Academisch Erfgoedin de Universiteit Antwerpen

Balans en perspectief

Academisch erfgoed in Vlaanderen

Trudi Noordermeer

15 mei 2014

Feiten & cijfers UAntwerpen

20 109 studenten (waarvan 17% buitenlander, 116 nationaliteiten)

1479 doctoraatsstudenten

192 doctoraten in 2013

4200 wetenschappelijke publicaties per jaar

4987 personeelsleden (waarvan 17% buitenlander, 81 nationaliteiten)

631 professoren (13%)

308 assistenten (6%)

2423 onderzoekers (49%)

1294 administratief en technisch personeel (26%)

60 000 alumni

3

4

5

UAntwerpen

• ‘Jonge’ universiteit

• Fusie 3 interuniversitaire instellingen in 2003

• Oorsprong midden negentiende eeuw - en midden twintigste eeuw

• 2003: ca. 7.000 studenten

• 2014: ruim 20.000 studenten

• Nog geen strategisch beleid voor een Universiteitsarchief, academisch erfgoed en kunstpatrimonium: er was nog geen tijd/interesse voor

6

UAntwerpen

Raad Dienstverlening, mei 2013:

• goedkeuring voor pilootprojecten mbt

• Universiteitsarchief

• Academisch Erfgoed

• Kunstpatrimonium

Doel :

• pilootprojecten uitvoeren om te komen tot een strategisch beleid voor het erfgoed

7

Visie: Academisch ERFGOED in context

• Academisch, wetenschappelijk en technologisch erfgoed

in relatie tot

• Onroerend erfgoed: gebouwen

• Bijzondere collecties Universiteitsbibliotheek

• Universiteitsarchief

• Kunstpatrimonium

8

Universiteitsbibliotheek

Bijzondere Collecties:

Waardevolle en historische

collecties

Oude en kostbare boeken,

gedrukt voor 1831

Handschriften

Prenten en tekeningen

11

Universiteitsarchief

• Administratieve en wetenschappelijk archieven UAntwerpen en voorgangers

• Koninklijk Aardrijkskundig Genootschap Antwerpen

• Centrum voor Bedrijfsgeschiedenis

• Kathedraalarchief• te gast tot augustus 2014

• Studiecentrum voor Onderneming en Beurs

• Wetenschappelijk archief prof Fernand Suykens

• Etc………

12

Collectie moderne kunst Circa 700 schilderijen en beelden

Kunst op de Campus beheert

Doel uitdagen vragen stellen zin van het leven verwondering oproepen

Jean-Michel Folon

13

Stappen in UAntwerpen mbt erfgoed

• Inventarisatie

• Deselectie: ontdubbeling en sanering

• Registratie / catalografie in duurzame omgeving

• Standaarden, zodat uitwisseling mogelijk is

• Integrale benadering erfgoed

• Brocade : metadata voor bibliotheekmaterialen, archivalia en (museale) objecten

• Digitalisering

• Contextualisering

• Beschikbaarstelling (fysiek en digitaal, via het web)

• Plan voor opslag, behoud en beheer

14

Pilot projecten / investeringen

• Bijzondere Collecties Universiteitsbibliotheek

• Universiteitsarchief

• Kunstpatrimonium

• Academisch erfgoed

15

Bijzondere Collecties

• Investeringen inrichting leeszaal, infrastructuur (magazijnen), materialen voor behoud en beheer

• Investeringen collectievorming: boeken en prenten

• Infrastructuur Digitalisering: scanner/fototoestellen en digitaal platform voor opslag en beschikbaarstelling

• Afdeling is onderdeel van werking van Universiteitsbibliotheek

16

Universiteitsarchief

• Brocade: nieuwe modules registratie/beschrijving archivalia op collectie- en stuksniveau

• archivalia in hun context

• Koninklijk Aardrijkskundig Genootschap Antwerpen: pilot 2013

• digitalisering afbeeldingen

• Inventarisatie wetenschappelijke en administratieve archieven UAntwerpen: 2014/5

• Ontwikkeling strategisch plan (digitale) archivering

17

Kunstpatrimonium

• Module in Brocade voor beschrijving objecten

• Huidige access databank converteren

• Invoer 700 kunst objecten: 2014/5

• Digitalisering objecten

• Contextinformatie

• Referenties naar boeken en wetenschappelijke artikelen - in eigen collectie

• Publicatie via web (indien toegestaan vanwege auteursrechten)

18

Academisch erfgoed

• Doel

• Beschrijving collecties en individuele objecten in Brocade module voor objecten

• Digitalisering objecten

• Digitalisering handleidingen / contextinformatie

• Publicatie op het web (indien toegestaan)

• Dit werk is nog niet ingepland

• Belangrijke 1E stap: inventarisatie Balans en Perspectief

19

Resultaten inventarisatie Balans en Perspectief

• 1e inventarisatie in de UAntwerpen

• 1e inventarisatie Antwerpse associatie: AUHA

• Artesis Plantijn Hogeschool (AP)

• Karel de Grote-Hogeschool

• Hogere Zeevaartschool

• Overzicht beschikbaar via website

• Nota bene• Nog niet geïnventariseerd: materiaal bijeengebracht door Marc Demolder

• Grote collectie wetenschappelijke, technische en medische apparatuur

20

Collectie ratten- en muizenvallen (prof dr Herwig Leirs)

Resultaat inventarisatie

• Media-apparatuur: 1500

• Diergeneeskunde: 3.000

• Academische, wetenschappelijke en technologische instrumenten

• Anatomie: 690

• Pathologische anatomie: 200

• Historische kaarten

• Dierkunde: 12.230

• Herbarium: 4.665

• Mineralen: 100-den

• Muizen- en rattenvallen: 300

22

Historische kaarten: didactische collectie

Resultaat inventarisatie

• Onderwijsplaten biologie, 70

• Preparaten biologie: 7.000

• Topografische kaarten

• Elektronenmicroscopen: 2

• Kristalmodellen: 50

• Natuurkunde: 50

• Mineralen en gesteenten

• Leesapparaten microfilm en microfiche: 4

• Medische en paramedische apparatuur

24

Collectie academisch, wetenschappelijk en technologisch erfgoed

Resultaat inventarisatieArtesis Plantijn

• Gesteenten

• Topografische kaarten: 1.400

• Gezondheidszorg

Karel de Grote-Hogeschool

• Robotica: 212

• (Meet)instrumenten (bio)chemie

• Auto-elektronica: 1

• Elektromechanica: 30

• Gezondheidszorg

Hogere Zeevaartschool

• Oude (meet)instrumenten: 71

26

Collectie maritieme instrumenten Hogere Zeevaartschool

Opmerkingen / bevindingen

• Project Balans en Perspectief was zeer belangrijk voor de bewustwording van waarde academisch erfgoed in de UAntwerpen en de Antwerpse associatie

• In Antwerpen staan we nog aan het begin

• Buitenlandse ervaringen tonen aan:

• Erfgoedwaarde krijgt opnieuw onderzoeks- en onderwijswaarde door beschikbaarstelling, contextualisering, digitalisering en valorisatie

28

Opmerkingen/bevindingen:

• ‘Alles’ hoeft niet bewaard te blijven: gemotiveerde deselectie aan te raden (persoonlijke mening)

• Afstemming op nationaal en internationaal niveau is belangrijk

• Contextinformatie en handleidingen zijn essentieel

29

Met dank aan

30

Marc Demolder

Hoeder van academisch, wetenschappelijk en technologisch erfgoed in de UAntwerpen

Collega’s van de werkgroep bibliotheken AUHA

Dirk Desaever

Chris Goetschalckx

Han Jacobs

Sissi Loostermans

Fotograaf Jesse Willems

Vragen?

31