1

Abstractboek

Hartelijk welkom!

Het Nederlands Netwerk voor Tabaksonderzoek (NNvT) is in 2013 opgericht om een platform te bieden

aan het wetenschappelijk tabaksonderzoek in Nederland. Het is een netwerk van onderzoekers uit

verschillende wetenschappelijk disciplines, van (pre-)klinisch onderzoek en farmacologie van

nicotineverslaving tot epidemiologische studies en beleidsonderzoek.

Het netwerk wordt mogelijk gemaakt door financiële ondersteuning van KWF Kankerbestrijding, de

Hartstichting, het Longfonds en ZonMw. Jaarlijks wordt er een wetenschappelijk congres georganiseerd,

waarvan dit inmiddels de derde is! Via de NNvT website kan je gericht zoeken naar individuele

wetenschappers of collega wetenschappers die in Nederland actief zijn op het brede terrein van

tabaksonderzoek ten behoeve van verbetering van de volksgezondheid.

De aanvang van het congres is 9.30 u (ontvangst vanaf 9.00 u) en de afsluiting is rond 18.00 u. De

opening wordt verzorgd door de dagvoorzitter Prof. dr. Onno van Schayck, hoogleraar preventieve

geneeskunde, en de voorzitter van het NNvT Prof. dr. Marc Willemsen, bijzonder hoogleraar

tabaksontmoediging.

Aan het einde van de dag om 17.00 uur is iedereen uitgenodigd voor de afsluitende borrel en de

informele afsluiting van de dag.

Wij wensen je een inspirerende en leerzame dag toe!

De Programma Commissie:

Prof. dr. M. (Marc) Willemsen, UM

Prof. dr. J. (Jacqueline) Vink, VU

Prof. dr. S. (Bas) van den Putte, UVA

Dr. Z. (Zeena) Harakeh, UU

Dr. D. (Daniel) Kotz, UM

Dr. M. (Margriet) van der Laar, Trimbos instituut

Dr. C. (Carlijn) van der Aalst, Erasmus MC

Dr. A. (Andrea) Rozema, UVT

Dr. R. (Reina) de Kinderen, ANR / Trimbos instituut

2

Abstracts De sessies die tijdens dit congres worden gehouden zijn in het programma chronologisch genummerd. Deze

nummering komt overeen met de nummering van de symposia en abstracts.

1. Keynote

Johan Mackenbach - Roken en sociaal-economische gezondheidsverschillen

2. Keynote

Daniel Kotz - Evidence-based behandelingen voor stoppen-met-roken: vertaling van wetenschap naar

de dagelijkse praktijk

3. SYMPOSIUM: De herziene Richtlijn Tabaksverslaving en Stoppen met Roken Ondersteuning

Auteur(s)

Voorzitter en discussieleider: Joke Lanphen, huisarts en voorzitter werkgroep herziening

Richtlijn Tabaksverslaving. Presentaties door: Robert van de Graaf, Verslavingszorg Noord

Nederland; Paul van Spiegel, longarts, NVALT; Niels Chavannes, Public Health en Primary

Care LUMC; Esther Croes, Trimbos-instituut.

In 2004 werd de eerste Nederlandse Richtlijn behandeling Tabaksverslaving geschreven. Eind 2016 verscheen

een tweede herziening, met actualisatie van de onderwerpen gedragsmatige interventies en farmacotherapie

en geheel nieuwe hoofdstukken over e-health ondersteuning en de e-sigaret. In dit symposium worden de

belangrijkste nieuwe inzichten op deze vier onderwerpen besproken en de aanbevelingen uit de richtlijn

toegelicht. In de discussie aan het eind zal ook aandacht zijn voor de onderlinge samenhang van deze vier typen

interventies.

4. De Rol van eHealth

Auteur(s) Prof. dr. Niels H. Chavannes

Instelling Public Health and Primary Care, Leiden University Medical Center

E-mailadres

contactpersoon n.h.chavannes@lumc.nl

Inleiding

In deze presentatie zal de huidige evidentie voor de effectiviteit van stoppen-met-roken interventies via internet

of mobiele telefoon worden afgewogen, waarbij in ogenschouw moet worden genomen dat er de komende tijd

nog veel studies zullen worden toegevoegd aan de systematische analyses.

Methode van onderzoek

De richtlijn is ontwikkeld volgens de methodiek van de evidence based richtlijnontwikkeling (EBRO). Er is op

systematische wijze gezocht naar richtlijnen en systematische reviews in de Engelse, Nederlandse, en Duitse

taalgebieden. De zoekstrategie leverde 151 artikelen op, waarbij het bewijs van de onderzoeken per

uitkomstmaat is gegradeerd met behulp van de GRADE systematiek.

Resultaten

De evidentie geeft aanleiding voor een zwak positieve aanbeveling van mobiele telefooninterventies en van

internet interventies die voor patiënten op maat gemaakt kunnen worden, interactief zijn en tekstberichten

toevoegen, aangezien hiervan een groot en gunstig effect op het stoppen met roken is te verwachten. Voor alle

minder gepersonaliseerde interventies per internet is momenteel geen aanleiding voor een positieve

aanbeveling. Echter, de interventies hoeven niet perse ontraden te worden wanneer mensen die graag willen

gebruiken als aanvulling op andere interventies.

Discussie

3

In het beoogde symposium over de herziening van de richtlijn Tabaksverslaving en Stoppen met Roken

Ondersteuning zal met medewerking van diverse sprekers een overzicht van de nieuwe inzichten en

aanbevelingen worden geschetst.

5. Een rol voor de e-sigaret?

Auteur(s) Esther Croes; Clara Mulder

Instelling Trimbos-instituut; V&VN Praktijkverpleegkundigen & Praktijkondersteuners

E-mailadres

contactpersoon ecroes@trimbos.nl

Inleiding

De discussie over de elektronische sigaret (e-sigaret) als stoppen-met-roken ondersteuning kent uitgesproken

voor- en tegenstanders. Omdat het apparaat nog niet zo lang op de markt is en het onderzoek naar de

effectiviteit overwegend van matige kwaliteit, spelen ook praktische overwegingen een rol bij de afweging over

de rol van de e-sigaret bij het stoppen met roken.

Methode van onderzoek

Eerdere versies van de Nederlandse Richtlijn Behandeling van Tabaksverslaving beschreven de e-sigaret nog niet.

Volgens de EBRO-methodiek is daarom gezocht naar alle internationale richtlijnen en Cochrane systematische

reviews over de e-sigaret met uitkomstmaten stoppen met roken of reductie in roken. Na een eerste selectie

bleven 1 Cochrane review (op basis van 13 studies) en drie internationale richtlijnen over.

Resultaten

De Cochrane review geeft aanwijzingen dat de e-sigaret met nicotine, in vergelijking met een e-sigaret zonder

nicotine, leidt tot een (klinisch relevant) groter percentage rokers dat stopt en eveneens tot een groter

percentage rokers dat mindert met roken. Er zijn voorzichtige aanwijzingen dat de grootte van het effect op het

aantal rokers dat stopt vergelijkbaar is met dat van een nicotinepleister, en iets groter op het aantal rokers dat

mindert.

Discussie

In combinatie met de “overige overwegingen” (waaronder de kwaliteit van het bewijs en de balans tussen

gewenste en ongewenste effecten) is er momenteel echter onvoldoende aanleiding om de e-sigaret actief aan

te bevelen in de behandeling van tabaksverslaving. Desalniettemin zijn er gevallen waar de e-sigaret wel van nut

kan zijn, waarover in dit symposium van gedachten zal worden gewisseld.

6. Farmacotherapie

Auteur(s) Robert C. van de Graaf

Instelling Verslavingszorg Noord Nederland

E-mailadres

contactpersoon robertcvandegraaf@gmail.com

Abstract

Inleiding

In deze presentatie zal de huidige evidentie voor de effectiviteit en veiligheid van farmacotherapeutische

stoppen-met-roken interventies worden besproken.

Methode van onderzoek

De richtlijn is ontwikkeld volgens de methodiek van de evidence based richtlijnontwikkeling (EBRO). Er is op

systematische wijze gezocht naar richtlijnen en systematische reviews in de Engelse, Nederlandse, en Duitse

taalgebieden. De zoekstrategie leverde 151 artikelen op, waarbij het bewijs van de onderzoeken per

uitkomstmaat is gegradeerd met behulp van de GRADE systematiek.

mailto:robertcvandegraaf@gmail.com

4

Resultaten

Farmacotherapie is effectief en wordt bij voorkeur gecombineerd met gedragsmatige begeleiding. De eerste

keus is een nicotinepleister gecombineerd met een nicotine zuigtablet of – kauwgom mede vanwege het

gunstige bijwerkingenprofiel van NVM. Deze middelen kunnen ook gebruikt worden bij adolescenten, zwangere

vrouwen en mensen met ernstige psychiatrische co-morbiditeit en andere verslavingen. Bij deze groepen zijn de

effectiviteit en de bijwerkingen wel minder goed onderzocht. Ook varenicline, bupropion en nortriptyline zijn

effectief bij het stoppen-met-roken, waarbij varenicline het meest effectief lijkt te zijn. Er zijn meer contra-

indicaties en potentiele bijwerkingen bij deze medicatie, waardoor een goede indicatiestelling en intensievere

monitoring van belang is. Cytisine, hoewel effectief, is nog niet in Nederland op recept verkrijgbaar.

Discussie

In het beoogde symposium over de herziening van de richtlijn Tabaksverslaving en Stoppen met Roken

Ondersteuning zal met medewerking van diverse sprekers een overzicht van de nieuwe inzichten en

aanbevelingen worden geschetst.

7. Gedragsmatige ondersteuning

Auteur(s) Paul I. van Spiegel, longarts

Instelling NVALT

E-mailadres

contactpersoon vanspiege