis, ouders

hebben veel aan het uitwisselen van ervaringen. Ouders met kinderen van dezelfde leeftijd

hebben vaak dezelfde vragen. In een groep komen ouders gemakkelijker met vragen en

onzekerheden vergeleken met één op één gesprekken met opvoedingsdeskundigen. Het is

voor ouders moeilijker om aan een opvoedingsdeskundige toe te geven dat ze iets niet weten

of moeilijk vinden. Door groepsgericht te werken ontstaat een levendiger gesprek en weten

ouders dat ze niet de enigen zijn met een bepaalde onzekerheid (Bakker et al, 2005).

2.4.2. Inloopactiviteiten voor ouders

Inloopactiviteiten voor ouders hebben een informeel karakter. Er is een mate van

vrijblijvendheid voor de ouders (en kinderen) die van de inloopactiviteiten gebruik maken.

Ouders komen en gaan wanneer hen dat uitkomt, binnen de begin- en eindtijd van de


28

inloopactiviteit. Voorbeelden van inloopactiviteiten zijn koffieochtenden en spelmiddagen

voor kinderen en hun ouders. Deze activiteiten kunnen door de peuterspeelzaal en het

buurtcentrum worden georganiseerd. Het open karakter van de inloopactiviteit heeft geen

vaste structuur en maakt de activiteit daardoor toegankelijk. Ouders hoeven zich in principe

niet op te geven. Dit betekent dat er ook geen wachtlijst is. Toch is er vaak sprake van een

vaste groep ouders die de bijeenkomsten bezoekt of die meedraait als vrijwilliger. Meestal

zijn er jonge kinderen bij de activiteit aanwezig, omdat ouders anders niet (kunnen) komen.

Een inloopactiviteit is kleinschalig en vaak buurtgericht. De keuze van locatie speelt een

belangrijke rol. Een plaats waar ouders op een moment toch al moeten zijn is het meest

laagdrempelig. Bijvoorbeeld een school of een speel-o-theek. Het accent wordt gelegd op de

ouders onderling, en niet op het contact tussen ouders en beroepsopvoeders. Het onderlinge

contact en het uitwisselen van ervaringen tussen ouders staat centraal. De professional als

deskundige begeleider speelt vaak een ondergeschikte rol (Roelofse, 2001).

Doel

De vrijblijvende ontmoeting heeft meerdere doelen: de betrokkenheid van ouders bij de

instelling wordt vergroot, ouders informatie over opvoeding verstrekken, laten zien dat spelen

voor kinderen leuk en leerzaam is, de kennismaking tussen ouders en instelling bevorderen en

een sociaal netwerk opbouwen van ouders onderling. Van daaruit wordt gehoopt weer andere

doelen te bereiken, bijvoorbeeld ouders zelfvertrouwen geven in hun rol als opvoeder,

waardoor de ontwikkeling van het kind een impuls krijgt en mogelijke problemen in de

toekomst kunnen worden voorkomen. Belangrijk bij inloopactiviteiten is de informele

ontmoeting tussen ouders onderling. Uit deze ontmoeting kunnen zaken voortkomen als het

uitwisselen van tips over de opvoeding van een kind, informatie over de ontwikkelingsfase

van peuters en geruststelling omdat een andere ouder ook in dezelfde lastige situatie heeft

gezeten. Er kan onderlinge steun ontstaan voor ouders die deze niet in hun privé omgeving

kunnen vinden (Roelofse, 2001).

2.4.3. Eenmalige ouderbijeenkomsten

Bijeenkomsten over onderwerpen die te maken hebben met de opvoeding en ontwikkeling

van kinderen komen het vaakst voor. De meest bekende vorm hiervan is de ouderavond op

school, kinderdagverblijf , naschoolse opvang of peuterspeelzaal. Deze ouderbijeenkomsten


29

hebben een vrijblijvend karakter en kunnen incidenteel als structureel georganiseerd worden.

Ze worden vaak georganiseerd vanuit basisvoorzieningen die in nauw contact staan met

ouders en kinderen. De thema’s gaan vaak over de verschillende ontwikkelingsfasen of over

actuele opvoedingsthema’s (Haerden, 2009). Deze vorm van groepsgerichte

opvoedingsondersteuning is het meest verspreid, overal in Nederland wordt dit georganiseerd

maar tegelijkertijd wordt ze ook het minst erkend. De bijeenkomsten bieden ouders de

gelegenheid om kennis te maken met het fenomeen ‘praten over opvoeding’ en kunnen zo ook

een link leggen naar andere activiteiten op het gebied van opvoedingsondersteuning. Het

contact tussen ouders en de voorziening waar hun kind dagelijks verblijft wordt hierdoor

bevorderd (Marx, 2001).

Doel

Er zijn meerdere soorten ouderbijeenkomsten, elke bijeenkomst heeft een eigen doelgroep en

doelstelling. De hangt samen met de soort bijeenkomst en de persoon of instelling die de

bijeenkomst organiseert. De eenmalige ouderbijeenkomst kan worden georganiseerd door

beroepskrachten als peuterleidsters of leerkrachten, de oudercommissie van een school of

door anderen die niet dagelijks bij de kinderen en ouders betrokken zijn zoals de

wijkverpleegkundige van het consultatiebureau of de buurthuismedewerker. De doelen van de

eenmalige bijeenkomsten zijn gering, maar niet onbelangrijk. Mogelijke doelen zijn:

• Ouders informeren over een onderwerp. Dit kan informatie zijn over een onderwerp

waar ouders zelf om vragen of die de instelling belangrijk vindt.

• Ouders ervaringen uit laten wisselen. Dit is bedoeld om de informatie te verwerken en

de ouders met elkaar te laten praten.

• Contact tussen ouders en instelling bevorderen. Bijvoorbeeld over de afstemming

tussen school en thuis. Daarnaast zorgen de informele contacten ook voor een

gezellige sfeer, wat belangrijk is als ouders jarenlang met elkaar optrekken.

(Bron: Marx, 2001, p. 160)


30

2.4.4. Oudercursussen

Oudercursussen kunnen als een serie van tenminste drie bijeenkomsten gezien worden voor

ouders met een vaste groep deelnemers. De bijeenkomsten hebben een vaste structuur met

vooraf vastgestelde thema’s. Oudercursussen zijn vooral gericht op ouders die vragen hebben

over de opvoeding en op ouders met lichte opvoedingsproblemen (NIZW, 2005).

Doel

Het doel van oudercursussen is ouders competenter maken en hun meer zelfvertrouwen geven

door kennis te verstrekken, het aanleren van vaardigheden en het bieden van steun.

Voorbeelden van doelstellingen zijn:

• De pedagogische competentie en het zelfvertrouwen van de ouders zijn toegenomen

• Het sociale netwerk van de ouders is versterkt of uitgebreid

• De kwaliteit van de omgang tussen ouders en hun kinderen is verbeterd

• Ouders hebben beter inzicht in wat zij van hun kinderen kunnen verwachten

• Ouders zijn vaardiger in het omgaan met alledaagse opvoedingsmoeilijheden (NIZW,

2005)

2.4.5. Opvoedparty (volgens Lunamare)

Een opvoedparty is een bijeenkomst van ongeveer twee uur, met vijf tot tien deelnemers. In

een klein gezelschap wordt onder deskundige leiding gediscussieerd over één of meerdere

opvoedingsthema’s of –dillema’s naar keuze. Redenen om een opvoedparty te geven kunnen

zijn:

• Het delen en opdoen van kennis en informatie over de ontwikkeling van kinderen leidt

tot meer ontspanning in de dagelijkse opvoeding

• Ouders kunnen antwoord krijgen op hun persoonlijke vragen met behulp van de juiste

informatie

• Ervaringen delen met andere ouders en van elkaar leren (www.lunamare.nu, 2011).

Een opvoedparty lijkt op een eenmalige ouderbijeenkomst. Overeenkomsten zijn het

vrijblijvende karakter, thema’s die over de ontwikkelingsfasen of actuele opvoedingsthema’s

gaan en het praten over opvoeding. De nadruk ligt op de oudercompetenties met betrekking

tot kennis en vaardigheden vergroten en de sociale steun bevorderen. Het uitwisselen van


31

ervaringen is hierbij essentieel. Belangrijk is de informele ‘huiskamersfeer’ die ervoor zorgt

dat ouders zich snel op hun gemak voelen.

2.4.6 Oorsprong van het OpvoedPartySpel

Het OpvoedPartySpel vindt zijn oorsprong in lotgenotencontacten. Het gaat het hierbij om

ouders die verbonden zijn omdat hun opvoedingstaak niet gemakkelijk is, bijvoorbeeld omdat

hun kind chronisch ziek is. Zij hebben specifieke vragen of problemen op verschillende

terreinen. Het is een steun voor ouders om hier met anderen die in dezelfde situatie zitten, te

kunnen praten. Lotgenotencontacten kunnen op verschillende manieren worden vormgegeven.

De ‘maatjes-projecten’ zijn meer gericht op individuele ondersteuningscontacten terwijl praat-

of gespreksgroepen een groepsgericht karakter hebben. Deze groepen tonen overeenkomsten

met oudercursussen, maar bij lotgenotencontacten speelt het uitwisselen van ervaringen de

hoofdrol. Het delen van deze ervaringen en het luisteren naar anderen helpt ouders om de

eigen moeilijke situatie te leren accepteren en ermee om te gaan. De groepen worden vaker

door de ouders zelf georganiseerd vergeleken met andere ouderactiviteiten.

Lotgenotencontacten zijn in die zin het meest vraag gestuurd van alle groepsgerichte vormen

van opvoedingsondersteuning. Ouders zien zichzelf als ervaringsdeskundigen (Kruif, 2005).

Het vinden van herkenning en erkenning voor de lastige situatie waarin ouders zich bevinden

is een van de belangrijkste doelen van lotgenotencontacten. Ouders die een moeilijke opgave

hebben bij de opvoeding, hebben vooral behoefte aan begrip en een luisterend oor. Bij

lotgenoten vinden ouders wat ze in hun eigen directe omgeving vaak missen. Familie en

vrienden kunnen zich niet altijd in de positie van de ouders verplaatsen. Lotgenoten

bagatelliseren problemen minder snel en kunnen helpen ervaringen te accepteren (Helgeson &

Cohen, 1996). In een moeilijke situatie is begrip en medeleven krijgen van de omgeving

belangrijk. Een gespreksgroep is een bron van steun en stimulans, ouders kunnen zich

spiegelen aan de ervaringen van andere ouders. Ook kunnen ze elkaar helpen met bijzondere

of moeilijke opvoedingssituaties om te gaan. In een lotgenotengroep kan veel informatie en

kennis overgedragen worden. Hiermee wordt niet theoretische kennis bedoeld, maar

informatie over hoe ouders zelf omgaan met hun situatie, in praktische als sociaal-emotionele

zin. De stress die ouders ervaren kan verminderd worden door het uitwisselen van ervaringen

en adviezen. Ouders krijgen in de groepen de kans om nieuwe contacten te leggen. ‘Gewone’

ouders bouwen vanzelfsprekend een sociaal netwerk op, voor ouders met kinderen die zich


32

anders ontwikkelen is dit niet zo eenvoudig. Ze hebben andere ervaringen en andere zorgen.

Ouders die in een moeilijke situatie zitten hebben soms de neiging om zich terug te trekken,

dit kan leiden tot een sociaal isolement dat lastig te doorbreken is. Zij voelen zich onbegrepen

door andere ouders en vaak willen ze familie en vrienden niet belasten met deze problemen.

Dit kan een reden zijn om op zoek te gaan naar lotgenotencontact. In een lotgenotengroep

komen ze ouders met dezelfde omstandigheden tegen, dit zou hun isolement kunnen

doorbreken (Kruif, 2005).

Effecten van lotgenotencontact zijn volgens Oudenampsen et al. (2007) een beter zelfgevoel,

wederzijdse ondersteuning en opdoen van kennis en vaardigheden. Deze drie punten zijn

tevens terug te vinden in het OpvoedPartySpel.

• Beter zelfgevoel: Ouders voelen zich beter door het lotgenotencontact omdat ze zich

minder eenzaam voelen, meer eigenwaarde en zelfvertrouwen hebben gekregen en

zich geaccepteerd voelen door hun lotgenoten. De herkenning en erkenning voor de

moeilijke situatie van de ouders is belangrijk voor de ontwikkeling van een beter

zelfgevoel en inzicht in de eigen problematiek. Er is iemand die hetzelfde voelt als

hen, ze staan er niet meer alleen voor. Ouders worden hierdoor sterker en kunnen beter

beslissingen nemen en keuzes maken.

• Wederzijdse ondersteuning: Ouders ervaren steun door het delen van ervaringen.

Ouders kunnen elkaar steunen in het omgaan met diverse moeilijkheden. Ze voelen

zich verbonden met elkaar en voelen zich begrepen: ze hebben het gevoel ergens bij te

horen. Ouders kunnen elkaar motiveren en helpen bij de acceptatie van een situatie.

• Opdoen van kennis en vaardigheden: Ouders kunnen veel van elkaar leren, naast de

praktische ervaringen leren ze ook van elkaars nieuwe ervaringen. Ouders helpen

elkaars situatie te relativeren en met de situatie om te gaan. Het ‘omgaan met’ is de

belangrijkste vraag, inhoudelijke kennis sluit hier niet altijd op aan. Tips en

vaardigheden helpen meer om deze vraag te beantwoorden. Alternatieven worden

aangereikt en nieuwe inzichten ontstaan, waardoor het minder moeilijk wordt om met

de situatie om te gaan (Oudenampsen et al., 2007).


33

2.5 Samenvatting literatuuronderzoek

Maatschappelijke veranderingen hebben ervoor gezorgd dat een groeiende behoefte aan

opvoedingsondersteuning is ontstaan. Individualisering, emancipatie, onderhandelingscultuur

binnen gezinnen, nieuwe gezinsvormen en arbeidsparticipatie van vrouwen hebben hiertoe

geleid.

Opvoedingsondersteuning wil zeggen ouders ondersteunen bij het opvoedingsproces. De

kracht van ouders en andere opvoeders, de combinatie van opvoedingsdeskundigheid,

ervaringsdeskundigheid en sociale ondersteuning en het vergroten van de draagkracht van

ouders en opvoeders staan hierbij centraal. Het is belangrijk dat ouders in hun ondersteuning

als gelijkwaardige partners gezien worden, de opvoedingsdeskundige staat naast de ouders en

niet boven hen. Opvoedingsondersteuning heeft als doel de ontwikkeling van kinderen

optimaal te bevorderen door steun te bieden aan ouders en opvoeders. Ouders hebben

behoefte aan opvoedingsondersteuning wanneer ze vragen, zorgen of problemen hebben over

de opvoeding, wanneer ze nadrukkelijk steun willen en wanneer het informele, sociale

netwerk niet voldoet. De afgelopen jaren heeft opvoedingsonzekerheid steeds meer aandacht

gekregen. Het is moeilijk te zeggen of dit een oorzaak is voor de toenemende vraag naar

opvoedingsondersteuning. Het gaat er meer om wanneer de draaglast te veel wordt voor

ouders en ze het niet meer aankunnen. Onzekere en bezorgde ouders zijn niet direct ouders

met opvoedproblemen, maar er is wel een verband hiertussen. De aandacht van ouders voor

bepaalde onderwerpen kan wel verhoogd worden door onzekerheid en bezorgdheid. Dit leidt

tot het zoeken naar informatie of contact met deskundigen of andere ouders. Ouders willen

antwoorden op concrete vragen of zoeken naar emotionele ondersteuning.

Laagdrempelige opvoedingsondersteuning spreekt ouders het meest aan. Ook vinden ze het

fijn om ervaringen uit te wisselen met andere ouders. Dit persoonlijke contact is de meest

gebruikte en meest geschikte vorm voor opvoedingsondersteuning. De oorsprong van het

Opvoedpartyspel bevindt zich in het lotgenotencontact. Kenmerken hiervan zijn het ontstaan

van een beter zelfgevoel, wederzijdse ondersteuning en opdoen van kennis en vaardigheden.

Ouders vinden erkenning en herkenning bij elkaar, door ervaringen te delen accepteren ze hun

situatie en ze vinden steun en stimulans bij elkaar. Een belangrijke aanvulling bij het

OpvoedPartySpel is dat de deskundigheid van de professionele begeleiders als het ware wordt

gecombineerd met de deskundigheid van de ouders en opvoeders met betrekking tot de

opvoeding van hun eigen kinderen.


34

Hoofdstuk 3 Beschrijving methode van onderzoek

Inleiding

Na het literatuuronderzoek wordt in dit hoofdstuk het veldonderzoek beschreven. Het is een

combinatie van kwalitatief en kwantitatief onderzoek, uitgevoerd aan de hand van een

schriftelijk interview met beroepsopvoeders die het OpvoedPartySpel hebben aangeschaft. In

de volgende paragrafen wordt de procedure, de steekproef, de meetinstrumenten en het

analyseplan beschreven.

3.1 Procedure

In overleg met de opdrachtgeefster is besloten om de open vragenlijsten via de email te

versturen, zodat in een korte tijd een grotere groep bereikt kon worden. De open vragenlijst

bestaat uit een inleiding op het onderzoek, privacy informatie, de retourdatum en vervolgens

13 open vragen die kort beantwoord kunnen worden. Het betreft vragen met betrekking tot de

toepassing van het OpvoedPartySpel in de praktijk. beroepsopvoeders kunnen ook reageren

wanneer ze het OpvoedPartySpel nog niet hebben gebruikt. De anonimiteit van de deelnemers

is bij dit onderzoek gewaarborgd.

Het veldonderzoek heeft plaatsgevonden in de weken 15, 16 en 17. In week 15 is het

onderzoek gestart, in week 17 is een herhalingsoproep verspreid.

Een nadeel van het gebruik van email is dat het aantal respondenten niet vaststaat, er kan van

tevoren geen zekerheid gegarandeerd worden. Er bestaat dus een kans op non respons (Baarda

en de Goede, 2001).

3.2 Steekproef

De onderzoeksgroep in het veldonderzoek bestaat uit beroepsopvoeders die het

OpvoedPartySpel hebben aangeschaft. Deze beroepsopvoeders komen uit heel Nederland.

Een beroepsopvoeder is een persoon met kennis, inzicht en vaardigheden in de pedagogiek en

ontwikkelingspsychologie (Ruikes, T.J.M., 1992). Het betreft voornamelijk beroepsopvoeders

uit het pedagogische werkveld, maar ook beroepsopvoeders uit het onderwijs en de thuiszorg.

140 beroepsopvoeders hebben het OpvoedPartySpel aangeschaft, deze beroepsopvoeders

hebben allen de open vragenlijst per email opgestuurd gekregen. Uit deze groep hebben 21

beroepsopvoeders gereageerd. Er is hier sprake van een hoge non respons geweest, namelijk


35

85%. Een tweede herhalingsoproep is gedaan. Op het verzoek om een derde oproep te doen

bij de beroepsopvoeders, is geen toestemming verkregen van de opdrachtgeefster.

3.3 Meetinstrumenten

De schriftelijke interviews maken deel uit van een combinatie van kwantitatief en kwalitatief

onderzoek. Het onderzoek is kwalitatief omdat het open vragen zijn die gaan over de mening,

wensen, en behoeften van de onderzoeksgroep. Anderzijds is het onderzoek is kwantitatief

omdat de manier van onderzoeken gestructureerd is, de vragen zijn van tevoren vastgesteld

(Baarda en de Goede, 2001).

De vragen zijn zo neutraal mogelijk gesteld en geordend op deelonderwerp. De eerste vragen

betreffen sociaal-demografische gegevens als de organisatie waar de beroepsopvoeder

werkzaam is en welke functie hij/zij hierbinnen vervult. Vervolgens worden er neutrale,

algemene vragen gesteld over het OpvoedPartySpel. Hierop volgend komen de vragen over de

persoonlijke beleving van de beroepsopvoeder en tot slot een beoordeling van het

OpvoedPartySpel. De onderwerpen worden aangekondigd door middel van kopjes boven de

vragen.

3.4 Analyseplan

De antwoorden van de open vragenlijst worden geanalyseerd en samengevat. Deze resultaten

zullen naast de deelvragen van het veldonderzoek gezet worden. Er wordt gekeken naar de

sterke punten van het OpvoedPartySpel en de zwakke punten van het OpvoedPartySpel. Op

basis hiervan wordt een sterkte-zwakte analyse gedaan aan de hand van de SWOT methode.

Bij deze methode wordt er eerst gekeken naar de sterke punten van het OpvoedPartySpel

(Strengths) en de zwakke punten van het OpvoedPartySpel (Weaknesses). Hierbij gaat het om

interne factoren. Vervolgens worden de kansen van het OpvoedPartySpel (Opportunities) en

de bedreigingen van het OpvoedPartySpel (Threats) behandeld. Dit zijn externe factoren. Met

de resultaten van deze SWOT analyse kan er antwoord worden gegeven op de laatste

deelvraag van het veldonderzoek, namelijk of deze resultaten bruikbaar zijn voor het

ontwikkelen van andere opvoedspellen door Lunamare.


36

Hoofdstuk 4 Resultaten veldonderzoek

In dit hoofdstuk wordt er antwoord gegeven op de deelvragen van het veldonderzoek. Er zal

een beschrijving worden gegeven van de antwoorden van de beroepsopvoeders op de open

vragenlijsten. Deze antwoorden zullen verwerkt worden bij het beantwoorden van de

deelvragen van het veldonderzoek.

4.1 Respondenten

Van de 21 respondenten hebben er tien het OpvoedPartySpel nog niet gebruikt. Zij hebben

daarom niet alle vragen beantwoord, alleen de vragen die voor hen van toepassing waren.

4.2 Vakgebied

De beroepsopvoeders zijn in verschillende vakgebieden werkzaam, in onderstaande diagram

is te zien welk vakgebied dit is.

Het grootste deel van de beroepsopvoeders is in het pedagogische werkveld te vinden,

namelijk bijna 53 procent. Het aantal beroepsopvoeders dat in het onderwijs werkzaam is, is

net iets minder dan het aantal in de welzijn: 14% tegenover 19%. In het overige vakgebied

bevindt 14% van de beroepsopvoeders zich.

Vakgebied

Pedagogiek

Onderwijs

Welzijn

Overig


37

4.3 De rol van het OpvoedPartySpel

De beroepsopvoeders geven aan het OpvoedPartySpel te gebruiken ter ondersteuning bij

opvoedparty’s, ouderbijeenkomsten, oudertrainingen of thema avonden. Het wordt gebruikt

als middel om laagdrempelig over opvoeden te praten.

Respondenten noemen het OpvoedPartySpel

“Een gemakkelijk hanteerbare en laagdrempelige werkvorm die ouders helpt om te

praten en ervaringen met andere ouders te delen.”

“Een goed, praktisch, helder en inspirerende mogelijkheid om over opvoeden van

gedachten te wisselen.”

“Als handvat te gebruiken om ouders gebruik te leren maken van eigen

mogelijkheden.”

Met het OpvoedPartySpel wordt er door alle beroepsopvoeders die het al hebben gebruikt,

geprobeerd een gesprek of discussie op gang te laten komen, er worden reacties uitgelokt. Er

wordt geprobeerd ouders van elkaar te laten leren door ervaringen uit te wisselen, ouders leren

op deze manier hoe het ook anders kan.

Twee beroepsopvoeders gebruiken het OpvoedPartySpel als aanvulling, een beroepsopvoeder

noemt het een aanvulling op de eigen bestaande methode om laagdrempelig over opvoeden te

praten. Een andere beroepsopvoeder gebruikt het OpvoedPartySpel als aanvulling in

combinatie met het uitleggen van de methode Triple P. Een enkele beroepsopvoeder gebruikt

het OpvoedPartySpel ook als hulpmiddel bij taalondersteuning.

Een beroepsopvoeder die dieper ingaat op de rol die het OpvoedPartySpel voor haar speelt:

“Ik gebruik het OpvoedPartySpel als werkvorm tijdens bijeenkomsten met ouders:

Rondom een thema-opvoedparty (bijv. weerbaarheid of omgaan met pubers) of tijdens een

party over algemene opvoedingszaken, wel leeftijdsgebonden. Het zijn altijd bijeenkomsten

met ouders met kinderen in dezelfde leeftijdsgroep. Soms is de opvoedparty een mix tussen

uitwisseling tussen ouders en stukjes theorie. Deze voeg ik dan gevraagd of ongevraagd toe.

Hier wil ik mee zeggen dat de party niet alleen is gevuld met uitwisseling aan de hand van de

kaarten, maar ook met theorie.”


38

Hieruit is op te maken dat deze beroepsopvoeder tijdens opvoedparty’s die ze geeft niet alleen

gebruikt maakt van de eigen kennis van de ouders, maar ook van haar eigen kennis als

opvoedingsdeskundige.

Een andere beroepsopvoeder vertelt dat ze, voordat ze een bijeenkomst heeft, zelf een selectie

van de kaarten maakt. Dit is afhankelijk van de groep, leeftijd van de kinderen en de culturele

achtergrond.

Opvallend is dat twee van de drie beroepsopvoeders die werkzaam zijn in het onderwijs, het

OpvoedPartySpel gebruikt om gesprekken met ouders te gebruiken, terwijl één

beroepsopvoeder het OpvoedPartySpel gebruikt als ondersteuningsmiddel tijdens de lessen.

Deze beroepsopvoeder is werkzaam in het hoger beroepsonderwijs als docente pedagogiek.

Zij gebruikt het OpvoedPartySpel met als doel de studenten laten oefenen met

oudergesprekken waardoor het pedagogisch inzicht wordt bevorderd. Studenten kunnen dan

oefenen met zelf oplossingen bedenken voor problematieken.

4.4 Sterke punten van het OpvoedPartySpel

Over de kwaliteit van de instructies zijn tien van de twintig respondenten positief. De

instructies worden duidelijk bevonden. Deze tien beroepsopvoeders hebben allen het

OpvoedPartySpel al gebruikt, de overige beroepsopvoeders hebben nog geen ervaring met het

toepassen van het OpvoedPartySpel en hebben deze vraag daarom niet kunnen beantwoorden.

Een enkele beroepsopvoeder vindt de instructies voor ervaren opvoedingsondersteuners/-

voorlichters niet nodig. Zij vind de stellingkaarten voor zich spreken.

Over de stellingen van het OpvoedPartySpel zijn de respondenten overwegend positief.

Meerdere beroepsopvoeders noemen de stellingen uitnodigend, open en zonder vooroordelen.

Ook wordt de herkenbaarheid van de verschillende situaties door de ouders, door de

beroepsopvoeders aangewezen. Een beroepsopvoeder over de stellingen:

“Het is een geweldig middel, het maakt veel los. Door de stellingen op de kaartjes

blijft het onderwerp toch behoorlijk neutraal om in discussie te gaan.”

Een andere beroepsopvoeder verwijst ook naar het neutrale en algemene karakter van de

stellingen:


39

“Niet alle kaartjes bleken discussies op te werpen. Elke opvoeder moet natuurlijk zelf

ook een dergelijke situatie kunnen verzinnen, maar wellicht wil niet iedereen dit naar voren

brengen. Dan kan je het zo algemener maken.”

Dat het spel op meerdere manieren gebruikt kan worden, wordt door een beroepsopvoeder

ervaren:

“Het ziet er aantrekkelijk uit; goede onderwerpen en een leuke spelvorm met meerdere

varianten.”

Een andere beroepsopvoeder is het hiermee eens, ze vindt dat je met het OpvoedPartySpel alle

kanten mee op kan.

Van de twintig respondenten geven er twaalf het OpvoedPartySpel qua beoordeling

gemiddeld een 7,9.

4.5 Zwakke punten van het OpvoedPartySpel

Een beroepsopvoeder geeft aan veel te werken met multiculturele groepen, ze vindt daarom

dat er teveel wordt uitgegaan van Nederlandse situaties en namen.

Een andere beroepsopvoeder die werkzaam is in het hoger beroepsonderwijs en het

OpvoedPartySpel tijdens de lessen gebruikt, vindt dat er te weinig specifieke informatie is in

de stellingen, bijvoorbeeld de exacte leeftijd van het kind in de stelling. Dit is met name het

geval bij jongere kinderen van belang, omdat zij grotere sprongen maken in hun

ontwikkeling.

Door de andere beroepsopvoeders worden niet echt concrete minpunten genoemd, er worden

wel suggesties gegeven:

• Meer stellingen per leeftijdsgroep, deze werd twee keer genoemd

• Categorieën maken, bijvoorbeeld baby – peuter - kleuter – basisschool - puber

• Vragen meer toespitsen op ouders met verschillende culturele achtergronden. Vragen

over bijv. seksualiteit of drugsgebruik zijn bij ouders met een andere etnische

achtergrond dan de Nederlandse soms te direct. De stellingen zouden meer

genuanceerd geformuleerd kunnen worden.

• Stellingen baseren op specifieke thema’s, bijvoorbeeld ‘mijn kind gaat naar de

brugklas’


40

• Een bord spel erbij zou prettiger en levendiger kunnen maken

• De stellingkaarten afstemmen op Triple P

4.6 Sterkte en zwakte analyse

De sterke-zwakte analyse zal volgens de SWOT methode gedaan worden. Hiervoor worden

de sterke punten, de zwakke punten, de kansen en de bedreigingen voor het OpvoedPartySpel

nader bekeken en in een matrix geplaatst. De sterke en de zwakke punten zijn interne

factoren, de kansen en bedreigingen zijn externe factoren.

Op de volgende pagina is de SWOT matrix te vinden (figuur 6). Uit deze matrix is op te

maken dat de sterkten en de kansen van het OpvoedPartySpel duidelijk in de meerderheid zijn

vergeleken met de zwakten en de bedreigingen. De positieve factoren overheersen de

negatieve factoren. Dit wijst op een gunstige uitslag van deze sterke-zwakte analyse.


41

Figuur 6 SWOT MATRIX

Strengths - Sterkten Weaknesses - Zwakten

- De instructies van het OpvoedPartyspel zijn

van goede kwaliteit

- De stellingen zijn open, uitnodigend en

zonder vooroordelen

- De stellingen hebben een neutraal en open

karakter

- Het OpvoedPartySpel kan op meerdere

manieren gebruikt worden

- Het OpvoedPartySpel brengt een

discussie/gesprek op gang

- Er kan op een laagdrempelige manier over

opvoeden gepraat worden

- De verschillende situaties in de stellingen

zijn herkenbaar voor de ouders

- De kennis van de ouders wordt

gecombineerd met de kennis van de

opvoeddeskundige

- Er wordt geen rekening gehouden met

andere culturen dan de Nederlandse

- Er wordt teveel uitgegaan van Nederlandse

situaties en namen

- Er zijn te weinig stellingen per

leeftijdsgroep

Opportunities - Kansen Threats - Bedreigingen

- Er is behoefte aan laagdrempelige

opvoedingsondersteuning

- Er zijn naast het OpvoedPartySpel maar

enkele andere opvoedspellen, dus er is niet

veel concurrentie

- Er zijn veel suggesties door de

beroepsopvoeders gegeven

- Omdat er redelijk weinig opvoedspellen

zijn, kan de concurrentie toenemen


42

Hoofdstuk 5 Conclusie en discussie

Inleiding

In de vorige hoofdstukken zijn het literatuuronderzoek en het veldonderzoek behandeld. In dit

hoofdstuk worden de conclusies van het veldonderzoek getrokken, om daarna in verband te

worden gebracht met het literatuuronderzoek. Deze bevindingen worden gerelateerd met de

onderzoeksvraag. Hierop volgt een discussie rondom het onderzoek en tot slot wordt het

hoofdstuk afgesloten met een aanbeveling voor de opdrachtgeefster.

5.1 Conclusies uit het veldonderzoek

Over het algemeen is te zeggen dat de beroepsopvoeders hetzelfde doel voor ogen hebben met

het OpvoedPartySpel: een discussie of gesprek op gang laten komen, de ouders onderling

ervaringen laten uitwisselen en ouders helpen nieuwe inzichten te krijgen.

De sterke punten van het OpvoedPartySpel zijn de duidelijke instructies, de open,

uitnodigende en geen oordeel bevattende stellingen, het open en neutrale karakter van deze

stellingen en de veelvoudige manieren waarop het OpvoedPartySpel gespeeld kan worden.

Het OpvoedPartySpel heeft een enkel zwak punt, namelijk het gebrek aan multiculturaliteit.

Er zijn echter wel veel suggesties en aanbevelingen gedaan om het OpvoedPartySpel optimaal

te kunnen benutten.

Uit de SWOT analyse is op te maken dat de sterkten en kansen in de meerderheid zijn

vergeleken met de zwakten en bedreigingen. Er zijn meer positieve dan negatieve aspecten.

Hieruit is op te maken dat de omstandigheden van het OpvoedPartySpel gunstig zijn. Met

andere woorden: de bevindingen van deze sterkte en zwakte analyse zijn bruikbaar voor het

ontwikkelen van andere opvoedspellen door Lunamare. Er zijn veel suggesties door andere

beroepsopvoeders gedaan, die zeker bruikbaar zullen zijn in de toekomst.

5.2 Verbinding literatuur- en veldonderzoek

Het literatuuronderzoek en het veldonderzoek tonen een aantal overeenkomsten. Ten eerste

wordt in beide onderzoeken het belang van laagdrempelige opvoedingsondersteuning

genoemd. Dit spreekt ouders het meeste aan en hier hebben zij behoefte aan. Een tweede punt

van overeenkomst ligt in het leren door ervaringen uit te wisselen door ouders, het

logenotencontact. Zoals in het literatuuronderzoek al werd gezegd, gedeelde ervaringen


43

maken ouders sterker. Ervaringen delen helpt ouders om de eigen situatie te accepteren en er

mee om te gaan. Ouders kunnen zich spiegelen aan andere ouders en nieuwe inzichten

krijgen. Ook herkenning door ouders is een overeenkomst tussen beide onderzoeken. Het

veldonderzoek laat zien dat ouders de verschillende situaties in de stellingen herkennen, het

literatuuronderzoek laat zien dat ouders herkenning bij elkaar zoeken. Ze zoeken herkenning

voor hun eigen manier van opvoeden. Op deze manier weten ouders dat zij er niet alleen voor

staan en dat zij niet de enigen zijn met een bepaald gevoel. De laatste overeenkomst betreft de

combinatie van de deskundigheid van de ouders en de deskundigheid van de

beroepsopvoeder. Deze komt in het veldonderzoek naar voren doordat een beroepsopvoeder

haar deskundigheid oftewel theorie afwisselt met de stellingen uit het OpvoedPartySpel

oftewel de deskundigheid van de ouders. In het literatuuronderzoek wordt hier ook op

gewezen, bij opvoedingsondersteuning staan namelijk de kracht van de ouders en opvoeders

centraal en de opvoedingsdeskundigheid van de beroepsopvoeder.

5.3 Conclusie

Om de uiteindelijke conclusie van het onderzoek te kunnen trekken, wordt de

onderzoeksvraag nog eens geformuleerd:

“Welke ervaringen hebben beroepsopvoeders met de toepassing van het OpvoedPartySpel

tijdens opvoedparty’s in Nederland?”

Uit het onderzoek is gebleken dat het OpvoedPartySpel niet alleen specifiek in samenhang

met opvoedparty’s wordt gebruikt, maar ook tijdens ouderbijeenkomsten, oudertrainingen en

thema avonden. De beroepsopvoeders gebruiken het OpvoedPartySpel ter ondersteuning of

als aanvulling. De laagdrempeligheid staat bij deze bijeenkomsten centraal.

Over het algemeen kan er gezegd worden dat er onder de respondenten die het

OpvoedPartySpel hebben gebruikt, positieve reacties zijn met betrekking tot hun ervaringen

met het OpvoedPartySpel. De instructies worden als duidelijk ervaren, alhoewel een

beroepsopvoeder de instructies als niet nodig ervaart voor ervaren opvoedingsondersteuners.

Dit komt doordat zij de stellingkaartjes voor zich vindt spreken. Andere positieve ervaringen

van de beroepsopvoeders zijn dat het OpvoedPartySpel een laagdrempelig hulpmiddel is om

een gesprek of discussie op gang te houden, de stellingen zijn neutraal en open waardoor

ouders makkelijker reageren en de verschillende manieren waarop het OpvoedPartySpel

gespeeld kan worden.


44

Er is slechts een beroepsopvoeder die wijst op een negatieve kant van het spel, namelijk het

gebrek aan andere culturen in de stellingen. Zij vindt het OpvoedPartySpel nog een te

Nederlands karakter hebben, er wordt te weinig rekening gehouden met multicultureel

Nederland.

De beroepsopvoeders die het OpvoedPartySpel hebben gebruikt, hebben wat dat betreft wel

een aantal suggesties voor de verbetering van het OpvoedPartySpel of andere opvoedspellen

in de toekomst. Meer stellingen per leeftijdsgroep maken, categorieën maken, meer rekening

houden met andere culturen dan de Nederlandse door stellingen minder direct te formuleren,

stellingen baseren op specifieke thema’s, de levendigheid verhogen door een bordspel erbij te

maken en de stellingen afstemmen op Triple P.

5.4 Discussie

Onverwachte en afwijkende resultaten

Een opvallend resultaat van de vragenlijst is dat er slechts één beroepsopvoeder een punt van

kritiek heeft op het spel, namelijk het te Nederlandse karakter van het OpvoedPartySpel. De

overige beroepsopvoeders noemen geen minpunten, maar geven wel suggesties. Deze wijzen

op punten die in het OpvoedPartySpel nog ontbreken. Voor de rest zijn de beroepsopvoeders

zeer te spreken over het OpvoedPartySpel en worden er voornamelijk positieve punten

genoemd.

Tekortkomingen onderzoek

Bij het onderzoek dat uitgevoerd is, is sprake van een hoge non respons geweest. Er hebben

21 van de 140 beroepsopvoeders gereageerd, oftewel 15%. Na de laatste herinneringsoproep

in week 17 is er nog een verzoek geweest om nogmaals een laatste keer contact op te nemen

met de onderzoeksgroep vanwege de lage respons. Voor dit verzoek is helaas geen

toestemming verkregen omdat deze te kort zou volgen op de herinneringsoproep in week 17.

Teveel herinneringsoproepen zouden als niet prettig kunnen worden ervaren door de

beroepsopvoeders. Het aantal respondenten kon daarom niet verhoogd worden. Hierdoor is de

uitkomst van het onderzoek niet volledig representatief en kunnen de resultaten niet

gegeneraliseerd worden met de volledige onderzoeksgroep.


45

5.5 Aanbevelingen

De aanbeveling hieronder is voortgekomen uit de resultaten van het veldonderzoek.

De volgende opvoedspellen zouden meer op een specifiek thema of een leeftijdsgroep gericht

kunnen worden, hiermee wordt het tekort aan stellingen overwonnen. Bijeenkomsten voor

ouders worden meestal georganiseerd aan de hand van onderwerpen op leeftijdscategorieën of

ontwikkelingsfasen van kinderen. Aan de hand van deze onderwerpen kunnen stellingen

worden bedacht.

Naast de Nederlandse situaties kunnen ook multiculturele situaties bedacht worden. Hierbij

kan rekening worden gehouden met de verschillende culturen in Nederland en de manier van

het formuleren van stellingen. Het is in veel culturen nog taboe om over seks, seksualiteit of

drugs te praten. De stellingen zouden dan wat minder confronterend en minder direct

geformuleerd kunnen worden.

De opvoedspellen zouden gecombineerd kunnen worden met huidige methoden zoals Triple

P. Hierbij zouden dezelfde principes en uitgangspunten gebruikt kunnen worden, net als

dezelfde vaktaal.


46

Hoofdstuk 6 Literatuurlijst

Boeken

Andries, C. (2004). Families in transition. Brussel: Vrije Universiteit Brussel

Bakker, I., Bakker, K., van Dijke, A. & Terpstra, L. (1998). O & O in perspectief. Utrecht:

NIZW Uitgeverij

Baarda, D.B., de Goede, M.P.M. (2001) Basisboek methoden en technieken. Handleiding voor

het opzetten en uitvoeren van onderzoek. Groningen: Stenfert Kroese

Bakker, I., Blokland, G. & Wijnen, H. (2005). Samen delen, methodiekboek voor

opvoedingsondersteuning in groepen. Utrecht: NIZW Jeugd/Amsterdam: Uitgeverij SWP

Bakker, N., Noordman, J. & Rietveld-van Wingerden, M. (2006).Vijf eeuwen opvoeden in

Nederland. Assen: Van Gorcum

Blokland, G. (2001). Over opvoeden gesproken. Methodiekboek pedagogisch adviseren.

Utrecht: NIZW Uitgeverij.

Bois-Reymond, M. Du (1998) Jongeren en hun keuzes. Bussum: Coutinho

Brink, G. van den (1997) Hoge eisen, ware liefde. Utrecht: NIZW Uitgeverij

Colpin, H. & Vandemeulebroecke, L. (2002). Gezinspedagogiek deel 2:

Opvoedingsondersteuning. Leuven/Apeldoorn: Garant

Dieleman, A.J. & Van der Ians, J. (1997). Heft in eigen handen. Zelfsturing en sociale

betrokkenheid bij jongeren. Assen: Van Gorcum.

Hermanns, J.M.A. (1992). Het sociale kapitaal van jonge kinderen. Jonge kinderen,

opvoeders en opvoedingsondersteuning. Utrecht: SWP

Hermanns, J.M.A. & Vergeer, M.M. (2002). Opvoedingsondersteuning en

ontwikkelingsstimulering in de Nederlandse gemeenten. Stand van zaken 2002. Amsterdam:

SCO Kohnstamminstituut.

Kousemaker, N.P.J. (1997) Onderkenning van psychosociale problematiek bij jonge kinderen.

Assen, Van Gorcum


47

De Kruif, H. (2005) Lotgenotencontacten. In Bakker, I., Blokland, G. & Wijnen, H. Samen

delen. Methodiekboek voor opvoedingsondersteuning in groepen pp. 151-158. Utrecht: NIZW

Jeugd/Amsterdam: Uitgeverij SWP

Mare, J. de. (1994). Horen, zien en spreken of ik zie, ik zie, wat jij niet ziet. Over beelden van

deskundigen over moeders. Ouder en Kindzorg…ook voor ouders? Assen: Van Gorcum

Marx, H. (2001) Eenmalige ouderbijeenkomsten. In Bakker, I., Blokland, G. & Wijnen, H.

Samen delen. Methodiekboek voor opvoedingsondersteuning in groepen pp. 159-172. Utrecht:

NIZW

Marx, H. (2001) Oudercursussen. In Bakker, I., Blokland, G. & Wijnen, H. Samen delen.

Methodiekboek voor opvoedingsondersteuning in groepen pp. 203-220. Utrecht: NIZW

Roelofse, E. (2001) Inloopactiviteiten. In Bakker, I., Blokland, G. & Wijnen, H. Samen delen,

methodiekboek voor opvoedingsondersteuning in groepen pp. 139-149. Utrecht: NIZW

Royers, T., de Ree, L. & Verbeek, G. (1998) Empowerment, eigenmachtig worden in de

hulpverlening. Utrecht: NIZW.

Singer, E. (1991). Opvoedingsonzekerheid en opvoedingswetenschap. Ouderschap en

ouderlijk functioneren. Amsterdam/Lisse: Swets & Zeitlinger

Vandemeulebroecke, L. (1999). Gezins- en opvoedingsondersteuning in Vlaanderen: naar

een geïntegreerd aanbod? Provinciale studiedag Kind & Gezin, Limburg. Alden Biesen

Vandemeulebroecke, L. & Nys, K. (2002). Gezinspedagogiek deel 2:

Opvoedingsondersteuning. Leuven/Apeldoorn: Garant

Vandemeulebroecke, L. & de Munter, A. (2004). Opvoedingsondersteuning, visie en

kwaliteit. Leuven: Universitaire Pers

Verhegge, K. (1999). Opvoedings- en gezinsondersteuning. Brussel: Kind en Gezin

Zeijl, E., Crone, M., Wiefferink, K., Keuzenkamp, S. & Reijneveld, M. (2005). Kinderen in

Nederland. Den Haag/Leiden: Sociaal en Cultureel Planbureau – TNO Kwaliteit van leven.


48

Onderzoeken

Van Crombrugge, H., & Vandemeulebroecke, L. (1992) Opvoedings- en gezinsondersteuning.

Lisse: Swets & Zeitlinger.

Duimel, M., de Haan, J., (2007) Nieuwe links in het gezin. Den Haag: SCP.

Oudenampsen, D., Nederland, T., Schaltmann, M., Kleefstra, S., Vorselman, A. & Stuksette,

M. (2007) Patiënten- en Consumentenbeweging in beeld. Brancherapport 2006. Utrecht:

Nederlandse Patiënten- en consumentenfederatie.

Van Egten, C., Zeijl, E., De Hoog, S., Nankoe, C., & Petronia, E. (2008) Gezinnen van de

toekomst. Opvoeding en Opvoedingsondersteuning. Den Haag: VormVijf.

Hermanns, J.M.A. & Leseman, P.P.M. (1998). Opvoedingsondersteuning: steun aan kinderen

in ontwikkeling. In: P.P.M. Leseman, M. Fahrenfort, J.M.A. Hermanns & A.W. Klaver

(Eds.), Opvoedingsondersteuning. De experimenten opvoedingsondersteuning: leermomenten

en toekomstperspectieven. Samenvatting van de onderzoeksresultaten en aanbevelingen (pp.

5-9) Amsterdam/Den Haag: SCO Kohnstamminstituut/B&A Groep Beleidsonderzoek en –

Advies.

Nicis Institute (2010) Nicis Adviescollege Maatschappelijke uitval jongeren. En... actie!

Jongeren aan boord. Den Haag: Nicis Institute

http://www.aanvalopschooluitval.nl/userfiles/file/Nicis%20Adviescollege%20Maatschappelijke%20ui

tval%20jongeren.pdf

Ruys, H. (1985). Eindrapportage pedagogische hulpverlening in de eerste lijn. Leiden:

Instituut voor sociale geneeskunde

Terpstra, L.E., & van Dijke, A. (1998). Opvoedingsondersteuning in zicht. Experimenten

opvoedingsondersteuning afgerond. Rijswijk/Amsterdam/Den Haag: SCO

Kohnstamminstituut/B&A Groep Beleidsonderzoek en –Advies.

Vettenburg, N., Burssens, D., Goris, P., Melis, B., Van Gils, J., Verdonck, D. & Walgrave, L.

(2002). Preventie m.b.t.. de jeugd inzake welzijn en gezondheid: visie en ontwikkeling van

instrumenten – Onderzoeksrapport, Leuven: KULeuven: Onderzoeksgroep

jeugdcriminologie; Antwerpen: Karel de Grote Hogeschool; Meise: Onderzoekscentrum Kind

en Samenleving


49

Zeijl, E., Crone, M., Wiefferink, K., Keuzenkamp, S. & Reijneveld, M. (2005) Kinderen in

Nederland. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau

(http://www.scp.nl/dsresource?objectid=20837&type=org)

Zwiep, H., Ligtermoet, I., & de Ruyter, B. (1996) Vragen hebben is nog geen

opvoedingsonzekerheid. Onderzoek naar de behoefte aan opvoedingsondersteuning in

Harderwijk. Jeugd en Samenleving, 14, 81-86.

Artikelen

Bakker, N. (1993) Onzekere ouders? Over de geschiedenis van opvoedingsvoorlichting en opvoedingsonzekerheid. Pedagogisch Tijdschrift, nummer 18, pp. 153-171.

Doornenbal, J. (1997) De ervaren opvoedingsonzekerheid van moeders en vaders. Comenius, 17, pp. 281-292.

Goris, P., Burssens, D., Melis, B. & Vettenburg, N. (2006) Opvoedingsondersteuning. Preventie is present. Alert, jaargang 32, nummer 5, pp. 31-46. http://www.teampreventieontwikkeling.be/bestanden/Opvoedingsondersteuning.pdf

Helgeson, V.S. & Cohen, S. (1996) Social support and adjustment to cancer: reconciling

descriptive, correlational and intervention research. Health Psychology, 15, pp. 135-148

Hermanns, J. (1995). Opvoedingsondersteuning: een poging tot wetenschappelijke en

maatschappelijke legitimering. Pedagogische preventie: een antwoord op kansarmoede? (pp.

17-33) Leuven/Apeldoorn: Garant

Janssens, J.M.A.M. (1998). Opvoedingshulp: doel, methoden en effecten. Tijdschrift voor

Orthopedagogiek, 37, 131-147

Kaiser, A., Mahoney, G., Girolametto, L., MacDonald, J., Robinson, C., Safford, P & Spiker,

D. (1999) Rejoinder: Toward a contemporary vision of parent education. Topics in Early

Childhood Special Education, 19 (3), 173-176.

Kousemaker, N.P.J. & Timmers-Huigens, D. (1985). Pedagogische hulpverlening in de

eerstelijn. Tijdschrift voor Orthopedagogiek, 24, pp. 549-565.

Leseman, P. & Hermanns, J. (2002). Vragen van ouders over de opvoeding en ontwikkeling

van hun kinderen in drie etnisch-culturele gemeenschappen. Pedagogisch Tijdschrift, 27, pp.

226-253


50

Ruikes, T.J.M. (1992). De professionalisering van opvoeding en opvoedingsondersteuning.

In: A. Hol (Ed.), Opvoedingsondersteuning. Methoden, nieuwe opvattingen en praktische

toepassingen (pp. 91-99). Utrecht: SWP

Vandemeulebroecke, L. (2000). Opvoedingsondersteuning vandaag. Gezinsbeleid in

Vlaanderen. Themanummer ‘In de kijker: opvoedingsondersteuning’, nr. 2, 3-11

Wouters, A. (2000) De Opvoedingstelefoon Vlaanderen. Preventie van antisociaal gedrag:

starten bij de (pre-)conceptie? Gent: Universiteit Gent, Vakgroep Ontwikkelings- en

persoonlijkheidspsychologie – Vormingscentrum voor de Begeleiding van het Jonge Kind,

pp. 265-271.

Wubs, J. & Bakker, N. (2004). Democratisering van het ouderschap? De ‘goede’ opvoeding

in tijden van pedagogisering en individualisering. Vernieuwing, 63 (1), 6-8

Wubs, J. (2011) Congres: Opvoedingsondersteuning, dat werkt!

http://www.jso.nl/Docs/Pdf/Inleiding%20Janneke%20Wubs.pdf

Websites

Colpin, H. (2001). Opvoedingsondersteuning voor ouders (deel1). www.caleidoscoop.be

www.lunamare.nu

Haerden, H. (2009) Samen delen, het belang van groepsgerichte opvoedingsondersteuning

http://www.expoo.be/sites/default/files/workshop%20'Samen%20delen'.pdf

NIZW (2005) Oudercursussen factsheet.

http://www.nji.nl/publicaties/FactsheetOudercursussen.pdf

www.rijksoverheid.nl/CJG

E-quality (2009) Factsheet Behoefte aan opvoedingsondersteuning. http://www.e-

quality.nl/assets/e-quality/publicaties/2009/Factsheets/FactsheetOpvoedingsondersteuning.pdf


51

Organisaties

Raad voor het Jeugdbeleid (1986). Opvoeding ondersteund. Beleidsadvies over de

maatschappelijke medeverantwoordelijkheid voor jonge kinderen. Rijswijk: Ministerie van

Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur.

Ministerie Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur. (2006). Nota Gezinsbeleid 2006.

www.rijksoverheid.nl/.../nota-gezinsbeleid/16br2006g036-2006712-142324.pdf

Ministerie Jeugd en Gezin. (2007). Programma Jeugd en Gezin 2007 – 2011.

www.rijksoverheid.nl/...beleidsprogramma-jeugd-en-gezin.../beleidsprogramma-2007-

2011.pdf

Ministerie Volksgezondheid, Welzijn en Sport (2010). Introductiedossier bewindspersonen.

Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. www.rijksoverheid.nl/...ministerie-van-

volksgezondheid-welzijn-en-sport/introductiedossier-vws.pdf


52

Hoofdstuk 7 Bijlagen

Bijlage 1 Schriftelijk interview

SCHRIFTELIJK INTERVIEW - ONDERZOEK

ERVARINGEN MET HET OPVOEDPARTYSPEL

Inleiding

We zijn ontzettend blij met de belangstelling naar het OpvoedPartySpel. Veel leuke en enthousiaste

reacties zijn binnengekomen. Helaas is er nog weinig bekend over de ervaringen met het

OpvoedPartySpel. Met mijn afstudeeronderzoek als vierdejaars studente Pedagogiek aan de

Hogeschool van Amsterdam willen we hier werk van maken. Bent u bereid om mee te werken? Het

invullen van de vragenlijst duurt ongeveer 15 minuten. Het zou fijn zijn als u uw steentje wilt

bijdragen!

Privacy informatie

Uw persoonlijke gegevens en uw antwoorden zullen beiden anoniem blijven . U kunt uw antwoorden

tot uiterlijk 1 mei mailen naar [email protected]

Bij voorbaat hartelijk dank voor uw medewerking!

Vriendelijke groet,

Mede namens Katrien Laane,

Linh Le


53

Achtergrondinformatie

1. Bij welke soort organisatie bent u werkzaam?

2. Welke functie vervult u binnen deze organisatie?

Het OpvoedPartySpel

3. Heeft u al gebruik gemaakt van het OpvoedPartySpel?

4. Heeft u wel eens een Opvoedparty gegeven?

5. Hoe gebruikt u het OpvoedPartySpel in de praktijk?

6. Welke verwachtingen had u van het OpvoedPartySpel?

7. Voldoet het OpvoedPartySpel aan uw verwachtingen? Zo ja, in welk opzicht? Zo nee, waarom niet?

8. Wat vind u van de instructies bij het OpvoedPartySpel?

10. Met welk doel gebruikt u het OpvoedPartySpel?

11. Is het OpvoedPartySpel een geschikt middel om het doel (gesprekken met ouders) te bereiken?

12. Heeft u suggesties/aanbevelingen ter verbetering van het OpvoedPartySpel?


54

13. Zou u anderen aanraden het OpvoedPartySpel te gebruiken? Waarom?

14. Welk cijfer geeft u het OpvoedPartySpel?

Hartelijk dank voor uw medewerking!


55

Bijlage 2 Antwoorden schriftelijk interview

Respondent 1



Ik maak games voor het onderwijs om het zelfvertrouwen van kinderen te versterken. ZZP-

er.


Alles

Het OpvoedPartySpel


Nee


Nee


Niet (nog)


Leidraad voor informele gesprekken tussen ouders over opvoeden


56

7. Voldoet het OpvoedPartySpel aan uw verwachtingen? Zo ja, in welk opzicht? Zo nee,

waarom niet?

Ja, de uitspraken zijn lekker pittig, lokt reactie uit


niet gelezen. Ik zou ook meteen beginnen (niet handig Haha!)


ouders bewuster maken van opvoeding

11. Is het OpvoedPartySpel een geschikt middel om het doel (gesprekken met ouders) te

bereiken?

zeker


misschien een paar linkjes en tips om op Internet eens te gaan zoeken naar tips over

opvoeden


Ja.


8


57

Respondent 2

Hallo Linh,

Ik heb nog niet gewerkt met het spel. Het heeft m.i. geen zin om de vragenlijst in te vullen.

Succes met je onderzoek.

Vr.Gr.

M. S.

Respondent 3

Beste Katrien Via mijn teamleider , Lies van der Schee, kreeg ik het verzoek je vragen over het opvoedspel te beantwoorden. Omdat het me niet lukte de digitale lijst in te vullen doe ik het nu op deze wijze. Mijn naam is Nathalie Zurlohe en ik werk als consulente voor het centrum Jeugd en Gezin Naarden Bussum. Wij zijn nog bezig met het ontwikkelen van opvoedparty's dus in die zin heb ik nog geen gebruik gemaakt van het Opvoed partyspel. Ik ben wel van plan het spel binnenkort te gaan gebruiken op een thema-avond op een peuterspeelzaal over positief opvoeden. Ik vind de handleiding bij het spel helder en het lijkt me een prima middel om te gebruiken om verschillende thema's binnen het opvoeden met ouders bespreekbaar te maken. Enkele aanbevelingen zouden zijn; wat meer kaartjes per leeftijdsgroep. Nu ga ik een avond houden op een peuterspeelzaal en zijn alleen de kaartjes 0-6 jaar bruikbaar en dat zijn er niet zo heel veel. De kaartjes afstemmen op tripple p. Hier werken wij mee binnen Gooi en Vechtstreek en het zou heel mooi zijn als de (toekomstige) opvoedparty's hier op aansluiten. De basisprincipes van tripple p zijn: -Kinderen een veilige en stimulerende omgeving bieden -kinderen laten leren door positieve ondersteuning -een aansprekende discipline handteren -realistische verwachtingen hebben -Goed voor jezelf zorgen als ouder.


58

Voor een deel komt dit al terug in het opvoed party spel maar het zou voor onze organisatie mooi zijn als er dezelfde 'taal'gesproken wordt. Hopelijk is dit voldoende antwoord op je vragen. Succes met het verdere onderzoek en je opleiding pedagogiek, met vriedelijk groet, N. Z. consulente CJG Naarden-Bussum

Respondent 4



GGD Hollandsnoorden, afdeling jeugdgezondheidszorg, Centrum voor jeugd en gezin in

Alkmaar


medewerkster opvoedingsondersteuning, opvoedadviseur

Het OpvoedPartySpel


Ja, mijn collega Berna Navruz gebruikt het.


Wij noemen het themabijeenkomsten/voorlichtingen over opvoeding, in basisscholen, Centra

voor Jeugd en Gezin en buurt/wijkcentra


59


Berna maakt, voordat ze een bijeenkomst heeft, zelf een selectie van de kaarten, afhankelijk

van de samenstelling van de groep (meestal moeders, Turks of multicultureel), leeftijd van de

kinderen en culturele achtergrond.


Ze is het gewoon spontaan gaan gebruiken en had er niet zoveel verwachtingen van.


waarom niet?

Zie boven. Tip is sommige vragen meer toe te spitsen op ouders met verschillende culturele

achtergronden.


Duidelijk, maar voor ervaren voorlichters/opvoedingsondersteuners is het niet nodig, want het

spreek voor zich, de kaartjes.


Voor de discussie, om die los te maken, zodat ouders leren van elkaar, met een open blik en

oor ervaringen uitwisselen en leren hoe het ook soms anders kan in de opvoeding.


bereiken?

Ja, het is een geweldig middel, het maakt veel los. Door de stellingen op de kaartjes blijft het

onderwerp toch behoorlijk neutraal om in discussie te gaan.



60

Vragen over bijv. sexualiteit of drugsgebruik zijn bij ouders met andere etnische achtergrond

dan de Nederlandse soms te direct, dus je zou kunnen zoeken hoe je het wat ingedekter kan

formuleren, maar daar zou je niet-Nederlandse professionals over moeten bevragen.


ja, we gaan het nu ook in Heerhugowaard gebruiken.


Een negen.

Respondent 5



Zelfstandig trainer/docent/communicatie-adviseur


Het OpvoedPartySpel


Nee


Nee


N.v.t.


61


als verwacht. Ziet er goed uit.

7. Voldoet het OpvoedPartySpel aan uw verwachtingen? Zo ja, in welk opzicht? Zo nee, als

verwacht. Ziet er goed uit.


Goed


Ik wil het gaan inzetten voor gesprekken met ouders van pubers.


bereiken?

Ja


(Nog) niet - moet het eerst uitproberen.


Ik denk het wel.


8

Met vriendelijke groet

I. van den B.

Respondent 6




62

Gastouderbureau


Gastouderbegeleider

Het OpvoedPartySpel


1x


Bij een bijeenkomst van gastouders kaartjes m.b.t. doelgroep (0-4-jarigen) gebruikt.


Als onderdeel van een bijeenkomst.


Discussie over situaties en tips t.a.v. elkaar.


Ja, leuk om situaties in te brengen. Niet alle kaartjes bleken discussies op te werpen. Elke

opvoeder moet natuurlijk zelf ook een dergelijke situatie kunnen verzinnen, maar wellicht wil

niet iedereen dit naar voren brengen. Dan kan je het zo algemener maken.


Goed.


63


(vraag 9 ontbreekt)

Om discussie over zaken te krijgen en elkaar tips te geven.


bereiken?

ja


(ik heb het nu niet bij de hand, dus put uit mijn herinnering)

Meer vragen per doelgroep. Wellicht 3 verschillende doosjes (1 baby/peuter/kleuter 2 Basisschool 3.

Puber)


Ja, leuke manier om van elkaar te leren.


7

Respondent 7



Eigen praktijk en welzijnsorganisatie



64

Pedagoog

Het OpvoedPartySpel


Ja, een aantal malen


Ja, een aantal malen


Als werkvorm tijdens bijeenkomsten met ouders:

- rondom een thema-opvoedparty (bijv. weerbaarheid of omgaan met pubers) of

- tijdens een party over algemene opvoedingszaken, wel leeftijdsgebonden.

- het zijn altijd bijeenkomsten met ouders met kinderen in dezelfde leeftijdsgroep

- soms is de opvoedparty een mix tussen uitwisseling tussen ouders en stukjes theorie. Deze

voeg ik dan gevraagd of ongevraagd toe. Hier wil ik mee zeggen dat de party niet alleen is

gevuld met uitwisseling aan de hand van de kaarten, maar ook met theorie.


Een gemakkelijk hanteerbare en laagdrempelige werkvorm die ouders helpt om te praten en

ervaringen met andere ouders te delen.


waarom niet?

Ja zeker. Zie vraag 6.


65


Duidelijk


Zie vraag 6.


bereiken?

Ja, zeker.


Nee. Zelf ben ik van plan kaartjes toe te voegen over specifieke thema’s, zoals “mijn kind

gaat naar de brugklas”. Over dit thema ga ik binnenkort een thema-bijeenkomst/opvoedparty

geven.


Ja, zeker. Heb ik al gedaan.


9

Respondent 8



Organisatie met als werkveld, het grensvlak welzijn onderwijs


66


Begeleider Ouderbetrokkenheid

Het OpvoedPartySpel


ja


ja


Bij mensen thuis tijdens een opvoedparty of op scholen als middel om laagdrempelig over opvoeden te praten


Aanvulling op mijn bestaande methoden om laagdrempelig over opvoeden te praten.


Ja, er staan uitnodigden stellingen op, en de situaties zijn voor verschillende ouders herkenbaar.


duidelijk


In groepen om mensen uit te nodigen om over opvoeden te praten


ja


67



Ja, omdat het een aanvullend middel is om met ouders te praten over opvoeden.


8

Respondent 9

Hallo, Ik heb nog geen gebruik gemaakt van het spel. Met vriendelijke groet, D. van den M. Schoolmaatschappelijk werkster 12- in opleiding Welzijn Eindhoven Respondent 10



Steunpunt Opvoeding per 9 mei Centrum voor Jeugd en Gezin


pedagogisch adviseur

Het OpvoedPartySpel



68

nee


Geen opvoedparty zoals hier bedoeld, wel thema-avonden


nog neit gebruikt


n.v.t.


Ik heb het pas gelden besteld en bekeken. Lijkt me leuk om in de toekomst mee aan de slag te gaan


Moet ik nog beter doornemen, omda tik in de verhuizing zit heb ik hier onvoldoende tijd aanbesteed


Ouders samen brengen en uitwisselen


Lijkt mij wel



69

Kan ik nog niets over zeggen, nog niet gebruikt



Voor zover ik het heb bekeken een 8

Respondent 11



Ik ben gastouder en werk als zelfstandige, ik ben dus niet verbonden aan een bepaalde

organisatie.


Gastouder

Het OpvoedPartySpel


nee


nee






70



bereiken?

Dat denk ik wel.




Respondent 12


Basisonderwijs


Van alles: groepsleerkracht, bouwco”rdinator en onderwijsontwikkelaar.

Het OpvoedPartySpel


Nee.


Nee


71


Ik zal het gaan gebruiken voor ouderavonden.


Een goed, praktisch , helder en inspirerende mogelijkheid om over opvoeden van gedachten te

wisselen.


In theoretische zin wel. Het ziet er mooi uit, is handzaam, de handleiding is helder etc.

Hoe het in de praktijk uitpakt weet ik nog niet.


prima


ouderavonden


bereiken?

ja


nee


72


Ja, om alle voornoemde redenen.


8

Respondent 13



Ik ben zelfstandig gevestigd leerkracht, coach en counselor


Specialisatie leer- en opvoedproblemen en vragen

Het OpvoedPartySpel


Nee nog niet; ik heb het zojuist ontvangen


nee


Ik wil zelf opvoedparty’s gaan geven



73

Ik zie veel mogelijkheden omtrent het organiseren van bijeenkomsten met een bepaald thema;

de handleidiing die erbij zit is erg volledig.


Ik denk het wel: het ziet er aantrekkelijk uit; goede onderwerpen en een leuke spelvorm met

meerdere varianten


Prima!


Gesprekken met ouders, opvoeders en (aanstaande) docenten


bereiken?

Ja hoor, zeer geschikt


Nog niet


Ja, het is zeer zeker aan te raden voor professionals


Ik ga nu uit van een 8


74

Respondent 14

Sorry Katrien, maar ik heb er nog geen ervaringen mee. Met vriendelijke groet, C. van de K. Delphi Onderwijsopbouwwerk

Respondent 15



Praktijk voor Opvoedondersteuning


Opvoedcoach

Het OpvoedPartySpel


Tijdens een ouderavond van een Kinderopvangorganisatie


Nee


Nu alleen gebruikt tijdens een ouderavond.


Dat er interessante onderwerpen over opvoeden naar voren zouden komen, waardoor een discussie op gang gebracht kan worden.


75


Ja, je kan er alle kanten mee op.


Duidelijk


Tijdens deze ouderavond was het doel om een discussie op gang te helpen en het te combineren met uitleg van de methode Triple P.


Ja


nee


Ja, makkelijke manier om in gesprek te raken en laagdrempelig.


7,5

Respondent 16

Hallo Katrien,


76

Alles goed? Het heeft weinig zin voor mij om de vragen te beantwoorden. Ik heb t spel op tafel liggen en bespreek t wel eens met belangstellenden. Wellicht dat er een van heen een bestelt heeft, maar zelf heb ik het niet gebruikt. Ik kan je met de antwoorden dus niet helpen. Met vriendelijke groet, P. P. Trainer, Organisatieontwikkelaar, Projectleider, Interim-manager, Coach, Adviseur

Respondent 17

Achtergrondinformatie 1. Bij welke soort organisatie bent u werkzaam?

Praktijk voor speltherapie


eigenaar

Het OpvoedPartySpel


Een aantal kaarten


nee


Bij ouderbijeenkomsten nav training voor kinderen



77

Als handvat te gebruiken om ouders gebruik te leren maken van eigen mogelijkheden


Ja. Duidelijke open vragen die ouders de gelegenheid geven om met elkaar in gesprek te

komen mbt een aantal vraagstukken


Niet gebruikt


Om een gesprek cq discussie opgang te brengen


bereiken?

ja


Een bord spel erbij zou prettiger en levendiger kunnen maken wanneer het gebruikt wordt

voor het doel zoals jullie willen


Op dit moment geef ik de tip als handreikng niet om een party te organiseren.


6,5


78

Respondent 18

Hallo Katrien, Ik had je evaluatie verzoek ontvangen. Eerlijk gezegd heb ik te weining ervaring opgedaan (namelijk nog niet het spel gebruikt) om zinvol commentaar te kunnen geven. Zo "oppervlakkig" gezien vind ik de openheid van de stellingen erg goed en het feit dat er geen oordeel of tip in zit ook! Succes verder en een fijne werkdag! Met vriendelijke groeten, A.G.H. de B. Respondent 19 Achtergrondinformatie


Sovee; opvoedondersteuning


Geef opvoedondersteuning en opvoedcursussen aan verschillende groepen

Het OpvoedPartySpel


ja


ja



79

Als aanvulling tijdens een opvoed-party


Dat het veel discussie op zou leveren en herkenning


Ik heb altijd Multi-culti groepen zou graag een spel willen hierop gericht, nu teveel uitgegaan

van Nederlandse situatie s en namen.


duidelijk


Als aanvulling of om de discussie op gang te brengen, en ook als taalstimulering!


bereiken?

Ja, alle situatie s zijn herkenbaar


Maak een spel voor verschillende doelgroepen: Multi-culti of tienermoeders of religieuze

groepen.


80


Ja, erg leuk om te spelen voor iedereen herkenbare situatie s


Een acht

Respondent 20

Beste, Tot op heden hebben wij het OpvoedPartySpel alleen voor wederverkoop gebruikt. Dus niet zelf in de praktijk gespeeld. Helaas kan ik dus geen toevoeging aan het onderzoek doen. Vriendelijke groet, S. van A. Semmie Sprekend Spel

Respondent 21

Achtergrondinformatie 1. Bij welke soort organisatie bent u werkzaam?

Hogeschool


docent pedagogiek

Het OpvoedPartySpel


ja


81


nee


tijdens de lessen ouderadvisering om opvoedthema's te bespreken. Hierdoor ontstaan er

discussies tussen de studenten over het onderwerp. Er wordt zo een pedagogische visie

gecreerd en ook gewerkt naar eventuele oplossingen van het probleem.


dat ik het als hulpmiddel tijdens mijn lessen kon gebruiken


ja, omdat de theams goed te gebruiken zijn. Echter voor dit doel is er soms wat weinig

specifieke informatie voor de studenten, omdat ze graag exacte leeftijd willen weten (met

name jongere kinderen, omdat die grotere sprongen in ontwikkeling maken).


heel uitgebreid, goed toepasbaar en duidelijk


discussie en inzicht


bereiken?

ja (Doel: oefenen in gesprekken met ouders en dus ook pedagogisch inzicht bevorderen en

zelf oplossingen bedenken voor problematieken)


82


bij de uitspraak van jongere kinderen een leeftijdindicatie misschien. Maar ik gebruik het met

een iets ander doel.


ja, omdat je het op meerdere manieren kan toepassen. En heb dat al gedaan ;-) Ook in het

onderwijs dus.


8

afstudeerwerkstuk 8 juni · 2011. 6. 9. · Module: Individueel Afstudeerwerkstuk Bedrijf:...

Documents

Transcript of afstudeerwerkstuk 8 juni · 2011. 6. 9. · Module: Individueel Afstudeerwerkstuk Bedrijf:...