DertigersDe samenleving van nu

Als onderzoeksgroep heb ik gekozen voor mijn eigen lagere school klas. In

eerste instantie omdat een lagere school klas een min of meer aselecte groep

is; er heeft immers nog geen scheiding plaatsgevonden op basis van niveau,

mogelijkheden en ambities. Daarnaast koos ik deze groep omdat zij dat stuk

van de samenleving vertegenwoordigt, waaruit ik zelf ben voortgekomen en

dus de ultieme groep is om mezelf aan te spiegelen om mijn levensvraag te

kunnen beantwoorden.

Het project dat is ontstaan is een serie portretten van mijn voormalige klas-

genoten zoals ze nu wonen of werken; een dwarsdoorsnede van een aselecte

groep dertigers van nu. Deze portretserie heb ik afgezet tegen de elementen

van de lagere school die over een periode van bijna 25 jaar niet of nauwelijks

zijn veranderd. Deze elementen zie ik als metaforen voor de onveranderde

elementen in een mens, die zelf door de tijd zo anders geworden is.

Zo herkende ik bijvoorbeeld het uiterlijk van veel klasgenoten niet meer,

maar waren hun stem en bepaalde karakterkenmerken nog net als vroeger.

Verandering laat blijkbaar toch altijd bepaalde dingen onveranderd.

Utrecht, februari 2005

InleidingToen ik in 2000 afstudeerde aan de Kunstacademie en op het punt stond 30

te worden, had ik net als andere jonge dertigers vragen als: “Wie ben ik?” en

“Waarom doe ik wat ik doe?” Met name één vraag hield mij veel bezig: “Pas ik

wel in deze maatschappij?” Om op deze vraag een antwoord te vinden, ben ik

bewuster gaan kijken naar die maatschappij en met name naar de positie van

de dertiger daarin. Deze zoektocht heeft geleid tot een bepaalde indruk van

de samenstelling van de groep dertigers in Nederland, mijn eigen statistiek

plaatje. Zoveel huisvrouwen, zoveel drop-outs, zoveel homo’s, zoveel kunste-

naars, zoveel zieken, etc.

Vervolgens kwam de behoefte in mij op mijn indruk als een hypothese te

toetsen op een bestaande groep mensen en dit onderzoek vast te leggen in

beeld.

edw

in m

olen

aar

OpzetIk wilde iedereen fotograferen in een situatie die voor hem bekend en

edw

in l

as

veilig is. Een plek die aan hem eigen is. De meeste foto’s zijn dan ook

genomen in de thuissituatie.

Een enkele keer heb ik de foto gemaakt op iemands werk, of terwijl

iemand onderweg was daarheen.

t ea

cor

des

Naast het maken van beeld, heb ik met allen gesproken dan wel

liesb

eth

sro

e

adel

ie b

akke

r

gecorrespondeerd. Soms maar kort, soms uitgebreid.

Ik heb hen gevraagd wat hun plek in de maatschappij van nu is, wat

hun ambities en dromen zijn. Hun teleurstellingen en fouten. Ik heb

hen geobserveerd en tussen de regels door gelezen. Zo ontstond per

abi

ne g

öske

alla

rd e

ssel

ink

persoon een eigen verhaal en een eigen beeld.

Al deze verhalen en foto’s bij elkaar hebben mij een indruk gegeven

albe

rt d

einu

m

van de samenstelling van mijn onderzoeksgroep.

ResultatenIn de klas die ik terugvond zag ik allerlei sociale lagen van de bevolking

mi h

ael d

e w

aard

terug: van slager tot professor, van moeder tot accountmanager, van

fotograaf tot kantoormedewerker.

hug

wee

rden

burg

edw

in w

ibbe

li k

Ik betrapte mezelf erop aanvankelijk een beeld te willen vinden dat

aansloot bij mijn herinnering aan die schijnbaar homogene groep

Goorse schoolkinderen. Maar gaandeweg ontdekte ik steeds meer hoe

enorm gevarieerd deze relatief kleine

rin

ke v

an h

eijn

inge

n

groep mensen is. En hoe wonderwel de samenstelling overeen komt

met het statistiekplaatje van de wereld dat zich in

mar

ijn

van

de k

amp

nke

her

der

mijn hoofd had genesteld: ik zag kinderlozen, managers, zieken, vrije

geesten, homosexuelen, denkers en doeners, zoekers, huismoeders.

Ik sprak met kunstenaars, ambitieuzen, intellectuelen, twijfelaars,

avonturiers, arbeiders. Oneindig interessante diversiteit.

we

dy w

ibbe

link

De portretten tonen die diversiteit, vaak vooral in de details. In

mar

ijn

nied

erer

de kunstwerken aan de muur, een houding, brutaliteit, kleuren. Ze

spreken boekdelen.

m r

anda

ess

lage

Een aantal klasgenoten zijn niet terug te vinden in deze reeks foto’s.

an

bouw

Zij wilden niet meedoen. In eerste instantie vond ik dit jammer. Ik

vreesde voor onvolledigheid. Maar in de

henk

ass

i k

maatschappij zijn er altijd non-participanten, dus ook in deze

jan

kees

mul

deri

j

bern

hard

van

rie

ssen

testgroep. Hun afwezigheid in deze reeks benadrukt nog eens extra de

ma

ha k

uijp

er

diversiteit tussen deze klasgenoten. Eén klasgenoot bleek inmiddels

overleden. Een droevig doch statistisch correct gegeven. Het maakte

de groep compleet.

mi h

elle

klu

nder

ConclusieMeer nog dan verwacht bleek mijn hypothese te kloppen. Het

mic

iel k

appe

rs

statistiek-plaatje in mijn hoofd viel naadloos over deze heel diverse,

boeiende groep van dertigers, voortgekomen uit

sca

r ti

mm

ers

één Goorse lagere school klas.

j ha

nna

eekh

of

Mijn levensvragen brachten mij opnieuw in contact met [aantal]

pau

ien

herd

er

mensen uit mijn verleden. Ieder met zijn

eigen levensverhaal, zijn eigen keuzes. Maar met dezelfde

mar

tijn

ham

stra

levensvragen en vergelijkbare twijfels. Ik blijk niet

wezenlijk anders dan de mensen die onderdeel uitmaakten van de klas

tobi

bri

nkm

an

bian

ca s

la h

ekke

waarin ik ben opgegroeid. Er zijn meer mensen

die zoals ik een vrij beroep beoefenen, die de onzekerheid ervan

arn

van

dam

accepteren. Die niet voor rijkdom kiezen, die

risico’s nemen. Mijn plek in de samenleving is alles behalve bijzonder

en afwijkend, zoals ik eerder wel eens dacht. En ik gedij heel goed

naast al die andere totaal verschillende mensen, die hebben gekozen

wen

dy h

end

ers

voor een ander leven. Mijn plek is mijn plek, er middenin.

mir

jam

sch

uite

mak

e

Toen ik in 2000 afstudeerde aan de Kunstacademie en op het punt stond 30

te worden, had ik net als andere jonge dertigers vragen als: “Wie ben ik?” en

“Waarom doe ik wat ik doe?” Met name één vraag hield mij veel

bezig: “Pas ik wel in deze maatschappij?” Om op deze vraag een antwoord te

vinden, ben ik bewuster gaan kijken naar die maatschappij en met name naar

de positie van de dertiger daarin. Deze zoektocht heeft geleid tot een bepaalde

indruk van de samenstelling van de groep dertigers in

Nederland, mijn eigen statistiekplaatje. Zoveel huisvrouwen, zoveel

drop-outs, zoveel homo’s, zoveel kunstenaars, zoveel zieken, etc.

Vervolgens kwam de behoefte in mij op mijn indruk als een hypothese te toetsen

op een bestaande groep mensen en dit onderzoek vast te leggen in beeld.

Als onderzoeksgroep heb ik gekozen voor mijn eigen lagere school klas. In eerste

instantie omdat een lagere school klas een min of meer aselecte groep is; er heeft

immers nog geen scheiding plaatsgevonden op basis van niveau, mogelijkheden

en ambities. Daarnaast koos ik deze groep omdat zij dat stuk van de samenleving

vertegenwoordigt, waaruit ik zelf ben voortgekomen en dus de ultieme groep is

om mezelf aan te spiegelen om mijn levensvraag te kunnen beantwoorden.

Het project dat is ontstaan is een serie portretten van mijn voormalige klasgen-

oten zoals ze nu wonen of werken; een dwarsdoorsnede van een aselecte groep

dertigers van nu. Deze portretserie heb ik afgezet tegen de elementen van de

lagere school die over een periode van bijna 25 jaar niet of nauwelijks zijn ve-

randerd. Deze elementen zie ik als metaforen voor de onveranderde elementen

in een mens, die zelf door de tijd zo anders geworden is.

Zo herkende ik bijvoorbeeld het uiterlijk van veel klasgenoten niet meer, maar

waren hun stem en bepaalde karakterkenmerken nog net als vroeger. Verandering

laat blijkbaar toch altijd bepaalde dingen onveranderd.

Utrecht, februari 2005

OpzetIk wilde iedereen fotograferen in een situatie die voor hem bekend en veilig is.

Een plek die aan hem eigen is. De meeste foto’s zijn dan ook genomen in de thu-

issituatie. Een enkele keer heb ik de foto gemaakt op iemands werk, of terwijl

iemand onderweg was daarheen.

Naast het maken van beeld, heb ik met allen gesproken dan wel gecorrespon-

deerd. Soms maar kort, soms uitgebreid. Ik heb hen gevraagd wat hun plek in

de maatschappij van nu is, wat hun ambities en dromen zijn. Hun teleurstel-

lingen en fouten. Ik heb hen geobserveerd en tussen de regels door gelezen. Zo

ontstond per persoon een eigen verhaal en een eigen beeld. Al deze verhalen en

foto’s bij elkaar hebben mij een indruk gegeven van de samenstelling van mijn

onderzoeksgroep.

ResultatenIn de klas die ik terugvond zag ik allerlei sociale lagen van de bevolking terug:

van slager tot professor, van moeder tot accountmanager, van fotograaf tot

kantoormedewerker. Ik betrapte mezelf erop aanvankelijk een beeld te willen

vinden dat aansloot bij mijn herinnering aan die schijnbaar homogene groep

Goorse schoolkinderen. Maar gaandeweg ontdekte ik steeds meer hoe enorm

gevarieerd deze relatief kleine groep mensen is. En hoe wonderwel de samen-

stelling overeen komt met het statistiekplaatje van de wereld dat zich in mijn

hoofd had genesteld: ik zag kinderlozen, managers, zieken, vrije geesten, homo-

sexuelen, denkers en doeners, zoekers, huismoeders. Ik sprak met kunstenaars,

ambitieuzen, intellectuelen, twijfelaars, avonturiers, arbeiders. Oneindig inte-

ressante diversiteit.

De portretten tonen die diversiteit, vaak vooral in de details. In de kunstwerken

aan de muur, een houding, brutaliteit, kleuren. Ze spreken boekdelen.

Een aantal klasgenoten zijn niet terug te vinden in deze reeks foto’s. Zij wilden

niet meedoen. In eerste instantie vond ik dit jammer. Ik vreesde voor onvolledig-

heid. Maar in de maatschappij zijn er altijd non-participanten, dus ook in deze

testgroep. Hun afwezigheid in deze reeks benadrukt nog eens extra de diversiteit

tussen deze klasgenoten. Eén klasgenoot bleek inmiddels overleden. Een droevig

doch statistisch correct gegeven. Het maakte de groep compleet.

ConclusieMeer nog dan verwacht bleek mijn hypothese te kloppen. Het statistiek-plaatje

in mijn hoofd viel naadloos over deze heel diverse, boeiende groep van dertigers,

voortgekomen uit één Goorse lagere school klas.

Mijn levensvragen brachten mij opnieuw in contact met [aantal] mensen uit

mijn verleden. Ieder met zijn eigen levensverhaal, zijn eigen keuzes. Maar met

dezelfde levensvragen en vergelijkbare twijfels. Ik blijk niet wezenlijk anders

als de mensen die onderdeel uitmaakten van de klas waarin ik ben opgegroeid.

Er zijn meer mensen die zoals ik een vrij beroep beoefenen, die de onzekerheid

ervan accepteren. Die niet voor rijkdom kiezen, die risico’s nemen. Mijn plek in

de samenleving is alles behalve bijzonder en afwijkend, zoals ik eerder wel eens

dacht. En ik gedij heel goed naast al die andere totaal verschillende mensen, die

hebben gekozen voor een ander leven. Mijn plek is mijn plek, er middenin.

Colofon

Fotografie : Edwin Molenaar, Oscar Timmers

Tekst : Edwin Molenaar

Vormgeving : Edwin Wibbelink

Redactie : Lesley Cordewener

Druk : DPP Utrecht BV.

Oplage : 60 stuks

ISBN : 90-9018690-5

Met dank aan alle geportretteerden, Prins Constantijn School